Air World Türkiye Sayi12

TÜRKİYE

15 TL • OCAK-ŞUBAT-MART 2020 / SAYI:12 • www.airworldturkiye.com.tr

TÜRKİYE ENERJİ MALİYETİNDE RAKİP ÜLKELERİN GERİSİNDE KALDI

SEKTÖREL DERGİ

YENİ EKONOMİ PROGRAMI VE MAKİNE SEKTÖRÜNE ETKİLERİ CAN FUAT GÜRLESEL

PAGEV BaŞkanI Yavuz EroĞlu

ENDÜSTRİ 4.0 POTANSİYELİNİ AÇIĞA ÇIKARTMAK

AZOT NEDİR? SANAYİDE NEREDE KULLANILIR?

E-FATURA KİMLERE ZORUNLU OLACAK?

TEKNOYATIRIM İLE 10 MİLYON TL’YE KADAR DESTEK

SPONSOR

Vidalı hava kompresörlerinde 5 yıl garanti dönemi başladı!

TÜRK

İYE’D E İLK

* Tüm yağ enjekteli vidalı seri kompresörlerimizde

a

lg .da ww

standart periyodik bakımların orijinal yedek parçalarla yetkili servisler tarafından yapılması koşuluyla geçerlidir.

w

om n.c

a kir

Bilgi ve teknolojiye dayalı

www.filsan.com.tr

40 YIL

SİZ İSTEYİN BİZ YAPALIM! Dalma Tip Separatörler Spin On Tip Separatörler Hava Filtreleri Yağ Filtreleri Kurutucu Hat Filtreleri Endüstriyel Filtreler Vakum Pompası Filtreleri

TRADE MARK

+90 (262) 722 93 90

info@filsan.com.tr

12-15 Mart

2020

HABER

İÇİNDEKİLER 22

14 14

CUMHURBAŞKANI RECEP TAYYİP ERDOĞAN: HEDEF 2023

11011: BASINÇLI HAVA İÇİN ENERJİ 54 ISO DEMETİMLERİNİN STANDARTLAŞTIRILMASI

18

TEKNOYATIRIM İLE 10 MİLYON TL'YE KADAR DESTEK

ENERJİ VERİMLİLİĞİ YÜKSEK, 56 KAESER'DEN YENİ (SECOTEC) GAZLI KURUTUCULAR

22

İSO BAŞKANI BAHÇIVAN:

SANAYİCİLER KEYFİYETTEN BORÇLANMADI

EKONOMİ PROGRAMI VE 26 YENİ MAKİNE SEKTÖRÜNE ETKİLERİ CAN FUAT GÜRLESEL

30 TÜRKİYE ENERJİ MALİYETİNDE

PAGEV BAŞKANI YAVUZ EROĞLU: RAKİP ÜLKELERİN GERİSİNDE KALDI

VERİMLİLİĞİNDE BULUT 34 ENERJİ TABANLI BÜYÜK VERİ ANALİZİ İSMAİL ŞAHİN / FATİH ÇETİN

4.0 POTANSİYELİNİ AÇIĞA 38 ENDÜSTRİ ÇIKARTMAK

BİRKAN IŞIK

58 CE BELGESİ NEDİR?

AHMET EMİN ÇAMLIBEL

ADENCİLİK SEKTÖRÜNDE AZOT GAZI 64 MKULLANIMI CENGİZ ATEŞ

OCAK 2020 İTİBARİYLE E-FATURA 65 1KİMLERE ZORUNLU OLACAK KÜTLE AKIŞ TEKNOLOJİSİNE 66 TERMAL SAHİP BASINÇLI HAVA SİSTEMLERİNDE KAYIPLARI YÖNETME

ENERJİ İÇİN ENDÜSTRİYEL SİMBİYOZ 68 TEMİZ TEMALI ALAN SAHİP KOMPRESÖRLÜ BİYOGAZ SİSTEMİNİN TASARIMI

MURAT ŞAHİN / MUSTAFA VATANSEVER

NEDİR? SANAYİDE NEREDE 42 AZOT KULLANILIR?

KOMPRESÖR SOĞUTMA SİSTEMİ DENEY 76 DÜZENEĞİ / DALGAKIRAN ARGE MERKEZİ

50 BASINÇLI HAVA NEDİR?

HAVA SİSTEMİNDE BASINÇ 80 BASINÇLI DÜŞÜŞÜ

ALTUĞ KARATAŞ

2 › AIR WORLD TÜRKİYE / OCAK-ŞUBAT-MART 2020

HABER

Editörden TÜRKİYE

İmtiyaz Sahibi Murat ALİŞİROĞLU Yazı İşleri Müdürü Murat ALİŞİROĞLU GÖRSEL YÖNETMEN Eda ÇELİK Haber MUHABİRİ Canan ALİŞİROĞLU • Elif Naz AKBAL hukuk müşaviri Av. Hakan ÇINAR - Çınar Hukuk Bürosu - Kolejli İş İnsanları Derneği (KİD) Başkanı Yayın İdare Merkezi İvedik OSB 1468.Cad. KA-CL İş Merkezi No:165/59 Yenimahalle / ANKARA Tel: +90 (312) 385 84 17 Fax:+90 (312) 385 84 18 Yayın KURULU Altuğ Karataş-Genel Müdür/VAT ENERJİ Enver KAYA-Yön.Krl.Bşk./SMS-TORK İbrahim ÖZEN-Genel Müdür/MEHMET ÖZEN MAK.SAN. Nuri KARA Yön.Kur.Üyesi/DALGAKIRAN KOMPRESÖR Özen TÜJÜMET Genel Müdür/ALKIN KOMPRESÖR DANIŞMA KURULU Adil Özdemir- Jeoloji Yüksek Mühendisi (JEODER Başkanı) Ahmet Vatansever-Makine Yüksek Mühendisi TERCİH ISI Bülent BULUT-Çimento Fabrikaları Enerji Verimliliği Uzmanı Cengiz ATEŞ-Kimya Yüksek Mühendisi /PENTA GAZ SİSTEMLERİ Emre TÜJÜMET-Yön.Krl.Bşk./AYDIN TRAFO KOMPRESÖR Hüseyin GENÇ-Genel Müdür/GENSA İlker AKÇAY- Yüksek Uçak Müh./ DELTA FİLTRE MURAT ÇİMEN- Genel Müdür/FİLSAN FİLTRE Murat TÜYLÜOĞLU Genel Müdür/ TÜYLÜOĞLU BLOWER Selçuk AKÇAY- Genel Müdür / ENKOSAN KOMPRESÖR Şakir Çakın- Genel Müdür / BURCKHARDT COMPRESSION Yakup TÜFEKÇİ- Genel Müdür / IHI DALGAKIRAN TURBO

KOMPRESÖR FAB. Yusuf İLHAN -Genel Müdür/ CS İNSTRUMENS Baskı ANKAMAT MATBAACILIK SAN. LTD. ŞTİ.

30. Cadde 538. Sokak No.: 60 İvedik Organize Sanayi Bölgesi / ANKARA Tel: 0312 394 54 94 - 394 54 95 E-mail: hakan@ankamat.com.tr Reklam ve Abonelik İletişim murat@airworldturkiye.com.tr • (0543) 217 71 71 ISSN No.: 2564-6540 Basım Tarihi: 06.01.2020 Yayının Türü: Yaygın-Süreli Yayın Üç Ayda Bir Yayınlanır Bu Dergide yayınlanan yazılardaki sorumluluk yazarlarına, ilanlardaki sorumluluk ilan veren kurum ve kişilere aittir.

Yayınlanan yazılar için yazarlara ücret ödenmez.

www.seyad.org.tr

ÜYESİDİR.

4 › AIR WORLD TÜRKİYE / OCAK-ŞUBAT-MART 2020

Üç yıl önce yola çıktık Saygıdeğer Okurlar, Sektörümüz açısından çok zor bir yılı geride bıraktık. Ülkemizin etrafında cereyan eden olaylar ve bu olaylara karşı ülke savunması için yaptığımız müdahaleler, yine bu alanda harcadığımız enerji, içerde yatırımların hız kesmesine sebep oldu ve ekonomimizi olumsuz etkiledi. Sektör olarak geride bıraktığımız 2019 yılında yüzümüzü güldüren ihracattaki başarılardı.

2019 yılı genel olarak sektörümüzde ayağını yere sağlam basanların kazandığı bir yıl olarak geride kaldı.

Sayın okurlar, 2020 yılı ülkemizin çevresinde gelişen olaylar, özellikle İran-ABD arasındaki gerilim, Doğu Akdeniz-Libya -Türkiye üçgeni ve ABD’nin Türkiye’ye yaptırım kararı ile dışarda zor bir döneme girdiğimizi düşünüyorum.

Görüştüğüm bir çok sanayici de bu konuda aynı görüşte. “Her inişin bir çıkışı vardır" fakat bu iniş çıkışlar, sanayicilerimizin yurtiçi ve yurtdışında farklı alanlarda kendini geliştirmesine sebep oldu.

AIR WORLD TÜRKİYE dergisi olarak yayın hayatımız boyunca kompresör, vakum, blower, oksijen ve azot jeneratörü, filtre ve kompanentler hakkında yazılmış teknik ve akademik özgün bilimsel araştırmalar ile uygulama çalışmalarına yer verdik. Bu süreçte bizi en çok zorlayan konu sektörün önde gelen isimlerinin birçoğunun bilgi paylaşımına kapalı olmasıydı. Ülke olarak bilgi paylaşımı açısından sanırım en kısır sektörlerin başında basınçlı hava sektörü gelmekte. Sektör firmalarımızın değerli mühendisleri, bilginin kaynağı sektörün duayen isimlerinin teknik makale yazma konusunda isteksizliği, dergimizin yayınlarındaki en zor kısmıydı. 2020 yılında, dergimizin danışma ve yayın kurullarına görüş birliği ile yazdığımız birbirinden değerli sektör temsilcileri ile bu dergiye sahip çıkmak ve bilgi paylaşımını en üst düzeyde sağlamayı hedefledik.

Dergimizin en büyük hedeflerinden birisi de 2020 yılının ilk çeyreğinde faaliyete geçireceğimiz web sayfasında bu makalelerin bir kütüphane gibi onbinlerce insan tarafından kaynak olarak okunmasını sağlamak olacaktır. Öylesine dolu dolu bir dergi olsun istiyorum ki; dergimiz, her okuyucunun ilgisini çeksin, okuyanlar dergimizin her sayısını saklasın, gözü gibi korusun. Bu benim hayalim, umarım başarırım. Okumaya pek meyilli bir toplum olmadığımız için, ‘dolu’ların içinde bir ‘damla’ da olsa, yetebilsin okuyana. Bunun için, baktığınızda ne tam bir teknik makale dergisi, ne de tam güncel hayatın akışının yer aldığı bir dergi olmadığını göreceksiniz.

Aslında AIR WORLD TÜRKİYE dergisi; Sektörel bir dergi olarak, sektör emekçilerinin ve üreticilerinin sesi olmak amacıyla üç yıl önce bugün yola çıktı. Okuyacağınız bu 2020 yılının ilk sayısı dergi olarak üçüncü yılımızı geride bıraktığımız sayımız oldu. Bu sayı ile hayallerimizi gerçekleştirdik.

Herkesin ilgisini çekecek içeriklerle dolu, her sayı bir öncekinden daha iddialı olarak, sizlerin de desteğiyle sunmaya devam edeceğiz.

Tüm sektör bileşenlerine sağlıklı, huzurlu, bereketli ve bol kazançlı bir yıl diliyorum.

Saygılarımla

Murat ALİŞİROĞLU murat@airworldturkiye.com.tr

www.aemmotors.com

HABER

HEDEF 2023

14 › AIR WORLD TÜRKİYE / OCAK-ŞUBAT-MART 2020

“Türkiye'yi hep birlikte büyütecek, geliştirecek, 2023 hedeflerine ulaştıracağız”

HABER

C

umhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, İhracatçılarla Buluşması’nda yaptığı konuşmada, “Türkiye’yi hep birlikte büyütecek, geliştirecek, 2023 hedeflerine ulaştıracağız. Evlatlarımıza 2053 ve 2071 vizyonlarını güven ve huzur içinde hayata geçirebilecekleri bir ülke bırakmak için çok daha çalışacak, daha sıkı mücadele edeceğiz” dedi.

“BÜYÜK VE GÜÇLÜ TÜRKİYE HEDEFİNE HİÇ OLMADIĞI KADAR YAKINIZ”

Cumhurbaşkanı Erdoğan, Türk ekonomisinin tüm alanlarıyla birlikte ihracatta hâlâ hak ettiği seviyenin çok gerisinde bulunduğuna işaret ederek ihracatı 500 milyar dolara çıkarma hedeflerine sıkı sıkıya bağlı olduklarını vurguladı.

Türkiye’nin bulunduğu coğrafya ve sahip olduğu imkânların mal ve hizmet tasarımı geliştirilmesi, üretimi, ihracatı konularında avantaj sağladığını dile getiren Cumhurbaşkanı Erdoğan, geçen 17 yılda demokrasiden hukuka, eğitimden sağlığa, ulaştırmadan enerjiye kadar tüm alanlarda kurulan güçlü altyapının aynı zamanda destek ve cesaret verdiğini sözlerine ekledi.

“Türkiye'ye zarar vermenin bir bedeli vardır. Ancak bu bedeli göze alanlar, karşımıza çıkabilir” diyen Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Eskisi gibi, boş atıp dolu tutma, yöntemiyle ülkemizi yönlendirebileceklerini sananlar, eninde sonunda bu gerçeği kabullenmek mecburiyetinde kalacaktır. Büyük ve güçlü Türkiye hedefine hiç olmadığı kadar yakınız. Ülkemizin elde ettiği her bir başarı, milletimizin geleceğine daha güvenle bakmasını sağlıyor” diye konuştu.

“KANAL İSTANBUL’UN TÜRKİYE’YE CİDDİ MANADA GETİRİSİ OLACAK”

Cumhurbaşkanı Erdoğan, yıllarca Türkiye'yi kendi iç çekişmeleriyle oyalayanların bu kez hezimete uğradığını kaydederek şöyle konuştu: “Her yolu denemelerine rağmen bu kutlu yürüyüşü durduramadılar,

Ekonomide gözle görülür bir şekilde iyileşme olduğunu belirterek Ekonomik Güven Endeksi’nin, kasım ayında yüzde 1,7 oranında artarak 91,3 olduğu bilgisini veren Cumhurbaşkanı Erdoğan, kasım ayında kurulan şirket sayısının bir önceki yıla göre yüzde 10,2 oranında arttığını, konut satışlarının kasımda yüzde 54,4 ve otomobil satışlarının da yüzde 3,5 arttığını açıkladı. inşallah durduramayacaklar.

Biz inşallah şurada önümüzdeki haftalarda ihaleyi yapıyoruz ve Kanal İstanbul'a başlıyoruz. Bunun çalışması, bir haftalık, bir aylık, bir yıllık değil, ta belediye başkanlığımın sonlarına doğru atılmış bir adımdır.

Biz bu adımı hayata geçireceğiz.

Dünyada nasıl Süveyş varsa, Cebelitarık varsa, bizde de Kanal İstanbul olacak.”

Cumhurbaşkanı Erdoğan, İstanbul Boğazı’nda yaşanan gemi kazalarını hatırlatarak Kanal İstanbul’un bu tehlikeleri ortadan kaldıracağını, çevreci bir anlayışla yapılacak Kanal İstanbul’un Türkiye’ye ciddi manada getirisi olacağını anlattı.

“MECLİS’TE KABUL EDİLEN 2020 BÜTÇESİ YENİ BİR DÖNEMİN MÜJDECİSİDİR”

Ekonomide gözle görülür bir şekilde iyileşme olduğunu belirterek Ekonomik Güven Endeksi’nin, kasım ayında yüzde 1,7 oranında artarak 91,3 olduğu bilgisini veren Cumhurbaşkanı Erdoğan, kasım ayında kurulan şirket sayısının bir önceki yıla göre yüzde 10,2 oranında arttığını, konut satışlarının kasımda yüzde 54,4 ve otomobil satışlarının da yüzde 3,5 arttığını açıkladı.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, “İhracatımız genel ticaret sistemine göre 180 milyar doları bulurken, turist sayısında 50 milyonun üzerinde yeni bir rekor bekliyoruz.

Mal ihracatımızda elde ettiğimiz 180 milyar dolarlık gelirin yanı sıra hizmet ihracatında elde ettiğimiz

tarihî başarıyla cari fazla verir hâle geldik. Hizmet ihracatımız 2002'de sadece 14 milyar dolar iken, bu yılın ekim ayı itibarıyla yıllık 53 milyar dolara kadar yükseldi. Ekim ayı itibarıyla cari fazla rakamı 4,3 milyar dolar oldu. Mal ve hizmet üretiminde daha rekabetçi bir ekonomiyle, pazar çeşitliliğimizi de artırarak bu eğilimi sürdürmekte kararlıyız” ifadelerini kullandı.

Türkiye’nin üçüncü çeyrekteki yüzde 0,9'luk pozitif büyümeyle yeniden büyüme dönemine girdiğinin altını çizen Cumhurbaşkanı Erdoğan, kapasite kullanım oranının kasımda bir önceki aya göre artmaya devam ederek son 15 ayın zirvesi olan yüzde 77,2'ye yükseldiğini söyledi.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, sanayi üretimindeki artış eğiliminin de devam ettiğine işaret ederek ekim ayında 10,4 milyar liralık yeni yatırım için 637 projeye teşvik belgesi düzenlenerek, yılın en yüksek sayısına ulaşıldığını, bu yatırımlarla da 23 binin üzerinde ilave istihdam oluşmasını beklediklerini kaydetti.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, mevsim etkilerinden arındırılmış olarak bakıldığında istihdamın son 2 ayda 103 bin kişi ve son 4 ayda ise 212 bin kişi arttığını, böylece işsizlik oranının son iki aydır gerileyerek yüzde 13,9 olduğunu, önlerindeki aylarda daha iyi rakamlarla karşılaşacaklarını kaydetti.

Türkiye’nin risk priminin, CDS göstergesinin 300'ün altına inerek 280 olduğunu, bu göstergenin bir dönem

8 2020 OCAK-ŞUBAT-MART / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 15

HABER

Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Libya ile bir anlaşma imzaladık, bir mutabakat metnini ortaya koyduk. Bir taraftan askerî güvenlik anlaşması, öbür taraftan evet kıyılarla alakalı, denizlerdeki haklarımızla alakalı anlaşma imzalandı, ama bundan birileri rahatsız” dedi.

500'lerde bulunduğunu hatırlatarak, Borsa İstanbul’un, tarihî bir rekorla, 110 bin puanın üzerine çıkarak son 1,5 yılın zirvesini gördüğünü, tüm bu gelişmelerin ekonomik toparlanmanın hızlı bir şekilde sürdüğünün göstergesi olduğunu söyledi.

“EŞİNE BENZERİNE RASTLANMAYAN TUZAKLARLA, OYUNLARLA KARŞI KARŞIYAYIZ”

Cumhurbaşkanı Erdoğan, son yıllarda verdikleri mücadelenin milletler tarihinde ender rastlanabilecek bir mücadele olduğuna dikkati çekerek, “Eşine benzerine rastlanmayan haksızlıklarla, adaletsizliklerle, tehditlerle, tuzaklarla, oyunlarla karşı karşıyayız. İşte Cenevre, ardından Malezya ve Malezya’da 17 anlaşma imzaladık. İnşallah bu atılan imzalar takibini de yapmak suretiyle Türkiye’nin sadece bölgesinde değil, inşallah uluslararası

16 › AIR WORLD TÜRKİYE / OCAK-ŞUBAT-MART 2020

camiada da nerelere geleceğini göstermesi bakımından çok önemli” diye konuştu.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Libya ile bir anlaşma imzaladık, bir mutabakat metnini ortaya koyduk.

Bir taraftan askerî güvenlik anlaşması, öbür taraftan evet kıyılarla alakalı, denizlerdeki haklarımızla alakalı anlaşma imzalandı, ama bundan birileri rahatsız” dedi.

“TÜM DEĞERLERİYLE ÜLKEMİZE SIKI SIKIYA SARILMAKTAN BAŞKA ÇAREMİZ YOK”

Türkiye’nin geçtiği kritik dönemde iş dünyasının ve tüm vatandaşların ülkelerine güvenmelerini ve kendilerine destek olmalarının önemine vurgu yapan Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Türkiye’yi hep birlikte büyütecek, geliştirecek, 2023 hedeflerine ulaştıracağız. Evlatlarımıza 2053 ve 2071 vizyonlarını güven ve

huzur içinde hayata geçirebilecekleri bir ülke bırakmak için çok daha çalışacak, daha sıkı mücadele edeceğiz. Çünkü bu ülke hepimizin, çünkü önümüzdeki gelecek hepimizin ortak geleceği. Bizim kendimize ait hissettiğimiz bir başka vatanımız yoktur. Bizim gölgesine sığınacağımız bir başka bayrağımız yoktur. Bizim günde beş vakit duymadan huzurla yatağa gireceğimiz bir başka ezanımız yoktur. Öyleyse taşıyla, toprağıyla, insanıyla, tüm değerleriyle ülkemize sıkı sıkıya sarılmaktan başka çaremiz de yok demektir” değerlendirmesinde bulundu.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, Çanakkale Boğazı’na yapılan köprünün kulelerinin 100 metreye doğru yükseldiğini, İzmir’in yolunu Gelibolu ile bütünleştirdiklerini anlatarak, “Bunlar sıradan işler değil” dedi.

HABER

TEKNOYATIRIM İLE 10 MİLYON TL’YE KADAR DESTEK Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank, ithal ürünleri yerli imkanlarla üretmek isteyen KOBİ’ler için kurgulanan KOSGEB’in KOBİ Teknolojik Ürün Yatırım (TEKNOYATIRIM) Programının yeniden düzenlendiğini açıkladı.

18 › AIR WORLD TÜRKİYE / OCAK-ŞUBAT-MART 2020

HABER

T

eknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı kapsamında makine sektöründe çağrıya çıktıklarını ve 10 milyon TL’nin üzerindeki projeler için başvuru almaya başladıklarını hatırlatan Bakan Varank, “Bu program kapsamında belirlediğimiz öncelikli ürünlere yönelik, 10 milyon liraya kadar yatırım projelerini TEKNOYATIRIM’a kabul edeceğiz. Bugün itibariyle çağrıya çıktık. Bu Program sürekli açık olacak, yani girişimcilerimiz ihtiyaç duymaları halinde derhal başvurabilirler.” dedi.

Bakan Varank, Para Dergisi tarafından bu yıl üçüncüsü düzenlenen Yeni Nesil Girişimcilik Zirvesi’nin açılışında yaptığı konuşmada özetle şunları söyledi:

ÇARPICI BAŞARI HİKAYELERİ:

Türkiye girişimcilik alanında, özellikle de teknoloji tabanlı işlerde, büyük potansiyele sahip. Gittiğim her ilde, ziyaret ettiğim teknoparklarda, ArGe merkezlerinde hatta organize sanayi bölgelerinde bizzat tanık olduğum çok çarpıcı başarı hikâyeleri var. Yenilikçi parlak fikirlerin yanı sıra bunları ekonomik değere dönüştürmeyi başarmış çalışkan girişimcilerimiz var. İnovasyonun önemini kavramış firmalarımızın yenilik yapma iştahı elbette mühim fakat, bu başarı hikayelerinde bizim onlara sunduğumuz desteklerin de yeri yadsınamaz. Bakanlık olarak girişimcilik ekosistemini ve ekosistemdeki aktörleri çok çeşitli mekanizmalarla teşvik ediyoruz.

ZENGİN İMKANLAR: Ar-Ge ve Tasarım Merkezi belgesine sahip

firmalarımız; çeşitli vergi indirimleri ve istisnalardan faydalanıyor.

Teknoparklarda yer alan firmalar; vergisel avantajların yanı sıra, mentörlük, iş eşleştirmeleri, ticarileşme ve ihracat destekleri gibi devlet desteklerinden yararlanıyor. TÜBİTAK ve KOSGEB, iş kurmak ya da kurduğu işi daha da geliştirmek isteyenlere çok zengin imkanlar sunuyor.

TÜBİTAK Bireysel Genç Girişimci Programıyla, girişimcilerin teknolojiyi ve yeniliği odağa alan fikirlerini pazar aşamasına kadar teşvik ediyoruz.

Böylelikle nitelikli girişimciliği özendirip, yüksek teknolojili ürünleri geliştirebilen başlangıç firmalarını ekonomiye kazandırıyoruz. Bu sene 146 girişimcimiz 24 milyon liralık destekten faydalandı.

5 YENİ FON: TÜBİTAK BİGG,

yetkin uygulayıcı kuruluşlarla yürüttüğümüz Türkiye’deki girişimcilik programlarının en başarılılarından bir diyebilirim. Yine teknoloji tabanlı girişimlere sermaye desteği sunmak için, Hazine ve Maliye Bakanlığı ile birlikte Tech-InvesTR programını hayata geçirdik. Bu kapsamda; beş yeni girişim sermayesi fonu, teknoloji girişimleri için 1,1 milyar liralık kaynak oluşturacak. Bu fon, start-up’ların ArGe sonucunda geliştirdikleri ürünü ticarileştirmek amacıyla yatırımlar yapacak.

İNTERNETTEN GİRİŞİMCİLİK EĞİTİMİ: KOSGEB aracılığıyla ücretsiz

girişimcilik eğitimleri de veriyoruz.

Bu eğitimlerde; girişimcilerin iş kurma ve kendi iş planlarını hazırlama gibi alanlarda deneyim sahibi olmalarını

amaçlıyoruz. Bugüne kadar 1.5 milyonu aşkın vatandaşımız bu eğitimlere katıldı. Gittikçe artan talep karşısında, bu hizmeti elektronik ortama taşıdık ve e-Akademi’yi hayata geçirdik. İnternetten verdiğimiz bu eğitimlere, e-Devlet şifresi olan tüm vatandaşlarımız katılabiliyor.

Eğitime katılan vatandaşlarımız, KOSGEB’in Yeni Girişimci Programına da başvurabiliyor. Biz bu Programla hem geleneksel hem de yenilikçi sektörlerdeki girişimcilerimizi destekliyoruz. Eğer başvuranlar arasında; kadın, genç, engelli, gazi veya birinci dereceden şehit yakını olursa onlara pozitif ayrımcılık da yapıyoruz.

ÖNCELİKLİ ÜRÜNLERE YÖNELİK: Teknoyatırım Destek

Programını yeniden düzenledik.

Biliyorsunuz, Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programımız kapsamında

TEMİNAT BEDELİ YÜZDE 1’E DÜŞTÜ: Girişimcilerimizin

finansmana daha kolay erişebilmesi amacıyla KOBİ Finansman Destek Programını başlattık. Böylece KOSGEB’in girişimcilik desteklerinden yararlanan start-uplarımız, 50 bin liraya kadar yeni bir kredi programından faydalanabiliyor.

Burada alınan kredinin finansman maliyetinin büyük bir kısmını KOSGEB karşılıyor. Ayrıca Kredi Garanti Fonu tarafından uygulanan yüzde 1,5’luk teminat bedelini de yüzde 1’e çektik.

8 2020 OCAK-ŞUBAT-MART / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 19

HABER

pilot sektör olan makinede çağrıya çıkmış, Ar-Ge ve yatırım bütçesi 10 milyon lirayı aşan projelerin başvurularını almaya başlamıştık. Bu program kapsamında belirlediğimiz öncelikli ürünlere yönelik, 10 milyon liraya kadar yatırım projelerini TEKNOYATIRIM’a kabul edeceğiz.

Bugün itibariyle çağrıya çıktık. Bu program sürekli açık olacak, yani girişimcilerimiz ihtiyaç duymaları halinde derhal başvurabilirler.

İHRACAT KABİLİYETLERİ GELİŞTİRİLECEK: Yakın zamanda

Bölgesel Girişim Sermayesi uygulamasını başlatacağız. Büyüme potansiyeli taşıyan işletmeleri ve yeni bölgesel girişimleri bu fonla destekleyeceğiz. Bu modelin bölgesel düzeyde uygulanmasıyla yalnızca start-up’ları değil, Anadolu’da faaliyet gösteren ve ihracat kabiliyeti geliştirebilecek firmaları da teşvik edeceğiz. Kalkınma Ajanslarımız bu uygulamayla, bölgelerindeki öncelikli sektörlere yönelik çağrılara çıkacak ve fonları reel sektörün hizmetine sunacak. Böylelikle; hem bölgesel farklılıkların giderilmesini hem de ülke genelinde erken aşama girişim sermayesi yatırımlarının artırılmasını amaçlıyoruz.

20 › AIR WORLD TÜRKİYE / OCAK-ŞUBAT-MART 2020

"2023 Stratejimize koyduğumuz en az 10 Turcorn hedefi uzak bir ihtimal değil. Kamu olarak her türlü desteğimizle erken aşama girişimcilerin yanınızdayız."

TÜRKİYE GİRİŞİM EKOSİSTEMİ PLATFORMU: Önümüzdeki

dönemde, girişimcilik ekosistemimizi daha etkin bir yapıya kavuşturmak için somut adımlarımız olacak.

Ekosistemde yer alan tüm paydaşların faydalanması için Türkiye Girişim Ekosistemi Platformu ve İnternet Sitesini kuruyoruz. Bu platformda girişimlere ilişkin bilgilerin yanında; yatırımcılar tanıtılacak ve girişimcilerin kullanabileceği kaynaklar hakkında bilgiler yer alacak. Girişimcilik fikirlerinin olgunlaşması için okullarda, iş yerlerinde ve TGB’lerde açık inovasyon yaklaşımının öğretilmesine yönelik çalışmalar yapacağız. Erken dönem girişimciler için vergisiz veya kolay vergili dönem gibi uygulamaları geliştirmek istiyoruz. Girişimlerin başlangıç aşamasından, ölçeklenme aşamasına geçişlerinin daha sıkı takipçisi olacağız. Bu noktada özellikle, küreselleşme iddiası olan derin teknoloji tabanlı girişimleri pozitif ayrıştıracağız.

GENÇLER İŞ ARAYAN DEĞİL İŞVEREN OLACAK: Ekosistemin

geneli için finansman kaynakları da özel bir önem taşıyor. Bu maksatla melek yatırımcı sayısı ve etkinliğini artıracak, kitlesel fonlamanın kullanımını yaygınlaştıracağız.

Yine, girişim sermayesi fonlarının hacmi ve kullanımını artıracak tedbirler alacağız. 2023 Stratejimize koyduğumuz en az 10 Turcorn hedefi uzak bir ihtimal değil. Kamu olarak her türlü desteğimizle erken aşama girişimcilerin yanınızdayız. Özel sektörün de buradaki potansiyeli en iyi şekilde değerlendirip, risk alması gerekiyor. Melek yatırımcılar, risk sermayedarları ve özellikle finans sektörü yatırımcı rolleriyle daha fazla ön plana çıkmalı. Onları ekosistemin etkin paydaşları haline getireceğiz.

Kamunun ve özel sektörün sağlayacağı kaldıraç, yeni girişimlerin hızla filizlenmesine katkı sağlayacak. Öyle bir noktaya geleceğiz ki, gençlerimiz iş arayan değil, işveren olacak.

HABER

İSO Başkanı Bahçıvan'dan 'Döviz borcu TL'ye çevrilsin' talebi:

Sanayiciler keyfiyetten borçlanmadı

İstanbul Sanayi Odası Başkanı Erdal Bahçıvan, reel sektörün finansmanı konusunda en önemli kırılganlığın döviz borcu ve bunun oluşturduğu bilanço riski olduğunu belirterek, "Sanayiciler keyfiyetten değil uygun maliyetli TL kredi bulamadığı için dövizle borçlandı. Döviz borçlarının TL'ye döndürülmesi konusunda teşvik edici bir model sunulmalı" dedi.

22 › AIR WORLD TÜRKİYE / OCAK-ŞUBAT-MART 2020

İ

SO Meclisi'nin aylık olağan toplantısı 'Nitelikli ve Sürdürülebilir Üretim Ekonomisi İçin Finansal Politikaların ve Fiyat İstikrarının Önemi' ana gündemi ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Başkanı Murat Uysal'ın katılımı ile gerçekleştirildi. İstanbul Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanı Erdal Bahçıvan, burada yaptığı konuşmada, sanayici olarak keyfi nedenlerden dolayı döviz borçlanmasına yönelmediklerini belirterek, "Uzun vadeli, uygun maliyetli TL kredi bulamadığımız için yurt dışı kaynaklara yönelmek zorunda kaldık. Ama bugün önemli bir döviz borcu ve kur riskini üzerimizde taşıyoruz" diye konuştu.

'Dolarizasyonun hayatımızdan çıkarılmasında yarar görüyoruz'

Bahçıvan, "Bununla birlikte bizler içinden geçtiğimiz ekonomik dengelenme sürecinde TL finansman koşullarının nispeten iyileşmesinden de destek alarak yüksek döviz borçlarının TL’ye döndürülmesi konusunda teşvik edici bir model sunulabileceğini düşünüyoruz. Bu çerçevede, dolarizasyonun hayatımızdan çıkarılması ve TL ile borçlanma felsefesinin yaygınlaştırılmasında yarar görüyoruz. Bu noktada reel sektörümüzün kur risklerine karşı direncini artırmak, savunma mekanizmalarını güçlendirmek amacıyla inovatif destekler sağlanması ve eğitimler düzenlenmesi gerektiğini de unutmamalıyız" ifadelerini kullandı.

HABER kararlılıkla hayata geçirilmesinin zamanı geldiğine inanıyoruz.

Türkiye’nin krize davetiye çıkaran dopingli büyüme arayışlarına artık son vermesi gerekiyor. Zira, kısır bir döngüye yol açan bu durum, Türkiye ekonomisinde büyük zorluklarla, özveriyle inşa edilen üretim merkezlerini tahribata uğratıyor. İstihdam kayıplarına neden oluyor.

Kaynak israfına yol açıyor."

'Tapu ve ipoteğe dayalı bir bankacılık anlayışından uzaklaşmalıyız'

Bahçıvan, sanayinin finansman kaynaklarını sınırlayan en önemli unsurlardan birinin de 'teminata dayalı bankacılık anlayışı' olduğunu vurgulayarak, sözlerini şöyle tamamladı: "Bugün sanayici olarak yatırımlarımız için kredi almak istediğimizde, kredi tutarının 2 hatta 3-4 katına varan teminat talepleriyle karşı karşıya kalıyoruz.

Teknoloji odaklı bir sanayi hamlesi hedeflediğimiz bu dönemde tapu ve ipoteğe dayalı bir bankacılık anlayışından artık uzaklaşmamız gerekiyor. Teminat sorunlarımızın hafifletilmesinde Kredi Garanti Fonu (KGF) deneyimi, bize güzel bir örnek oluşturdu. Teminat kaldıracı işlevi görerek reel sektörü belli ölçüde rahatlatan KGF’nin bundan sonra niteliksel bir dönüşümle üretken yatırımlara katkısının artırılmasını umuyoruz."

'Türkiye'nin krize davetiye çıkaran dopingli büyüme arayışlarına son vermesi gerekiyor'

İstanbul Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanı Erdal Bahçıvan

Türkiye ekonomisinin, önündeki en temel sorunun makul, sürdürülebilir, nitelikli ve kaliteli büyüme sorunu olduğunu dile getiren Bahçıvan, şunları söyledi: "Ekonomik kalkınma ve refah yaratan kapsayıcı bir büyüme özlemimizdir. Bu çerçevede yüksek büyüme-yüksek cari açık kısır döngüsünden kalıcı olarak çıkılmasını sağlayacak yapısal reformların artık daha fazla zaman yitirilmeden

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Başkanı Murat Uysal 2020 OCAK-ŞUBAT-MART / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 23

Bilgi ve teknolojiye dayalı

40 YIL

SİZ İSTEYİN BİZ YAPALIM!

Çerkeşli O.S.B. Mah. İmes O.S.B. İmes Bulvarı 1. Cad. No:26 Dilovası-KOCAELİ/TÜRKİYE +90 (262) 722 93 90 info@filsan.com.tr

Dalma Tip Separatörler Spin On Tip Separatörler Hava Filtreleri Yağ Filtreleri Kurutucu Hat Filtreleri Endüstriyel Filtreler Vakum Pompası Filtreleri

www.filsan.com.tr

12-15 Mart

TRADE MARK

2020

HABER

Yeni Ekonomi Programı Ve Makine Sektörüne Etkileri Can Fuat Gürlesel MAİB Ekonomi Danışmanı

Türkiye ekonomisinde yol gösterici olarak görülen yeni ekonomi programı açıklandı.

Yeni ekonomi programı, tüm iktisadi faaliyetleri ve birimleri etkileyeceği gibi makine sektörü üzerinde de belirleyici etkiye sahip olacak.

26 › AIR WORLD TÜRKİYE / OCAK-ŞUBAT-MART 2020

HABER

"Yeni Ekonomi Programı gerçekçi hedefleriyle orta vadeli programlar ile kaybolan ekonomi yönetiminin itibarını da yeniden kazandırabilecek."

G

eleneksel orta vadeli programlar yerine, yeni bir yaklaşımla 2019- 2021 dönemini kapsayan Yeni Ekonomi Programı hazırlandı. Program, birçok açıdan yenilikler içeriyor. Yeni Ekonomi Programı gerçekçi hedefleriyle orta vadeli programlar ile kaybolan ekonomi yönetiminin itibarını da yeniden kazandırabilecek. Yeni Ekonomi Programı’nda önemli bir yenilik ise eylem planlarıyla izleme ve hesap verme mekanizmasının getirilmiş olması olarak dikkat çekiyor.

Ekonomide dengelenme, kamuda mali disiplin ve üretimde dönüşüm Yeni Ekonomi Programı’nda öncelikle Türkiye’nin ekonomi gündeminde yer alan ancak bugüne kadar öncelik ve politika sıralaması yapılamayan üç başlık birbirleriyle uyumlu olarak sıralandı. İlk aşamada ekonomide dengelenme yani enflasyon başta olmak üzere makroekonomik istikrarın, fiyat istikrarının ve finansal istikrarın sağlanması amaçlanıyor. Buna paralel olarak ikinci aşamada kamuda mali disiplin için önemli iyileştirmeler ve üçüncü olarak da reel sektörde sanayi ve ihracat odaklı bir dönüşüm hedefleniyor.

Ekonomik büyümede gerçekçi hedefler

Yeni Ekonomi Programı’nda büyümeye ilişkin konulan hedefler gerçekçi iken dengelenme sürecinde ekonomide büyüme kaçınılmaz olarak yavaşlayacak. Bu olumlu bir gelişme çünkü hızlı büyüme talebi gerçekçi hedeflere dönüşecek. Ayrıca büyümeyle diğer ekonomik göstergeler de kendi içinde uyumlu. Bir diğer önemli unsur ise büyümede sanayi ve ihracata yapılan vurgu, verilen öncelik ve bu haliyle sanayi ve ihracatın, programın gizli çıpası yapılmış olması.

Enflasyonla mücadele zamana yayılıyor Yeni Ekonomi Programı, temel öncelik olan enflasyonla mücadeleyi

zamana yayıyor. Yüzde 20-30 bandına yerleşen ve halen artış eğilimde olan enflasyonla mücadele için gerekli olan bir istikrar programı uygulanması tercih edilmedi. Dengelenme süreci içinde enflasyonun da düşeceği varsayılıyor.

Bu çerçevede enflasyon uzun süre çift haneli rakamlarda kalacak, enflasyon beklentileri kolay iyileşemeyecek ve faiz, kur, enflasyon sarmalından kolay çıkılamayacağını söyleyebiliriz. Bu da programın dengelenmeyle dönüşüm hedeflerini bozabilir.

Yeni̇ ekonomi programı ve reel sektörün acil sorunları

Oluşan yüksek enflasyon ve yüksek faizlerle TL’nin aşırı değer kaybı ile reel sektör şirketlerinde dört sorun yaşanıyor. Firmalar döviz kredileriyle döviz cinsi ödemlerini yapmakta zorlanıyor. Maliyet ve fiyat artışları piyasaları kilitlerken ödemelerde de aksaklıklar yaşanıyor. Banka kredileri yüksek faizlerle kullanılabilir olmaktan çıkmış durumda. Firmalarda zararlar ve nakit sıkışıklığı nedeniyle konkordato ve iflaslar yaşanıyor. Ekonomi programı ve bugüne kadar alınan önlemler bu sorunları çözemedi. Reel ve mali sektörün bugün yaşadığı sorunlar ve sıkıntılara yönelik olarak ise acil bir eylem görülmüyor. Bankalarda mali yapı incelemesi yapılması ve daha sonra adımlar atılması planlanıyor.

Bu çerçevede, özellikle kredi geri ödemelerinde yaşanan sıkıntılar piyasanın çözümüne bırakılıyor. Birçok reel sektör firması kapanmaya devam edecek. Bu kapsamda, Yeni Ekonomi Programı reel sektörün sorunlarının çözümünü büyük ölçüde piyasaya bırakıyor. Bu nedenle reel sektörde sıkıntıların sürmesi beklenebilir.

Yeni Ekonomi Programı ile yatırımlar ve makine sanayisi

Yeni Ekonomi Programı’nın hedefleri kapsamında yatırımlarda önemli bir yavaşlama bekleniyor. Bu durum da yurt içinde makine talebini sınırlarken, ihracat en önemli çıkış yolu olmaya devam edecek. Yeni Ekonomi

Programı, 2019 yılında ekonomide yüzde 2,3 büyüme öngörüyor.

Büyümenin bileşenleri içinde özel tüketim harcamaları 2019 yılında yüzde 2, kamu tüketim harcamaları ise yüzde 1,4 büyüyecek. Özel tüketim harcamalarındaki yavaşlama öncelikle özel sektörde kapasite kullanımlarının sınırlanması anlamına geliyor ki bu da özel sektörün yeni kapasite yatırımlarını öteleyecektir. Kamu tüketim harcamalarındaki yavaşlama ise kamu alımlarının yavaşlaması anlamına geliyor. Makine sektörü açısından daha önemli olan büyüklük ise yatırım harcamasıdır. Özel yatırımların 2019 yılında yüzde 2 büyümesi öngörülüyor.

Bu büyüme hedefi içinde makine ve teçhizat yatırımlarındaki büyüme de çok zayıf olacak. Kamu yatırım harcamalarında ise 2019 yılında yüzde 36,1 küçülme öngörülüyor. Kamunun 2019 yılında yurt içinde makine alımları da azalacak.

Yeni Ekonomi Programı’nın 2019 yılındaki ihracat artışı için ortaya koyduğu yüzde 7 büyüme hedefi ise oldukça temkinli bir hedef. İç pazardaki daralmayla ihracata yönelim artacaktır.

Makine sanayisinde 2018 yılı ihracat artışı yıllık yüzde 20’lere yaklaştı. Böyle bir ortamda 2019 yılında ihracat daha yüksek gerçekleşebilir. İthalattaki artış hedefi ise kurların yüksek kalacağını, ekonomide ve yatırımlarda büyümenin zayıflayacağını teyit ediyor. Yeni Ekonomi Programı’nın 2019 yılı mali hedeflerine göre 2019 yılında üretim maliyetlerinde artışlar sürecek ve aynı zamanda yüksek faizler ve finansman maliyetleri de devam edecek. Kârlılıklar ve nakit akışları olumsuz etkilenmeyi sürdürebilir. 2019 yılı için hedeflenen yüzde 15,9 yılsonu enflasyon hedefi muhtemelen 2019 yılı boyunca ortalama yüzde 20 maliyet artışının devam edeceğini gösteriyor. Buna bağlı olarak da kredi faizleri yüzde 20-30 aralığında gerçekleşecektir. Bu da finansman maliyetlerinin yine yüksek kalacağına işaret ediyor.

2019 yılında önemli bir diğer gösterge döviz kurları veya TL seviyesi

8

2020 OCAK-ŞUBAT-MART / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 27

HABER YENİ EKONOMİK PROGRAMIN HEDEFLERİ VE YATIRIMLAR 2018

2019 2020

2021 MAKİNE SANAYİSİNE ETKİLERİ (2019)

EKONOMİK BÜYÜME(%)

3,8

2,3

3,5

5,0

GENEL BÜYÜME HEDEFİ SINIRLI

ÖZEL TÜKETİM BÜYÜME(%)

3,8

2,0

2,6

4,0

KAPASİTE KULLANIMLARI DÜŞECEK

KAMU TÜKETİM BÜYÜME(%)

3,5

1,4

1,6

3,0

KAMU ALIMLARI ZAYIFLAYACAK

ÖZEL YATIRIM BÜYÜME(%)

1,8

2,0

5,8

6,9

YATIRIM MALLARI TALEBİ ZAYIF KALACAK

KAMU YATIRIM BÜYÜME(%)

1,4

-36,1

-1,7

3,4

YATIRIM MALLARI TALEBİ DÜŞECEK

İHRACAT BÜYÜME(%)

8,3

7,0

4,9

7,0

İHRACAT TEK ÇIKIŞ YOLU

İTHALAT BÜYÜME(%)

0,9

3,4

3,3

6,0

İTHAL İKAMESİ

YENİ EKONOMİK PROGRAMIN MALİ HEDEFLERİ VE İŞLERE ETKİLERİ 2018

2019 2020

TÜFE YIL SONU (%)

20,8

15,9

9,8

6,0

MALİYET ARTIŞLARI SÜRECEK, FİYATLAMA ZORLUKLARI, İŞGÜCÜ MALİYETLERİ ARTACAK

DOLAR/TL KURU (ORTALAMA)

4,9

5,6

6,0

6,2

MALİYETLER, FİYATLAR, TEDARİK VE RİSK YÖNETİMİ

HAZİNE İÇ BORÇ FAİZ ÖDEMELERİ (MİLYAR TL)

76,4

117,3

147,7

171,4 FİNANSMANA ERİŞİM ZORLAŞACAK

MUHTEMEL TL KREDİ FAİZ ORANLARI YILSONU (%)

35,0

25,0

15,0

10,0

FİNANSMAN MALİYETLERİ VE VADE FARKLARI YÜKSEK KALACAK

HAM PETROL FİYATARI (DOLAR/VARİL)

72,8

73,2

69,7

67,0

ENERJİ VE TAŞIMACILIK MALİYETLERİ

olacak. Yeni Ekonomi Programı 2019 yılı için ortalama dolar kurunu 5,60 TL olarak kullanıyor. Bu bir hedef veya taahhüt değil ancak ekonomi yönetimi TL’nin 2018 ikinci yarısındaki seviyelerinin altında kalacağını öngörüyor. TL’nin değerini programın uygulaması ve sonuçları belirleyecek. Ancak yüksek enflasyon ve faiz ortamında Türk Lirası üzerinde değer kaybı baskısının sürmesi beklenebilir.

Genel beklentiler

İş dünyası olarak programa temkinli iyimser yaklaşılmalı. Acı bir reçete tercih edilmedi veya ihtiyaç görülmedi. Bu nedenle fiyat istikrarıyla finansal istikrarın ne kadar sağlanabileceği belirsiz ancak her koşulda iç piyasa 2019 yılı sonuna kadar zayıf kalacak. İhracat önemli alternatif olacakken maliyet artışları, yüksek faizler, kur artışlarının yavaşlasa da süreceği öngörülebilir. Maliyet, fiyat, stok ve nakit yönetimi çok önemli hale gelmiş durumda. Reel sektörün işlerindeki durağanlık, mali yapılarındaki bozulma ve kredi geri ödemelerinde yaşanan sorunlarla reel sektördeki kayıpların hızlanması, bankacılık sektörü üzerinde sistematik bir risk yaratabilir. Programda çok yer almayan reel sektörün sorunları da hızla ele alınarak çözümler üretilmeli.

28 › AIR WORLD TÜRKİYE / OCAK-ŞUBAT-MART 2020

2021 İŞLERE ETKİLERİ

"YENİ EKONOMİ PROGRAMI'NIN HEDEFLERİ KAPSAMINDA YATIRIMLARDA ÖNEMLİ BİR YAVAŞLAMA BEKLENİYOR. BU DURUMDA YURT İÇİNDE MAKİNE TALEBİNİ SINIRLARKEN, İHRACAT EN ÖNEMLİ ÇIKIŞ YOLU OLMAYA DEVAM EDECEK."

ENGINEERING & REVAMP PROJECTS, COMPRESSOR MODERNIZATIONS FOR RECIPROCATING COMPRESSORS, COMPRESSOR SYSTEMS AND AUXILIARY EQUIPMENT

www.burckhardtcompression.com

İmes Sanayi Sitesi 404. Sokak No: 5 Ümraniye, İstanbul, Türkiye

KAPAK KONUSU

TÜRKİYE ENERJİ MALİYETİNDE RAKİP ÜLKELERİN GERİSİNDE KALDI

Yatırım, üretim ve istihdamla doğrudan bağlantılı olan elektrik fiyatları sanayiciyi de kara kara düşündürüyor. Verimli ve sürdürülebilir bir üretim için öngörülebilen ve rekabet edilebilir maliyet yapısına ihtiyaç duyan üreticiler artan elektrik fiyatlarından dertli.

Uluslararası rekabette ellerini zayıflatan bu maliyetlerin hem üretim ve yatırımlarına hem de istihdama ve dolayısıyla ülke ekonomisine negatif yansıyacağından endişeliler.

30 › AIR WORLD TÜRKİYE / OCAK-ŞUBAT-MART 2020

HABER

Murat Alişiroğlu

U

"elektrik faturası yabancı yatırımcıyı çarpar, yerli sanayiciye rekabet şansı tanımaz!"

PAGEV BaŞkanI Yavuz EroĞlu

KAPAK KONUSU

luslararası Enerji Ajansının 2019 raporuna yer alan verilere göre ülkelerin enerji fiyatları kıyaslandığında yapılan yeni artışlarla Türkiye’nin elektrik fiyatlarının yüksek olan ülkeler arasında yer aldığı görülmektedir. Bu veriler ülkelerin zenginliği ile birlikte değerlendirildiğinde tablo daha net ortaya çıkmaktadır. Nitekim daha zengin bir ülkede cebinizdeki nakitle daha az elektrik faturası ödeyip daha çok elektrik kullanabilirsiniz. Yani kişi başı yıllık Gayri Safi Milli Hasıla o ülkedeki elektrik tüketim bedeline bölündüğünde maalesef ülkemiz bir kişinin yıllık geliriyle en az elektrik alabildiği ülke konumuna düşmektedir. Bu tablo sanayicinin elindeki kıt kaynakları, gelişmiş ülkelere göre az olan sermayesini elektriğe yatırması gerektiği gerçeği net olarak ortaya koymaktadır.

Türkiye’deki sanayi kuruluşları elektriğin birim fiyatını Amerika, Norveç, Hollanda, Kanada, Kore, Danimarka, Yunanistan, Estonya, Kore, Çek Cumhuriyeti, Polonya, Macaristan, Slovenya, Meksika, Kanada, Lüksemburg, Finlandiya, İsveç, Litvanya’dan daha pahalıya alıyor. Elektriğin Türkiye’den daha pahalı olduğu ülkeler ise İtalya, Japonya, Almanya, İngiltere, İsviçre ve Fransa.

Diğer yandan Türkiye’den yatırımcı çekmeye çalışan ve ülkemizdeki sanayi tesislerinin kayma riskinin bulunduğu doğu Avrupa ülkeleri gibi ülkeler elektrik fiyatlarındaki avantajla yatırımcıları cezbediyor.

Elektrik ve insan zekasının Endüstri 4.0’ın ana hammaddesi olduğu göz önüne alındığında elektrik fiyatlarındaki artışların otomasyon yatırımlarını rantabl olmaktan çıkardığı aşikardır. Yüksek elektrik fiyatları, üreticilerin sofistike

ürünler yerine düşük katma değerli emek yoğun ürünlere yönelmesine ve bu durum da rekabette dezavantajlı konuma gelmesine neden olur.

Elektrik, işletme sermayelerine büyük yük

İçinden geçilen bu zor zamanlarda firmalar bir yandan yetersiz işletme sermayeleri ve bankalardan krediye ulaşma güçlüğü yaşarken diğer yandan da ödemek zorunda kaldıkları yüksek faiz oranlarının baskısını taşıyor. Ürettikleri malları ancak 6 aya varan uzun vadelerle satabiliyor; bununla beraber elektrik bedellerini aylık olarak ödüyor ve zaten sınırlı olan işletme sermayelerini daha da zora sokuyorlar.

Sanayi elektriği konut elektriğinden daha pahalı

Türkiye’de elektrik tarifesinin belirlenmesinde konutlara verilen bedelin düşük tutulduğu, bununla beraber maliyet artışların belli bir ölçeğin üzerinde tüketim yapanlara yüklendiği bir politika mevcut. Oysa örneğin Amerika’da sanayi elektriği 69,3 Dolar/MWsaat iken konut elektriği ise 128,9 Dolar/MWsaat. Türkiye’de kullanılan sanayi elektriği bedeli Amerika’daki bir sanayi tesisinden %51 daha pahalı.

Amerika’da kişi başı gayrisafi milli hasıla 62.517 dolar iken Türkiye’de ise 8715 Dolar. Yani bu hesapla ortalama bir kişi ABD’de 901 MWsaat elektrik alabilirken, biz 83 MWsaat elektrik satın alabiliyoruz.

Amerika’nın elektrik fiyatlarını belirleme stratejisinde sanayi elektriğinin ve istihdamın gözetildiğini görebiliyoruz. Sanayicinin elektriği daha uygun fiyatla ulaştığında bu durum üretim ve ihracata olumlu yansıyacak ve ithalatın da azalmasını sağlayacaktır. Daha fazla istihdam, daha çok kazanç, daha çok harcama ile birlikte

8

2020 OCAK-ŞUBAT-MART / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 31

KAPAK KONUSU

Belçika’da 2018 yılında Leuven Üniversitesinin yaptığı “Elektrik Fiyatlarının İmalat Sanayine Etkileri" raporunda, elektrik fiyatları ile yatırımlar ve istihdam arasında bir ekonomik model oluşturulmuştur. Bu modele göre elektrik fiyatlarındaki %1’lik bir düşüş (diğer tüm koşullar aynı kalmak şartıyla) 0.30% ekstra istihdam yaratırken 0.55% ekstra imalat yatırımına sebep olmaktadır.

Sanayide 5,4 milyon kişi istihdam edildiği düşünülürse döviz bazında %10’luk bir artış %3’luk bir istihdam kaybı ve %5,5’luk bir yatırım kaybı anlamına gelmektedir.

ekonominin çarkları da hızlanacaktır.

Aksi durumda ise ülkemiz enerji maliyetlerinin üretime pozitif yansıdığı ülkelerden ithalat yapmak durumunda kalır, ihracat azalır, birçok sanayi tesisi kapanır, işsizlik rakamları artar ve bu da ekonomik olarak ciddi bir çıkmaza girmemize yol açar.

Yatırım tercihlerinde Türkiye dezavantajlı

Enerjinin yoğun kullanıldığı sektörlerde yatırım planları yapılırken sanayi enerji fiyatları göz önüne alınır. Türkiye ise enerji maliyetleri ile cazibesini giderek yitirmektedir.

Verili durumda bir yandan istihdam yaratacak yabancı yatırımcılar için olumsuz bir tablo oluşmakta, diğer yandan yurtiçindeki üreticilerin bir kısmı da daha uygun üretim maliyeti olan ülkelere kaymaktadır. Milli sermaye ve beyin göçü yaşanmasına yol açan bu durum istihdamın da düşmesine yol açmaktadır.

32 › AIR WORLD TÜRKİYE / OCAK-ŞUBAT-MART 2020

Elektrikteki her %1 düşüş %0,3 ekstra istihdam demek

Belçika’da 2018 yılında Leuven Üniversitesinin yaptığı “Elektrik Fiyatlarının İmalat Sanayine Etkileri" raporunda, elektrik fiyatları ile yatırımlar ve istihdam arasında bir ekonomik model oluşturulmuştur. Bu modele göre elektrik fiyatlarındaki %1’lik bir düşüş (diğer tüm koşullar aynı kalmak şartıyla) 0.30% ekstra istihdam yaratırken 0.55% ekstra imalat yatırımına sebep olmaktadır.

Sanayide 5,4 milyon kişi istihdam edildiği düşünülürse döviz bazında %10’luk bir artış %3’luk bir istihdam kaybı ve %5,5’luk bir yatırım kaybı anlamına gelmektedir.

Sanayi elektriği alınırken ülkeler arası enerji fiyatlarının takibi, kişi başı GSMH ile elektrik fiyatları korelasyonu hesaba katılmalıdır. Özellikle enerjiyi yoğun kullanan demir, çelik ve kimya gibi sanayilerle ilgili bu tür kararların etki ve rekabet

analizleri yapılmadan dramatik artışlara gidilmemesi gerekmektedir. Çok düşük marjlarla çalışan sanayi kuruluşları enerji fiyatlarındaki bu tür büyük artışlardan olumsuz etkilenmekte ve özellikle yurtiçinde enerji yoğun kullanmayan sektörlerin alternatif ürünlerine göre pahalı duruma düşüp pazar kaybetmektedir.

Yeni fiyat zıplamalari üretimi felç eder!

PAGEV Yönetim Kurulu Başkanı Yavuz Eroğlu kaynakların üretim maliyetlerinin düşürülmesine ayırılmasının ve en temel üretim maliyetlerinden olan enerji maliyetinin adeta zıplamasının önüne geçilmesi gerektiğinin sanayici için artık hayati önem taşıdığını belirtti.

Eroğlu “Ocak ayında EPDK’nın açıklayacağı yeni fiyatların bu kadar zor şartlardaki sanayiye yeni bir yük daha getirilmemesi gerektiğinin de altını çizdi.

HABER

2020 OCAK-ŞUBAT-MART / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 33

MAKALE

ENERJİ VERİMLİLİĞİNDE BULUT TABANLI BÜYÜK VERİ ANALİZİ İsmaİl Şahİn

Power Technologies International SIEMENS

Enerjiyi kontrol altına almak, artan maliyet ve çevresel etkiler üzerindeki olumsuz etkilerini minimuma indirmek adına yapılabilecek en etkili yöntemlerden biri enerji verimliliği uygulamalarıdır. Enerjiyi verimli kullanmanın yolu ise enerji kaybının minimum düzeye indirilmesi ile sağlanır.

34 › AIR WORLD TÜRKİYE / OCAK-ŞUBAT-MART 2020

Fatİh Çetİn

Digital Industries Customer Services SIEMENS

MAKALE Enerji verimliliğinin tanımı ve önemi

Günümüzde elektrik enerjisinin kullanımı oldukça yaygın bir hale gelmiş olup günlük yaşamın ve çalışma hayatının vazgeçilmez bir parçası haline gelmiştir. Ekonomik büyüme, nüfus yoğunluğundaki artış ve gelişen teknolojinin paralelinde elektrik enerjisine olan talep tüm dünyada gün geçtikçe artmaktadır.

Elektriğe karşı artan bu bağımlılıktan dolayı elektrik şebekelerinde oluşan herhangi bir kesinti sonucunda endüstriyel tüketicilerde oldukça büyük maddi kayıplar oluşurken mesken tüketicilerinde de memnuniyetsizlik görülmektedir.

Bu sebeple elektrik enerjisinin üretildiği üretim santralleri, iletildiği iletim şebekesi ve son tüketiciye enerjiyi ileten dağıtım şebekelerinin en uygun şekilde planlanması gerekmektedir. Bu durum günümüz akıllı şebeke yapısındaki ilk aşama olan arz güvenliği ve kaliteli enerjinin sağlanmasını karşılamaktadır.

Ancak bu çözüm tek başına yeterli değildir. Dikkat edilmesi gereken en önemli unsurlardan birisi de enerji verimliliğidir.

Ulusal Enerji Verimliği Eylem Planı’nda belirtildiği üzere enerji verimliliği; enerji maliyetlerinin ekonomiye olan yükünün hafifletilmesi, enerjide arz güvenliğinin sağlanması, dışa bağımlılıktan kaynaklanan risklerin azaltılması, düşük karbonlu ekonomiye geçiş ve çevrenin korunması hususlarında önemli rol oynamaktadır. Dolayısıyla enerjide sürdürülebilirliğin sağlanması için hem arz hem de talep tarafında enerji verimliliğiyle ilgili ciddi aksiyonların alınması gereklidir. Arz ve talep taraflarından sadece birinde gerekli uygulamaların yapılması maalesef yeterli olmayacaktır. Bu sebeple Ulusal Enerji Verimliliği Eylem Planı’nda yapılması gereken eylemler arz ve talep taraflarını içerecek şekilde sektörel bazda da sınıflandırılmıştır.

Enerji verimliliği danışmanlığı

Enerji sağlıktan iletişime, ulaşımdan endüstriye birçok

farklı sektörde ve farklı şekillerde kullanılmaktadır. Her sektörde enerji verimliliğini etkileyen proses ve elemanlar birbirlerinden farklı olup ayrıntılı özelliklere sahiptir.

Bu sebeple enerji verimliliği bakış açısıyla her bir sektöre bakıldığında farklı uzmanlıkların gerekliliği açıktır.

Bu amaçla birçok danışmanlık şirketi Enerji Verimliliği Danışmanlığı yetki belgesi ile ulusal ve uluslararası piyasada enerji verimliliği hizmeti vermektedir.

Enerji verimliliği hakkında bir çalışmanın yapılabilmesi için sürecin ya da ilgili ekipmanın normal koşullar altındaki işleyişinin tam anlamıyla incelenmesi, kısacası mevcut durumun hassasiyetle analiz edilmesi gereklidir. Bu veriyi sağlamak için en temel ve elzem yöntem uçtan uca enerji yönetiminin sağlanmasıdır.

Enerji verimliliği için veri toplama, uzaktan i̇zleme ve kontrol

Enerji verimliliği için ilk aşamada kullanılacak veriler tesisin mevcut durumdaki, sürekli işletme koşulundaki ölçüm değerleridir. Bahsi geçen ölçüm değerleri tesisin geçmişte elde ettiği verilerdir. Ek olarak çalışmanın detaylandırılabilmesi için prosesin ve ekipmanların kritik çalışma koşullarındaki ölçümlerinin de yapılması kaçınılmazdır. Bu sebeple enerji verimliliği çalışmalarının en önemli adımlarından birisi olan saha etütleri yapılmalıdır. Saha etütleri işleyişin tam olarak anlaşılabilir olması açısından belirli bir dönem boyunca yapılmalıdır.

Akıllı şebeke altyapısının enerji sektöründe yaygınlaşmasıyla birlikte endüstriyel alanda yoğun olarak kullanılan SCADA sistemleri enerji izleme ve kontrolünü sağlamakla beraber enerji verimliliği için kritik önem arz eder. SCADA vasıtasıyla izleme sonucu elde edilen veriler ile yapılacak analizler enerji verimliliği için nasıl bir yol haritası çizilmesi konusunda yol gösterici olacaktır.

Etkin bir enerji izleme ve yönetim sistemine sahip olmak sahadan gelen verilerin sürekliliği konusunda ne

8 2020 OCAK-ŞUBAT-MART / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 35

MAKALE

kadar değerli ise bu verilerin değerlendirilmesi de o kadar değerli ve önemlidir.

Enerji verimliliğinde bulut tabanlı büyük veri analizi

Endüstri 4.0’ın hayatımızda yerini alması enerji sektöründeki birçok konuyu etkilediği gibi enerji verimliliğini de olumlu yönde etkilemiştir. Düşük maliyetli Iot sensörlerin sahada var olmasıyla birlikte sistemler sürekli izlenebilir, anlık veri toplanabilir hale gelmiştir. Dolayısıyla enerji verimliliği için olmazsa olmaz veriler artık daha yüksek hassasiyet ve doğrulukta toplanabilmektedir.

Enerji tüketimi verisi, enerji verimliliği ve tasarrufu için kilit rol oynamaktadır. Harcanan enerji miktarı ve profili elde edildiğinde enerji verimliliği için gerekli optimizasyon noktaları rahatlıkla tespit edilebilir. Bu amaçla geliştirilen enerji verimliliği analitiği; büyük verinin toplanması, işlenmesi ve analitik hesaplamalarının yapılması için bulut tabanlı bir çözümdür. Büyük veri analitiğinin kullanımıyla ekipman bazında enerji verimliliğinin yanı sıra tüm işleyiş rahatlıkla analiz edildiği için gerekli süreç iyileştirmeleri de ortaya çıkmaktadır.

gelen veriler sürekli olarak analiz edilir. Bu analizler tesisin kendi geçmiş verileri kullanılarak yapıldığı gibi aynı zamanda benzer tesislere ait verilerle karşılaştırmalı olarak da yapılabilir. Ortaya çıkan verimlilik önerileri ilgili noktalarda uygulanmalıdır.

Enerji verimliliğinin sürdürülebilir olması için üçüncü fazın sürekli olarak aktif şekilde kullanılması gerekmektedir. Bunun sebebi sürekli olarak sahadan veri toplama, analizlerin gerçekleştirilip enerji verimliliği için ilgili aksiyonlar güncellenebilir olmasıdır.

Enerji verimliliğinde bulut tabanlı büyük veri analizinin faydaları aşağıda belirtilmiştir:

n Enerji tüketimi azaltılıp, verimsiz süreçler iyileştirilirken üretkenlik artacaktır. Az kullanılan enerjiden tasarruf sağlanırken üzerine ek olarak artan üretkenlikle birlikte gelirlerde artış görülecektir. n Belirli bir dönem için ve düşük hassasiyetle elde edilen veriler yerine sürekli, anlık ve yüksek hassasiyette toplanabilen büyük veriye geçişi sağlamaktadır. Büyük veriler kullanılarak mevcut durum geçmiş işleyişle karşılaştırılabileceği gibi benzer özellikteki tesislerle de rahatlıkla karşılaştırılabilir. n Enerji tüketiminin azalmasına bağlı olarak CO2 emisyonunda azalma sağlanır. n Geleneksel enerji verimliliği çözümlerine karşın sadece belirli bir döneme ait ölçüm değerleri üzerinden değil, sürekli ve anlık olarak takip edilebilen verileri ve işleyişler üzerinden sürdürülebilir bir optimizasyon hizmeti sağlanmaktadır.

Dünyadaki örnek uygulamalara bakıldığında EnergyIP Enerji Verimliliği Analitiği (EEA) birçok farklı sektördeki tesislerde aktif olarak kullanılmaktadır. Sektörün önde gelen otomotiv fabrikasında enerji tüketiminde %15’lik bir verimlilik görülürken, binalarda %7, atık su tesislerinde %6’lar seviyesinde enerji verimliliği sağlanmıştır.

Değerlendirme

Şekil 1. Enerji verimliliğinde bulut tabanlı büyük veri analizinin aşamaları

Enerji verimliliğinde bulut tabanlı büyük veri analizinin uygulanması üç ana fazdan oluşmaktadır.

n Faz 1 - Değerlendirme: İlk aşama tesisin mevcut durumunun tespit edilmesiyle başlar. Ana akıştaki kritik işlemler tek tek belirlenir. Olası tasarruflar ortaya çıkarılır. n Faz 2 – Kurulum: Değerlendirme sonuçlarına göre prosesin takibi için gerekli sensör, sayaç, iletişim cihazları mevcut cihazlara veya uygun yeni ekipmanlara bağlanır.

Sahadan buluta ilgili veri akışının düzenli bir şekilde sağlandığı kontrol edilir. n Faz 3 – Analiz ve Öğrenme: Bulut ortamına sahadan 36 › AIR WORLD TÜRKİYE / OCAK-ŞUBAT-MART 2020

Geleneksel enerji kaynaklarının artan talep sebebiyle hızla tükendiği ve ayrıca çevreyi olumsuz yönde etkilediği aşikardır. Bu sebeple Dünya var oldukça devam edeceğini öngörülen, temiz enerji sağlayan yenilenebilir enerji kaynakları verimli bir şekilde kullanılmalıdır.

Bu amaçla hem üretim hem tüketim tarafında dikkatli olmalı, maksimum seviyede verimlilik sağlanmalıdır.

Dijitalizasyonun ve büyük verinin hayata girmesiyle birlikte enerji tüketimi anlık olarak izlenebilir ve analiz edilebilir hale gelmiştir. Bu avantaj kullanılarak enerji verimliliği maksimize edilmelidir. Maksimum enerji verimliliği sağlandığında mali kazancın yanı sıra CO2 salınımının azalması ve enerji kaynaklarının ömrünün uzatılması gibi önemli çevreci yaklaşımlar ortaya çıkacaktır.

HABER

ENDÜSTRİ 4.0 POTANSİYELİNİ AÇIĞA ÇIKARTMAK

HABER

Murat Alişiroğlu

2019 yılının sonunda 14 milyardan fazla bağlı cihazın 2021'de 25 milyara yükseleceği tahmin edilmektedir. Bu sistemler, daha sonra elde edilebilecek değerli bilgileri sağlamak için analiz edilebilecek inanılmaz miktarda ham veri üretmektedir. Ağa bağlı makinelerin önleyici bakımını sağlamak, atıkları azaltmak ve işçi güvenliğini artırmak gibi, endüstriyel kullanıcılar için maddi faydaları vardır.

38 › AIR WORLD TÜRKİYE / OCAK-ŞUBAT-MART 2020

I

HABER

oT hakkında duyduğumuz yorumların çoğu, sıklıkla cihazlarımız tarafından üretilen verilerin nasıl kullanıldığına odaklanır.

Gerçekten de, İngiliz Bilgisayar Topluluğu'ndan bir rapor, “ABD ve Avrupa'daki çok sayıda akıllı enerji projesinin terkedilmesi gerektiğine dikkat çekti, çünkü tüketiciler, evde akıllı sayaçları kurarken enerji şirketlerinin niyetlerine güvenmedi” dedi.

Meseleleri daha karmaşık hale getirmek için, tüketiciler bazen şirketlerin kişisel verileriyle ne yapacaklarına güvenmek için mücadele ederken, işletmeler bazen ekipmanlarının kullandığı ve ürettiği verilere ne olacağına güvenmek için mücadele ederler.

Verilere İlişkin

Meseleleri daha karmaşık hale getirmek için, tüketiciler bazen şirketlerin kişisel verileriyle ne yapacaklarına güvenmek için mücadele ederken, işletmeler bazen ekipmanlarının kullandığı ve ürettiği verilere ne olacağına güvenmek için mücadele ederler.

Veri, analitik ve bilgi iş yapma biçimimizi değiştirebilir ve değiştirir. Ancak, bu yeni fikir ve kavramların benimsenmesini yavaşlatan hem insanları hem de süreçleri içeren birkaç engel var.

Bunlardan en önemlilerinden biri, verilerimizle hem güven hem de açıklık açısından ilişkilerimizdir.

Bunu anlamak için, herhangi bir kuruluştaki bilinen büyük veri sürücüleri örneklerine bakabiliriz.

Bunlar, hesaplama ve analiz etme yeteneği, verilerin mevcudiyeti ve değer sağlama ve çıkarma ihtiyacıdır.

Bütün bunların teknolojisi zaten yerinde, ancak her birinin güvene ilişkin kendi engelleri var. Verilerin güvenilir, kullanılabilir veya faydalı olacağına dair bir güven yoksa, o zaman kurumlar toplanan ve analiz edilen verileri en iyi şekilde kullanamayacaklardır.

Beklentileri yönetmek

IoT teknolojisine adanmış medya ve kültürel dikkat miktarının birçok beklenti yarattığını söylemek doğru olmaz. Bunlardan en önemlileri arasında, IoT özellikli makinelerin benimsenmesinin önemli gelir elde edeceği veya işle - ve verilerinin kesilmesiyle sonuçlanacağı korkusu yer alıyor.

Ne yazık ki, bir web tarayıcısındaki gösterge paneli veri sağlar ancak doğrudan tasarruf

sağlamaz. Gelişmiş veya otomatik kurallar oluştursak bile, yine de insan müdahalesine ihtiyacımız var; hala süreç değişikliğine ihtiyacımız var.

Gerçekten, değişmek için davranışlara ihtiyacımız var, ancak bunu yapmak için IoT tedarik zincirinde yer alan tüm taraflar arasında güven tesis etmeliyiz.

Açıkçası IoT'nin başarılı olması için kesin bir cevap yok. Ancak IoT tek bir cevap değildir; Çoğu durumda, bir etkinleştiricidir.

Bu nedenle mesela Gardner Denver, iConn hava yönetim platformunu başlattı. iConn, gelişmiş analitik sunmak için geliştirilmiş, bulut tabanlı bir hava yönetimi platformudur. Sistem, kullanıcıların olası sorunları ortaya çıkmadan önce çözmelerini sağlayan, tarihi, gerçek zamanlı, öngörücü ve bilişsel analitik sağlar.

Kullanıcılardan anında para tasarrufu sağlamaz veya operasyonel verimliliklerini otomatik olarak iyileştirmeyebilir.

Bu şeyler zaman alır. Ancak iConn, kesinti riskini azaltmak için gerçek zamanlı izleme, alarmlar ve uyarılarla, bir şirketin temel çizgisine somut faydalar sağlamaya yardımcı olabilir.

Tarayıcı tabanlı sistem, uzak sitelerin kolayca izlenebileceği ve kompresör performansının makine parametreleri ve zaman içindeki trend analizi ile optimize edilebileceği anlamına gelir. İngiltere'deki sayısız saha günlük amaçlarının bir parçası olarak basınçlı hava kullandığından ve çoğu müşteri yıllar boyunca birçok farklı markadan makine satın alacağından, iConn açık ve özel bir sistemdir.

Bunun nedeni, basınçlı hava kullanıcılarının IoT tarafından harcamaları azaltmak, kullanımı iyileştirmek ve sorunları hızlı bir şekilde belirlemek için sunduğu fırsatları kullanabilmeleri için verilere yönelik güven tesis edilmesinin hayati öneme sahip olmasıdır. Özel sistemleri açık sistemlerle değiştirmek bunun bir parçası. Sadece güven elde edildiğinde, IoT'nin potansiyelinin ve veri analizinin gerçekleştirilmesi mümkün olabilir.

2020 OCAK-ŞUBAT-MART / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 39

HABER

Türkiye’nin İlk Yerli Hava Körüğü POSITIVE DISPLACEMENT BLOWERS

Q Series Blowers Flows up to 6200 m3/h Pressures up to 1000 mbar g Vacuums up to -920 mbar g

TÜYLÜOĞLU MAK. NAK. İNŞ. SAN. TİC. LTD. ŞTİ.

40 › AIR WORLD TÜRKİYE / OCAK-ŞUBAT-MART 2020

www.ruutblower.com

HABER

Pnömatik Taşımada Akılcı Çözümler

H Series Blowers Flows up to 8200 m3/h Pressures up to 1000 mbar g Vacuums up to -500 mbar g

Ostim Org. San. Böl. 1231. Sok. No:38-40 Yenimahalle – Ankara / TURKEY Tel: (+90) 312 354 19 11 • Faks: (+90) 312 385 13 97

2020 OCAK-ŞUBAT-MART / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 41 ruutblower@ruutblower.com

MAKALE

AZOT NEDİR SANAYİDE NEREDE KULLANILIR

42 › AIR WORLD TÜRKİYE / OCAK-ŞUBAT-MART 2020

MAKALE

A

zot veya İngilizce adıyla Nitrojen (Nitrogen), periyodik cetvelde N simgesi ile gösterilen bir element olup atom numarası 7’dir. Renksiz, kokusuz, tatsız ve inert bir gazdır. Azot, dünya atmosferinin yaklaşık %78’ini oluşturur ve tüm canlı dokularında bulunur. Azot ayrıca, amino asit, amonyak, nitrik asit, ve siyanür gibi önemli bileşikler de oluşturur.

Azotun 1772’de, onu zehirli hava veya sabit hava olarak adlandıran Daniel Rutherford tarafından resmen keşfedildiği kabul edilir. Havayı oluşturan maddelerden birinin yanma olayında yer almadığı, Rutherford tarafından biliniyordu. Azot, yaklaşık aynı tarihlerde Carl Wilhelm Scheele, Henry Cavendish, ve Joseph Priestley tarafından da araştırılmaktaydı. Antoine Lavoisier de azotu, Yunanca αζωτος (azotos) “cansız” anlamına gelen azote olarak adlandırmıştı. Azot için kullanılan diğer sözcük, nitrogène, 1790 yılında Fransız kimyager Jean Antoine Chaptal tarafından, Yunanca “sodyum karbonat” anlamına gelen nitron ile, Fransızca “üreten” anlamına gelen ve yine Yunanca kökenli gène sözcüklerinin bir araya getirilmesiyle ortaya çıktı. Bu sözcük İngilizcede kullanılır oldu ve sonraları pek çok dile girdi.

Azot endüstriyel anlamda, sıvı havanın kısmi distilasyonu ile, Pressure Swing Adsorption yöntemi ile ya da gaz halindeki havadan membrane yöntemi ile elde edilir.

AZOT SANAYİDE NEREDE KULLANILIR ?

Azot gazının çok geniş kullanım alanları olup, oksidasyonun istenmediği ortamlarda hava yerine kullanılabilir: n Petrokimya sektöründe üretim, depolamada, patlama, oksidasyon ve yanmayı engellemede n Denizcilikte, kimyasal tankerlerin taşıdığı malların yastıklanmasında n Gıda üretiminde kuru ve oksijensiz ortam sağlayarak ürünlerin ve paketlenmiş gıdaların tazeliğini korumak için

n Güvenlik amacıyla sıvı patlayıcıların üzerini örtmek için n Lazer kesiminde n Yarıiletkenlerin üretiminde n Lehimleme işlemlerinde n Paslanmaz çelik üretiminde n Inert, nemsiz ve oksitleyici olmayan özelliklerinden dolayı otomobil ve uçak tekerleklerinin dolumunda n Kimya, tekstil, gıda, boya sanayinde inert atmosfer sağlamada n Yenilebilen yağların oksidasyonunun önlenmesinde n Kimyasalların depolanmasında yanma ve patlamalara önlem olarak n Tanker, tank ve boru hatlarının süpürülmesinde n Elektronik, kimya, cam, çelik ve metal üretim işlemlerinde n Kömür madenlerinin güvenliğinde ve yangın söndürmede n Malzemelerin ısıl işlemleri, silo atmosferleri ve gıda paketlemede kontrollü atmosfer oluşturmak amacıyla n Kimyasal proses, depolama ve transferlerde solventlerinin geri kazanımı için n Kimyasal ayıraç ve ayıraç taşıyıcı olarak n Meyve suyu ve meşrubat paketleme sistemlerinde n Kömür madenlerinde n Meyve, zeytin, tahıl gibi gıda depolarında n Plastik enjeksiyon sistemlerinde n Yanıcı maddelerin güvenle taşınmasında n Yanıcı maddelerin depolanmasında n Demir ve çelik haddeleme tesislerinde n Uçaklarda

KLASİK AZOT ÜRETİM VE TEDARİK YÖNTEMİ

Kriyojenik olarak üretilen azot, kriyojenik tankta depolanır. Daha sonra tankerlerle veya basınçlandırılarak tüplerle taşınır. Bu işlemlerin kayıp ve maliyetleri yüksektir.

8 2020 OCAK-ŞUBAT-MART / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 43

MAKALE Sıvı azot alımlarında özel imal edilmiş sıvı azot tankerleriyle nakliye yapılır. Kullanıcı tarafında bulunan sıvı azot tanklarına dolum yapılır. Sıvı azot, tank çıkışında evaporatörde ısıtılarak gaz halinde kullanıma verilir.

Kullanım yerinde azot tüketimi sürekli değilse, azot tankının ortam şartlarına bağlı olarak ısınması dolayısıyla içindeki sıvı azot, gaz fazına geçer. Azot gazı basıncının tank tasarım basıncını geçmemesi gerektiğinden, yüksek basınçlara çıkışını engellemek için bir miktar azot gazı atmosfere bırakılır.

Tüple azot gazı alımlarında ise kriyojenik tesiste evaporatörle gaz haline dönüştürülen azot, yüksek basınç kompresörleri ile 200 -250 barlık tüplere doldurularak kullanıcılara sevk edilir. Tüm bu işlemlerde kayıplar olur ve maliyeti artar. Kullanıcı tarafında yüksek basınçlı azot, regülatörle istenen basınca düşürülerek kullanılır. Tüp çıkışında, ayarlanan basıncın altında azot kullanılamayacağından tüp içinde kalan gaz kullanılamaz ve kullanılmayan bu azotun bedelini kullanıcı öder. Tüpteki vana kullanım sonunda tam olarak açılırsa, atmosferdeki hava tüp içine girer ve tekrar dolum esnasında vakumlama yapılmazsa yeni dolumda gazın saflığı düşer. Bu nedenle bazen alınan tüplerde saflık çok bozuk olabilir.

Membran Azot Jeneratörü

Membran sisteminde, azot ve oksijeni ayrıştırmak için yarı geçirgen fiberler kullanılır. Sistemde, farklı gazların kendine has ayrıştırma özelliğinden yararlanılır. Her bir gazın kendine özgü nüfuz etme hızı vardır. Azotun membran yüzeylerde nüfuz etme hızı yavaşken, oksijen ve su buharınınki hızlıdır.

Membran modüllerine beslenen basınçlı hava, çıkışta saf azot halini alır ve oksijen havaya atılır.

Azot saflığı % 95 ila % 99.9 arasında değişir. Yüksek saflıkta ürün elde etmek için, daha fazla sayıda membran modulü ve daha yüksek basınçlı hava gerekir. Bu iki faktöre bağlı olarak yatırım ve işletme maliyeti artar. En uygun yapıyı oluşturabilmek için gereken gazın basıncının, debisinin ve saflığının doğru olarak belirlenmesi çok önemlidir. Bu şekilde en uygun yapı oluşturularak en ekonomik azot üretimi sağlanabilir.

44 › AIR WORLD TÜRKİYE / OCAK-ŞUBAT-MART 2020

PSA azot jeneratörü

Gaz halindeki azotun atmosferdeki havadan ayrıştırılması işlemi, CMS’nin (Carbon Molecular Sieve) ayrıştırma özellikleri prensibine dayanmaktadır. Çift yataklı CMS ile doldurulmuş adsorber sistemi, dönüşümlü olarak basınçlı havayla beslenir.

Adsorberlerden birisi azot üretirken, diğer yatağın basıncı atmosfer basıncına düşürülerek rejenerasyonu yapılır.

Rejenerasyon süresi tamamlandığında her iki adsorber yatağındaki basınç eşitlenir ve böylece basınçlı hava maksimum verimlilikte kullanılır. Daha sonra diğer yatak devreye girerek azot üretmeye başlar. Bu ayrıştırma metodu PSA (Pressue Swing Adsorption) olarak adlandırılır.

AZOT JENERATÖRÜ KULLANIM ALANLARI

PETROL SANAYİ

Petrol sanayinden azot jeneratörlerinin faklı çeşitleri yaygın şekilde kullanılmaktadır. Bunlardan en önemli olanları şunlardır: n Ürün tankları azot gazı ile yastıklanarak, ürünün daha güvenli ve kaliteli saklanması sağlanır. n Azot gazı, ürün transferinde kullanılacak maliyet açısından en uygun gazdır. n Mevcut ve eski petrol yataklarınının üretimi, azot enjeksiyonu ile arttırılabilir. n Azot gazı enjeksiyonu ile mevcut yatakların üretim performansı arttırılabilir. n Azot kullanımının en önemli yararlarından birisi de delik dibi yangın riskini en aza düşürmektir. n Delme sıvısına azot enjeksiyonu sayesinde, daha iyi “underbalanced drilling” yapmak mümkündür. n Delme sıvısına azot enjeksiyonu yapılarak, sıvı yoğunluğunu düşürme, daha düşük delik dibi hidrostatik basıncı sağlar.

DENİZCİLİK

Yanıcı, patlayıcı ve/veya oksijen ile temas ettiğinde bozulacak maddeleri taşına gemilerde tanklar azot ile

8

MAKALE

yastıklanarak oksijenden arındırılır.

Geminin seyahati sorasında ısınma ve soğumalar sonucunda oluşan genleşme ve daralma nedeni ile tanklardaki azot gazı basıncı düşebilmektedir. Bu nedenle gemiye azot jeneratörü konumlandırarak seyir esnasında dahi yerinde azot tedarik edilebilmektedir.

Günümüzde neredeyse tüm petrol ve petrol ürünleri taşıtan firmalar lojistik yüklenicilerinden gemilerde azot jeneratörü bulundurmalarını istemektedir.

Gemilerde kullanılacak en uygun teknoloji membran tipi azot jeneratörü teknolojisidir. Zaman zaman ilk sahip olma maliyetinden dolayı PSA tip azot jeneratörü tercih edilmektedir. Ancak PSA tip azot jeneratörünün deniz şartlarına uygun olmaması, fazla ses çıkartması gibi nedenlerden dolayı tavsiye edilmemektedir.

GIDA (MODİFİYE ATMOSFERDE PAKETLEME -MAP UYGULAMASI) Gıda ürünleri, soframıza gelene kadar doğal tazeliğini korumak için zamana karşı yarışır. Tazeliğini ve kalitesini koruyamayan ürünlerin raf ömrü kısalır. Azot jeneraötü kullanılarak MAP atmosferi altında paketlenmesi durumunda, ürünlerin doğal yollardan ve ilk günkü tazeliğini korunarak, uzun süre saklanması sağlanır.

Bitkisel yağ, şarap, meyve suyu, sıvı, katı veya toz şeklindeki gıdaların paketlenmesinde kullanılan azot gazı, sağladığı koruma örtüsüyle bakteri üremesi engellenir. Böylece gıdaların tazeliği korunurken, fermentasyon oluşumu da kontrol altına alınmış olur.

Gıda paketleme işlemlerinde PSA veya membran tip azot jeneratörü kullanılmaktadır. Hangi tip azot jeneratörünün daha uygun olduğunu belirlemek için bu konuda uzman bir kurum ile temasa geçmenizi öneririz.

Modifiye atmosfer alanında yeni faaliyet göstermeye başladıysanız, dizayn mühendislerimiz özel uygulama alanınıza göre en etkin gaz karışım oranını ve en düşük maliyetli çözümü

46 › AIR WORLD TÜRKİYE / OCAK-ŞUBAT-MART 2020

geliştirmenize yardımcı olmaktadırlar.

Azotun gıda imalat proseslerinde uygulanması, gıda depo tanklarının üst veya alt kısmından azotun püskürtülmesi ve mevcut gıda sirkülasyon sistemine azotun enjekte edilmesi şeklinde olmaktadır. Doğrı seçilecek bir azot jeneratörü ile % 99.9999 saflıkta azot üretilebilebilirken, %97-99.9 saflık birçok gıda uygulaması için yeterlidir.

İÇECEKLER

Azot jeneratöreri sunduğu çözümlerle içeceklerin korunmasını sağlar. Bunun yanı sıra, bira işletmeleri ve benzeri tüketicilere yönelik karışım gazı sistemleri de mevcuttur.

Azotun alkolsüz içecekler, bira ve şarap üretimi ve dağıtımında kullanılmasının iki önemli amacı vardır.

1) Biracılık sektöründe, tankların ve fıçıların basınçlı gaz tüpleri yerine, azot gazı ile yastıklanması, güvenli ve ekonomik çözümler yaratır.

2) Azot, borulama yoluyla ürün transfer prosesinde kullanılabilen mükemmel bir gazdır. Azot, ürünün boru devrelerinde akmasını sağlarken aynı zamanda ürünün bozulması veya boruda yabancı madde oluşması riskini engeller. Temelde azot çok etkili bir itici gaz olduğu için, herhangi bir ürün olmadığı zaman bile tüm sistemin temiz kalmasını sağlar ve bakteri oluşumunun önüne geçer.

Bira üreticilerinin mevcut CO2 sistemine azot jeneratörü eklenmesi mümkündür veya N2 / CO2 karışım gazı jeneratörü sisteme eklenebilir.

OKSİJENSİZLEŞTİRME

Yanıcı madde + oksijen + sıcaklık yanma üçgenini oluşturur. Azot gazı kullanılarak yanma üçgeni içindeki oksijen uzaklaştırılır ve patlamanın oluşması engellenir. Azot gazıyla oksijenden arındırma prosesi, yanıcı ve patlayıcı maddelerin depolanmasında kullanılır.

LAZER KESİM

Lazerlerin yapısına bağlı olarak, kesme işlemi sırasında yüksek saflıkta azot gazı gerekmektedir. Lazer kesimi için gerekli olan azotu temin etmenin

en uygun ve düşük maliyetli çözümü olarak azot jeneratörü kullanılması gereklidir.

Yardımcı gaz olarak kullanılan azotun uygun kalite ve miktarda olması, lazer kesim işlemi sırasında büyük önem taşır. Azot gazı çelik, paslanmaz çelik, aluminyum vs.’nin kesilmesi sırasında kullanılmaktadır.

Hassas uç kesimler için yüksek safiyet gerekirken, karbon çelik parçaların kesimi için % 95-% 98 saflıkta azot gazı yeterli olmaktadır.

LEHİM

Oksijensizleştirilmiş ortamda gerçekleştirilen lehimleme işlemi kaliteyi ve verimliliği artırır.

Lehimlemede, azotun sağladığı en büyük fayda, oksidasyonu azaltması ve lehim kalitesini artırmasıdır.

TAŞIT LASTİĞİ DOLUMU

Azot jeneratörü içeren lastik Şişirme sistemleri, tekerlekli araç ve lastik sektörüne büyük bir yenilik getirmiştir.

Lastiklerin şişirilmesinde kullanılan azot gazını üreten azot jeneratörü lastiklerin kalitesini artırmakta ve ömrünü uzatmaktadır.

Azot jeneratörlü çözüm, lastiklerin havayla şişirilmesiyle karşılaştırıldığı zaman büyük avantajlar sağlamaktadır.

Mevcut hava kompresörüne kolayca bağlanan ve birkaç dakika içinde azot üretecek hale gelen sistemimizde hareketli parça yoktur, sessiz çalışır ve yıllık bakımı kolaydır.

HANGİ UYGULAMA İÇİN HANGİ TİP AZOT JENERATÖRÜ KULLANILMALI Aşağıdaki grafik azot gazı saflığı ve gerekli kapasiteye göre kullanılması gereken azot jeneratörü tipini ortamdan bağımsız olarak belirlemektedir.

Bazı uygulamalarda çevre şartları ve kullanım gereksinimleri nedeni ile mutlaka PSA veya membran tip azot jeneratörü kullanılması gerekmektedir.

Hangi tip azot jeneratörünün sizin ve uygulamanız için daha uygun olacağına bir uzman ile birlikte karar vermenizde gerek ekonomik gerekse uygulama başarısı açısından büyük fayda var.

BİZİMLE GÜVENDESİNİZ Uluslararası akreditasyonlara sahip test, muayene, denetim ve belgelendirme hizmetlerimizle yanınızdayız...

444 9 511 Szutest

Szutest

szutest.com.tr Szutest

Szutesttr

2014/68/EU Basınçlı Ekipmanlar | 2010/35/EU Taşınabilir Basınçlı Ekipmanlar | 2014/29/EU Basit Basınçlı Kaplar Onaylanmış Kuruluş Hizmetleri | Periyodik Muayene | İSG Ölçümleri | Akredite Üçüncü Taraf İmalat Gözetimleri | PQR/WPS Onayları | EN ISO 3834 |EN 15085 | Kaynakçı Sertifikasyonu | MYK Belgelendirme | ISO 9001 | ISO 10002 | ISO 14001 | ISO 13485 | ISO 45001 | ISO 22000 | ISO 27001 | ISO 50001 | Seveso | ATEX | Enerji Santralleri Uygunluk Değerlendirmesi | Gost R | EAC | UkrSepro | CE Belgelendirme | Tahribatsız Muayene Hizmetleri

HABER AIR WORLD

KISA HABERLER

Gensa yeni fabrikasında

1

985 yılında Ankara Ostim'de ilk imalatına başlayan Gensa Basınç Kapları imalat Ltd. Şti. yatırımlarını hızlandırarak Ar-Ge çalışmaları neticesinde fason üretimden, özgün imalata geçiş sağlamak için yeni adresine taşındı.

Gensa, imalat yeri olan 2000 m2 kapalı çalışma alanında üretimine devam

edecek. Firma üretim olarak; Hava tankı, LPG tankı, su tankı, yakıt tankı, denge tankı, azot tankı ve basınçlıbasınçsız özel proje işlerini tüm ince noktaları dikkate alarak yapmaktadır.

Firmanın hava tankı imalat standardı olarak EN-13445 serisi (PED), LPG tank standardı olarak da EN-12542 / EN-13445 standartlarını yorumlayıp,

uygulamaya koyarak CE'li üretimiyle müşterilerini memnun etmeyi sürdürdüğü sektörce bilinmektedir. İhracaatına hız kazandırma yolunda dış ticaret birimi de oluşturan firmada uzman üretim-montaj ekibi ve idari personelleriyle toplamda 13 kişi olarak yeni fabrikasında faaliyetlerine devam ediyor.

Gardner Denver'ın Hydrovane kompresörleri şimdi iConn ile daha akıllı Gardner Denver'ın akıllı IoT analitik sistemi iConn, 11kW ila 45kW arasındaki endüstriyel Hydrovane kompresörlerinde artık etkin durumda. Bulut tabanlı veri yönetimi platformu, operatörlerin basınçlı hava işlemlerini ve performanslarını optimize etmelerini ve iyileştirmelerini sağlıyor. Endüstri 4.0, kullanıcıların varlık verilerini paylaşması ve analiz etmesi için fırsatlar yarattığından müşteriler, riskleri ortadan kaldırmak, verimliliği artırmak ve enerji tüketimini azaltmak için basınçlı hava performansları hakkında daha akıllı bilgiler talep ediyorlar. iConn bu sistem göz 48 › AIR WORLD TÜRKİYE / OCAK-ŞUBAT-MART 2020

önünde bulundurularak, sistem performansına ilişkin ayrıntılı bir bakış açısı sunarak, kullanıcıların temel işletim verilerini görüntülemelerine ve analiz etmelerine yardımcı olarak ve önemli bir sorun olmadan önce potansiyel sorunları vurgulayarak geliştirilmiştir.

Bu, bir işin sonuçta, kesinti riskini azaltmak için gerçek zamanlı izleme, alarmlar ve uyarılarla somut faydalar sağlayabilir. Uzak bölgeler kolayca izlenebilir ve zaman içerisinde makine parametreleri ve trend analizi ile optimize edilmiş kompresör performansı görüntülenebilmektedir.

Vidalı hava kompresörlerinde 5 yıl garanti dönemi başladı!

TÜRK

İYE’D E İLK

* Tüm yağ enjekteli vidalı seri kompresörlerimizde standart periyodik bakımların orijinal yedek parçalarla yetkili servisler tarafından yapılması koşuluyla geçerlidir.

ww

w.d

alg

akir an.

com

i n e isi

YR Ser A

Pistonlu ve vidalı kompresörler olmak üzere geniş bir ürün yelpazesine sahip Eccoair, az yatırımla mümkün olan en yüksek kalite ve performansı sunarak şirketinizin gelişiminde itici güç oluyor.

Eccoair bir Dalgakıran Grup markasıdır. www.eccoair.com.tr

HABER AIR WORLD KISA HABERLER

ELGi, Michigan Air Solutions'ı satın aldı Basınçlı hava çözümleri küresel tedarikçisi ELGi Ekipmanları Limited iştiraki ELGi Kompresörler USA, Michigan'daki en büyük bağımsız hava kompresörü distribütörü olan Michigan Air Solutions firmasını satın aldığını duyurdu. Bu satın alma, ELGi'nin ABD'deki varlığını genişletmek ve küresel basınçlı hava endüstrisinde lider oyuncu konumunu güçlendirmek için attığı önemli bir adım.

Michigan Air Solutions 2009 yılında kuruldu ve Michigan Alt Yarımadası'ndaki pazarlara basınçlı hava uzmanlığı, geniş bir Satın alma ürün yelpazesi ve satış sonrası teknik desteği ile hizmet verdi.

ELGi'ye ELGi Kuzey Amerika ABD’de Başkanı David Puck, “ELGi'nin pazar Michigan Air'i satın alması, liderliğini Kuzey Amerika pazarında yer almak için seçkin, getiriyor inorganik fırsatlara yatırım yapma stratejimizin bir devamıdır” dedi. “ELGi'nin sağlam ürün portföyü ve Michigan Air'in müşteri odaklılığıyla, Orta Batı'da pazar büyümesi için güçlü bir temel oluşturacağımızdan eminiz” dedi.

Michigan Air Solutions Genel Müdürü Lisa Lewis, “Michigan Air ekibi adına ELGi ile yaptığımız bu yeni yolculuktan dolayı heyecanlıyım” dedi. “ELGi'nin sınıfının en iyisi güvenilirlik ve sahip olma maliyeti ile ürün üretme konusundaki kararlılığını biliyoruz. Michigan Air'in kanıtlanmış müşteri hizmetleriyle uyumlu, müthiş bir ekip oluşturacağız” dedi.

Bu satın alma sayesinde ELGi, önemli bir müşteri tabanına erişim kazanmakla beraber, Kuzey Amerika'da daha fazla büyümek için önemli bir adım atmış oldu. Michigan Air Solution'ın pazar liderliği ELGi'ye büyümesi için önemli bir bölge sağlayacaktır.

İhracatçıya hususi pasaport hakkı 2 yıldan 4 yıla çıkartıldı Resmi Gazete’de yayımlanan kararla ihracat yapan iş insanlarına verilen hususi damgalı pasaport hakkı süresi 2 yıldan 4 yıla çıkartıldı. Türkiye İhracatçılar Meclisi Başkanı İsmail Gülle, “Türkiye’nin ekonomi ve ticaret diplomasisinin saha neferleri olan ihracatçılarımız, alınan bu kararla dünya ticaretinin yüzde 75’ini oluşturan ülkelerde daha hızlı erişebilme imkânı ve bu pazarlarda daha uzun süre iş yapma olanağı bulacak” dedi.

Resmi Gazete’de “Bazı Kanunlarda Ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” başlığıyla yayımlanan 30988 sayılı kararıyla, ihracatçılara verilen yeşil pasaport hakkı süresi 2 yıldan 4 yıla uzatıldı.

Madde 12 olarak geçen kanun, “15/7/1950 tarihli ve 5682 sayılı Pasaport Kanununun 14 üncü maddesinin (A) fıkrasının yedinci paragrafında yer alan “iki” ibaresi “dört” şeklinde değiştirilmiştir” şeklinde açıklandı.

Konuyla ilgili değerlendirmelerde bulunan Türkiye İhracatçılar Meclisi Başkanı İsmail Gülle, “Küresel ticaretin yüzde 75’ine hakim olan ülkelere ihracatçımızın kolayca erişebilmesini sağlamak adına, yeşil pasaport süresi de 4 yıla uzatıldı. İhracatçılarımız artık bu pazarlarda daha uzun süre iş yapma imkanı bulacak” dedi.

Kısa bir süre önce, ihracatçılar için yeşil pasaport alma limitinin 1 milyon dolardan 500 bin dolara indirildiğini de hatırlatan İsmail Gülle, “Pasaportun süresinin de 4 yıla çıkarılması yönündeki talebimizi de kısa sürede sonuçlanmasını sağlayan Sayın Cumhurbaşkanımız ve Hükümetimize ve Gazi Meclisimize İhracat Ailemiz adına şükranlarımızı sunarız.

Her zaman üzerinde durduğumuz gibi ihracatçılarımızın iş yaptıkları pazarlara hızlı ulaşması ve rahat hareket etmeleri, mobilite kazanmaları çok önemli. Vize işlemlerindeki zaman kaybı azalacak ve ihracatçının hızlı hareket etmesini sağlanacak.

Kararın ihracat hacmimize olumlu etkileri olacaktır. Bu kararlarla, ihracatçımız 2020’ye büyük bir motivasyonla ve yeni rekorlara odaklanmış olarak girecek. İhracat Ailemize hayırlı olsun” diye konuştu.

2020 OCAK-ŞUBAT-MART / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 49

MAKALE

Basınçlı Hava Kaçaklarının Tespit Edilmesi Sırasında Kullanılan Yöntemler Altuğ KARATAŞ

Makine Mühendisi MBA VAT ENERJİ HİZMETLERİ A.Ş.

Basınçlı hava, endüstriyel tesislerde yaygın bir şekilde kullanılan bir enerji türüdür. Dış ortamdan alınan havanın bir kompresörde belli bir oranda sıkıştırılması ile elde edilir. Basınçlı hava tesisatlarındaki hava kaçaksız, kuru, temiz ve en düşük basınç kaybı ile kullanılmalıdır.

50 › AIR WORLD TÜRKİYE / OCAK-ŞUBAT-MART 2020

MAKALE

Basınçlı Hava Kaçakları

Kullanılan basınçlı havanın birtakım sebeplerle tesisat üzeri veya hareketli parçalardan atmosfere kaçması ile basınçlı hava kaçakları oluşur. Basınçlı hava kaçakları, bir işletme için kontrol edilmesi güç olan kayıp maliyetleri arasında ilk sırada yer almaktadır.

Fabrikada hava kaçağı olup olmadığını tespit etmek için tüm tesiste kapsamlı bir tarama ve ölçüm işlemi gerçekleştirilir. Bu ölçüm sonucunda elde edilen veriler kullanılarak kaçaklar tespit edilip önlenmeye çalışılır.

Basınçlı Hava Kaçaklarının Tespit Edilmesi Sırasında Kullanılan Yöntemler 1.

2.

3.

değerler aşağıdaki tabloda bilginize sunulmuştur.

Aşağıdaki grafikten de delik çaplarına bağlı olarak basınçlı hava kayıplarını tespit edebilir.

Sesli Takip Ultrasonik Kaçak Tespit Cihazı Köpük Grafik 1: Delik Çaplarına Göre Basınçlı Hava Kaçakları Miktarları

Resim 1: Basınçlı Hava Kaçak Tespiti

Basınçlı Hava Sistemlerinde Kaçaklar

Basınçlı hava ekipmanları olarak kompresörler, rezerv tankları, filtreler, kurutucular, seperatörler, regülatörler, tabancalar vb. ekipmanlar kullanılır.

Basınçlı hava kaçaklarının düşük tutulmasından tesisat ve son kullanım noktalarında yüksek kaliteli ekipmanların kullanılması son derece önemlidir.

Basınçlı hava kaçaklarının sürekli takip edilmesi son derece önemlidir. Basınçlı hava kaçaklarının belli bir oranda tutulabilmesi ve bu sayede sürdürülebilir tasarruf sağlanması ancak periyodik takipler ve izleme ile mümkün olabilir.

Bir etütte tespit edilen hava kaçağının yerinin belirlenmesinden sonra hava kaçağı tespit etiketi kaçağın olduğu noktaya yerleştirilir. Daha sonra bu noktanın fotoğrafı çekilir ve raporda paylaşılır. Hava kaçağı giderilmek istendiğinde bu etiketler vasıtasıyla kaçağın konumu kolaylıkla bulunabilir ve kaçak özelliklerine ulaşılabilir. Kaçaklar giderildiğinde tespit noktalarında bulunan etiketler kaldırılabilir.

Basınçlı hava etüdü yapılan örnek tesiste yıllık olarak 88.050 TL’lik bir maliyet oluşmakta ve 176.100 kWh’lik bir enerji kaybı meydana gelmektedir.

Bu kaybın kompresörlerde yaklaşık 20.96 kWh’lik sürekli yük oluşturduğu göstermektedir. Basınçlı hava kaçaklarının düzenli olarak kontrol edilmesi kompresörün yükünü azaltarak üretimin artması durumunda ihtiyaç duyulacak fazla havanın karşılanması sağlanabilir.

Basınçlı hava kaçaklarının fotoğrafları aşağıda verilmiştir.

Elektrik Birim Fiyatı : 0,5 TL/kWh Yıllık Çalışma süresi : 8.400 Saat Kaçak Revize Bedeli * : 8.750 TL Tasarruf Miktarı : 88.050 TL Geri Ödeme Süresi : 1,5 Ay *Her bir kaçak giderme maliyeti için 1 m pnömatik hortum 1 adet jak maliyeti alınarak hesaplanmıştır. Aşağıda görselleri verilmiştir.

Resim 2: Basınçlı Hava Ekipmanları Örnek Yerleşim Şeması

Örnek Basınçlı Hava Kaçak Tespit Projesi

Örnek bir gıda tesisinde basınçlı hava kaçak ölçümü yapılmıştır. Tüm tesiste ultrasonik hava kaçak tespit cihazı ile yapılan ölçümler neticesinde tespit edilen kaçakların meydana getirdiği maliyet, enerji kaybı ve hesaplama yapılırken kabul edilen

Resim 3: Basınçlı Hava Tesisatında Kullanılan Örnek Enstrümanlar

8 2020 OCAK-ŞUBAT-MART / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 51

MAKALE

Kaçak 1

Kaçak 2

Kaçak 3

Kaçak 4

Tablo 1: Örnek Bir Tesiste Hava Kaçak Listesi Kaçak No

Lokasyon

Kaçak Yeri

Basınç

Kaçak

(bar)

(dB)

Kaçak

Elektriksel

Parasal

Çapı (mm)

Kayıp (kWh)

Kayıp (TL)

1

UAT Flex 4 Aseptik Tank Altı Giriş

UAT

7

68

5,2

8.550

¨ 4.275

2

Homojen Yoğurt Merkezi

7

98

8,6

14.263

¨ 7.132

3

Homojen Yoğurt Tank Alanı

Kollektör DP25/2 09B ile 10B Arasındaki Pnömatik Bağlantı

7

48

3,2

5.249

¨ 2.625

4

Pastör Merkezi CIP Odası

Pnömatik Boru

7

71

5,5

9.083

¨ 4.541

5

Pastör 22 Kumanda Panosu Yanı

Filtre

7

59

4,2

7.008

¨ 3.504

6

Hassia 3 Paketleme

Hava Tabancası

7

60

4,3

7.175

¨ 3.588

7

Tatlı Hassia

Hava Tabancası

7

42

2,6

4.354

¨ 2.177

8

Tatlı Hassia

Hava Tabancası

7

45

2,9

4.796

¨ 2.398

9

Hidroloc 2

Remy Mak

7

62

4,5

7.512

¨ 3.756

10

Kaymaklı Yoğurt Bölümü

İNK 1 Yanı

7

55

3,8

6.352

¨ 3.176

11

Kaymaklı Yoğurt Bölümü

İNK 8 Yanı

7

50

3,4

5.558

¨ 2.779 ¨ 3.339

12

Kaymaklı Yoğurt Bölümü

İNK 9 Yanı

7

57

4

6.678

13

Kaymaklı Yoğurt

İnkübasyon 13-14 Arası

7

71

5,5

9.083

¨ 4.541

14

Kaymaklı Yoğurt Paketleme

Makine Hava Tabancası

7

49

3,3

5.403

¨ 2.702

15

Araba Yıkama 2 Kaymaklı Yoğurt

Pnömatik Boru

7

57

4

6.678

¨ 3.339

16

Araba Yıkama 1 Kaymaklı Yoğurt

Pnömatik Boru

7

72

5,6

9.262

¨ 4.631

17

a3 Robotu Sehpa Altı

Pnömatik Boru

7

47

3,1

5.097

¨ 2.548

18

a3 Kombi Hattı Robot Önü

Pnömatik Boru

7

51

3,4

5.715

¨ 2.857

19

A22 Robotu Palet Mazgal

Hava Hortumu

7

54

3,7

6.191

¨ 3.095

20

a22 Hattı Koli Tutucu

Piston Bağlantısı

7

55

3,8

6.352

¨ 3.176

21

Konvör Altı Valf Bağlantısı

7

67

5,1

8.374

¨ 4.187

22

ESL Hattı İlk Mevsim Bölümü Procomac Unidox Arkası

VPP18 Vanası Bağlantı

7

58

4,1

6.842

¨ 3.421

23

Tereyağ Bölümü Atia Markası

Dolum Valf Egzoz Uçları

7

50

3,4

5.558

¨ 2.779

24

Multivac Makinesi

Domnick Hunter Marka Filtre

7

71

5,5

9.083

¨ 4.541

25

24. Kaçak Yanı

Filtre

7

52

3,5

TOPLAM

SONUÇ: Basınçlı hava uygun, güvenli ve emniyetli olduğu için, bir güç kaynağı olarak kontrol vanalarında, hava motorlarında, temizleme amaçlı olarak hava tabancalarında ve daha birçok yerde yaygın olarak kullanılmaktadır. Birçok avantaja sahip olması nedeniyle, basınçlı havanın yüksek maliyetli bir güç kaynağı olduğu gerçeği sık sık gözden kaçırılır. Basınçlı hava sistemleri enerji tüketimi oldukça yoğun sistemler olup maliyeti

52 › AIR WORLD TÜRKİYE / OCAK-ŞUBAT-MART 2020

5.872

¨ 2.936

176.089

¨ 88.050

elektrik fiyatlarından 7-10 misli daha fazladır.

Basınçlı hava kaçakları, tesislerde sıklıkla karşımıza çıkmaktadır. Bir tesiste üretilen basınçlı havanın kullanılmadan sistemden ayrılması istenmeyen bir durumdur. Kayıpların giderilmesiyle sistem veriminin azalması engellenecektir. Bu sayede her kaçak tasarruf olarak sisteme geri dönecektir.

Basınçlı havanın en pahalı enerji olduğu göz önünde bulundurulmalı ve periyodik olarak ölçümler yapılmalı, sistemdeki kaçak giderilmelidir.

Fini Kompresörleri Türkiye Distribütörü Yüksek kalite ve uygun fiyat zor... Ama biz başardık!

Salon / Hall 14 No: H100

.

12-15 Mart / March 2020 Tüyap İstanbul

HABER

muhabir

Elif Naz Akbal

ISO 11011; Basınçlı hava için enerji denetimlerinin standartlaştırılması Yakın zamana kadar, basınçlı hava sistemlerinin enerji verimliliğini değerlendirmek için işleme özgü bir standart yoktu. ISO 11011'in uygulanmasının işletmelere ciddi oranda para kazandırabileceğini savunuluyor.

54 › AIR WORLD TÜRKİYE / OCAK-ŞUBAT-MART 2020

G

ünümüzde marjlar üzerindeki baskıyı artıran rekabetçi dünyada, karınızı azaltabilecek herhangi bir faaliyet araştırılmaya değer olmalı.

Dikkat gerektiren bir alan, yıllık elektrik faturanızın yüzde 30'una mal olabilecek basınçlı hava sistemleridir.

Türkiye’de özellikle son yıllarda başta dergimiz olmak üzere özel sektörden bu alanda çalışma yapan değerli insanların katkıları ile artık konuya biraz da olsa dikkat çekebildik. Yeterlimi ? tabiki değil, bizler bu konuda henüz yolun başındayız. Yatırımcılar fiyat ile kalite arasına sıkıştı kaldı.

Basınçlı hava sektöründen bir oyuncudan makine alan birçok fabrika yada işletme sahibi sadece satınalmacının algısı ile kendi cüzdanı arasında ilk yatırım maliyetinin peşinde emin olun. Buradan fabrika sahiplerine sormak isterim ; Basınçlı hava sisteminizin yıllık işletme maliyetinin ne kadar olduğunu söyleyebilir misiniz? Sızıntı nedeniyle ne kadar enerji harcar? Veya tesis veya ekipmanın amaç için uygun olup olmadığını?

Geçmişte, basınçlı hava sistemlerinin değerlendirilmesi ya hiç yapılmamıştı ya da standartlaştırılmamış prosedür ve testlere dayanıyordu. Sorun, bunlardan bazılarının uygunsuz, yanlış, çok pahalı ve sonuçta üretken olmamasıdır.

Uluslararası ISO 11011 olarak kabul edilen standart, değerlendirmeye katılanların rollerini ve sorumluluklarını tanımlar ve basınçlı hava sistemlerini üç işlevsel alt sistem olarak kabul eder: n Birincil enerji kaynağının basınçlı hava enerjisine dönüştürülmesini içeren arz. n Basınçlı hava enerjisinin üretildiği yerden kullanıldığı yere hareketini içeren iletim. n Hem son kullanım uygulamaları hem de basınçlı hava atıkları için tüm basınçlı hava tüketicilerinin toplamını içeren talep.

Bu yaklaşım, verilerin analizi, raporlanması ve bulguların belgelenmesi için yapılandırılmış bir çerçeve sunar. Değerlendirme sonucunda tahmin edilen enerji tasarrufunu ve dolayısıyla maliyetlerinizi azaltmanın açık bir yolunu tanımlar.

Ayrıca, aşağıdakileri içerebilecek

HABER böyle bir değerlendirme için kullanılan metodları da tanımlar: gözlem ve araştırma, nokta kontrol ölçümleri ve/veya veri kaydı dinamik ve trend dahil.

Bu, her basınçlı hava sisteminin yaş, konumu ve kullanımı bakımından farklı olduğunu gösterir, bu nedenle değerlendirme gereklilikleri değişecektir. Ayrıca, kısmen veya tamamen en uygun yöntemi kullanabileceğiniz anlamına gelir. Bu nedenle, örneğin basit gözlemler ve mevcut veriler değerlendirmenizi tamamlamak için yeterliyse, kapsamlı veri kaydı yapmak gerekli olmayabilir.

Kullanılan metodlardan bağımsız olarak, bütün bir sistem yaklaşımının benimsenmesi, değerlendirme sürecinden maksimum faydalanmanızı sağlar.

Tam bir değerlendirmenin kapsamı

Genelde bu süreç, sistemin tam bir değerlendirmesinin kapsamına karar vermenizle başlar. Bu, basınçlı hava kullanımı, üretim fonksiyonları, düşük performans, atık, arz, talep dengesi, enerji kullanımı, toplam basınçlı hava talebi ve elektrik faturalarını içerebilir.

Kapsamı tanımladıktan sonra, verileri toplamaya ve kaydetmeye başlayabilirsiniz.

Bu verileri değerlendirdikten sonra, hangi işlemlerin en çok para tasarrufu yapmanıza yardımcı olacağına karar verebilirsiniz. Örneğin, bazı durumlarda yüzde 40'ı aşabilecek ve size ciddi paraya mal olabilecek sızıntı oranını belirleyebilirsiniz - sadece 3 mm'lik bir sızıntı size yılda 5.300 TL’den fazlaya mal olabilir. Değerlendirme aynı zamanda doğru kompresör ve / veya hava alıcısı kullanıp kullanmadığınızı, sistem basıncının gereksiz yere yüksek olup olmadığını ve havanızı aşırı işlemden geçirip geçirmediğinizi görmenize yardımcı olacaktır. Bundan sonra, sızıntıları onarmak ve bir sızıntı yönetimi programı oluşturmak, ekipmanı yükseltmek, proses kontrolünüzü iyileştirmek ve değişken hız kontrollerinin kullanımını içermek üzere hedeflenen eylemlerde bulunabilirsiniz. Kısaca, ISO 11011, basınçlı hava sisteminiz için nereye ve nasıl iyileştirmeler yapabileceğinizi ve nasıl enerji tasarrufu yapabileceğinizi değerlendiren bir çerçeve sunar.

KÜÇÜK FİRMALAR NEDEN HAVA KOMPRESÖRLERİNE

ISO 11011

UYGULAMALIDIR? Küçük bir firma iseniz, hava kompresörlerinin enerji verimliliğinin değerlendirilmesinde ISO 11011'in sizin için geçerli olduğunu düşünmeyebilirsiniz, ancak önemli miktarda maliyet tasarrufu yapma fırsatını kaçırmış olabilirsiniz.

AB Enerji Tasarrufu Olanakları Programı kapsamında, 250'den fazla çalışanınız, 50 milyon Avro'dan fazla bir ciro veya 43 milyon Avro'luk bir bilançonuz varsa, enerji verimliliğinizi değerlendirmek zorundasınız.

Ancak bu eşiğin altına düşen daha küçük firmalar, hava kompresör sistemlerinde olası verimlilik artışlarını ve maliyet tasarruflarını belirlemek için ISO 11011 kullanarak enerji verimliliği değerlendirmeleri yapmanın avantajlarından yararlanabilirler.

ISO 11011'in üretimine ilişkin tavsiyelerde bulunan BCAS, bu yılın başlarında şunları söyledi: “Basınçlı hava sistemleri tipik olarak yıllık elektrik faturalarınızın yaklaşık% 10'una mal olabilir, bu nedenle odaklanmanızı gerektiren bir alandır.

“Basınçlı hava sisteminizin yıllık işletme maliyetinin ne kadar olduğunu dürüstçe söyleyebilir misiniz? Sızıntı nedeniyle ne kadar enerji harcar? Veya tesisin veya ekipmanın amaca uygun olup olmadığı? ” Bazı firmalar geçmişte standartlaştırılmış değerlendirme ve raporlama eksikliği nedeniyle verimlilik testleri yapmaktan kaçınmış olabilir.

Ancak, ISO 11011'e göre, sonuçlar çoklu testler arasında çok daha karşılaştırılabilirdir ve hava kompresörlerinin yenilenmesi veya değiştirilmesi yoluyla elde edilebilecek verimlilik artışlarını belirlemek için çok daha tutarlı bir şekilde kullanılabilir.

Değerlendirme, basınçlı hava altyapınızın üç farklı yönüne odaklanır; Bundan sonra, bu sıkıştırılmış havanın tesisler etrafına dağılması, ikinci odak alanıdır, sıkıştırılmış hava kaynağını verimli kullanan son kullanıcılar ve ayrıca atık veya sızıntı alanlarını içeren son kullanıcılar da dahil olmak üzere, talebe üçüncü odaklanır.

2020 OCAK-ŞUBAT-MART / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 55

MAKALE

KAESER’DEN ENERJİ VERİMLİLİĞİ YÜKSEK YENİ (SECOTEC) GAZLI KURUTUCULAR Bİrkan IŞIK

Mekatronik Mühendisi, MBA Proje & Satış Mühendisi Topkapı Endüstri Malları Tic. A.Ş.

Kaeser Kompresörleri yapmış olduğu üstün Ar-Ge çalışmaları sonucunda gazlı kurutucularında termal kapasitesi daha yüksek olan SECOPACK LS eşanjörlerini kullanmaya başlamış ve kurutucularını da endüstri 4.0’a uyumlu şekilde tasarlayarak sektöründe yine öncü olacak enerji verimliliği yüksek bir ürünü pazara sunmuştur.

56 › AIR WORLD TÜRKİYE / OCAK-ŞUBAT-MART 2020

MAKALE

Termal kapasitesi yüksek eşanjör

Yenilikçi SECOPACK LS ısı eşanjörlerinin faz değişimi sırasında ortaya çıkan ısıyı da depolayabildiği için termal kapasitesi standart eşanjörlere göre daha yüksek olmaktadır.

Bu eşanjörler sayesinde çiğlenme noktası daha uzun süre sabit kalacak ve bu sayede kurutucuda kullanılan kompresör daha az çalışarak enerji verimliliği sağlanmış olacaktır.

%10’a kadar kendini kısabilme

Kaeser yeni SECOTEC kurutucularında 1 m3/dk hava için 100 Watt’tan daha az bir elektrik tüketimine sahiptir (ISO 7183 A1 referans şartlarında). Enerji tasarruf kontrolü sayesinde, kısmen yükleme yapıldığı zaman ihtiyaçtan fazla olarak ortaya çıkan soğutma performansını biriktirebilir ve daha sonra ilave enerji tüketimine gerek kalmadan kurutma amacıyla kullanılabilir. Hızlı reaksiyon özelliği ile basınç altında çiğlenme noktasının stabil kalmasını sağlar. Ayrıca %10 basınçlı hava tüketimine kadar kendini kısabilmesi sayesinde yüksek enerji verimliliği sağlar.

Kullanıcı dostu ve bakım gerektirmez

Küçülen taban ölçüleri sayesinde yerleşimde kurulum kolaylığı sağlar.

45 m3/dk üzerindeki kurutucularda yüksek itiş gücüne sahip fanı sayesinde davlumbaz direk kurutucu üzerine bağlanabilir. Fanın itiş gücünün kurutucunun sıcak havasının atılması için yeterli olduğu için ayrıca fan kullanılmasına gerek kalmaz.

Bu sayede müşteri ekstra fan kullanmadığı için hem yatırım maliyeti hem de enerji maliyeti olarak müşteriye tasarruf sağlar.

Kapsamlı Sigma Control Smart kumandası sayesinde, kapalı devre gaz sisteminin kontrolü operatör tarafından basit bir şekilde yapılabilir (gaz devresine herhangi bir müdahale yapılmadan, manifolt vb. cihazlar gerekmeden, soğutma ve iklimlendirme uzmanına ihtiyaç duyulmadan).

Ayrıca filtre vb. herhangi bir sarf malzemesi içermediğinden, düzenli kontrol ve genel temizlik işlemleri dışında bakım gerektirmez.

sunulan Modbus TCP sayesinde harici otomasyon sistemlerine de kolayca bağlantı gerçekleştirilebilir.

Yüksek kaliteli soğutma devresi

Kaeser SECOTEC kurutucuları 50 °C ortam sıcaklığına kadar güvenli soğutma performansı sağlamaktadır. Yüksek kapasiteli elektronik kondens tahliyeleri sayesinde efektif kondens tahliyesi sağlamakta ve kullanılan SECOPACK LS eşajörlerininde aluminyum malzemeden yapılması eşanjörlerin kullanım ömrünü arttırmaktadır.

Minimum basınç kaybı

Isı eşajöründe kullanılan doğru boyutlandırılmış akışkan kesitleri sayesinde minimum basınç kaybı sağlanması enerji verimliliğine katkıda bulunur.

Verimliliği yüksek soğutucu kompresörü

Kaeser SECOTEC kurutucularında kullanılan scroll tip soğutucu kompresörler pistonlu kompresörler göre %26 daha verimlidir. Kaeser’in yeni kurutucularında yüksek enerji verimliliği sağlanmasında seçilen soğutucu kompresörlerde büyük önem taşımaktadır.

Bu sene 100. Yılını kutlayan, yenilikçi anlayışı ve üstün arge çalışmalarıyla pazarında öncü olan dünya markası Alman KAESER Kompresörleri hem enerji verimliliği yüksek hem de çevre dostu ürünleriyle basınçlı hava sistemlerinde müşterilerine doğru çözümler sunmaya devam edecektir.

Endüstri 4.0’a uyumlu

Kurutucu üzerinde bulunan elektronik SIGMA CONTROL SMART paneli sayesinde, kurutucunun çalışma saati, bakım ve enerji tüketimleri güncel olarak görülebilir ve ilgili raporlar mail olarak alınabilir. Zamanlayıcı özelliği sayesinde kurutucuların kapanıp açılma saatleri önceden planlanabilir.Bu sayede gereksiz çalışmaların önüne geçilecektir. Opsiyonel

2020 OCAK-ŞUBAT-MART / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 57

TEKNİK MAKALE

CE belgesi bir marka ya da kalite belgesi değildir

PEKİ CE BELGESİ NEDİR? Ahmet emİn çamlıbel Endüstriyel Hizmetler Ankara Bölge Sorumlusu SZUTEST

CE işareti malların serbest dolaşımını sağlayabilmek amacıyla Avrupa Birliği'nin, 1985 yılında oluşturduğu "Yeni Yaklaşım" çerçevesinde uygulanan bir sağlık ve güvenlik işaretidir. AB genelinde kullanılmış olan değişik uygunluk işaretleri yerine AB direktiflerine uygunluğu belirten tek tip bir AB işareti kullanılması amaçlanmıştır. CE belgesi, ürünün amacına uygun bir şekilde kullanılması halinde güvenli olduğunu gösteren genel bir işarettir.

58 › AIR WORLD TÜRKİYE / OCAK-ŞUBAT-MART 2020

TEKNİK MAKALE

C

E işareti kalite işareti gibi düşünülmemelidir. Çoğu kalite işareti isteğe bağlı olmasına karşın CE zorunlu bir işarettir. Ürünün Avrupa birliği teknik mevzuatına ve kriterlerine uygun olduğu anlamına gelir ve ürünlerin Avrupa piyasalarında serbestçe dolaşabilmeleri için bir nevi sahip olmaları gereken bir pasaport gibi düşünülebilir.

CE belgesi bir marka ya da kalite belgesi değildir. CE işareti taşıyan ürünler Avrupa birliği ile ilgili direktiflere uygun ve gerekli tüm kriterlerin yerine getirildiğinin kanıtıdır. Avrupa Birliği'nde CE belgesinin kapsamına alınan ürünler bu işaret olmaksızın pazara sunulamaz.

Pazara sunmak hem Avrupa Birliği ülkeleri tarafından üretilen ürünleri hem de Avrupa Birliği ülkeleri tarafından ithal edilen bütün ürünleri kapsamaktadır.

Bundan dolayı ülkemizdeki ihracatçıları Avrupa Birliği'ne yapacakları ihracatlar da CE belgesi hususuna önem vermeleri gerekmektedir.

CE işareti kısaca İngilizce ifade olarak anlamı, "Conformite European" kelimelerinin baş harflerinden oluşturulmuş ve Türkçe, "Avrupa Standartlarına Uygunluk" manasına gelmektedir.

CE İşaretinin şekli aşağıdaki gibi olmalıdır, boyutları değişse bile oranlara uyulmalıdır. CE işareti ürün bilgi levhası/etiketi üzerine görünür, okunaklı, silinemez bir şekilde iliştirilmelidir. Ürünün doğasından kaynaklanan sebeplerden ötürü bu şartlar sağlanamazsa ürünün paketine ya da uygun dokümanlara iliştirilmelidir.

temel sağlık, güvenlik ve çevresel koruma gereklerini

karşıladıklarını bilir. Ürünlerinin bu temel gereklere uyguluğunu değerlendirmek, bu çerçevede teknik dosya hazırlamak, gerektiği durumlarda CE belgesine sahip olmak, AT Uygunluk Deklarasyonunda (AT Uygunluk Beyanı) bulunmak ve ürünlerine CE işareti iliştirmek üreticilerimizin sorumluluğundadır.

CE BELGESİ OLMAZSA NE OLUR?

CE etiketi olmazsa, ürünler Avrupa Birliği üye ülkelerinde ve Türkiye’de piyasaya arz edilemez.

Nasıl ki, bir araç ona ait bir ruhsat olmadan trafiğe çıkamıyorsa, yönetmeliklerin kapsamına giren ürünlerin de CE işareti olmadan satışı yasaktır.

Eğer ürünler, CE işareti olmadan piyasaya arz edilmişse, tespit edilmesi durumunda ilgili bakanlık tarafından, idari yaptırım cezası, ürünlerin piyasadan geri çağrılması veya üretimin fiilen durdurulmasına kadar varan cezalara tabi tutulabilmektedir.

CE işareti ile ilgili zorunluluğun sadece Avrupa Birliği üye ülkelerine ürün gönderimi yaparken gümrük işlemleri kapsamında üreticilerin karşısına çıkması yanıltıcıdır. Çünkü ülkemiz sınırları içinde de bakanlıklar tarafından piyasa gözetim denetimi yapılarak, CE işareti kapsamındaki ürünler tespit edilebilmektedir.

Böylesi durumlarla karşılaşmamak için üreticiler, ürünlerini piyasaya arz etmeden önce belgelendirmek durumundadırlar.

CE İŞARETİ HANGİ ÜLKELERDE GEÇERLİDİR?

CE işaretini Avrupa Birliği üye ülkelerinde ve Türkiye’de geçerlidir. CE işaretinin güven ifade etmesinden ötürü küresel anlamda tanınırlığının ve bilinirliğinin her geçen gün arttığını belirtmek gerekir. Direk yasal mevzuat olmasa dahi, Asya, Ortadoğu ve Uzakdoğu’daki birçok ülkede gönüllülük esasında kabul görmektedir.

Avrupa Ekonomik Alanının dışında olan diğer ülkelerde kendi yasal mevzuatları gereği başka belgeler gerekse de müşterilerin tedarikçi seçimlerinde de ‘CE’ işaretinin belirleyici bir faktör olabilmektedir.

CE BELGESİ TSE YERİNE GEÇER Mİ?

CE etiketi ile TSE etiketi ayrı anlamlara sahiptir. CE işareti kapsamında olmayan ürünlerde yerel mevzuatlar uygulanmaktadır. Bu durumlarda ülkemizde de Türk Standartları Enstitüsü tarafından yayınlanan standartlar kullanılmaktadır.

CE etiketi iliştirilen ürünleri Avrupa Birliği üye ülkelerinde piyasa satışa sunulabilmesinin yanında TSE etiketi sadece ülkemizde bir geçerliliğe sahiptir.

CE BELGESİ NE İŞE YARAR?

Gereken ürün grupları için CE belgesi alıp, ürününe CE işareti iliştiren üretici, ürününün tüm yasal (yönetmelik

ve standartlara) gereklere uyduğunu ve ürünlerinin, Türkiye de dahil olmak üzere Avrupa ekonomik alanı içerisinde satılabileceğini beyan eder. CE Belgesi iş dünyasına ve tüketicilere iki ana fayda sağlar. İş dünyası CE işareti taşıyan ürünlerin Avrupa Ekonomik Alanı (AEA) da hiçbir engellemeye tabi tutulmadan satılabileceğini, öte yandan tüketicilerde satın aldıkları ürünlerin aynı düzey

CE BELGESİ NASIL VE NEREDEN ALINIR?

CE Belgesi, Onaylanmış Kuruluş (Notified Body) statüsüne sahip olan belgelendirme kuruluşlarından alınmalıdır. Avrupa Birliği sınırlarında içerisinde 1000’den fazla sayıda Onaylanmış Kuruluş 31 adet yönetmelik kapsamında ürünlerin CE markalanması süreçlerinde görev almaktadır.

Eğer yönetmelikte CE işareti ile ilgili bir onaylanmış kuruluşa görev verilmiş ise, bu durumda Onaylanmış Kuruluş statüsüne sahip olmayan diğer herhangi bir belgelendirme kuruluşundan alınan belgeler yasaya aykırı ve geçersiz olmaktadır.

Keza üreticiler yanlışlıkla onaylanmış kuruluş yetkisine sahip olmayan bir belgelendirme kuruluşundan belge aldıysa, bu konuda yasal açıdan bir işlem yapılamamakla beraber, bu belgeler geçerli sayılamamaktadır. Bu anlamda sorumluluk üreticilerde olduğu için belgeyi yayınlayacak kurumun ilgili yönetmelikte onaylanmış kuruluş statüsüne sahip olduğundan emin olmak gerekir.

Bir onaylanmış kuruluşu diğer herhangi bir

8 2020 OCAK-ŞUBAT-MART / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 59

TEKNİK MAKALE

belgelendirme kuruluşundan farklı olarak 4 haneli bir kimlik numarasına sahiptir. Kuruluşun ilgili yönetmelikte notifikasyona (yetkiye) sahip olup olmadığı Avrupa Birliği Komisyonunun resmi yayın organı olan ‘NANDO’ veri tabanından kontrol edilebilir.

Test, muayene ve/veya CE sertifikasyon çalışmaları içeren ürün uygunluğunu değerlendirme prosedürleri (modüller) takip edilerek, ürün piyasaya çıkmadan önce bu işlemler tamamlanmış olmalıdır. Üreticilerimiz, ürünlerinin kapsamları içerisinde bulundukları yönetmelikleri doğrulayarak gerekiyorsa bu alanda uygunluk değerlendirme işlemi sunmak için yetkilendirilmiş onaylanmış kuruluşlara başvurmalıdırlar.

Risk Level Risk Seviyesi (RS) 1-2

Acceptable Kabul edilebilir

Low risk , not neccesary to have additional safety Mevcut durumda sağlık ve güvenliği tehlikeye atacak çok az risk vardır. İlave tedbirlere gerek olmayabilir.

3-4

Considerable Dikkate değer

Need to have small safety requirements Az da olsa emniyet tedbirleri alınmasını gerektirecek kadar risk vardır.

5-7

High Risk Yüksek Risk

Need to have safety precaution immediatly.

Acil olarak emniyet tedbirleri alınmalıdır.

8-16

Unacceptable Kabul edilemez

Need to have safety precaution immediatly.Product must not be used until all safety requirements performed, using equipment must be forbidden. Çok acil olarak emniyet tedbirleri alınmalı, yeterli kontrol tedbirleri alınıncaya kadar ekipmanlar kullanılmamalı, çalışanlar uzak tutulmalı ve ilgili yönetim birimi haberdar edilmelidir.

AT UYGUNLUK BEYANINDA HANGİ BİLGİLER BULUNMALIDIR?

Severity of Harm / Kaza Şiddeti (Ş) 4

Fatal Ölümcül

Death, losing of limb or sickness Ölüm, uzuv kaybı veya hastalık (işe dönemez)

gerekliliği olan ürün gruplarında Onaylanmış Kuruluş ve harmonize standartlar ile ilgili aşağıda sıraladığımız bilgileri içermelidir.

I. Ürünün tanımı II. Üreticinin veya yetkili temsilcisinin adı ve adresi III. Bu deklarasyonun tek sorumluluğunun üreticiye ait olduğunun beyanı IV. Ürünün izlenebilirliğine yardımcı olacak tanımlaması, uygun durumda uygun netliğe sahip ürün fotoğrafı V. Ürünün uygun olduğu AT yönetmeliği VI. Uygunluğu referans verilen harmonize standartlar ve/veya şartnameler VII. Gerektiği durumlarda, onaylanmış kuruluş adı ve numarası, izlenen modülün tanımı ve CE sertifikası bilgileri VIII. Ek bilgiler, imza, imza yetkilisi adı görevi, imza yeri ve tarihi

3

Serious Ciddi

Temporary incapacity Geçici iş göremezlik (işe dönebilir)

2

Normal Normal

First aid needed, serious injury İlk yardımdan fazlasını gerektiren ciddi yaralanma

1

Small Az

Not serious injury İlk yardımdan fazlasını gerektirmeyen yaralanma (iş zamanı kaybı yok)

AT Uygunluk Deklarasyonu, ürün, üretici veya üretici temsilcisi,

RİSK DEĞERLENDİRMESİ NASIL YAPILIR Firmalar EN ISO 12100:2010

standardına göre risk değerlendirilmesi yaparken kaza olma olasılığı ve kaza şiddeti değerlerini belirtmelidir. Risk değerlendirme çalışması ürünün tasarım aşamasından sevkiyat aşamasına kadar olan süreçleri de kapsayabilmektedir. Risk değerlendirmesini ilgili alanda ki

60 › AIR WORLD TÜRKİYE / OCAK-ŞUBAT-MART 2020

Accident Probability / Kaza Olasılığı (O) 4

High Probability Büyük İhtimal

Meydana gelmesi kesin olan

3

Possible Olası

Olma ihmitamli bulunan

2

Not Possible Olası değil

Olma ihtimali az ancak olabilir

1

Not possibility Sıfıra yakın bir olasılıkla Uzak İhtimal

(RS)

Severity of Harm /Kaza Şiddeti (Ş)

Accident Probability Kaza Olasılığı (O)

4 Fatal Ölümcül

3 Serious Ciddi

2 Normal Normal

1 Small Az

High Probability Büyük İhtimal

16

12

8

4

Possible Olası

12

9

6

3

Not Possible Olası değil

8

6

4

2

Not possibility 4 Uzak İhtimal

3

2

1

4 3 2 1

TEKNİK MAKALE

uzman ve yetkin personelleri belirlemeli ve değerlendirme sonrasında önlem alınması gereken konular var ise riski ortadan kaldıracak veya minimize edecek eylemleri kuruluş risk analizinde belirtmelidir.

CE BELGESİ & UYGUNLUK DEĞERLENDİRME MODÜLLERİ

Uygunluk değerlendirme modülleri tasarım ve üretim aşamalarını kapsar. Bazı modüller sadece bir bazıları da iki aşamayı birden kapsar. Uygunluk değerlendirme modülleri 8 ana kategoriden oluşmaktadır; 1. Modül A, A1, A2 – İç üretim kontrolü 2. Modül B – AT tip incelemesi 3. Modül C, C1, C2 – Üretimin dâhili kontrolüne dayalı tipe uygunluk 4. Modül D, D1 – Üretim sürecinin kalite güvencesine dayalı tipe uygunluk 5. Modül E, E1 – Ürün kalite güvencesine dayalı tipe uygunluk 6. Modül F, F1 – Ürün doğrulamasına dayalı tipe uygunluk 7. Modül G – Birim doğrulamasına dayalı uygunluk 8. Modül H, H1 – Tam kalite güvencesine uygunluk

ZORUNLU CE İŞARETİ TAŞIYAN ÜRÜNLER NELERDİR?

Tüm yönetmeliklerin kapsamını tek seferde özetlemek mümkün olmasa da, genel olarak belgelendirme hizmeti sunulan ürün kapsamlarını aşağıdaki gibidir.

• Tıbbi Cihazlar: 93/42/AT Medikal Cihazlar Yönetmeliği • Elektrikli Cihazlar ve Makineler: 2014/35/EU Alçak Gerilim Yönetmeliği, 2006/42/AT Makine Yönetmeliği • Asansörler: 2014/33/AB Asansör Yönetmeliği • Kişisel Koruyucu Ekipmanlar: 89/686/AT Kişisel Koruyucu Donanımlar Yönetmeliği, • Yapı Malzemeleri: 305/2011/AB Yapı Malzemeleri Yönetmeliği • Muhtemel Patlayıcı Ortamlarda Kullanılan Ekipmanlar: 2014/34/AB Muhtemel Patlayıcı Ortamda Kullanılan Teçhizat ve Koruyucu Sistemler • Basit Basınçlı Kaplar: 2014/29/EU Basit Basınçlı Kaplar Yönetmeliği • Basınçlı Ekipmanlar: 2014/68/EU Basınçlı Ekipmanlar Yönetmeliği • Gaz Yakan Cihazlar: 2016/426/AB Gaz Yakan Cihazlar Regülasyonu • Sıcak Su Kazanları: 92/42/AT Sıvı ve Gaz Yakıtlı Yeni Sıcak Su Kazanlarının Verimlilik gereklerine Dair Yönetmelik • Yüksek Gürültüyle Çalışan Teçhizatlar: 2000/14/AT Gürültü Emisyonu

BASINÇLI KAPLARDA CE BELGELENDİRME SÜRECİ Basit Basınçlı Kaplar ve Basınçlı kaplar direktifleri temel olarak tasarım basıncı 0,5 Bar’dan yüksek olan Basınçlı ekipman / kapların CE belgelendirme süreçlerinde kullanılan yönetmeliklerdir. Direktiflerin tam isim ve kodları aşağıdaki gibidir; 1. Basit Basınçlı Kaplar Yönetmeliği: 2014/29/EU 2. Basınçlı Kaplar Yönetmeliği: 2014/68/EU Her iki direktifte basınçlı kapların CE belgelendirmesi

için kullanılsa da birbirinden farklı olan kapsam aralıkları bulunmaktadır.

BASİT BASINÇLI KAPLAR YÖNETMELİĞİ

Basit Basınçlı Kaplar yönetmeliği temel olarak aşağıda verilen şartları karşılayan ürünleri kapsar;

• Kaynaklı, 0,5 Bar’dan daha yüksek iç basınca tabi tutulması amaçlanan, hava ve azot gazı içeren ve yakma amacı dışında kullanılan kaplar.

• Alaşımsız çelikten veya alaşımsız alüminyumdan veya yaşlandıkça sertleşmeyen alüminyum alaşımından yapılmış olan, basınç altında kabın direncine katkıda bulunan parçalar ve donanımlar.

• Dışa doğru bombeleşerek kapatılmış, dairesel kesitli ve/veya düz uçları silindirik olan kısımla aynı eksen etrafında dönen silindirik bölümden veya iki bombeli ucu aynı eksen etrafında dönen bir silindirik bölümün herhangi birinden yapılan kap.

• Kabın azami çalışma basıncı 30 Bar’dan fazla ve bu basınç ile kabın kapasitesi (PS x V’nin çarpımı) 10.000 bar × litreden fazla olmayan kaplar.

• Asgari çalışma sıcaklığı –50°C’den düşük; azami çalışma sıcaklığı ise çelik için 300°C’den, alüminyum veya alüminyum alaşımlı kaplar için 100°C’den fazla olmayan kaplar.

Basit Basınçlı Kaplar yönetmeliği temel olarak aşağıda verilen ürünleri kapsamaz; • Arıza durumunda radyoaktif yayılıma neden olabilecek, özellikle nükleer amaçlı kullanım için tasarlanmış basınçlı kapları, • Özellikle gemi ve uçakların çalıştırılması veya içine yerleştirilmesi amacına yönelik basınçlı kapları, • Yangın söndürücüleri, Basit basınçlı kaplar yönetmeliği kapsamında yapılan çalışmalarda imalatçılar, PS x V çarpımı 50 bar x litreden fazla olan kapları piyasaya arz ederken, bu kapların direktifin Ek-I’de belirtilen temel güvenlik gereklerine uygun olarak tasarlandığını ve imal edildiğini temin eder. İmalatçılar, PS x V çarpımı 50 bar x litre veya daha az olan kapları piyasaya arz ederken, bu kapların genel kabul görmüş mühendislik uygulamalarına göre tasarlandığını ve imal edildiğini temin eder. İmalatçılar, PS x V çarpımı 50 bar × litreden fazla olan kap için, direktifin Ek-II’de belirtilen teknik dosyayı hazırlamalı ve 16 ncı maddede belirtilen ilgili uygunluk değerlendirmesi prosedürünü yürütmeli veya yürütülmesini sağlamalı, PS x V çarpımı 50 bar × litreden fazla olan kabın uygun gerekliliklere uyumluluğunun bu prosedürle gösterilmesi durumunda AB uygunluk beyanı düzenlemeli, CE işaretini ve Ek-III’ün 1 inci maddesinde belirtilen ibareler iliştirmelidir. İmalatçılar, PS x V çarpımı 50 bar × litre veya daha az olan kapların ise direktifi EkIII’ün 1 inci maddesinde belirtilen ibareleri taşımasını sağlar

PS x V çarpımı 50 bar x litreden fazla olan kapların uygunluk varsayımı

Avrupa Birliği Resmî Gazetesinde referans numaraları yayımlanmış uyumlaştırılmış standartlara (veya bunlara karşılık gelen Uyumlaştırılmış Türk Standartlarına) veya bunların ilgili bölümlerine uygun olan PS × V çarpımı 50 bar x litreden fazla olan kapların bu standartlar veya ilgili bölümleri kapsamında Ek-I’de belirtilen temel gereklere

8 2020 OCAK-ŞUBAT-MART / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 61

TEKNİK MAKALE

uygun olduğu varsayılır.

1. PS × V çarpımı 50 bar x litreden fazla olan kap, imal edilmeden önce Ek-II’nin 1 inci maddesinde belirtilen AB tip incelemesine (Modül B) aşağıdaki şekilde tabi olur: a. İmalatçı, 15 inci maddede belirtilen uyumlaştırılmış standartlara uygun olarak imal edilen kaplar için aşağıda belirtilen yöntemlerinden birisini seçer: i. Kabın teknik tasarım yeterliliğinin numune incelemesi olmaksızın destekleyici kanıtların ve teknik dosyanın incelenmesi yoluyla değerlendirilmesi (Modül B tasarım tipi). ii. Kabın teknik tasarım yeterliliğinin, destekleyici kanıtların ve teknik dosyanın incelenmesi ile öngörülen imalatı temsil eden tamamlanmış bir kabın prototipinin incelenmesi yoluyla değerlendirilmesi (Modül B - imalat tipi). b. İmalatçı, 15 inci maddede belirtilen uyumlaştırılmış standartlara uygun olarak imal edilmeyen veya sadece kısmen imal edilen kaplar için, öngörülen imalatı temsilen tamamlanmış bir kabın prototipini incelemeye sunar ve kabın teknik tasarım yeterliliğinin incelenmesi ve değerlendirilmesi için teknik dosyayı ve destekleyici kanıtları da sunar (Modül B - imalat tipi).

2. Piyasaya arz edilmeden önce kaplar aşağıdaki prosedürlere tabi tutulur: a. PS × V çarpımı 3.000 bar x litreden fazla olan ürünler için Ek-II’nin 2 nci maddesinde belirtilen iç imalat denetimi ve denetimli kap testine tabi olan tip uygunluğu (Modül C1) b. İmalatçı, PS × V çarpımı 3.000 bar x litreden fazla olmayan ancak 200 bar x litreden fazla olan kap için aşağıda belirtilen yöntemlerinden birisini uygular: i. Ek-II’nin 2 nci maddesinde belirtilen iç imalat denetimi ve denetimli kap testine tabi olan tip uygunluğu (Modül C1) ii. Ek-II’nin 3 üncü maddesinde belirtilen iç imalat denetimi ile buna ilaveten rastgele zaman aralıklarında gerçekleştirilen denetimli kap kontrollerine tabi olan tip uygunluğu (Modül C2). c. İmalatçı, PS × V çarpımı 200 bar x litreden fazla olmayan ancak 50 bar x litreden fazla olan kap için, aşağıda belirtilen yöntemlerinden birisini uygular: i. Ek-II’nin 2 nci maddesinde belirtilen iç imalat denetimi ve denetimli kap testine tabi olan tip uygunluğu (Modül C1). ii. Ek-II’nin 4 üncü maddesinde belirtilen iç imalat denetimine tabi olarak tip uygunluğu (Modül C).

3. Bu maddenin birinci ve ikinci fıkralarında belirtilen uygunluk değerlendirmesi prosedürleriyle ilgili kayıt ve yazışmalar, Türkçe veya nihai kullanıcıların kolayca anlayabileceği ve Bakanlığın kabul edeceği bir dilde düzenlenir.

UYGUNLUK DEĞERLENDİRME PROSEDÜRLERİ

Tip Onay (Modül B): AB-tip incelemesi, uygunluk değerlendirme prosedürünün bir parçası olup bu incelemede onaylanmış kuruluş, kabın teknik tasarımını inceler ve kabın teknik tasarımının direktifin şartlarını yerine getirdiğini doğrular ve tasdik eder. Üretim Modülü (Modül C1): Dahili imalat denetimi artı denetimli kap testine tabi olarak tip uygunluğu, imalatçının direktifin madde 2.2, 2.3 ve 2.4 te belirtilen yükümlülükleri yerine getirdiği ve kendi sorumluluğu çerçevesinde ilgili kapların AB-tip incelemesi belgesinde açıklanan tip ile uyumluluğunu ve bu kaplara uygulanan direktif

62 › AIR WORLD TÜRKİYE / OCAK-ŞUBAT-MART 2020

şartlarını yerine getirdiğini temin ve beyan ettiği uygunluk değerlendirme prosedürünün bir parçasıdır. PS*V değeri 3000 Bar*l üzerinde olan kaplar için geçerlidir ve her bir kap için onaylanmış kuruluş kontrolü gereklidir. Üretim Modülü (Modül C2): Dahili imalat denetimi artı rastgele zaman aralıklarında gerçekleştirilen denetimli kap testine tabi olarak tip uygunluğu, imalatçının direktifin 3.2, 3.3 ve 3.4 te belirtilen yükümlülükleri yerine getirdiği ve kendi sorumluluğu çerçevesinde ilgili kapların AB-tip incelemesi belgesinde açıklanan tip ile uyumluluğunu ve bu kaplara uygulanan direktif şartlarını yerine getirdiğini temin ve beyan ettiği uygunluk değerlendirme prosedürünün bir parçasıdır. PS*V değeri 200Bar*l ve 3000 Bar*l arasında olan ürünler için geçerlidir. Üretim Modülü (Modül C): Dahili imalat denetimi artı rastgele zaman aralıklarında gerçekleştirilen denetimli kap testine tabi olarak tip uygunluğu, imalatçının direktifin 4.2 ve 4.3 te belirtilen yükümlülükleri yerine getirdiği ve kendi sorumluluğu çerçevesinde ilgili kapların AB-tip incelemesi belgesinde açıklanan tip ile uyumluluğunu ve bu kaplara uygulanan direktif şartlarını yerine getirdiğini temin ve beyan ettiği uygunluk değerlendirme prosedürünün bir parçasıdır. PS*V değeri 50Bar*l ve 200 Bar*l arasında olan ürünler için geçerlidir.

BASINÇLI KAPLAR YÖNETMELİĞİ

Bu direktif, basınçlı ekipman ve montajların tasarımında, imalatında ve uygunluk değerlendirmesinde, 0,5 Bar’dan daha yüksek maksimum izin verilen PS basıncı olan durumlarda uygulanır.

Bu direktifin kapsadığı ürünler aşağıdaki gibidir, • Basınçlı kap olarak; içinde akışkanları bulunduran, depolayan bir veya birden fazla gövdeye sahip olan bir kap.

• Basınçlı ekipman olarak; tank, borulama, emniyet ve basınç aksesuarlarını da içerecek şekilde üzerinde flanş, nozul, manşon, kaldırma kancaları ve destekleri kapsayan ürün grubu, • Havanın soğutulması veya ısıtılması amaçlı eşanjörler, • Müsaade edilen maksimum basıncın aşmasını önleyen emniyet aksesuarları, • Birden fazla basınçlı ekipmanın birbirine entegre olarak montajı ile ortaya çıkan ürün Bu direktif aşağıdaki durumlarda kapsam dışındadır, • Herhangi bir sıvının veya maddeniz taşınması için tasarlanmış veya yapılmış denizde veya karada olan boru hatlarını kapsamaz.

• Su ve su ile ilgili ekipmanlar, basınç tünelleri, hidroelektrik tesisler için basınç milleri • Basit Basınçlı Kaplar direktifi kapsamında ki ürünler • 75/324/EEC (2) direktifi kapsamında ki aerosol dağıtıcılar • Kategori (I) kapsamında ki ürünler, • Nükleer kullanım için üretilmiş ekipmanlar • Buhar motorları, gaz/buhar türbinleri, kompresörler, pompalar vb.

• Kumlama fırınları, • Yüksek gerilimli elektriksel ekipmanlar, döner ekipmanlar • Gemi, roket, uçak montajlarında kullanılan

TEKNİK MAKALE

ekipmanlar • Çıkış ve giriş susturucular 2014/68/AB Basınçlı Ekipmanlar Yönetmeliğindeki Uygunluk Değerlendirme Prosedürleri ve Uygunluk Kategorileri Uygunluk değerlendirmelerinde kategori ve modül seçiminde ki varyasyonlar aşağıdaki gibi uygulanabilir. a) Kategori I

a. Modül A b) Kategori II

a. Modül A2

b. Modül D1

c. Modül E1 c) Kategori III

a. Modül B (Dizayn tipi) + D

b. Modül B (Dizayn tipi) + F

c. Modül B (Üretim tipi) + E

d. Modül B (Üretim tipi) + C2

e. Modül H d) Kategori IV

a. Modül B (Üretim tipi) + D

b. Modül B (Üretim tipi) + F

c. Modül G

d. Modül H1

UYGUNLUK DEĞERLENDİRME PROSEDÜRLERİ

Aşağıda tanımlamaları yapılan prosedürler basınçlı kabın olduğu kadar ayrıca basınçlı ekipman - montaj (assembly) içinde geçerlidir.

Modül A: İmalatçının 2014/68/EU direktifinin madde 2, 3 ve 4 te belirtilen şartları sağladığını ve beyan ettiği iç üretim kontrolüne dayalı uygunluk değerlendirme prosedürüdür. İmalatçı CE belgelendirme çalışmalarını 3. Taraf onaylanmış kuruluşa gerek olmadan direktifin 4. maddesinde belirtilen yükümlülükleri yetki alanında belirtilmesi şartıyla, kendi adına ve sorumluluğu altında yetkili temsilcisi tarafından yerine getirilebilir. İmalatçı hazırladığı teknik dosya ve AB uygunluk beyanını teknik otoritelerin gerektiğinde incelemesine yönelik 10 yıl boyunca saklamakla yükümlüdür.

Modül B (Tip Değerlendirmesi): Tasarım Tipi: Onaylanmış bir kuruluşun basınçlı ekipmanın teknik tasarımını incelediği ve basınçlı ekipmanın teknik tasarımının bu direktifin gerekliliklerini karşıladığını doğruladığı ve onayladığı uygunluk değerlendirme prosedürünün bir parçasıdır. Üretim Tipi: Onaylanmış bir kuruluşun basınçlı ekipmanın direktifin şartlarını yerine getirecek şekilde teknik tasarımını incelediği ve teknik tasarımını doğruladığı ve onayladığı uygunluk değerlendirme prosedürünün bir parçasıdır.

Modül C2: Tipe Uygunluk Beyanı Üretim aşamasına yönelik olan bu modül tek başına yeterli değildir ve AT Tip İncelemesi modülünden (Modül B) sonraki bir aşamayı temsil eder. İç üretim kontrolüne ve rastgele aralıklarla denetimli basınçlı ekipman kontrolüne göre uygunluk olup, imalatçının direktifin madde 2, 3 ve 4'te belirtilen yükümlülükleri yerine getirdiği ve kendi sorumluluğunu üstlendiği konusunda beyan ve taahhüt ettiği bir uygunluk değerlendirme prosedürünün bir parçasıdır. İlgili basınçlı ekipman, AB tipi inceleme sertifikasında belirtilen tip ile uyumlu olmalıdır ve bu direktifin ürün için geçerli olan

şartları yerine getirmelidir.

Modül D: AT Tip İncelemesi modülünden (Modül B) sonraki bir aşamayı temsil eden üretim sürecinin kalite güvencesine dayanan tipe uygunluktur, imalatçının direktifin 2. ve 5. maddelerde belirtilen yükümlülükleri yerine getirdiği ve basınçlı ekipmanın veya montajının ilgili olduğu alandaki sorumluluğunu yerine getirip getirmediğini belirten uygunluk değerlendirme prosedürünün bir parçasıdır.

Modül D1: Üretim sürecinin kalite güvencesi, üreticinin ilgili basınçlı ekipmanın direktifin 2, 4 ve 7. maddelerde belirtilen yükümlülükleri yerine getirdiği ve beyan ettiği uygunluk değerlendirme prosedürüdür.

Modül E: AT Tip İncelemesi modülünden (Modül B) sonraki bir aşamayı temsil eden basınçlı ekipman kalite güvencesine dayanan tipe uygunluktur, imalatçının direktifin 2. ve 5. maddelerde belirtilen yükümlülükleri yerine getirdiği ve uygun olan basınçlı ekipmanının onaylanmış tipe uygun olduğunu tek başına üstlendiği yükümlülüğünü yerine getirdiği bir uygunluk değerlendirme prosedürünün bir parçasıdır.

Modül E1: İmalatçının direktifin madde 2, 4 ve 7 de belirtilen şartları yerine getirdiğini ve sorumluluğunu beyan ederek basınçlı ekipman imalatının son aşamasında muayene ve test işlemlerinin yapılması ile kalite güvencenin sağlandığı uygunluk değerlendirme prosedürünün bir parçasıdır.

Modül F: Ürün Doğrulaması Sadece üretim aşamasına yönelik olan bu modül genellikle Modül B ile birlikte kullanılır. Onaylanmış bir kurumun, ürünün teknik dokümanlara veya tip incelemesindeki tanımlara uygunluğunu denetlediği modül çerçevesinde yazılı uygunluk belgesi ile birlikte ürüne CE işareti iliştirilir.

Modül G: Birim Doğrulaması Hem tasarım hem üretim safhalarını kapsayan bu modül çerçevesinde, onaylanmış kurumun, ürünün ilgili direktiflere uyduğunu bildirmesi ve yapılan testler neticesinde ürünün CE işareti taşıması gerekir.

Modül H: Tam kalite güvencesine dayalı uygunluk değerlendirme prosedürü olup, üreticinin direktifin 2. ve 5. maddelerde belirtilen yükümlülükleri yerine getirdiği ve ilgili basınç ekipmanının bu Direktifin bu şartlarını yerine getirmesini sağladığı, sorumluluğunu yerine getirmesini sağlayan ve beyan ettiği uygunluk değerlendirme prosedürüdür. İmalatçının kalite yönetim sisteminin tasarım, geliştirme, üretim, tesis, satış sonrası hizmet kapsamını varlığı denetlenir. Tasarımın uyumlaştırılmış standartlara tam olarak uyumlu olmadığı durumlarda; tasarımın yönetmeliğin hükümlerine uyup uymadığı incelenir.

Modül H1: Tam kalite güvencesi artı tasarım incelemesine ve nihai değerlendirmenin özel gözetimine dayalı uygunluk değerlendirme prosedürü olup, üreticinin direktifin 2. ve 6. maddelerde belirtilen yükümlülükleri yerine getirdiği ve ilgili basınç ekipmanının ilgili sorumluluğunu yerine getirdiğine karar veren uygunluk değerlendirme prosedürüdür. İmalatçının kalite yönetim sisteminin tasarım, geliştirme, üretim, tesis, satış sonrası hizmet kapsamını varlığı denetlenir. Tasarımın uyumlaştırılmış standartlara tam olarak uyumlu olmadığı durumlarda; tasarımın yönetmeliğin hükümlerine uyup uymadığı incelenir.

2020 OCAK-ŞUBAT-MART / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 63

MAKALE

MADENCİLİK SEKTÖRÜNDE AZOT GAZI KULLANIMI CENGİZ ATEŞ Kimya Yüksek Mühendisi Penta Gaz Sistemleri

Oluşabilecek can kayıpları, ekolojik ve ekonomik sonuçları itibariyle kömür madenlerinde yangın önlenmesi mümkün bir felakettir.

M

adenlerde patlama riskini azaltmak için, kapatılmış veya terk edilmiş alanlarını etkisiz bir durumda tutmak ve korumak için güvenli ve verimli bir yöntem gereklidir. Bir alanın, atmosferdeki tutuşmalar da dahil olmak üzere yanmayı sürdürmeyeceği bir alan haline dönüştürülmesi ortamdaki oksijen miktarının azaltılması ile mümkündür.

Terk edilmiş veya yangının başladığı maden alanı atmosferindeki oksijeni azaltarak, azot veya karbondioksit gibi inert gazlar ekleyerek yanmanın ilerlemesi durdurulabilir Özellikle kapatılmış ve terk edilmiş yer altı maden alanlarında yangın ve patlama riskini ortadan kaldırmak için mühürleme/contalama ya da sürekli havalandırma yapılması gerekmektedir.

Sürekli havalandırma deneyimli kalifiye personel tarafından kontrol gerektiren, aktif maden operasyon alanlarıyla bağlantılı olabilecek ve bu yüzden madenciler açısından da risk oluşturabilecek bir uygulamadır.

Bu nedenle terk edilmiş alanlarda,

64 › AIR WORLD TÜRKİYE / OCAK-ŞUBAT-MART 2020

contalama sonrası atmosfer gaz kompozisyonu takibi sürekli yapılarak oksijen oranı kritik seviyenin altında tutulması için ilgili alana inert azot gazı beslemesi yapılabilir.

Sektördeki bu ihtiyacı karşılamak için tüm dünyada azot jeneratörü kullanımı giderek yaygınlaşmaktadır.

Azot jeneratörleri sayesinde taşıma ve satın alma maliyetlerinin minimuma inmesinin yanında takibi ve tedarikte yaşanan sorunlar ve gecikmeler de ortadan kalkmaktadır.

Tam otomatik sistemler sayesinde 0-1000 Nm3/h kapasite 95-99 % saflıklarda azot üretimi mümkündür.

Gerektiğinde anlık çok daha yüksek debilerde azot ihtiyacını karşılamak için üretilen gaz 220 bar’da tüplerde depolanarak yanmanın başladığı noktadaki oksijen konsantrasyonunu hızla kritik eşik altına (%10) düşürebilmeyi mümkün hale getirmiştir.

Böylelikle çalışan için daha güvenli maden alanları oluşturulurken, yangın nedeniyle oluşacak ekonomik kayıplar ortadan kaldırılmış olur.

HABER

1 Ocak 2020 itibariyle E-fatura kimlere zorunlu olacak?

1

9 Ekim 2019 gün ve 30923 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği (Sıra No:509) da; Vergi Usul Kanunu uyarınca düzenlenmesi zorunlu olan belgelerin elektronik ortamda düzenlenmesine yönelik olarak yayımlanan Tebliğlerin gözden geçirilmesi nedeniyle bu genel tebliğ yayımlanmıştır.

Bu Genel Tebliğ ile; e-Fatura uygulamasına geçme zorunluluğu bulunan mükelleflerimizin aynı zamanda e-Arşiv Fatura uygulamasına da geçmek zorunda olduğuna ilişkin düzenleme yapılmıştır. e-Ticaret paydaşı olan internet satış platformları, internet ortamında ilan yayınlayanlar ve internet reklam aracıları e-Fatura ve e-Arşiv Fatura uygulamasına geçmek zorunda olacaklardır. e-Arşiv Fatura uygulamasına dahil olmayan mükelleflerce, 1/1/2020 tarihinden itibaren düzenlenecek faturaların, vergiler dahil toplam tutarının 30 Bin TL’yi (vergi mükelleflerine düzenlenenler açısından vergiler dahil toplam tutarı 5 Bin TL’yi) aşması halinde, söz konusu faturaların,

“e-Arşiv Fatura” olarak Başkanlıkça sunulan e-Belge düzenleme portalı üzerinden düzenlenmesi zorunlu hale getirilmiştir.

Tüm serbest meslek erbapları (avukatlar, mali müşavirler, serbest çalışan doktorlar, mimarlar, mühendisler vb.) 2020 yılı Haziran ayından itibaren serbest meslek makbuzlarını e-Serbest Meslek Makbuzu olarak düzenlemek zorunda olacaklardır.

Hal kayıt sistemi kapsamında sebze ve meyvelerin ticareti ile iştigal eden tüccar ve komisyoncular 1/1/2020 tarihinden itibaren e-Fatura, e-Arşiv Fatura, e-İrsaliye, e-Müstahsil Makbuzu uygulamaları ile e-Defter uygulamalarına dahil olmak zorunda olacaklardır.

Sigorta, emeklilik ve reasürans şirketleri Sigorta Poliçeleri ile Sigorta Komisyon Gider Belgelerini, bankalar dekont belgesini, yetkili döviz müesseseleri de Döviz Alım-Satım belgelerini ve tüm mükelleflerce kullanılan Gider Pusulası belgesi e-Belge olarak düzenlenebilecektir.

Akaryakıt istasyonları dahil olmak üzere EPDK’dan akaryakıt sektöründe

faaliyette bulunmaya ilişkin lisans alan tüm mükelleflere Tebliğde öngörülen geçiş zamanlarında e-Fatura, e-Arşiv Fatura, e-İrsaliye ve e-Defter uygulamalarına geçiş zorunluluğu getirilmektedir.

Gübre takip sistemi kapsamında bulunan mükelleflerce gerçekleştirilen sistem kapsamındaki malların sevkinde e-İrsaliye kullanma zorunluluğu getirilmektedir.

Demir çelik sektöründe, madencilik alanında vergi kayıp ve kaçağını azaltmak ve sektörde haksız rekabeti engellemek amacıyla imalat, ihracat veya ithalat faaliyetinde bulunan mükelleflerin e-İrsaliye uygulamasına geçiş zorunluluğu öngörülmüştür.

E-Fatura uygulamasına dahil olan mükelleflerin çiftçilerden gerçekleştirdikleri zirai mahsül alımlarında kağıt ortamda düzenledikleri müstahsil makbuzlarının elektronik ortamda e-Müstahsil Makbuzu olarak düzenlenmesi zorunluluğu getirilmiştir.

2020 OCAK-ŞUBAT-MART / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 65

TEKNİK MAKALE

Termal kütle akış teknolojisine sahip basınçlı hava sistemlerinde

kayıpları yönetme

Endüstriyel uygulamalar içinde basınçlı hava kullanımının izlenmesi, ilgili maliyetler çarpıcı biçimde artmaya devam ettikçe, giderek daha önemli hale geldi.

66 › AIR WORLD TÜRKİYE / OCAK-ŞUBAT-MART 2020

TEKNİK MAKALE

S

ıkıştırılmış hava sistemleri genellikle bir işletme için en büyük aşırı elektrik kullanıcısıdır; hava sızıntısı veya düşük performans gösteren bileşenler önemli miktarda israf enerjisine katkıda bulunur. Daha çevreci bir ayak izi sağlamak için bu enerji verimliliği çağında, tüm işletmeler için potansiyel enerji israfı durumlarını tespit etmek ve düzeltmek daha önemli hale geliyor. Basınçlı hava sistemlerindeki sorunlu alanlar, aşağı havza kullanımıyla dışarı çıkan havanın hesaplanması için stratejik olarak konumlandırılmış termal kütle debimetrelerin takılmasıyla tanımlanabilir. Örneğin, 'gerçek' dengelenmemiş hacimsel hava akışını ölçecek olan orifis plakaları ve türbin veya vorteks metreler kullanan bir sistemde basınçlı hava akışını ölçmenin birkaç geleneksel yolu vardır.

Bununla birlikte, 'Normal koşullarda' belirli bir basınç ve sıcaklığa bağlı düzeltilmiş bir akış hızına sahip olmak çoğu zaman daha önemlidir. Bu, satın almak ve sürdürmek için pahalı olabilecek ve ayrıca ekstra sensörleri göz önünde bulundurarak hata olasılığını artırabilen çok değişkenli bir çözüm gerektirir.

Termal kütle debimetreler, havanın doğrudan kütle akışını ölçtüğünden basınçlı basıncı ölçmek için ideal bir çözümdür. Basınçlı hava termal kütle debimetreleri, enerji tüketimini izlemek ve yönetmek için etkili araçlardır. Bell Akış Sistemlerine göre, kaçakları basınç sensöründen çok daha hızlı algılayabilir, maliyet tahsisi için kullanılabilirler ve verimlilik izleme ve bakım yönetimi için kullanılabilirler.

Termal kütle nedir?

Gösterilen Termal Kütle Prensibi görüntüsünde, Bell Akış Sistemlerinin MEMS (CMOS) tipi Termal Kütle debimetre, konvektif ısı transfer akış ölçüm prensibi ile akışı algılar. Bir mikro ısıtıcı, yukarı ve aşağı akış noktalarına simetrik olarak yerleştirilmiş iki sıcaklık sensörünün ortasına yerleştirilir. Mikro ısıtıcının ve sensörlerin altındaki boşluk, gazla dolduğunda termal izolasyon rolünü oynar. Akış, mikro ısıtıcıdan geçtiğinde, ısı akış ortamı tarafından taşınır, yukarı ve aşağı akış sıcaklık sensörleri tarafından ölçülen sıcaklık farkları, ölçülen basınçlı havanın veya gazın kütle akışı ile doğru orantılıdır.

Neden termal kütle?

Bu hava akışı ölçüm yönteminin birçok avantajı vardır. Bu tip sensörlerde neredeyse hiç engellenmeyen düz akış yolunda sıfır hareketli parça bulunur, bu da son derece düşük basınç düşüşü ölçümünü kolaylaştırır. Bakım maliyetleri düşüktür ve bu tür ölçüm cihazları düşük debilerde çok hassastır, bu da geniş bir ölçüm aralığında doğru kalırken yüksek bir dönüş oranı sağlar. Yerleştirme tarzı modeller, tam sistem basıncı altında bir Hot-

tap kiti ile kurulum seçeneği ile daha büyük boru boyutlarında da kullanılabilir. Sensör bozulmasını önlemek için termal kütle debimetrelerinin tüm hava işleme filtrelerinin akış aşağı kuru havaya yerleştirilmesini öneririz. Sıcaklık hızlı bir şekilde değişirse, bu debimetrenin doğruluğunu etkileyebilir ve servis ömrünü de kısaltabilir. Büyük sıcaklık değişimleri,

Bell Akış Sistemlerinden termal kütle

Bell Akış Sistemleri, basınçlı hava ve Azot ölçümü için tasarlanmış bir dizi termal kütle akış ölçer sunmaktadır. TGF200 serisi, DN8'den DN50'ye kadar olan daha küçük çaplı bir sıra içi aralıktır ve TGF450 ve TGF600 serisi, DN25 ila DN500 arasındaki borular için tasarlanmış flanşlı veya ekleme stil birimleri olarak tedarik edilir. Tüm bu modellerde, Modbus RS485 ve HART gibi isteğe bağlı haberleşme çıkışlı dijital ve analog 4-20mA çıkışlar bulunur. Bluetooth, kullanıcının sayaç parametrelerini kontrol etmesini ve ayarlamasını sağlayan ücretsiz cep telefonu uygulamasıyla birlikte mevcuttur. Ayrıca, operatörün ulaşılması zor yerlerde okumaları görmesi gerektiğinde ve birden fazla metre kurulduğunda verimli görüntüleme sağlaması için idealdir.

TGF200, çeşitli uygulamaların gereksinimlerine uyacak şekilde tasarlanmış sekiz boyutun her biri için 100: 1 devir oranına sahip dört akış aralığına sahiptir. Bu dayanıklı ünite, fabrikalarda, atölyelerde ve garajlarda, alüminyum veya paslanmaz çelikten yapılabilecek çeşitli endüstriyel uygulamalar için idealdir. 160ms hızlı tepki süresi ile, bu debimetre +/-% 0,3 FS yüksek doğruluk seviyesine sahiptir ve sayaç 100degc'ye kadar sıcaklıkları kaldırabilir TGF450 ve TGF600 flanşlı ve yerleştirme modellerinin, tedarik ve kurulum ve bakım açısından kapatılamadığı veya geciktirilemediği durumlarda ideal oldukları iddia edilmektedir.

Bunlar gerektiğinde sıcak musluk bağlantısı ile kurulabilir ve çıkarılabilir, bu da maliyetleri ve üretim gecikmelerini azaltır. Bu modeller basit operatör programlamasına sahiptir ve akış hesaplamasını ayarlamak da mümkündür. Her ikisi de, akış hızını ve toplam hacmi gösterebilen iki satırlı bir LCD ekrana sahiptir. Ekran, alternatif gaz yoğunlukları için programlama seçeneklerinin eklenmesiyle hacimsel ve kütle akışını kg veya ton olarak gösterebilir.

2020 OCAK-ŞUBAT-MART / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 67

MAKALE

TEMİZ ENERJİ İÇİN ENDÜSTRİYEL SİMBİYOZ TEMALI ALANA SAHİP KOMPRESÖRLÜ BİYOGAZ SİSTEMİNİN TASARIMI Murat ŞAHİN

Ahi Evran Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Makine Mühendisliği Bölümü

Mustafa VATANSEVER Makine Mühendisi, Tercih Isı Makinaları Ltd. Şti., Ankara

Endüstriyel simbiyoz tematik ve yakma teknikleri ile yeni nesil yerli biyogaz reaktörü üretiminin geliştirilmesi. Organik maddelerin anaerobik fermantasyonundan elde edilen 10 m3/gün kapasiteli yeni nesil yerli biyogaz üreticisi, geleneksel bir yanma sisteminde yakılmaktadır. Yanma sistemi ve biyogaz reaktöründeki metan oluşumunda bakterileri kontrol etmek için yerli bir yazılım ile geliştirilmiştir. Özellikle kırsal alanlarda, ülke ekonomisine katkı sağlayabilecek alternatif biyogaz kullanımlarının yaygınlaştırılması amaçlanmaktadır. Bu yakma sistemi, biyokütlenin bolluğunun bol olduğu kırsal alanlarda kullanılır ve doğalgazın asla ulaşamadığı yerlerde bile, ülkenin yakma teknolojileri konusunda ilerlemesine ve gaz yakıtların yakılmasına olanak sağlar.

68 › AIR WORLD TÜRKİYE / OCAK-ŞUBAT-MART 2020

MAKALE

B

iyogaz kullanımına artan ilgi günümüzde teşvik etmiştir. Atık sudan, belediye katı atıklarından, artıklardan ve biyokütlenin gazlaştırılmasından kaynaklanan biyogaz, enerji üretiminde, ısıtma sistemlerinde ve diğer yerler için çok uygundur. Elde edilen biyogazın yanma özellikleri ile ilgili çalışmalara ek olarak, biyogazın elde edilme süreci üzerine bazı çalışmalar vardır.

Teng ve arkadaşları, biyogaz reaktörü tasarımının sayısal modellenmesi ve optimizasyonu açısından biyogaz reaktörlerinin geliştirilmesi üzerine çalışmalar yürütmüştür [1]. Lindmark ve arkadaşları, anaerobik çürütücü karıştırma ve ayrıştırma muhtevasındaki katıların ayrılmasıyla beslemelerin aktif mikrobiyal topluluktan homojenleştirilmesi üzerine hem deneysel hem de sayısal çalışmalar yürütmüştür [2]. Šarapatka'da, çiftlik gübresi yaklaşık 30 gün boyunca hava geçirmez bir sindirici içinde anaerobik fermantasyona maruz bırakıldı ve biyogaz elde edildi.

[3]. Biyogaz, esas olarak metan ve karbondioksitten oluşmakta olup, üretim veya gazlaştırma yöntemlerine bağlı olarak az miktarda nitrojen, hidrojen sülfür ve oksijene sahiptir [4] [5]. Biyogazdaki metan, doğal gazın ana bileşeni olarak yüksek miktarda enerjiye sahiptir.

Bununla birlikte, diğer bileşenler yanıcı değildir.

Bu çalışmada, hayvan atıklarından elde edilen biyogazları yakabilen bir brülör ve yanma odası, ülkeye kendi kaynağını kullanabilecek yerel ve ulusal bir yanma sistemi kazandırmayı amaçlamaktadır.

Bu yakma sistemi, biyokütlenin bolluğunun bol olduğu kırsal alanlarda kullanılır ve doğalgazın asla ulaşamadığı yerlerde bile, ülkenin yakma teknolojileri konusunda ilerlemesine ve gaz yakıtların yakılmasına olanak sağlar.

Mevsimsel değişimler göz önüne alındığında, 100 büyükbaş hayvanla hayvan yetiştiriciliği yapan çiftçiye günlük ortalama biyogaz üretiminden 70 m3 biyogaz sağlanıyor. Çiftçinin evi ve çalışanların evlerinin ısıtılması yılda ortalama 9 ton kömürdür. Ve bu, evdeki tüm yaşam alanlarını değil, birkaç odanın sıcaklığına duyulan ihtiyacı karşılamak için yeterli. Aynı zamanda, çiftçilerin ve çalışanlarının mutfakta ortalama gaz talebi ayda yaklaşık 15 tüptür. Çiftçinin hayvancılık için yonca ve mısır gevreğine ihtiyacı var, bu işlemden sonra bu biyogaz üreticisinin çıktılarını karşılamak için gerekli olan sıvı ve katı gübre kullanılmaya devam ediliyor.

Bu katı ve sıvı gübre edinimi çiftçinin yıllık kazancını artırmaktadır.

biyogaz içeriğine bağlı olarak yeniden tasarlanması ve üretilmesi düşünülmüştür. Bu da termal değeri ve yoğunluğu doğrudan etkilemektedir. Bu deneyim benim tarafımdan yürütülen doktora çalışmasında açıkça kanıtlanmış, mevcut doğalgaz brülörlerinin biyogaz için çok uygun olmadığı belirlenmiştir. Planlanan biyogaz brülörün uzunluğu hem hava hem de gaz türbülans bölümlerine, teorik akış hızlarına ve brülörün biyogaz içeriğine göre yeniden tasarlandı. Ek olarak, sistem gelişmiş bir yerel yazılım ile proaktif olarak kontrol edilmiştir. Bu kontrol sistemi, biyogazdaki metan seviyesinin oranını takip etmekte ve istenilen seviyede kontrolü için uygun olacaktır.

Tüm bu işlemler, yerel ve ulusal kaynaklar kullanılarak gerçekleştirilmekte ve böylece doğalgazın zaman içindeki bağımlılığının azaltılması hedeflenmektedir. İş fikrinin teknoloji seviyesi değerlendirilirse, yeni bir biyogaz brülörü tasarımı ve brülör üretimi gerçekleştirilir.

Biyogaz kaynağı olan biyogaz üretimi, doğru ve yenilikçi bir biyogaz brülörü tasarlamak için bir gereklilik olan biyogaz içeriğini doğrudan etkiler. Biyogazın yanmasında kullanılması amaçlanan yeni tip biyogaz brülörü, şu anda kullanımda olan doğalgaz brülörlerinin kesitlerine göre geniş olmasıdır. Ek olarak, herhangi bir brülördeki alevin sabit kalmasını sağlamak için en önemli parametrelerden biri, brülörün girdap numarasıdır. Halen kullanılmakta olan biyogaz brülörlerinde, bu önemli parametre biyogaz için dikkate alınmaz ve bu biyogaz alevinde kötü yanmaya neden olur. Yeni üretilen biyogaz brülörü diğer doğalgaz brülörleri ile rekabet edecektir.

Biyogaz tesislerinde kullanılan metan oluşumunu sağlayan bakterilerin zorlu koşullara uygunluğu ve uyum sağlama konusunda danışmanlık hizmeti verilerek ayrıcalıklı bir destek olunacaktır.

BİYOGAZ SİSTEMİ

Günümüzde kullanılan geleneksel doğalgaz brülörleri, biyogazın verimli bir şekilde yakılması için uygun değildir. Anaerobik fermentasyon ile üretilen biyogazın yakıldığında ortaya çıkan yeni ürünlerin zararlı etkilerinden etkilenmemesi için brülörün üretiminde yenilikçi bir tasarım gerektirir.

Geleneksel doğal gaz brülörlerinin enine kesitlerinin uygun olmaması ve yeni biyogaz brülörünün üretilen

Şekil-1: Biyogaz sisteminin 3d katı model görünüşü

SONUÇLAR VE TARTIŞMA

Biyogaz kullanımının yayılması ve doğal gazın dış kaynak kullanımı alternatif olarak enerji bağımlılığını azaltır. Yanma odasının üretimi ve tasarımı, kullanılacak

8 2020 OCAK-ŞUBAT-MART / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 69

MAKALE

olan brülörün kapasitesi ile doğru orantılıdır. Eğer kararlı bir alevle tutulan biyogaz brülörü yakılırsa, brülör kapasitesi için yeterince büyük bir yanma odası kullanılırsa ve yanma odası yüzey sıcaklığı hedeflenen değerlere ulaşabilir. Böylece yanma odasının etrafına sarılmış serpantin içindeki suya üretilen ısı verimli bir şekilde aktarılır. Bu nedenle, üretilen kapasiteye uygun boyut-çap oranındaki yanma odası tasarlandı ve üretildi.

Belediyeler, İKT'ler ve STK'lar gibi hayvancılık sektörlerinin desteğinden, hibelerinden ve teşviklerinden yararlanılarak, bu üründeki yakma sistemi ekipmanları ve araçları birer birer satmak mümkündür. Bu satışlar kurulacak şirketin sürdürülebilirliğini artıracaktır.

Bölgesel kalkınma stratejilerinde, ürün satışlarında hedef kitlenin artırılması, kamu hibelerinin son kullanıcısı hakkında farkındalık sağlayarak ve tüm teknolojilerin kullanımıyla hayvan atıklarından elde edilecek olan biyogaz, yerel ve ulusal tesislerin kurulması için farkındalık sağlayarak sürdürülebilirlik sağlanacaktır. Böylece, bu ürünü kullanmak isteyen çiftçiler ve yerel yönetimler, ilk yatırım maliyetlerini düşürebilecek ve bu sistemi kullanmanın yüksek maliyetleriyle karşı karşıya kalmayacak. Bu aynı zamanda ürün pazarına olan katkısını da artıracaktır. Ülkemizdeki büyükbaş hayvan besiciliği çiftliklerinin en önemli sorunları arasında bu hayvanlara ait katı ve sıvı atıklar bulunmaktadır.

Genel olarak, yabani depolama yöntemiyle uzun süre dışarıda saklanarak bertaraf edilmeye çalışılmıştır.

Sonuç olarak, sıvı atıklar çeşitli şekillerde toprak ve yeraltı sularının kirlenmesine neden olmuştur. Bunun yanı sıra kemirgenler, böcekler, koku kirliliği ve böcek üretimi de ayrı bir sorun yaratmıştır. Bu olumsuz etkiler, katı ve sıvı atıklardan biyogaz elde edildiğinde ortadan kaldırılacaktır. Son zamanlarda ülkemizde orta ölçekli ıslak sistem biyogaz tesislerinin kurulmasına rağmen, küçük ölçekli aile işletmeleri sorunu halen çözülmemiştir.

SONUÇLAR

Yeni nesil ev biyogaz jeneratörlerinin yerel belediyelerde, özellikle kırsal alanlarda doğalgaz ve LPG'ye alternatif olarak kullanılabileceği ve çevreye doğal bağımlılığı azaltabileceği beklenmektedir. Ek olarak, bu çalışmada organik maddelerden fermentasyon yoluyla elde edilen biyogazın yakılabilmesi için bir yakma sistemi geliştirilmiştir. Ayrıca, tasarlanan yeni nesil yerli biyogaz jeneratörünün yeni tasarımı nedeniyle, bu brülörlerin biyogazın büyük bir termal değer ve yoğunluk aralığında başarıyla yanması ve verimli bir şekilde yakılması için ortaya çıkan patent ve faydalı modelinin potansiyel bir çıktısı vardır.

Bu çalışmayla, bu sorunları bizim tarafımızdan üretmesi planlanan ticari prototip ile ortadan kaldırıyoruz, ancak işletme maliyetleri minimuma indiriliyor ve bir yan etki giderme sistemi kuruluyor.

Biyogaz jeneratörleri ülkemizde henüz ticari

70 › AIR WORLD TÜRKİYE / OCAK-ŞUBAT-MART 2020

olarak üretilmemektedir ve satılmamaktadır. Ev içi kullanım için kullanımı kolay ve bakımı rahat olan, yerli tasarım ve imalatı olan ve yatay tip yarı ıslak anaerobik mezofilik ve/veya termofilik bakterilere sahip jeneratörler üretilmelidir.

Yurtdışındaki büyük çiftlikler için, ticari üretim ve kullanım için 1000-10000 metreküp / gün kapasitesi mevcuttur. Ülkemizde mikrobiyal metan üreten mezofilik ve/veya termofilik bakteri muhafaza edilmektedir.

Jeneratörde pH, sıcaklık, amonyak oluşumu gibi metan oluşumu inhibitörleri, bilgisayarlı kontrol ile izlenilerek gereken ani değişikliklerde müdahale için kullanılabilir.

Yerel yerler olarak bakım, onarım, yedek parça servis yönetimi sağlanacaktır.

Bu çalışma tamamlanmıştır. Bu çalışma ticari prototip talep eden çiftliklerde uygulandı. Hem çevresel zararlar hem de üretilen biyogaz yok edildi. Katı ve sıvı atıklardan, katı ve sıvı gübreler elde edildi. Bir gelişme sağlandı.

REFERENCES

[1] Teng, Z; Hua, J; Wang, C; Lu, X, Reactor and Process Design in Sustainable Energy Technology, (First Edition) USA: Elsevier, 99-110, 2014.

[2] Lındmark, J; Thorın, E; Fdhıla, R. B; Dahlquıst, E, Effects of mixing on the result of anaerobic digesiton: Review, Renewable and Sustainable Energy Reviewes, 40, 1030-1047, 2014.

[3] Šarapatka, B, Factors influencing biogas production during full-scaleanaerobic fermentation of farmyard manure, Bioresource Technology, 49, 17-23, 2003.

[4] M. İlbaş and S. Karyeyen, Effect of swirl number on combustion characteristics of hydrogen-containing fuels in a combustor, International Journal of Hydrogen Energy, Vol: 41, 7185-7191, 2016.

[5] M. Ilbas, M. Sahin, S. Karyeyen, 3D numerical modelling of turbulent biogas combustion in a newly generated 10 KW burner, J. Energy Institute, 91 (2018) 87-99.

ÖZEL RÖPORTAJ

i ğ i l i l m i r e v e d r e l ç e r ü s m ü T e " m ş e l l a t i j i d n i ç i k " k i d arttırma r e v k ı l r ı ğ a a n ı r a l a m ş ı l ça aracoğlu tnetiSm Kurulu Başkanı a r u M Sarmak Yö

2.nesil Saracoğlu Ailesi olarak, kaliteyle özdeşleşmiş 45 senelik markamızın verdiği sorumlulukla geleceğe güvenle bakıyoruz.

72 › AIR WORLD TÜRKİYE / OCAK-ŞUBAT-MART 2020

ÖZEL RÖPORTAJ

"Sarmak bünyesinde iyileştirme çalışmaları, sahada müşterilerimizden aldığımız sürekli geri bildirimler sayesinde her daim devam etmektedir. Bu konuda ciddi emek harcıyoruz ve büyük yatırımlar yapıyoruz."

S

ektörün lider firmalarından Sarmak Kompresör'ün Yönetim Kurulu Başkanı Murat Saracoğlu ile sektörün sorunlarını, babası Turgay Saracoğlu'nu ve geleceğe dair atılımlarını konuştuk. n Merhaba Murat Bey, ülkemiz kompresör sektörünün lider firmalarından Sarmak Kompresör firmasını ve sektörün duayenlerinden rahmetli Turgay Saracoğlu’nun alın terini akıttığı bu fabrikada aynı atmosferde sizlerle bulunmaktan büyük onur duyduk. Murat bey bizler sizi yakından tanıyoruz. Fakat dergimizin ulaştığı tüm sektörler için size sormak isteriz, Murat Saracoğlu kimdir? Kısaca bahsedebilir misiniz?

1980 yılı Adana doğumluyum.

1998 dönemi Tarsus Amerikan Koleji mezunuyum. ABD'deki WisconsinMadison Üniversitesi Makina Mühendisliği bölümünden 2003 yılında mezun olduktan sonra, aynı eyaletteki Kohler Engines motor fabrikasında Ürün Mühendisi olarak çalıştım.

Daha sonra Türkiye'ye dönüş yapıp ve 2006 yılında Koç Üniversitesi İşletme Yüksek Lisans (MBA) bölümünden mezun oldum. Akabinde, aile şirketimiz Sarmak Makina A.Ş. İstanbul Pazarlama Merkezi'nde 2007 yılında göreve başladım. Sırasıyla Satış Mühendisliği, İhracat Koordinatörlüğü, Yönetim Kurulu Üyeliği, Genel Müdür Yardımcılığı & Yönetim Kurulu Başkan Vekilliği görevlerini yürüttüm.

2013 yılından beri de Sarmak’ta Yönetim Kurulu Başkanlığı görevini yürütmekteyim. Evliyim, 7 yaşında bir oğlum ve 5 yaşında bir de kızım var. Seyahat edip yeni yerler deneyimlemek, fitness ve kişisel gelişim önemli tutkular benim için. İş, aile, kişisel ve sosyal hayatın dengeli ve düzenli olması gerektiğine inanıyorum. n Sarmak Kompresör firmasının Alman Mannesmann Demag firması lisansı ile ürettiği vidalı kompresörleri yıllarca kullananlar, yeni kompresör alımlarında yeniden Sarmak Kompresör almak istediğinde

"İş dışındaki hayatında yalın ve gösterişten uzak bir yaşamı benimsemişti" n Sarmak Kompresör’ün fabrikasında gezince rahmetli babanız Turgay Bey’in disiplinini hissettik. Bunu Sarmak Kompresör'ün geçmişte Almanlar ile çalışmasına bağlayabilir miyiz?

Sanırım bu rahmetli Turgay beyin oturttuğu bir sistemdi. Rica etsek babanızı ve iş disiplinini okurlarımıza anlatabilir misiniz?

Murat Bey gerçekten teşekkür ederim bu değerli gözleminiz için.

Tabii, babamın Almanya’da Yüksek Makina Mühendisliği eğitimi ile edindiği disiplininin hayatında büyük yeri vardı. Daha sonra Mannesmann Demag’la olan lisans anlaşmaları da firmadaki bu disiplin sistemini

pekiştirmiş oldu. Biz de yeni nesil olarak bu disiplini firmamızda devam ettirmekteyiz.

Kendisi gerçekten çok özel bir insandı.

Hem baba olarak, hem mühendis olarak, hem de bir iş insanı olarak çok karakteristik özellikleri mevcuttu. Dürüstlüğü, azmi, keskinliği, detaycılığı ve dirençli olması en çok öne çıkan yönlerindendi.

Fakat, aynı zamanda insancıl yaklaşımı ve mütevaziliği de bir çok insanı şaşırtmıştır. İş dışındaki hayatında yalın ve gösterişten uzak bir yaşamı benimsemişti. Genelde ailesiyle vakit geçirmeyi seven bir babaydı, zaman zaman da Almanya’daki üniversite arkadaşlarıyla buluşurdu.

Babanızın o tarihlerde kaliteli bir iş yapmasının gururunu yaşadığınız oldu mu? Yeni kompresörlerinizi o dönemki kompresörlerle kıyasladığınızda pozitif veya negatif yönlerini bize söyleyebilir misiniz?

Tabii ki, her 30 veya 40 senelik çalışan hidrofor, pistonlu veya vidalı kompresörlerimizi sahada gördüğümüzde doğal olarak gurur duymaktayız. Ayrıca müşterilerimizden babamla veya makinalarıyla ilgili güzel anıları dinlemek her zaman büyük bir zevk ve övünç kaynağı oldu. Biz de 2.nesil Saracoğlu Ailesi olarak kaliteyle özdeşleşmiş 45 senelik markamızın verdiği sorumlulukla geleceğe güvenle bakıyoruz.

Yeni nesil vidalı kompresörlerimiz; tabii ki ilerleyen zamanlarda teknolojinin gelişmesiyle ve yaptığımız sürekli iyileştirme ve AR-GE çalışmalarıyla, eski modellere nazaran daha modern bir dizayna, daha yüksek verimliliğe ve daha kolay bakım yapılabilme imkanlarına sahip.

Eski modellerde tamamen analog, kayış-kasnak ve sabit hızlı modeller olarak öne çıkarken, yeni modellerimiz elektronik kartlı, otomasyona müsait, direkt-akuple ve invertörlü özellikleri barındırmaktatır. Sarmak bünyesinde

8 2020 OCAK-ŞUBAT-MART / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 73

ÖZEL RÖPORTAJ

standart dışı üretimin önü kesilirse, iç piyasada düzgün ve kayıt içi iş yapan firmaların ölçeği artabilir iyileştirme çalışmaları, sahada müşterilerimizden aldığımız sürekli geri bildirimler sayesinde her daim devam etmektedir. Bu konuda ciddi emek harcıyoruz ve büyük yatırımlar yapıyoruz. n Sarmak Kompresör’de sizin yönetiminizde en önemli gelişme ne oldu? Öncelikle Pazarlama alanında çok önemli çalışmalarımız oldu. Bunun sonucunda 2013 yılında yenilenen marka çalışmalarımız sebebiyle AGİAD tarafından ‘Yılın Markası’ ödülüne layık görüldük.

AR-GE Departmanımızın çalışmalarını arttırdık ve TÜBİTAK ile 2 önemli proje gerçekleştirdik .

Bunun sonucunda da bu yıl TÜBİTAK tarafından Adana’dan Doktora Öğrencileri ile başlatılan bir projede yer alabilecek 4 firmadan biri olarak seçildik.

Tüm süreçlerde verimliliği arttırmak için dijitalleşme çalışmalarına ağırlık verdik. Özellikle bütün satış ve servis süreçlerimizi CRM altında topladık.

Dijitalleşme konusunda yatırımlarımız her yıl artarak devam ediyor.

Yurtdışı faaliyetlerimizi son dönemde çok arttırdık. 2014 tarihinde Taşkent-Özbekistan’da gerçekleştirilen ve katılım sağladığımız 9’uncu Orta Asya Uluslararası Tekstil Makinaları Fuarı’nda inovasyon ödülüne layık görüldük. Geçen sene ise Bulgaristan’da ‘Yeni Nesil-Devir Ayarlı&Direkt Akuple Vidalı Hava Kompresörü’ ile aldığımız altın madalya fuarımızın başarılı geçmesini sağlayan önemli bir etkendi.

"Ayrıca şirketimizin kurumsallaşması adına önemli çalışmalarımız oldu."

Teknolojideki gelişmeleri takip edip bünyemizde uygulamak adına ciddi danışmanlıklar aldık ve almaya devam ediyoruz.

"Bizim yeni yönetim olarak en önem verdiğimiz konulardan birisi yeniyi gecikmeden uygulamak."

En değerli kaynağımız ve yol arkadaşlarımız olan çalışanlarımızın eğitimi için de bu dönemde ciddiyetle

74 › AIR WORLD TÜRKİYE / OCAK-ŞUBAT-MART 2020

eğildik. Hem mesleki, hem de kişisel gelişimleri için eğitimler yaptık, yapmaya devam ediyoruz.

Sosyal sorumluluk adına sponsorluklar vermeye başladık yine bu dönemde. Özellikle sponsoru olduğumuz Çukurova Üniversitesi Elektromobil Takımının aldığı başarılar bizi çok gururlandırdı.

Sosyal sorumluluk olarak gençlerimizi desteklemeyi amaç edindik. n Sarmak Kompresör iç piyasada olduğu gibi yurt dışında da ciddi bir pazara sahip olduğunu biliyoruz.

Sarmak Kompresör kaç ülkeye ihraç edilmekte?

Sarmak olarak yaklaşık 30’dan fazla ülkede makinalarımız çalışmaktadır. Şu anda ciromuzun yaklaşık %40’ı yurtdışı satışlardan oluşmaktadır, bu oranı yarı yarıya yapmak için çalışmaktayız. Her ihracata yönelik çalışma azminde olan marka gibi biz de yurtdışındaki hedef ülke pazarlarımızdan daha çok pay alma gayreti içerisindeyiz. n Turgay beyin yarım bıraktığı, sizlerin yapmasını istediği bir hayali veya yatırım planı var mıydı?

Rahmetli babam iş hayatında bize her zaman yol gösterir ve yönlendirirdi, fakat değişen koşullar etrafında her zaman kendi yolumuzu kendimizin çizmemiz gerektiğine dair bir inancı da vardı. Sadece farklı olana odaklanmamın faydasına zaman zaman değinirdi. Kendisi de her 10-15 senede bir ihtiyaca yönelik olarak sektör değiştirmiştir. Kariyerinin başında inşaat ve iklimlendirme ile uğraşmış, daha sonra imalatın kendisi için daha uygun olduğunu farkedince; hidrofor üretimine başlamış. Daha sonraları pistonlu ve vidalı kompresör imalatı gelmiş. Dolasıyla, katma değerli ürün için talep nereden doğacaksa ona göre gerektiğinde makas değiştirmenin önemli olduğunu telkin ederdi. n Murat bey ülkemizde kompresör üretimi ile ilgili bir üretici enflasyonu olduğu gözlenmekte. Sektörde standart dışı ve kalite belgesiz üretim yapan onlarca firma olduğuda biliniyor. Öyleki bunlar 3-5 kişi ile üretim yapıp, garanti dışı 100 Euro

kâr ederek piyasayı bozarken, diğer taraftan 600-700 işçi çalıştıran firmalar iş yapamaz duruma geliyor. MİB bünyesinde başkanlığını kardeşiniz Aslı Saraçoğlu Özer hanımın yaptığı komitemiz bu konuda çok uğraş verdi.

Gerçekten de MİB Kompresör komitesi olarak çok uğraşıldı, basınçlı hava sektöründeki firmalarla beraber muntazam toplantılar yapıldı, müsteşarlıklara ve bakanlıklara gidildi, belli bir yol da alındı. Denetim ekipleri eğitimleri vs. verildi. Fakat bu sadece özel sektörün kabiliyetinde bir iş değil.

Gerçekten de standart dışı üretimin önü kesilirse, iç piyasada düzgün ve kayıt içi iş yapan firmaların ölçeği artabilir. n Bakanlıkça çok sert kurallar kondu fakat sahada bir düzelme olmadı. Bu nedenle üretici gün geçtikçe zora düştü. Çin Malı başta olmak üzere Uzakdoğu üretimi kompresörlere ek vergi kondu fakat bu işi yapan firmalar bu kompresörleri önce Avrupa’da başka bir limana yanaştırıp son çıkış noktasını değiştirip tekrar ülkemize sokuyor. İnternet sayfalarında çok ucuz Uzakdoğu menşeili kompresörler var.

Sektörün önde gelen firmalarından birinin sahibi olarak bu konuda ne söylemek istersiniz? Sektör sizce bu sıkıntıdan nasıl kurtulacak?

Bu sorun çözülmek istenirse aslında gayet basit bir çözümü barındırıyor: düzenli, sık denetimler ve ciddi yaptırımlar. n Değer verdiğimiz bir sanayicinin oğlu “sanayici bir ailede büyüyünce, farklı bir hayal kurmakta zorlaşıyor" demişti. Peki siz gençliğinizde yada daha küçük yaşlarda bu mesleği yapmak istemiş miydiniz? Farklı bir meslek hayaliniz oldu mu?

ÖZEL RÖPORTAJ

"Zamanın ruhuna uygun planlamalar" n Sarmak Kompresör olarak pistonlu ve vidalı kompresör dışında farklı bir ürün imalatı hedefiniz var mı?

Her üretici, belli başlı üretim kollarında faaliyet gösterir. Fakat aynı anda da zamanın ruhuna uygun ve imkanlar dahilinde farklı işkollarını düşünmeye veya planlamaya devam eder. Bu planlar ne zaman hayata geçer dersek, biraz da bazı parametrelere ve konjonktürlere bağlıdır.

Doğal olarak, işi ilk kuran her sanayici baba, aslında hep kendi kurduğu varlığı devretme duygusuyla hareket eder ve kafasında ona göre plan program yapar. Açıkçası bu bizim ailemiz için de farklı olmadı.

Ben daha 5 yaşlarında çocukken her pazar mutlaka İncirlik’teki fabrikamıza giderdik. O zamandan bana miras kalan babamın işe olan aşkı ve tutkusuydu, çoğu zaman 24 saat iş düşünürdü. Daha sonra, ilkokula başladıktan sonra neredeyse hemen hemen her yaz fabrikada çalıştım.

Pistonlu ve vidalı montajda, torna ve frezelerde, CNC’lerin etrafındaki o fabrika kokusu her daim benimleydi.

Civatalara pul taktığımı bile bugün çok net hatırlıyorum, o zaman niye bu kadar basit bir işi yaptırdıklarını anlamazken, şimdi o atmosferi solumanın ne denli anlamlı olduğunu anlayabiliyorum. Bu havayı soluduktan sonra, benim için Makina Mühendisi olarak yetişmek ve aile işinin başına geçmek gayet planlı, programlı ve açıkçası doğal oldu. Babam benim kendisi gibi yurtdışında okumamı özellikle istiyordu. Liseden hemen sonra yurtdışında okumak genel kültür anlamında büyük faydasının yanında, yabancı bir coğrafyada her işi kendi başınıza yapmak durumunda kalmak paha biçilmez özellikler kattı.

Açıkçası hep aynı ortamda bulunduğumuz için farklı bir meslek hayalim olmadı. Zaten okulda da sözelden daha çok matematiğe ve fen bilgilerine ilgim vardı. En önemli konunun hangi mesleği yaparsanız yapın, hayattan keyif alarak yapmalı diye düşünüyorum. n Ülkemizdeki kompresör sektörü ile Dünya kompresör sektörünü kıyasladığınızda sizce olumlu ve olumsuz yanlarıyla bizler nerelerdeyiz?

Olumlu yanlarından bakarsak çok dinamik ve esnek bir sektörel yapımız

olduğunu düşünüyorum. Köklü markaların olduğu bir ana gövde var. MİB Kompresör komitesinde olduğu gibi bir masa etrafında oturup, tartışarak, demokratik bir ortamda karar mekanizmalarını işletebilecek üreticiler mevcut. Ayrıca hesaplı risk alma kapasitemizin de diğer ülkelere nazaran daha fazla olduğunu düşünüyorum. Öte yandan, özellikle gelişmiş ülkelerdeki kompresör üreticilerinin ölçekleri Türkiye’dekinden çok daha büyük.

Bunun belli başlı sebepleri var. En önemlisi bizim ülkemizde olduğu kadar diğer gelişmiş ülkelerde bu kadar denetimsiz ve kayıtdışı üretici yok, ayrıca onların geçmişleri çok daha uzun senelere dayanıyor. Bu da bilgi, birikim ve tecrübelerinin bizimkilerden daha fazla olduğunu gösteriyor. n Murat Bey, ülkemizde ciddi bir düşüş ivmesi gösteren sanayi yatırımlarının doğrudan etkilediği bir sektörün temsilcisi olarak hükümetin hangi adımları acil olarak atması gerektiğini düşünüyorsunuz. Bu konuda fikirlerinizi merak ediyoruz Aslında yerli malını teşvik için bir takım önlemler ve teşvikler alındı, fakat sonuçta ülkemiz ekonomisi de dünyadaki ticaret savaşlarından ve ekonomik konjonktürden bağımsız addedilemeyeceği üzere bu teşviklerin olumlu yansımaları sanırım biraz zaman alacaktır. En acil olarak eğitim sisteminin özellikle nitelik bazında komple revizyondan geçmesi olduğunu düşünüyorum. Bütün problemlerimizin çözümü eninde sonunda gelip her tip akademik seviyede “uygulamalı ve performans bazlı eğitim”e dayanıyor.

Bir öğrenci eğer bir konuyu sadece sınıfta değil de, uygulamalı olarak bir fabrikada görüp o bölümde çalışırsa, ancak o zaman aklında tamamen yer edinir. 1-2 sene daha uzun sürer belki ama en azından mezun olduktan sonra mesleğini layıkıyla gerçekleştirebilir.

Bu mesleki eğitim işini, gelişmiş ülkelerdeki gibi gençlerimizi sanayiye yönlendirerek yapabilirsek, basınçlı hava sektörümüz için belki de en önemli kazanım bu olacaktır. Ayrıca, üniversitede mühendislik okuyan gençlerimizin de cazip gelen finans ve bankacılık yerine, AR-GE’ye ve üretime daha çok teşvik etmemiz şarttır, gerekirse devlet tarafından mali yardım da yapılmalıdır.

Amerika’da olduğu gibi üniversitedeki 1 senelerini sanayide geçirip tekrar üniversiteye dönerlerse, üretimi daha çok benimserler diye düşünüyorum, yoksa sadece teorik derslerle veya laboratuvardaki deneylerle gençleri yönlendirmemiz gerçekten çok zor. Şu anda Tübitak’ta çok güzel bir program var; doktoralı öğrenciler sanayi kuruluşlarında projeler yapıyor ve özel sektör – devlet tarafından mali olarak da teşvik ediliyor. Bu uygulama; meslek liseleri, meslek yüksek okulları ve üniversitelerin lisans düzeylerini de kapsarsa, o zaman gerçekten sürdürülebilir ve kalıcı olarak gençleri sanayiye yönlendirebiliriz. n Sanayicinin sırtındaki hangi yüklerin kaldırılması ya da hafifletilmesi gerektiğini düşünüyorsunuz?

Sanayicilerin üzerinde çok farklı ve çeşitli yükler bulunuyor. Özellikle vergi ve sigorta yüklerinin hafifletilmesinin sanayiciler için çok yerinde olacağını düşünüyorum. Son yıllarda asgari ücretin yükselmesi ve buna istinaden de ilgili primlerinin yüksek olması gerçekten kayıt içinde bulunan bizim gibi firmaların maliyetlerini arttırıyor.

Ayrıca son 1 senede elektrik, doğalgaz, su ve benzin gibi enerji giderleri de ciddi oranlarda artış gösterdi, bunları da piyasa koşullarında fiyatlara yansıtmak tekrar enflasyonu tetikliyor. n Murat bey, dergimiz okurları adına sizlere bize ayırdığınız zamana ve içtenliğe teşekkür etmek istiyorum. AIR WORLD TÜRKİYE'ye, sektör lideri firmalardan biri olarak sunduğunuz destek için de özellikle teşekkür etmek istiyorum.

Ben teşekkür ederim Murat bey, Ankara’dan Adanamıza gelip bizler ile okuyucularınız arasında oluşturduğunuz bu çalışmanız son derece önemliydi bizim için.

AIR WORLD TÜRKİYE dergisinin okurlarına ve size teşekkür ederim.

2020 OCAK-ŞUBAT-MART / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 75

TEKNİK MAKALE

KOMPRESÖR SOĞUTMA SİSTEMİ DENEY DÜZENEĞİ Dalgakıran Kompresör Ar-ge Merkezİ

76 › AIR WORLD TÜRKİYE / OCAK-ŞUBAT-MART 2020

TEKNİK MAKALE

1.1 Sistem düzeneğinin kurulumu ve test prosedürü

Test düzeneği Şekil 1.1’de gösterilmiştir. Sistemde tank, ısıtıcı, satrifüj pompa, debi ölçer, vanalar, shaker motor, sıcaklık ve basınç ölçer sensörler, termokapıllar radyatör ve fan bulunmaktadır.

Şekil 1.1 Soğutma Sistemi Deney Sistemi Kurulumu ve Ölçüm Noktaları Radyatör

Hava ve yağ soğutulması

Kullanılan tüm rad. modelleri

Fan

Soğutucu

Kullanılan tüm fan modelleri

Pompa

Yağ devir daimi

Santrifüj pompa

Debimetre

Yağ debi ölçümü

x

PT100

Sıcaklık ölçümleri

0-150 °C ölçüm aralığı

Basınç Transmitter

Basınç ölçümleri

0-16 Bar ölçüm aralığı

Yağ Isıtıcı Rezistans Yağın ısıtılması

x

Termocouple

Yüzey sıcaklık ölçümü

x

Çekvalf

Yağ dönüş hattı kontrolü

x

Tablo 1.1 Deney düzeneğinde yer alan ekipmanların kullanım amaçları ve teknik özellikleri

1.2 Deneysel Data Analizi

Deneye başlamadan önce sistemde kullanılan vida verilerine göre yağ debisi ve sıcaklık değerleri ayarlanmıştır.

Q=hA∆T=hAs (Tb-Ts)

(1.1) Radyatöre giriş ve çıkış sıcaklıklarının aritmetik ortalaması alınarak Tb yığın sıcaklığı hesaplanır (1.2).

Tb= (Tin+Tout)

2

(1.2) Radyatör fin yüzeylerine yerleştirilen termocoupleler ile alınan sıcaklık verilerinin aritmetik ortalamasıyla yüzey sıcaklıkları ölçülür (1.3).

Ts= (T1+…+Tn)

n

(1.3)

8 2020 OCAK-ŞUBAT-MART / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 77

TEKNİK MAKALE

m kütlesel debi olup, vida üreticisi firmadan edinilen değerlere göre hesaplanmaktadır. Aynı zamanda radyatöre giriş sıcaklığı ve soğutulmak istenilen sıcaklık değerine göre bir ısıl yük hesabı yapılır.

Q=mC∆T=mC(Tin+Tout)

(1.4) Isı transfer katsayısı (1.1) ve (1.4) numaralı denklemlerin kombinasyonuyla deneysel bir ısı transfer katsayısı hesaplanır. Bu hesap deneysel olarak (1.5) numaralı denklemde gösterilmiştir.

Teorik hesaplamalar için ε-NTU hesabına başvurulabilir. (Soğutma sistemi teknik verileri.) hexp= mC(Tin+Tout)

As (Tb-Ts)

(1.5) Soğutucu yüzeyinde oluşan sürtünmeler sonucu, soğutma havasındaki basınç kaybı ve soğutulan akışkanda gerçekleşen basınç kayıpları basınç transmetterleri ve pitot tüpüyle ölçülecektir.

1.3 Sonuçların Değerlendirilmesi

Vida verilerinden yola çıkarak hesaplanan ısıl yük ile soğutma sisteminde gerçekleşen ısıl yüklerin kıyas grafikleri oluşturulacaktır. Sonuçlara göre aşağıda belirtilen parametreler değiştirilerek sistem performans testleri tekrarlanacaktır.

Soğutma performansını etkileyen parametreler; 1.

Fan ile radyatör arasındaki mesafeler 2.

Fanın çalışma yönü, vakum ve itme yönlü akışlar incelenecektir.

3.

Davlumbaz sistemi, soğutma havasının radyatör üzerinde homojen dağılımda olması gerekmektedir. Davlumbaz geometrisi bu dağılımın homojen olmasını sağlayacak geometriye sahip olmalıdır.

4.

Sistemde kullanılan fanların emme ve basma yönünde çalışmasının soğutma performansına ve fanların güç tüketimine etkileri incelenecektir.

1.4 Deney Setinin Modeli

Tasarlanan deney seti tüm radyatör tiplerinin monte edilip test edileceği şekilde tasarlanmıştır.

Test benci en büyük radyatör modeli olan DC10 için tasarlanmıştır ve sistemde bulunan radyatör ve fanların taşıyıcıları sistemde bulunan ana direklerdir.

Tasarım konsepti Şekil 1.2’de gösterilmiştir.

Şekil 1.2 Radyatör montaj sistemi

78 › AIR WORLD TÜRKİYE / OCAK-ŞUBAT-MART 2020

Şekil 1.3 Sistemin Genel Konsept Tasarımı

Şekil 1.3’de gösterilen sistemde bir adet yağ deposu, sistemde frekans kontrolü yapabileceğimiz bir shaker motor bulunmaktadır. Bunların dışında Şekil 1.1’de gösterilen yağ sirkülasyonu için pompa ve yağın ısıtılması için ısıtıcı rezistans kullanılacaktır.

1.5 Sonuçlar

Başlangıç olarak radyatörün tüm kademelerinde yağ geçirilerek, soğutucu performans ve dayanımı kontrol edilecektir. Bunun sebebi sistemi olabildiğince yalın halde kurabilmektir. Yağ enjeksiyonlu kompresörlerde ısıl yükün yaklaşık %85 inin yağ soğutması olduğunu var sayarak bu yaklaşımın doğru sonuçlar vereceği ön görülmüştür.

Tablo 1.2 Test değerlendirme tablosu Büyüklükler

Birim

Debi (yağ)

kg/s

Giriş Sıcaklığı

°C

Çıkış Sıcaklığı

°C

Giriş Basıncı

Bar

Çıkış Basıncı

Bar

Basınç Kaybı (yağ)

Pa

Geri Basınç (soğutma havası)

Pa

Radyatör Yüzey Sıcaklığı

°C

Soğutma Havasının Yüzey Dağılımı

m/s

Fan Önü Sıcaklıkları

°C

Yağ

MAKALE

Basınçlı Hava Sisteminde Basınç Düşüşü Erdal Çalıkoğlu Ulusal Proje Direktörü

Dr. Kubilay Kavak Proje Koordinatörü

Prof. Dr. Atilla Bıyıkoğlu Gazi Üniversitesi

Prof. Dr. İsmail Coşkun Gazi Üniversitesi

Basınç düşüşü, kompresör çıkışından gerçek kullanım noktasına varışa kadar, hava basıncındaki azalmayı karakterize etmek için kullanılan bir terimdir. Basınç düşüşü, basınçlı hava, temizleme ve dağıtım sistemi içinde hareket ettikçe oluşur. Düzgün biçimde tasarlanmış bir sistem, alıcı tankı çıkışı ile kullanım noktası arasında ölçülen kompresörün çıkış basıncının %10’undan çok daha az bir basınç kaybına sahip olmalıdır.

80 › AIR WORLD TÜRKİYE / OCAK-ŞUBAT-MART 2020

A

MAKALE

şırı basınç düşüşü, yetersiz sistem performansı ve aşırı enerji tüketimi ile sonuçlanacaktır. Sistemdeki her türden akış sınırlaması, daha yüksek çalışma basınçları gerektirerek daha yüksek enerji tüketimine neden olur.

Sistemin her parçasındaki basınç farklarını minimize etmek, verimli işletimin önemli bir parçasıdır. Kompresör sinyalinin akış yukarısında basınç düşüşü, kompresör üzerinde kontrol ayarlarını karşılamak için daha yüksek sıkıştırma basınçları gerektirir. En tipik sorun alanları, son soğutucu, yağ separatörleri ve çekvalfleri içerir. Akışa karşı dirençten kaynaklanan bu basınç artışı, kompresördeki sürücü enerjisinin, her 2 psi’lik farka karşılık bağlı gücün %1’i kadar artırılmasını gerektirebilir.

Kompresör kapasite kontrol basınç sinyali normal olarak kompresör paketinin çıkışında konumlandırılır.

Sinyal yerleşimi, tüm kompresörler için ortak bir sinyale ulaşmak amacıyla basınçlı hava kurutucu ve filtrelerinin akış aşağısına taşındığında, bazı tehlikeler anlaşılmalı ve önlemler alınmalıdır. Kontrol aralığı basınç ayarı, kurutucular ve filtreler boyunca gerçek ve potansiyel olarak artan basınç düşüşüne izin verecek şekilde azaltılmalıdır. Sistemdeki her kompresör için izin verilen maksimum çıkış basıncı ve sürücü motor akım şiddetinin aşılmasını önleyecek şekilde düzenleme de yapılmalıdır.

Dağıtım sistemi, hortumlar ve kullanım noktalarındaki esnek bağlantılardaki basınç düşüşü kullanım noktalarında daha düşük çalışma basıncına sebep olur. Kullanım noktası çalışma basıncı artırılmak zorundaysa, kapasite eklemeden veya sistem basıncını artırmadan önce basınç düşüşlerini azaltmak denenmelidir. Kompresör çıkış basıncını artırmak veya kompresör kapasitesi eklemek, enerji tüketiminde önemli artışlara sebep olur.

Sistem basıncının yükseltilmesi, kaçaklar, açık üfleme ve regülatörsüz veya tam açık regülatörlü üretim uygulamaları gibi regüle edilmemiş kullanımları artırır. Yükseltilmiş basınçta eklenen talep “yapay talep” olarak isimlendirilir ve enerji tüketimini önemli derecede artırır.

Kompresör çıkış basıncını artırmak veya ilâve kompresör kapasitesi eklemek yerine azaltılmış basınç düşüşü, stratejik basınçlı hava depolama ve talep kontrolleri/ara kontroller gibi alternatif çözümler aranmalıdır. Ekipman için en düşük verimli çalışma basıncı belirlenmeli ve ekipman bu basınçta çalıştırılmalıdır.

Basınç düşüşünün nedenleri

Sistemdeki her türlü tıkanıklık, daralma veya pürüzlülük hava akışına dirence ve basınç düşüşüne neden olacaktır. Dağıtım sisteminde en büyük basınç düşüşleri genellikle gereğinden küçük veya sızdıran hortumlar, borular, kesiciler, filtreler, regülatörler ve yağlayıcılar (FRL’ler) dâhil olmak üzere kullanım noktalarında bulunur.

Sistemin arz tarafında hava/yağ separatörleri, son soğutucular, nem separatörleri, kurutucular ve filtreler önemli basınç düşüşlerine sebep olan ana öğelerdir.

Arz tarafından kullanım noktalarına maksimum basınç düşüşü, basınçlı hava debisi ve sıcaklığı en yüksek olduğunda meydana gelir.

Sistem bileşenleri bu koşullara bağlı olarak seçilmelidir ve her bileşenin üreticisinden bu koşullar altında basınç düşüş bilgisi temin etmeleri istenmelidir. Filtreler seçilirken onların kirleneceği hatırlanmalıdır.

Kirlenme karakteristikleri de önemli seçim kriterleridir. Önemli miktarlarda bileşen satın alan büyük son kullanıcılar, ürünlerin basınç farkları ve diğer karakteristikleri açısından istenen spesifikasyonları karşıladığından emin olmak için tedarikçileriyle birlikte çalışmalıdır.

Dağıtım boruları sisteminde sıklıkla yüksek basınç düşüşü teşhis edilir. Çünkü, bir kullanım noktası basıncı regülatörü, istenen akış aşağısı basıncını sürdüremez. Eğer böyle bir regülatör 85 psig’e ayarlanmışsa ve regülatör ve/veya akış yukarısı filtresi 20 psi’lik bir basınç düşü-şüne sahipse, filtre ve regülatörün akış yukarısı en az 105 psig’i sürdürmek zorunda olacaktır. 20 psi’lik basınç düşüşü için hatalı bileşenler yerine sistem boruları suçlanabilir. Doğru teşhis, yüksek basınç düşüşüne sebep olan bileşenlerin tespit edilmesinde, sistemde farklı noktalarda basınç

8 2020 OCAK-ŞUBAT-MART / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 81

MAKALE

ölçümleri yapmayı gerektirir. Bu durumda boruların boyutu değil filtre/ regülatör boyutu artırılmalıdır.

Basınç düşüşünü minimize etmek Basınç düşüşünü minimize etmek sistemin tasarım ve bakımında bir sistem yaklaşımı gerektirir. Son soğutucular, nem separatörleri, kurutucular ve filtreler gibi hava temizleme bileşenleri belirlenen maksimum işletim koşullarında mümkün olan en düşük basınç düşüşüne neden olacak biçimde seçilmelidir. Kurulum tamamlandığında, önerilen bakım prosedürleri takip edilmeli ve belgelenmelidir.

Basınç düşüşünü minimize etmenin ilave yolları aşağıdaki gibidir: n Dağıtım sistemini düzgün biçimde tasarlayın. n Hava filtreleme ve kurutma ekipmanını, nemin boru korozyonu gibi etkilerini azaltacak biçimde işletin ve bakım yapın. n Son soğutucular, separatörler, kurutucular ve filtreleri tanımlı koşullar için mümkün olan en az basınç düşüşüne sahip olacak şekilde seçin. n Havanın dağıtım sistemi boyunca kat ettiği mesafeyi azaltın. n Basınç regülatörleri, yağlayıcılar, hortumlar ve bağlantıları en düşük basınç farkında en iyi performansa sahip olacak şekilde belirleyin.

Sistem basıncının kontrol edilmesi

Birçok tesis kompresörü, 100 psig’lik tam yük çıkış basıncı ve 110 psig’lik veya daha yüksek yüksüz çıkış basıncı ile çalışır. Birçok tipte makine ve araç, kullanım noktasında 80 psig’lik veya daha az hava beslemesiyle verimli şekilde çalışabilir. Eğer kompresör çıkış basıncı azaltılabilirse önemli tasarruflar sağlanabilir. Kompresör üreticisine farklı çıkış basınçlarında performans spesifikasyonları için başvurun.

Talep kontrolleri, kompresörün doldurduğu birincil hava alıcısından yeterli basınç düşüşünü gerektirir; fakat tesis giriş basıncı çok daha dar bir basınç aralığında kalacak biçimde kontrol edilebilir, böylece kompresör çok büyük yük değişimlerinden

82 › AIR WORLD TÜRKİYE / OCAK-ŞUBAT-MART 2020

korunabilir. Birincil alıcının akış aşağısında sistem basıncının azaltılması ve kontrol edilmesi, kompresör çıkış basınçları değiştirilmemiş olsa da, enerji tüketiminde %10 veya daha fazla azalmayla sonuçlanabilir.

Sistem basıncının azaltılması, sistem toplam performansının iyileştirilmesinde basamaklı etki de yaratabilir. Kaçak oranlarını azaltabilir, kapasite sorunları ve diğer sorunların azalmasına katkıda bulunabilir. Azaltılmış basınç aynı zamanda bileşenler ve işletim ekipmanı üzerindeki gerilmeyi de azaltır. Buna rağmen, azaltılmış sistem basıncı basınç regülatörleri, filtreler ve basınçlı hava depolamasının boyutu ve konumu dâhil olmak üzere diğer bileşenlerde modifikasyonlar gerektirebilir.

Talepteki büyük değişiklikler, kullanım noktalarındaki basıncın minimum ihtiyacın altına düşmesine sebep olabilecek ekipmanın düzgün olmayan işleyişine neden olabildiği için ortalama sistem basıncını düşürürken dikkat etmek gerekir. Bu sorunlar, sistem bileşenleri, kontroller ve basınçlı hava depolama kapasitesi ve konumunun dikkatli eşleştirilmesi ile önlenebilir. Önemli miktarlarda basınçlı hava kullanan uygulamalar için ekipmanın daha düşük basınç seviyelerinde çalışacak şekilde belirlenmesi tavsiye edilir. Daha büyük hava silindirleri gibi bileşenlerin eklenen maliyeti, genellikle, buradan elde edilen enerji tasarrufları sayesinde kısa sürede karşılanır. Üretim mühendisleri, çoğunlukla, son kullanım ekipmanını ortalama sistem basıncında çalışmak için belirler. Bu daha yüksek sistem işletim maliyetine yol açar. İlk olarak; hortumlar, basınç regülatörleri ve filtreler gibi kullanım noktası kurulum bileşenleri, sistem basıncı ve son kullanım ekipman basıncı arasında kurulacaktır. İkinci olarak, filtreler kirlenecek ve kaçaklar oluşacaktır. Her ikisi de daha düşük son kullanım basıncıyla sonuçlanır. Bu, mevcut son kullanım basıncını belirlerken öngörülmelidir.

Eğer münferit bir uygulama daha yüksek bir basınç gerektiriyorsa, tüm sistemin çalışma basıncını

artırmak yerine bu uygulamayı değiştirmek veya modifiye etmek en iyi yol olabilir. Silindir çapını artırmak, dişli oranlarını değiştirmek, mekanik kazancı artırmak veya daha büyük bir hava motoru kullanmak mümkün olabilir. İyileştirmelerin maliyeti, sistemi daha düşük basınçta işletmekten kazanılan enerji azalması ile kıyaslandığında muhtemelen önemsiz olacaktır. Üreticilerin, son kullanım ekipmanı basınç ihtiyaçlarını belirlerken filtreler, basınç regülatörleri ve hortumlarda basınç düşüşlerini hesaba katıp katmadıklarını veya belirtilen basınç ihtiyaçlarının o bileşenler için olup olmadığını kontrol etmek de önemlidir. Bir filtre, basınç regülatörü ve hortum için tipik basınç farkı 7 psid’dir; fakat kötü tasarlanmış ve bakım yapılmış sistemlerde çok daha yüksek olabilir. Talep basıncı başarılı biçimde azaltılıp kontrol edildiğinde, daha verimli bir işletim elde etmek için kompresör kontrol ayar noktalarına ve aynı zamanda, enerji tüketimini daha da azaltmak için kompresörü yüksüzleştirme veya kapatma olasılığına dikkat edilmelidir.

Kaynaklar - . Aimee McKane, Lawrence Berkeley Ulusal Laboratuvarı - Wayne Perry, Kaeser Compressors, Inc. -Tom Taranto, Data Power Services, LLC - Compressed Air Challenge™ - The Compressed Air and Gas Institute [Basınçlı Hava ve Gaz Enstitüsü] - Dave McCulloch, Mac Consulting Services - Erwin Ruppelt, Kaeser Kompressoren - Bill Scales, Scales Air Compressor Corporation Çeviri -Adnan Bıçaksız, AngloTurca Çeviri Hizmetleri Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü (YEGM) Bu yazı YEM Sanayide Enerji Verimliliğinin Arttırılması Projesi İçin hazırlanmış ve ilk kez orada yayınlanmıştır.

ÖZEL RÖPORTAJ

re ö sekt Firmamız bakış bir farklı açısı kazandırıyor Ayhan Fermanoğlu

Fermanoğlu Yönetim Kurulu Başkanı

Tünel sektöründe ilk akla gelen firmalardan biri olan Fermanoğlu İnşaat, 1955 yılında Zonguldak Kömür Madenleri’nde calışma hayatına başlamıştır. Ayhan Fermanoğlu da 3. kuşak olarak, üzerine ekleyerek sektöre farklı bir bakış açısı kazandırıyor.

84 › AIR WORLD TÜRKİYE / OCAK-ŞUBAT-MART 2020

ÖZEL RÖPORTAJ

"Firmamız, kapasite anlamında 2 farklı tip vidalı kompresör kullanmaktadır. Kullanım yeri diğer kompresörlere göre özel olduğundan fiyatından daha çok performans kriterlerine bakıyoruz."

F

ermanoğlu İnşaatın Yönetim Kurulu Başkanı Ayhan Fermanoğlu, "Üretim kaliteleri ve Ar-Ge harcamalarından kaçınmadan planlı şekilde doğru adımlar atılırsa, sektörde de ihracatın büyüyeceğini düşünüyorum" dedi. Aynı zamanda üreticilerin kalite kriterleri dünya standartlarını yakaladıkça ve geçtikçe yabancı partnerlerle de farklı pazarlar elde edeceklerini söyleyen Fermanoğlu, "Türkiye bu anlamda Dünya'nın merkezinde bir denge ülke olarak kapasiteli bir ülkedir. Lojistik olarak coğrafi konumu bir çok sektörel gelişmeyi karşılayacak kapasitedir" dedi.

Fermanoğlu ile, sektörün merak edilenlerini ve gelişmenin önünü açacak atılımların neler olabileceğine dair samimi bir sohbet gerçekleştirdik. n Türkiye’de Tünelcilik denildiğinde akla gelen ilk firmalardan birisi Fermanoğlu.

Bizim sizlerle tanışıklığımız benim 2010 yılında sektöre adım attığım Atlas Copco dönemi ile başlamıştı.

Bize kendinizden ve şirketinizden bahsedebilir misiniz?

Fermanoğlu İnşaat temellerini, kurucusu olan Ali Şevki ÖNER’in ilk olarak 1955 yılında Zonguldak Kömür Madenleri’nde calışma hayatına başlamasıyla atmıştır. Başarıyla geçen madencilik serüvenine 1968 yılında Akdağ İnşaat, Doğankent HES Projesi İsale Tüneli İnşaatı taşeronu olarak devam etmiştir. Firmamızın faaliyet alanı çoğunlukla büyük sanat yapıları inşaatıdır. Örneğin; Otoyol Tünelleri, Demiryolu

Tünelleri, Derivasyon enjeksiyon Tünelleri gibi su işleri tünelleri, Metro Tünelleri, Eğimli tüneller, şaft kazıları gibi ve menfez, viyadük, köprü, zemin iyileştirme, zemin destekleme ve kazıdolgu gibi toprak işleri, büyük sanat yapıları yapıyoruz. Aynı zamanda bu yapıların projelendirilmesine ve yapım metodolojilerine müdahil oluyoruz.

Firmamız yapım ve tekniklerinde tecrübesini 3.kuşak olarak üzerine ekleyerek sektöre farklı bir bakış açısı kazandırıyor. n Ülkemizde inşaat sektörünün altın çağı diyebileceğimiz 20102015 yılları arasında nerdeyse tüm tünel şantiyelerinde bir şekilde Fermanoğlu’nun katkısı olmuştur.

Fermanoğlu’nun an itibari ile devam eden şantiyeleri var mı?

2017 yılı ile başladığımız Çanakkale Ayvacık-Küçükkuyu T2 Karayolu Tünelinde çalışmalarımız devam etmektedir. Uygulamasını yaptığımız tünel kazı yöntemlerinden NATM (The New Austrian Tunnelling Method) yöntemine ek olarak, zayıf zemin tünelciliğin vazgeçilmezi olan Umbrella Arch Boru Süren yöntemi uygulanmaktadır. Beraberinde betonarme çalışmalarımız hızla devam etmektedir. n Tünelcilik denildiğinde bizim aklımıza sektör olarak hava kompresörleri de geliyor. Özellikle Shotcrete Beton Pompaları üzerinde betonu püskürtmeye yarayan veya tünel ağızlarında kullandığınız kompresörler akla geliyor. Özellikle sizin elinizde 8-10 adet 55 kw ve 110 kw kompresörler olduğunu hatırlıyorum. Basınçlı hava kompresörlerini seçerken bir kriteriniz var mı? Yani çalıştığınız bölge mi önemli?

Kompresörün etiketinin üzerinde yazan değer mi, fiyat mı önemli?

Kompresör çeşitlerimiz genelde vidalı tiplerdir.

Diğer ufak tiplerde pistonlu kullanıyoruz. Shotcrete pompalarında kullanılan

kompresörler tünel kesit büyüklüğüne göre değişir. Örnek olarak efektif beton basma kapasitesi 18-22m3/saat olan püskürtme beton pompalarında hava debisi bu anlamda Q=9 m3’ten aşağıya ve hava boruları içerişinde basınç 4-5 bar altına düşmeyecek şekilde dizayn edilebilir. Ancak uygulanacak püskürtme beton kalınlığı, makinenin basma kapasitesi ve operatörün uygulama karışılığına göre bu değerler düşürülmeli veya yükseltilmelidir.

Firmamız kapasite anlamında 2 farklı tip vidalı kompresör kullanmaktadır.

Kullanım yeri diğer kompresörlere göre özel olduğundan fiyatından daha çok performans kriterlerine bakıyoruz. n Yurt dışında herhangi bir projeniz var mı? Bu güne kadar yaptığınız yurt dışı projelerinizde kompresör dahil ekipmanlarınızı bulunduğunuz ülkeden mi yoksa Türkiye’den mi temin ettiniz?

Yurtdışında 2019 yılı itibariyle bir projemiz yok. Ancak firmamız Azerbaycan, Etiyopya, Arnavutluk olmak üzere 2008 yılından itibaren yurtdışında da sektörel çalışmalar yapmış, inşaatlar yapmış ve hali hazırda Balkanlar, Osta Asya, Kuzey Afrika ve Türki Cumhuriyetler bölgesinde ihale süreçlerini takip etmekte ve katkılar sunmaktadır.

8 2020 OCAK-ŞUBAT-MART / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 85

ÖZEL RÖPORTAJ 2020 yılında başlamak üzere, birkaç yurtdışı projesi ile görüşmelerimiz devam etmektedir. Projelerdeki ekipmanlarımızı tabiki ülkemizden temin ediyoruz. Bu bizim için çok önemli bir kriter. Bu ülkede üretileni bu ülkeden almak gerekiyor. Başka Türkiye yok. n Kompresörler dahil mi buna?

Aynen hava kompresörü yapan firmalarımız Dünyaya bunu kabul ettirmişken biz dövizimizi neden dışarıya verelim. Ülkemizin sanayicisine güvenimiz tam bu konuda. n Firma olarak ülkemizin tünelcilik ve diğer tüm alanlardaki gelişimini nasıl değerlendiriyorsunuz?

Türkiye, tünelcilik sektörüne batı ülkelerine bakarak geç girmiş olabilir.

Ancak; teknolojinin tüm dünya geneline yayıldığı dönemlerde altyapı işlerine başladığından iş güvenliği, iş hızı, iş kalitesi ve yapım teknikleri açısında dünyadan farksızdır, bu açığı hızla kapatmıştır. Hatta bir çok konuda pratik, seri ve benzersizdir.

Yurtdışı teknoloji üreticilerinin de arka üreticisidir. İleriye dönük gelişme eğiliminde ivmeli bir doğru çizer. Bu cümlelerin ardından bütün sektörler olarak bakarsak, eksiğimizin şunlar olduğunu söylenebilirim: yapımda kullanılan malzeme kaliteleri, projelendirme aşamalarında dikkate alınan kriterler, işveren kurumların şartname kriterleri ve insanımızın projelere olan bilinci. Bu konularda, daha farklı ortak çalıştaylar içerisine girmemiz gerekiyor. Ve gerçekten acil olduğunu düşünüyorum. Üniversitelerin, yapımcı firmaların, bilim adamlarının, kurumların, enstitülerin içinde olduğu sektörel buluşmalar/çalıştaylardan bahsediyorum. Bilgileri ve tecrübelerin üzerine eklemekten bahsediyorum.

Tecrübeyi bir daha bir daha tecrübe etmemek için, zaman kazanmak için buna ihtiyaç olduğunu düşünüyorum. n Ayhan bey, Fermanoğlu’nun Türkiye’de yapılmış hangi büyük projelerde imzası var? Bunları bize açıklayabilir misiniz?

Klasik tek tip tünelciliğin ardından, tünelciliğin kırılım dönemi olarak NATM tekniğinin uygulanma yıllarını alırsak, Fermanoğlu İnşaat, 1998 yılında Ordu Bolaman’da bulunan tünellerin 3 tanesini bu yöntemle bitirdi. NATM metodunun Türkiye’de yeni yeni oturduğu ve kabul gördüğü 86 › AIR WORLD TÜRKİYE / OCAK-ŞUBAT-MART 2020

"Bu ülkede üretileni bu ülkeden almak gerekiyor. Başka Türkiye yok." dönemlerin hemen sonraları. Bu geçiş döneminden sonra Türkiye Tünelcilik sektöründe çok hızlı yollar katetti. Daha sonra Artvin-Borçka arasında olan tünellerini tamamladık.

Ardından Havza-Merzifon-SamsunAnkara karayolunun çalışmasında yaklaşık 3 bin 500 metre 3 tane tünel bitirdik. 2009-2013 yılında Ankara-Sivas Hızlı Tren Projesinde Yozgat Bozok üniversitesinde 5 bin metre extreme imalatları olan tüneli bitirdik. Yine aynı yıllarda Karadeniz sahil yolunda son duble yol çalışmaları olan Ünye çevre yolunda yaklaşık 5,5 km uzunluğunda Saca ve Gürecelinin portal kazıları, sanat yapıları ve tüneller NATM - Umbrella Arch yöntemi ile bitirildi. Ve benzeri çok daha fazla çalışmalar yapıldı. n Hava kompresörleri ile ilgili yapmayı planladığımız üretici ile doğrudan görüşme toplantılarımız şu anda olsaydı, üreticilerden beklentiniz ne olurdu?

Daha küçük boyutlarda, yalıtımı iyi yapılmış gürültüsüz ve sessiz çalışan, vida grubu arıza - bakım uyarı sensörlerinin geliştirilmesi ve tozlu nemli ortamlara dayanıklı malzemelerle üretilmiş, markası sağlam kompresörlerin üretimi ile ilgili konuşulabilir. Daha farklı elektrik motorlarının ve soğutma sisteminin kullanılması ile enerji tasarrufu nasıl yapılabilir? Hidrolik kompresörlerin geliştirilmesi ile konuşulabilir. n Basınçlı hava konusunda şantiyelerinizde en çok yaşadığınız sorunlar nelerdir? Bu sorunlar ile ilgili beklentileriniz nelerdir?

Bakım giderleri ve bir dönem sonra arıza sıklığı oluşmaktadır. İlk düzeni genelde yakalayamıyor firmalar. Sanırım bütün bunlar projelendirilme aşamasında meydana geldiğini düşünüyorum. Özellikle küçük kompresörlerde, atölye ve delici makinelerde olan kompresörlerde arıza sıklığı büyüklere göre fazla.

Bu bizim için önemli. Buradan aslında Tünellerde çalışmaya uygun kompresör üretiminde şartları iyi anlayabilmek gerekiyor. Yani Tünel açarken kullanılan kimyasalların kompresöre etkilerini iyi analiz etmek gerekiyor. Genelde elde hazır olan veriliyor sanırım Tünel projelerinde. n Dergimiz okurlarına 2020 yılı için nasıl bir mesaj vermek istersiniz?

2020 yılında ülkemizin gelişeceğine ve üreticilerin küresel ölçekte diğer ülkelere göre tercih edileceğini düşünüyorum. Bu yüzden üretim kaliteleri ve Ar-Ge harcamalarından kaçınmadan planlı şekilde doğru adımlar atılırsa, sektörde de ihracatın büyüyeceğini düşünüyorum. Aynı zamanda üreticilerimizin kalite kriterleri dünya standartlarını yakaladıkça ve geçtikçe yabancı partnerlerle de farklı pazarlar elde edeceklerini düşünüyorum. Türkiye bu anlamda Dünyanın merkezinde bir denge ülke olarak kapasiteli bir ülkedir. Lojistik olarak coğrafi konumu bir çok sektörel gelişmeyi karşılayacak kapasitedir.

Teşekkür eder, çalışmalarınızda başarılar dilerim. n Ben teşekkür ederim.

Özel Röportaj

"Filsan Filtre markası, bundan sonra sadece kaliteli ürün ve hizmeti ile piyasada en zirvede yerini alacak" en Murat ÇFiilm tre Filsan ürü Genel Müd

Uzun yıllar farklı sektörlere yönelik özel filtre üretiminde kazandığı bilgi ve tecrübeyle yoluna Filsan Filtre gibi sektörün öncü firmasıyla devam eden Murat Çimen, "Önceliğimiz mevcut kapasiteyi arttırmak ve iyileştirmek olacak. Bunun için Ar-Ge ilk sıramızda.

Kapasite artışı planımız tamamen iç piyasaya ciddi yönelimizden kaynaklı olacak" dedi.

88 › AIR WORLD TÜRKİYE / OCAK-ŞUBAT-MART 2020

F

ilsan Filtre'nin sahibi Murat Çimen, "Her zaman hayallerimde Filsan Filtre gibi sektöründe öncü firmalardan biri olan ve yurtdışı piyasasında adını kanıtlamış bir firmanın sahibi olmak vardı" dedi. Çimen ile firmanın hedeflerini, yurtiçi ve yurtdışındaki çalışmaları hakkında keyifli bir sohbet gerçekleştirdik.

n Öncelikle 1980 yılında kurulmuş olan ve ülkemiz filtre sektörünün önemli oyuncularından birisi olan Filsan Filtre’nin Dilovası'ndaki fabrikasının kapılarını bize açtığınız ve bu fırsatı verdiğiniz için dergim ve okurlarımız adına teşekkür ederim.

Murat bey, Filsan Filtre sessiz bir döneme girmişti, duyduk ki Filsan Filtre el değiştirmiş. Üç ortaklı yapıdayken tüm hisselerini alarak tek sahibi oldunuz ve dikkatleri üzerinize çektiniz. Sizi sektördeki birçok oyuncu merak ediyor.

Dergimizin ulaştığı tüm sektörler için size sormak isteriz Murat Çimen kimdir? Kısaca bahsedebilir misiniz?

Merhaba Sayın Alişiroğlu, röportaja başlamadan önce ben de AIR WORLD TÜRKİYE dergisi vasıtasıyla size özellikle teşekkür etmek isterim. Filsan’ın kapılarını sizin vasıtanızla sektöre sonuna kadar açma fırsatı bulduk.

Ben Murat Çimen, 1976 Cide, Kastamonu doğumluyum. 1998 yılından bu yana üretim ve filtre sektörü içinde bulunmaktayım. 2006 yılında İnterFil Filtre’yi kurarak imalat sektöründe özel filtre imalatı ile yerimizi almış olduk. Uzun yıllar farklı sektörlere yönelik özel filtre üretimimizle kazandığımız bilgi ve tecrübemiz ile birçok değerli kamu ve özel sektör firması ile çalışma fırsatı edindik. İmalat hayatımız sırasında Filsan Filtre’nin ürünlerini de müşterilerin talebi üzerine tedarikini sağlıyorduk. Her zaman aklımda ve hayallerimde Filsan Filtre gibi sektöründe öncü firmalardan biri olan ve yurtdışı piyasasında adını kanıtlamış bir firmanın sahibi olmak geçiyordu. Hayalimi önce 50% hisse, sonra 25% hissesini ve 2019 yıl sonu itibari son ortaklık payını da alarak Filsan Filtre gibi değerli bir marka ve firmanın tamamını

Özel röportaj

"Kompresörlerde kullanılan Separatörler, Spin-on (atom tipi) tip separatör gibi filtelerin üretimini yerli/ milli olarak ilk yapan firmalardan biri olan Filsan Filtre, sektörde unutulacak ya da piyasada geri planda kalacak bir firma DEGİL." alarak gerçekleştirmiş oldum.

Yatırım hedeflerimizin ilk ayağını fabrika arazimizi/binasını da alarak gerçekleştirmiş olduk.

n Hedef sözünüz üzerine araya girerek ve anladığım kadarı ile başka hedeflerinizde var, bunlar nelerdir?

Tabiki farklı hedeflerimiz ve yatırım planlarımız mevcut. Çok detaya girmeden bahsedecek olursak basınçlı hava sektörüne yönelik farklı ürünler ‘’sadece filtreler değil’’ için yeni imalat hatları oluşturmak, ürün çeşitliliğini arttırmak için kapasite artırımı gibi planlarımız mevcut.

n Gözlemlediğim kadarıyla bu fabrikayla ve çalışanlarınızla farklı bir hava yakalamışsınız. Buradan söylemeliyim ki 2020’de sessiz kalan Filsan yerine iç piyasada çok ciddi bir oyuncu sahaya iniyor gibi. Filsan filtre’de iç piyasada neyi hedefliyorsunuz? Sizin başarı sayacağınız kriter nedir?

Aslında benim söylemek istediğimi siz söylediniz. Bundan emin olabilirsiniz 2020’de sahaya şimdiye kadar oyunda olması gereken bir oyuncu inecek. Bu oyuncu müdafacı veya pasör değil bizzat skor üretecek oyun kurucu olacak. Filsan Filtre artık markasını müdafa edecek zamanları çoktan geçti bundan sonra sadece kaliteli ürün ve hizmeti ile piyasada en zirvede yerini alacak.

firmamız kuruluş yıllarında otomotiv ve ağır araçlar grubuna yönelik filtre üretimi yapıyordu. 1990'lı yılların ilk çeyreğinde kompresör sektörüne, Atlas Copco’ya ilk filtre imalatı ile üretimini basınçlı hava sektörüne yöneltmiş ve ilerleyen yıllar ile tamamen kompresörlere yönelik filtre üretimi yaparak devam etmiştir. Proje ve sipariş bazlı otomotiv ve farklı filtre imalatları hala firmamızda yapılmakla beraber asıl uzmanlığımız kompresör filtreleridir.

Bundan dolayı belki otomotiv sektöründe eski bilinirliğimiz yoktur fakat kompresörlerde kullanılan Separatörler, Spin-on (atom tipi) tip separatör gibi filtelerin üretimini yerli/ milli olarak ilk yapan firmalardan biri olan Filsan Filtre sektörde unutulacak ya da piyasada geri planda kalacak bir firma olduğunu düşünmüyorum.

1990'lı yılların ortasında ivme alan ihracat ile yurtdışı odaklı imalat firmamızda ön plana çıkmıştır. İç piyasada kompresör üreticileri veya filtre satış ve servis yapan firmalarla

8

n Filsan Filtre’nin 1980'de kurulduğunu biliyoruz. Bir dönem iç piyasada Filsan Filtre ciddi işler yaptı. Özellikle arabalarımıza filtre almak istediğimizde mutlaka Filsan Filtre’yi raflarda görürdük. Fakat son dönemlerde nerdeyse tamamen iç piyasada geri planda kaldı. Bunun sebepleri neydi?

Aslında bu söyleminizde haklılık payınız var, iç piyasada geri durmuşuz gibi bir izlenim mevcut.

Bu kararı vermeden önce Filsan'ı biraz daha yakından tanımanız gerekli. 1980 yılında kurulan

2020 OCAK-ŞUBAT-MART / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 89

ÖZEL röportaj çalışmalarımız hiçbir zaman arka planda olmadı fakat ağırlık ve yönelim, kapasite doğrultusunda ihracata verildi. Bundan dolayı belki bazı firmalar ile çalışma ya da tanışma fırsatımız olmadı fakat hiçbir zaman geri planda tutmadık kimseyi. n Fabrikayı gezerken ve sohbetimizde yeni yatırımlar yaptığınızı gördüm. Yeni bir fabrika, Ar-Ge merkezi veya bölge satış müdürlükleri gibi yatırımınız olacak mı?

Az önce de bahsettiğimiz gibi 2020 yılında Filsan’dan birçok kez söz edeceksiniz. Yeni yatırımlarımız olacak, tabi ki önceliklerimiz doğrultusunda olacak bunlar.

Önceliğimiz mevcut kapasiteyi arttırma ve iyileştirme olacak. Bunun için Ar-Ge ilk sıramızda. Kapasite artışı planımız tamamen iç piyasaya ciddi yönelimizden kaynaklı olacak.

Buna bağlı olarak öncelikli olarak İstanbul için sıcak ve direkt satış yapacağımız şube yada bayiler, Ankara, İzmir, Bursa, Kayseri, Konya gibi sanayide söz sahibi illerimizde ve Karadeniz, Güney-Doğu Anadolu gibi bölgelerde satış müdürlükleri oluşturacağız. n Basınçlı hava sektöründe olduğu gibi filtre sektöründe de Uzakdoğu ve özellikle Çin malları ile ilgili sıkıntılarınız var mı? Avrupa’dan sizi zorlayan

rakipleriniz var mı?

Uzakdoğu mallarından etkilenmeyen sektör yok denecek kadar azdır. Fakat kompresör filtreleri konusunda bu mallara dur diyen ender firmalardan biriyiz. Avrupa ve diğer piyasalara sıra gelmişken aslında Filsan Filtre’de uzun yıllardır görev yapan, daha önce kendisini firmama transfer edemediğim fakat Filsan’ı alarak çalışma fırsatı yakaladığım Serdar Bey'e bırakmak istiyorum. Çünkü 2020 yılında ismini çok sık duyacağınız bir isim olacak sektörde.

(Bu noktadan sonra sorularımızı Serdar Kırçiçek'e yöneltiyoruz)

"50'den fazla ülkeye ihracat" Filsan Filtre, yeni oluşum sürecinde Satış ve Pazarlama departmanını Serdar Kırçiçek'e emanet etti.

Serdar Kırçiçek

90 › AIR WORLD TÜRKİYE / OCAK-ŞUBAT-MART 2020

Ülkemizde kaliteli ürünleri ile birçok değerli firmanın olduğunu belirten KIRÇiçek, "Firmalar, Ülke-marka bilinirliği sorunundan dolayı yurtdışı piyasasında zorluk yaşamaktadır.

Bunun için ülke olarak bu sorunu halletmek için çabalamalıyız.

Sanayicilerimiz, yatırımcılarımız ve Bakanlıklarımız bu konuda firmalara ve milli marka ve üreticilere daha çok destek olmalı" dedi.

ÖZEL röportaj n Burada anladığım kadarıyla işin operasyonel kısmı ile bizzat siz ilgileneceksiniz. Öncelikle kendinizi kısaca tanıtır mısınız? Kimdir Serdar KIRÇİÇEK 1983 Hopa, Artvin doğumluyum.

Küçük yaşlardan itibaren istanbul'da, Üniversite öğrenimimin akabinde 4-5 yıl yurt dışında yaşadım. İngiltere’de dil eğitimi aldım ve İskoçya’da master yaptım. 2009 yılı sonunda İstanbul’a döndüm ve askerlik görevimi yaptım.

Sonrasında 1-2 firma ile kısa dönemli çalıştıktan sonra hep içinde olmayı istediğim satış ve dış ticaret sektörüne Filsan ile tanışarak girdim. n Biraz önce Murat beye de sormuştum sizi işaret etmişti. Satış ve Pazarlamadan sorumlu çalışan olarak size sormak istiyorum o soruyu, zira satışlarınızın çoğunluğunun yurt dışı olduğunu biliyoruz. Avrupa’dan sizi zorlayan rakipleriniz var mı?

Rekabet halinde olduğumuz firmalar var. Bizi zorluyorlar mı?

Evet. Fakat zorluk konusu aslında ürün kalitesi vs. değil, zorluk marka konusu. Ülkemizde kaliteli ürünleri ile birçok değerli firma mevcut fakat Ülke-Marka bilinirliği sorunundan dolayı yurtdışı piyasasında zorluk yaşamaktadır. Bunun için ülke olarak bu sorunu halletmek için çabalamalıyız. Sanayicilerimiz, yatırımcılarımız ve Bakanlıklarımız bu konuda firmalara ve milli marka ve üreticilere daha çok destek olmalı.

n Filsan Filtre olarak yurt dışında kaç ülkeye fatura kesiyorsunuz?

2010 yıllarında 10-15 ülke olan ihracatımız şu an 50’den fazla ülkeye ulaştı. 2020 yılında bu rakamı 70-80 ülke olarak ön görmekteyiz, bizim için aktif ve sürekli çalışmak daha önemli olmakla birlikte bu rakamlar planladığımız ve çalışmalara başladığımız yatırımlarla birlikte birkaç yıl içinde 100 ülkeyi geçecektir. n Yurt dışında ağırlıklı olarak hangi sektörlere filtre veriyorsunuz?

Kompresör sektörünün bu ihracattaki payı nedir?

Filtre üretimimizin 90-95% i kompresör sektörüne yöneliktir.

Bu rakamın 75% i ihracat gerisi iç piyasadır. Diğer filtrelerimiz Enerji,

"Filtre üretimimizin 90-95% i kompresör sektörüne yöneliktir."

Endüstri ve Makine sektörlerine yöneliktir. Ürün gamımızda mevcut olan ürünleri şöyle özetleyebiliriz; vakum pompalarında kullanılan filtreler, çeşitli endüstriyel tesislerde kullanımı olan toz tutucu filtreler, hidrolik filtreler, Enerji santrallerinde kullanılan filteler, Gaz Türbinler için çeşitli filtreler, Doğalgaz üretim ve dağıtım tesislerinde kullanılan filtreler. Bu çeşitli filtreleri yurt dışına da ihraç etmekteyiz. Özellikle petrol ve doğalgaz üreten komşu ülkeler ve Avrupa’da enerji sektöründe olan firmaları da eklememiz yerinde olacaktır. Geçtiğimiz birkaç sene içinde çalıştığımız O.E.M’ler arasına Denizcilik sektöründe sektörün de lider birkaç firmanın da eklenmesi ile aslında ürün çeşitliğimizin ne kadar çok olduğunu göstermektedir. n Fabrika bacalarına filtre takılması gündemde, sizin bu endüstriyel grup için bir üretim planınız var mı?

Geleceğimiz adına, çevre adına geç bile kalınmış bir çalışma

gündemimize tekrar girdi, umarım bu şartnameler ciddi hukuksal takip ile desteklenir. Biz Filsan olarak sektör gözetmeksizin bu konuda çözüm ortağı arayan firmalar ile çalışmaya, bilgi birikimimizi paylaşmaya hazır olduğumuzu söyleyebiliriz.

Endüstriyel tesislerde toz tutmaya yönelik filtreler, gaz tutucu, yağ tutucu gibi filtreleme çözümleri hizmetimiz mevcuttur. n Yurt dışında birçok global firmaya üretim yaptığınızı fabrikanızı gezerken gördüm.

Türkiye’de böyle bir planınız var mı? Türkiye’de ismini vermeseniz bile kaç yerli firmaya filtre üretiyorsunuz?

Geçmişten bugüne bakarsak aslında Kompresör sektöründe yerli firmalar arasında çalışmadığımız firma yok gibi. Fakat son dönemlerde ihracat odaklı çalışmamız yerli firmalarla çalışmamızı azalttı.

Yeni yatırımlarımızla tekrar buna yoğunlaşacağız. n Peki Serdar bey 2020'de

8 2020 OCAK-ŞUBAT-MART / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 91

Özel röportaj OEM ziyaretleri yapmayı planlıyor musunuz?

2020 planlarımızın önceliklerinden biri OEM ziyaretleridir. Yakın bir zamanda bu ziyaretleri gerçekleştirmeye başlayacağız. n Filsan filtre imalatının ne kadarını kendisi yapıyor? Hangi parçaları dışarda yaptırtıyor?

Filsan Filtre imalatını tamamen kendi yapmaktadır, bu özelliği ile sektörde ender firmalardan biridir.

Sektöre emek vermiş, ülkemize döviz getiren sektör içinde saygınlık kazanmış bir firmayız.

n 2020'de ciddi bir satış ve atılım hedefiniz var. Filsan Filtre olarak iç piyasada bayilik sistemine geçecek misiniz? Mesela bölge veya il bayiliği gibi?

Murat beyin de söz ettiği gibi İstanbul'da bayi ve ya satış ofislerimiz olacak ve bunu sıcak satış ekibi ile destekleyeceğiz. Sanayisi gelişmiş illerde satış müdürlükleri/bayilikleri oluşturacağız. Bayilik sistemini oturtarak Karadeniz, Güney-Doğu Anadolu gibi bölgelerde de olacağız.

n AIR WORLD TÜRKİYE dergisi olarak ciddi oranda fuar katılımlarımız oldu. Yurt içinde fuarlarda sizi göremedik son 3 yıldır.

Genelde yurt dışı fuarlara Filsan Filtre olarak katıldığınızı görüyoruz.

Fakat yakın dönemde bana gelen bir listede isminizi gördüm. 2020'de Fuar ve seminerlerde sizi sık sık görecek miyiz? Mesela WİN fuarı?

Gözlemleriniz doğru Murat bey, bu sessizliğin sebepleri vardı.

Sağolsun patronumuz Murat bey olması gereken tüm konularda alanımızı daraltmadı. Oyuncuya saha lazım ve bize o saha uzun yıllar sonra ilk kez sunuluyor. Mart ayında katılımcısı olarak bulunacağımız WIN EURASIA fuarında iç piyasa nabzını yoklayacağız. Sonrasında iç piyasaya ağırlığımızı vereceğiz. Fuar davetiyelerimizi yakında sektördeki değerli müşterimize ulaştıracağız, yeni tanışma fırsatı bulacağımız firmalarıda konuk olarak görmek bizi onurlandır. n Serdar bey fabrikayı gezerken “White Filter” adlı bir markayı gördüm. Bu yurt dışı markanız

92 › AIR WORLD TÜRKİYE / OCAK-ŞUBAT-MART 2020

"2020 yılı sonu hedeflerimiz marka bilinirliğimizi arttırmak, iç piyasada Filsan olarak gerçek marka değerimizdeki yerimizi almak." mıdır? Bu markanında yurt içinde markalaşması veya yararlı model, patent çalışmanız var mı? Yakın bir tarihte bu markayı da görecek miyiz?

“White Filter” Filsan’ın hem yurt içi, hem de yurtdışında tescillenmiş markasıdır. 4 yeni tescil ve 2 adet henüz başvurusunu yapmadığımız patent almayı planladığımız çalışmamız mevcuttur. Umarım çok yakın bir zamanda bunu paylaşacağız. n Filtre imalatçısı olarak herhangi bir birlik, dernek çalışmanız var mı? MİB’e üye olmayı ve komitede görev almayı düşünüyor musunuz? İMMİB ve OAİB üyeliğimiz mevcut. MİB’e üye olmayı düşünüyoruz, sektör içinde önemli bir yerimiz olduğuna inanarak komitede üzerimize düşecek her türlü göreve her zaman hazırız. n Filsan Filtre 2020 yılı sonu hedefi ne olacak?

2020 yılı sonu hedeflerimiz marka bilinirliğimizi arttırmak, iç piyasada Filsan olarak gerçek marka değerimizdeki yerimizi almak. Çalışmasını sürdürdüğümüz iki

çeşit ürünümüze patentlerimizi almış olmak. Kapasitemizi şu anki oranımızın en az 60%-70% üstüne çıkarmak. Yerli O.E.M firmalarından en az 2-3 tanesini daha bünyemize katmak. İl ve bölge bayiliklerimizi tamamlayarak devreye almak olarak özetleyebiliriz.

n Firma sahibi Murat bey ile bu ropörtajın gerçekleşmesi için çabanızdan ve misafirperverliğinizden dolayı çok teşekkür ederim Serdar bey AIR WORLD TÜRKİYE dergisi olarak, bu röportaj ile bize fırsat vererek sektöre tekrar merhabamızı ilettiğiniz için öncellikle size ve değerli çalışma arkadaşlarınıza teşekkürlerimizi iletiriz. Sizin de sektörden birisi olmanız ve aynı dili konuşuyor olmamız sadece bizim için değil tüm sektör için önemli bir kazanç oldu. Bu sektörü birleştirecek bir medya mutlak suretle eksikti ve derginizi bu nedenle çok önemli buluyorum, masamdan eksik etmediğim AIR WORLD TÜRKİYE dergisinin yayın çizgisini bozmadan uzun yıllar bizlere yol arkadaşlığına devam etmesini umuyorum.

TÜRK

İYE’d

e İLK

TRAKYA BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ

2020 OCAK-ŞUBAT-MART / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 93

ÖZEL RÖPORTAJ

"Yılmadan çalışmalıyız" Enver KAYA

SMS TORK Genel Müdürü

"Gelecek nesillerimizin ve ülkemizin bekası biz şirketlerin de sağlıklı ve sürdürülebilir yönetim sistemlerine sahip olmamızla mümkün. Dünyamız ticari savaşlar içinde. Krizler hep olacak. Ne zaman döviz girdimiz, döviz çıktımızdan yüksek olursa, ancak o zaman onu koruyarak rahatlarız. Hedefimiz bu olmalı."

94 › AIR WORLD TÜRKİYE / OCAK-ŞUBAT-MART 2020

1

985 yılında faaliyete başlamış ve bugüne kadar 87’ye yakın ülkeye yaptığı ihracaat ve yükselen bir grafik ile faaliyetlerini sürdüren SMS TORK’tayız. SMS-TORK firmasının Genel Müdürü Enver Kaya ile gerçekleştirdiğimiz ropörtajımızı siz değerli AIR WORLD TÜRKİYE okurları ile paylaşmak istiyoruz.

n Öncelikle sizi ve SMS TORK firmasını kısaca tanıyabilir miyiz?

1976 yılında üniversite eğitimi için İstanbul'a geldim. 1980 yılında Elektrik Mühendisi olarak bugünki Yıldız Teknik Üniversitesi'nden mezun oldum. Sanayi malzemelerinin ticaret merkezi olan Karaköy Perşembe Pazarı'nda satış mühendisi olarak iş hayatına başladım.

1985 yılında SMS Sanayi Malzemeleri Üretim ve Satışı A.Ş firmamı kurdum.

Otomasyon kontrol elemanları üzerine hizmet veren firmamız, otomasyonda son kontrol elemanları olan endüstriyel kontrol vanaları üretimine başlar. Bu son kontrol elemanlarını kontrol eden, debi, akış, basınç, seviye, sıcaklık, Ph, hız, devir v.b. değişkenleri algılayan sensörler ve kontrol panellerini yurt dışından temsilcilik bazında hizmetini vererek, komple otomasyon sistem çözümleri yapan, 8.000 m2 kapalı alan ve 140 kişilik istihdam sağlayan 5 kıtaya ihracat yapan, odağında müşteri beklentilerine uygun kaliteli ürünler üreten, ülkemizin saygın ve köklü bir firmasıyız.

n Markanızı nerede görsek ve kiminle konuşsak ithal mi? Ya da ithal ürün TORK algısı ile karşılaşıyoruz.

Bu belkide ürünün kalitesinden ve insanların kafasında bu kadar kaliteliyse Türkiye’de yapılmamıştır algısı yatıyordur. Size de böyle tepkiler geliyor mu? Bu ürün yerli midir? Yani bu kadar kaliteli bir ürünü biz Türkler yapabiliyor muyuz?

Markamız “Tork” 1987 yılında Türk Patent Enstitümüzce firmamız adına tescil edilmiş ve solenoid vana, pnömatik aktüatör, elektrik aktüatör, pnömatik pistonlu vana, patlaç valf, regülatör gibi endüstriyel kontrol ürünlerini kapsar. Ürettiğimiz aktüatör 90 derece dönüşle açılıp kapanan kelebek vanalar ve küresel vanaları, otomatik olarak kontrol eder.

Aktüatörler, basınçlı hava itme kuvveti ile pistonların hareketi, pinion dişliyi dairesel hareketle elde ettiği, döndürme tork kuvveti gücü ile bu işi yapar. Markamızın çıkış noktası da buradan gelmektedir. Yani ürettiğimiz ürünün yaptığı iş tanımından gelmektedir. TORK kelimesi Türkçemizde radyo, televizyon gibi geçmiş dışarıdan

gelen bir benzer kelimedir. TORK kelimesi manası fizik derslerinde sıkça kullandığımız dönme kuvveti yani Nm (Newton metre) biriminin diğer söyleniş şeklidir.

Firmamız, en iyisini yapmayı hedef olarak seçtiğinden, global marka ürün performansları ile yarışan özellikte ürünlerimizin olması, birçok sanayi kuruluşumuzda, fabrikamızda yabancı global markaların yerine geçerek proseslerde aynı performansla hizmet vermesinden dolayı “tork“ ürünleri global bir yurt dışı ürünmüş gibi algılanmaktadır.

Bu algı birazda bizim eğitim sistemimizin hatasıdır. Kaliteli ürün yerli olamaz algımız v.b. düşünceler kotlar halinde beynimizin arkasına kitaplarla, filmlerle, sanatçıların konuşmaları ile, Tv dizileri, siyasetçilerin konuşmaları, gençlerin rol model gördükleri tanınmış kişilerin tavır giyim ve görüşleri ile virüs halinde içimize işlemiş bir kültür erozyonuna uğramış milletiz. Fabrikada mühendis bu ürünü görünce Avrupayi duruyor diyor.

Yerliye güvenmeliyiz. Neden Avrupayi diyoruz? Biz güveneceğiz ki büyük emeklerle üretilen bu ürünler daha da gelişsin ve dünyada bir çok türk markası global boy göstersin. Özgüveni olan topluma dönüşmeliyiz.

Evet, bugün Avrupa dahil 5 kıtada tercih edilen 87 ülkeye ihraç edilen TORK marka endüstriyel kontrol vanalarımız, Avrupa’nın global markalarının da tercih ettiği bir üründür. Örneğin “porsche lüks otomotiv” üzerinde dahi ”tork” marka kullanılıyor. Ama ürünlerimiz % 100 yerli olup İMES Makine İhtisas Organize Sanayi Dilovası fabrikamızda üretilmektedir.

n SMS-TORK’u anlatırken eminiz birçok kişi aynı soruyu sormamızı isteyecek bizden. SMS TORK’un bünyesinde kaç kişilik bir ekip var. Bu ekibi ilkokuldan Üniversite mezunlarına sınıflandırdığında durum nedir? Örneğin kaç mühendis çalışıyor bünyenizde, AR-GE bölümünüz varsa bu bölümde kaç kişilik bir ekibiniz var?

Bugün 2019 yılında SMS TORK'un içinde 140 kişi istihdam edilmektedir. Bu ekibin % 35 beyaz yakadır. Şirketimizde 7 kişilik bir Ar-Ge birimimiz var. Planlama, satınalma, üretim, yurt içi satış, ihracat, kalite güvence birimi, insan kaynakları birimi, finans ve mali işler birimi, ERP ve IT yönetim birimi, yalın yönetim inovasyon birimi bulunmakta ve kurumsal yapılı, yıllık stratejik hedeflerle çalışan, 32 mühendisi istihdam eden

bir firmayız. Üretim yerimiz Dilovası İMES Makine İhtisas Organize sanayi sitesindedir. Yukarı Dudullu - Ümraniye - İstanbul'da satış mağazamız, şirket merkezimiz halen faaliyettedir.

n Ürün ve hizmetleriniz hakkında bizleri bilgilendirebilir misiniz?

SMS TORK firması endüstriyel otomasyon alanında hizmet vermektedir.

Endüstriyel otomasyonu 3 ana alanda değerlendirebiliriz. Prosesde çıktıda fayda ve iyileştirme sağlamak amaçlı otomasyon uygulaması yapılır. Bu uygulama enstrümanları 3 ana gruptan oluşur.

1. Akışkanların, ( hava, su, buhar, gaz vb) değişkenliklerini ( debi, basınç, seviye, sıcaklık Ph v.b.) algılayan sensörler.

2. Sensörlerden gelen sinyalleri alan ve arzu edilen değerlerde kontrol sistemlerinde bilgiye dönüştüren ve kontrol emri veren kontrol panelleri, PLC'ler v.b.

3. Akışkanların aktığı hatlarında montajlı, prosesin ihtiyacına göre sensör ve kontrol panellerinden geçerek gelen sinyallerle kontrol edilen, son kontrol elemanları otomatik vanalar, pompalar, rezistanslar, damperler v.b.

SMS TORK son kontrol elemanları diye adlandırılan solenoid vanalar, pnömatik globe kontrol vanaları, elektrikli aktüatörlü kontrol vanaları, pnömatik aktüatörlü kontrol vanaları, patlaç vanalar, pnömatik pistonlu vanalar, kelebek vanalar, küresel vanalar, globe vanalar, iğne vanalar, emniyet ventillerini v.b

8

2020 OCAK-ŞUBAT-MART / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 95

ÖZEL RÖPORTAJ üretmektedir. Diğer kontrol ekipmanları olan sensör ve kontrol panellerini ise yurt dışından Almanya, İspanya ve Fransa'dan ithal edip temsilcilik bazında çalışıp, bir bütün sistem olarak müşterilerimize sunmaktayız. Otomasyon ile prosesde verimi artırmaya hizmet etmekteyiz.

n Ürün ve hizmetleriniz ağırlıklı olarak hangi sektörlerde ve alanlarda kullanılıyor? Bunda kompresör ve basınçlı hava sektörünün payı nedir?

Kullanılan ürünleriniz nelerdir? Ürünlerimiz hemen hemen her sektöre hitap eder. Neden? Sektörde üretim varsa hava, su, buhar, gaz, viskoz ve katı akışkanlar mutlaka vardır. Bunları kontrol etmek için vanaya mutlaka ihtiyaç vardır.

Sektörleri söyleyecek olursak EnerjiDoğalgaz- Arıtma- Demir Çelik- Makine Üreticileri OEM, Çimento-SeramikTekstil- Gıda- Gemi Sanayi- Kağıt Sanayi, Maden Sanayi, Tarım- Medikal – Akıllı Evler v.b. sektörler diyebiliriz.

Kompresörlerde kullanılan ürünlerimiz; Pnömatik aktüatörlü küresel vanalarımız, solenoid vanalarımız, drain valflerimiz, zaman rölelerimiz, basınç sensörlerimiz, debimetrelerimiz, hava kaçak tespit cihazlarımız, tercih edilmektedir. Bu toplam üretim içinde çok pay tutmaz. % 4-5 gibi diyebiliriz. Ülkemizde en tanınmış marka kompresör üreticilerimiz sağ olsunlar “tork” markasını tercih ediyor, yerli markamızı destekliyorlar. n SMS TORK'un bu mevcut ürünlerinin dışında terzi işi özel imalatlarınız oluyor mu büyük projelerde?

Evet, mevcut ürünler dışında, üretim gamımıza uygun müşteriye özel kontrol vanaları üretmekteyiz. Örneğin Ford Kamyonlarına kendilerine özel kontrol valfi üretmekteyiz. Benzim dolum istasyonları için oransal kontrol solenoid valfi üretmekteyiz. Bu ürünler üreticiye özeldir. Başkasına satılmaz.

n Ülkemiz sanayisi için pnömatik ürünlerin yerli üretim-ithal ürün oranı ne durumdadır? Firmanızın bu paydan aldığı oran belli midir. Sanayimizi nasıl görüyorsunuz? Ülkemizde, sektörümüzde üretim yönünden fakir bir ülkeyiz. Ağırlık olarak otomasyon enstrümanları Avrupa, USA, Kore ve Çin ürünleridir. Üretim meşakkatli iştir. Devamlı büyümek ve rekabet etmek zorunda olduğunuzdan kazancınız hep yeni yatırımlara gider hatta borçlanırsınız. Hep borçlusunuzdur.

Tork markasıyla ürettiğimiz ürünler ortayüksek teknolojik ürünler sınıfıdır. Ama 96 › AIR WORLD TÜRKİYE / OCAK-ŞUBAT-MART 2020

"Çin malları ülkemizde yerli mal gibi rahatça satılmaktadır. Bunu kontrol mekanizması yoktur. Bu nedenle rekabetten sektörde sermaye birikimi de zor olmakta ve şirketler seri büyüyememektedir." rekabetin bol olduğu bir sektördür. Çin malları ülkemizde yerli mal gibi rahatça satılmaktadır. Bunu kontrol mekanizması yoktur. Bu nedenle rekabetten sektörde sermaye birikimi de zor olmakta ve şirketler seri büyüyememektedir. Kamu alımlarında hükümetimiz her ne kadar %15 pahalıda olsa yerli ürün tercih edilecek dense de kamuda bu oran tüm alımlar içinde 2018'de %3 olduğu söylenmektedir.

Ya üretmiyoruz ya da kamu yerliyi tercih etmiyor demektir. Yeri özel yerli sanayicilerimize satarak veya ihracat ile bizler de hayatımızı ikame etmekteyiz.

Firmamızın yurt içi pazarda payı nedir? Bu sorunun cevabı ancak tahmini olabilir. Ülkemizde ne yazık ki bu konuda sağlıklı istatistik elde etmek çok zordur. Sanayi envanteri olmalı.

Yurt dışından fuara gelen bilgisayara girdiğinde ürün grubuna göre tüm üreticilere ulaşmalı. Bu hayati önem taşımaktadır. İstatiksel doğru, temiz, yalın bilgi çok önemli. Çünkü GTİP numaraları içine her farklı ürünü sokularak ithalat yapılmakta ve sağlıklı istatistik maalesef yapılamamakta verilere dayalı stratejiler oluşturulamamaktadır.

Bizim tahminimiz, sektörde ürettiğimiz ürün grubumuzda yurt içi pazarda %20-25 bir payımız olabilir. Rakip markalar çok. Ülkemizde büroları olan Avrupalı markalarla, Çinli markalarla (ucuzlukta-fiyatta ve yerli marka imiş gibi satılmasında) rekabet etmek zorundayız.

Hem Çinli ürün gibi en ucuz olacaksın, hem Avrupalı marka gibi çok kaliteli olacaksın. Mümkün mü? Ülkemizde üretici sanayicimiz bu kıskacın içinde çırpınmaktadır.

Pnömatik ürünlerde, otomasyon ürünlerinde, sensörler ve PLC yazılım kontrol panellerde maalesef Avrupa ve Çin'in pazarıyız. Devlet ne yapmalı?

Devlet bu sektörlerde elini taşın altına koyacak, kendi uzmanlar grubunca belirlediği gerçekçi kalite kriterlerine uyan firmaları seçecek ve stratejik ortak gibi destekleyecek. Realitede zaten şirketlerin en büyük ortağı devlettir. Kazanan sonuçta devlet oluyor. İstihdam, SSK, vergi kazancı ve yurt dışına döviz çıktısını azaltma, önünü kesme. Yurt dışından döviz girdisi sağlama kazançlarını v.b.

sayabiliriz devlet adına. Her durumda en kârlı devlet oluyor. KDV'yi de devlete peşin ödüyoruz ama 3 ay vade ile piyasadan toplamaya çalışıyoruz. Gelecek yılın tahmini vergisini peşin olarak içinde olduğumuz seneden ödüyoruz. Ödemelerde öncelik mecburen devlete oluyor. Bu nedenle şirketlerin yapısı sağlıklı olmalı. Hatta Üniversitelerimiz işin içine sokulmalı, üretim finans yönetim alanında şirketlerimiz üniversite hocalarına ve doktora yapan öğrencilere zimmetlenmeli. Devlet bu hocaların masraflarının büyük kısmını karşılamalı. Refah toplum olmak için Top yekün kalkınma modeli ile kaliteyi ve sürdürülebilirliği olan şirketlerle yakalamalıyız. n SMS TORK Kaç ülkeye ihracat yapıyor? Kaç ülkede bayileşmeyi tamamladınız?

SMS TORK'un toplam cirosunun yaklaşık %30 u ihraç edilmektedir. Tabi

Özel RÖPORTAJ

"Ülkemizde en tanınmış marka kompresör üreticilerimiz sağ olsunlar “tork” markasını tercih ediyor, yerli markamızı destekliyorlar."

bunlar satıcılar yani bayiler aracılığı ile ve direk makine üreticisine satış şeklinde oluyor.

Ama ihracatta sıkıntılar var. Devlet mikro ihracatta (kağıt fatura kesenlerdigital e-faturaya geçince) ihracat gümrük maliyetleri %15-20 artıyor. Bu Avrupa devletleri birbirlerine ihracattaki kolaylıktan dolayı, mikro ihracatta bizlerin rekabetini çok zorlaştırıyor.

Bir diğer konu “kalite algısı”. Ülkelerde bir kalitedir. Kaliteli neyimiz varsa bunu çok iyi bir yönetimle, ihracatta hedef seçilen ülkelere beklentilerini tespit edip aktarmalıyız.

Bu algı ihracatı kolaylaştırmaktadır.

Algı olayı devlet dahil tüm sanayicimiz, gazetecimiz, sanatçımız, basın yayıncımız, yazarlarımız, üniversitelerimiz top yekün ülke olarak yapmalıdır. Bu gemi hepimizin gemisi. Unutmayalım.

Diğer bir konu, mevcut “Avrupalı ise kalitelidir” algısından yararlanmak.

Bu algı doğu Asya ülkeleri ve Afrika ülkelerinde de bizim gibi var. Çözüm ne olabilir? Avrupada satılık eski marka firmaları araştırıp sektöründe yurt dışına büyüyerek açılmak isteyen firmalara bu şirketleri satın almalarında destek sistemleri geliştirilmeli. n Firmanızın özellikle yeni nesil ürünler ürettiğini biliyoruz. Endüstri 4.0'da SMS TORK firması tam olarak nerede? Bununla ilgili ürettiğiniz ürünlere örnek verebilir misiniz?

Firmamız bu konuda ürünlerini E.4.0 konseptine hazırlamaya çalışıyor. Çalışmalarımız Ar-Ge birimimizde ürünlerimizden beklentiler ne? sorusuna cevaplar bularak çözümler üretmeye çalışıyoruz. Yaptığımız E.4.0'a uygun ürünlerimizi WIN 2020 Otomasyon Fuarı'nda sergilemeye çalışacağız.

Tabi bu arada ülkemizde üretilmeyen ürün gamımız içinde olan çok ekipman var. Bunlarıda sıra ile ülkemize kazandırmaya çalışıyoruz.

E. 4.0'a geçmek ne demek?

1. Şirketiniz kurumsal yapısal ve yönetimsel olarak hazır olmalı.

2.Üretim hatlarınız ERP yönetim sistemi sayısal verilerlerle yönetim ve yalın üretim sistemi ile hazır olmalı.

3. Ürettiğiniz ürünler beklentilere cevap verecek teknolojik donanımlarla

hazır olmalı.

4. Üretim makineleriniz E.4.0'a dönüştürdüğünüzde yapacak sermayeniz olmalı ve hitap ettiğiniz sektör pazarınız E.4.0'a cevap verecek büyüklükte olmalı.

Pnömatik aktüatör ürünümüz E.4.0 yönetim sistemine uygun hale getirilmiş ve haberleşme programları ile diğer makine ve nesnelerle haberleşir hale getirilmiştir. Tabi bu halen talep edilen bir ürün değildir. E.4.0 söylem ve hazırlık aşamasındadır. Nesneler birbiri ile haberleşmesi ve artırılmış gerçekçilikle prosesin takip edilmesi balkım onarım montaj demontaj yapılabilmesi gibi konular bizi ilgilendirmektedir.

n Sanırım Çin malları ile ilgili bu soruyu sormazsam size haksızlık yaparım. Markalaşmanızdan bahsetmiştik. Markalaşmanın en büyük zararını yaşayan firmalardan biriside sanırım sizsiniz. TORK ürünlerinin Çin malı basit kopyalarının olduğunu biliyoruz. Türkiyedeki firmalara öneriniz nedir? Nasıl anlamalılar o ürünün gerçek olduğunu. Ürünlerde bir karekod çalışmanız var mıdır? Ya da yetkili bayilere mi yönlendiriyorsunuz? Çinlilerle rekabet çok zor. Bir Çinli fuarda 2019 yılı sonlarına doğru artık fabrikalarımızda çalışanlar sigorta yapma zorunluluğu kanunlaşacak fiyatlarımız artacak demişti. Ülkemizdeki satılan malın maliyeti ile Çindekini kıyaslamak önemli. Tabi ithalatta kolay. Bir büro aç, 4-5 yıl bir şirkette çalış, ayrıl, Çinden aktüatör getir ve sat. Hemde (Yerli bir marka ismi) üzerine koy ve sat. Hatta ona CE belgesi, yerli üretim belgesi bile kolayca al. İşte hepsi bu!

Bu ürünlerin gerçek yerli üretim belgesi, CE belgesi gibi konularla anlayabilirsiniz. Ama devletimiz bu konularda ciddi olarak TSE'yi veya belge veren kuruluşları denetlemeli. TSE aslında özelleşmeli. Bu hâliyle devlet memuru zihniyeti ile yerli üreticinin işi düştüğünde anasından emdiğini burnundan getiriyorlar. Aradığınızda cevap almanız haftalar, aylar sürebiliyor.

Kontrolsüz güç çok tehlikeli. Tabi şirketler küsüyor, bu strese girmek istemiyor.

Belgelendirme ihtiyaçlarını yurt dışından karşılıyor. Firmamız yılda min. 250-300 bin TL bütçe ayırıp bu belgelere yurt

dışına para harcıyor.

Türkiye’de yerli vana üretici firmaların, otomasyon ekipman firmaların ilgili dernekleri var. POMSAD, ENOSAD, AKDER gibi. Bu dernek çatısı altında toplanmalarını ve yönetime gelip kendi savaşlarını kendileri vermelerini öneririm.

Karekoda bakacak yerli tüketici bilincimiz ülkemizde henüz yerleşmemiş.

Ama bizim ürünlerimizde aktüatörlerimiz de bu var. n Hava tanklarında oluşan suyun bertarafı özellikle enerji verimliliği için çok önemlidir. Bazen tanklar öyle oluyor ki su ile doluyor ve kompresörler sürekli çalışıyor. Bu konuda sizin ürünleriniz olduğunu biliyoruz. Zaman Ayarlı Selonoid vana kullanımı ile ilgili özellikle yatırım yapacak veya mevcut kurulu sistemi olan firma sahiplerine ne söylemek istersiniz?

Bu değerli kompresör-kurutucu üreticisi, bakım servis firmaları ve müşterilerimize; Tork markasını tercih etmelerini rica ediyoruz. Onlara uzun vade de hizmet edecek, bir yerli markayı desteklemelerini öneririm. Hep beraber büyüyelim ve güçlenelim. Aynı zamanda onların bir alt tedarikçisi olarak, satış öncesi ve sonrası kaliteli hizmeti SMS TORK'ta vermeye tüm kurumsal kadromuzla sürdüreceğimiz sözünü veriyoruz.

n Dergi okurlarımıza 2020 yılında nasıl bir mesaj vermek istersiniz?

Herkese 2020'de başarılar, sağlıklı ömür dilerim. Ama unutmayalım hepimiz bu ülkenin birer tapu senedi olan şirketlerin sahibi, çalışanı, yöneticisi, müşterisiyiz. Şirketlerimizi geleceğe hazırlamak zorundayız. Bunun için sektörümüzde öncü, kaliteli ve dünyada adı duyulan şirketler olmak zorundayız.

Hedefli ve stratejik yol haritalı çalışıp digital dönüşüme hazır hale getirdiğimiz şirketlerimiz E.4.0 hızlı bir şekilde hazırlamalıyız. Yılmadan çalışmalıyız.

Gelecek nesillerimizin ve ülkemizin bekası biz şirketlerin de sağlıklı ve sürdürülebilir yönetim sistemlerine sahip olmamızla mümkün. Dünyamız ticari savaşlar içinde. Krizler hep olacak. Ne zaman döviz girdimiz, döviz çıktımızdan yüksek olursa, ancak o zaman onu koruyarak rahatlarız. Hedefimiz bu olmalı. Şirketlerimiz 2. Nesle hazırlayalım, emeklerimiz daha da yukarılara çıkması için israfları yok edici verimi artırıcı yönetim sistemlerini şirketlerimizde kültür haline getirelim birbirimizle etik kurallar içinde daha kaliteli iş yapma yarışında rekabet edelim derim.

2020 OCAK-ŞUBAT-MART / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 97

HABER

İŞ VE MADEN MAKİNALARI İÇİN SOĞUTMA MODÜLLERİ VE SOĞUTMA SİSTEMLERİ Maden ve iş makinaları, çalışma koşulları açısından zorlu ve kısıtlı alanlarda kullanılmaktadır. Bu yüzden, makinadan en uzun sürede ve en verimli şekilde yararlanmayı sağlamak temel amaçtır. Sistemin bu şartlarda problemsiz çalışması için en önemli faktörlerden biri de soğutma sistemidir Özge Şan Satış Mühendisi – Makine Mühendisi AKG Termoteknik Sistemler

D

ünya çapında, maden makinalarından tekerlekli yükleyicilere, hidrolik ekskavatörlerden damperli kamyonlara kadar çok çeşitli uygulamalar ve kullanım koşulları için özel ısı eşanjörleri tasarlanmakta ve üretilmektedir. Soğutucu modülün bu denli farklı sektörlerde kullanılmasındaki en büyük etkenlerden biri de, modüler bir sistem olmasıdır. Modüler çözümün avantajı ise, makinanın durma zamanının azaltılmasına ve kısa sürede çalışacak duruma gelmesine olanak veren, minimum sürede değiştirilebilen tek tek modüllerden oluşmasıdır. Böylece ulaşım imkanlarının kısıtlı olduğu koşullarda bozulan bir maden aracı, sadece sorunlu olan parçanın değişimi ya da tamiri ile tekrar işlevsel hale getirilebilir.

Maden alanında, araç çalışma koşulları, yük değişimleri gibi etmenler motorun aşınma ısınmasına, bu da yağın bozulmasına, yüksek yakıt tüketimine ve bazı parçaların çabuk yıpranmasına neden olabilir. Böylece aracın ömrü kısalır ve geleneksel soğutma çözümleri, sistemde oluşan fazla ısınmaya yeterli olamaz. Bundan dolayı günümüzde maden araçlarında daha kompakt tasarımlar ve daha yüksek güçlerde motorlar tercih 98 › AIR WORLD TÜRKİYE / OCAK-ŞUBAT-MART 2020

edilmektedir. Buna bağlı olarak üretilen ısı akışı da artmakta ve bahsi geçen sorunları en aza indirmektedir.

• Kompakt dizayn • Tek tek ayarlanabilirlik • Optimize edilmiş soğutma kapasitesi kontrolü Yararları: • Yakıt tasarrufu • Düşük gürültü emisyonu • Makineye esnek yerleştirme imkanı

Maden makinaları için soğutma çözümleri tasarlanırken, makinanın çalışacağı yerin koşulları çok iyi değerlendirilmelidir. Ortam nem ve sıcaklığı değişeceği için kullanılacak komponentlerin de buna bağlı olarak seçilmesi gerekmektedir. Burada en

önemli parçalar fan, fan motoru ve davlumbaz olup tasarım aşamasında sistemde radyatör kadar önem arz etmektedir. Ayrıca, çalışılan ortamlar tozlu olduğu için soğutucuda kullanılan fin seçiminin de buna göre yapılması çok önemlidir. Maden makinası soğutma modülü projelerinde özellikle geniş hatveli finler tercih edilmesi, içeride toz birikimine ve radyatörün tıkanmasına engel olacaktır. Bir diğer dikkat edilmesi gereken husus ise, maden alanları dar olduğundan dolayı, araçlar da bu alanlara uyumlu olması açısından daha küçük üretilmektedir.

Bu da maden araçlarına uygun, daha kompakt yapıda soğutucu dizaynlarını gerekli kılmaktadır.

Bununla birlikte soğutucu tasarlanırken mutlaka madendeki titreşim ortamı da düşünülmelidir. Soğutucu, ortam koşullarından kaynaklı titreşimi sönümlemesi için gerekli yerlerde titreşim takozları ile desteklenmelidir.

Maden sektöründeki araçlarda bakır soğutucunun da ayrı bir yeri bulunmaktadır. Burada bakır radyatörü öne çıkaran özellik tamir edilerek tekrar kullanılabilir olmasıdır. Sahada bozulan bir araca kısa sürede müdahale edilerek tamir / bakımdan kaynaklı zaman kaybı en aza indirgenir.

2020 OCAK-ŞUBAT-MART / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 99

HABER

OCAK/ŞUBAT/MART

FUARLAR YURTİÇİ FUARLAR

Fuar Tarihi

Sektör

Fuarın Adı ve Açıklama

Yer ve Organizatör

27.02.2020 29.02.2020

Hırdavat

Uluslararası Fastener Fair Turkey : Bağlantı ve Sabitleme Elemanları, Teknolojisi Fuari

İstanbul Fuar Merkezi Mack Brooks Fuarcilik

27.02.2020 29.02.2020

Tekstil

İplik Fuarı 2020 : 17.Uluslararası İstanbul İplik Fuarı

Tüyap IST Tüyap İhtisas Fuarları

04.03.2020 05.03.2020

Enerji Isı ve Havalandırma

Nükleer Santraller Zirvesi : Nükleer Sanayi, Nükleer Yerlileştirme, Teknoloji Transferi Fuarı

Hotel Pullman Airport INPPS Fuarcılık

04.03.2020 05.03.2020

Tekstil

04.03.2020 07.03.2020

Yapı İnşaat

Premiere Vision İstanbul : Hazır Giyime Yönelik Kumaş, İplik ve Aksesuarlar Fuari Avrasya Cam : Cam Ürünleri ve Uygulamaları, Üretim – İşleme Teknolojileri ve Makineleri, Tamamlayıcı Ürün ve Kimyasalları Fuarı

İstanbul Kongre Merkezi International Fashion Fair Tuyap IST Reed Tüyap Fuarcılık

05.03.2020 07.03.2020

Otomotiv ve Yan BUSWORLD TURKEY 2020 : Otobüs Endüstrisi ve Yan Sanayi Sanayii Uluslararası Fuarı

12.03.2020 15.03.2020

Lojistik Depolama

19.03.2020 22.03.2020

Endüstriyel Ekipman

Eskişehir Endüstri : Endüstri Fuarı 2020

19.03.2020 21.03.2020

Endüstriyel Ekipman

Turkcoat & Paintistanbul Show : 8. Uluslararası Boya,Boya Hammaddeleri, Yapı Kimyasalları, Yapıştırıcı ve Hammaddeleri, Laboratuar ve Üretim Ekipmanları Fuarı ve Kongresi

İFM Yeşilköy Artkim Fuarcılık

01.04.2020 04.04.2020

Mermer

MARBLE 2020 : 26.Uluslararası Doğal Taş ve Teknolojileri Fuarı

Fuar İzmir Alanı - Gaziemir İZFAŞ Fuarcılık

09.04.2020 12.04.2020

Dental

IDEX 2020 : 17.İstanbul Ağız Diş Sağlığı Cihaz ve Ekipmanları Fuarı

Win Eurasia 2020 : Otomasyon, Hidrolik, Elektronik, Sac İşleme, Kaynak, İç Lojistik Fuarı

100 › AIR WORLD TÜRKİYE / OCAK-ŞUBAT-MART 2020

FM Yeşilköy HKF Fuarcılık Tuyap IST Hannover Fairs Turkey Fuarcılık Tüyap Eskişehir Tüyap Tüm Fuarcılık

IFM - Yeşilköy Pozitif Fuarcılık

D‹J‹TAL DÖNÜÜME HAZIRLANAN TÜRK‹YE HABER

1

POMPA VANA KOMPRESÖR KONGRESİ

13-14 UBAT 2020 | ODTÜ KÜLTÜR VE KONGRE MERKEZ‹ - ANKARA ANA KONULAR

 Pompa, Vana, Kompresör ve Fan Tasarımı ve Seçimi

 Akıllı Binalar - Şehirler

 Boru Sistemleri ve Şebekeler

 Tasarım ve Geliştirme HAD

 Sistem Verimi ve Enerji Tasarrufu  Pompa ve Vanalarda Kavitasyon

 Kompresörlerde ve Fanlarda Kararsızlık  Ölçme ve Kontrol  Yapay Zeka

 Nano Teknoloji, Malzeme ile İlgili Sorunlar  Pompa, Vana, Kompresör ve Fan Karakteristikleri  Vanalar, Borular ve Ek Teçhizat  Mini ve Mikro Santraller

 Sızdırmazlık Problemleri

 Endüstri 4.0

 İşletme ve Bakım

 Katmanlı İmalat

 İç ve Dış Pazarlama

 Sanal Gerçeklik ve Tasarım

 AB Kuralları ve Standartlar DÜZENLEYİCİ KURULUŞLAR

DESTEKLEYİCİ KURULUŞLAR

KONGRE SEKRETERYASI Cansın Karasıkı Telefon : 0 216 360 59 33 e-mail : cansink@etix.com.tr www.etix.com.tr

DERNEK Türk Pompa ve Vana Sanayicileri Derneği Telefon : 0 312 255 10 73 e-mail : pomsad@pomsad.org.tr

2020 OCAK-ŞUBAT-MART / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 101 www.pomsad.org.tr/kongre2020

HABER

OCAK/ŞUBAT/MART

YURTDIŞI FUARLAR

Fuar Tarihi

Sektör

Fuarın Adı ve Açıklama

29.01.2020 30.01.2020

Ambalaj

06.02.2020 08.02.2020

Makina ve Teknik

SAMUEXPO : Metal İşleme Teknolojisi, Samuplast, Plastik, Teknoloji ve Makine Fuarı ve Subtech, Metal İşleme Taşeronluğu Fuarı.

Pordenone Pordenone Fiera

01.03.2020 04.03.2020

Hırdavat

EISENWARENMESSE KOLN: Uluslararası Hırdavat ve Nalburiye Fuarı

Koln Koln Messe

Aerosol Forum: 10. Paketleme Forumu

10.03.2020 12.03.2020

Lojistik Depolama Logimat: Mekanik Ambalajlama, Paketleme Teknolojisi Fuarı

10.03.2020 13.03.2020

Makina ve Teknik

11.03.2020 15.03.2020

Makina ve Teknik I.H.M.: Metal İşleme ve Makina Sanayii Fuarı

11.03.2020 14.03.2020

Makina ve Teknik

11.03.2020 14.03.2020

Tekstil Makinaları Igatex Pakistan: 13.Uluslararası Tekstil Makinalari Fuarı

Metav: Uluslararası Metal Endüstrisi, Otomasyon ve Üretim Teknolojisi Fuarı

Machine Tools, Manufacturing&Tecnology: Makine Ekipmanları Üretim ve Teknolojileri

12.03.2020 15.03.2020

Ambalaj

Cosmopack: Ambalaj ve Paketleme Fuarı

17.03.2020 19.03.2020

Ambalaj

Propak East Africa: Ambalaj, Baskı ve Plastik Fuarı

26.03.2020 28.03.2020

Makina ve Teknik

30.03.2020 03.04.2020

Demir Çelik

31.03.2020 01.04.2020

Elektrik Elektronik

31.03.2020 03.04.2020

Makina ve Teknik Midest: Uluslararası Endüstriyel Yan Sanayi Fuarı

31.03.2020 02.04.2020

Medika

CIPPE & CISGE: Petrokimya ve Gaz Teknolojileri ve Ekipmanları İş Gezisi TUBE: Zengin alaşımlı çelik borular, Boru işem makineleri, Boru işlenmesi, Borular ve boru bağlantılar Fuarı Power & Electricity World Africa : Hidrolik Pnomatik Kablo Elektrik Malzemeleri Otomasyon Elektronik

MEDTEC Europe: Teknoloji, Ekipman, Tıbbi Cihazlar Fuarı

102 › AIR WORLD TÜRKİYE / OCAK-ŞUBAT-MART 2020

Yer ve Organizatör Paris ORIEX

Stuttgart EUROEXPO Düsseldorf Messe Düsseldorf Münih GHM Gesellschaft Mumbai Expo Global Fuarcılık Lahor CEMS Bologna SoGeCos Nairobi Montgomery Eco Pekin Shalega Expo Düsseldorf Messe Duesseldorf Johannesburg Terrapinn Ltd Paris Reed Expo Nurnberg UBM

HABER

www.nuclearpowerplantsexpo.com

NUCLEAR POWER PLANTS EXPO & SUMMIT

NPPES 2020 On Behalf Of The Organizing Committee Koray TUNCER E: koray@nuclearpowerplantsexpo.com T: +90 533 405 56 71

HABER

Vidalı Kompresör Hesapları ile ilgilİ

Formüller

Dairenin (Boru veya Silindir İç Çaplarının) Kesit Alanı: A = (Pi*d2)/4 = mm2 Pi = 3.14159265 D = Çap (mm) –İç ÇapA = Alan (mm2) –İç Kesit Alanı1 m2 = 100 dm2 = 10,000 cm2 = 1,000,000 mm2

Borunun (Uzunluğuna göre) veya Silindirin (Yüksekliğine göre) Hacmi: V = A * h = mm3 A = Alan (mm2) –İç Kesit Alanı, İç çapa göre hesaplanmış alanh = Borunun uzunluğu veya silindirin yüksekliği (mm) V = Hacim (mm3) 1 dm3 = 1 litre = 1,000,000 mm3 = 1000 cm3 = 0.001 m3

A = Akışa Dik Kesit Alanı (m2 ) 1 m3/s = 60 m3/dk = 1000 litre/saniye (L/s) 1 m3/dk = 1/60 m3/s = 1000 litre/dakika (L/dk) 1 m3/h = 60 m3/dk = 1000 litre/saat (L/h)

Kasnak Çaplarına Göre (Yaklaşık) Motor ve Vida Devir Oranları: Dm = Motor Kasnağı Çapı ( mm) Dv = Vida Kasnağı Çapı (mm) nm = Motor Devir Sayısı (d/dk) nv = Vida Devir Sayısı (d/dk) i= Vida/Motor devir oranı = Dm/Dv nv= nm * i = nm* (Dm/Dv)

1 m3 = 1000 dm3 = 1000 litre

Dişlikutusu (GearBox) Dişlilerinin Diş Sayısına Göre Devir Oranı:

v Dairenin (veya Çemberin) Çevresi (çevresel uzunluk) = Pi*d

Dm = Çeviren (Hareket veren) dişlinin diş sayısı Dv = Çevrilen (Hareket alan) dişlinin diş sayısı

Pi= 3.14159265 d= Çap

nm = Çeviren dişlinin Devir sayısı (d/dk) nv = Çevrilen dişlinin DevirSayısı (d/dk)

Dairenin Belli Bir Sarma açısına göre çevresel uzunluk=(Pi*∝ * d)/360

i= Çevrilen/Çeviren devir oranı = Dm/Dv nv= nm * i = nm* (Dm/Dv)

∝ = Sarma açısı (derece) => yarım daire için ∝ = 180º v Bir kesitten geçen (Boru içinden veya kanal içinden) geçen akışkanın hızı:

Motor Gücünün kW, HP (Beygir Gücü), kcal/h olarak farklı ifadeleri:

v = Q / A = m/s

1 HP (metrik) = 75*9.80665 kg*m/sn2 = 735.5 Watt = 0.7355 kW

Q = Akışkanın debisi (m3/s)

1 kW = 1/0.7355 HP = 1.3596 HP

104 › AIR WORLD TÜRKİYE / OCAK-ŞUBAT-MART 2020

Yaklaşık değerler: 1 HP (metrik, PS) = 736 Watt, 1 kW= 1.36 HP (metrik sistem) İngiliz/Amerikan sistemindeki HP'ye göre: 1 kW = 1.34 HP, 1 HP = 746 Watt

T1= Başlangıç Sıcaklığı (Kelvin) P2= Sonuç Basıncı V2= Sonuç Hacmi T2= Sonuç Sıcaklığı (Kelvin) Sabit Sıcaklıkta: V2= V1* (P1/P2) , P2= P1*(V1/V2)

1 kW = 860 kcal/h 1 kWh Enerji = 860 kcal ısı enerjisi (1 kWh elektrik enerjisi, 860 kcal’lik ısıya denktir.)

1 ºC = 273 K , 100 ºC = 373 K (Kelvin)

Hız ile güç ve kuvvet ile basınç arasındaki bağlantılar:

Sabit Basınçta : V2 = V1*(T2/T1) , T2= T1*(V2/V1)

Güç = P = Kuvvet * Hız = F * v = Newton * m/s = Watt = 9.81 kg * m/s (9.80665)

-273 ºC = 0 K

P1*V1 = m*R*T1 P2*V2 = m*R*T2

P = Güç (Watt) = 860 cal/h

m = kütle (kg, yoğunluk= m/V = deniz seviyesinde standard atmosfer 1.255 kg/m3)

1 kilogram kuvvet (kg) = 9.80665 Newton (N)

R = gaz sabiti (hava için 287 J/kgK)

(1 kg kütlenin dünyadaki ağırlığı = 1 kg kuvvet = kütle * yerçekimi ivmesi = 9.81 N)

(P1*V1)/(P2*V2) = T1/T2

P = Güç (HP/PS metrik sistem) = 75 kg(kuvvet)*m/s = 75*9.80665 N*m/s = 735.5 Watt F = Kuvvet (Newton) = basınç * alan = p*A = (N/m2) * m2 1 bar = 100,000 N/m2 = 100 kN/m2 = 10 N/cm2 = 10/9.80665 kg/cm2 = 1.02 kg/ cm2 1 atmosfer = 1.013 bar (deniz seviyesinde) 1 atmosfer ~= 1 bar ~= 1 kg/ cm2 Efektif Basınç = Manometreden Okunan Basınç = Gerçek Basınç – Atmosfer Basıncı 1 atm = 0 bar (efektif) = 1 bar (mutlak) (Hassas hesaplarda 1 atm = 1 .013 bar)

Sıkıştırılabilir akışkanların (gazların) hacmi ile basıncı arasındaki ilişki: P1*V1/T1 = P2*V2/T2 P1= Başlangıç Basıncı V1= Başlangıç Hacmi

Vidalı Kompresörün Serbest Hava Debisinin İfadesi (FAD):

FAD, kompresörün bastığı havanın emdiği havanın miktarı cinsinden ifadesidir. Yani 20 ºC referans emiş sıcaklığına göre, atmosfer basıncında, 1 dakikada emilen hava miktarı (hacim olarak); m3/dk (metreküp/dakika). Başkaca bir ifade yok ise, Kompresörün FAD değeri, kompresörün 1 dakikada bastığı havanın, 20 ºC’de, 1 atmosfer basınçta (0 bar efektif, 1-1.013 bar mutlak basınçta) kaplayacağı hacim anlamına gelir. Bununla birlikte, basınçlı hava aygıtlarının kapasitesi 0 ºC'yi referans alan Nm3/dk (normal metreküp/ dakika) cinsinden ifade edilebilmektedir. (Hava soğudukça kompresörün bastığı havanın kütlesi artar, ısındıkça azalır.

Kompresör çıkışındaki hava ısınmış olduğu için emdiğinden daha fazla hacime sahip olur. Burada asıl olan kompresörün emdiği hava miktarıdır, ki, aynı miktarı çıkışına taşıyarak, basar.) Gerçekte boru içinden geçen havanın miktarı, kompresörün FAD değerinin çalışma basıncının mutlak (barometre) değerine bölünmesiyle bulunan değerdir. (Örneğin: 8 m3/dk FAD değeri ölçülüyorsa, 7 bar efektif basınçta, bu kompresörün bastığı hava boru içinden 1 m3/dk olarak geçiyor demektir. Boru içindeki hava hızını hesaplarken bu durumu dikkate almak gerekir.)

NOT: “Debi” birim zamanda akış miktarı demektir.

2020 OCAK-ŞUBAT-MART / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 105

HABER

AĞUSTOS 2019 YATIRIM TEŞVİK BELGELERİ (*) YATIRIMIN YERİ

DÜZCE

MANİSA

ANKARA

FİRMANIN ADI

SEKTÖRÜ

ADRESİ

CİNSİ

TR MEKATRONİK SİST. SAN. VE TİC. A.Ş

FORM PLASTİK SANAYİ VE TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ

SİLAH VE MÜHİMMAT İMALATI

B.Y.S. EV ALETLERİ İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM

HESATEX PROFESYONEL TEKSTİL ÜRÜNLERİ A.Ş.

GİYİM EŞYASI DIŞINDAKİ HAZIR TEKSTİL ÜRÜNLERİ İML.

HELBA İLAÇ İÇ VE DIŞ SAN. TİC.A.Ş.

ECZACILIKTA KULLANILAN KİMYASAL VE BİTKİSEL KAYNAKLI ÜRÜNLERİN İML.

YATIRIMIN KAPASİTESİ

SABİT YATIRIM (TL)

KDV İstisnası,

ATIŞ MEKANİZMASI, NAMLU

43.114.954

Gümrük Vergisi Muafiyeti, KDV İstisnası

PLASTİK ENJEKSİYON MAKİNELERİ İLE ŞEKİLLENDİRİLMİŞ BEYAZ EŞYA PLASTİK PARÇALARI ÜRETİMİ

17.454.402

Gümrük Vergisi Muafiyeti, KDV İstisnası

Mikrofiber örme temizlik bezi

11.544.999

Gümrük Vergisi Muafiyeti, KDV İstisnası

Supozituar/Ovül Üretimi

71.350.000

Gümrük Vergisi Muafiyeti, KDV İstisnası,

Taş yünü imalatı

103.000.000

Gümrük Vergisi Muafiyeti, KDV İstisnası

Enzimler ve b.y.s. diğer organik bileşikler

11.000.000

Gümrük Vergisi Muafiyeti, KDV istisnası

LİNYİT ÜRETİMİ

1.243.989.338

Gümrük Vergisi Muafiyeti, KDV İstisnası,

MUHTELİF KONFEKSİYON ÜRÜNLERİ İMALATI

23.175.592

Gümrük Vergisi Muafiyeti, KDV İstisnası,

Diğer optik aletlerin aksam ve parçaları

13.436.845

Gümrük Vergisi Muafiyeti, KDV İstisnası,

Savunma Sanayine Yönelik Nitelikli Muhtelif Boya İmalatı

17.521.000

Gümrük Vergisi Muafiyeti, KDV İstisnası

SUPER CEREAL PLUS BEBEK MAMASI

32.244.599

KOMPLE YENİ YATIRIM

KOMPLE YENİ YATIRIM

İSTANBUL

ÖNGÖRÜLEN DESTEK UNSURLARI

KOMPLE YENİ YATIRIM ELAZIĞ

AKDAĞ GRANİT MERMER VE MADEN SAN.TİC.A.Ş.

B.Y.S. METALİK OLMAYAN MİNERAL ÜRÜNLERİN İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM

SAKARYA

UFUK KİMYA İLAÇ SAN.VE TİC. LTD.ŞTİ.

MANİSA

DEFAŞ MADENCİLİK SAN.VE TİC.A.Ş.

BATMAN

EMİRTEKS HAZIR GİYİM SANAYİ VE DIŞ TİC.LTD ŞTİ

SİVAS

ANADOLU OPTOMEKANİK TEKNOLOJİLERİ SAN. TİC.A.Ş.

ANA KİMYASAL MADDELERİN İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM LİNYİT MADENCİLİĞİ KOMPLE YENİ YATIRIM KÜRK HARİÇ, GİYİM EŞYASI İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM OPTİK ALETLER VE FOTO. TEÇHİZATI İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM

ANKARA

BOTEK AR GE KİMYA A.Ş.

BOYA, VERNİK V.B. KAPLAYICI MADDELER İLE MATBAA MÜREKKEBİ VE MACUN İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM

TEKİRDAĞ

TEKİRDAĞ UN SAN. VE TİC. LTD ŞTİ

BAŞKA YERDE SINIFLANDIRILMAMIŞ GIDA MAD.İML. KOMPLE YENİ YATIRIM

106 › AIR WORLD TÜRKİYE / OCAK-ŞUBAT-MART 2020

HABER YATIRIMIN YERİ

GAZİANTEP

FİRMANIN ADI

SEKTÖRÜ

ADRESİ

CİNSİ

ŞİRECİ TEKSTİL SAN. VE TİC. A.Ş

TEKSTİL ELYAFININ HAZIRLANMASI VE İPLİK HALİNE GETİRİLMESİ;

NUVİTA İLAÇ VE KİMYA SAN. TİC. A.Ş

ECZACILIKTA VE TIPTA KULLANILAN KİMYASAL VE BİTKİSEL KAYNAKLI ÜRN. İML.

ÖNGÖRÜLEN DESTEK UNSURLARI

YATIRIMIN KAPASİTESİ

SABİT YATIRIM (TL)

Gümrük Vergisi Muafiyeti, KDV İstisnası

Pamuk ipliği

113.590.493

KDV İstisnası

Penisilin veya diğer antibiyotikleri içeren ilaçlar

36.743.000

Sağlık Uygulama ve Araştırma Merkezi

254.858.356

KOMPLE YENİ YATIRIM

Gümrük Vergisi Muafiyeti, KDV İstisnası,

MOTORLU KARA TAŞITLARI VE BUNLARIN MOTORLARIYLA İLGİLİ PARÇA VE AKS. İML.

Gümrük Vergisi Muafiyeti, KDV İstisnası

Otomotiv Motorlarına ait Sodyum Dolgulu Supap

32.500.000

Gümrük Vergisi Muafiyeti, KDV İstisnası,

Teknik amaçlı tekstil ürünleri ve tekstil eşyalar

49.557.842

Gümrük Vergisi Muafiyeti, KDV İstisnası,

SIVI YAPI KİMYASALLARI POLİÜRETANLI DERZ DOLGULU SIVI

11.790.200

Gümrük Vergisi Muafiyeti, KDV İstisnası,

Halılar, diğer tekstil yer kaplamaları

70.500.000

Gümrük Vergisi Muafiyeti, KDV İstisnası,

Şırıngalar, iğneler, kateterler, kanüller ve benzeri aletler; göz tıbbına ait diğer alet ve cihazlar

17.082.527

Gümrük Vergisi Muafiyeti, KDV İstisnası,

Metal işlemeye yönelik işleme merkezleri

27.413.580

Gümrük Vergisi Muafiyeti, KDV İstisnası,

Kule Tipi Beton Santrali

97.950.000

KDV İstisnası

Ferro-krom

71.409.482

Gümrük Vergisi Muafiyeti, KDV İstisnası

Sentetik ve suni filament dokuma ipliğinden dokumalar

15.795.680

Gümrük Vergisi Muafiyeti, KDV İstisnası

Demir, çelik veya alüminyumdan tank, sarnıç ve benzeri kaplar

29.046.270

KOMPLE YENİ YATIRIM

İSTANBUL

KOMPLE YENİ YATIRIM İSTANBUL

İSTANBUL

T.C. İSTANBUL MEDİPOL ÜNİVERSİTESİ

SUPSAN MOTOR SUPAPLARI SANAYİ VE TİCARET ANONİM ŞİRKETİ

YÜKSEKÖĞRETİM HİZMETLERİ

ÜRÜN ÇEŞİTLENDİRME İZMİR

KOCAELİ

BAŞKAYA FİLTRE SIVI ARITMA VE TOZ TUTUCU SİSTEMLERİ SAN. TİC.LTD. ŞTİ

MUYA METAL İZOLASYON İNŞ.

TİC.LTD. ŞTİ.

BAŞKA YERDE SINIFLANDIRILMAMIŞ DİĞER İMALAT KOMPLE YENİ YATIRIM B.Y.S. METALİK OLMAYAN MİNERAL ÜRÜNLERİN İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM

GAZİANTEP

İSTANBUL

MUKA İPLİK SAN.VE TİC.A.Ş.

ALFATIP KİMYA KOZMETİK TIBBİ MALZEME SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ.

HALI VE KİLİM İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM TIBBİ VE CERRAHİ TEÇHİZAT İLE ORTOPEDİK ARAÇLARIN İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM

BURSA

TEKİRDAĞ

ELAZIĞ

İĞREK MAKİNA SAN. VE TİC.A.Ş.

ELKON ELEVATÖR KONVEYÖR VE MAKİNA SANAYİ VE TİCARET ANONİM ŞİRKETİ

ETİ KROM ANONİM ŞİRKETİ

TAKIM TEZGAHLARI İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM MADEN, TAŞOCAĞI VE İNŞAAT MAKİNELERİ İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM DEMİR-ÇELİK ANA SANAYİİ MODERNİZASYON

BURSA

KÜTAHYA

T.K.S. TEKNİK KUMAŞ SANAYİ VE TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ SİMETRİK MÜHENDİSLİK MEKANİK SANAYİ VE TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ

TEKSTİL DOKUMACILIĞI TEVSİ B.Y.S. METAL EŞYA İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM

(*) Kaynak : Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı

2020 OCAK-ŞUBAT-MART / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 107

HABER

EYLÜL 2019 YATIRIM TEŞVİK BELGELERİ (*) YATIRIMIN YERİ

KÜTAHYA

FİRMANIN ADI

SEKTÖRÜ

ADRESİ

CİNSİ

KÜPELİLER OTOMOTİV AMBALAJ SAN.A.Ş.

TAHTA PLAKA İMALATI; KONTRPLAK, YONGA LEVHA, SUNTA, DİĞER PANO VE TAHTALARIN İMALATI

ÖNGÖRÜLEN DESTEK UNSURLARI

YATIRIMIN KAPASİTESİ

SABİT YATIRIM (TL)

Gümrük Vergisi Muafiyeti, KDV İstisnası,

OSB SUNTA

118.085.573

KDV İstisnası,

PVA Bazlı Tutkallar

32.000.000

KDV İstisnası, Gümrük Vergisi Muafiyeti,

ELEKTRİKLİ MOTORSİKLET

22.319.965

KDV İstisnası,

GIDA KAPLAMA MALZEMESİ/ÜRÜNÜ {ET, TAVUK, BALIK, SEBZELER İÇİN}

17.231.063

KDV İstisnası,

Düğme, çıtçıt ve fermuarlar ile bunların aksam ve parçaları

37.833.070

Farklı Tipte İHA, Rugged

100.274.097

KOMPLE YENİ YATIRIM

Gümrük Vergisi Muafiyeti, KDV İstisnası

TAKIM TEZGAHLARI İMALATI

KDV İstisnası

Makine Parça Tutucular

17.400.000

KDV İstisnası

KURU ÜZÜM İŞLEME

48.870.000

KOMPLE YENİ YATIRIM KOCAELİ

BETA KİMYA SAN. VE TİC. A.Ş.

B.Y.S. KİMYASAL ÜRÜNLERİN İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM

AKSARAY

MANİSA

DİYARBAKIR

ANKARA

BURSA

MANİSA

ESKİŞEHİR

ZONGULDAK

GAZİANTEP

SİMMOTO OTOMOTİV SANAYİ VE TİC. LTD.ŞTİ DARMSTADT GIDA KAPLAMA MALZEMELERİ SANAYİ VE TİCARET ANONİM ŞİRKETİ FERMAŞ FERMUAR TEKSTİL SANAYİ VE TİCARET ANONİM ŞİRKETİ STM SAVUNMA TEKNOLOJİLERİ MÜHENDİSLİK VE TİCARET ANONİM ŞİRKETİ BURMAKSAN ENERJİ SANAYİ VE TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ ÖZGÜR TARIM ÜRÜNLERİ İNŞAAT SANAYİ VE TİCARET ANONİM ŞİRKETİ AJİNOMOTO İSTANBUL GIDA SANAYİ VE TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ

TÜRKİYE TAŞKÖMÜRÜ KURUMU

BÜNYAN HALI SANAYİ VE TİCARET ANONİM ŞİRKETİ

B.Y.S. ELEKTRİKLİ TEÇHİZAT İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM ÖĞÜTÜLMÜŞ TAHIL ÜRÜNLERİ İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM BAŞKA YERDE SINIFLANDIRILMAMIŞ DİĞER İMALAT KOMPLE YENİ YATIRIM B.Y.S. ELEKTRİKLİ TEÇHİZAT İMALATI

KOMPLE YENİ YATIRIM SEBZE VE MEYVELERİN İŞLENMESİ VE SAKLANMASI KOMPLE YENİ YATIRIM BAŞKA YERDE SINIFLANDIRILMAMIŞ GIDA MADDELERİ İMALATI

Muhtelif Sirke KDV İstisnası

MODERNİZASYON TAŞKÖMÜRÜ MADENCİLİĞİ

Muhtelif Sos Muhtelif Aromalı Şurup

11.671.136

Taşkömürü

69.939.494

KOMPLE YENİ YATIRIM

Gümrük Vergisi Muafiyeti, KDV İstisnası,

TEKSTİL ELYAFININ HAZIRLANMASI VE İPLİK HALİNE GETİRİLMESİ; TEKSTİL DOKUMACILIĞI

Gümrük Vergisi Muafiyeti, KDV İstisnası,

Halılar, diğer tekstil yer kaplamaları

18.401.109

Tişört, fanila, atlet ve diğer iç giyim eşyası {örme}

11.424.262

KOMPLE YENİ YATIRIM

, Gümrük Vergisi Muafiyeti, KDV İstisnası,

METAL OLMAYAN ATIK VE HURDALARIN YENİDEN DEĞERLENDİRİLMESİ

Gümrük Vergisi Muafiyeti, KDV İstisnası

PLASTİK KIRMA GRANÜL

13.923.443

TEVSİ MALATYA

KOCAELİ

FETİH TEKSTİL SANAYİ VE TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ

MARKBORO PLASTİK SANAYİ VE TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ

KÜRK HARİÇ, GİYİM EŞYASI İMALATI

KOMPLE YENİ YATIRIM 108 › AIR WORLD TÜRKİYE / OCAK-ŞUBAT-MART 2020

HABER YATIRIMIN YERİ

KOCAELİ

ANKARA

ANKARA

ŞANLIURFA

FİRMANIN ADI

SEKTÖRÜ

ADRESİ

CİNSİ

ULUSAL LOJİSTİK ANTREPO HİZMETLERİ DIŞ TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ ORTA ANADOLU SAVUNMA SANAYİİ ANONİM ŞİRKETİ KÜÇÜKPAZARLI KARDEŞLER KALIP VE MAKİNA SANAYİ LİMİTED ŞİRKETİ

AMEGA YATIRIM PETROKİMYA PLASTİK BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ İTHALAT İHRACAT SANAYİ VE TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ

AMBALAJLAMA FAALİYETLERİ

ÖNGÖRÜLEN DESTEK UNSURLARI

YATIRIMIN KAPASİTESİ

SABİT YATIRIM (TL)

KDV İstisnası

Muhtelif Ürünlerin Paketlenmesi ve Ambalajlanması

69.100.000

KDV İstisnası, Gümrük Vergisi Muafiyeti,

Mermi çekirdeği ve mermi kovanı

24.815.625

Uçak ve helikopter için yapısal gövde parçaları, kanat ve diğer metal aksamlar

22.380.469

KOMPLE YENİ YATIRIM

Gümrük Vergisi Muafiyeti, KDV İstisnası

OLUKLU KARTON VE MUKAVVA İLE KAĞIT VE MUKAVVADAN YAPILAN AMBALAJLARIN İMALATI

Gümrük Vergisi Muafiyeti, KDV İstisnası,

KARTON KUTU İMALATI

11.700.000

Gümrük Vergisi Muafiyeti, KDV İstisnası,

Tıbbi Alet ve Cihaz Üretimi

11.400.000

KDV İstisnası, Gümrük Vergisi Muafiyeti,

TIBBİ VE CERRAHİ HASTANE HİZMETLERİ

220.600.000

METAL-MADENİ UÇAK MÜHİMMATI

17.647.887

KOMPLE YENİ YATIRIM

Gümrük Vergisi Muafiyeti, KDV İstisnası,

ELEKTRİK ÜRETİMİ, İLETİMİ VE DAĞITIMI

KDV İstisnası

Elektrik enerjisi üretimi {Biyokütle}

139.209.138

Gümrük Vergisi Muafiyeti, KDV İstisnası

Demir, çelik veya bakır tellerden mensucat, ızgara, ağlar ve kafeslikler

22.180.018

Gümrük Vergisi Muafiyeti, KDV İstisnası

KALKER

13.361.750

KDV İstisnası,

ETİL ALKOL

19.780.100

KDV İstisnası

Memba Suyu Dolumu

36.100.024

Gümrük Vergisi Muafiyeti, KDV İstisnası Desteği

Demir, çelik veya alüminyumdan diğer yapılar, bunların aksamları, levha, çubuk, profil ve benzerleri

42.621.419

Gümrük Vergisi Muafiyeti, KDV İstisnası

Dokumaların boyanması

11.322.764

KOMPLE YENİ YATIRIM SİLAH VE MÜHİMMAT İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM HAVA VE UZAY TAŞITLARI İMALATI

KOMPLE YENİ YATIRIM

VAN

KAF GRUP SAĞLIK HİZMETLERİ İNŞAAT SANAYİ VE TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ

İSTANBUL

MEDİPOLİTAN SAĞLIK VE EĞİTİM HİZMETLERİ ANONİM ŞİRKETİ

KIRIKKALE

ÇANGA SAVUNMA ENDÜSTRİ LİMİTED ŞİRKETİ

DENİZLİ

KAYSERİ

BİLECİK

MANİSA

ACARSOY ENERJİ ELEKTRİK ÜRETİM SANAYİ VE TİCARET ANONİM ŞİRKETİ SOMÇELİK RAF SANAYİ VE TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ DİNÇER ÇİMENTO BETON MADENCİLİK SANAYİ VE TİCARET ANONİM ŞİRKETİ

TEKNİK İÇECEK SANAYİ TİCARET ANONİM ŞİRKETİ

TIBBİ VE CERRAHİ TEÇHİZAT İLE ORTOPEDİK ARAÇLARIN İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM HASTANE HİZMETLERİ KOMPLE YENİ YATIRIM SİLAH VE MÜHİMMAT İMALATI

KOMPLE YENİ YATIRIM B.Y.S. METAL EŞYA İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM KUM, KİL VE TAŞOCAKÇILIĞI KOMPLE YENİ YATIRIM ALKOLLÜ İÇECEKLERİN DAMITILMASI, ARITILMASI VE KARIŞTIRILMASI; KOMPLE YENİ YATIRIM

MANİSA

BATMAN

BURSA

ÖZ BARİK OTOMOTİV NAKLİYAT VE DIŞ TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ

FERNAS İNŞAAT ANONİM ŞİRKETİ

N.K.L. TEKSTİL SANAYİ VE TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ

ALKOLSÜZ İÇECEK İMALATI, MADEN VE MEMBA SULARI ÜRETİMİ KOMPLE YENİ YATIRIM METAL YAPI MALZEMELERİ İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM TEKSTİLİN APRELENMESİ KOMPLE YENİ YATIRIM

2020 OCAK-ŞUBAT-MART / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 109

HABER

EKİM 2019 YATIRIM TEŞVİK BELGELERİ (*) YATIRIMIN YERİ

KONYA

ANKARA

FİRMANIN ADI

SEKTÖRÜ

ADRESİ

CİNSİ

GÜNEŞ MOTOR SUPAPLARI TİCARET VE SANAYİ ANONİM ŞİRKETİ

TURNA AHŞAP-İNŞAAT SANAYİ VE TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ

MOTORLU KARA TAŞITLARI PARÇA VE AKSESUARLARIN İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM MOTORLU KARA TAŞITLARI VE BUNLARIN MOTORLARIYLA İLGİLİ PARÇA VE AKSESUARLARIN İMALATI

ÖNGÖRÜLEN DESTEK UNSURLARI

YATIRIMIN KAPASİTESİ

SABİT YATIRIM (TL)

Gümrük Vergisi Muafiyeti, KDV İstisnası,

MOTOR SUPAPLARI

26.250.000

Gümrük Vergisi Muafiyeti, KDV İstisnası

OTOBÜS ZEMİN KAPLAMASI

24.118.000

KOMPLE YENİ YATIRIM

SAKARYA

ESKA VALVE LİMİTED ŞİRKETİ

POMPA, KOMPRESÖR, MUSLUK VE VANA İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM

ELAZIĞ

ÇİFTAY İNŞAAT TAAHHÜT VE TİCARET ANONİM ŞİRKETİ

B.Y.S. DİĞER MADENCİLİK VE TAŞOCAKÇILIĞI

27.195.960

KDV İstisnası, Gümrük Vergisi

Demir konsantre

42.695.512

Gümrük Vergisi Muafiyeti, KDV İstisnası

Baca tozundan Çinko Oksit geri kazanımı

276.500.000

Gümrük Vergisi Muafiyeti, KDV İstisnası

Atık Plastikten Granül Eldesi

10.483.350

Plastikten diğer tüp, hortum, boru ve bağlantı elemanları

14.512.834

KOMPLE YENİ YATIRIM

Gümrük Vergisi Muafiyeti, KDV İstisnası,

URANYUM VE TORYUM CEVHERLERİ HARİÇ; DEMİR DIŞINDA KALAN METAL CEV.İ MAD.

, Gümrük Vergisi Muafiyeti, KDV İstisnası, Desteği

Kurşun-çinko; oksitli kurşun-çinko

15.133.843

Gümrük Vergisi Muafiyeti, KDV İstisnası,

Bor Karbür

548.070.975

Plastikten plakalar, levhalar, filmler, folyo ve şeritler

11.650.000

KOMPLE YENİ YATIRIM

Gümrük Vergisi Muafiyeti, KDV İstisnası

B.Y.S. EV ALETLERİ İMALATI

KDV İstisnası,

Diğer fırınlar; ocaklar, pişirme sacları,

12.642.638

KDV İstisnası

TANK İMALİ, BASINÇLI KAP İMALİ

22.648.700

KOMPLE YENİ YATIRIM

DEHA YALITIM ENDÜSTRİ SAN. VE TİC. A.Ş

METAL ATIK VE HURDALARIN YENİDEN KAZANIMI

ANKARA

GÖKHAN PLASTİK AMBALAJ VE PAZARLAMA SANAYİ TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ

METAL OLMAYAN ATIK VE HURDALARIN YENİDEN DEĞERLENDİRİLMESİ

BATMAN

MSA PLASTİK BORU İMALATI SANAYİ TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ

KAYSERİ

Gümrük Vergisi Muafiyeti, KDV İstisnası,

Gaz Basınç Regülatörü, Gaz Vanası ve Gaz Filtresinde Kullanılacak İşlenmiş Çeşitli Alüminyum Parçalar Gaz Basınç Regülatörü,

KOMPLE YENİ YATIRIM

KOMPLE YENİ YATIRIM

HAKKARİ

ÇAĞLAR İNŞAAT NAKLİYE TAAHHÜT GIDA TURİZM MAD. SAN. VE TİC. LTD.ŞTİ.

PLASTİK ÜRÜNLERİ İMALATI

KOMPLE YENİ YATIRIM BALIKESİR

ANKARA

MANİSA

ÇORUM

TRBOR BOR TEKNOLOJİLERİ ANONİM ŞİRKETİ Cİ AY MÜHENDİSLİK SAN.VE TİC. LTD ŞTİ.

GTM EUROPE MUTFAK CİHAZLARI SAN.VE TİC.LTD.ŞTİ

CAZGIR İNŞAAT ISI SİST. TİC. VE SAN. A.Ş.

B.Y.S. KİMYASAL ÜRÜNLERİN İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM PLASTİK ÜRÜNLERİ İMALATI

KOMPLE YENİ YATIRIM TANK, SARNIÇ VE METAL MUHAFAZA İMALATI TEVSİ

110 › AIR WORLD TÜRKİYE / OCAK-ŞUBAT-MART 2020

HABER YATIRIMIN YERİ

BURSA

FİRMANIN ADI

SEKTÖRÜ

ADRESİ

CİNSİ

KORTEKS MENSUCAT SANAYİ VE TİCARET A.Ş.

SENTETİK KAUÇUK VE PLASTİK HAMMADDELERİ İMALATI

ELEKTROTEKS ELEKTRONİK TEKSTİL SANAYİ VE TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ

TEKSTİL, GİYİM EŞYASI VE DERİ İŞLEMEDE KULLANILAN MAKİNELERİN İMALATI

ÖNGÖRÜLEN DESTEK UNSURLARI

YATIRIMIN KAPASİTESİ

SABİT YATIRIM (TL)

KDV İstisnası,

Polieterler ve polyesterler;

19.413.379

Gümrük Vergisi Muafiyeti, KDV İstisnası

Tekstil, Giyim Eşyası ve Deri İşlemede Kullanılan Makine ve Teçhizatların İmalatı

57.903.937

TEVSİ

Gümrük Vergisi Muafiyeti, KDV İstisnası,

BUHAR JENERATÖRÜ

25.406.888

TARIM VE ORMAN MAKİNELERİ İMALATI

KDV İstisnası,

hasat ve harman makineleri

11.443.065

KDV İstisnası,

Çocuk bezi Hasta Bezi Yatak Koruyucu Örtü

130.000.000

17.800.000

KOMPLE YENİ YATIRIM

Gümrük Vergisi Muafiyeti, KDV İstisnası

Plastik Enjeksiyon Makinesine Entegre Edilebilen Görüntü İşleme Destekli Tam Otomatik Ambalaj Etiketleme ve Kolileme Sistemi

SİLAH VE MÜHİMMAT İMALATI

KDV İstisnası

Elektrikli Servo Motor ve Eyleyicileri

12.974.391

KDV İstisnası

Pamuk ipliği

218.769.586

KDV İstisnası

Dişçilikte kullanılan alet ve cihazlar, implant cerrahi setleri ve diş vida seti

11.525.900

KDV İstisnası

DOĞAL VE AROMALI MADEN SUYU

145.098.735

KDV İstisnası

Kağıt Havlu 3.600 TON/YIL, Tuvalet Kağıdı 2.400 TON/ YIL

12.243.800

KDV İstisnası

Şampuanlar, saç spreyleri

11.376.040

Gümrük Vergisi Muafiyeti, KDV İstisnası,

Süspansiyon Yayı

104.040.809

KDV İstisnası

Rüzgar Tüneli

24.568.600

Gümrük Vergisi Muafiyeti, KDV İstisnası

Haşarat öldürücüler

126.640.440

KOMPLE YENİ YATIRIM

BURSA

KOMPLE YENİ YATIRIM TEKİRDAĞ

ALBA MAKİNA SAN. VE TİC. LTD ŞTİ

İZMİR

ZBUDAK MAKİNA SANAYİ VE TİCARET A.Ş.

GAZİANTEP

SEVİNÇLER SAĞLIK ÜRÜNLERİ SANAYİ VE TİCARET A Ş

MAKİNE İMALATI

KOMPLE YENİ YATIRIM DİĞER KAĞIT VE MUKAVVA ÜRÜNLERİ İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM

KONYA

ANKARA

ŞEKEROĞLU KİMYA VE PLASTİK SANAYİ VE TİCARET A.Ş.

TEKNOLUS SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ.

DİĞER ÖZEL AMAÇLI MAKİNELERİN İMALATI

KOMPLE YENİ YATIRIM MALATYA

İSTANBUL

GÜNÖZ TEKSTİL VE KİMYA İSLETMELERİ SAN. VE TİC. LTD ŞTİ

TEKSTİL DOKUMACILIĞI KOMPLE YENİ YATIRIM

MS MEKANİK SAN. VE TİC. LTD ŞTİ.

TIBBİ VE CERRAHİ TEÇHİZAT İLE ORTOPEDİK ARAÇLARIN İML.

GÜROK TUR.VE MAD..

MADEN VE MEMBA SULARI ÜRETİMİ

KOMPLE YENİ YATIRIM BURDUR

KOMPLE YENİ YATIRIM İSTANBUL

RULOPAK KAĞIT A.Ş

DİĞER KAĞIT VE MUKAVVA ÜRÜNLERİ İML. KOMPLE YENİ YATIRIM

İSTANBUL

RENKSAN PLASTİK SÜNGER SAN. VE TİC.LTD ŞTİ

TEMİZLİK VE CİLALAMA VE TUVALET MALZEMELERİ İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM

MANİSA

MUBEA OTO. PARÇ.SAN.VE TİC. LTD ŞTİ

MOTORLU KARA TAŞITLARIYLA İLGİLİ PARÇA VE AKSESUARLARIN İMALATI TEVSİ, ÜRÜN ÇEŞİTLENDİRME

ANKARA

ALFER MÜH. TAAH. TİC. VE SAN. A.Ş.

TEKNİK TEST VE ANALİZ FAALİYETLERİ KOMPLE YENİ YATIRIM

MANİSA

AGROBEST GRUP TARIM İLAÇLARI SAN. VE TİC. A.Ş

HAŞARAT İLACI VE DİĞER ZİRAİ-KİMYASAL ÜRÜNLERİN İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM

(*) Kaynak : Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı

2020 OCAK-ŞUBAT-MART / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 111

TÜRKİYE

YILLIK 50TL

ABONELİK FORMU SUBSCRIBE FORM

ABONE BİLGİLERİ / SUBSCRIBE INFORMATION Alişiroğlu Dergi ve İnternet Yayıncılığı ve Reklam Hizmetleri Bağdat Caddesi 387/3 Ostim Yenimahalle / ANKARA Tel: +90 (312) 385 84 17 Fax:+90 (312) 385 84 18 murat@airworldturkiye.com.tr

Türkiye İş Bankası İvedik Bulvar Şubesi IBAN:

(*) Doldurulması zorunlu alanlar / (*) Indicates required fields Adı ve Soyadı/Name&Surname*:...............................................................................................................................

Firma/Company*:.......................................................................................................................................................

Vergi Dairesi/N/A*:.....................................................................................................................................................

Vergi No/VAT No*:.....................................................................................................................................................

Telefon/Phone*:.........................................................................................................................................................

Faks/Fax*:...................................................................................................................................................................

TR51 0006 400000143840027184

E-posta/E-mail*:.........................................................................................................................................................

Adres/Address*:..........................................................................................................................................................

Lütfen adres ve telefon değişikliklerini abone servisimize bildiriniz. Dergiler mesai saatlerinde teslim edileceğinden, mesai saatlerinde bulunacağınız adresi forma doldurmanızı önemle rica ederiz. Banka makbuzunuzla birlikte gönderiniz. Lütfen bu formun bir kopyasını kendinize saklayınız.

8 Mart Dünya Emekçi Kadınlar Günü Bütün kadınların, 8 Mart Dünya Emekçi Kadınlar Günü'nü kutluyor, eşitlik, özgürlük ve mutluluk dolu bir yaşam sürmelerini diliyorum.

Murat Alişiroğlu TÜRKİYE TÜRKİYE