AirWorldTurkiye_Sayı08

TÜRKİYE

20 TL • OCAK-ŞUBAT-MART 2019 / SAYI:8 • www.airworldturkiye.com.tr

SEKTÖREL DERGİ

CUMHURBAŞKANLIĞI GENELGESİ SONRASI SAĞLIK BAKANLIĞI’NDAN

YERLİ VE MİLLİ HAMLE

YERLİ VE MİLLİ MEDİKAL HAVA ÇÖZÜMLERİ SEMİNERİ 24 OCAK • Saat: 14:00

T.C. Sağlık Bakanlığı Griş Kat Seminer Salonu

BASINÇLI HAVANIN KALİTESİNİ ARTIRMA YUSUF İLHAN

SOLUNABİLİR HAVA SİSTEMLERİ

FREKANS KONVERTÖRLÜ İNDÜKSİYON MOTORLARIN

TUĞBA MEMİLİ

2018

DENEYSEL HARMONİK ANALİZİ

BASINÇLI HAVA SEKTÖRÜ

GÖKHAN GÜLŞEN

MARKA BİLİNİRLİĞİ

ÖDÜLLERİ

SPONSOR

Vidalı hava kompresörlerinde 5 yıl garanti dönemi başladı!

TÜRK

İYE’D E İLK

* Tüm yağ enjekteli vidalı seri kompresörlerimizde

a

lg .da ww

standart periyodik bakımların orijinal yedek parçalarla yetkili servisler tarafından yapılması koşuluyla geçerlidir.

w

om n.c

a kir

“Sen hep yanımızdasın”

HABER

Anadolu yakasının kompresör merkezi: EKS Kompresör Eyüp Sultan Mah. Mehmet Akif Cad. Yadigar Sok. A Blok 54-57 Sancaktepe / İstanbul E-mail: info@ekskompresor.com - Hızlı Servis: 0216 308 81 38

2019 OCAK-ŞUBAT-MART / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 1

HABER

İÇİNDEKİLER 16 28

12

2018 BASINÇLI HAVA SEKTÖRÜ EN BİLİNEN MARKA ÖDÜLLERİ

52 BASINÇLI HAVA VE SOLUNUM HAVA KALİTESİ

16

SAĞLIK TEKNOLOJİLERİNDE YERLİ VE MİLLİ HAMLE

KOMPRESÖR GENEL MÜDÜRÜ 60 ÖZEN İBRAHİM ÖZEN / RÖPORTAJ

BAŞKANI GÜLLE: SÜRDÜRÜLEBİLİR 20 TİM İHRACAT VE YENİLİKLERLE 2019’A DA DAMGA VURACAĞIZ

22

SANAYİ VE TEKNOLOJİ BAKANI

MUSTAFA VARANK, 2019 DESTEK BÜTÇESİNİ AÇIKLADI

BASINÇLI HAVA 28 SOLUNABİLİR KALİTESİNİN İNSAN SAĞLIĞI

AÇISINDAN ÖNEMİ / SELÇUK AKÇAY

FABRİKASI KOMPRESÖR ENERJİ 32 ÇİMENTO ETÜDÜNDE ÇÖZÜME ODAKLANMA VE SAHA

UYGULAMA ÇALIŞMASI / BÜLENT BULUT

38

BASINÇLI HAVANIN KALİTESİNİ ARTIRMA / YUSUF İLHAN

FİLTRE 42 KOMPRESÖRLERDE ELEMANLARI /

MEHMET ARMAĞAN

ÇALIŞMASINI 46 KOMPRESÖRLERİN ETKİLEYEN TEMEL UNSURLAR / MUSTAFA USLU 2 › AIR WORLD TÜRKİYE / OCAK-ŞUBAT-MART 2019

ALPTUĞ YATAĞANBABA • ÖZCAN GÜRSOY

58 BASINÇLI HAVA VE DEBİ ÖLÇÜMÜ MUSTAFA USLU

64 AIR POWER TÜRKİYE’DEN KISA HABERLER SEKTÖRLERİNDE KOLAYLIK 68 İMALAT SAĞLAYAN KAPLİNLER / SERDAR ŞENEL

70 BASINÇLI HAVA TANKI HESABI / KOMPRESÖRLERDE VİDA 72 VİDALI GRUBU TASARIMI, PROFİL KESİT

YUSUF İLHAN

OPTİMİZASYONU VE AKIŞ ANALİZİ BUĞRA KUTLUHAN PASKAP • ESRA SARIASLAN

ASANSÖR’DEN DOĞA VE 82 ASPAR ÇEVREYE DUYARLI KOMPRESÖR YATIRIMI

84 SOLUNABİLİR HAVA SİSTEMLERİ / 90 HAVA ŞARTLANDIRICILAR SİSTEMLERDE HAVA HAZIRLAMA 92 PNÖMATİK SİSTEMLERİNİN ARIZALAR ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ TUĞBA MEMİLİ

VE GİDERİLME YÖNTEMLERİ / GÜRCAN AKÇAY

HABER

2019 OCAK-ŞUBAT-MART / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 3

HABER

Editörden TÜRKİYE

İmtiyaz Sahibi Alişiroğlu Dergi ve İnternet Yayıncılığı, Reklam Hizmetleri Yazı İşleri Müdürü Murat ALİŞİROĞLU GÖRSEL YÖNETMEN Eda ÇELİK Haber MUHABİRİ Canan ALİŞİROĞLU Merve KILIÇ hukuk müşaviri Av. Hakan ÇINAR - Çınar Hukuk Bürosu Kolejli İş İnsanları Derneği (KİD) Başkanı Yayın İdare Merkezi Bağdat Caddesi 387/3 Ostim Yenimahalle / ANKARA Tel: +90 (312) 385 84 17 Fax:+90 (312) 385 84 18 Yayın Komisyonu

Murat ALİŞİROĞLU - Kalara Kompresör Murat TÜYLÜOĞLU - Tüylüoğlu Blower Mehmet KARSLI - Makina Mühendisi Baran ŞİMŞEK - Satış Eğitmeni Prof. Dr. İlkay ÇAKIR - Giresun Ünv. Öğr. Üyesi Yusuf İLHAN - Festo - Proje Mühendisi İlker AKÇAY - Yüksek Uçak Mühendisi- Delta Filtre Selçuk AKÇAY - Enkosan Kompresör Alper YILDIZ - Maxdryer Makine Emre TAVMAN - Makine Mühendisi-Dinamik Motor Zülfikar TUFAN - Üzümcü Medikal Mustafa USLU - Makina Müh. - Revindus Mühendislik Bülent BULUT - Çimento Fabrikaları Enerji

Verimliliği Uzmanı Baskı ANKAMAT MATBAACILIK SAN. LTD. ŞTİ.

30. Cadde 538. Sokak No.: 60 İvedik Organize Sanayi Bölgesi / ANKARA Tel: 0312 394 54 94 - 394 54 95 E-mail: hakan@ankamat.com.tr Reklam ve Abonelik İletişim murat@airworldturkiye.com.tr (0543) 217 71 71 ISSN No.: 2564-6540

‘’Milli ve Yerli’’ Sektör temsilcileri açısından 2018 yılının özellikle ikinci yarısı hayli zorlu geçti. Özellikle yükselen kur döneminde stoklarına veya üretimine yüksek kurdan kompanent alan üretici firmalar kurun düşmesi ile birlikte ciddi zarar etti bu dönemde.

Genele baktığımızda ise faizlerdeki yükseliş ile birlikte yatırımcılar paralarını büyük ölçüde faize kaydırınca yatırımlar kesildi ve sektörümüzde maalesef zor bir dönem geçirdi. Ülkemizin jeopolitik konumu nedeniyle yaşadığımız terör olayları ve ülkemize gelen 4 milyonu aşkın mülteci nedeniyle belkide dünyadaki en zor coğrafyada sapasağlam ayakta duran tek ülkeyiz. Bizler milli birlik ve beraberlik içerisinde her türlü zorlukları bu duygular ile aştık, bundan sonrada aşacağız. Bizim gidecek başka ülkemiz yok. Bu nedenle her alanda birlik ve beraberliğimizi korumak, bu ülkenin değerlerine sahip çıkmak önceliğimiz olacak.

Milli birlik dendiğinde benim aklıma ilk gelen şey bayrak ve güçlü bir kaledir. Bu ülkenin her bir fabrikası da bu ülke için bir bayrak ve bir kaledir. Yakın bir zamana kadar kamu dahil halk olarak hepimizde bir ithal ürün merakı ve marka çılgınlığı vardı. Ülkemizde yerlisi var iken ithal ürün kullanımı da aslında bizi tüm kıtalarda temsil eden bu fabrikaların kapanmasına, dolayısıyla bizim ülkemize döviz girdisi sağlayan uluslararası firmalar ile rekabet eden bu kalelerimizin zapt edilmesine, bayrağımızı tüm dünyada sallayan bu firmaların bayrağımızı sallayamaz hale gelmesine sebep oluyor. Cumhurbaşkanımız sayın Recep Tayyip Erdoğan’ın 2003 ten bu güne kadar ısrarla üzerinde durduğu kamuda milli ve yerli ürün kullanılması yönündeki çabaları artık bir genelge olarak yayınlandı ve sıkı bir şekilde uygulanmaya başlandı. Akabinde Sağlık Bakanlığı ise cumhurbaşkanımızın yayınladığı bu genelgeye açık destek vererek Sağlık Bakanlığı’nın tüm birimlerinde Yerli ve Milli ürün kullanılmasına yönelik bir genelge yayınladı. Basınçlı hava sektörü olarak şehir hastaneleri başta olmak üzere tüm hastanelerde bugüne kadar genelde tek bir markayı işaret eden bu eski şartnamalerin yerlileştirilmesi adına AIR WORLD TÜRKİYE Dergisi olarak bakanlıkta 24 Ocak 2019 tarihinde sektör lideri firmaların katılacağı önemli bir tanıtım semineri yapacağız. 2019 da sloganımız ‘’Biz Bize Yeteriz’’ olacak. Tüm kurumlar Sağlık Bakanlığı’nın yayınladığı bu genelgeyi örnek alarak ivedi bir şekilde yerli ve milli ürünlere dönmeliler. İyi ve bol kazançlı bir yıl geçirmeniz dileğiyle.

Basım Tarihi: 17.01.2019 Yayının Türü: Yaygın-Süreli Yayın

Saygılarımla

Üç Ayda Bir Yayınlanır Bu Dergide yayınlanan yazılardaki sorumluluk yazarlarına, ilanlardaki sorumluluk ilan veren kurum ve kişilere aittir.

Yayınlanan yazılar için yazarlara ücret ödenmez.

Murat ALİŞİROĞLU murat@airworldturkiye.com.tr

4 › AIR WORLD TÜRKİYE / OCAK-ŞUBAT-MART 2019

HABER

2019 OCAK-ŞUBAT-MART / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 5

HABER

AIRMASTER Basınçlı Hava Filtreleri

Rami Kışla Cd Ortaklar İş Mrkz No:72/28 Topçular-Eyüp-İstanbul Tel: 0212 674 72 03 E-posta: info@deltaticaret.com.tr Faks: 0212 674 72 31 Web sitesi: www.airmasterfilter.com 8 › AIR WORLD TÜRKİYE / OCAK-ŞUBAT-MART 2019

HABER

2019 OCAK-ŞUBAT-MART / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 9

HABER

HABER

2019 OCAK-ŞUBAT-MART / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 11

HABER

TÜRKİYE

2018 BASINÇLI HAVA SEKTÖRÜ

EN BİLİNEN MARKA ÖDÜLLERİ

12 › AIR WORLD TÜRKİYE / OCAK-ŞUBAT-MART 2019

Basınçlı hava sektörünün en prestijli dergisi AIr World Türkiye’nin düzenlediği, “2018 Basınçlı Hava Sektörünün En BİLİNEN MARKA Ödülleri” sahiplerini buldu.

ADNAN DALGAKIRAN / DALGAKIRAN KOMPRESÖR

Eski Sanayi ve Teknoloji Bakanı Dr. Faruk Özlü

BASINÇLI HAVA SEKTÖRÜNÜN En Bilinen Yerli Kompresör Markası Dalgakıran Kompresör

’LERİ N E

En Bilinen Yerli Vakum Firması RİWAK VAKUM

Atlas CopCO

En Bilinen İthal Vakum Firması LEYBOLD VAKUM

En Bilinen Yerli Kurutucu Markası

SEKTÖRE HİZMET ÖDÜLLERİ (RESMİ ve ÖZEL SEKTÖR)

MİKROPOR KURUTUCU

ASLI SARAÇOĞLU / MİB Kompresör Komitesi Başkanı olarak çin malı kompresörlere karşı başarılı çalışmaları nedeniyle.

En Bilinen İthal Kompresör Markası

En Bilinen İthal Kurutucu Markası CALİPSO - EKOMAK En Bilinen Yerli Filtre Markası Mikropor FİLTRE En Bilinen İthal Filtre Markası MANN+HUMMEL En Bilinen yerli Blower Markası RUUT Blower En Bilinen İthal Blower Markası AERZEN BLOWER En Bilinen Yerli Azot Jeneratörü Markası AAG En Bilinen İthal Azot Jeneratörü Markası PARKER En Bilinen Yerli Elektrik Motoru Markası GAMAK En Bilinen İthal Elektrik Motoru Markası SIEMENS

ADNAN DALGAKIRAN / IHI Dalgakıran ortaklığı ile turbo kompresör teknolojisine ciddi bir yatırım yapıp ülkemizi dünyada turbo kompresör üreten 6 ülkeden birisi yaptığı için. İBRAHİM ÖZEN / ABD Caği’de bulunan, ISO 1217 standartlarında ölçüm yapan sonik nozul debimetre ile ölçüm teknolojisine yatırım yapıp, ülkemiz ile tanıştırdığı için.

SOSYAL SORUMLULUK ÖDÜLÜ CEVAHİR SÖNMEZ – EKS KOMPRESÖR (EKOMAK) Ekomak’tan gelen Spina Bfida hastalarının acil ihtiyacı akülü sandalye için geçirdiği trafik kazasından 2 gün önce, gerek ortağı olduğu EKS Kompresör, gerekse babasının firması olan Sönmez Kompresör’den 1’er adet toplamda ise 2 adet akülü arabayı ihtiyacı olan derneğe bağışlaması nedeniyle dergimiz yöntimi ve sektör bileşenleri kararı ile ödüle layık görülmüştür.

Meslektaşımız rahmetli Cevahir Sönmez adına ödül Ekomak ve EKS yönetimine takdim edilecektir.

2019 OCAK-ŞUBAT-MART / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 13

MİKROPOR / VOLKAN AYHAN

DALGAKIRAN KOMPRESÖR / MUSTAFA CANBAZ

SIEMENS / BURCU ARIKAN EKS KOMPRESÖR / SOSYAL SORUMLULUK ÖDÜLÜ (CEVAHİR SÖNMEZ)

RİVAK VAKUM / KADİR ALTUNDAĞ

14 › AIR WORLD TÜRKİYE / OCAK-ŞUBAT-MART 2019

DHE / BURAK YÜCE

LEYBOLD VAKUM / ÖMER BAYRAM

ÖZEN KOMPRESÖR / İBRAHİM ÖZEN

MAKİNA İMALATÇILARI BİRLİĞİ (MİB) ASLI SARAÇOĞLU ÖZER

AAG MAKİNA / İLKNUR CANTÜRK

EKOMAK / hakan yozukmaz

AERZEN BLOWER ALPER AYGÜN YÜCE

HA YARARBAŞ

MANN+HUMMEL /SU

RUUT BLOWER / AŞKIN TÜYLÜOĞLU

GAMAK MOTOR / ONUR TANERİ

2019 OCAK-ŞUBAT-MART / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 15

KAPAK KONUSU

Sağlık Teknolojilerinde Yerli ve Milli Hamle Sağlık Bakanı Dr. Fahrettin Koca, Bilkent Yerleşkesinde düzenlenen Sağlık Endüstrileri Dönüşüm ve Araştırma Platformu (SEDAP) Tanıtım Toplantısı’na katıldı.

16 › AIR WORLD TÜRKİYE / OCAK-ŞUBAT-MART 2019

KAPAK KONUSU

S

ağlık alanında yerlileşme ve millileşme çalışmalarına destek amaçlı kurulan SEDAP’ın tanıtım toplantısında açılış konuşması yapan Koca, Bakanlık olarak nihai vizyonlarının, tüm toplumun sağlıklı hayat tarzının benimsendiği, herkesin sağlık hakkının korunduğu, ihtiyaç halindeki herkesin vaktinde kaliteli sağlık hizmetine kolayca erişebildiği bir Türkiye’ye kavuşmak olduğunu ifade etti. Bunun da kamu, üniversite ve özel sektör iş birliğiyle ülke kaynaklarının seferber edilmesiyle sağlanabileceğini belirtti.

“İlaç ve tıbbi cihaz alanında keşfi olan girişimcileri destekleyeceğiz”

Start-up girişimcilerini sadece yatırımcı firmalarla buluşturmakla kalmayacaklarını, onlara gerektiğinde hamilik yaparak, doğrudan yatırım desteği sağlayacaklarını belirten Koca, sağlık teknolojilerine yönelik projelerin destekleneceğini ifade etti. Üretime yönelik büyük projelere doğrudan kaynak aktarmayı planladıklarını dile getiren Koca, “Bakanlık olarak, bu konuya gönül vermiş insanlarımıza, firmalarımıza, araştırma kuruluşlarımıza destek olmayı istiyoruz. Kısa adı SEDAP olan Sağlık Endüstrileri Dönüşüm ve Araştırma Platformunun sağlık alanında yerli ve milli ürüne giden yolda yeni ve önemli bir adım olacağına inanıyorum. Bu platform yardımıyla ilaç ve tıbbi cihaz alanlarında araştırma yapan, keşfi olan ve bu keşfi ürüne dönüştürmek isteyen tüm girişimcilere yeni fırsatlar vermeyi arzu ediyoruz” dedi.

Türkiye’nin yenilikçi sağlık teknolojilerinin geliştirilmesi ve üretilmesinde start-up düzeyinde önemli bir potansiyel olduğunu ve SEDAP’ın Türkiye’deki bu potansiyelin gün yüzüne çıkması için bir kültür ortamı oluşturacağını dile getiren Koca, şunları kaydetti: “Bu projeyle tüm start-up firmalarımızı desteklemeyi hedefliyoruz. Sağlık teknolojileri alanında ülkemizde yenilikçi ürünleri teşvik edeceğiz. Ar-Ge üretim ekosistemini oluşturmalarına destek olacağız.

Gelecek hedeflerimiz doğrultusunda sağlık alanında yerli-milli ürünlerimizi üretme ve bu ürünleri ihraç etme noktasında son derece kararlıyız. Bu önemli, stratejik ve özellikli alanda bölgemizde lider konuma yükselmeyi, dünyanın önde gelen ülkeleri arasında yer almayı istiyoruz.

Bu amaçla çalışmalarımızı yoğun şekilde sürdürüyoruz.”

SAĞLIK BAKANLIĞI’NDA SEMİNER

YERLİ VE MİLLİ BASINÇLI HAVA SEKTÖRÜ BİRLEŞENLERİ BULUŞUYOR Basınçlı hava sektörü bileşenleri, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın kamuda milli ve yerli ürün kullanımı ile ilgili genelgesinin ardından, tüm birimlerinde milli ve yerli ürün kullanımı genelgesi yayınlayan Sağlık Bakanı Dr. Fahrettin Koca’ya destek ve projelerde yerli ve milli kompresör başta olmak üzere medikal hava çözümlerinde yerlileşme isteği için Sağlık Bakanlığı’nda 24 Ocak’ta buluşuyor.

AIR WORLD TÜRKİYE Dergisi’nin organizasyonu ile bir araya gelecek olan sektör bileşenleri başta Sağlık Yatırımları Genel Müdürlüğü bünyesindeki tüm mühendislere ve bakanlık personeline yerli ve milli basınçlı hava sistemleri ile ilgili geniş kapsamlı bir seminer verecek.

Seminere sektörün Türkiye’deki en büyük firma temsilcileri ve ürün uzmanları destek vermeye hazırlanıyor. Seminer öncesi çok heyecanlı olan firma yetkilileri ürettikleri ürünleri dünyada orta-

lama 160’dan fazla ülkeye ihraç ettiklerini belirttiler. Yerli ve milli ürünlerin kamuda kullanılmasına özel önem veren başta Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan olmak üzere Sağlık Bakanı Dr. Fahrettin Koca’nın, genelge yayınlamasının sektörde sevinç ve heyecan yarattığını belirttiler. Sektör temsilcileri, “Birçok kurumda mevcut şartnamelerin tek bir markayı işaret etmesinin kamuya zarar verdiğini” ifade ettiler.

AIR WORLD TÜRKİYE Dergisi Genel Yayın Yönetmeni Murat Alişiroğlu da, gerek Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan’ın Milli ve Yerli ürünlere desteği, gerekse Sağlık Bakanımız Dr. Fahrettin Koca’nın bu genelgeye kalpten destek vermesini bir şans olarak değerlendirdi. Alişiroğlu, “Sektör olarak kamuda yıllardır boşa patinaj yapmaktan yorulduk. Sayın bakanımız yayınladığı genelge ile gönülleri feth etti. Sektör olarak kendisine teşekkür ediyoruz’’ dedi.

2019 OCAK-ŞUBAT-MART / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 17

HABER

Kamuda yerli ürün kullanımını içeren genelge üreticiyi sevindirdi

18 › AIR WORLD TÜRKİYE / OCAK-ŞUBAT-MART 2019

HABER

Genelgenin yayınlanmasının ardından uygulamaya geçilmiş olması, yerli üreticiler adına önemli bir gelişmedir.”

Murat Alişiroğlu

B

aşta Çevre Şehircilik Bakanlığı olmak üzere, bakanlıklar tarafından Yerli Malı Ürünleri kullanma kararının ardından Kamu Kurumları tadilat ve yenileme çalışmalarında yerli malı ürünlere yöneldi. Konuyu basınçlı hava sektörü için değerlendiren Dergimiz Genel Yayın Yönetmeni Murat Alişiroğlu, ‘’Özellikle geçmiş dönemde hükümetimizin yerli malı konusunda attığı adımları biliyoruz.

Fakat bazı bakanlıkların yerli malı ile ilgili karar olmasına karşın ısrarla ithal kompresör ve basınçlı hava makinalarının şartnamelerini yayınlandığı ve ithal basınçlı hava sistemlerini aldığı bir dönemde konu artık net bir genelge ile duyruldu’’ dedi. Alişiroğlu sözlerine şöyle devam etti; ‘’Özellikle basınçlı hava sektöründe ithal ürünlerin yoğunlaştığını, sanayi politikasının kalkınma için şart olduğu, yani yerli sanayinin kamunun desteği olmadan sadece piyasa şartlarında gelişemeyeceği uluslararası iktisat literatüründe de hakim olan bir düşüncedir. Yerlileşme sadece Türkiye’ye özgü değil, başta ABD olmak üzere her ülkede yerli ürünlerin kullanılması, üretimin korunması ile ilgili bir takım çalışmalar bulunuyor ve uygulanıyor.

Orta gelir düzeyindeki ülkelerde ise, özellikle kamu alımlarında yerlilik şartı standart unsurlar içerisinde bulunuyor. Buradan yola çıkarak, yerlileşme politikalarının genel amacının da, şirketlerdeki teknolojiler ve becerilerin yerele aktarılabilmesi için kamunun uyguladığı zorunluluklar olarak söyleyebiliriz.

Genelgenin yayınlanmasının ardından uygulamaya geçilmiş olması, yerli üreticiler adına önemli bir gelişmedir.”

“2003 yılında zorunlu oldu, bu yıl uygulamaya geçildi”

Alişiroğlu, ‘’Burada hükümetin aldığı kararları uygulamaktan itina eden birçok kamu kuruluşu dövizi

körüklüyor. Basınçlı hava sektöründe Türkiye hiç kuşku yokki dünyanın başkentidir. Ülkemizde irili ufaklı 85 üretici var. Bakın Türkiye’de Turbo kompresör fabrikası açıldı. Dünyada sadece 8 ülkede olan bir fabrika bu.

Diğer taraftan Türkiye Dünya’da sadece 6 ülkenin üretebildiği denizaltı kompresörünü üretebiliyor. Ülkemizde kompresör vidası yapabilmek için ciddi girişimler var, Ankara’da bir firmamız bu işte ciddi bir yol aldı ve rotoru getirip vidayı yaptı. Hükümetimiz ve özellikle Sanayi Bakanlığımız ciddi destekler verdi. Bugün Türkiye’de bir firmamız tarafından kurulan Sonik Nozul Debimetre Avrupa’da hiçbir ülkede yok, sadece ABD’de CAĞİ adlı kurumda var. Bugün ülkemizde Oil free kompresörler, vidalı kompresörler, vakum pompaları, kurutucu ve filtre üreten firmalar derken yüzlerce sektörel üretici firmalara sahibiz. 160’ı aşkın ülkeye bu sistemleri Türk Malı olarak biz satıyoruz. Sektörde duyduğumuz bazı önemli gelişmeler varki yakında dergimizden duyacaksınız. Dünya Türk basınçlı hava sektörü önünde şapka çıkaracaktır. Yerlileştirmenin bir kısa mesafe koşusu değil maraton olduğu da unutulmamalıdır.

Kamu ihalelerinde konan yerlilik zorunluluklarının sektörle ve yerli üretici ile görüşülerek oluşturulması, ithalatı azaltacak, cari açığın düşmesine katkı sağlayacaktır” ifadelerini kullandı.

2019 OCAK-ŞUBAT-MART / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 19

HABER

TİM BAŞKANI GÜLLE: SÜRDÜRÜLEBİLİR İHRACAT VE YENİLİKLERLE 2019’A DA DAMGA VURACAĞIZ 2018 yılı ihracat rakamlarını değerlendiren ve 2019 yılı hedefleri hakkında bilgi veren TİM Başkanı İsmail Gülle “2019 hedefi olan 182 milyar dolarlık ihracat rakamını yakalayacağız ve hatta aşacağız. Geçtiğimiz yıl mal ihracatında yakaladığımız ivmeyi koruyarak hizmet ihracatı, transit ticaret, ihracatta dijitalleşme ve e-ihracat gibi kritik başlıkları üzerine eğilecek ihracatta yenilikler gerçekleştireceğiz. TİM olarak ihracatta 2019 yılı hedefimizi ‘İhracatta Sürdürülebilirlik ve Yenilik Yılı’ olarak belirledik” diye konuştu.

20 › AIR WORLD TÜRKİYE / OCAK-ŞUBAT-MART 2019

G

eçen yılın aynı dönemine göre yüzde 0,4 artışla 13,9 milyar dolar ile tüm zamanların en yüksek aralık ayı ihracatına ulaşan ihracatçılar, 2018 yılı tamamında 168,1 milyar dolar ile Cumhuriyet tarihinin rekorunu kırdı.

Böylece; 2018 yılının 10 ayında ihracatta aylık rekorlara imza atılmış oldu.

Ankara’da Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan ile birlikte aralık ayı ihracat rakamlarının açıklandığı toplantıda konuşan Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Başkanı İsmail Gülle, “2017 yılı sonunda “2018 yılı İhracatta Rekorlar yılı olacak” demiştik. Çok şükür ihracatçılarımızla birlikte sözümüzü tuttuk. 2018’i rekorlarla kapattık. İnşallah bu yıl “Yeni Ekonomi Programı”ndaki 2019 hedefi olan 182 milyar dolarlık ihracat rakamını da yakalayacağız ve hatta aşacağız.

Geçtiğimiz yıl mal ihracatında yakaladığımız ivmeyi koruyarak hizmet ihracatı, transit ticaret, ihracatta dijitalleşme ve e-ihracat gibi kritik başlıkları üzerine eğilecek ihracatta yenilikler gerçekleştireceğiz. TİM olarak ihracatta 2019 yılı hedefimizi “İhracatta Sürdürülebilirlik ve Yenilik Yılı” olarak belirledik” dedi.

Mevcut küresel gelişmelere bakıldığında, 2019 yılının yükselen korumacı politikalar ve zorlaşan rekabet koşullarına bağlı olarak daha da sert geçeceğini belirten Gülle, şöyle devam etti: “2019 için, ihracat ailesi olarak öncelikli olarak izleyeceğimiz gelişmeler, Ticaret Savaşları, Brexit, AB’nin ekonomik aktivitesi ve dış talebi ile hedef ülkelerimiz olan Rusya, Hindistan, Meksika ve Çin pazarlarındaki gelişmeler olacak.

Bunun yanı sıra, dünyanın önce gelen merkez bankalarının kararlarını yakından izleyerek ülkelerin para birimlerinin değerlerine olası etkilerini de dikkatle takip edeceğiz. 2019 yılında sadece ekonomik ve ticari değil siyasi ve jeopolitik risklerin de ön planda olacağının farkındayız. Bu risklerin Türkiye’nin ihracatına etkisini en aza indirmek ve 2018’deki başarımızı sürdürmek adına, 2019 yılına yeni stratejiler ile girmeliyiz dedik. Bu çerçevede yaptığımız çalışmayı 2 hafta içerisinde kamuoyu ile paylaşacağız. 4 ana başlıkta ülkemiz ihracatına yönelik bir İhracat Raporu yayınlayacak, her çeyrekte raporu değerlendirerek güncelleyeceğiz.”

HABER

Gülle: “Hükümetimiz her daim ihracatçımızın yanında oldu”

Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nin getirdiği avantajlara da değinen Gülle “24 Haziran tarihinde, Cumhuriyetimiz için devrim niteliğinde olan, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemine resmen geçtik.

Bakanlıklarımızın yapılarında ve sayılarında kritik önemde değişiklikler gerçekleşti. Bugün geldiğimiz noktada Cumhurbaşkanlığı sisteminin, hızlı karar alma ve bürokrasinin azaltılması konularında, ne kadar etkin sonuçlara ulaştığını hep birlikte görüyoruz.

Nitekim, yaşadığımız ekonomik saldırılardan, ticaret savaşlarına, Suriye’de devam eden kaostan, Brexit konusuna kadar atılan her adımda hızlı neticeler alındı. TİM olarak bizler, malumlarınız üzere, ihracatçılarımız ile Hükümetimiz arasında köprü görevi üstleniyoruz. Şunu içtenlikle söyleyebilirim. Yeni Ekonomi Programından, Enflasyonla Topyekün Mücadele’ye, istihdam seferberliğinden, 100 günlük eylem planlarına kadar tüm program ve planlarda Hükümetimiz ihracatımıza ve ihracatçımıza her zaman özel bir yer ayırdı. İhracatçımıza duyduğu güveni her daim vurguladı. İlettiğimiz talepleri bir bir dinleyip, ihracatın nitelik ve nicelik olarak artmasına, her zaman destek oldu. Bu vesile ile Sayın Cumhurbaşkanımıza ve Hükümetimize tekrar şükranlarımı sunmak isterim” dedi.

2018 başarılarla dolu bir yıl oldu

2018 yılında çok önemli başarılara imza atıldığını kaydeden Gülle “Bu yıl 1 milyar dolar üzeri ihracat yaptığımız ülke sayısı 39’a çıktı. Listeye yeni giren ülkeler İsviçre, Libya, Hindistan, Portekiz, Katar ve Çekya oldu. 1 milyar dolar üzeri ihracat yapan il sayısı 17’ye yükseldi. 2017’ye ilaveten Eskişehir ve Kahramanmaraş illerimiz, 1 milyar dolar barajını aşmayı başardı.

Sektörlere baktığımızda, bu yıl 23 sektörümüzün 1 milyar dolar ihracatı aştığını görüyoruz. Firma sayısına baktığımızda 15.743 firmamız bu yıl ilk defa ihracata merhaba dedi. Diğer taraftan; 10 sektörümüz bu yıl tüm zamanların rekorunu kırdı. Çelik sektörü yüzde 36, Mücevher yüzde 35, Zeytin ve Zeytinyağı yüzde 24, Makine sektörü de yüzde 20 ile ihracatta en çok artış kaydeden sektörler oldu” dedi.

Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Başkanı İsmail Gülle

v

Air World Türkiye Dergisi Yazıişleri Müdürü MURAT ALİŞİROĞLU

Aralık ayı ihracat verileri Aralık’ta 2,5 milyar dolarla yine Otomotiv sektörü öne çıktı. Bu sektörü 1 milyar 514 milyon dolarla Kimyevi Maddeler ve 1 milyar 462 milyon dolarla Çelik sektörü takip etti. Ülke gruplarına göre ihracata bakıldığında ise, birinci sırada yüzde 47,6 pay ile Avrupa Birliği yer aldı.

AB’ye ihracat Aralık’ta 6,5 milyar dolar oldu. İhracat artış oranında öne çıkan ülkeler yüzde 142 ihracat artışıyla Libya, yüzde 89 artışla Hong Kong ve yüzde 71 artışla Meksika oldu. İllerin ihracatına bakıldığında ise en çok ihracat gerçekleştiren ilk 5 il, sırasıyla İstanbul, Kocaeli, Bursa, İzmir ve Ankara olarak gerçekleşti.

Aralık ayında ihracat miktar bazında yüzde 17 artış gösterdi, 11,8 milyon tona ulaştı.

TL ile ihracat ise 4 milyar TL’ye ulaştı. TL ile ihracat yapılan ülke sayısı 172 oldu.

2019 OCAK-ŞUBAT-MART / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 21

HABER

Bakan Varank 2019 Destek Bütçesini Açıkladı Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, 2019’da sanayici, girişimci ve araştırmacılara bütüncül bir model ile 5 koldan destek sağlayacak.

Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemine geçilmesiyle birlikte yeniden yapılandırılan bakanlık, TÜBİTAK, KOSGEB, Kalkınma Ajansları ve Bölge Kalkınma İdareleri ile birlikte toplamda 5.6 milyar TL destek verecek.

SANAYİCİ, GİRİŞİMCİ VE ARAŞTIRMACIYA 5,6 MİLYAR TL DESTEK BÜTÇESİ KULLANDIRILACAK

22 › AIR WORLD TÜRKİYE / OCAK-ŞUBAT-MART 2019

HABER

S

anayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank, “Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı olarak yeni yılda tüm imkanlarımızla sanayici, girişimci ve araştırmacıların yanında olmaya devam edeceğiz. Biliyorsunuz yeni dönemde yatırım teşvikleri, kalkınma ajansları ve bölge kalkınma idarelerini bünyemize kattık. Böylelikle, sunduğumuz tüm destekleri daha bütüncül ele alabiliyoruz. İlgili kuruluşlarımızla birlikte bakanlığımızın 2019 yılı destek bütçesi ödeneği 5 milyar 600 milyon TL’dir. Ülkemize hayırlı olsun.” dedi.

SİSTEME UYUM

Yeni hükümet sistemiyle birlikte bazı bakanlıklar kapatılırken, bazıları da birleştirildi. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı da yeni sisteme uyum sağlamak amacıyla yeniden yapılandırıldı. Bu çerçevede, daha önce başka bakanlıkların uhdesinde bulunan kurum ve kuruluşlar, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nda toplandı.

YENİ BAKIŞ AÇISI

Bu yeni durum, üretim yapan, yeni bir fikri olan,

sanayi ve teknoloji alanında bilimsel çalışmalar yürüten kişilere verilecek desteklerin bütüncül bir model içerisinde değerlendirilmesini sağladı. Bu yeni bakış açısı, bakanlığın 2019 yılı desteklerine yansıdı.

2019 yılı destekleriyle ilgili açıklamada bulunan Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank, “Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı olarak yeni yılda tüm imkanlarımızla sanayici, girişimci ve araştırmacının yanında olmaya devam edeceğiz.

Biliyorsunuz yeni dönemde yatırım teşvikleri, kalkınma ajansları ve bölge kalkınma idarelerini bünyemize kattık. Böylelikle, sunduğumuz tüm destekleri daha bütüncül ele alabiliyoruz. Üretim öncülüğünde büyümek için; tüm birimlerimizle sahada daha fazla ve aktif rol alıyor, varsa sorunları yerinde tespit ediyoruz. İlgili kuruluşlarımızla birlikte bakanlığımızın 2019 yılı destek bütçesi ödeneği 5 milyar 600 milyon TL’dir. Ülkemize hayırlı olsun.” dedi.

Bakan Varank, yeni yılda 5 koldan verilecek destekleri şöyle sıraladı:

SANAYİ VE TEKNOLOJİ BAKANLIĞI’NIN 2019 DESTEK BÜTÇESİ: Bakanlığın 2019’da destek bütçesi ödeneği 2 milyar 447 milyon 661 bin lira olarak belirlendi. Bu bütçe, şu şekilde kullandırılacak.

• Teknolojik Ürün Yatırım Destek Programı 24 milyon 749 bin TL, • Teknolojik Ürün Tanıtım ve Pazarlama Destek Programı, 6 milyon 187 bin TL, • Rekabet Öncesi İşbirliği Projeleri 27 milyon 224 bin TL, • Temel Bilimler Destek Programı, 12 milyon 374 bin TL, • Tasarım Tescil Destek ProgramIarı, 619 bin TL, • Teknoloji Geliştirme Bölgeleri, 90 milyon TL, • Araştırma Altyapıları, 98 milyon TL, • Cazibe Merkezleri, 110 milyon 356 bin TL, • Kalkınma Ajansları, 400 milyon TL, • Bölge Kalkınma İdareleri, 320 milyon TL, • Sosyal Destek Programı (SODES) 166 milyon 23 bin TL, • Faiz Desteği 348 milyon 869 bin TL,

2019 OCAK-ŞUBAT-MART / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 23

HABER

BAKAN VARANK: YENİ YILDA TÜM İMKANLARIMIZLA SANAYİCİ, GİRİŞİMCİ VE ARAŞTIRMACILARIN YANINDA OLMAYA DEVAM EDECEĞİZ • Sigorta Prim Desteği, 581 milyon 500 bin TL, • IPA Kapsamında Yapılan Destekler, 50 milyon 186 bin TL, • Kümelenme Destek Programı, 20 milyon 500 bin TL, • OSB’lerde Bedelsiz Arsa Tahsisi, 3 milyon TL, • Organize Sanayi Bölgeleri ve Sanayi Siteleri (Kredi), Endüstri Bölgeleri, 188 milyon 74 bin TL. TÜBİTAK’IN 2019 YILI DESTEK BÜTÇESİ: TÜBİTAK bünyesinde verilen destekler için 2019 yılında 1 milyar 263 milyon 792 bin TL ödenek öngörülüyor.

2019 yılı destek bütçesinin ana başlıkları şöyle: • Türkiye Araştırma Alanı (TARAL) programları; Bilim İnsanı Yetiştirme ve Geliştirme Programı, Sanayi Ar-Ge Destek Programı, Bilim ve Teknoloji Farkındalığını Artırma Programı, Akademik ve Uygulamalı Ar-Ge Destek Programı, Savunma ve Uzay Ar-Ge Destek Programı, Kamu Ar-Ge Destek Programı, UİDB AB Proje Ödül Destek Programından oluşuyor. Bu programlar için toplam 1 milyar 63 milyon 195 bin TL ayrıldı.

•Bilim İnsanı Destek Programları bursları, 177 milyon 680 bin, Uluslararası Bilimsel Yayın Teşvikleri, 21 milyon 172 bin, ARDEB Proje Performans

24 › AIR WORLD TÜRKİYE / OCAK-ŞUBAT-MART 2019

Ödülü olarak bir milyon 745 bin TL destek bütçesini kullanacak.

KOSGEB’İN 2019 YILI DESTEK BÜTÇESİ: KOSGEB tarafından 2019 yılında KOBİ’lere 1 milyar 892 milyon TL destek sağlanacak. 2019 yılı için tahsis edilen destek bütçesi; başta Stratejik Ürün, KOBİ Teknolojik Ürün Yatırım, KOBİ Gelişim ve Girişimciliği Geliştirme Destek Programları olmak üzere diğer destek programları kapsamında ağırlıklı olarak proje odaklı destekler aracılığıyla KOBİ ve girişimcilere aktarılacak. Ayrıca Kredi Finansman Desteği ile de KOBİ’lerin finansman giderleri karşılanmaya devam edilecek.

KOSGEB, piyasa şartları ve gelişmeler çerçevesinde 2019 yılında da ihtiyaç halinde gerekli revizyonları yapmak üzere aktif piyasa gözetimini sürdürecek.

KALKINMA AJANSLARININ 2019 YILI BÜTÇESİ: Kalkınma ajanslarına 2019 yılı için tahsis edilen bütçe payı ise yaklaşık 400 milyon TL olarak belirlendi. Bu bütçe ile il düzeyinde faaliyet gösteren yatırım destek ofisleri, yatırımcılara yerinde danışmanlık hizmeti sağlayacak.

BÖLGE KALKINMA İDARELERİNİN 2019 BÜTÇESİ: 2019 yılında GAP, DAP, DOKAP ve KOP bölge kalkınma idaresi başkanlıklarına toplam 320 milyon TL kaynak aktarılacak. Görece az gelişmiş bölgelere yönelik olarak uygulanan Cazibe Merkezlerini Destekleme Programına bugüne kadar yaklaşık 427 milyon TL kaynak kullandırıldı. Programın 2019 bütçesi de yaklaşık 110 milyon TL olacak.

Patient Bed Head Units

Pendants

Medical Gas Outlets

Vacuum Regulators & Flowmeters

Medical Vacuum Station

Central Gas Stations

Medical Gas System www.inspital.com

Medical Air Plant

Copper Tubes & Fittings

MBS

Solunabilir Hava Sistemleri Havadaki bileşenleri* dünya standartlarında solunabilir havaya dönüştürün.

*Havadaki Bileşenler

Oksijen

Karbondioksit

Karbonmonoksit Sülfür Dioksit

Su Yağ

Azot Oksitler (NOx)

I. OSB Oğuz Caddesi No: 5, 06935, Ankara

+90 312 267 0700

Manufacturing Forward

Kendi Azotunuzu Kendiniz Üretin Mikropor MNG Serisi Azot Jeneratörü ile; Azot üretiminde maliyetleri düşürün. Üretici firmalardan bağımsız, ihtiyaç duyduğunuz kadar azotu 7/24 üretin.

Taşıma, dolum ihtiyacına ve ısı/basınç kayıplarına neden olan tüp ve tanklarda stoklama maliyetini ortadan kaldırın.

www.mikropor.com

MAKALE

Solunabilir Basınçlı Hava Kalitesinin İnsan Sağlığı Açısından Önemi Selçuk Akçay Genel Müdür Enkosan Kompresör ve Mak. San. Tic. A.Ş.

Bauer Kompressoren GMBH Distribütörü

28 › AIR WORLD TÜRKİYE / OCAK-ŞUBAT-MART 2019

MAKALE HABER

S

olunabilir nitelikte basınçlı hava günümüzde birçok alanda kullanılmaktadır. Hastanelerde ve hiperbarik oksijen tedavi merkezlerinde, hobi ve profesyonel dalış aktivitelerinde, petrokimya tesislerinde hidrojen sülfür gazından korunmada (H2S korunma), itfaiyelerde solunum amaçlı hava kompresörü kullanımı yaygındır. Bu alanlarda solunum havası üretmekte kullanılan kompresörler endüstri alanında kullanılan kompresörlerden son derece daha hassas ve titizlikle kontrol edilmesi gereken ünitelerdir. Çünkü üretilen basınçlı hava direk olarak hastanın ya da kullanıcının teneffüs etmesi için sunulmaktadır.

Dolayısıyla insan sağlığına direkt olarak etki etmektedir.

Tedavi amaçlı kullanıma hiperbarik oksijen tedavi merkezleri örnek olarak gösterilebilir.

Hiperbarik oksijen tedavi merkezleri, açık tipteki iyileşmeyen yaraları olan hastaları, kapalı ve basınçlı bir bölme içinde; bölmeye basınçlı hava vermek suretiyle tedavi ederler. Atmosfer basıncından daha yüksek bir basınca maruz kalan hastalar, bu süreç esnasında daha fazla oksijen teneffüs ettirilerek yaralarının iyileşmesi sağlanır hatta iyileşme süreci kısalır. Solunum havasının yüksek basınçta kullanımının en yaygın alanlarından biri olarak profesyonel ve hobi amaçlı dalış örnek olarak gösterilebilir.Yüksek basınçlı 6 ile 18 Litre hacimli silindirlere, 200 ile 300 bar basınçlı hava sıkıştırılır.

Dalış yapan kişi bu tüplerle birlikte denize daldığında özel bir regülatör sistemi vasıtasıyla denizin altında belirli bir süre solunumunu sorunsuz gerçekleştirebilir. Benzer şekilde itfaiye uygulamarında da itfaiye personelinin sırtında bulunan tüp yardımıyla yangınla mücadele esnasında temiz hava soluması sağlanır.

Solunan hava kalitesinin kötü olması çok büyük bir tehlikedir. Ayrıca solunum havasının aşırı nem içermesi ciddi hasarlara neden olabilir, çünkü basınçlı hava silindirleri içten paslanmaya başlar.

Pas artıkları içeren bir havanın solunması ölümcül sonuçlar doğurur. Dalış uygulamalarında kullanılan solunum regülatörünün dalış sırasında, aşırı nemli hava nedeniyle buzlanma riski vardır. Ayrıca yağ kalıntılarına (aerosol) bağlı yabancı maddeler de sağlık açısından hafife alınmamalıdır. Baş ağrısı, solunabilir hava içerisindeki yabancı maddelerin en zararsız sonuçlarından biridir. Solunabilir basınçlı hava içerisinde yağlı bir tat ya da koku algılandığında çok dikkatli olunmalıdır. Böyle bir tat algılanması, basınçlı hava içindeki yağ miktarının emniyet limitlerinin üzerinde olduğuna işarettir ve sağlığa zararlıdır. Bu yağ kalıntıları, akciğer alveollerine zarar vererek akciğerlerde kalıcı bir

birikinti oluşturabilir.

Karbondioksit (CO2) solunum havamızın doğal bir bileşenidir. Bununla birlikte yüksek CO2 konsantrasyonları da tehlikelidir. Baş ağrısı normalde soluduğunuz havada yüksek C02 miktarının ilk uyarı işaretidir. CO2 konsantrasyonu büyük ölçüde artmışsa, nabız atışınızın hızlanması, kan basıncında artış ve nefes darlığı riskiyle karşı karşıya kalırsınız. Sonrasında hiperventilasyon kaynaklı olarak: Solunum hızlanır ve panik yükselir, bilinç kaybı tehlikesi veya solunum hızının artması ölümle sonuçlanabilir. Daha büyük bir tehlike karbon monoksittir (CO). CO renksiz, kokusuz ve tatsız bir zehirli gazdır. Karbonlu maddelerin eksik oksidasyonu sırasında üretilir. Örneğin, bir kompresörün benzin veya dizel motorundaki yakıtların yanması sırasında ve araba egzozlarında meydana gelebilir. Aşırı karbon monoksidin solunması mide bulantısı, kulak çınlaması, bilinç kaybı ve kalp fonksiyon bozukluğuna neden olur: Kandaki oksijen alımı engellenir. Solunum havasında küçük karbonmonoksit konsantrasyonları bile kalp ve sinirlerde kronik hasara neden olmak için yeterlidir. Yüksek dozda CO’nun uzun süreli solunması öldürücüdür.

Yüksek basınçlı solunum havası kompresörlerinde kullanılan kartuşların arıtma sistemine Uygun olmaması,muadil olması ve üretici tarafından önerilen sürede değiştirilmemesi, kirletici maddelerin tamamını veya bir kısmını bile absorbe etmez.Kartuşların son kullanıcı tarafından doldurulması durumunda ise yanlış

8

2019 2018OCAK-ŞUBAT-MART EKİM-KASIM-ARALIK/ /AIR AIRWORLD WORLDTÜRKİYE TÜRKİYE‹‹ 29

MAKALE

filtreleme malzemeleri kullanılabilir veya malzemeler yanlış sırada ve oranlarda katmanlanabilir.

Kartuşlara doldurulan kurutma maddelerinin dolum öncesinde uygun ortamda depolanmaması nedeniyle kullanılmadan önce kurutma maddesi zaten doymuş olabilir. Kompresör odasındaki hatalı kurulum koşulları (odanın aşırı sıcak olması ya da kompresörün hava emdiği ortamda aşırı miktarda kirletici bulunması), filtre kartuşunun aşırı yüklenmesine ve dolayısıyla silindirlere depolanan solunum havasının kirlenmesine neden olabilir.

Yüksek kalitede solunabilir hava elde etme sürecinin bir parçası olarak kompresörlerin doğru olarak kurulmalıdır ve hava kalitesi periyodik olarak kontrol edilmelidir. Sonuçlar düzenli olarak tutulan bir günlüğe kaydedilmelidir. Solunum havasındaki su içeriği ve yağ, oksijen, karbondioksit ve karbonmonoksit konsantrasyonları EN 12021: 2014’e göre ölçülmelidir. Bu standart, sıkıştırılmış solunum havasının saflığını tanımlar.

Satın alınacak olan yüksek basınçlı solunum hava kompresörlerinin dünya çapında en güvenli solunum havası kompresörleri arasında yer aldığına dikkat edilmelidir. Bu ürünlerin ISO EN 12021 standardının gerekli güvenlik sınırlarını sağlayan hava arıtma sistemleri ile donatıldığına emin olunmalıdır. Üreticilerin filtre kartuşları, en uygun harmanda sadece yüksek kaliteli malzemeler kullanılarak doldurulmuş olmalı, vakumlanarak paketlenmeli ve daha sonra kaçak kontrolü yapılmalıdır. Standart filtre kartuşu, hava sıkıştırma sırasında su veya yağın solunum havasına girmesini önler. Egzoz gazlarından kritik karbon monoksit içeriğinin aspirasyonunu önlemek için benzinli veya dizel motorlu kompresörler için özel bir kartuş tercih edilmelidir.

Mükemmel kalitede solunum havası üretmek

30 › AIR WORLD TÜRKİYE / OCAK-ŞUBAT-MART 2019

için filtre kartuşu ömrünü tamamladığında derhal değiştirilmeli ve bu değişim kararı kişisel insiyatife bağlı olmamalıdır. Mümkünse solunum hava kompresörünüze elektronik ve anlık olarak hava kalitesini takip eden cihazlar ekleyerek solunum hava kalitesini takip edebilirsiniz.Bu cihazlar kartuşun değiştirilmesi gerektiğinde derhal bildirir hatta kompresörünüzü durdurabilir.

Solunum amaçlı olarak seçilen kompresörler düşük basınç 8-13 bar ya da yüksek basınç 220 – 330 bar olarak seçilebilmektedir. Bu seçim tamamen kullanım ve ihtiyaç olan depolamaya göre değişmektedir. Tercih edilen hava basıncı ne olursa olsun, kullanılan kompresör teknik olarak doğru seçilmeli; filtremele sistemleri uygun belirlenmeli ve üreticilerin belirtmiş olduğu periyotlarda değişimi sağlanmalıdır. Hatta elektronik sistemlerle filtre veya kartuş ömürlerinin değişim periyotları takip edilmelidir. Daha önce de yazımda belirttiğim gibi, kullanıcılar tarafından solunan düşük kaliteli basınçlı hava uzun vadede akciğerlerde kalıcı hasarlara ve ölümcül sonuçlara sebebiyet verebilir. Bu nedenle solunum amaçlı kullanılan basınçlı hava kalitesinde ödün verilmemelidir. EN 12021 standardına uygunluğu periyodik olarak takip edilmelidir.

TEKNİK MAKALE

Çimento Fabrikası Kompresör Enerji Etüdünde

Çözüme Odaklanma ve Saha Uygulama Çalışması Bülent BULUT LİMAK Enerji Verimliliği Uzmanı

32 › AIR WORLD TÜRKİYE / OCAK-ŞUBAT-MART 2019

Bir fabrika kurulurken kullanılacak olan kompresör hava kapasitesinin belirlenmesi ona göre basınçlı hava kompresörü tedarik edilmesi gerekmektedir.

K

urulum aşamasında hesaplanan kapasite hem ilave %25 kaçak havalar ilave edilmiş hemde gelecekte kullanım olur diye kapasitesi büyük kompresör seçildiğinden kompresör kapasiteleri fazla olarak tedarik edilmiş olmakta.

Ayrıca tersi durumda olabilmekte, hava tüketimi fazla olduğundan yeni bir kompresör ihtiyacı olabilmektedir.

Heriki durumda da Kompresör ihtiyacını karşılamak etkin kullanım için enerji etüdü yapılmalıdır.

Fabrikada bulunan kompresör kurulum kapasitesitelerini bir kenara yazarak tekrar güncel duruma göre hava sarfiyatı olan ekipmanlar listelenmeli, tekrar kapasite hesabı yapılmalıdır ve kendimize BENİM BU KADAR HAVA TÜKETİMİ ne ihtiyacım varmı sorusu sorulmalı ve cevabı bulunmalıdır.

Fabrikalarda genelikle hava tüketimi olan ekipmanlar; n Torbalı filtreler n Gaz Soğutma kuleleri n Değirmen su pülverizasyon n Döner fırın giriş-çıkış sızdırmazlık pistonları n Airshocklar n Hava ventilleri, n Pnömatik pistonlar n Ekipman ve hatlardaki kaçak havalar Bu tesbitten sonra; Kompresör ihtiyacını belirlemek için eylem planı yapılmalıdır. Bu plan dahilinde bir görevlendirme yapılmalıdır. Bir planlama yapacak olursak; 1- Bilinçlendirme eğitimi verilmeli.

2- Hava kaçakları listelenerek, yapılacak iş listelerine adapte edilmeli ve takibi yapılmalı.

3- Kompresör hava tüketim enerjileri günlük olarak enerji analizörleri ile ölçülmeli.

4- Ekipman hava kullanımları hesaplanmalı.

5- Döngünün çalışması sağlanmalıdır.

Fabrikada herkes hava tüketimi maliyetleri, hava kaçaklarıyla mücadele ve basınçlı hava ile ilgili olarak bilinçlendirme eğitimine tabi tutulmalıdır. Bu eğitimden sonra herkes fazla hava tüketimini önlemek için dedektif gibi davranacak. Farkındalık sonucunda hava kaçakları ile etkin bir mücadeleye başlanacak. Görülen hava kaçakları günlük olarak listelenecek, güncellenecek. Bakım onarım ekibinin bu hava kaçaklarını onarması ile birlikte hava kaçakları disipline edilmiş olacaktır.

Aşağıda verilen örnekte 1mm delikten hava kaçağının 1 adet için yıllık maliyeti 64,67 tl, 2mm delikten kaçan hava miktarı ve 1 adet için 2458 tl yıllık maliyeti olmaktadır. Hepimiz biliyoruzki fabrikalarımızda daha fazla miktarda hava kaçakları bulunmaktadır.

TEKNİK MAKALE

KAÇAK HAVA MALİYET HESABI 0,85

Vf

m3 / sn Kaçak Hava Debisi

1 adet 298 K 600 kPa

NL Ti PL Pa C1xC2 Cd TL

101 kPa 13,29 0,80 301 K

0,29

L Pa Vf k Pç N Ea Em

kw

614,67

YMT

Elekrik birim fiyatı

ET

TL

300 gün 24 saat 0,85 6120 saat 0,35 TL

1.756,19

Çalışma basıncı Atmosferik basınç Kare kesitli orifis katsayısı

101 kPa 0,85 m3 / sn 1,4 600 kPa 1 0,82 0,85

YÇG GÇS Verim ÇS

Kompresör emiş hava sıcaklığı

Sonik akış sabiti (volumetrik)

1 mm

D

Delik sayısı

kwh

Delikteki hava sıcaklığı

Delik çapı Güç Kaybı Atmosferik basınç Kaçak hava debisi Spesifik ısı oranı Çalışma basıncı Kademe sayısı Kompresör adyabatik verimi Kompresör motor verimi

Tasarruf Edilen Para Çalışılan gün Günlük Çalışma Kompresör motor verimi Yıllık çalışma süresi Yıllık Kayıp Güç

KAÇAK HAVA MALİYET HESABI Vf NL Ti PL Pa C1xC2 Cd TL

D L

Pa Vf k Pç N Ea Em

YMT YÇG GÇS Verim ÇS

Elekrik birim fiyatı

ET

3,41

m3 / sn Kaçak Hava Debisi

1 adet 298 K 600 kPa

101 kPa 13,29 0,80 301 K

2 mm

1,15

kw

101 kPa 3,41 m3 / sn 1,4 600 kPa 1 0,82 0,85

2.458,66

TL

300 gün 24 saat 0,85 6120 saat 0,35 TL

7.024,75

kwh

Delik sayısı Kompresör emiş hava sıcaklığı Çalışma basıncı Atmosferik basınç Sonik akış sabiti (volumetrik) Kare kesitli orifis katsayısı Delikteki hava sıcaklığı

Delik çapı Güç Kaybı Atmosferik basınç Kaçak hava debisi Spesifik ısı oranı Çalışma basıncı Kademe sayısı Kompresör adyabatik verimi Kompresör motor verimi

Tasarruf Edilen Para Çalışılan gün Günlük Çalışma Kompresör motor verimi Yıllık çalışma süresi Yıllık Kayıp Güç

Hava kaçakları ile etkin mücadale sonucunda kompresör hava tüketimimizin azaldığını kompresörümüzün daha fazla rölantide kaldığını göreceğiz ama işimiz bitmedi.

Bilinçlendirme faaliyetlerinden sonra teknik ekip, ekipman hava tüketimlerini hesaplaması gerekmektedir.

Bunun başında torbalı filtrelerdeki hava tüketimi gelmektedir. Ünite durduğunda torbalı filtrelerdeki selenoid valflerin enerjisinin fan durduğunda kesilmesini sağlamalıyız. Yoksa ünite dururken valflerin havayı şokladığını görebiliriz, buda hava tüketimimizi artıracaktır.

8

2019 OCAK-ŞUBAT-MART / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 33

TEKNİK MAKALE Kompresörler yaptıkları işe göre fazla elektrik harcayan makinalardır. Kompresörlerdeki elektrik enerjisinin sadece %6’sı işe dönüşmektedir. Bu da basınçlı havayı elde edebilmek için çok fazla elektik enerjisi harcıyoruz anlamına gelmektedir.

Hava kaçakları ile karlı mücadelemizin devam etmesi için kompresörlerimizin çalışırken harcadıkları elektrik enerjisini enerji analizörleri ile izlememiz gerekmekte.

Sonuçlar günlük olarak ilgili herkese yayınlanmalı, grafiğe dökülmeli, dalgalanmalar irdelenmeli, sebepleri araştırılmalı böylece hava tüketim için hedef tüketim belirleyerek referans çizgisini aştığımızda hemen eylem yapabilmemiz gerekmektedir.

Şunu unutmayalımki ölçtüğümüz sürece görebiliriz, izlediğimiz sürece çözüme odaklanırız.

Aşağıdaki tablodada kompresör elektrik enejisinin günlük izlenmesi sonucu grafiğe dökülmüş.

Elektrik enerjisi tüketimi 11500 kwh/gün lerden 6000kwh/gün altına disipline edilmiştir.

PULSE SIRASI

Torbalı filtrelerde selenoid valflerin pulse sırası, bir torba temizleme halinde iken diğer torbalar diğerlerine göre toz dolmuş olmalıdır. Aksi halde toz aşağıya dökülürken bitişikteki daha temiz torbadan daha fazla hava geçeceğinden tozun bunkere düşme yerine bitişik torba tarafından tutulma ihtimali artar. Ayrıca aynı hava tankına bağlı selenoid valfler ard arda pulse yapmamalıdır.

PULSE ARALIĞI

Pulse süresi en etkili ayar aralığı 0,1-0,15 sn’dir.

(100-150msaniye) İşletme’de pulse süresi timer üzerinde bu aralıkta set edilmelidir. Pulse aralığı 100msan seçilmelidir.

Pulslama aralığı aşağıdaki faktörlerden etkilenir. n Pulse süresi n filitre hava ihtiyacı n selenoid valf sayısı ve büyüklüğü

Torbalı fitrelerde basınçlı hava ihtiyacı hesabı ile enerji tasarrufu 1- Torbalı filitre yüzey alanı için 0,1-0,2 Nm3/h.m2 arasında olup 0,15Nm3/h alınarak 5-7 bar basınçta hava ihtiyacı hesaplanmaktadır.

Ortalama 0,15Nm3/h olarak alınmaktadır.

2- 5-7 Bar basınçlı hava tüketiminde 2Nm3/1000m3 hava gereklidir

Hava tüketimi en fazla olan ekipman fabrikalarda optimum basınçlı hava kullanımı için torbalı filtreler üzerinde duracagız. Torbalı filtreler genellikle firma tarafından kurulur, çalıştırılır ama hava tüketim hesapları irdelenmez. Bu nedenle bizler torbalı filtrelerde hava tüketimleri ne kadar olduğunu bilmemiz için kaç adet valf kullanılmış, kaç parmak valf kullanılmış ve bunların pulslama şiddetleri, pulslama süreleri nasıl bırakılmış, bunları alıp hesaplayarak filtrelerde verimli bir çalışma yapabiliriz.

Daha sonra asco valf hava tüketim hesaplanmalı, bunun için asco katoloğundan ilgili basınçlı hava boru çapına göre Kv oranı tesbit edilir.

Fitre torbasını temizleyecek minimum hava basıncı ve debisi basınçlı hava debisinden tasarruf etmek ve torbalardaki darbeyi minimuma indirmek için torbanın uzunluğu boyunca eşit olarak temizlenecek kadar hava basıncı düşürülebilir. Bu torba ömrünü uzatır. Havanın basınç miktarı torba ömrü ile ilişkilidir. Basınçlı hava kalitesinin düzeltilmesi ile de filtrelerde kekleşme problemi azaltılabilir. Örnek hesaplama yapacak olursak; 434 m2 yüzey alana sahip bir torbalı filitrede 5 bölme,20 adet 11/2’’ selenoid valf olsun.

Basınçlı hava ihtiyacı: 434m2*0,15Nm3/h.m2=65Nm3/h ASCO katalogundan bir valf den geçen hava miktarını hesaplayacak olursak; 11/2’’,7bar,0,1 pulse süresi,30 pulse /h Q=4,73*Kv*P(Ndm3/s) Q=4,73*43*7=1423,73Ndm3/s Q=1423,73*0,1*30=4271,19Ndm3/h=4,27Nm3/h.valf 20 adet valften saatte geçen hava miktarı Qt=4,27Nm3/h*20=85,4Nm3/h görüldüğü gibi 30 pulse/h için gerekenden daha fazla hava geçmektedir. Şimdi doğru pulse sayısını hesap edelim; Saatte puls sayısı=65Nm3/h*30pulse/h = 23

20valf *4,27Nm3/h demekki her bir selenoid saatte 23 puls yapacak yani 156 saniyede bir puls yapacak.

8

34 › AIR WORLD TÜRKİYE / OCAK-ŞUBAT-MART 2019

2019 OCAK-ŞUBAT-MART / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 35

TEKNİK MAKALE

Toplam saatteki puls sayısı=23pulse/h*20 =460 puls/h Önerilen pulse aralıgı 3600/460=8sn Önerilen puls süresi=0,1-0,15sn Torbalı filitre pulse aralıgı ilk denemede 8 saniye civarında ayarlanmalıdır. Ancak pulse aralığı bir çok faktörden etkilendiği için işletme sırasında filitre torbaları tıkanmayacak yani fark basıncı yükselmeyecek şekilde puls aralığı zaman içinde ayarlanabilir.

P uls ş iddeti=0,1 P uls e z amanı=30 P uls /S aat

2 dakika da bir puls puls aralıgı toz un cins ine ve yüküne göre 1-2 kabul edilebilinir. bu filitre giriş ve çıkış ı aras ında oluş an ∆ p göre ayarlanır

Q= 1'' S OLE NOID V ALF 11/2'' S OLE NOID V ALF

4,73*K v*P a (Ndm3/h) K v=17 Q=482,46 Ndm3/s K v=43 Q=1220,34 Ndm3/s

Kompresör hava basıncının kaç barda çalıştığını kaydetmek ve sahada hava kullanımında bu basınca gerek olup olmadığını tesbit etmemiz gerekmektedir. Yani kompresörümüz 7.5 barda çalışıyorsa bizim hattımızda bu basınca ihtiyacımız var mı? Yoksa kademeli olarak 6.5 barda, sonrada 6 bar civarında kompresörü çalıştırmak gerekmektedir. Aşağıdaki tabloda da görüleceği üzere 1 bar basınç düşümünde yılda 99.479 tl kazanç sağlamak mümkündür.

KOMPRESÖR BASINÇ DÜŞÜMÜ İLE ENERJİ TASARRUFU

1,44738 Nm3/h 3,66102 Nm3/h

GTO

puls e s üres i 12 V ALF 11/2'' 15s aniyede 1puls yapars a dakikada 4puls 12 valfi 3dk tarar s aatte 20puls

=4.73*43*6*0.1*30*1

12 valf

puls ş iddeti

15s n 3dk 20puls 10s n 2dk 30 puls 15s n 3dk 20puls

43. 93224

0. 5 146, 4408Nm3/h Mevcut durum 0. 1 43, 93Nm3/h

as co durum

29, 288Nm3/h

ş uanki durum

0. 1

Torbalı filtrelerde hava tüketim kapasitesi hesaplanarak yukarıdaki tabloda görüleceği üzere mevcut durumda 146Nm3/h hava tüketimi varken, Asco vals hava tüketim hesabında bu değer 43,93Nm3/h, tekrar hesap yaptığımızda da 29,28Nm3/h değerinde çalışabilmektedir. Böylece kompresör daha az hava tüketmek zorunda kalacaktır. Yaptığımız çalışmayı aşağıdaki tablodaki gibi listeleyip hazırlamamız lazım.

TORBA M2

EKİPMAN EKİPMAN ADI

TORBA TORBA ÇAPI BOYU ADET

FİLTRE ALANI

Filtrasyon oranı Q/M2 1,2M3/M2D K=KÖMÜR,K LİNKERTOZU 1,5M3/M2 DK KALKER,ÇİM ENTO TOZU DEBİ

MOTOR MOTOR VALF GÜÇ

DEVİR

mayıs öncesi mevcut hava tüketimi

VALF VALF

SAYISI TİPİ

PULSLAMA PULSLAMA ŞİDDETİMARKASI msan SÜRESİ

asco puls asco mayıs sonrası şiddeti- pulslama asco hava msan süresi tüketimi

BF01

KİL KIRICI FİLTRE

160

2300

64

1,16

74

1,49

6600

45

1485

8

1" ASCO

34,73

0,1

15

11,58

BF01

KALKER KIRICI FİLTRE

160

3600

144

1,81

261

1,18

28000

11

1450

8

1 1/2 ASCO

0,2

10

87,86

0.1

15

29,26

BF02

A011-A013 FİLTRESİ

160

1650

36

0,83

30

1,84

3300

5,5

1455

6

1" ASCO

0,2

10

34,73

0,1

15

11,58

BF01

KATKI KIRICI FİLTRE

160

3000

100

1,51

151

1,66

15000

22

1457

10

BF02

C BANTI FİLTRESİ

160

2000

42

1,01

42

2,25

5700

7,5

2885

6

1 1/2 ASCO 1" GOYEN

0,2

10

0,2

10

87,86

0.1

12

36,61

0,2

10

34,73

0,1

15

11,58

Fabrika geneli hava tüketimini optimum seviyeye çektikten sonra ikinci yapacağımız iş; 36 › AIR WORLD TÜRKİYE / OCAK-ŞUBAT-MART 2019

P atm P2 Ph k

ET

HP KF ÇS h YÇG GÇS

YMT Ort. Elektrik Birim Fiyatı

0,923

101 kPa 650 kPa 750 kPa 1,4

Güç Tüketim Oranı

Atmosfer basıncı Düşünülen Kompresör set değeri Tavsiye edilen Kompresör set değeri Spesifik ısı oranı

284.227 kwh / yıl Tasarruf Edilen Enerji 850 0,85 4500 0,88 300 15

99.479

kw % / 100

gün saat

TL / yıl

Kompresör motor gücü Kompresör kapasite kullanım oranı Yıllık çalışma süresi Kompresör motor verimi Çalışılan gün Günlük Çalışma

Tasarruf Edilen Para

0,35 TL / kwh

KOMPRESÖR BASINÇ DÜŞÜMÜ İLE ENERJİ TASARRUFU GTO

P atm P2 Ph k

ET

HP KF ÇS h YÇG GÇS

YMT Ort. Elektrik Birim Fiyatı

0,955

101 kPa 600 kPa 650 kPa 1,4

Güç Tüketim Oranı

Atmosfer basıncı Düşünülen Kompresör set değeri Tavsiye edilen Kompresör set değeri Spesifik ısı oranı

165.066 kwh / yıl Tasarruf Edilen Enerji 850 0,85 4500 0,88 300 15

57.773

kw % / 100

gün saat

TL / yıl

Kompresör motor gücü Kompresör kapasite kullanım oranı Yıllık çalışma süresi Kompresör motor verimi Çalışılan gün Günlük Çalışma

Tasarruf Edilen Para

0,35 TL / kwh

Unutmayalımki 1 BAR Basınç düştüğümüzde %7 elektrik enerjisinden tasarruf sağlayacağız.

HABER

TEKNİK MAKALE

Basınçlı havanın kalitesini artırma Yusuf İlhan Festo-Proje Mühendisi

Pnömatik sistemlerin sağlıklı ve uzun ömürlü çalışması için kullanılan basınçlı havanın belirli bir kalitede olması gerekir.

Atmosferden gelen partikül ve nem ile kompresörden gelen yağ, basınçlı havayı kirleten unsurlardır.

Bunlardan arındırmak yani şartlandırmak suretiyle basınçlı hava kalitesi artırılır.

38 › AIR WORLD TÜRKİYE / OCAK-ŞUBAT-MART 2019

TEKNİK MAKALE

H

er uygulama için ihtiyaç duyulan basınçlı hava kalitesi sınıfı farklıdır.

Hava kalitesi standartları sektörlere özel tanımlanabilmekle birlikte en genel sınıflandırmayı ISO 8573-1 hava kalitesi standardı tarif etmektedir. Tablo-1’de kirletici türlerinin miktarlarına göre hava kalitesi sınıfları verilmiştir.

ISO 8573-1 hava kalitesi standardı üç çeşit kirletici tanımlar.

Bunlardan ilki partiküldür.

Partikül, atmosferden gelen toz ile kompresörden ve hava tesisatından gelen pas ve metal parçacıkları, kurum gibi maddelerdir. Pnömatik uygulamayı ve üretilen ürünü partiküllerden korumak için mutlaka uygulama başında uygun boyutlu filtre kullanılmalıdır. Farklı boyutlarda partikül sayımı yapabilen cihazlarla partikül sınıfı ölçülebilir.

Basınçlı havadaki ikinci kirletici ise nemdir. Atmosferik basınçta buhar fazında bulunan su, basınç altında yoğuşarak kondens yani sıvı faza geçer. Oluşan kondens kompresör su tutucu seperatörleri ile ayrıştırılır ancak suyun ayrıştırılması havanın kurulduğu anlamına gelmez. İlave olarak kompresör hava kurutucu ile havanın kurutulması ve hava kalitesi standardına göre istenilen çiğlenme sıcaklığının elde edilmesi gerekir.

CS Instruments Portatif Dew Point Ölçer (Nem Sensörü)

Filtrelerin hiçbir şekilde buhar fazında nem tutamayacağı bilinmelidir.

Havadaki nem miktarının ölçülmesi için en güvenilir yöntem basınçlı hava nem sensörüdür. Basınçlı hava nem sensörü -70°C ve daha düşük çiğlenme sıcaklıklarına kadar nem ölçebilir. Nem sensörü portatif ya da sabit olabilir.

Basınçlı havadaki üçüncü kirletici ise yağdır. Kompresörden gelen yağ pnömatik sistemlerdeki orijinal yağı bozar, kurutucu eşanjörleri üzerinde zamanla tabaka oluşturarak kurutucu performansını düşürür, ayrıca üretilen ürüne temas ediyorsa ürün kalitesini bozabilir.

Bu nedenle uygulama

CS Instruments Yağ ve Nem Ölçer Standı “Oil Check”

hassasiyetine göre yağın sistemden uzaklaştırtılması gerekir. Sıvı ve aerosol haldeki yağ filtreler tarafından tutulur ancak buhar fazındaki yağı tutmak için aktif karbonlu özel filtreler kullanmak gerekir.

ISO 8573-1:2010 standardına göre basınçlı hava kalitesi ölçümü için Festo ile iletişime geçebilirsiniz.

Basınçlı Hava Kalitesi Ölçümü 2019 OCAK-ŞUBAT-MART / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 39

HABER

Türkiye’nin İlk Yerli Hava Körüğü POSITIVE DISPLACEMENT BLOWERS

Q Series Blowers Flows up to 6200 m3/h Pressures up to 1000 mbar g Vacuums up to -920 mbar g

TÜYLÜOĞLU MAK. NAK. İNŞ. SAN. TİC. LTD. ŞTİ.

40 › AIR WORLD TÜRKİYE / OCAK-ŞUBAT-MART 2019

www.ruutblower.com

HABER

Pnömatik Taşımada Akılcı Çözümler

H Series Blowers Flows up to 8200 m3/h Pressures up to 1000 mbar g Vacuums up to -500 mbar g

Ostim Org. San. Böl. 1231. Sok. No:38-40 Yenimahalle – Ankara / TURKEY Tel: (+90) 312 354 19 11 • Faks: (+90) 312 385 13 97

2019 OCAK-ŞUBAT-MART / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 41 ruutblower@ruutblower.com

TEKNİK MAKALE

KOMPRESÖRDE FİLTRE ELEMANLARI Mehmet ARMAĞAN Yük.Mak.Tek. Fimac - Filtre ve Makine/Genel Müdür

Kompresörlerin akciğeri filtrelerdir. Filtreler sadece hava girişinde sınırlı kalmayıp, çalışma anında ayrıştırmaya ve çıkışta hatlarda “temiz yağsız nemsiz” kuru bir basınçlı hava kullanılmasını sağlayan en önemli kompresör ekipmanlarıdır.

42 › AIR WORLD TÜRKİYE / OCAK-ŞUBAT-MART 2019

TEKNİK MAKALE

K

ompresörler; çalışma prensibi olarak genelde ortam havasını veya her hangi bir gazı veya -sıvıyı sıkıştırmak suretiyle, belli bir basınca çıkartarak ihtiyaç duyulan sistem veya çeşitli ekipmanların çalışmasını sağlayan makinelerdir.

Yağlı-Yağsız, Turbo, Vidalı veya Pistonlu gibi bir çok çeşidi bulunan kompresörler, tabir yerindeyse çoğunlukla ham madde olarak havayı kullanırlar. Bu hava, biz insanların da yaşamlarını sürdürebilmesi için vücutlarına soludukları hava ile aynı havadır. İşte bu kullanılan ortam havasını insanlar akciğerleri ile temizlerken bahsi geçen kompresörlerde çalışma anında kullanmış oldukları havayı filtre elemanları vasıtasıyla temizlerler. Yani kısacası kompresörlerin akciğeri filtrelerdir. Filtreler sadece hava girişinde sınırlı kalmayıp, çalışma anında ayrıştırmaya ve çıkışta hatlarda “temiz yağsız nemsiz” kuru bir basınçlı hava kullanılmasını sağlayan en önemli kompresör ekipmanlarıdır.

Yukarıdaki şekilde görüldüğü gibi filtreler, atmosferik havanın girişinden, basınçlı hale getirilip kullanım alanlarına transfer edilinceye kadar önemli görevler üstlenirler. Bu sebepten ötürü filtre elemanları kompresörler için büyük önem arz etmektedir. Emiş kısmında kaliteli ve doğru tercih edilmeyen filtreler, ciddi ve yüksek maliyetli problemlere sebep olmaktadırlar. Emiş Filtreleri Büyük ölçekli partiküllerin, toz - toprak - duman – vb. kalitesiz hava girişine müsaade etmesi halinde kompresörlerde, Vida-Piston grubu gibi aksamlar, dönen-hareketli hassas parçaların ve diğer ünitelerin hasar görmesine ve hatta tamamen arızalanmasına neden olmaktadır.

Bu sorunlar kompresör arıza-bakım maliyetleri açısından en büyük maliyet kalemini oluşturan Vida-Piston vb. sarması gibi sorunlardır. Doğru tercih edilmeyen ve kalitesiz, düşük kapasiteli filtrelerin kullanılması halinde meydana gelecek olan hasarlar maalesef en yüksek bakım-onarım maliyetlerinin başında gelmekte ve ayrıca işletmelere ağır sorunlar yaşatarak, işletmelerin ciddi zararlar görmesini, hatta işletmelerin durmasıyla sonuçlanan; zaman-nakit ve prestij kaybına sebep olmaktadır.

II. Diğer bir hususta, genel anlamda en çok tercih edilen kompresör tipi olan Vidalı Kompresörlerde, vidaya enjekte edilen yağın, oluşturulan basınçlı havadan ayrıştırılması sırasında kullanılan ve Principle of coalescence (Birleşme prensibiyle yağ ayrımı) işlemi yaparak hava-yağ ayırma işlemini gerçekleştiren separatör filtresidir. Separatör filtresi kompresörlerde, üretilen her 1m3 lük basınçlı havadan, maksimum 3-5mg/m3’e tekabül eden miktarda ki yağın geçmesine müsade ederek, kalan yağın tekrar sistemde kullanılmasını sağlayan, üretilen basınçlı havanında yoluna devam etmesi ve ayrıştırdığı yağı bir döngü yaparak sistemde tekrar kullanılmasını gerçekleştiren kompresör ekipmanıdır. Hava yağ ayırıcı separatörler, kompresör üreticilerinin önermiş olduğu zaman aralıklarında değiştirilmediği ve kaliteli emiş filtrelerinin kullanılmadığı, doğru - uygun yağların tercih edilmediği zamanlarda kısa sürede tıkanarak basınç farkına sebep olmakla birlikte, sisteme yağ vererek çalışma niteliğini kaybetmektedir.

Ayrıca kullanılan yağların, ısı karşısından direnç gösteremeyen, köpürme - kurum yapma gibi sorunlardan dolayı, separatörlerin görevlerini yapamayarak, sistemin durmasına neden olmaktadır.

Burada altı çizilmesi gereken en önemli husus, uygun yağın kullanılması hususudur. Kompresörlerde rastlanan separatör problemlerinin %95’ini uygun olmayan yağların neden olduğu gerçeğidir. Piyasada kaliteli yerli ve ithal kompresör yağların bulunmasına rağmen maalesef bazı üretici ve bilinçsizce servis hizmeti verenlerin, alelade markalar ve diğer sanayi makinelerinde kullanılan ve hatta hidrolik preslerde kullanılan, su tutma oranı yüksek, düşük viskozite ve ısı karşısında viskozite endeksi düşen, köpüklenme ve hacim genişleme diyagramları pozitif olan ucuz yağların tercih edilmesi, separatör filtrelerinin ömürlerini ve performanslarını direkt etkilemektedir. Bu tür sebeplerden ötürü separatör filtrelerinin beklenen zamandan daha önce ömürlerini tamamlamasına ve bazı teknik sorunlara yol açarak, filtre üreticileri ile kullanıcılarının karşı karşıya

8

2019 OCAK-ŞUBAT-MART / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 43

TEKNİK MAKALE

Doğru tercih edilmeyen ve kalitesiz, düşük kapasiteli filtrelerin kullanılması halinde meydana gelecek olan hasarlar maalesef en yüksek bakım-onarım maliyetlerinin başında gelmekte ve ayrıca işletmelere ağır sorunlar yaşatarak, işletmelerin ciddi zararlar görmesini, hatta işletmelerin durmasıyla sonuçlanan; zaman-nakit ve prestij kaybına sebep olmaktadır. gelmesine neden olmaktadır.

Normal ve uygun görülen ortamlarda, 8000 saat gibi yüksek bakım aralığı veren ciddi kompresör firmalarının nasıl bu sürelere varan bakım aralığı verdiği incelendiğinde; olayın aslında filtre elementlerinden daha ziyade, sentetik yağ gibi yüksek nitelikli kompresör yağı ve ehil personel tarafından bakım yapma şartıyla bu sürelerin verildiğini görmek mümkündür. Bu durum kompresörlerde yağın önemini ve doğru yağın separatör filtrelerine pozitif olarak, direkt etkisini net bir şekilde göstermektedir.

III. husus da, sistemde devir daim yapan yağın, kendi döngüsü içinde temizlenmesi hususudur.

Yağın maruz kaldığı sıcaklık değerlerinde meydana gelebilecek olan kurum ve benzeri partikül ve aşınma ile meydana gelen metal parçacıklarının bulunması ve tekrar sisteme girmemesi için görev üstlenen filtreler, yağ filtreleridir. Bu filtreler de giriş-emişte olduğu gibi sistemin çalışma anındaki problemleri, “partikül – kurum - metal tozu vs.” tutmaya yarayan, yağın her döngüsünde temizlenmesini sağlayan olmazsa olmaz filtre gruplarıdır. Bu yerlerde genelde Spin - On Tip yağ filtreleri tercih edilerek, kolay kullanım ve kolay bakım üzerine dizayn edilmiş filtrelerdir.

Son olarak kompresörlerde dikkat edilmesi gereken bir önemli filtre grubuda üretilen basınçlı havanın, sistemde uygun kalitede kullanılabilmesi için, yani “kuru-yağsız ve nem den’’ ayrılmış halde kullanılmasını sağlayan, basınçlı hat filtre grubu kurutucu grubudur.

Havayı kurutma konusu, başlı başına bir uzmanlık ve ihtisas konusudur. Ancak kısaca değinmek gerekirse, kompresörde üretilen basınçlı hava, kullanım alanlarına transfer olur iken, devreye basınçlı hat filtre grubu ile beraber kurutucu cihazları girmektedir.

Burada filtreler bazen tek başlarına bir hat üzerinde kullanılabildiği gibi, asıl ve doğru olan kurutucu ile beraber kullanılmasıdır. Hava kurutucu cihazlarıyla

44 › AIR WORLD TÜRKİYE / OCAK-ŞUBAT-MART 2019

birlikte daha yüksek verimli ve kaliteli; yağdan ve nemden ayrılmış basınçlı havayı, sistemlerin uygun halde kullanımına sunan basınçlı hat filtre grubudur.

Atmosferik havanın kompresöre girdikten sonra ısınıp-soğuması neticesiyle havada bulunan nemin ve separatörden geçtikten sonraki max. “1 – 3 mg/m3“ lük yağı, kompresörden sonra sırası ile; Kaba-orta ve hassas mikron değerlerinde filtrasyon yaparak, yağı ve nemi tutan basınçlı hat filtre grupları, sistemin kaliteli hava kullanabilmesi için büyük önem arz etmektedir. Ayrıca basınçlı hava konusu kullanıldığı yerlere göre farklılıklar göstermektedir. Özellikle sıhhı ortam ve gıda sektöründe kullanılması halinde Aktif Karbon ve Ultra Hassas filtrelerde bu gruba ayrıca dahil edilmek zorundadır.

Tüm bu alanlarda kullanılan filtrelerin kaliteli, uygun kapasiteli, basınca, yağa ve neme karşı, dayanıklı olması ve beklenen zaman aralığında yüksek performansla çalışması büyük önem ve sorumluluk taşımaktadır.

Son kullanıcıların hava sistemlerinde, hali hazırda bir düzeneklerinin bulunmasına rağmen basınçlı hat filtre grubuna gereken hassasiyeti göstermemeleri veya basınçlı hat kurutucu grubunun hiç olmaması, kendi sistemlerinde meydana gelebilecek olan teknik sıkıntılar ve makine ekipmanlarında oluşabilecek arıza ve problemlerden ötürü ciddi zaman ve nakit kaybına uğrayabileceklerini belirtmek gerekir. Bir işletmenin bir fabrikanın veya bir hastanenin filtre sebebiyle sistemlerinin durmuş olmasını düşünmek bile olayın ciddiyetini ortaya koymaktadır. Aynı konunun kompresörlerde kullanılan filtreler içinde meydana gelebileceği düşünüldüğünde, kompresörlerde kullanılan filtrelerin önemi bir kez daha ortaya çıkmaktadır.

Konuyu özetleyerek son verecek olursak; Tüm kompresör gruplarında kullanılan filtrelerin, her birinin ayrı bir görevi ve önemi vardır. Tamamı bir arada, doğru şekilde kullanılması halinde istenilen sonuçlar alınabilmektedir. Her hangi bir filtrenin, yanlış tercih veya kalitesiz ürün seçiminden dolayı sistemin durması, ciddi kayıplara sebep olabileceği gibi, markaların prestij kaybına da neden olacaktır.

Bu husustan yola çıkarak, kompresörlerde atmosferik havanın, basınçlı hale getirilmesi ve üretilen bu basınçlı havanın, insanların faydası için kullanılabilmesi için olmazsa olmaz ekipmanlar Filtrelerdir. Sonuç Olarak; “Doğru - Nitelikli ve Kaliteli Filtre = Doğru Hava”

HABER

2019 OCAK-ŞUBAT-MART / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 45

TEKNİK MAKALE

KOMPRESÖRLERİN ÇALIŞMASINI ETKİLEYEN TEMEL UNSURLAR Mustafa USLU Revindus Müh. San. Ve Tic. A.Ş.

Debi ölçümünü incelediğimiz önceki makalemizin ardından şimdi de kompresörünüzdeki bu debi oluşumuna etki eden faktörleri ele alacağız.

46 › AIR WORLD TÜRKİYE / OCAK-ŞUBAT-MART 2019

TEKNİK MAKALE

B

azı durumlarda seçilen kompresör gerçekten yeterli olsa da, çalışma şartlarında oluşan farklılıklar nedeniyle yeterince debi üretememekte, bu nedenle daha çok çalışmakta, hatta yedek kompresörünüz devreye girmekte veya hat basınçlarınızda düşüşler yaşanmaktadır. Bu tamamen verimsizliklere sebep olup hem faturanıza hem de prosesinize yansımaktadır.

Enerji verimliliğinin sürekli tartışıldığı şu günlerde, basınçlı hava kompresörlerindeki giderler hiç de azımsanacak seviyede olmadığı açıktır. En az etkiye sahip faktörden en büyük etkiye sahip olanına kadar sıralayacağımız bu durumları düzeltmeniz durumunda ne kadar avantaj elde edebileceğinizden de bahsedeceğiz.

Bu makale boyunca örnek olarak, ortalama ve üzeri kalitede bir imalatçının ürettiği 90 kW kompresörü baz alacağız. İmalatçılar, bu güçteki kompresörleri için etiketlerinde/teoride yaklaşık 1000-1100 m³/h (17-18 m³/dak) hava ürettiklerini belirtirler. Bu belirtilen değerler, ISO standartlarında başvurulan 100kPa ortam basıncında, %0 nem oranında ve 20°C ortam sıcaklığındaki hava şartlarında hesaplanan debi değeri temsil etmektedir. Kısacası kompresörler etiket değerlerinde gerçek anlamda debi üretmesi çoğu zaman mümkün görünmemektedir. Bunun üzerine daha da kötüleşen kompresör çalışma şartları, bakımsızlık ve ihmaller ile bu değer daha da düşürmekte ve sistemin yeterli hava ile beslenememesine sebep olmaktadır. Şimdi bu faktörlerin etkilerine detaylı olarak bakalım:

1. BAĞIL NEM

Basınçlı hava kompresörünün bulunduğu ortamdaki nem debi değeri üzerinde etkisi bulunmaktadır.

Pratik olarak anlatmak gerekirse, havanın son soğutucu (aftercooler), tanklarda soğuduktan ve kurutucudan geçtikten sonra kurutulduğu düşünülürse içerisinde bulunan su ve su buharı (nem) tahliye edilerek dışarı atılmaktadır.

Yani havanın doldurması gereken hacmi su buharı ile doldurarak vidada veya silindirde sıkıştırılacak hacimde gereksiz iş yapılmakta. Bu etki ne kadar diye bakarsak;

ŞEKİL-1: Bağıl Nemin Basınçlı Hava Debisi Üzerine Etkisi

ŞEKİL-1’de aynı sıcaklık ve ortam basıncında çalışan kompresörün farklı nem miktarları uygulanması durumunda ne kadar debi kaybettiği görünmektedir. Ortalama %50 nem bulunduran bir çalışma ortamı düşünülürse etiket değerinden %1.18 kadar debi kaybetmekte olduğu görülmektedir. Yani artık 90 kW kompresörümüz 17 Nm³/dak yerine 16.8Nm³/h debi üretebilmektedir.

2. ORTAM SICAKLIĞI

Ortam havasının sıcaklığı yükseldikçe yoğunluğu düşmektedir.

Yani birim hacme daha az kütlede hava girmektedir.

Hacimsel sıkıştırma yapan vidalı ve pistonlu kompresör için bu daha az hava debisi basılacağı anlamını taşımaktadır.

Unutulmamalıdır ki, ortam sıcaklığı; o şehrin veya bölgenin değil, kompresör odasında ve havanın emiş yapılan noktadaki en yüksek sıcaklığıdır. Kompresörün sıcak hava çekme sebepleri: a. Kompresörün son soğutucu (aftercooler) çıkışının havalandırma kanalından atılmaması, kompresörün tüm ısısının kompresör odasında kalmasına sebep olmaktadır. Bu da sıcaklığın gitgide yükselmesine sebep olmaktadır. b. Kompresör son soğutucu (aftercooler) çıkışı için kanal yapılsa da, kurutucu gibi diğer cihazlara benzer özenin gösterilmemesi, onların sıcak hava yaymaları oda sıcaklığını yükseltebilmektedir. c. Temiz hava emişi yapılması gereken yerlerde farklı cihazların sıcak hava çıkışlarının verilmesi oda sıcaklığını yükseltmese bile kompresörün sıcak hava çekmesine sebep olmaktadır.

Yukarıda belirtilen ve daha başka birçok sebepten ötürü kompresör sıcak hava çekmektedir.

Farklı hava emiş sıcaklığının debi üzerine etkisi

8

2019 OCAK-ŞUBAT-MART / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 47

TEKNİK MAKALE

aşağıda incelenmiştir:

çözüm adına doğru hesaplamaların yapılıp bu yatırımlara karar verilmesi çok önemlidir.

3. ORTAM BASINCI/EMİŞ BASINCI

ŞEKİL – 2: Sıcaklığın Basınçlı Hava Debisi Üzerine Etkisi

ŞEKİL-2’de sıcaklık artışının kompresörün bastığı hava debisi üzerine etkisi gözlemlenmiştir. Etiket değeri 17Nm³/dak olarak verilmiş bir kompresörün ortam sıcaklığı 40°C mertebesine çıkması bir anda %6.4 gibi büyük bir debi kaybına sebep olmakta ve aynı kompresörün 15.9 m³/dak hava debisi üretmesine sebep olmaktadır. Bu sıcaklık çok uç noktalarda olmayıp yaz aylarında birçok kompresör odasında görülebilmektedir.

Bağıl ne ile karşılaştırıldığında ortam sıcaklığının debi üzerine etkisinin daha büyük olduğu açıktır.

Bu nedenle, karasal iklimin sürdüğü, nemin düşük olduğu ortamlarda evaporatif soğutma ile nemi yükselterek sıcaklığı düşürmek uygun bir çözüm olabilmektedir. Aşağıda örnek bir kompresör odasındaki sıcaklık ve nem durumunun evaporatif soğutma sonrası değişimi ve debideki artışı görülmektedir.

Kompresör Odası (90 kW Vidalı) Ortam Sıcaklığı: 40°C Bağıl Nem: 25% Üretilen Debi: 15.62 m³/dak

Kompresörler basınçlı hava oluşturmak için ortam havasından çektikleri havayı filtreler, sıkıştırma grubundan/vidadan geçirir, yağ soğutmalı sistem ise separatör tankında yağın büyük kısmını ayırır, separatör elementinden hatta kalan ince yağı ayırır, gerekli tank, soğutucu, filtre ve kurutuculardan geçirdikten sonra hatta ulaştırır. Havanın izlediği bu yol boyunca oluşacak her daralma basınç düşümüne sebep olmaktadır. Bu da enerji kaybı olarak haneye yazılır. Bu konu sıklıkla dile gelmekte, artık yavaş yavaş bilinçli son kullanıcılar tarafından da anlaşılıp kabul edilmekte ve önlemler alınmaya başlanmaktadır.

Bu konuda ihmal edilen nokta ise kompresörün sıkıştırma grubuna/vidasına havanın gelmeden önceki geçtiği yol ve basınç düşümünün etkisidir.

Makalemizin başında belirttiğimiz gibi, kompresör etiketleri 100 kPa ortam basıncında, 20°C sıcaklık ve %0 nem şartlarında çalıştığı sürece verebileceği debiyi belirtmektedir. Deniz seviyesinden uzaklaştıkça ortam basıncı düşer. Aşağıdaki grafikte bu değişim gözlemlenmektedir.

Kompresör Odası (90 kW Vidalı) Ortam Sıcaklığı: 25°C Bağıl Nem: 80% Üretilen Debi: 16.30 m³/dak

ŞEKİL – 3: Evaporatif Soğutma ile Kompresör Debisindeki Artış

Oldukça uygun ilk yatırım ve işletme maliyetlerine sahip olan evaporatif soğutma ile kompresör odası şartlandırılması bu örnekte işlenmiştir. Bu tip soğutma işlemi kuru/karasal iklimlere sahip işletmelerde rahatlıkla kullanılabilir.

Nemin yüksek olduğu işletmeler için alternatif çözümler bulunmaktadır. Yalnız unutulmamalıdır ki kompresör odasını şartlandırmak adına yapılması gereken yüksek maliyetli yatırımlar ve yüksek işletme giderlerine sahip sistemlerin kurulması faydadan çok zarar getirecektir. Bu nedenle optimum

48 › AIR WORLD TÜRKİYE / OCAK-ŞUBAT-MART 2019

ŞEKİL – 4: Deniz Seviyesine Bağlı Atmosferik Basıncın Değişimi

Deniz seviyesinden uzaklaştıkça düşen basınç nedeniyle kompresörün emişindeki basınç da dolayısıyla azalmakta ve bu da debiye direkt etki etmektedir. Kompresörün emiş yaptığı noktadaki basıncın debiye olan etkisi aşağıdaki tabloda verilmiştir.

8

TEKNİK MAKALE

ŞEKİL – 5: Ortam/Emiş Basıncının Debi Üzerine Etkisi

ŞEKİL – 5’den de anlaşılacağı gibi, deniz seviyesinden yukarılara çıkıldıkça VEYA emiş yapılan ortam basıncı düştükçe kompresörün basabileceği debi miktarları oldukça fazla bir şekilde düşmektedir. Bu nedenle basınçlı hava ihtiyacı belirlendikten sonra direkt buna denk gelen kompresör seçmek her zaman doğru olmayabilir.

Kompresörün emiş yaptığı basınç debiyi direkt etkilemektedir. Dolayısıyla sadece kompresörün bulunduğu yerin deniz seviyesinden yüksekliği değil, oda tasarımı ve kullanımın sebep olduğu basınç farklılıkları da debinin düşmesine aynı etkiyi göstermektedir. Deniz seviyesinden yükseklik konusunda yapılabilecek şeyler sınırlı iken aşağıda sıralanan etkenler kullanıcı/tasarımı yapan kontrolünde olup değiştirilebilir olduğu için verim artışında faydası olacaktır. a. Kompresör Odası Havalandırması: Son soğutucu (aftercooler) fanları ve kompresörler tam kapasite çalıştığında odanın vakuma geçmesi (ortam basıncının altına düşmesi) sebebiyle kompresörün ürettiği debide düşüş yaşanacaktır. Bunu engellemek için, kompresör odasının havalandırması için menfezlerin yeterli açıklıkta olması, ilave fanlarda kompresör odasının pozitif basınçta kalması sağlanabilir. b. Kompresör Panellerinin Kontrolü: Kirli, tozlu veya parçacığın yoğun olduğu bölgelerde çalışan kompresörlerin ön panellerine genellikle ön filtre yerleştirilmektedir.

Böylece kompresör emişinde bulunan filtrenin ömrü uzatılmakta ve etkili bir çözüm sunulmaktadır.

Bu ön filtrenin zamanında değiştirilmemesi, gitgide tıkanıklığa, kompresör kabin içerisinde vakum oluşmasına, dolayısıyla da etkin debinin düşmesine sebebiyet vermektedir. Bu etkinin oluşmasını engellemek için ön panel filtrelerin sık sık temizlenmesi ve olması gereken periyotlarda değiştirilmesi hem enerji verimliliği hem de performans anlamında sisteminizi sağlıklı tutacaktır.

50 › AIR WORLD TÜRKİYE / OCAK-ŞUBAT-MART 2019

c. Hava Emiş Filtresi Kontrolü: Normal şartlarda basınçlı hava kompresörünün emiş filtresi sıkıştırma elemanlarını/vidayı dışarıdan gelen toz vb. etkilerden korumak için yerleştirilmiştir.

Bu filtre zamanla tıkanır ve bu sebeple kompresör emişi vakuma geçer. Normal şartlar altında 37 mbar seviyesine ulaşmadan değiştirilmesi gerekir.

Unutulmamalıdır ki bu değerde kompresörünüz %3 kadar debi kaybı yaşamaktadır. Kullanıcılar genelde bu filtreyi ihmal eder, temizlemeye çalışır, iyice tıkanınca hatta patlayıncaya kadar kullanmaya devam etmektedirler. Bu filtreyi değiştirmemenin bedelinin %25 hatta daha fazla debi/enerji kaybı olduğunun farkında olmadıkları için bu yola gitmektedirler. Bu nedenle makalemizde bu kaybı belirtmekte, konu ile ilgili kişileri bilgilendirmeyi kendimize görev bilmekteyiz.

Makalemizi örnek bir kompresör seçimi yaparak tamamlamayı uygun görmekteyiz. Mesela 17 Nm³/dak hava ihtiyacı tespit edilen ve Kayseri’de yüksek irtifada kurulu (2000m) bir tesis için kompresör seçimi yapmamız gerektiğini varsayalım.

Yaz aylarında kompresör oda sıcaklığının 45°C civarlarına çıktığını ve nemin en fazla %25 olduğunu tespit ettik.

Ortam Basıncı: 820 mbar Ortam Sıcaklığı: 40°C Bağıl Nem: %25 İhtiyaç Duyulan Basınçlı Hava Debisi: 17 Nm³/dak Olması gereken minimum kompresör etiket değeri: 23 Nm³/dak !!! Örnekten de anlaşılacağı gibi bütün etkiler bir araya geldiğinde olması gerekenden oldukça fazla bir kompresör bu tesisin işini görmektedir.

Mevcut durumda kompresör ihtiyacınızı belirlerken tüm bu değişkenleri göz önünde bulundurmanız gerekmektedir. “Tecrübeye sabitlenmiş”, “%20 büyük sistem işinizi görür“ gibi satış argümanlarından ziyade; ölçümler sonucu ihtiyacınız olan kapasitenin belirtildiği, şartlarınız göz önünde bulundurularak düzeltilmiş doğru debiye sahip kompresörler ve tedarikçiler ile çalışmanız kısa ve uzun vadede avantajınıza olacaktır.

Kompresörler, artan enerji fiyatları, verimlilik bilinci ve diğer maliyetler nedeniyle artık daha önemli hale gelmektedir. Bahsedilen maliyetleri düşürmek, verimliliğinizi yükseltmek, ihtiyacınızı tam tespit etmek artık sürekli ölçerek, izleyerek, analizler ederek ve bunları doğru değerlendirerek mümkün olmaktadır.

2019 OCAK-ŞUBAT-MART / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 51

MAKALE

BASINÇLI HAVA VE SOLUNUM HAVA KALİTESİ Alptuğ YATAĞANBABA Makina Mühendisi / Ar-Ge Merkezi Yöneticisi

Özcan GÜRSOY

Makina Mühendisi / Proje ve Kalite Güvence Müdürü

Hava kalite seviyesinin bilinmesi, basınçlı hava enerjisinin ve diğer işletme maliyetlerinin tespitinde önemli bir faktördür, çünkü enerji tüketim ve bakım ihtiyaçlarının yanı sıra sermaye maliyetlerini de arttıran ek hava arıtma ekipmanları prosesi daha pahalı hale getirmektedir.

52 › AIR WORLD TÜRKİYE / OCAK-ŞUBAT-MART 2019

MAKALE

K

ompresörden elde edilen basınçlı Katı Partikül Su Yağ hava normal şartlarda kullanım Toplam ağ Kütleye Buhar Parçacık Boyutuna Göre Sıvı (aerosol, Göre amacına uygun bir kalitede çiğlenme SINIF sıvı ve değildir. Hava kalitesini olumsuz (m3 başına maks. parçacık boyutu) sıcaklığı buhar) yönde etkileyen kirletici maddeler çeşitli 0,5o 1-5μm mg/m3 C g/m3 mg/m3 0,1-0,5μm faktörlerden kaynaklanmaktadır; [1] 1μm • Kompresöre giren atmosferik hava, 0 Ekipman üreticisi veya müşteri tarafından belirlenen Sınıf 1’den daha sıkı standartlar lokal işlemlerden kaynaklanan (özellikle 1 0,01 ≤ 20,000 ≤ 400 ≤ 10 ≤ -70oC endüstriyel bir ortamda) partikül 2 0,1 ≤ 400,000 ≤ 6,000 ≤ 100 ≤ -40oC madde (korozyon partikülleri), su (sıvı 3 ≤ veya doğal olarak havada bağıl nem ≤ 1,000 ≤ -20oC 1 90,000 formunda) ve yağ (giriş havasında 4 ≤ ≤ +3oC 5 veya kompresörlerde yağlayıcı olarak 10,000 kullanılan yağlardan aerosol/sıvı 5 ≤ ≤ +7oC ve hidrokarbon/buhar formunda) 100,000 içerebilir.

6 ≤5 ≤ +10oC • Özellikle pistonlu tip arızalı/ 7 5-10 ≤ 0,5 bakımı yapılmamış kompresörler 8 0,5-5 güvenli olmayan seviyelerde hem 9 5-10 karbonmonoksit (CO) hem de X > 10 > 10 > 10 karbondioksit (CO2) gazlarını üretebilir.

MİKROBİYOLOJİK KONTAMİNANTLAR GAZ KONTAMİNANTLAR • Filtrasyonda kullanılan filtre Saflık sınıfı tanımlanmamıştır.

Saflık sınıfı tanımlanmamıştır. elemanlarının sınırlı bir ömrü vardır Bahsedilen gazlar : C1 ile C5 ve havada yüksek seviyelerde bulunan aralığında hidrokarbonlar, CO, yağ ve su içeriğine bağlı olarak yeterli CO2, SO2, NOX filtrelemeyi yapamayabilirler.

Tablo 1. ISO 8573-1:2010 standardına göre sıkıştırılmış • Kurutucu filtrelerin performansı çalışma hava sınıfları ve kirlilik miktarları sıcaklığından önemli ölçüde etkilenir. Bu durum uzun bir süre için yetersiz kalitede hava Sıkıştırılmış havanın gerekli standardları sağlanmasına neden olabilir karşılaması amacıyla kullanılan üniteler (Şekil 1) • Sıkıştırma işlemi sonrasında sıcaklığı artan tipik olarak bir filtrasyon sistemi, hava kurutucusu havanın tekrar soğutulmasındaki yetersizlik ve yağ/su ayırıcısını içerir. filtrasyona giren havanın yüksek sıcaklıkta olmasına dolayısıyla filtre elemanlarının zamanından önce arızalanmasına ve sisteme arzu edilenin üzerinde yağ ve su geçmesine neden olabilecektir.

Basınçlı hava kalitesi sınıfları, Uluslararası Standartlaştırma Organizasyonu (ISO) standardı 8573 de tanımlanmıştır. ISO 8573 serisinden ISO 8573-1:2010 basınçlı hava gereksinimleri ve ilgili kalite sınıfları için her bir metreküp sıkıştırılmış havada izin verilebilir maksimum kirlilik miktarını miktarını belirler (Tablo 1). Ancak bu standard gazlar ve mikroorganizmalar için gerekli sınıflandırmayı içermemektedir.

Şekil 1. Basınçlı hava hattı hava kalite aşamaları

Sıkıştırılmış havanın bir metre küpü, milyonlarca partikül, önemli miktarda su-yağ ve hatta kurşun, kadmiyum ve civa gibi ağır metaller içerebilir. Bu nedenle kompresör üreticilerinin bakım ve enerji maliyetlerini azaltmak için doğru ve etkin bir basınçlı hava hazırlığı yapmaları gereklidir. Filtrasyon sistemi, hava kompresörü

8 2019 OCAK-ŞUBAT-MART / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 53

MAKALE

girişinden itibaren dağıtım sistemi boyunca parçacıkları, sıvı aerosolleri, yağ buharlarını ve kokuları giderir.

Filtre kartuşunun iç yapısına bağlı olarak tutulan partikül boyutu, yağ ve su miktarı değişmektedir.

Bir kompresörde su buharı oluşumu kaçınılmazdır ve sıkıştırılmış hava hat boyunca hareket ederken soğur ve doyma noktasına ulaştığında (çiğ noktası) buhar yoğunlaşarak sıvı hale geçer. Bu yoğuşma valf ve diğer bileşenlerin hasar görmesine neden olarak bakım gereksinimlerini artırır ve hava kalitesini etkiler.

Hava kurutucular, hava içerisindeki yoğunlaşan sıvı miktarını azaltarak/bertaraf ederek havayı kuru, temiz ve operasyonlara uygun hale getirmek amacıyla kullanılırlar. Yağ/Su ayırıcılar ise sıkıştırılmış hava şebekesinden etkili bir şekilde yoğunlaştırılmış su ve yağı ayrıştırmak (> %90) için kullanılmaktadır. Ürün ve işlem güvenliği sıkıştırılmış havanın kalitesine bağlı olan şirketler büyük bir sorumlulukla karşı karşıyadırlar. Sıkıştırılmış hava için sağlanması gereken kalite uygulamadan uygulamaya değişmekle birlikte optimal üretim süreçleri, güvenli sistemler ve düşük maliyetli çalışma arzusu şirketlerde hep aynı kalmaktadır. Süreçlerin kârlılığı, şirketlerin devamlılığı ve tüketici güveninin kazanılabilmesi yeterli sorumluluğun alınmasına ve kalite güvencesine tam anlamıyla güven duyulmasına bağlıdır. Bu nedenle özellikle basınçlı hava sektöründe faaliyet gösteren şirketlerin hava kalitesi standartlarını karşılayabilme amacıyla tasarruf potansiyelini dikkate alırken kaliteden de ödün vermeyecek seçimler yapmaları beklenir.

Bir uygulama için ihtiyaç duyulan hava kalitesinin belirlenmesi, basınçlı havanın son kullanımı göz önüne alınarak yapılabilir. Özellikle gıda ve ilaç endüstrisi, kimyasal tesisler vb. proses endüstrilerinde, solunum havası sistemlerinde basınçlı hava kalitesi oldukça önemli bir rol üstlenmektedir.

Solunum havası uygulamaları ise farklı bir hava işleme kombinasyonu içerirler.

Basınçlı solunum havası, bir hava kompresörü tarafından üretilen ve uygun filtreleme sistemleri tarafından kullanıma uygun hale getirilen havayı tanımlar. Solunum havası kompresörleri yangın ve acil müdahale ekipmanları (Self-contained breathing apparatus-SCBA), dalış ekipmanları, denizaltılar, deniz taşımacılığı, dağcılık, tıbbi yaşam ve ilk yardım ekipmanları gibi birçok uygulama alanına sahip olan solunum havasının kalite ve güvenliğini etkileyebilecek birçok ekipmanı barındırırlar. Bu nedenle solunum havası uygulamaları için basınçlı havanın ilgili yerel solunum havası standardlarını karşıladığından emin olmak gerekmektedir. Bu standardlar kabul edilebilir seviyelerde oksijen, azot, karbondioksit, karbonmonoksit, nem, yağ ve diğer iz gazlarını tanımlar.

Solunum uygulamalarında kullanılan basınçlı havanın kalitesinin, insan sağlığı ve kurumsal itibar riskini önlemek için gerekli standardlara uygun olması hayati önem taşımaktadır. Solunum aparatlarında kullanılan basınçlı hava kalitesi EN12021:2014 “Solunumla ilgili koruyucu cihazlar - Soluma tertibatları için sıkıştırılmış hava” Avrupa Standardında sınıflandırılmıştır. Standard su altında ve üstünde (SCUBA) kullanılan basınçlı hava solunum cihazları, solunum cihazları ve sentetik hava sağlayan sistemler aracılığıyla solunum havası besleyen sistemler için de geçerlidir. EN12021:2014 standardında belirtilen solunum hava kalite seviyeleri Tablo 3’de özetlenmiştir.

Parametre

Gereklilik

Oksijen (O2)

% 21 ± %1

Karbonmonoksit (CO)

≤ 5 ppm

Karbondioksit (CO2)

≤ 500 ppm

Yağ

≤ 0.5 mg/m³

Su

≤ 25 mg/m³

Koku/Tat

Önemli bir koku yada tat yok

Kullanım Alanı

Uygulama

Tesis havası

Hava araçları, genel tesis havası

Cihaz havası

Laboratuarlar, boya püskürtme, toz kaplama, iklim kontrolü

Tablo 3. EN 12021:2014 Sıkıştırılmış solunum hava standart gereklilikleri

Proses havası

Gıda ve ilaç proses havası, elektronik

•

Solunum havası

Hastane hava sistemleri, dalış tüpü dolum istasyonları, temizlik ve / veya kumlama için solunum cihazları

Tablo 2. Basınçlı hava genel kullanım alanları

Tablo 2’de görülen bu uygulamaların her birisi ihtiyaç duyulan kaliteyi karşılamak için farklı bir hava kalite seviyesi gerektirir. Endüstriyel uygulamalar tipik olarak ilk üç hava kalitesi seviyesinden birini kullanır.

54 › AIR WORLD TÜRKİYE / OCAK-ŞUBAT-MART 2019

•

Gereklilikler, solunan hava tedarikinde serbest sıvı bulunmamasını şart koşar.

Solunum havası kaynaklarında kullanılan havada yoğuşma ve sonucunda donmayı önlemek için yeterince düşük bir çiğ noktası olmalıdır. Solunum havası, ortam sıcaklığının bilindiği bir alanda kullanıldığında veya depolandığında çiğ noktası, öngörülen en düşük sıcaklığın en az 5°C altında olmalıdır. Genellikle en düşük sıcaklığın tahmin edilemediği durumlarda çiğ noktası -11°C’yi

8

KURUTUCU FİLTRE İÇ ELEMANLARI

CE BELGELİ EMNİYET VENTİLLERİ İLE HİZMETİNİZDEYİZ

İkitelli OSB Mah. Aykosan Çarşı Blok Sk. Aykosan Çarşı No: 1/1 20 Başakşehir/İstanbul Tel: 0212 551 47 56 - Mobil: 0533 582 31 41 hipacmakina@outlook.com

MAKALE

•

•

•

•

geçmemelidir.

Atmosferik şartlarda dolu bir soluma tüpünden direkt olarak analiz yapıldığında izin verilen maksimum hava su miktarı; Hava, @ nominal basınç 40-200 bar, maksimum su içeriği 50 mg / m3 Hava @ nominal basınç > 200 bar, maksimum su içeriği 35 mg / m3 Ayrıca kompresörün ürettiği 200/300 bar(g) sıkıştırılmış havanın soluma tüpüne dolumu esnasında analizi yapıldığında, maksimum su içeriği 25 mg/m3’ü geçmemelidir.

Oksijen (O2), atmosfer içerisinde % 21’lik hacime sahip, yaşam için gerekli olan kokusuz ve renksiz bir gazdır. Oksijen seviyesi insan sağlığı için en önemli güvenlik faktörlerinden bir tanesidir. İş Sağlığı ve Güvenliği Ajansı (OSHA), insanlarda havadaki optimum oksijen aralığını yüzde 19.5 ila 23.5 arasında belirlemiştir. % 16’nın altındaki seviyelerde zihinsel etkinlik, görme keskinliği ve kas koordinasyonunda azalmalar meydana gelir. % 10’un altında bilinç kaybı oluşabilir. % 6’nın altında ise ölüm gerçekleşir. Atmosferik orandan çok yüksek oksijen konsantrasyonlarında insanlar zararlı yan etkiler yaşayabilirler, ayrıca yangın ve patlama tehlikesi de artmaktadır. Kompresör girişinde egzoz dumanı ile kirlenmiş havanın çekilmesi, yağlama yağının yanması solunum havasında düşük O2 seviyesine neden olabilir.

Karbonmonoksit (CO), renksiz, kokusuz, tatsız ve oldukça zehirli bir gazdır. Normal atmosferik seviyeler 0.1 ppm civarındadır, ancak yanma kaynakları bulunan yerlerde bu seviye daha yüksek olacaktır. CO, kanı hemoglobinle birleştirerek vücudun dokulara oksijen iletme kabiliyetini azaltan karboksihemoglobin oluşturur.

CO maruziyeti baş ağrısı, bulantı, kusma, baş dönmesi, yorgunluk, halsizlik, kafa karışıklığı, görme bozukluğu, bayılma gibi semptomlar ile kendini gösterir. Kısa süreli maruz kalma kalıcı nörolojik hasara ve ölüme yol açabilir. CO

56 › AIR WORLD TÜRKİYE / OCAK-ŞUBAT-MART 2019

•

•

kompresör hava girişinden sisteme karışabileceği gibi pistonlu tip kompresörlerin aşırı ısınması, yağlama yağının bozulması sonucunda da sistem içerisinde üretilebilir. OSHA’nın CO için izin verilen maruz kalma sınırı, 8 saatlik bir süre boyunca ortalama olarak 50 ppm’dir. EN12021:2014 standardında ise basınçlı solunum havası için bu limit maksimum 5 ppm olarak belirtilmiştir.

Karbondioksit (CO2), kokusuz, tatsız ve zehirli bir gazdır. CO2’nin atmosferdeki konsantrasyonu yaklaşık 400 ppm’dir. Kompresör hava giriş yanında egzoz emisyonları, hava filtre sistemlerinin arızası solunum havası içerisinde CO2 konsantrasyonunun artmasına neden olabilir.

CO2, OSHA’nın 5,000 ppm’lik izin verilen bir maruz kalma sınırına sahip iken EN12021:2014 standardında ise bu limit maksimum 500 ppm olarak sınırlandırılmıştır.

Sıkıştırılmış solunum havası içerisindeki yağ buharı atmosferin doğal bir bileşeni değildir.

Kompresörler parçaların sürtünme nedeniyle aşırı ısınması ve buna bağlı olarakta aşınmasının önlenmesi amacıyla mineral veya sentetik yağla yağlanırlar. Pistonlarda havanın sıkıştırılması için gereken büyük kuvvet ve hareket hızları bir miktar yağın atomize olmasına neden olur. Bu nedenle kompresör kademe çıkışlarındaki sıkıştırılmış hava yağ buharı içerebilir. OSHA tarafından izin verilen maruz kalma sınırı 5 mg/m3, EN12021:2014 standardında ise maksimum 0.5 mg/m3 ‘tür.

Sonuç olarak, hava kompresörü tarafından üretilen solunum havasının yetkili kişiler tarafından periyodik olarak test edilmesi, kompresör hava girişinin egzoz gazlarının birikmesine sebebiyet verecek kaynaklardan uzak bir yere yerleştirilmesi, kullanılan ekipmanlar için kullanım kılavuzlarında önerilen bakım talimatlarının belirtilen sürelerde uygulanması öncelikle insan sağlığını korurken aynı zamanda kompresörlerinde en uygun düzeyde performans göstermesini sağlayacaktır.

BU BİR İLANDIR

RÖPORTAJ

Basınçlı hava sektöründe güvenilir çözümler sunan ve dayanıklı makineleri ile ön plana çıkan bir firma olmayı başardık.

n e z Ö m i h a r İb ürü

r Genel Müd

resö Özen Komp

60 › AIR WORLD TÜRKİYE / OCAK-ŞUBAT-MART 2019

B

asınçlı hava sektörünün öncü firmalarından Özen Kompresör'ün dünü bugünü ve geleceğine dair planlarını Özen Kompresör Genel Müdürü İbrahim Özen ile konuştuk. n Merhabalar bize kapılarınızı açtığınız için teşekkür ederiz. Özen Kompresör firmasını bize kısaca tanıtır mısınız?

1970 yılında babam Mehmet Özen tarafından küçük bir atölyede kurulan Özen Kompresör, 1990 yılında kompresör üretimine başladı.

Makine üretimi konusunda 45 yılı aşkın deneyime sahip firmamız, 2012 yılından bu yana Konya Organize Sanayi Bölgesi’ndeki 20 bin metrekarelik alana sahip yeni fabrikasında üretimine devam ediyor. Düşük, orta ve yüksek basınç kompresörlerin yanı sıra kurutucu ve filtre gibi basınçlı hava ekipmanlarını da üretiyoruz.

OBS D vidalı booster (10-40 Bar) kompresörü üreten tek firmayız. OBS D vidalı frekans invertörlü direkt akuple orta basınç kompresör serisi, pet şişe şişirmeden ağaç ve cam endüstrisinde kullanılan kaplama tekniklerine, maden ocaklarında metan ve diğer zararlı gazların tahliyesinden santrallere kadar birçok endüstride ihtiyaç duyulan hava temininde verimliliği ile ön plana çıkıyor. Ayrıca OSC T tanka monte kurutuculu serimizde, yüksek kapasitede 1000 litrelik tank sunabilen tek firmayız. 2,5 bar ila 40 bar basınç aralığında pistonlu kompresörden vidalı kompresörlere, vidalı boosterdan kurutucu ve filtrelere kadar geniş bir ürün portföyü ile 45 ülkeye ihracat yapıyoruz. n Sektörde Özen kompresör firmasını ve 2019 planlarını kısaca anlatabilir misiniz?

Basınçlı hava sektöründe güvenilir çözümler sunan ve dayanıklı makineleri ön plana çıkan bir firma olmayı başardık. 81 ilde 40’ın üzerinde servis ağı ve 60’e yakın bayimizle birlikte müşterilerimizin verimliliğini artırmak için çalışıyoruz.

Yerli bir kompresör üreticisi olarak üzerinde hassasiyetle durduğumuz

RÖPORTAJ konulardan biri uluslararası rekabette global bir oyuncu haline gelmek için gerekli tüm altyapı çalışmalarını yapmak ve bu yolda kararlılıkla ilerlemek. Bu amaç doğrultusunda kendi vidamızı üretmek için çalışmalar yürütüyoruz. Türkiye’de sonik nozul debimetre ile kompresör debisini ölçen tek firmayız. Şu anda bu sistem sadece Amerika’da kullanılıyor. Henüz Avrupa bile bu teknolojiyi kullanmıyor. Otoriteler tarafından basınç ölçmede en doğru yöntem olarak kabul edilen bu teknolojiyi, kendi yazılımımızı da ilave ederek faaliyete geçirdik. Üretimde basınç kontrollerini yaparak, seri numarasıyla beraber sistemimize kaydediyoruz. İsteyen müşterilerimizle de bu verileri paylaşıyoruz. Sektör temsilcisi firmalar ile birlikte TSE’ye bu sistemin ülkemize bağımsız bir kuruluş olarak kazandırılması için başvuru yaptık. Özen Kompresör olarak sektöre öncülük ediyoruz.

2018 yılı hepimizin bildiği gibi zor bir yıl oldu. Özellikle yılın ikinci yarısında yaşanan ekonomik gelişmeler tüm iç piyasada satışları etkiledi. Üretiminin %35’ini ihraç eden bir firma olarak bu süreci etkilenmeden geçirdik. Dış ticarete ağırlık verdik ve stratejimizi gözden geçirerek yeni aksiyonlar oluşturduk. Ekim 2018 itibari ile düşük ve orta basınçlı pistonlu ve vidalı kompresörleri, hava kurutucuları, hava tankları ve hava aksesuarlarından oluşan ürün gamımızı Ozen Air Technology şirketimiz ile Kuzey ve Güney Amerika pazarında satışa sunduk.

Aralık ayında ilk makinelerimizi gönderdik. Amerika’daki etkinliğimizi büyük ölçüde arttırmayı planlıyoruz. Tüm bu çalışmaların sonuçlarını 2019 yılında alacağımızı ve uluslararası rekabette istediğimiz noktaya gelmek için durmadan çalışacağımızı söyleyebiliriz. Özen markası sadece yurt içinde değil yurt dışında da güvenilirliği ile anılan bir marka olmaya devam edecek. n Sektöre genel anlamda baktığınızda özen kompresörü nerede görmek istiyordunuz ve şu anki konumu itibariyle neredesiniz sizce?

Biz büyüklerimizden iş yapmak kadar, doğru iş yapmanın ne kadar önemli olduğunu öğrenerek büyüdük.

Sektöre güvenilir ürünler sunan, müşterilerimizin ve iş ortaklarımızın memnuniyetini önemseyen bir firmayız. Uzun dönemli ilişki geliştirmenin önemine inanıyoruz.

Bizden pistonlu kompresör alarak iş hayatına başlayan bir müşterimiz, işini büyüttükçe kompresör yatırımını da büyütüyor. Birçok müşterimizde Özen ürünlerinin tümünü görebilirsiniz. Yıllar içinde gelişen ihtiyaçlarına Özen ürün gamındaki farklı ürünlerle destek olabiliyoruz.

Uzun dönemli işbirlikleri geliştirmek ve birlikte büyümek ayrı bir haz ve mutluluk. B2B hizmet veren bir marka olarak üretim yapan işletmeler bizi yakından tanıyor. Tabi ki amacımız hem yurt içi hem de yurt dışı pazarda, pazar payımızı artırmak ve müşterilerimizin güvendiği bir iş ortağı olmaya devam etmek.

Sonik nozul debimetre ile kompresör debisini ölçen tek firmayız. Şu anda bu sistem sadece Amerika’da kullanılıyor. Henüz Avrupa bile bu teknolojiyi kullanmıyor. Otoriteler tarafından basınç ölçmede en doğru yöntem olarak kabul edilen bu teknolojiyi, kendi yazılımımızı da ilave ederek faaliyete geçirdik. Üretimde basınç kontrollerini yaparak, seri numarasıyla beraber sistemimize kaydediyoruz. İsteyen müşterilerimizle de bu verileri paylaşıyoruz.

Sektör temsilcisi firmalar ile birlikte TSE’ye bu sistemin ülkemize bağımsız bir kuruluş olarak kazandırılması için başvuru yaptık.

2019 OCAK-ŞUBAT-MART / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 61

RÖPORTAJ

“Dünya başka bir yöne evrilirken ve rekabette öne geçebilmek için Endüstri 4.0 konuşulurken çağın gereklerine uygun davranmalıyız. Firmamızı Endüstri 4.0 ilkelerine uygun bir yapıya taşımak için tüm gayretimizle çalışıyoruz.”

n Özen kompresörün son yıllarda ABD pazarına girmek için ciddi bir çalışma yaptığını duyuyorduk ve bunu yaptınız? ABD pazarında girişte sizi zorlayan bir şey oldu mu?

Daha önce de değindiğimiz gibi Ekim 2018’den beri Amerika’da yerleşik olarak yer alıyoruz. Tabi ki bu seviyeye gelebilmek hiç kolay olmadı. Öncesinde yıllar süren bir ön araştırma ve strateji geliştirme dönemimiz oldu.

Amerika CAGI’nin kullandığına benzer bir sistem olan TSE 1217 standartlarına göre düzenlenmiş “Sonik Nozul Debimetre” ile ölçümler yaparak kullanıcılarımıza dünya standartlarında test ve kontrolden geçen ürünler sunmaya başladık.

Amerika’nın istediği ASME ve UL standartlarına sahip ürünleri, üretimimizin bir parçası yapmak için tüm ekip olarak yoğun mesai harcadık. Tecrübeli ve işinin hakkını vererek özveri ile çalışan ekibimizle karşılaştığımız tüm zorlu süreçlerin üstesinden gelmeyi başardık. Tüm bu çalışmaları yaparken bizi çok daha ilerilere taşıyacak bilgi ve birikim elde

62 › AIR WORLD TÜRKİYE / OCAK-ŞUBAT-MART 2019

ettik. n Özen kompresör kendi vidasını yapacak mı? Birçok çalışmayı yaptığınızı biliyorum. Özen kompresör hangi şartlarda vida yapar.

Bu konusunda bizimle paylaşmak istediğiniz bir şey var mı?

AR-GE departmanımız 2-3 yıldır kendi vidamızı üretme konusunda TÜBİTAK desteği ve Sakarya Üniversitesi Öğretim görevlileri ile birlikte çalışmalar yürütüyor.

TÜBİTAK öncelikli alanlar araştırma teknoloji geliştirme ve yenilik projeleri destekleme programı proje değerlendirme ve izleme sistemi kapsamında başlamış olan ‘Vidalı Kompresör ve Test Düzeneği Geliştirilmesi Prototip İmalatı’ isimli projemiz TÜBİTAK ayağını tamamladı. Şu anda prototip imalatı ve testleri üzerine çalışmalarımızı yürütüyoruz.

Yalnız vida üretimi konusunda bir noktanın altını özellikle çizmekte fayda var. Vidayı üretmek başlı başına yeterli bir konu değil, çünkü verimli bir iş modeli için üretilen ürünün çok daha fazla adetlerde satılması gerekiyor. Örnek vermek gerekirse, Özen Kompresör olarak ihtiyaç duyduğumuz vida adedinin 8-10 katını satış olarak gerçekleştirerek verimliliği yakalayabiliyoruz. Bu noktada önerimiz devlet desteği ve öncülüğünde bir çalışma grubu veya ortamı oluşturarak, üretilen ürünün özellikle yerli üreticiler arasında kullanılmasını sağlayabilmek. Bu sayede kritik ürünlerde dışa bağımlılığın azalmasını sağlayabiliriz.

n Özellikle Özen Kompresörün kaliteli kompanentler kullandığını biliyoruz ama Konya ilinin üzerine yapışan bir algı var. Bu konuda bir şeyler söylemek ister misiniz? Etkin bir sanayici olarak bunu Konyalı sanayiciler ile tartışıyor musunuz?

Bildiğiniz gibi Konya Organize Sanayi Bölgesinde aktif rol alıyorum.

Bu vesileyle birçok arkadaşımız ile bölgemize ilişkin konuşma ve tartışma fırsatımız oluyor. Ülkemize tarım ve sanayide önemli bir katkı sağlayan bölgemizin kalite çizgisinin yukarılara taşınması çok önemli. Son yıllarda Konya sanayicisinin yaptığı ihracat hamleleri ve ISO listesinde yer alan firmaların daha yukarılara çıkması global bir oyuncu olma yönündeki hamlelerin göstergesi. Günümüzde kaliteli parçalar kullanmak işin gereği olmalı ve tartışmaya açık olmamalı.

Dünya başka bir yöne evrilirken ve rekabette öne geçebilmek için Endüstri 4.0 konuşulurken çağın gereklerine uygun davranmalıyız. Firmamızı Endüstri 4.0 ilkelerine uygun bir yapıya taşımak için tüm gayretimizle çalışıyoruz.

HABER

2019 OCAK-ŞUBAT-MART / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 63

HABERPOWER Türkiye Gazetesi AIR

Yeni loctıte Çok Amaçlı Yapısal Yapıştırıcılar endüstriyel bakım ve onarım için sınırsız fırsatlar yaratır.

Endüstriyel Bakım ve Onarım için Yeni Trend:

Henkel’in Patentli Hibrit Teknolojisi

H

enkel, patentli bir hibrit teknolojisi ile güçlendirilmiş yenilikçi LOCTITE Çok Amaçlı Yapısal Yapıştırıcılar’ı tanıttı. yapısal, Bu patentli hibrit teknolojisi Henkel yapıştırıcılarının en önemli özelliklerini; yapısal yapıştırıcıların gücünü, hızlı yapıştırıcıların hızını ve epoksi yapıştırıcıların dayanıklılığını bir araya getirdi. Bu güçlü kombinasyon, çeşitli yüzeyler üzerinde gelişmiş performans ve çok çeşitli bakım onarım zorluklarını çözmek için çok yönlülük sağlar.

Performans ve çok yönlülük sunan LOCTITE Çok Amaçlı Yapısal Yapıştırıcılar, geleneksel yapıştırıcıların kapasitelerini büyük ölçüde genişletiyor. Bu yenilikçi hibritler, çeşitli yüzeyler ve her türlü çalışma koşullarında hızlı, dayanıklı, genel

64 64 ›› AIR AIR WORLD WORLD TÜRKİYE TÜRKİYE // OCAK-ŞUBAT-MART OCAK-ŞUBAT-MART 2019 2019

amaçlı onarım arayan tesis yöneticileri, bakım yöneticileri ve operatörler için çözümler sunar.

Bakım endüstrisi verimliliği optimize etmek, maliyetleri azaltmak ve tesislerin sorunsuz ve güvenli bir şekilde çalışmasını sağlayan yeni çözümler aramak için sürekli bir baskı altındadır. LOCTITE Çok Amaçlı Yapısal Yapıştırıcılar, geleneksel yaklaşımların ötesine ulaşmak ve en zorlu onarım durumlarının üstesinden gelmek için tasarlanmıştır.

LOCTITE HY 4070 Tamir Yapıştırıcısı, yüksek mukavemetli performansa sahip ultra-hızlı ilk tutuş, mükemmel boşluk doldurma ve iyi sıcaklık, nem ve kimyasal direnç sunar. Metaller, çoğu plastik ve kauçuk dahil olmak üzere çeşitli yüzeyler için tasarlanan LOCTITE HY 4070, herhangi bir bakım el çantası için

gerçekten gereklidir.

Bu ürün kullanıma hazır 10 ml’lik paket halinde mevcuttur.

LOCTITE HY 4060 GY Tamir Yapıştırıcısı, 5 dakikalık, genel amaçlı evrensel bir yapıştırıcıdır. Plastiklerde dahil olmak üzere çok çeşitli yüzeylerde çalışır ve tesviye edilebilir.

Uzun ömür, yüksek performanslı dayanıklılık, hızlı ilk tutuş, düşük sıcaklıkta mükemmel kürlenme ve gelişmiş güvenlik sağlar.

Bu ürün kullanıma hazır 25 ml’lik kartuş halinde mevcuttur.

Vidalı hava kompresörlerinde 5 yıl garanti dönemi başladı!

TÜRK

İYE’D E İLK

* Tüm yağ enjekteli vidalı seri kompresörlerimizde standart periyodik bakımların orijinal yedek parçalarla yetkili servisler tarafından yapılması koşuluyla geçerlidir.

ww

w.d

alg

akir an.

com

nisii e Y er AR

S

Pistonlu ve vidalı kompresörler olmak üzere geniş bir ürün yelpazesine sahip Eccoair, az yatırımla mümkün olan en yüksek kalite ve performansı sunarak şirketinizin gelişiminde itici güç oluyor.

Eccoair bir Dalgakıran Grup markasıdır. www.eccoair.com.tr

HABER AIR POWER Türkiye Gazetesi

Özen Kompresör, Ozen Air Technology ürünleri ile

Kuzey ve Güney Amerika pazarına giriyor

Özen Kompresör Ekim 2018 itibari ile sahip olduğu düşük ve orta basınçlı pistonlu ve vidalı kompresörleri, hava kurutucuları, hava tankları ve hava aksesuarları ürünlerini Ozen Air Technology şirketi ile Kuzey ve Güney Amerika pazarında satışa sunuyor.

Y

arım asırlık depolama ve eğitimler için deneyime merkez olarak hizmet verecek. sahip Özen Ozen Air Technology, montaj Kompresör, hatlarının kullanımıyla hızlı yürüttüğü yenilikçi bir şekilde ürün teslimatı ve müşteri gerçekleştirecek ve memnuniyeti odaklı sunduğu kapsamlı çalışma sayesinde yedek parça ve güvenilir, dayanıklı servis desteği ile ve verimli ürünler Amerika Birleşik üretiyor.

Devletleri’ndeki Ozen Air müşterilerinin yanında İbrahim Özen Technology ürünleri yer alacak. otomotivden kimya ve petrokimya, tekstilden gıda ve enerjiye Özen Kompresör Genel kadar oldukça geniş bir endüstri Müdürü İbrahim Özen, yelpazesine hitap ediyor.

“ABD Charlotte kentinde hizmete giren Ozen Air Ozen Air Technology Charlotte, Technology şirketimiz, ABD Kuzey Karolina eyaletinde ürettiğimiz tüm basınçlı hava yer alıyor. Buradaki tesis Ozen Air çözümlerini Kuzey ve Güney Technology tarafından yürütülen tüm Amerika pazarına sunacak. iş operasyonları, kompresör montajı, Okyanus ötesine taşıdığımız

ürünlerimiz ile müşterilerimizin verimliliğini artırmayı amaçlıyoruz.

Yeni şirketimiz küresel büyüme stratejimizin önemli kilometre taşlarından birini oluşturuyor” dedi.

2019 OCAK-ŞUBAT-MART / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 65

HABERPOWER Türkiye Gazetesi AIR

Gardner Denver, DV Systems’i satın aldı

Kaeser, M82 taşınabilir hava kompresörünü tanıttı Kaeser’in yeni M82 portatif hava kompresörü, 100 psig’de 295 cfm sunuyor ve 10 saatlik kesintisiz çalışma için 140 lt’lik bir yakıt deposuna sahip. Taşınabilir Mobilair ™ hava kompresörü hattındaki en son model olan çok yönlü M82, ağır hizmet tipi inşaat ve ticari inşaat, yıkım, kumlama ve diğer saha işleri uygulamaları için tasarlanmış.

Yeni portatif hava kompresörü, makineyi zorlu ortamlardan koruyan sağlam, toz kaplı çelik bir kabin ile inşa edilmiştir ve son derece düşük ses desibelleri sağlamak için ses geçirmezdir. M82, Sigma Control Smart denetleyicisi ile birlikte satılmaktadır. Kubota motor ve dizel partikül filtresi, Tier 4 EPA emisyon standartlarına uyumlu olmasını sağlar.

Kompresör ve Hava Tankı Periyodik Kontrol Çalıştayı

25.12.2018 tarihinde İstanbul TÜYAP fuar alanında İSGÜM İş Ekipmanları Birimi ve Makine İmalatçıları Birliğinin (MİB) ev sahipliğinde daha önceden 4 ekipman için yapılan periyodik kontrol raporu standardizasyon çalışması kompresör ve hava tankı periyodik kontrol raporları için de gerçekleştirildi. İSGGM, İSGÜM ve MİB ile 7 muayene kuruluşundan gelen 13 periyodik kontrol uzmanının katılımıyla gerçekleştirilen çalıştayda farklı kompresör tipleri için periyodik kontrol raporlarının nasıl düzenleneceği, rapor maddeleri ve kriterleri teknik açıdan tartışılarak standartlar ve üreticilerin bilgilendirmeleriyle değerlendirildi.

Oluşturulan dokümana son kontrollerin ardından İSGÜM internet sitesi İş Ekipmanları sekmesinden ulaşılabilecektir.

66 › AIR WORLD TÜRKİYE / OCAK-ŞUBAT-MART 2019

Kritik akış kontrolü ve sıkıştırma ekipmanları konusunda dünya çapında lider bir tedarikçi olan Gardner Denver Holdings Inc., elinde bulunan nakit para ile finanse edilen DV Systems Inc.’i satın aldığını açıkladı. Ontario, Barrie’de bulunan DV Systems, döner vidalı ve pistonlu kompresörlerin ve bununla ilişkili satış sonrası parçaların lider üreticisi. Bu Satınalma ile birlikte DV Sistemleri Gardner Denver Endüstri Segmentinin bir parçası oldu.

Gardner Denver’ın CEO’su Vicente Reynal, “DV Systems, yenilikçi ürünler, güçlü yetenek ve mükemmel müşteri ilişkileri geçmişi olan Kanada pazar lideridir” dedi. “Bu işlem, sürekli kârlı büyümeyi teşvik etmek için cazip pazarlardaki kritik, görev kritik teknolojilerden yararlanma stratejimizle uyumludur” dedi.

DV Systems CEO’su Bogdan Markiel, “DV Systems’in Gardner Denver ailesinin bir parçası olması için çok heyecanlıyız” dedi. “Gardner Denver’ın bir parçası olarak, DV Sistemleri yeni pazarlara açılmak ve bizi Kanada pazarında lider yapan ürün portföyünü genişletmek için iyi bir konumda olacak” dedi.

İdeal Makina 2019’a iddialı girdi

Yorucu, ancak yeni alınan işler ile dolu bir yılı daha geride bırakan İdeal Makina yeni yıla tüm personelinin katıldığı büyük bir organizasyonla eğlenerek girdi.

Organizasyonda hep bir ağızdan şarkılar söyleyen İdeal ailesi gecenin ilerleyen saatlerine kadar başarılı bir yılı geride bırakmanın keyfini yaşadı.

2019 yılının daha da başarılı, bol kazançlı ve yeni projeler ile geçirmeyi hedef edinen İdeal Makina’nın enerjisi 2019’a tam kadro hazır olduklarını ortaya koydu. AIR WORLD Türkiye Dergisi olarak başarılı bir yıl diliyoruz.

HABER

Enerjiyi güce dönüştüren

performans

2019 OCAK-ŞUBAT-MART / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 67

HABER

İMALAT SEKTÖRLERİNDE KOLAYLIK SAĞLAYAN

KAPLİNLER

Serdar ŞENEL Bürke İç ve Dış Tic Ltd Şti Kurucu Ortak-Teknik Müdür-Mak.M.

Güç aktarım sistemlerinin seçiminde çoğu zaman en son gündeme gelen ve piyasa koşullarında sadece basit bir bağlantı elemanı olarak görülen kaplinin seçiminde ve uygulamasında yapılan hatalar birçok sistemin ve pahalı ekipmanın hasar alması yanında marka imajlarına da çok büyük zararlar vermektedir 68 › AIR WORLD TÜRKİYE / OCAK-ŞUBAT-MART 2019

G

ünümüz koşullarında en ufak bir duruşun veya aksamanın son derece pahalı bedellere neden olması güç aktarımı sırasında herhangi bir sıkıntının yaşanmamasını gerektirir.

Genellikle işletme koşullarının baskısı nedeni ile hatanın kök nedeni aranmadan hasar alan ekipmanlar aynı modeller ile yenilenir. Bu da aynı hatanın sürekli olarak tekrarlanması ve maliyetlerin sürekli olarak artması demektir.

Seçim için gerekli olan motor gücü, devri, mil çapları, diğer makine ile bağlantı pozisyonu, iki mil arası mesafe, çalışma koşulları, günlük duruş-kalkış sayısı, dönüş yönleri, mil-makine ve ortam sıcaklıkları, ortamdaki kimyasal faktörler, açısal ve eksenel kaçıklıklar, kullanılan sektöre ve uygulamaya göre belirlenen servis ve güvenlik faktörlerinin belirlenmesi gibi ana faktörler doğru bir uygulama ile uzun süreli, güvenli ve kesintisiz bir kullanım sağlamaktadır.

Bütün bu olgular her uygulamada aynı tip, ölçü ve özellikte kaplin kullanılamayacağı sonucunu beraberinde getirmektedir.

Dolayısı ile uygulama bilgileri öncelikle müşterileriden detaylı bir form olarak talep edilmeli ve gelen bilgiler ışığında en doğru ürün seçimi yapılmalıdır. Böylelikle kullanıcılar seçilen ürünleri güvenle makinalarında kullanabilmektedir. Ürünler içerisinde en çok dikkat çekenler özellikle basınçlı hava makinaları üreten firmaların direkt akuple uygulamalarında uzun süreli, sorunsuz, kolay ve hızlı çözümlerinden biri olan REXNORD firmasının 70’li yıllarda patentini alarak kullanıma sunduğu elastomer kaplinlerdir.

Gerek yurt içinde gerekse yurt dışında basınçlı hava makinalarında lider markalar direkt akuple bağlantılı kompresörlerinde orijinal ekipman olarak REX VIVA ve REX-OMEGA ürünlerine yer vermektedirler.

Bakım ihtiyacı olmayan, montaj kolaylığında devrim yaratan, boyuna ortadan ikiye ayrılabilen basit ama son derece etkili bir kaplin olan REX VIVA ve REX OMEGA serileri tasarım aşamasında bütün sektörlerin tasarım, imalat, bakımonarım, servis, mühendislik hizmetleri, yönetim, Ar-Ge birimlerinden tecrübeli, konusunda uzman kişilerin kaplinlerde

HABER beklenen önceliklerinin belirlenmesi ile ürün prensipleri oluşturulup, sonrasında uzun yıllardır oldukça güvenilir ekipmanlar olarak günümüze kadar gelişen teknolojinin olumlu eklentileri ve yenilikleri ile bugünün koşullarına uyarlanmıştır. Özellikle montaj ve vibrasyon problemi olan yerlerde kullanılmak üzere motor ve ekipmanı (dişli kutusu, pompa, fan) yerinden oynatmadan çok hızlı bir şekilde monte-demonte edilebilen, ayrıca çok hassas kaplin ayarı gerektirmeyen bir ürün olması kullanımda işletmeye büyük faydalar sağlamaktadır.

Pratik kullanımının yanısıra yağlama ve bakım ihtiyacı olmadığından yatay, dikey ve açılı kullanımlarda özellikle tercih edilmektedir.

Doğru şekilde kompozisyonlanmış üretanın üstün elastik ve mukavemetlere dayanım özelliklerinden dolayı darbeli çalışan sistemlerdeki şok yükleri ve vibrasyonu emmesi, açısal ve eksenel kaçıklıkları karşılaması motor ve ekipmanların ömrünü uzatmakta ve bakım maliyetlerini azaltmaktadır .

Kesintisiz çalışan sistemlerde, kaplin değişimi sebebiyle uzun süreli duruşlara gerek kalmaması sistem verimliliğini artırmakta ve “REX-VIVA ve REXOMEGA” kaplinler kısa sürede ödenen bedellerin geri dönüşlerini sağlamaktadır.

REXNORD OMEGA VE VIVA KAPLİNLER’in ÖZELLİKLERİ • • • •

• •

Ph2-12 ARALIĞINDA SORUNSUZ ŞEKİLDE HİZMET VEREBİLMESİ. ŞOK DARBE YÜKLERİ EMEREK YATAK ÖMÜRLERİNİ UZATMASI. VIBRASYON YALITIMINI SAĞLAMASI KISA SÜREDE DEMONTAJ VE MONTAJ KOLAYLIĞI REX-VIVA ÜRÜNLERİNDE ZAYIFLATILMIŞ”V”KANALI SAYESİNDE BELİRLENEN TORKLARIN ÜZERİNE ÇIKILDIĞINDA YIRTILARAK SİSTEMDEKİ DİĞER EKİPMANLARA GÖRE EN UYGUN FİYATLI ÜRÜN OLAN KAPLİNİN YIRTILMASI VE SİGORTA GÖREVİ YAPMASI. ATEX (EXPROOF) SERTIFIKASYONUNA SAHİP ELASTOMER TABANLI BİR ÜRÜN OLMASI NEDENİ İLE KIVILCIM OLUŞTURMAYARAK YANGINA NEDEN OLMAMASI, SADECE GÖRSEL KONTROL İLE HASAR ALIP ALMADIĞININ KONTROL EDİLEBİLMESİ VE DEĞİŞİMİNİN UZMANLIK GEREKTİRMEMESİ

2019 OCAK-ŞUBAT-MART / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 69

TEKNİK MAKALE

Basınçlı Hava Tankı Hesabı Yusuf İlhan Festo-Proje Mühendisi

Hava tankı kullanımında asıl amaç değişen debi ihtiyacını karşılayacak kadar basınçlı havanın depolanmasıdır.

Hava tankı seçimi doğru yapılırsa, kısa süreli ani hava çekişlerinde kompresör devreye girmeden ihtiyaç karşılanabilir. Böylece anlık debi çekişinden kaynaklanan basınç düşüşleri dengelenmiş olur.

70 › AIR WORLD TÜRKİYE / OCAK-ŞUBAT-MART 2019

TEKNİK MAKALE

K

ompresörler, ciddi mekanik ve termal stres altında çalışan makinalardır. Stresin en yoğun olduğu zaman da kalkış ve duruştur. Kalkışta elektrik motorları yüksek akım çeker ve tüm mekanik aksam değişken yüke maruz kalır. Bununla birlikte ilk kalkışta tam yağlama olmadığı için mekanik aksamda önemli aşınmalar olur. Dolayısıyla kompresörlerin sık sık dur kalk yapmaları istenmez. Ayrıca elektrik motorların aşırı ısınmaması için de belirli bir zaman aralığında sınırlı kalkış sürelerine izin verilir.

Elektrik motorlar için izin verilen maksimum kalkış sayısı aşağıdaki tabloda belirtilmiştir. Birçok kompresör kontrol sistemi bu sayılardan daha sık motor kalkışına izin vermez ve kompresörü hata konumuna düşürür. Bu nedenlerle basınçlı hava deposu doğru boyutlandırılmalı ve kısa süreli değişken hava ihtiyacı kompresörden değil hava tankından karşılanmalıdır.

Elektrik Motorları İçin İzin Verilen Kalkış Sayıları Kompresör tankı hesabı, kompresörün tipi, debisi ve hava ihtiyacı gibi değişkenler dikkate alınarak

yapılır. Her işletme için farklı sonuçlar verecek karmaşık formüllerle net hesaplar yapılabilir ancak genel olarak doğru sonuçlar veren daha pratik yöntemler de mevcuttur.

Hava Deposu Hacmi Hesabı Bunlardan en önemlisi kompresör debisi ve bir saatte izin verilen maksimum motor kalkış sayısına göre yapılan hesaplamadır. Yukarıdaki formüle göre örneğin 55 kW gücünde, 10m3/dk hava debisine sahip bir vidalı kompresörün 8 bar – 9,5 bar (fark basıncı 1,5 bar) arasında çalıştırıldığını düşünelim. Bu kompresör için (10×15/20×1,5 = 5) 5 m3 hacminde bir hava tankına ihtiyaç olduğu hesaplanır. Bu hesap ideal koşullarda seçilmesi gereken tank hacmini ifade eder.

Tank dışında uzun boru hatlarının da hava deposu olarak vazife yapacağı düşünülebilir. Ancak her halükarda tank hacminin en baştan doğru belirlenmesi önemlidir. Yetersiz tank hacmi nedeniyle kompresörün sık sık devreye girip çıkması hem enerji kaybına neden olacak hem de kompresör daha fazla değişken yüke maruz kalacağı için arıza riskini artıracaktır.

2019 OCAK-ŞUBAT-MART / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 71

TEKNİK MAKALE

VİDALI KOMPRESÖRLERDE

VİDA GRUBU TASARIMI, PROFİL KESİT OPTİMİZASYONU VE AKIŞ ANALİZİ Buğra Kutluhan PASKAP Makina Mühendisi Özen Kompresör

Esra SARIASLAN

Makine Yüksek Mühendisi Özen Kompresör

Bu çalışmada vidalı kompresörlerde vida grubu rotorlarının matematiksel modelleri oluşturulmuş, geometrik tasarımların profil kesitleri Taguchi ortagonal dizayn deneysel yöntemine göre belirlenmiş ve ANSYS paket yazılımları ile akış analizleri yapılmıştır.

Analizlerde rotor varyasyonlarının hacimsel verim, izentropik verim, özgül güç değerleri karşılaştırılmış ve optimum rotor profil tasarımı elde edilmiştir.

Rotor geometrilerinin matematiksel modellemelerinde yapılan küçük değişikliklerin verimlilik değerlerinde önemli bir etkisi olduğu gözlenmiştir.

72 › AIR WORLD TÜRKİYE / OCAK-ŞUBAT-MART 2019

TEKNİK MAKALE

G

ünümüzde ambalajdan, tekstile, kimyadan, tarıma, gıdadan, otomotive uzanan sayısız üretim sektörünün kullandığı üretim ekipmanlarının tümünde elektrik enerjisinden daha çok basınçlı hava kullanılmaktadır ve geçmişten bugüne basınçlı hava kaynağı kompresörlerdir.

1878 yılında Almanya’da Heinrich Krigar tarafından ilk vidalı kompresör patenti alınmıştır.

1928`li yıllarda gaz sıkıştırmak için ilk kez dişli teorileri, Japonya`da Tohoku Üniversitesin`den Nahuse ve Rus mühendis Novikov tarafından geliştirilmiş fakat o dönemde pratiğe dökülememiştir. İlk prototip kompresör 1934`de İsveç`te Lysholm tarafından yapılmıştır. Lhyholm`ün kompresörleri 3/3 profil kombinasyonu ile aynı yıl içerisinde üretilmiştir.

1937`de 4/6 profil kombinasyonu geliştirilmiş ve 1938`de böyle bir kompresör James Howden& Glasgow Şirketi (İskoçya) tarafından imal edilmiştir.

Yu Jiang, Michal Furmanczyk ve Sam Lowry`nin “Influence of Approaches in CFD Solvers on Performance Prediction in Screw Compressors” isimli çalışmasında CFD sonuçları ile deneysel sonuçlar karşılaştırılmıştır.

Kompresör çeşitleri temelde pozitif deplasmanlı ve turbo kompresörler olmak üzere iki ana grupta incelenebilir. Pozitif deplasmanlı kompresörlerde sıkıştırma, kapalı bir hacim içerisinde havayı hapsederek istenilen basınca getirilmesi prensibine dayanır. Turbo kompresörlerde ise hava kanatlar yardımıyla hızlandırılır ve belirli bölmelerde yavaşlatılarak basınçlandırılır.

Kompresör türleri “Şekil 1” de görülmektedir.

1950`lerde endüstriyel kullanım için birçok pratik uygulama gerçekleştirilmiştir. İskoçyalı mühendis Duncan Laing 1955`de vidalı kompresörlerin ilk testini yapmıştır.

1960`da çift rotorlu kompresörler yüksek kapasite üretmek, maliyetleri azaltmak, boyutları küçültmek ve yüksek sıkıştırma sağlamak amacıyla gündeme gelmiştir.

Son zamanlarda da bu konuyla ilgili Londra City Üniversitesi`nde rotor dizaynının geliştirilmesi, hacimsel ve ısıl verimin yükseltilmesi üzerine birçok araştırma yapılmıştır. Günümüzde yaygın kullanım alanı olmasına rağmen halen vidalı kompresörlerin geliştirilmesi sınırlı ve yetersizdir.

Vidalı kompresörler için yapılan güncel yayınlar incelendiğinde tasarım ve tasarım doğrulama çalışmaları aşamasında aktif olarak CFD kullanıldığı saptanmıştır. CFD ile yapılan çalışmalara bağlı olarak rotor kesit geometrisi için ampirik denklemler oluşturulmuş ve bu denklem kullanılarak kesit geometrisi optimizasyonu gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmaların başında Ahmed Kovacevic, Nikola Stosic, Elvedin Mujic, Ian K. Smith’in birlikte yazdığı “CFD Integrated Design Of Screw Compressors” gelmektedir. Ayıca bu kapsamda G. Chanukya Reddy (2007) yılında yaptığı ‘’ CFD Studies On Flow Through Screw Compressor’’ adlı tez çalışmasında vida grubunun matematiksel modellerini oluşturarak enerji verimliliğin artırılması yönünde çalışmalar gerçekleştirilmiştir.

Ahmed Kovacevic, Sham Rane, Nikola Stosic,

Şekil 1 Kompresör Türleri Vidalı kompresörlerin vida gurubu, bir mil üzerindeki helisel loblardan oluşan iki farklı rotordan meydana gelir. Rotorların biri erkek rotor olarak adlandırılır ve dolgun yuvarlak çıktılardan oluşur.

Diğer rotor ise dişi rotor olarak adlandırılır ve erkek rotorun loblarına karşılık gelen yivler mevcuttur.

Hava, emiş portundan sıkıştırma çemberine alınır.

Rotorların diş boşlukları hava ile dolar. Ters yönde dönen rotorlar emilen hava için emiş portunu kapatıp gövde ile rotor diş boşlukları arasında bir sıkıştırma alanı yaratır. Hava, rotorların ters yöne dönüşü ile giderek azalan hacim içerisinde diş boşlukları doğrultusunda ilerler ve sıkışmış hava, vida bloğu çıkışından dışarıya verilir.

Bu çalışma sisteminde görüldüğü üzere en önemli olan parametre, erkek ve dişi rotor olarak belirtilen vida grubunun tasarımı ve üretilmesi aşamasıdır.

VİDA TASARIMI

Vidalı kompresör performansında diş profilleri büyük önem arz etmektedir. Literatürde, çeşitli profil tasarımları için farklı matematiksel modellemeler

8

2019 OCAK-ŞUBAT-MART / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 73

TEKNİK MAKALE

mevcuttur. Yaygın olarak kullanılan profiller A. Kovacevic, N. Stosic, I. Smith`in “ Screw Compressors Mathematical Modelling and Performance Calculation” isimli kitabında gösterilmiştir (“Şekil 2”).

parametresi olarak ise hacimsel verim, izentropik verim ve özgül güç belirlenmiştir. Tasarımların belirlenen parametrelere bağlı olarak hızlı çözüm alınması için iki farklı script kod yazılmıştır. Bu makro kodlardan ilki Visual Basic tabanlı olup Solidworks Uygulama Programlama Arayüzü “UPA” nde yazılmıştır ve vida profili bu kod ile oluşturulmuştur. Nitekim istenen hassasiyette profil tasarım dosyası oluşturulamamıştır. Profil tasarımı için ANSYS’in geometrik tasarım aracı Spaceclaim’in PYTHON tabanlı scripting modülü sayesinde yeni kodlar yazılarak gerekli hassasiyette elli farklı rotor geometrik modeli oluşturulmuştur (Şekil 3).

Şekil 3 Farklı Profillerin Toplu Görünümü

2 Akış Analizleri

Şekil 2 Yaygın Olarak Kullanılan Vida Profilleri

1 Geometrik Modelleme ve Optimizasyon

Analizlerin yapılabilirliği ve doğruluğu açısından oluşturulan mesh yapısı büyük önem arz etmektedir.

Yapılan literatür taramasında çözüm ağının oluşturulması için aynı sayıda düğüm noktası kullanılmasının vidalı kompresör analizinde kullanılan yaklaşım için gerekli olduğu sonucuna varılmıştır. Elli farklı modelin kesit optimizasyonu için her bir modele ANSYS Meshing‘de hexagonal sweep mesh oluşturulmuştur. Giriş ve çıkış portları stationary domain yapısında olduğu için tetragonal mesh yapısıyla oluşturulmuş ve oluşturulan iki farklı domainin çözümlenmesi GGI mesh komutu ile birlikte sağlanmıştır (Şekil 4).

Profil tasarımları yapılırken hacimsel ve izentropik verimler göz önünde bulundurularak firmamız Ar-Ge biriminde oluşturulan çeşitli rotor profillerinin Hesaplamalı Akışkanlar Dinamiği “HAD” yazılımları ile akış analizleri yapılıp Taguchi optimizasyon metodu kullanılarak optimum rotor profili belirlenmiştir.

Optimum eğri denklemi bulunabilmesi için denklem değişkenleri giriş parametresi olarak kabul edilmiş ve beş farklı seviye için Taguchi L50 optimizasyon modeli oluşturulmuştur. Çıkış

74 › AIR WORLD TÜRKİYE / OCAK-ŞUBAT-MART 2019

Şekil 4 Mesh Yapısı

TEKNİK MAKALE

Gövde içerisindeki akış hacmine, giriş ve çıkış portlarına ve rotorlara birbirinden bağımsız olarak mesh atılıp, ANSYS CFD paket yazılımına bütün meshler import edilmiştir. Zaman adımı, zaman, devir, tork gibi denklemler oluşturulmuş, analiz tipi olarak zamana bağlı çözüm yapılmış ve zaman adımları oluşturulan denklemler ile ayarlanmıştır.

Analiz sonuçlarının değerlendirilmesinde kullanılmak üzere hacimsel verim, izentropik verim ve özgül güç denklemleri oluşturulmuştur. Farklı dönüş açılarındaki basınç dağılımları gözlenmiştir (Şekil 5).

alınarak Taguchi verilerine göre optimizasyon yapılıp, ideal parametre seviyeleri seçildiğinde de analizi yapılan varyasyonlar arasında L3 profilinin en verimli tasarım olduğu görülmüştür.

Şekil 6 Hacimsel Verim Karşılaştırma Grafiği Rotor tasarımları tamamlandıktan sonra gövdenin mekanik ve termal analizleri yapılıp vida grubu tasarımı tamamlanmıştır.

Şekil 5 Farklı Dönüş Açılarındaki Basınç Dağılımları

SONUÇLAR

Yapılan elli farklı analizin sonuçları hacimsel verim, izentropik verim ve özgül güç değerlerine göre karşılaştırılmıştır. “Şekil 6”da görüldüğü gibi rotor profillerinin geometrik yapıları verim değerlerini önemli ölçüde etkilemektedir. Tasarımı yapılan rotorlar arasında hacimsel verim değerleri %68 ile %89 arasında değişmektedir.

Diğer çıkış performans değerleri de göz önüne

‘Tübitak öncelikli alanlar araştırma teknoloji geliştirme ve yenilik projeleri destekleme programı proje değerlendirme ve izleme sistemi (1511-MAKİNE-2014-AG-05 çağrı kodlu)’ kapsamında başlamış olan ‘Vidalı Kompresör ve Test Düzeneği Geliştirilmesi Prototip İmalatı’ isimli projemiz Tübitak ayağını tamamlamış olup, prototip imalatı ve testleri üzerine çalışmalarımızı Özen Kompresör ailesi olarak devam ettirmekteyiz.

TEŞEKKÜR

Birimimizi projemizde her anlamda destekleyen başta ÖZEN KOMPRESÖR Genel Müdürü İbrahim ÖZEN’e ve çalışma arkadaşlarımıza, projeyi beraber yürüttüğümüz Sakarya Üniversitesi Öğretim Görevlisi Prof. Dr. Tahsin ENGİN ve danışmanımız Ahmet AYDIN’a teşekkür ederiz.

2019 OCAK-ŞUBAT-MART / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 75

TEKNİK MAKALE

Frekans Konvertörlü İndüksiyon Motorların Deneysel Harmonik Analizi Gökhan Gülşen Elektrik-Elektronik Yük. Müh.

Dalgakıran Kompresör

Temiz ve verimli enerji, çağımızın en büyük hedeflerinden biridir.

Türkiye’nin endüstriyel yapısı incelendiğinde, özellikle sanayi bölgelerinde, yaklaşık olarak %80 oranlarında indüksiyon motorun kullanıldığı bilinen bir gerçektir. Böyle büyük bir kullanım oranına sahip olan indüksiyon motorların verimliliğini arttırmaya yönelik yapılan işlemlerin olumlu yansıması da, kullanım oranı kadar büyük olacaktır.

76 › AIR WORLD TÜRKİYE / OCAK-ŞUBAT-MART 2019

TEKNİK MAKALE

İ

ndüksiyon motorlar; fan, pompa ve kompresör gibi uygulamalarda sıklıkla kullanılmaktadırlar.

Bu tip uygulamalarda harcanan güç; fan ve pompa için hızın küpü ile kompresör için ise hız ile doğru orantılı olarak değişmektedir. Dolayısıyla ihtiyaç olmadığı durumda yapılacak hız ve kapasite düşümleri, gereksiz enerji kaybının önüne geçerek verimli enerji kullanılmasının yolunu açmaktadır.

Bu doğrultuda yapılan çalışmalar neticesinde, son yıllarda gelişen yarıiletken teknolojilerine de paralel olarak frekans konvertörleri, indüksiyon motorların hız ayarlayıcısı olarak bir adım öne çıkmaktadır.

Enerji tasarrufu ve verimli enerji konularında öne çıkan frekans konvertörleri, yapısında bulundurduğu AC-DC doğrultucu ünitesinden dolayı non-lineer bir karakteristiğe sahiptir. Buna bağlı olarak şebekeden çektikleri akımın formu non-sinüzoidaldir. Bu nedenle de şebekede harmoniklerin oluşmasına neden olmaktadırlar.

Frekans konvertörlerinin harmonik analizini yapabilmek için standart olarak yıldız üçgen yol verilen 7,5 kW güce sahip bir indüksiyon motor temel alınmıştır. Yapılan testlerde, akım ve gerilime ait dalga şekilleri ile toplam harmonik bozulma ve güç değerleri, Güç Kalite ve Motor Analizörü yardımıyla ölçülerek, ölçüme ait ekran görüntüleri kaydedilmiştir. Aynı işlemler; motor 0-50 Hz frekans aralığında frekans konvertörü ile kontrol edildiğinde tekrarlanarak her iki durumun farkı ortaya konmuştur.

1- Yıldız Üçgen Yol Verme Durumunda Harmonikler

Şekil 1.2. Yıldız Üçgen Yol Verme Durumunda Gerilim-Akım THB Değerleri Şebeke tarafında ölçülen, gerilim ve akım için temel bileşen ve harmoniklerin mertebeleri ile genlikleri, Tablo 1’de verilmiştir. İndüksiyon motorun harcadığı elektriksel güçler ise Tablo 2’de verildiği şekildedir.

Tablo 1.1. Yıldız Üçgen Yol Verme Durumunda Akım ve Gerilim Harmoniği Genlik Değerleri Harmonik Mertebesi

Gerilim Harmoniği Genliği (V)

Akım Harmoniği Genliği (A)

Temel Bileşen

232,9

16

3

0,5

0,1

5

8,4

0,9

7

11,2

0,6

11

4,2

0,2

13

1,3

0,1

17

1,1

0,06

19

0,8

0,04

Tablo 1.2. Yıldız Üçgen Yol Verme Durumunda Güç ve THB Değerleri Güç Çarpanları THB Değerleri

Harcanan Güçler

Şekil 1.1. Yıldız-Üçgen Yol Verme Durumunda Şebeke Gerilim-Akım Dalga Şekli

Bozulma Gücü B(kVA)

0,8

cosØ

PF

THBV

THBI

Temel Bileşen Gücü Sfund (kVA)

10,7

0,84

0,8

3,5

6,8

Toplam Görünür Güç Stot (kVA)

10,8

Aktif Güç P(kW)

8,7

Reaktif Güç Q(kVAr

5,7

8

2019 OCAK-ŞUBAT-MART / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 77

TEKNİK MAKALE Tablo 1.2. incelendiğinde harmoniklerin güç faktörü üzerinde az da olsa bozucu etkisi olduğu görülmektedir. Frekans konvertörlerinin kullanımıyla birlikte artan harmonik bozulma neticesinde, temel bileşen için güç çarpanını ifade eden cosØ ile bozulma gücünü de içeren güç faktörü PF arasındaki fark daha da artacaktır.

2- Frekans konvertörü kullanıldığında harmonikler

Tablo 2.1. Frekans Konvertörü Kullanıldığında Akım ve Gerilim Harmoniği Genlik Değerleri Harmonik Mertebesi

Gerilim Harmoniği Akım Harmoniği Genliği (V) Genliği (A)

Temel Bileşen

237,3

14

3

0,35

0,18

5

2,38

5,33

7

2,35

3,04

11

0,85

1,15

13

1,73

0,78

17

0,52

0,63

19

1,01

0,57

Tablo 2.1. incelendiğinde 6 darbeli bir frekans konvertörü için beklenildiği üzere 5. ve 7. harmoniklere ait genliklerin en yüksek değerde olduğu gözlemlenmiştir.

(Frekans konvertörünün doğrultucu ünitesindeki doğrultucu (darbe) sayısına bağlı olarak oluşan harmoniklerin mertebelerine ait korelasyon h=np±1 şeklindedir.)

Tablo 2.2. Frekans Konvertörü Kullanıldığında Güç ve THB Değerleri Harcanan Güçler

Şekil 2.1. Frekans Konvertörü Kullanıldığında Şebeke Gerilim-Akım Dalga Şekli Şekil 2.1 incelendiğinde akım dalga şeklindeki bozulma, frekans konvertörünün kullanımıyla birlikte büyük oranda artmıştır. Bu artışın nedeni daha önce de bahsedildiği üzere frekans konvertörünün doğrultucu ünitesidir.

Şekil 2.2. Frekans Konvertörü Kullanıldığında GerilimAkım THB Değerleri Şekil 2.2’den de görüleceği üzere frekans konvertörünün kullanımıyla birlikte THBI değeri büyük oranda artış göstermiştir.

KAYNAKLAR [1]. Gülşen, G., Frekans Konvertörlü İndüksiyon Motorların Harmonik Analizi ve Optimum Filtre Tasarımının Belirlenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Mersin Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Mersin, 2018.

78 › AIR WORLD TÜRKİYE / EKİM-KASIM-ARALIK 2018

Bozulma Gücü B(kVA)

4,6

cosØ

PF

THBV

THBI

Temel Bileşen Gücü Sfund (kVA)

9,5

0,99

0,85

1,7

46,3

Toplam Görünür Güç Stot (kVA)

10,6

Aktif Güç P(kW)

8,9

Reaktif Güç Q(kVAr

1,4

Tablo 2.2. incelendiğinde yüksek akım harmoniğinden dolayı bozulma gücünün, yıldız üçgen yol verme durumuna kıyasla büyük oranda arttığı gözlemlenmektedir. Bunun dışında frekans konvertörlerinin DC bara ünitesinde bulunan kapasitörler nedeniyle, cosø değerindeki iyileşme göze çarpmaktadır. İndüksiyon motora, DC bara ünitesinde bulunan kapasitörler üzerinden enerji verildiğinden, bu durum bir çeşit reaktif güç kompanzasyonu gibi düşünülebilir.

Dolayısıyla harcanan reaktif güç düşmüş ve cosø değeri bire yaklaşmıştır. Ancak yüksek akım harmonik bozulması nedeniyle bozulma güç faktörü artmış ve gerçek güç faktörünün düşmesine neden olmuştur. Frekans konvertörlü indüksiyon motorlarda elde edilen gerçek güç faktörü, indüksiyon motora yıldız-üçgen yol verildiği durumda elde edilen güç faktörüne oranla bir miktar daha yüksek çıkmıştır. Gerçek güç faktörünü arttırmanın yolu ise harmonik bozulma oranını azaltmaktır. Harmonik filtreler kullanılarak filtrenin türüne göre harmonikler büyük oranda elimine edilebilmektedir.

TÜRK

İYE’d

e İLK

TRAKYA BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ

2019 OCAK-ŞUBAT-MART / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 79

HABER

MİKROPOR BAYİLERİ İLE İSTANBUL’DA BULUŞTU Dünya filtre ve hava kurutucu sektör lideri firmalarından Mikropor geleneksel yıl sonu yemeğinde bu yılda Marmara bölgesindeki bayileri ile bir araya geldi. Sektörün en seçkin firmalarının katıldığı yemekte Mikropor’un CEO’su Volkan Ayhan tüm misafirleri ile tek tek ilğilendi.

Geleneksel hale gelen Mikropor’un yemeğinde yıl sonu çekilişleri ile anlık hediyeler dağıtılırken, ilk kez Anadolu yakasında yapılmış oldu. GecedeAir World Türkiye Dergisi’nin yaptığı ankette En iyi Yerli Hava Kurutucusu ve En iyi Yerli Filtre dallarında birinci olan Mikropor’un birincilik plaketlerini dergimiz Genel Yayın Yönetmeni Murat Alişiroğlu bizzat Volkan Ayhan’a takdim etti. Gecenin geç saatlerine kadar devam eden eğlenceli gecede Ayhan, bayilerine 2019 yılı için başarılar diledi.

80 › AIR WORLD TÜRKİYE / OCAK-ŞUBAT-MART 2019

HABER

2019 OCAK-ŞUBAT-MART / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 81

HABER

ASPAR ASANSÖR’DEN DOĞA VE ÇEVREYE DUYARLI KOMPRESÖR YATIRIMI Ankara merkezli Aspar Asansör firması Türkiye’nin alanındaki en büyük yatırımını yaparak Temelli’deki yeni fabrika yatırımında 2x75 kw invertörlü-Eşanjörlü Vidalı Kompresörü tercih etti.

82 › AIR WORLD TÜRKİYE / OCAK-ŞUBAT-MART 2019

HABER

Aspar Asansör, kompresör atık ısısından fabrika ofislerini ısıtacak sistem için Kalara Pnömatik firması ile anlaştı.

Y

apılan yatırımla sektörde Türkiye’nin dışa bağımlılıktan kurtulacağını belirten Serdar Aksöz, ’’Fabrikamızın özellikle çevreye duyarlı, sürüdürebilir verimlilik esasına göre planlarını yaptığı yeni yatırımında bizim için önemli bir yekün tutacak olan ısıtma giderleri ve doğaya salınacak atık ısının, kompresöre takılacak bir eşanjör yardımı ile fabrika ısıtmasında kullanılması fikri bizim gibi çevreci bir firma için çok önemliydi. Ankara Sincan OSB’de bulunan Bronz Metal Firmasındaki uygulamaya da baktığımızda 30 kw’lık bir kompresör ile 85 oC gibi yüksek bir ısıtma sağlanabilmesi bizi çok heyecanlandırdı. Ayrıca Temelli OSB’de bulunan KLC Savunma ve Uygar Asansör’ün de aynı sistemle ısıtıldığını öğrendik. Kalara Pnömatik firmasının bu fabrikalarda kurduğu sistemi öğrendiğimizde ise bilgi alıp anlaşmaya imza attık. Asil ve yedek olarak almış olduğumuz iki kompresörde de kullanılmasını istediğimiz eşanjörlerle doğayla dost çözüm üreterek bulmuş olduk’’dedi.

Kalara Pnömatik firması adına

açıklama yapan firma yetkilisi Murat Alişiroğlu da ‘’Kalara Pnömatik olarak kuruluşumuzdan bugüne kadar önceliğimiz; yeni kurulacak fabrikalarda yatırımcıları doğru yönlendirmek oldu. Aspar asansör firması kendi sektöründe lider bir firma. Firmaya kompresörü sadece hava üretmek için değil ısınma içinde kullanabileceklerini anlattık. Çevreci yaklaşımıyla önerdiğimiz sisteme onay verildi. İnvertörlü Direk Akuble 2x75 kw kompresörün içine yerleştirdiğimiz eşanjörlerle isterlerse şebekeden gelen suyu ısıtıp banyo ve mutfaklarında kullanılmasını, isterlerse ofis ve fabrika ısıtmada mevcut kombiye bağlantı yaparak devirdayım ile ısıtmayı sağlamış olacağız. Kompresörlerde enerji kaybıpları %80’lere varıyor.

Kompresörlerdeki enerji kayıplarından ısı enerjisini eşanjör yardımıyla bina ısıtmasında kullanarak değerledirmenin önemini mümkün olduğunca fazla firmaya anlatıp sistemin kullanılmasını sağlıyoruz.

Kompresör çalıştıkça zaten elektrik harcıyoruz. Harcadığımız elektrik enerjisinin neredeyse %80’nini şayet eşanjör kullanmazsak ısı enerjisi olarak atmosfere salıyoruz. Fabrikaları ise

doğalgaz ile ısıtıyoruz. Firmalara doğalgaz kullanmak yerine, eşanjör önererek %80’lere varan geri kazanım elde ediyoruz. Üstelik ilk yatırım maliyeti 1 aylık doğalgaz parası bile değil çoğu fabrika için” dedi.

Aspar Asansör’de kompresörlerde enerji verimliliğini hesaplarken, kullanılan enerji miktarının değil, ne kadar hava gerektiğinin tespitinin yaparak ve kaliteden ödün vermeden, ürün başına tüketilen enerjinin azaltılması esasını ön planda tuttuklarını belirten Alişiroğlu, “Enerji verimliliği, enerjinin gereksiz fazla kullanım sahalarını belirlemek ve israfı asgari düzeye indirmek veya tamamen ortadan kaldırmak için alınan önlemlerin bütünüdür. Isı eşanjörü diğer adıyla plakalı eşanjörler bu bağlamda kullanılacak en önemli ve yatırımı maliyeti en düşük argümanlardır’’dedi.

Alişiroğlu, ’’Türkiye’deki fabrikaları, imalathaneleri, hastaneleri düşündüğümüzde plakalı ısı eşanjörlerinin Enerji ve Çevre Bakanlıklarımızca yasal düzenlemelerle vidalı hava kompresörlerde zorunlu olması sağlanabilir’’dedi.

2019 OCAK-ŞUBAT-MART / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 83

TEKNİK MAKALE

SOLUNABİLİR HAVA SİSTEMLERİ Tuğba Memİlİ Kimya Mühendisi (M.Sc.) Mikropor AR-GE Şefi

Solunabilir hava sistemleri özellikle hastaneler ve temiz oda çalışmaları, cerrahi ve medikal hava uygulamaları başta olmak üzere; ilaç üretim tesisleri, sprey boyama, tank temizleme, asbest sökme, kumlama uygulamaları, yer altı çalışmaları, su altı dalışları ve yoğun kimyasal içeren alanlarda ihtiyaç duyulan ve bu alanlarda çalışan personele solunabilir nitelikte hava sağlayan sistemlerdir.

84 › AIR WORLD TÜRKİYE / OCAK-ŞUBAT-MART 2019

TEKİNK MAKALE

S

olunabilir hava; atmosferik kirler, su, yağ buharı, hidrokarbonlar, mikroorganizmalar ve tüm zararlı bileşenlerden arındırılmış temiz havadır. Yüksek kalitede üretilen basınçlı hava, solunabilir hava uygulamaları için büyük önem taşımaktadır.

Birçok sektörde solunabilir hava ihtiyacı basınçlı tüplerden karşılanmakta ve bu tüpler ek maliyetleri de (kira, nakliye vb.) beraberinde getirmektedir. Ayrıca bazı uygulamalarda personelin solunum havası ihtiyacı insan sağlığına uygun olmayan ve yönetmeliklerde yer almayan yollar ile sağlanmaktadır ve kullanılan hava, standartlara uygun bir solunum havası olmamaktadır. Solunabilir hava sistemleri ile hem ihtiyaç olan tesiste yerinde üretim yapılabilmekte hem de basınçlı tüp maliyeti ortadan kaldırılmaktadır.

Solunabilir havanın içermesi gereken maksimum gazlar, su ve yağ bileşenleri uluslararası standartlarca belirlenmiştir.

Solunabilir hava yanında ayrıca solunabilir medikal hava için de standartlar belirlenmiş olup, solunabilir medikal hava çok daha hassas olan ilaç ve medikal uygulamalarında kullanılmaktadır.

Avrupa ve Amerika’da kabul görmüş solunabilir medikal hava standartları ve maksimum değerleri aşağıdaki tabloda verilmiştir: Bileşenler

European Pharmacopoeia

US Pharmacopoeia

Avrupa Solunabilir Medikal Hava Standardı

Amerika Solunabilir Medikal Hava Standardı

Oksijen

20,4% ≤ O2 ≤ 21,4% (v/v) 19,5% ≤ O2 ≤ 23,5% (v/v)

Karbon Dioksit

≤ 500 ppm (v/v)

≤ 500 ppm (v/v)

Karbon Monoksit

≤ 5 ppm (v/v)

≤ 10 ppm (v/v)

Sülfür Dioksit

≤ 1 ppm (v/v)

≤ 5 ppm (v/v)

Yağ

≤ 0,1 mg/m3

-

Azot Oksitler (NOx) ≤ 2 ppm

≤ 2,5 ppm (v/v)

Su

-

≤ 67 ppm (v/v)

Uluslararası solunabilir hava standartları ve maksimum içerikleri aşağıdaki tabloda verilmiştir: CSA Z180.1-00

BS EN 12021:2014

OSHA GRADE D (CGA G-7.1-2011 GRADE D)

Kanada Solunabilir Hava Standardı

Avrupa Solunabilir Hava Standardı

Amerika Solunabilir Hava Standardı

Oksijen

20 - 22%

21 ± 1%

19,5-23,5%

Karbon Dioksit

≤ 600 ppm

≤ 500 ppm

≤ 1000 ppm

Bileşenler

Karbon Monoksit ≤ 5 ppm

≤ 15 ppm

≤ 10 ppm

Sülfür Dioksit

-

-

-

Yağ

≤ 1 mg/m3

≤ 0,5 mg/m3

≤ 5 mg/m3

Azot Oksitler (NOx)

-

-

-

Su

-

-

-

Atmosferik havada belirli oranlarda partiküller, uçucu organik bileşenler, kükürt dioksit, azot oksitler ve karbon monoksit bulunmaktadır (Şekil1). Atmosferik havadan basınçlı hava üretilmesini sağlayan kompresörlerden elde edilen basınçlı hava, direkt kullanıma uygun olmayıp solunabilir nitelikte değildir. Avrupa standartlarında hava kompresörden 35°C ve %100 doymuş bir şekilde çıkar. Genellikle çıkan hava içerisinde atmosferden gelen kirliliklerin yanı sıra, yaklaşık 3 mg/m³ yağ, 40 g/m³ su ve 10 mg/m³ miktarında da partikül bulunmaktadır.

Şekil1. Atmosferik havadaki kirlilik dağılımı Kompresörden üretilen hava öncelikle bir depolama tankına gönderilir. Bu tank, yükte/boşta çalışan kompresörlerde basınç dalgalarını sönümlemek, ani basınçlı hava ihtiyacını karşılamak, hatta gelmeden basınçlı havayı soğutmak, tozunun, neminin ve yağının bir miktarını bırakmasını sağlamak için kullanılmaktadır.

Bu tanktan sonra hatta sırasıyla sıvı suyun ayrılması için su separatörü, partikül filtresi (<5mikron), su filtresi (<1mikron) ve yağ filtresi (<0,01mikron) yerleştirilmelidir.

Böylece, solunabilir hava sistemine girmeden önce, hattaki partikül, su ve yağın büyük kısmı tutulmuş olur.

Bu ön filtrasyon aşaması yapılmadığı takdirde sistemde adsorpsiyon işlemi tam anlamıyla gerçekleşmez ve solunabilir hava sisteminin ömrü kısalır.

Mikropor tarafından geliştirilen solunabilir hava sistemleri; kompresörden gelen basınçlı havanın mist eliminatör, kimyasal kurutucu ve ACH ünitesinden geçirilmesi ve çıkış havasının tekrar filtrelenmesiyle üretilmektedir.

Şekil-2. Solunabilir hava hattı yerleşimi Mikropor’un geliştirdiği solunabilir hava sistemlerinde hava öncelikle mist eliminatörden geçirilir. Mist eliminatör içerisindeki yüksek verimli tasarımı sayesinde su ve yağ /aerosol içeriğini 0,01ppm’e kadar düşürür. Mist

8 2019 OCAK-ŞUBAT-MART / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 85

TEKNİK MAKALE

eliminatörler basınçlı havada bulunan yağ taneciklerini alır. Çok düşük basınç kaybı ve yüksek kapasitesi ile birçok alanda yağdan arınmış hava kalitesini sağlar. Mist eliminatör normal değerlerde çıkan yağı filtrelemenin yanı sıra kompresör separatöründe oluşabilecek bir hasarın sebebi olan yağ kaçağının hava hattına geçmesini de engeller. Basınçlı havada bulunan yağ miktarı mist eliminatör sonrası 0.01 ppm’dir.

Mist eliminatör sonrası gelen basınçlı hava; içeriğindeki nemin solunabilir medikal hava standardında istenilen değere düşürülmesi için kimyasal tip kurutucudan geçirilir ve -40°C PdP kalitesinde hava üretilir.

Kurutucu sonrası hava ACH ünitesine gönderilir.

Mist eliminatör sonrası 0,01ppm seviyelerinde havadan gelebilecek yağ buharı burada 0,003ppm’e kadar düşürülür. Solunabilir medikal hava standardında yağ miktarının ≤0,1ppm olması istenmektedir. Mikropor solunabilir hava sistemleri ile kaliteli hava, kullanım süresi boyunca rahatlıkla sağlanabilmektedir.

Daha sonra ACH ünitesinde bulunan katalizör ile, gelen hava içerisindeki zehirli ve >600 ppm değerlerine ulaştığında öldürücü etkilere sahip olan karbon monoksit (CO) gazı, karbon dioksit (CO2) gazına dönüştürülür. Bu katalizör; çevreye zararlı gazların uzaklaştırılmasında kullanılan önemli ve yüksek verimli bir katalizördür. CO gazı, katalizör varlığında gerçekleşen katalitik oksidasyon 2 CO2) (Şekil 3) ile CO2 gazına reaksiyonu (2 CO + O2 dönüştürülerek hava içerisindeki oranı < 5 ppm değerine kadar düşürülmektedir. Son olarak hava, sistem çıkışında bir partikül filtresinden geçirilerek (P filtre) sistemden gelebilecek partiküller uzaklaştırılır.

86 › AIR WORLD TÜRKİYE / OCAK-ŞUBAT-MART 2019

Şekil-3. Katalizör ile CO gazının katalitik oksidasyon reaksiyonu

Şekil-4. Mikropor Solunabilir Hava Üretim Sistem Bileşenleri Mikropor Solunabilir Hava Sistemleri ile European Pharmacopoeia, US Pharmacopoeia ve aynı zamanda diğer Uluslararası Solunabilir Hava Standartları’na uygun solunabilir/medikal hava üretimi yapılabilmektedir.

Sistemlerimiz tasarlanırken uluslararası solunabilir hava standartları arasında sınır değerleri en hassas olan European Pharmacopoeia baz alınmıştır. Bu sayede diğer uluslararası solunabilir hava standartlarının istediği şartlar da sağlanmaktadır. Üretilen havanın uluslararası bir test merkezinde analizi yaptırılmış olup, medikal, solunabilir hava için ‘’Air/Gas Quality Report & Certificate’’ belgesi alınmıştır (Şekil 5).

TEKNİK MAKALE

Üretilen medikal solunabilir hava en güvenilir ölçüm metotlarından kolon kromatografisi yöntemi kullanılarak test edilmekte ve ilgili standarda uygunluğu müşterilere raporlanabilmektedir (Şekil 6)

Şekil- 5. Air/Gas Quality Report & Certificate Belgesi Mikropor Solunabilir Hava Sistemleri kompakt dizayna ve kolay kullanım avantajlarına sahiptir. Çift tank çalışma prensibi ile kesintisiz solunabilir hava üretilebilmesine olanak sağlamaktadır. Gösterdiği yüksek performansın yanı sıra düşük bakım maliyeti ile de oldukça avantajlıdır.

Resim-2. Mikropor Modüler ve Tank Tipi Solunabilir Hava Sistemleri

Şekil 6. Mikropor Solunabilir Medikal Hava Standartlarına Uygun Test Raporu 2019 OCAK-ŞUBAT-MART / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 87

HABER

Helyum Geri Kazanımında Özel Kompresörlerin Yaşamsal Rolü Stelios Flessas JP Sauer & Sohn Maschinenbau GmbH İş Geliştirme Müdürü

Helyum, tıbbi cihazlarda mıknatısları soğutmanın yanı sıra, kaçak tespiti için paha biçilemez değerli bir asil gazdır. Bu yüzden bu temel endüstriyel kaynağın tüketimi artıyor ve fiyatı hızla artıyor. Giderek daha az olan bu kıt kaynağın hızla artan sıkıntısı ile mücadele etmek için, aynı amaç için özel kompresörler olduğu gibi, yeni helyum geri kazanma yöntemleri her zamankinden daha önemli hale geliyor.

88 › AIR WORLD TÜRKİYE / OCAK-ŞUBAT-MART 2019

K

HABER

arakteristik özellikleri nedeniyle, helyum çok çeşitli endüstriyel uygulamalar için kullanılır. Tüm Helyumun yanı sıra, argon ve gazların en düşük neon gibi benzer özelliklere sahip kaynama noktası diğer soy gazların geri kazanımı, önüolan kriyojenik müzdeki yıllarda giderek daha önemli araştırmalarda, hale gelecektir. Bu kaynakların ekoörneğin bilgisayarlı nomik kullanımını sağlamak için, özel tomografide bulunan olarak tasarlanmış kompresörler uzun mıknatıslar için bir vadede paha biçilmez olacaktır. soğutucu olarak kullanılır. Küçük atom çapı nedeniyle, kompresörler, pahalı helyum kaçağını en küçük açıklıklara bile nüfuz önleyecek kadar gelişmiş değildir. Ek edebilmektedir. Gaz kaçağı testi için olarak, ortalama 200-1000 saat servis ideal bir seçimdir. İnert ve neredeyse ömrüne sahip, uzun süreli kullanım reaktif olmayan olması onu çok yönlü için hava geçirgen hava kompresörleri kılar. Helyum ayrıca metal işlerinde yağa üstün bir alternatif olarak su verme üretilmemiştir. Gerçek helyum kompresörleri ise yılda 7.000 saate kadar için kullanılır. Asil gaz oksitlenmeden çalışacak şekilde tasarlanmıştır. renk solmasını önler. Buna ek olarak, iş parçalarını daha sonra temizleme Özel tedbirler, pahalı kaçakları ihtiyacını ortadan kaldırarak verimliliği önlemeye yardımcı olur arttırır ve döngü sürelerini iyileştirir.

Helyumu teknik uygulamalar

Özel tasarım kompresörler çok değerli kalıyor

Geri kazanma ve yeniden kullanım yöntemlerini keşfetmek Helyum çoğunlukla düşük konsantrasyonlarda bulunduğu doğal gazdan elde edilir. Artan doğal gaz fiyatları, son birkaç yılda helyumun giderek daha pahalı hale gelmesine katkıda bulundu. Gaz kıtlığı arttığından ve helyum üretimi için uygun alternatifler olmadığından, eğilimin devam etmesi bekleniyor. Helyum tedarikindeki bu sorun aslında yeni bir yaklaşım gerektirir. Uzun süre, örneğin izleyici gaz olarak kullanıldığında helyum, amacına hizmet ettikten sonra atmosfere bırakılır. Fakat bugün, tüm bir endüstri, değerli kaynak olan Helyum’u geri kazanmanın ve yeniden kullanmanın yollarını arıyor. Özel olarak tasarlanmış kurtarma sistemleri, helyumu, sızdırmazlık testinde kullanıldıktan sonra büyük balonlarda depolar. Bir kompresör helyumu sifonlar ve 2900 psi’ye sıkıştırır. Bu durumda kolayca şişelenebilir ve daha sonra kullanılmak üzere saklanabilir.

Göreve bağlı olmayan solunum hava kompresörleri Birçok üretici, dalış ekipmanlarında kullanılan helyumun sıkıştırılmasında kullanılan solunum kompresörleri satmaktadır. Bununla birlikte, bu

için ideal kılan benzersiz özellikler, kompresyonunu zorlaştıran özelliklerle aynıdır. Düşük atom boyutu ve gazın viskozitesi göz önüne alındığında, helyum kompresörlerinde özel valfler ve contalar gereklidir. Yapışkan sızdırmazlık maddelerinin kullanılması ayrıca pahalı sızıntıları önlemeye yardımcı olur. Özellikle yağla yağlanan kompresörler, yağ ve gaz kaçağını önlemek için mil sızdırmazlık halkaları takma eğilimindedir. Bununla birlikte, bu contalar sadece tek yönlü sızdırmazlık sağlar. Standart hava kompresörleri kullanılırken, dışarıdan kirlenme riski yüksek kalır. Bunu önlemek için, helyum uygulamaları için tasarlanan kompresörler iki kez kapatılmıştır. İki karşılıklı mil dudak contası hem yağ hem de gaz sızıntısını önler ve kirleticilerin girmesini önler.

Helyum kompresörleri, her kompresör aşamasında kapalı emniyet valfleri ile donatılmıştır. Kapatıldıklarında, gereksiz gaz çevre havasına atılmaz, bunun yerine emniyet valflerine bağlı kompresörün hazırlama haznesine yönlendirilir. Standart hava kompresörlerinde yoğuşma ayırıcı, sadece yoğuşmayı değil, aynı zamanda geri kazanılması gereken gazı da dışarı attığı için, helyumun sıkıştırılması konusunda da bir başka zorluk yaratır.

Bu sebeple, helyum kompresörleri, gazın yeniden dolaşımını sağlayan yoğunlaşma drenajlarına sahiptir.

Helyum kompresörleri i̇çin gereken doğru testler

Helyum kompresörlerinin zorlu bir gaz olan helyumu sıkıştırabilmesindeki gereksinimlerini karşılayabilmesi için kapsamlı testler gerekir. Çoğu üretici, yalnızca dururken kompresörü aşırı basınca maruz bırakarak statik bir sızıntı oranını ölçer. Ancak, güvenilir test sonuçları elde etmek ve gaz sızdırmazlığını sağlamak için bu yeterli değildir. Almanya’nın Kiel kentinde bulunan Sauer Kompresörleri, sektörde benzeri görülmemiş helyum kompresörleri için 16 saatlik kapsamlı bir test prosedürü tasarladı. Amaç: mümkün olan en düşük helyum kaybı ve ulaşılabilir en yüksek gaz saflığı için maksimum sızdırmazlık.

Test için hava kullanmak yerine, Sauer’in özel helyum kompresörleri gazın kendisi ile tamamen test edilmiştir. İlk önce, kompresörden gaz çıkmadığından emin olmak için bir baloncuk testi yapılır. Bunu yapmak için, kompresör aşırı basınca maruz kalır ve tamamen suya batırılır. Bir sızıntı varsa, ortaya çıkan kabarcıklar yoluyla keşfedilebilir. Kompresör daha sonra, kirletici maddelerin dışarıdan korunmasını sağlamak için basınç yükseltme testinde bir vakuma maruz bırakılır. Sonunda Sauer, hava geçirmez bir şekilde kapatılmış helyum döngüsünde bir basınç düşürme testi kullanmaktadır. Bu, örneğin 3335 psi son basınçta çalışma sırasında olası bir helyum kaybını ölçer. Bu kapsamlı testin sonuçları, yalnızca 0,1 mbar xl / s maksimum kaçak oranına sahip helyum kompresörleridir.

2019 OCAK-ŞUBAT-MART / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 89

HABER

Hava ŞartlandırıcıLAR Pnömatik sistemlerde hava şartlandırıcı, havanın transfer hattından pnömatik sisteme giriş yerinde kullanılan ve havayı kurulu sistem içerisinde kullanılacak özelliklere getiren elamanlara hava şartlandırıcı denir. Hava şartlandırıcı, 3 parçadan oluşur. Hava filtresi, basınç regülatörü ve yağlayıcıdan oluşan hava şartlandırıcı, kısaca filtre, regülatör ve yağlayıcının baş harflerinden oluşan FRY kısaltmasıyla da seslendirilir.

90 › AIR WORLD TÜRKİYE / OCAK-ŞUBAT-MART 2019

H

ava şartlandırıcının ilk elemanı filtredir. Basınçlı hava içindeki yabancı maddeler ile suyun ayrılması amacıyla kullanılır ve karşıdan bakış açısıyla sol tüp hava nemini alır. Her pnömatik sistemin belirli bir çalışma basıncı vardı.

Fazla basınç enerji kaybına, düşük basınç ise verimin düşmesine neden olur.

Kompresör deposundaki hava basıncı sürekli değiştiğinden bu dalgalanmayı sisteme aktarmak için bir basınç regülatörüne (düşürücü) ihtiyaç duyulur. Regülatöre giren havanın basıncı değişse bile çıkan havanın

HABER basıncı regülatör üzerinde bulunan manometreden okunabilen ayarlanan sabit değerde kalacaktır. Sistemin ortasında bulunan bu parça kuvveti ölçerken, sağ tüp ise ritmik aralıklarla yağ çıkarımını gerçekleştirir. Dar bir kesitten geçen havanın hızı artarken basıncında bir düşme meydana gelir. Bu kesitte bulunan ince yağ borusundan emiş yaparak yağın hava içine damlamasını sağlar. Ancak damlamanın başlayabilmesi için hava debisinin bir minimum değerin üzerinde olması gerekir. Aksi halde basınç düşümü çok az olacağından yağ emilemez.

Hava boruların içerisinde nakil sırasında sürtünmeden dolayı içerisinde su buharı ile beraber su damlacıkları oluşacak ve bu arada basıncı yükselecektir. Ayrıca transfer sırasında boru içinde hava kirlenecek ve metal tozlarını yanında sisteme getirecektir. Kullanacağımız havadaki bu olumsuzlukları kaldırmak için şartlandırıcılar kullanılır.

Hava şartlandırıcının görevleri: * Havanın içindeki suyu almak * Havanın basıncını ayarlamak * Havayı temizlemek * Kuru havayı yağlamak

Basınç Regülatörleri Pnömatik devrelerde sistemin aktifleşmesini sağlayan enerji, hava basıncıdır. Sistemdeki kompresörlerin çevreden emdiği hava, hava tankında basınçlandırılır. Ardından filtre, kurutma, yağlama gibi belirli işlemlerden geçirilerek sistemdeki devre elemanlarına aktarılır. Bu aktarım öncesinde belirli görevlerden birisi de havanın basıncının düşürülmesidir. Bu görevi sistemde basınç regülatörü üstlenmektedir.

Basınç Regülatörü ne işe yarar?

Basınç Regülatörü, temel olarak sistemde kullanılacak havanın yüksek basıncının standart düzeye getirir ve ayarlanabilir bir çalışma basıncına düşürürken basınç miktarındaki olabilecek tüm değişimlere karşın stabil tutar. Pnömatik sistemlerde kullanılan bu regülatörler, genellikle basıncın düşürülmesi konusunda işe yararlar. Fakat, basıncın düşük olduğu durumlarda, yükseltmek için çözüm

üretemezler.

Basınç Regülatörü çalışma prensibi Sistemde çalışma basıncı, manometre tarafından gösterilmektedir.

Alt kısımdan verilen hava basıncı, üst tarafta bir yay kuvveti ile membran ve valf çubuğu, hava besleme akışını düzenler. Sisteme hava gerektiğinde membran sistemi, hava girişini aktif hale getirir. Sistemdeki hava basıncı yeterli olduğunda hava alınmasını engeller. Fakat ayar vidası yukarıya doğru itildiğinde, sistemdeki aşırı basınç bir delikten tahliye edilir.

Basınç Regülatörü çeşitleri

Basınç Regülatörleri, çalışma prensibine göre yay tahrikli ve pilot tahrikli olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.

Pilot tahrikli regülatörde, yay tahrikli regülatördeki membran üzerine etki eden yay kuvveti yerine, çıkış basıncına bağlı kalarak kendi basıncını oluşturan

pilot gazı basıncının kuvveti yer alır.

Bunun haricinde, çalışma prensibi yay tahrikli regülatör ile aynıdır. Pilot tahrikli regülatörler; hassasiyetlerinin daha iyi, gaz geçirme kapasitelerinin daha geniş ve giriş-çıkış basınçlarının daha fazla olması nedeniyle daha çok tercih edilmektedirler.

Basınç Regülatörü; arıtma sistemleri, gıda sektörü, kimya ve ilaç sanayi, tekstil sanayi, makine mühendisliği, ısıtma ve soğutma sistemleri, petro-kimya sanayi, gemi, yatlar ve fabrikalarda yaygın bir şekilde kullanılmaktadır.

Kaliteli ve nitelikli işleyiş, hata paylarının minimuma indirilmesi ve verimli bir üretim için, basınç regülatörü seçilirken titiz davranılması gerekmektedir. İlk olarak kaliteli ürün tedarik edildiğine emin olunmalı, ardından doğru ölçümler yapılarak kurulumu gerçekleştirilmelidir.

2019 OCAK-ŞUBAT-MART / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 91

TEKNİK MAKALE

PNÖMATİK SİSTEMLERDE HAVA HAZIRLAMA SİSTEMLERİNİN

ARIZALAR ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ VE GİDERİLME YÖNTEMLERİ Gürcan AKÇAY

Bu makalede, pnömatik sistemlerde, havanın atmosferden emilmesi ile başlayan işlemlerin ilk bölümü olan hava hazırlama kısmının pnömatik sistemlerde oluşan arızalar üzerindeki etkileri incelenmiştir.

92 › AIR WORLD TÜRKİYE / OCAK-ŞUBAT-MART 2019

TEKNİK MAKALE

U

ygulamada karşılaşılan birçok problem, pnömatik sistemlerde yaşanan arıza veya aksaklıkların birçoğu daha hava hazırlama ünitelerinde (şartlandırıcılarda) yani pnömatik sistemin kalbinde yapılan hatalardan ve eksikliklerden kaynaklanmaktadır. Hava hazırlayıcılar (şartlandırıcılar), pnömatik bir sisteme istenilen koşullarda basınçlı hava hazırlamak üzere kullanılan ünitelerdir. İstenilen koşullar derken ifade edilmek istenen durumlar; n Temizlik n Basınç Değeri n Yağlama Miktarı

Şekil 1. Şartlandırıcı Ünite Pnömatik sistemler hava ihtiyaçlarını, dönüşüm sistemleri hariç atmosferden karşılamaktadır. Hava şartlarına bağlı olarak atmosferdeki hava saf değildir.

Atmosferdeki havanın içerisinde nem, toz parçacıkları, kimyasal artıklar ve çeşitli gazlar bulunur. Bunların hava içerisindeki oranı, havanın alındığı yer ve ortama bağlıdır. Kış aylarında alınan havanın içindeki yabancı maddeler ile yaz aylarında alınan havanın içindeki yabancı madde oranları farklıdır.

n Çalışma ortamındaki toz, gaz ve nem miktarı n Çalışma ortamında yapılan bakım onarım ve temizlik çalışmaları sonucunda hava hatlarının içerisine kaçan çapaklar ve yapılan işten kalan atıklar. n Bakımı yapılmayan eski borulardan kopan metal parçacıkları ve pas parçacıkları n Emiş hattındaki filtrenin uygun seçilmemesinden dolayı sisteme gelen büyük katı parçacıklar. n Kompresör yağ kalıntıları olarak örneklendirebiliriz.

Pnömatik bir sistemde basınçlı havanın kalitesinin bozulmasında birçok faktörün etkisi vardır ve sistemin uzun ömürlü, verimli çalışması açısından bu faktörlerin her birinin tek tek belirlenmesi gerekmektedir. İncelemeye ilk olarak havanın sisteme dâhil edildiği ilk noktadan yani kompresörden başlamak gerekmektedir. Kompresörün içinde bulunduğu ortam havanın kalitesi açısından büyük önem taşımaktadır. Aslına bakarsanız herhangi bir kademeli kompresörün kendisi dahi karbon artıkları oluşturmakta hatta vidalı kompresörler bile eğer uygun şartlarda çalışmıyorsa contalara büyük ölçüde zarar veren karbonize yağın oluşmasını sağlamaktadırlar.

Bu nedenle kompresörün çalıştığı ortamın sürekli olarak temiz hava barındırması sağlanmalı ve buna ek olarak kompresörün periyodik bakımı ihmal edilmeden yapılmalıdır. Havanın kalitesini etkileyen önemli bir faktör de hava dağıtım sistemidir. Düzgün olarak planlanmış ve tasarlanmış bir sistem öncelikli olarak şu özelliklere sahip olmalıdır; n Boru hatları ring şeklinde tasarlanmalıdır. n Ara tanklar bulundurmalıdır. n Karbon artıklarını barındıran eski sistemlerden kesinlikle kaçınılmalıdır. n Tüm sistem elemanları doğru olarak boyutlandırılmış ve seçilmiş olmalıdır.

Bütün bu istenmeyen parçalar pnömatik elemanların çalışma yüzeylerine zarar vermekte, bu sayede verimsiz çalışmayı, ömür kısalmasını ve yüksek sürtünme kuvvetlerinden kaynaklanan enerji kayıplarını beraberinde getirmektedir. Bütün bu zararlar da açık olarak göstermektedir ki basınçlı hava pnömatik sistemin şartlarına uygun özelliklerde ve kullanıldığı noktada maksimum düzeyde temiz olmalıdır. Ayrıca pnömatik sistemlerde kullandığımız elemanlarında havanın kirlenmesi üzerinde etkisi vardır.

Pnömatik sistemlerde problemlerin büyük bir kısmı kullanılan havanın kirli olmasından kaynaklanmaktadır.

Havanın kirli olmasının sebepleri ise;

Şekil 2. Ring Hava Dağıtım Sistemi [2]

2019 OCAK-ŞUBAT-MART / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 93

TEKNİK MAKALE

Bunlara ek olarak sistem sürekli bakımdan geçirilmelidir, boru hattı eğimli olarak tasarlanmalı ve bu sayede belirli noktalardaki tahliye vanaları sayesinde yoğuşan havanın neden olduğu su belli arlıklarla tahliye edilmelidir. Bu sayede makinelerde sık rastlanan su problemi büyük ölçüde engellenebilmektedir.

Kullandığınız havanın kalitesinin tam olarak istediğiniz değerlerde olup olmadığını tayin etmek tabi çok da kolay bir işlem değildir. Birçok dikkat etmeniz gereken bileşen ve özellikleri mevcuttur; n Doğru kurutucu kullanımı n Doğru dağıtım şebekesi tasarımı n Kompresörlerin periyodik bakımı n Filtrelerin periyodik bakımı

Şekil 3. DIN ISO 8573-1 Standartlarına Göre Basınçlı Havanın Sınıflandırılması Konunun başında bahsettiğimiz hava hazırlama sistemleri bir başka değişle şartlandırıcılar üç elemandan oluşmaktadırlar. Bu elemanlar, havayı istenilen temizlik seviyesine ulaştırma görevini yerine getiren filtre, havanın basıncını istenen seviyeye düşüren ve basıncın sabit kalmasını sağlayan regülatör ve son olarak sistemin rahat çalışmasını sağlayan ve sürtünmelerden dolayı oluşan sıcaklık ve deformasyonları minimize eden yağlayıcıdır. Şartlandırıcı üniteyi kısaca FRL olarak adlandırabiliriz.

FİLTRE

Pnömatik sistemlerde filtrelerin bakımı da uygulamanızın verimli çalışması açısından büyük önem taşımaktadır. Sadece filtreyi kurmak ve periyodik olarak bakımını yapmayı unutmamak yeterli olmayacaktır. Düzenli olarak filtrenin temizlenmesi, değişmesi gereken parçalarının değiştirilmesi ve filtrede biriken suyun tahliye edilmesi gerekmektedir.

Filtrede biriken suyun tahliyesi konusunda yapılan çalışmalar sonucunda filtrelerin altına eklenen manüel ve otomatik tahliye sistemleri ile filtrede biriken suyun tahliye edilmesi artık bir

94 › AIR WORLD TÜRKİYE / OCAK-ŞUBAT-MART 2019

bakım maliyeti olarak yıllık bakım maliyetlerimize eklenmekten çıkmış oldu.

FİLTRE BAKIMI NASIL YAPILIR?

Öncelikle vurgulanması gereken “ iyi bakım, arıza ortaya çıkmadan önce yapılan düzenli bakımdır.” n Çalışma sırasında kavanozda su birikip birikmediğine bakınız. Mümkünse otomatik tahliyeli filtreler kullanınız. n Filtredeki basınç düşümünü gözleyiniz. Büyük boyutlu filtrelerin giriş ve çıkışlarına, fark basıncı göstergesi koyunuz. n Filtrelerin tıkanmasını kontrol için basınç basınç farkı manometresi kullanılmalıdır. Eğer bu manometre kullanılmıyorsa göstergeli tip hava filtreleri kullanılabilir.

Şekil 4. Fark Basıncı Manometresi Kullanımı [1]

Şekil 5. Filtre Bakım Zamanı için İndikatör Kullanımı

[1] FİLTRE KAVANOZU NASIL TEMİZLENİR VE KULLANIM ESNASINDA NELERE DİKKAT EDİLİR? n Filtre kavanozu kesinlikle solvent, tiner v.s gibi kimyasallar ile temas ettirilmemelidir. n En uygun temizleme sıvısı ılık sabunlu sudur. n Kimyasal maddelerle temas eden kavanozlarda dibe doğru uzayan kılcal çatlaklar vardır. n Belli bir hacmin üzerindeki filtre kavanozlarının üzerinde mutlaka metal koruyucu kafes olmasına dikkat edilmelidir. [2-3]

ÇALIŞAN ESKİ SİSTEMLERDE HAVA KALİTESİNİ ARTTITMAK İÇİN FİLTRE SEÇİMİ NASIL YAPILMALIDIR?

Eski bir kompresörün yol açacağı zarar hava sıkıştırılması esnasında oluşturacağı zararlı yağ ve karbon artıklarıdır. Bu durumda havanın kalitesinin yüksek tutulması için ek filtreler sisteme dâhil

TEKNİK MAKALE

edilmelidir. Zararlı yağı ve karbon artıklarını havadan ayıklamak için 0,3 µm seviyesinde ve yüksek oranda yağ ayırıcı mikro-filtrelerini kullanılmalıdır. Eğer hala daha saf bir hava ihtiyaç duyuluyorsa (gıda veya ilaç sektörlerindeki gibi havanın ürünle direkt temasta olduğu uygulamalarda) 0,01 µm seviyesinde filtreleme yapan ve artık yağı tamamen ayıran filtreler kullanılmaktadır.

YAĞLAYICI

Öncelikle yağ kullanımının sistem üzerindeki etkilerini incelemek gerekmektedir. Burada çok açık bir şekilde vurgulamak istenen nokta, bir pnömatik elemanın eğer önceden yağlanmamışsa, yağlanması gerekiyorsa bu işlemin ne kadar öneme sahip olduğudur.

Günümüzde modern pnömatik bileşenlere imalat aşamasında tüm ömürleri boyunca yeterli olacak düzeyde kalıcı yağlama yapılmaktadır. Bu ürünlerin performansları ve süreklilikleri; yağlama malzemelerinden ve bakım masraflarından tasarruf eden, sağlıklı, iş güvenliği açısından daha hijyenik ve temiz, yüksek frekanslarda çalıma kabiliyetine sahip modern makinelerde kullanılacak şekilde tasarlanmaktadır.

Yağlama gerektiğinde uygun koşullarda ve şekilde yapılması gerekmektedir. Bunun için özellikle şu noktalar dikkate alınmalıdır: n Yağın içinde kesinlikli katkı maddesi olmamalıdır, 32 cS viskozite değerinde 1. sınıf (ISO VG32 Turbine oil Class 1) yağ kullanılmalıdır. n Standart bir yağlayıcı sayesinde ancak kısıtlı mesafelerde etki gösterebilecek bir yağlama mümkündür (4-5 metre). n Sistem yağlayıcıyı kabul edebilecek niteliklerde olmalıdır. Yağ iletim mesafeleri hesaplanmalı, hortumlar çok karmaşık olmamalı ve yağlayıcıdan sonra hava deposu kullanılmamalıdır. n Yağlama sürekli olmalıdır. Uygulamada rastlanan genel bir problem, ilk yağlama işleminden sonra yağlamanın devam ettirilmemesi ya da ilk yağlamada verilmeyen bir yağın sisteme verilmesi nedeniyle bir çok pnömatik bileşenin aşınmadan dolayı zarar görmesidir. n Her ne kadar günümüzde çoğu pnömatik bileşen artık önceden yağlanmış olsa da bunun yanı sıra bu özelliğe sahip olmayan ürünlerin de bir kere yağlandıktan sonra sürekli yağlanmaları gerekmektedir. n Pnömatik sistemde yağlama gerektiren ve yağlama gerektirmeyen hatta yağlandığında zarar görebilecek bileşenlerin bir ayrımının yapılması gerekmektedir.

n Başka bir bileşen için yağlama gerektiğinde bu sadece o bileşene mahsus olmalıdır, diğer hassas bileşenlere zarar vermemelidir. Bu durum hassas regülâtörler, sinyal çeviriciler ve kontrol üniteleri ile ilgili bir durumdur.

Sonuç olarak, yağlamanın yanlış kullanımı makine tasarımı aşamasında engellenebileceği gibi, son kullanıcı tarafında da bu müdahaleyi yapabilmek mümkündür. Ancak mümkünse sistemlerinizde yağlayıcı kullanmayın.[2-3]

NEDEN YAĞLAYICI KULLANMAMALIYIZ? n Modern pnömatik elemanların hepsi ömür boyu dayanacak şekilde yağlanmış üretilmekte ve yağsız çalışabilmektedir. n Eğer bir ürüne yağlı hava gönderilirse, kalıcı yağlaması da yıkanmakta ve artık devamlı yağlanması gerekmektedir.Kullanılan yağ, egzozlardan yağ sisi olarak havaya atılmaktadır. Bu ise öncelikle solunum açısından zararlıdır. n Pulvarize olarak atılan yağ kısa sürede pano içlerine, makine üzerine ve yere dökülmektedir.

Zeminin yağ filmi ile kaplanması kayıp düşmelere, iş kazalarına sebep olabilir. n Ayar zorluğuna neden olmaktadır. n Yağ doldurma zorunluluğu n Doğru yağın kullanılmaması sonucu arızaların oluşması n Yağlamanın sürekli yapılamaması n İlk çalışmada yağlama yapılamadığı için kuru çalışma n Büyük silindirlerin bulunduğu makinelerde, küçük silindirler hiç yağlanmayabilir. n Aynı makinede bir silindir yağ içinde yüzerken bir diğeri kupkuru kalabilir.

KAYNAKLAR [1] [2] [3]

SMC ürün katalogu,2007 SMC Pnömatik Teknolojisi Eğitim Kitabı Mühendislikte Basınçlı Hava, Stefan HESSE

Not :Bu teknik makale ilk kez 2008-V.ULUSAL HİDROLİK PNÖMATİK KONGRESİ’nde yayınlanmıştır.

2019 OCAK-ŞUBAT-MART / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 95

SAĞLIK

İŞ DÜNYAMIZIN KRONİK SORUNU

DİŞ SAĞLIĞI İçinde bulunduğumuz yoğun çalışma şartları nedeniy diş sağlıgımızı geri plana attığımız bir gerçek. Ağız ve diş sağlığıyla ilgili merak edilen konuları, yoğun iş hayatında bu problemlerle nasıl başa çıkabileceğimizi öğrenmek için Metrodent Diş Merkezi’nden Dr. Şeyma Saraç ile konuştuk.

96 › AIR WORLD TÜRKİYE / OCAK-ŞUBAT-MART 2019

SAĞLIK

“Diş hekiminize biraz vakit ayırın, kazandıklarınız kaybedeceklerinizin önüne geçsin” n Genel olarak diş çürükleri neden oluşur?

Sektörünüzü ve okurlarınıza öncelikle sağlıklı yarınlar diliyerek başlamak istiyorum.

Ağzımızda binlerce bakteri var.

Bunlar yediğimiz besinlerle ağız ortamının ısısıyla kendileri için harika bir ortam bulup çoğalmaya başlıyorlar. Mikrobiyal dental plak dedigimiz bu yapi diş çürüklerinin ana sebeplerinden bir tanesidir. n Dolgu yapılan diş tekrar çürüyebilir mi?

Evet. Bir dolgu yaptırmak o dişin bir daha çürümeyeceği anlamına gelmez. Dişlerdeki dolgular da rutin kontrollerde dikkatle muayene edilmelidir. Dolguların altından, yanlarından sekonder çürükler oluşabilir ve bunlar ağrısız ilerleyebilir. Hastalar farkına varamayabilirler. n Çevremde bazı insanların ortak derdi, dişlerimi fırçalamama rağmen ağız kokum devam ediyor şeklinde. bu neden olur? fırçalama yeterli değil mi ?

Agız kokusunun çesitli sebepleri vardır. Üst solunum yolu enfeksiyonları, sinüzit, mide rahatsızlıkları gibi. Eğer bunlar yoksa ağız hijyeninin yetersiz olması sebebiyle, varolan çürükler, iltihaplı dişler eski köprüler, diş eti hastalıkları, diş taşları sebebiyle de koku oluşur. Bütün sebepleri ortadan kaldırmak lazım. Tabi dişleri fırçalıyorsunuz ama doğru fırçalıyor musunuz yoksa yoğunluktan aceleye mi getiriyorsunuz? Bunu gerçekçi bir şekilde cevaplamanız lazım.

n Hastanız size “Diş etlerim neden kanıyor” derse Diş eti kanamalarının da tek bir sebebi yoktur. Hastada sistemik bir hastalık, vitamin eksikliği bu diş eti kanamalarının sebebi olabilir. Ama yaygın olarak bozuk ağız hijyeni, diş taşları, diş gıcırdatma gibi sebeplerden olur. Diş eti kanaması ciddi bir problemdir. Bütün işlemlerden önce bu konuya öncelik verilip bir an evvel tedavisi yapılmalıdır. Diş eti kanamalarının önüne erkenden geçilmezse periodontitis dediğimiz kemik yıkımıyla karakterize bir diş eti hastalığına dönüşür. Bu hastalık sadece dişleri ve destek dokuları değil bütün vücudumuzu da etkiler. Periodontitisin diyabetle çok yakından ilişkili olduğu son yapılan araştırmalarda kesin olarak görüldü. Ağızda var olan binlerce bakteriye daha da fazlasını ekleyen bu hastalık böbrek, kalp ve eklem rahatsızlıklarıyla da yakından ilişkilidir. n Özellikle çevremizde gördüğümüz diğer bir sorun da; Diş sıkma problemi. Diş sıkma problemi çözülmediği zaman neler olur?

Günümüzde iş yoğunluğu, stres,

trafik derken herkes diş sıkmaya başladı. Bunun için uygun hastaları gece plağıyla tedavi ediyoruz. Botox da uygulayabiliyoruz . Diş sıkma çene eklemine uygunsuz kuvvetler ilettiği için zarar verir. Bu baş, boyun hatta omuz ve sırt ağrılarına bile sebep olabilir. Diş eti problemi, dolguların ve dişlerin çatlayıp kırılması, restorasyonların kırılması da diş sıkmaktan kaynaklanabilir. n Peki muayene ne kadar sürüyor?

Murat bey muayene süresi hastadan hastaya değişmekle birlikte, çok vakit alan bir işlem değildir. Yılda iki kere düzenli olarak muayene olan hastaların, sahip oldukları ya da olacakları problemler erkenden teşhis edilip ona göre önlem alınır. n Okurlarımız size geldiğinde dişlerinin durumunu öğrenmek istese check up ücreti ne kadar tutar diye merak edeceklerdir?

Murat bey, Metrodent olarak AIR WORLD TÜRKİYE dergisi okurlarına 2019 yılı boyunca özellikle check up yaptığımızda veya diş tomoğrafisi ile çekim yapıp kontrol ettiğimizde herhangi bir ücret almayacağız.

Burada merak ettiklerinize kisaca degindim. Bunlarla baş etmeniz icin bizler varız. n Okurlarımıza bir mesajınız var mı?

Okurlarınıza sağlıklı bir hayat dilerim. Kısaca ‘’Diş hekiminize biraz vakit ayırın, kazandıklarınız kaybedeceklerinizin önüne geçsin’’ diyebilirim. n Teşekkür ederiz Murat Bey biz teşekkür ederiz.

2019 OCAK-ŞUBAT-MART / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 97

KÜLTÜR/SANAT

İŞ DÜNYASI 2019’DA STRESİ

A L T SANA K A C ATA

HABER

Merve Kılıç

Air World Dergisi olarak yoğun bir tempo ile çalışan sektör arkadaşlarımızın kısa bir nefes almaları için 2019’un ilk aylarında gerçekleşecek en kaliteli tiyatro oyunlarını, opera ve balelerini takip ederek bu sayfada derledik.

2018 gerek sektörümüz için gerekse diğer sektörler için yoğun bir çalışma temposu ile geçti. 2019’un da böyle geçeceği aşikarken kısa süreliğine de olsa sektörden biraz uzaklaşıp zihinsel yorgunluklarını atmak iş adamlarımızın da hakkı diye düşündük. Air World olarak takip ettiğimiz ve kaliteli bulduğumuz kültür ve sanat etkinliklerini bu sayfalarda okurlarımızla buluşturmanın mutluluğunu yaşıyoruz. Keyifli okumalar diler, her bir etkinliği şiddetle tavsiye eder ve her yönden verimli bir yıl geçirmenizi dileriz.

98 › AIR WORLD TÜRKİYE / OCAK-ŞUBAT-MART 2019

TİYATRO

“34 karakterli tek kişilik güldürü; Eyvah Nadir!”

Usta oyuncu Koray Karaca’nın tek kişilik performans sergilediği Devlet Tiyatroları Ankara’nın oyunu Eyvah Nadir, 2018 yılı boyunca gişe rekorları kırdı. Kadınlı erkekli tam 34 karakteri ses ve şivelerdeki değişiklikleriyle birlikte tek başına canlandıran Karaca, gerek canlandırdığı karakterlerle gerekse seyirciyi oyuna dahil ettiği interaktif bölümlerle seyircilerini gülmekten kırdı geçirdi. Geleneksel meddahı modernizmle harmanlayan oyun 2019’da da adından sıkça söz ettireceğe benziyor. Karaca, bu oyunda eteğindeki taşları döküyor. Eğer oyunu hala izlemeyenler varsa çok şey kaçırıyor bizden söylemesi. Tam da gülmeye ihtiyaç duyduğumuz şu günlerde bu oyunda keyifli vakit geçireceğinizden eminiz. Oyun genellikle Oda Tiyatrosu’nda saat 18.30 da sahneleniyor. Detaylı bilgi ve turne bilgileri için DT Ankara sayfasını takip edebilirsiniz.

“Beyin yakan bir performans; Terörist” Selçuk Göldere’nin yönetmenliğini üstlendiği, Eren Oray, İclal Karaduman, Cebrail Esen, Sevgi Temel’in oynadığı yine bir DT Ankara oyunu olan Terörist, ilk başladığı dakikadan itibaren beyin yakmaya başlıyor. Herkesin farklı çıkarımlara varabileceği bu oyunda oyuncuların olağanüstü performansları, ilgi çekici dekoru dikkatlerden kaçmıyor.

Ayrıca oyunda kimi sahnelerde yer alan danslar görsel zevklerinizi oldukça tatmin ediyor. 2018’in son aylarında premier yapan oyun DT Stüdyo Sahne’nin oyunu olmakla birlikte yine turneleri ve program hakkında bilgiyi DT’nin sayfasından edinebilirsiniz.

“İstanbul Halk Tiyatrosu’ndan eskimeyen yapıtlar;

Bezirgan ve Alevli Günler”

İstanbul Halk Tiyatrosu’nun yıllardır oynayan ve tekrar tekrar izleme isteği uyandıran gişesi kesinlikle eksilmeyen oyunlarından biridir Bezirgan. Moliere’nin bir eseri olan Tartuffe İstanbul Halk Tiyatrosu tarafından Bezirgan olarak uyarlanır. Oyuncular arasında kimler yokki ; Cem Davran, Erkan Can, Bahtiyar Engin, Selin Yenici ve dahası...

Kuklalarında kullanıldığı bol eleştirel, bol eğlenceli oyunu izledikten sonra iş stresinizi unutacaksınız. Yine İstanbul Halk Tiyatrosu tarafından sahnelenen Alevli Günler, alkışı hiç eksilmeyen oyunlardan.

Oyuncu kadrosu; Erkan Can, Cem Davran, Bahtiyar Engin, Yıldıray Şahinler, Selin Yenici gibi isimlerden oluşan oyun çağdaş bir yaşaryaşamaz hikayesi sunup güldürürken düşündürüyor. İstanbul Halk Tiyatrosu’nun bunların yanında yeni yeni sahneye koymuş olduğu bol eğlenceli yeni oyunlar da var. Barut Fıçısı ve Üçü Bir Arada oyunları da yine aynı kadronun sizi çok eğlendireceği oyunlardan. İstanbul Halk Tiyatrosu Oyunları, İstanbul’un çeşitli sahnelerinde oynamakla beraber bol turneli oyunlardan. Program bilgisini İstanbul Halk Tiyatrosu’nun resmi web sitesinden edinebilirsiniz.

2019 OCAK-ŞUBAT-MART / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 99

OPERA/BALE

“Plaza uyarlamasıyla; Aşk İksiri” Devlet Opera ve Balesi’nin Ankara’da sahneye koymuş olduğu Aşk İksiri, komik operanın en önemli örneklerinden biri. Gaetano Donizetti’ye ait olan Aşk İksiri; ilk kez 1832’de Milano’da seyirci karşısına çıkmış bir eser. Bir zengin kız fakir oğlan hikâyesi olan Aşk İksiri; Figen Ayhan Karakelle yorumuyla günümüze yakın bir zamanda, bir plaza ofisinde geçiyor. Oyunun orkestra şefliğini Alessandro Cedrone yapıyor.

Bu eğlenceli opera , tam da iş dünyasının yorucu temposundan nefes alamayan arkadaşlarımıza göre. Detaylı bilgi için Ankara Devlet Opera ve Balesi’nin sayfasını ziyaret edebilirsiniz.

“Alis Yıldızların Altında” İngiliz koreograf Michael Popper , Lewis Carroll’un Alis kitapları üzerine kurduğu bir dans tiyatrosu olan “Alis Yıldızların Altında’yı Devlet Opera ve Balesi, İstanbul için tasarlayarak Aralık ayında sahneye koydu. 7’den 70’e hitap eden eserde; Alis, Beyaz Tavşan, Düşes, Çılgın Şapkacı, Kraliçe, Tweedledum-Tweedledee İkizleri gibi renkli karakterler, koreografın çağdaş yaratıcılığı ile hayat buluyor. 2019 Programı için DOB’un sayfasını takip edebilirsiniz.

100 › AIR WORLD TÜRKİYE / OCAK-ŞUBAT-MART 2019

SATIŞ EĞİTİMİ

Satış Eğitimini ‘Geciktirmenin Bedeli’ Baran Şİmşek

Satış Eğitmeni info@baransimsek.com

“Geçen sene giyimine (kişisel imajına) ne kadar yatırım yaptın?”

“Arabana kaç para yatırım yaptın?”

“Evine ne kadar yatırım yaptın?” ve işte en önemlisi..

“Peki ya yukardaki yatırımlarını finanse eden mesleki eğitimine, gelişimine ne kadar bütçe ayırdın, kaç para yatırdın?” kaçtane kitap okudun, kaçtane makale okudun, kaç seminer…

102 › AIR WORLD TÜRKİYE / OCAK-ŞUBAT-MART 2019

SATIŞ EĞİTİMİ

M

evcut müşterilerinin kaç tanesi yeterince ‘Gerçek Satış Eğitimi’ (başlığı satış eğitim içeriği sadece geçici motivasyon olan eğitimleri kast etmiyorum) almamış satıcılar yüzünden, sessiz sedasız rakiplerine gitti. Yetersiz satıcılar yüzünden müşterilerin seninle, şirketinle alış veriş yapmapı sonlandırması ihtimali seni hiç ürkütmüyor mu?

Bunun önüne geçmek için ne yapıyorsun?

Müşteriler bir anda gelmediği gibi bir anda gitmez, günden güne, birer birer ve nihayet kötü son gelir..

Kitap okumuyor olabilirsin, bari kitap okumanın önemine karşı çıkma..!

Eğitimin gücüne inanmıyor olabilirsin, bari ‘inanlara’ saygı duy..!

Eğitim almıyor olabilirsin, bari eğitim almanın ‘önemine’ karşı çıkma..!

Kendin eğitim almıyor olabilirsin, bari eğitime ihtiyacı olanların ‘önünden çekil..!‘ Sürekli “Eğitim çok önemli, biz eğitime çok önem veriyoruz!” deyipte eğitime yatırım yapmayanlardan, harakete geçmeyenlerden misin?

“Yoksa satış eğitimlerini geciktirmenin bedelini mi ödetiyor, size rakipler!”

Eğitime yatırım yapmamanın kaybettirdiklerini bilmek fikrini değiştirir mi bilmem, ancak eğitime inanların ve değer verenlerin, yatırım yapanların inançlarını pekiştireceği kesin.

Satış Eğitimini Geciktirmenin Olumsuz Sonuçları • • •

• •

Satıcılar ‘düşük öz güvenle’ satış yapmaya çalışmaya devam ederler, Eğitim alan rakip satıcılara karşı, boşa kürek çekmeye devam ederler, ‘Fiyat satmaya uygun yetiştirilmiş, buna göre donatılmış satıcılar nasıl değer satacaklarını bilemez ve bocalamaya devam eder.’

Her satıcı farklı telden çalar, şirketinizin satıcıları arasında ‘bir ahenk olmaz veya çok az’ olur.

Satıcıların adeta ‘müşterilerin karşısına çıkmaktan ödleri kopar’, çekinirler ve ayakları geri geri gider. Genellikle

•

• •

reddedilmekten veya müşterilerin ‘fiyat pahalı’ cümlesine nasıl yanıt vereceklerinin bilmemekten kaynaklı.

Satıcılar ürün veya hizmetlerinizi iyi, ‘kaliteli bir biçimde temsil etmekte’ yetersiz kalır ve müşterinin zihnindeki ürün ve şirketinizin ‘imajı olumsuz yönde etkilenir.’

Gerekmediği halde işi almak için ‘yüksek indirimler’ yaparlar.

Müşteri değerden, fiyata odaklandırılır, satış görüşmesi bir fiyat müzakeresine, bir bilek güreşine dönüşür.

Müşterinin karşısına hazırlıklı çıkmak, satışın gerçekleşmesi için kilit bir önem taşır, satıcının nasıl doğru hazırlanacağını bilmesinde ‘Satış Eğitimi’ kilit bir önem taşır.

Firmalar tonlarca yatırım yapar, ‘mağazalar açar’ , ‘yeni ürünler üretir’ , ‘fabrikalar kurar’ , üretime vb. tonlarca yatırım yapar ancak satış ekiplerininin eğitimleri üzerinde pek durmazlar.

Reklama tonlarca yatırım yapar mağazalarına müşteri çekerler, gelen potansiyel müşterileri memnun ve sadık birer müşteriye dönüştürecek satıcılarını eğitmezler…!

Yoksa…

Satışın ‘rastgele’ , ‘doğaçlama bir şekilde’ meydana geldiğini düşündüklerinden dolayı mı böyle yaparlar? Eğer sende böyle düşünüyor, böyle inanıyorsan o zaman bu düşüncenin tam tersine inanan ve satış eğitimine yatırım yapan, satış silahlarını güncelleyen, geliştiren rakiplerine karşı doğaçlama ve rastgele hamlelerle satış yapmaya devam et.

Peki satıcılar neden kendilerini eğitmezler, onlarca zamanlarını boş boş TV programları ve internet sitelerinde çatır çatır harcarken neden satışlarını, kolaylaştıracak, karlarını artıracak satış incelikleri konusunda kendilerini eğitmeye zaman ayırmazlar.

Satış Eğitimlerini Geciktirmenin Bedeli Ne Olabilir? Örneğin; Uzun zamandır peşinden koştuğunuz bir müşterinizi yeterince eğitim almamış satıcılarınız yüzünden rakibinize kaptırmanız…

2019 OCAK-ŞUBAT-MART / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 103

FUARLAR

ŞUBAT / MART

FUARLARI Fuar Tarihi 05.02.2019 09.02.2019

Sektör

Fuarın adı ve Açıklama

Seramik ve Banyo UNICERA : Seramik , Banyo, Mutfak Ekipmanları Fuarı

Yer ve Organizatör IFM -Yeşilköy İstanbul Fuarcılık

14.02.2019 17.02.2019

Tekstil

EGE TMF - Denizli : Tekstil, Hazırgiyim Makineleri ve Tekstil Kimyasalları Fuarı

Denizli - EGS İzgi Fuarcılık

28.02.2019 02.03.2019

Demir Çelik

İstanbul Boru, Tel ve Rulo : Boru, Tel ve Rulo Ek Parçaları Makine ve Ekipmanları Fuarı

IFM - Yesilköy Voli Fuarcılık

28.02.2019 02.03.2019

Tekstil

06.03.2019 09.03.2019

Gıda

06.03.2019 09.03.2019

Yapı İnşaat

Avrasya Cam : Cam Ürünleri ve Uygulamaları, Üretim – İşleme Teknolojileri ve Makineleri, Tamamlayıcı Ürün ve Kimyasalları Fuarı

Tuyap IST Reed Tüyap Fuarcılık

07.03.2019 10.03.2019

Gıda

FOTEG : İstanbul 2019 Gıda İşleme ve Ambalaj Teknolojileri Uluslararası İhtisas Fuarı

IFM - Yesilköy HKF Fuarcılık

14.03.2019 17.03.2019

Lojistik Depolama

20.03.2019 23.03.2019

Gıda

27.03.2019 30.03.2019

Mermer

28.03.2019 30.03.2019

Enerji Isı ve Havalandırma

Petroleum Istanbul : 14.Uluslararası Petrol, LPG, Madeni Yağ, Ekipman ve Teknoloji Fuarı

Tuyap IST Enerji Fuarcılık

28.03.2019 30.03.2019

Medika

EKSPOMED EURASIA : 26.Uluslararası İstanbul Tıbbi Analiz, Teşhis, Tedavi, Koruma ve Rehabilitasyon Ürün, Cihaz, Sistem, Teknoloji, Donanım ve Hastaneler Fuarı

Tuyap IST Reed Tüyap Fuarcılık

İstanbul İplik : 16.Uluslararası İstanbul İplik Fuarı 2019 Gurme İzmir - Olivtech : Gurme İzmir 9.Zeytin, Zeytinyağı, Süt Ürünleri, Şarap ve Teknolojiler Fuarı

Win Eurasia 2019 : Otomasyon, Hidrolik, Elektronik, Sac İşleme, Kaynak, İç Lojistik Fuarı

Tuyap - IST Tüyap İhtisas Fuarları IZMIR - Gaziemir İZFAŞ Fuarcılık

Tuyap IST Hannover Fairs Turkey Fuarcılık

IDMA 2019 : 8.Uluslararası Un, İrmik, Pirinç, Mısır, Bulgur, Yem Değirmen Makinaları ve Bakliyat, Makarna, Bisküvi Teknolojileri Fuarı

IFM - Yeşilköy Parantez Fuarcılık

MARBLE 2019 : 25.Uluslararası Doğal Taş ve Teknolojileri Fuarı

Fuar İzmir Alanı Gaziemir İZFAŞ Fuarcılık

104 › AIR WORLD TÜRKİYE / OCAK-ŞUBAT-MART 2019

HABER

EYLÜL 2018 YATIRIM TEŞVİK BELGELERİ (*) YATIRIMIN YERİ

FİRMANIN ADI ADRESİ

SEKTÖRÜ

Yerli Sermaye

ELASİS İLAÇ TIBBİ CİH.A.Ş.

İMALAT - Gıda ve İçki

ELAZIĞ

RIZAİYE MAHALLESİ İZZETPAŞA CAD. NO: 10/01 MERKEZ/ELAZIĞ

KOMPLE YENİ YATIRIM

Yabancı Sermaye

MEDİNE BEREKETİ GIDA LTD.

İMALAT - Gıda ve İçki

BAŞPINAR{ORGANİZE} OSB MAH. O.S.B 3.BÖLGE KAMİL ŞERBETCİ BLV. AYDIN KARABAŞ Sit. NO: 58 ŞEHİTKAMİL/GAZİANTEP

KOMPLE YENİ YATIRIM

ŞENOVA TEKSTİL SAN. LTD. ŞTİ.

İMALAT - Dokuma ve Giyim

GAZİANTEP O.S.B.

Yerli Sermaye

TEKİRDAĞ

BOĞAZKÖY İSTİKLAL MAH. ESKİ EDİRNE CAD. NO:1232 Arnavutköy / İSTANBUL

İMALAT - Dokuma ve Giyim

MERRONİ HALI TEKSTİL SAN.

GAZİANTEP 5.

O.S.B.

BAŞPINAR{ORGANİZE}OSB MAHALLESİ O.S.B. 5. BÖLGE 83511 NOLU {DÜLÜK MEVKİİ} CAD. NO: 18/0 ŞEHİTKAMİL/ GAZİANTEP

Yerli Sermaye

PİRAN TEKSTİL KONFEKSİYON

İMALAT - Dokuma ve Giyim

AHMETVEFİKPAŞA MAHALLESİ YÜZBAŞI SK. B BLOK Apt. NO: 3 A KESTEL/ BURSA

KOMPLE YENİ YATIRIM

SİNATEKS KUMAŞ.A.Ş

İMALAT - Dokuma ve Giyim

Yerli Sermaye

BURSA Yerli Sermaye

K.MARAŞ

BARAKFAKİH MAHALLESİ 22.

CAD. NO: 15 KESTEL/BURSA

YATIRIMIN KAPASİTESİ

SABİT YATIRIM (TL)

KDV İstisnası

Gıda Takviyeleri 155550000 ADET/ YIL

22.439.340

Sigorta Primi İşveren Hissesi 6 Yıl

Kakao içermeyen şekerlemeler {beyaz çikolata dahil} 3600 TON/ YIL

15.364.863

KDV İstisnası

Yuvarlak Örme 1814400 KG/YIL

12.690.000

Sigorta Primi İşveren Hissesi 6 Yıl

Halı, kilim vb. yer döşemeleri 2105180 M2/YIL

19.426.009

Gümrük Vergisi Muafiyeti

Pamuklu dokumalar {özel kumaşlar hariç} 1080000 M2/YIL

20.658.840

Gümrük Vergisi Muafiyeti

Pamuklu dokumalar 13685760 M2/YIL

67.957.603

Sigorta Primi İşveren Hissesi 7 Yıl

Yuvarlak Örgü {Penye} Kumaş 864000 KG/YIL

13.847.021

KOMPLE YENİ YATIRIM

Yerli Sermaye

BURSA KESTEL O.S.B.

ÖNGÖRÜLEN DESTEK UNSURLARI

KOMPLE YENİ YATIRIM

KOMPLE YENİ YATIRIM

DORUKLAR ÖRME KUMAŞ A.Ş

İMALAT - Dokuma ve Giyim

ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ 5.CADDE NO:2 NO:/ ONİKİŞUBAT/K.MARAŞ

KOMPLE YENİ YATIRIM

2019 OCAK-ŞUBAT-MART / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 106

HABER YATIRIMIN YERİ Yerli Sermaye

MARDİN

FİRMANIN ADI ADRESİ EVİN MODA LTD.ŞTİ ATATÜRK MAHALLESİ VATAN CAD. BATU BOZAN APT/B BLOK Apt. NO: 20/1 KIZILTEPE/MARDİN

Yerli Sermaye

ÖZDEYİŞ DAY. TÜK. LTD.ŞTİ

KAYSERİ

KARPUZSEKİSİ MAHALLESİ 29 CAD. NO: 38/_ HACILAR/ KAYSERİ

Yerli Sermaye

LADİK ORMAN ÜRN.LTD.ŞTİ

KOCAELİ

FATİH SULTAN MEHMET MAH. BALKAN CAD. NO:31/6 Ümraniye / İSTANBUL

Yabancı Sermaye BALIKESİR Yerli Sermaye

SEKTÖRÜ İMALAT - Dokuma ve Giyim KOMPLE YENİ YATIRIM İMALAT - Orman Ürünleri KOMPLE YENİ YATIRIM İMALAT - LastikPlastik

İMALAT - Kimya

AKSAKAL MAH. KAYAPINARI KÜMEEVLERİ NO:5 10245 Bandırma / BALIKESİR

KOMPLE YENİ YATIRIM

TAYRAŞ ATIK YAĞ SAN. TİC.A.Ş.

İMALAT - Kimya

BİLECİK

YENİ BOSNA MERKEZ MAHALLESİ 29 EKİM CADDESİ İSTANBUL VİZYON PARK OFİS BLOKLARI K:2 NO:24 YENİ BOSNA Bahçelievler / İSTANBUL

Yerli Sermaye

ÖZAR OTO LTD.ŞTİ.

İMALAT - Kimya

ÇANKIRI YAKINKENT O.S.B.

2512. Sok. No:1 Oto Sanayi Sitesi Şaşmaz Etimesgut/ ANKARA

KOMPLE YENİ YATIRIM

Yerli Sermaye

LARA KOZMETİK LTD. ŞTİ

İMALAT - Kimya

TEKİRDAĞ TÜRKGÜCÜ O.S.B.

KAVAKLI MAH.KIBLE SOK. NO.11 SİLİVRİ/İSTANBUL

KOMPLE YENİ YATIRIM

Yerli Sermaye

MENTA PHARMA İLAÇ SAN. LTD.

İMALAT - Kimya

YATIRIMIN KAPASİTESİ

SABİT YATIRIM (TL)

Sigorta Primi İşveren Hissesi 10 Yıl

Tişört, fanila, atlet ve diğer iç giyim eşyası {örme} 2200000 ADET/ YIL

3.468.500

Sigorta Primi İşveren Hissesi 3 Yıl

MUHTELİF MOBİLYALAR 17600 ADET/YIL

29.653.800

KDV İstisnası

Parke Altı Şilte Strafor 40000 M2/YIL

12.630.000

Gümrük Vergisi Muafiyeti

Organik Gübre 1920 TON/YIL

34.300.000

Sigorta Primi İşveren Hissesi Desteği 7 Yıl

KULLANILMIŞ MADENİ YAĞDAN GRUP 2 BAZ YAĞ ÜRETİMİ 31500 TON/YIL

190.000.000

Sigorta Primi İşveren Hissesi 7 Yıl

ANTİFRİZ 4000 TON/YIL

10.500.000

Sigorta Primi İşveren Hissesi 6 Yıl

Aerosol oda spreyi {su, alkol bazlı ve sıvı} 31241440 ADET

20.327.450

Sigorta Primi İşveren Hissesi 7 Yıl

Beşeri ilaçlar 323700000 ADET/YIL

141.016.709

KDV İstisnası

trapez sac eşya üretimi 12000 TON/YIL

21.686.908

Gümrük Vergisi Muafiyeti

Demir veya alaşımsız çelikten teller 16 TON/GÜN

18.123.506

KOMPLE YENİ YATIRIM

MAURİ MAYA SAN.A.Ş.

KOMPLE YENİ YATIRIM

İSTANBUL

ORTA MAHALLESİ ÜNİVERSİTE CAD. EKSPOPLAST PLASTİK Apt.

KOMPLE YENİ YATIRIM

Yerli Sermaye

ALICI İNŞAAT MALZ.LTD.ŞTİ.

İMALAT - Demir Çelik

HATAY

82 EVLER MAH. TÜRKMENİSTAN CADDESİ TARSUS MERSİN

KOMPLE YENİ YATIRIM

Yerli Sermaye

UNORMAK DEĞİRMEN

İMALAT - Demir Çelik

KONYA 3.

O.S.B

BÜYÜK KAYACIK MAHALLESİ 7 NOLU SOKAK KONYA

KOMPLE YENİ YATIRIM

106 › AIR WORLD TÜRKİYE / OCAK-ŞUBAT-MART 2019

ÖNGÖRÜLEN DESTEK UNSURLARI

HABER YATIRIMIN YERİ Yerli Sermaye

FİRMANIN ADI ADRESİ AYCAN HAVACILIK LTD.ŞTİ

SEKTÖRÜ

ÖNGÖRÜLEN DESTEK UNSURLARI

İMALAT - Taşıt Araçları KDV İstisnası

ORGANİZE SAN. BÖLG. 7.

ESKİŞEHİR SANAYİ ODASI CAD. NO:46 Odunpazarı / ESKİŞEHİR O.S.B.

KOMPLE YENİ YATIRIM

Yerli Sermaye

İMALAT - Taşıt Araçları Faiz Desteği

SAFİR YATIRIM İNŞ.TİC.LTD. ŞTİ

Hava Süspansiyon Körüğü 500000 ADET/YIL

15.664.884

KDV İstisnası

Prefabrik Konteynır 52000 KG/YIL

13.600.000

Gümrük Vergisi Muafiyeti

El testereleri; her türlü testere ağızları 80 TON/ YIL

43.658.516

Vergi İndirimi %80, YKO %40

Savunma Sanayine 13.900.000 Yönelik Aksam ve Parçalar

Sigorta Primi İşveren Hissesi 6 Yıl

Bulaşık makinesi sepeti 1200000 ADET/YIL

22.489.100

KDV İstisnası

Döner ve doğrusal soğutucu 100 ADET/YIL

10.500.000

Gümrük Vergisi Muafiyeti

Hazır beton 160000 M3/SAAT

22.190.000

KOMPLE YENİ YATIRIM

Yerli Sermaye

TEKOTO OTOMOTİV LTD.ŞTİ

İMALAT - Taşıt Araçları KDV İstisnası

BURSA DEMİRTAŞ O.S.B

İKİTELLİ ORG.SAN.BÖL. DOLAPDERE SAN.SİT.24.ADA NO.8-10-12 BAŞAKŞEHİR/ İST.

KOMPLE YENİ YATIRIM

Yerli Sermaye

EL-KASAN OTO LTD.ŞTİ.

İMALAT - Madeni Eşya

ERZURUM MERKEZ 2.O.S.B.

KURTULUŞ MAH. ENDÜSTRİ CAD. NO:256 Yakutiye / ERZURUM

KOMPLE YENİ YATIRIM

Yerli Sermaye

AZAK TAKIM TEKN.A.Ş

İMALAT - Madeni Eşya

KOCAELİ MAKİNE İHTİSAS O.S.B.

ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ MAHALLESİ 2 CAD. NO: 3/2 DİLOVASI/KOCAELİ

KOMPLE YENİ YATIRIM

Yerli Sermaye

ARM MAK.MÜH. SAN.VE TİC.A.Ş.

İMALAT - Makina İmalat

ANKARA OSTİM O.S.B

KÜÇÜKBAKKALKÖY MAH. DEFNE SOK. FLORA RESIDANCE APT. NO:1/365 Ataşehir / İST.

KOMPLE YENİ YATIRIM

Yerli Sermaye

MEFA ENDÜSTRİ A.Ş.

KOMPLE YENİ YATIRIM

Yerli Sermaye

2 G HAVACILIK ELK.A.Ş.

İMALAT - Elektronik

ANKARA ANKARA UZAY VE HAVACILIK İHTİSAS OSB

BATI SİTESİ MAH. 2306 CAD. NO:50 GERSAN Yenimahalle / ANKARA

KOMPLE YENİ YATIRIM

Yerli Sermaye

MENDEŞGRUP BETON A.Ş.

İZMİR

FATİH 1191 No:NO:33 GAZİEMİR/İZMİR

İMALAT - Pişmiş Kil ve Çim.Ger.

Hava taşıtı 27.505.375 parçalarının imalatı 4474000 KG/YIL

16.500.000

MUSTAFA KEMAL MAH. 2140.

CAD. NO:16/4 Çankaya / ANKARA

Ahi Evran Mah. Dağıstan Cad. ESKİŞEHİR SANAYİ ODASI No:13 Osb Sincan/ANKARA O.S.B.

SABİT YATIRIM (TL)

İnansız Hava Aracı 25 ADET/AY

AKSARAY O.S.B.

İMALAT - Makina İmalat

YATIRIMIN KAPASİTESİ

KOMPLE YENİ YATIRIM 2019 OCAK-ŞUBAT-MART / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 108

HABER YATIRIMIN YERİ

FİRMANIN ADI ADRESİ

SEKTÖRÜ

Yerli Sermaye

BİEN YAPI ÜRN.SAN.A.Ş.

BİLECİK 2.O.S.B.

BARBAROS MAHALLESİ BİLLUR SOKAK NO: 1 KAT:1 NO:4 ÇANKAYA/ANKARA

Yerli Sermaye

BARINLAR GRUP İNŞ.LTD.ŞTİ.

İMALAT - Diğerleri

KONYA

YENİ MAHALLESİ ESKİ MÜFTÜLÜK CAD. BARINLAR İNŞAAT MALZEMELERİ Apt. KONYA

KOMPLE YENİ YATIRIM

Yerli Sermaye

STROTON YAPI KİM.LTD.ŞTİ

İMALAT - Diğerleri

KAYSERİ MİMARSİNAN ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ 19. CADDE NO:31 MELİKGAZİ/KAYSERİ

İMALAT - Pişmiş Kil ve Çim.Ger. KOMPLE YENİ YATIRIM

YATIRIMIN KAPASİTESİ

SABİT YATIRIM (TL)

Sigorta Primi İşveren Hissesi 6 Yıl

Seramik karo ve kaldırım taşları 10000000 M2/YIL

183.150.000

KDV İstisnası

Isı veya sesi izole edici beton blok 13500000 ADET/ YIL

12.522.000

Sigorta Primi İşveren Hissesi 3 Yıl

Seramik yapıştırıcısı {toz halinde} 50000000 KG

11.300.000

Sigorta Primi İşveren Hissesi 3 Yıl

10.947.175 tekerlekli oyuncaklar; yapma bebekler için arabalar 27571 ADET/YIL

KDV İstisnası

Elektrik enerjisi üretimi {BİYOKÜTLE} 1.23 MW

Sigorta Primi İşveren Hissesi 7 Yıl

29.248.540 Hayvan atıklarından gübre eldesi 35640 TON/ YIL

Sigorta Primi İşveren Hissesi 7 Yıl

ATIKTAN BİYOGAZ 20.732.594 4391400 M3/YIL

KOMPLE YENİ YATIRIM

Yerli Sermaye

DOLU OYUNCAK A.Ş.

İMALAT - Diğerleri

TEKİRDAĞ

KAVAKLI MAH.KAVAKLI CAD.NO.15 BEYLİKDÜZÜ/ İSTANBUL

KOMPLE YENİ YATIRIM

Yerli Sermaye

YAPILCAN ENERJİ A.Ş.

ENERJİ - Enerji

AKSARAY

TAŞPAZAR MAHALLESİ 868 / KOMPLE YENİ ŞEHİT ONBAŞI YAVUZ ÇOBAN YATIRIM SK. AKSARAY

Yerli Sermaye

ÇORUM BİYOGAZ ELK.A.Ş.

HİZMETLER - Diğerleri

ÇORUM

İVEDİKOSB MAHALLESİ 1341 CADDE No:76 /- _ Adres No: 1519007254 Ofis ve İşyeri YENİMAHALLE/ANKARA

KOMPLE YENİ YATIRIM

Yerli Sermaye

WM ENERJİ SAN.A.Ş

HİZMETLER - Diğerleri

KÜTAHYA

15 TEMMUZ MAHALLESİ CAMİ YOLU CAD. KÜTAHYA

KOMPLE YENİ YATIRIM

108 › AIR WORLD TÜRKİYE / OCAK-ŞUBAT-MART 2019

ÖNGÖRÜLEN DESTEK UNSURLARI

17.812.049

HABER

EKİM 2018 YATIRIM TEŞVİK BELGELERİ YATIRIMIN YERİ

FİRMANIN ADI ADRESİ

SEKTÖRÜ

ÖNGÖRÜLEN DESTEK UNSURLARI

YATIRIMIN KAPASİTESİ

SABİT YATIRIM (TL)

Sigorta Primi İşveren Hissesi

Bakır Konsantre (İR:85557, İR:85532, İR:85566) 15000 TON/YIL

900.000.000

Sigorta Primi

Peyniraltı Suyu Tozu 35.129.100 540 TON/YIL

Sigorta Primi

ET İŞLEYEREK ET VE ET MAMÜLLERİ ÜRETİMİ 12000000 KG/YIL

32.448.441

Hazır Bitkisel Yağlardan Margarin 6500 TON/YIL

14.382.500

Yerli Sermaye

SANTRAL MAD.A.Ş.

MADENCİLİK -

ARTVİN

AZİZİYE MAH. PİYADE SK. NO:19 Çankaya / ANKARA

KOMPLE YENİ YATIRIM

Yerli Sermaye

BEŞEL END.ÜRN. A.Ş.

İMALAT - Gıda ve İçki

KONYA

FEVZİ ÇAKMAK MAHALLESİ 10753.SOKAK NO:18/B KARATAY/KONYA

KOMPLE YENİ YATIRIM

Yerli Sermaye

BEŞLER ALTINBIÇAK ET

İMALAT - Gıda ve İçki

ANTALYA

SARILAR MAHALLESİ 3128 SOKAK No:5 /Z01 MANAVGAT/ ANTALYA

KOMPLE YENİ YATIRIM

Yerli Sermaye

MARSAF GIDA LTD.ŞTİ

İMALAT - Gıda ve İçki

MARDİN

OFİS O.S.B,VALİ FİKRET GÜVEN No:24/1 ARTUKLU/MARDİN

KOMPLE YENİ YATIRIM

Sigorta Primi İşveren Hissesi 10 Yıl

Yerli Sermaye

BEŞLER TEKSTİL SAN.A.Ş.

OSB. 39.CAD NO:5 MELİKGAZİ/ KAYSERİ

Gümrük Vergisi Muafiyeti

Pamuk ipliği {perakende ticaret için olmayan} 2700000 KG/YIL

142.106.454

KAYSERİ O.S.B.

İMALAT - Dokuma ve Giyim

Yerli Sermaye

ACN İPLİK KUMAŞ A.Ş.

Sigorta Primi İşveren Hissesi 3 Yıl

Elyaf Tow Boyama İşlemi 1710 TON/YIL

41.871.204

Vergi İndirimi %55, YKO %20

PAMUK VE SENTETİK İPLİK 3370050 KG/YIL

212.048.934

Gümrük Vergisi Muafiyeti

MUHT. KONFEKSİYON 4158000 ADET/YIL

31.776.649

Sigorta Primi

Yün Tipi Elyaf İplik Üretimi 3600000 KG/YIL

71.114.743

Sigorta Primi İşveren Hissesi 3 Yıl

EMPRENYELİ MELAMİN KAĞIT KAPLI LEVHA 62835033 M2/YIL

536.858.900

Sigorta Primi İşveren Hissesi 5 Yıl

Duvar kağıtları ve benzeri duvar kaplamaları; pencere kağıtları 8100 TON/YIL

16.385.702

BURSA İNEGÖL DOSAB SARDUNYA 2 SOK. O.S.B. NO:11/A OSMANGAZİ/BURSA

KOMPLE YENİ YATIRIM İMALAT - Dokuma ve Giyim KOMPLE YENİ YATIRIM

Yerli Sermaye

KIVANÇ TEKSTİL SAN.A.Ş.

İMALAT - Dokuma ve Giyim

ADANA

ZEYTİNLİ MAHALLESİ TURHAN CEMAL BERİKER BLV. NO: 599 SEYHAN/ ADANA

Yerli Sermaye

FETİH TEKSTİL SAN.LTD

MALATYA 2.O.S.B.

MAHMUTBEY MAH.2661.SOKAK NO:5 BAĞCILAR İSTANBUL

Yerli Sermaye BURSA

ACN İPLİK KUMAŞ A.Ş.

DOSAB SARDUNYA 2 SOK. NO:11/A OSMANGAZİ/BURSA

İMALAT - Dokuma ve Giyim

Yerli Sermaye

AGT AĞAÇ SANAYİ VE A.Ş.

ANTALYA O.S.B.

ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ 3. KISIM 35. CADDE NO:7 DÖŞEMEALTI/ANTALYA

İMALAT - Orman Ürünleri

Yerli Sermaye

NASOL HALICILIK LTD.ŞTİ

İMALAT - Kağıt

BALIKESİR

İKİTELLİ ORGANİZE SANAYİ BÖL. KERESTECİLER SİT.22/A KAT.2 BAŞAKŞEHİR/İSTANBUL

KOMPLE YENİ YATIRIM

MODERNİZASYON İMALAT - Dokuma ve Giyim KOMPLE YENİ YATIRIM

KOMPLE YENİ YATIRIM

TEVSİ

2019 OCAK-ŞUBAT-MART / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 109

HABER YATIRIMIN YERİ

FİRMANIN ADI ADRESİ

SEKTÖRÜ

Yerli Sermaye

AKSA AKRİLİK KİMYA A.Ş.

İMALAT - Kimya

YALOVA KOMPOZİT VE KİMYA İHTİSAS O.S.B

MİRALAY ŞEFİK BEY SK. AKHAN NO:15 KAT:5 GÜMÜŞSUYU TAKSİM Beyoğlu / İSTANBUL

TEVSİ

Yerli Sermaye

ETİ MADEN İŞL.GENEL MÜD.

İMALAT - Kimya

KÜTAHYA

AYVALI MAH. HALİL SEZAİ ERKUT CAD. AFRA SOK. No:1/A KEÇİÖREN / ANKARA

KOMPLE YENİ YATIRIM

Yerli Sermaye

EUROPEN ENDÜSTRİ A.Ş.

İMALAT - Cam

ESKİŞEHİR SANAYİ ODASI O.S.B.

75. YIL OSB MAHALLESİ ŞEHİTLER BLV. NO: 33 ODUNPAZARI / ESKİŞEHİR

KOMPLE YENİ YATIRIM

Yerli Sermaye

ÇAYIROVA BORU SAN.AŞ.

İMALAT - Demir Çelik

HATAY

RIHTIM CAD.NO.44 KADIKÖY/ İSTANBUL

KOMPLE YENİ YATIRIM

Yabancı Sermaye

ASSAN HANİL OTO.A.Ş.

İMALAT - Taşıt Araçları

AKSARAY O.S.B.

ASIM KİBAR OSB VATAN CAD. NO:1 ALİKAHYA / İZMİT/ KOCAELİ

KOMPLE YENİ YATIRIM

Yerli Sermaye

SİMGETEK İML. A.Ş.

İMALAT - Makina İmalat

ADANA HACI GAYRETLİ SOK.DEMİRCİLER SABANCI O.S.B. APT. N.20 D.15 ÜSKÜDAR/ İSTANBUL

KOMPLE YENİ YATIRIM

Yerli Sermaye

ULU ENERJİ ELEKTRİK A.Ş.

ENERJİ - Enerji

ADANA

MEVLANA BULVARI YELKEN PLAZA NO:139/A KAT:22 D:66 BALGAT / ÇANKAYA/ANKARA

KOMPLE YENİ YATIRIM

Yabancı Sermaye

EMBA ELEKTRİK ÜRT.A.Ş.

HİZMETLER - Ticaret Depolama

ADANA

KARANFİL SOK.KARANFİL ARALIĞI NO.2 LEVENT 34330 Beşiktaş / İSTANBUL

Yerli Sermaye

TÜBİTAK - MAM

HİZMETLER - Diğerleri

KOCAELİ

TÜBİTÜK MARMARA ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ BARIŞ MAH. DR. ZEKİ ACAR CAD. NO:1 GEBZE / KOCAELİ

KOMPLE YENİ YATIRIM

Yerli Sermaye

KROMAN ÇELİK SAN.A.Ş.

HİZMETLER - Diğerleri

KOCAELİ

EMEK MAHALLESİ AŞIROĞLU CAD. NO: 155/ DARICA/ KOCAELİ

KOMPLE YENİ YATIRIM

110 › AIR WORLD TÜRKİYE / OCAK-ŞUBAT-MART 2019

ÖNGÖRÜLEN DESTEK UNSURLARI

YATIRIMIN KAPASİTESİ

SABİT YATIRIM (TL)

KDV İstisnası

Polimer 370000 TON/YIL

480.000.000

Vergi İndirimi %70, YKO %30

Sülfürik Asit 350000 TON/YIL

413.176.000

KDV İstisnası

Temperli Cam 1400000 M2/YIL

22.700.000

Gümrük Vergisi Muafiyeti

Demir veya çelikten tüp, boru ve içi boş profiller {Dikişli boru ve profil} 20563 TON/YIL

27.040.345

Sigorta Primi İşveren Hissesi 10 Yıl

Araç Tampon grubu {Izgara, Far çerçevesi, pencere çerçevesi, servis kapağı, tampon, rüzgarlık} Plastik Parçalar Boyama 34000 TAKIM/YIL

158.745.885

Sigorta Primi İşveren Hissesi 6 Yıl

HES TÜRBİN VE 91.224.856 SALYANGOZ İMALATI 1000 TON/ YIL

Gümrük Vergisi Muafiyeti

Elektrik enerjisi üretimi { HİDROELEKTRİK SANTRALİ} 11.98 MW/YIL

70.728.930

KDV İstisnası

Liman ve Liman Hizmetleri 6000000 TON/YIL

1.408.200.000

Gümrük Vergisi Muafiyeti

Fen bilimleri ve mühendislikte araştırma-deneysel geliştirme hiz. 0 ADET

1.493.564.910

Sigorta Primi İşveren Hissesi 7 Yıl

Yeniden değerlendirilmiş metal atık ve hurdalar 50000 TON/YIL

50.000.000

KOMPLE YENİ YATIRIM

HABER TÜRKİYE

YILLIK 80TL

ABONELİK FORMU SUBSCRIBE FORM

ABONE BİLGİLERİ / SUBSCRIBE INFORMATION Alişiroğlu Dergi ve İnternet Yayıncılığı ve Reklam Hizmetleri Bağdat Caddesi 387/3 Ostim Yenimahalle / ANKARA Tel: +90 (312) 385 84 17 Fax:+90 (312) 385 84 18

(*) Doldurulması zorunlu alanlar / (*) Indicates required fields Adı ve Soyadı/Name&Surname*:...............................................................................................................................

Firma/Company*:.......................................................................................................................................................

Vergi Dairesi/N/A*:.....................................................................................................................................................

Vergi No/VAT No*:.....................................................................................................................................................

murat@airworldturkiye.com.tr

Türkiye İş Bankası İvedik Bulvar Şubesi IBAN:

TR51 0006 400000143840027184

Telefon/Phone*:.........................................................................................................................................................

Faks/Fax*:...................................................................................................................................................................

E-posta/E-mail*:.........................................................................................................................................................

Adres/Address*:..........................................................................................................................................................

Lütfen adres ve telefon değişikliklerini abone servisimize bildiriniz. Dergiler mesai saatlerinde teslim edileceğinden, mesai saatlerinde bulunacağınız adresi forma doldurmanızı önemle rica ederiz. Banka makbuzunuzla birlikte gönderiniz. Lütfen bu formun bir kopyasını kendinize saklayınız.

8 Mart

Emekçi Kadınlar Gününüz

KUTLU OLSUN Murat Alişiroğlu

TÜRKİYE

GELECEĞE HAZIRIZ EKOMAK KOMPRESÖR AİLESİ ŞİMDİ DAHA GÜÇLÜ, DAHA VERİMLİ, DAHA SESSİZ. Ekomak kompresörler yüksek performansı, yaygın servis ağı ve rekabetçi fiyatlarıyla daha verimli, daha sessiz ve daha güçlü.

www.ekomak.com.tr