STUDENTJA EDONA HALILI PROF.DR: QËNDRESA DAKA
DIABETES MELLITUS
PËRMBAJTJA DIABETI TIPET E DIABETIT
SIMPTOMAT MD DHE TRAJTIMI NDËRLIKIMET
Faktor rreziku në sëmundjet koronare të zemrës, verbërisë
Të prekur 15.7 milion në US Prek të gjitha grupmoshat 85.2% e njerëzve me D-T-2 janë mbipeshë
FACTS AND STATISTICS
Diabeti gestacional ndodh 2 deri në 10% të të gjitha shtatëzenave
abetes
velet mundja e erit) ullim
ne qelize
❸
min e insulinës apo t dhe y faktorëve së
t te ve
❷
❶
DIABETI
❶ Cka eshte Diabetes mellitus?
velet erit)
ne qelize
t dhe
Diabeti mellitus apo sëmundja e sheqerit, është një çrregullim metabolik
❸ ❷
Karakterizohet nga : Rezistenca në veprimin e insulinës Deficitit të insulinës apo Kombinimi i këtyre dy faktorëve së bashku
DIABETI
Hiperglikemia Crregullim i metabolizmit te proteinave dhe yndyrnave
❶
Cka eshte Diabetes ❷❶ INSULINA mellitus?
❸
Hormoni kryesor qe ndikon ne nivelet Diabeti mellitus apo sëmundja e e glukozes ne gjak (Uljen e sheqerit) sheqerit, është një çrregullim metabolik Mundeson transportin nga gjaku ne qeliza dhe hyrjen e glukozes ne qelize Karakterizohet nga :
Stimulon sintezen e glikogjenit Rezistenca në veprimin e insulinës Deficitit të insulinës apo Indet shenje jane melqia,muskujt dhe Kombinimi i këtyre dy faktorëve së indi dhjamor bashku
❷
DIABETI
Hiperglikemia Crregullim i metabolizmit te proteinave dhe yndyrnave
❶
Cka eshte Diabetes ❷❶ ❸ VEPRIMET EINSULINA INSULINES mellitus? kryesor qe ndikon ne nivelet NDALHormoni NIS Diabeti mellitus apo sëmundja e e glukozes ne gjak (Uljen e sheqerit) sheqerit, Sintezen është një çrregullim e glikogjenit metabolik Mundeson transportin nga gjaku ne
Glukoneogjeneza
❸
qeliza dhe hyrjen Sinteza e glukozes ne qelize e proteinave Glikogjenoliza Karakterizohet nga :
Lipoliza Stimulon sintezen e glikogjenit Rezistenca Glikoliza në veprimin e insulinës Deficitit të insulinës apo INSULINA Indet shenje jane melqia,muskujt dhe Kapja e joneve Kombinimi i këtyre dy faktorëve së Ketogjeneza indi dhjamor bashku Proteoliza
❷
DIABETI
Kapja e glukozes
Hiperglikemia Crregullim i metabolizmit te proteinave dhe yndyrnave
❶
SHKAQET E DIABETIT GJENETIKA
INFEKSIONI AMBIENTI DIABETI DYTËSOR STRESI
TIPET E DIABETIT DIABETI TIPI I DIABETI TIPI II DIABETI GESTACIONAL TIPE TË TJERA
TIPET E DIABETIT DIABETI MELLITUS
TIPI I
I VARUR NGA INSULINA INSULINO-DIPENDENT
DIABETI MELLITUS
TIPI II
I PAVARUR NGA INSULINA NON-INSULIN DIPENDENT
SËMUNDJE AUTOIMUNE
SHKATRRIM I QELIZAVE BETA TË PANKREASIT
MUNGESË TË INSULINËS
D. TIPI 1 A
D. TIPI 1 B
Forma më komune Shkatrrim autoimun i qelizave B të ishujve langerhans Pakësim të prodhimit të insulinës
Shkaqet Idiopatike
FORMAT E D-TIPI 1
Shkatrrim i qelizave B të ishujve langerhans
DIABET QË LIDHET ME DHJAMOSJEN E NJERIUT (OBEZET) ÇRREGULLIMI I SEKRETIMIT TË INSULINËS NGA QELIZAT Β REZISTENTE NDAJ INSULINËS
DIABETI GESTACIONAL SHFAQET NË SHTATZANI
BLLOKIM TË INSULINËS HIPERGLIKEMI PENGESA NË HYRJEN E GLUKOZËS NË QELIZA
HORMONET E PLACENTËS SHFAQET 3 DERI 10% TIP I VEQANT I DIABETIT
FAKTORËT E RREZIKUT PËR ZHVILLIMIN E DIABETIT GESTACIONAL Nëse nëna është mbi moshën 30 vjeçare Pesha e tepërt trupore e nënës Historia familjare e diabetit Diabeti gestacional në shtatzëninë e mëparshme Nëse më parë keni lindur fëmijë me peshë më të madhe Nëse më parë keni lindur fëmijë pa jetë
LINDJA E PARAKOHSHME
PREKLAMPI NË SHTATZANI
VDEKJE E PAPRITUR E FETUSIT
MAKROSOMIA (RRITJE E PESHËS) HYPOGLIKEMI, HYPOKALEMI, POLICITEMI HIPERBILURBINEMI
SHENJAT E PËRGJITHSHME TË DIABETIT 1
POLIURIA
3
LODHJA
POLIDIPSIA
2
POLIFAGIA
4
SHENJAT DIABETES MELLITUS TIPI 1 SHIKIM E I TURBULLT PLOGSHTI / LODHJE E TEPËRT
HUMBJE E MADHE E PESHËS
SHENJAT DIABETES MELLITUS TIPI 1 SHIKIM E I TURBULLT PLOGSHTI / LODHJE E TEPËRT
HUMBJE E MADHE E PESHËS
SHENJAT DIABETES MELLITUS TIPI 1 SHIKIM E I TURBULLT
PLOGSHTI / LODHJE E TEPËRT
HUMBJE E MADHE E PESHËS
SHENJAT E DIABETES MELLITUS TIPI 1
SHIKIM I TURBULLT
PLOGSHTI / LODHJE E TEPËRT
HUMBJE E MADHE E PESHËS
INFEKSIONET PERIODIKE SHENJAT E DIABETES MELLITUS TIPI 2 HUMBJE E VETDIJES (E RRALLË)
GOJA E THATË
DHIMBJE KOKE
INFEKSIONET PERIODIKE SHENJAT E DIABETES MELLITUS TIPI 2 HUMBJE E VETDIJES (E RRALLË)
GOJA E THATË
DHIMBJE KOKE
INFEKSIONET PERIODIKE SHENJAT E DIABETES MELLITUS TIPI 2 HUMBJE E VETDIJES (E RRALLË)
GOJA E THATË
DHIMBJE KOKE
SHENJAT E DIABETES MELLITUS TIPI 2
INFEKSIONET PERIODIKE HUMBJE E VETDIJES (E RRALLË)
GOJA E THATË
DHIMBJE KOKE
METODAT DIAGNOSTIKE TESTET PËRMES GJAKUT TESTET E URINËS
TESTET PËRMES GJAKUT ❸Testi i tolerancës ndaj glukozës [OGTT] ❶Vlerat e glukozës esëll në plazmë 8-12 ore (pa ngrene) >126 mg/dL (Diabet) > 7.0 mmol/L
1
4
3 2
❹ Hemoglobina e glikoziluar [HbA1c] Përqëndrimin mesatar të glukozes në një periudhë kohore afat mesme
4.0- 6.0 % ❷ Vlerat e glukozës random në plazmë (>200 mg/dL)
Vlerat normale të glukozës :80-100 mg/dL | 4.0 -6.0 mmol/L
TESTET E URINËS Glukozuri Trupat ketonik (Ketoacidozë) E shpeshtë
• DIABETI TIPI 1
E rrallë
• DIABETI TIPI 2
TRAJTIMI
Menagjimi dietik
Barnat antidiabetike
Ushtrimet fizike
MENAGJIMI DIETIK QËLLIMET E MENAGJIMIT DIETIK JANË: o o o o
Mbajtja e nivelit normal të glukozës në gjak Parandalimi dhe trajtimi i komplikimeve kronike të diabetit Mbajtja e nivelit optimal të lipideve Marrja e kalorive adekuate që të arrij një peshë të arsyeshme
DIETA NË DIABET PËRFSHINË: o Marrjen e ushqimeve bimore o Ndërprerjen e marrjës së sheqerit të përpunuar dhe pijeve me përmbajtje sheqeri o Zgjedhjen e yndyrnave të shëndetshme me përmbajtje të omega 3
BARNAT ANTIDIABETIKE INSULINA
BARNAT ANTIDIABETIKE ORALE
o E domosdoshme te personat me Diabet Tip 1
o
o
Shumica me Diabet Tip 2 trajtohet gjithashtu me insuline Injektohet : Ne te dy krahet, Ne te dy kofshet, bark dhe shpine
Perdoren tek pacientet me diabet tip 2 o Ndahen ne 4 kategori: o Stimulues te qelizave beta o Biguanide (Metformin) o L glukozidaza inhibitor o Tiazolidinedinoet
o
USHTRIMET FIZIKE Fitnesin kardiovaskular
Mirëqenien psikologjike
PËRFITIMET TE PERSONAT ME DIABET TIP 2: Uljen e peshës trupore Kontrollim i peshës trupore Permisim në ndjejshmërinë e Insulinës
KOMPLIKIMET AKUTE o KETOACIDOZA DIABETIKE
o HIPERGLIKEMIA
o KOMA DIABETIKE
o HIPOGLIKEMIA
KOMPLIKIMET KRONIKE
SËMUNDJET KARDIOVASKULARE
NEFROPATIA RETINOPATIA
REFERENCAT o Mattson Porth C. Essentials of Pathophysiology, Diabetes Mellitus Second edition (2006) o Lutfi Alia, Bazat Patologjike tĂŤ sĂŤmundjeve ,Semundjet e pankreasit endokrin, Siena (2014) o Diabeti Gestacional [online] http://acibademsistinababy.mk/al/index. php/bebe/13-bremenost/rizicnabremenost/30-gestaciski-dijabetes#
J U FA L E M I N D E R I T