RADIONUKLEIDET NË SISTEMIN GASTROINTESTINAL PROFESOR.DR: RAMË MIFTARI PUNOI: EDONA HALILI
PËRMBA JTJA HYRJE GJËNDRRAT E PËSHTYMËS (Anatomia,Funksioni,Patofiziolgjia,Diagnostifikimi) EZOFAGU (Anatomia,Funksioni,Patofiziolgjia,Diagnostifikimi) LUKTHI (Anatomia,Funksioni,Patofiziolgjia,Diagnostifikimi) ZORRËT (Anatomia,Funksioni,Patofiziolgjia,Diagnostifikimi)
A e keni ditur se? Boshti zorrë-tru është lidhja e ngushtë që ekziston mes sistemit të tretjes dhe trurit Emocionet (stresi) dhe çrregullimet e trurit ndikojnë në mënyrën se si trupi e tret ushqimin Trupi mund të lëvizë ushqimin përmes sistemit të tretjes edhe kur jeni duke qëndruar në kokë. Nuk lidhet me gravitetin, sepse punon me muskujt
Stomaku ka aftësinë të shtrihet dhe të mbajë deri në 4 kilogramë ushqim në një kohë Lemza mund të shkaktohet nga një ndryshim në temperaturë që ndodh papritmas
Procesi i tretjës ndihmohet nga:
HYRJE SISTEMI Gastrointestinal Procesi i marrjës së ushqimit fillon me: Kavitetin e gojës Kapercellin Lukthin Zorrët e holla dhe të trasha Anusin
Gjëndrrat e pështymës Gjëndrra e pankreasit Mëlqia Shpretka
GJËNDRRAT E PËSHTYMËS Gjëndrra me tajim të jashtëm (Gjëndrra ekzokrine) Tajojnë pështymën ku sekretohet enzimi Amilaza Gjëndrrat më të rëndësishme: Gjëndra Parotide (Sekreton ptialinën) Gjëndra sublinguale (Tajojnë mukus) Gjëndra submandibulare (Sekretojnë lëng të pështymës) Ekzistojnë edhe 800-1000 gjëndra pështymore të vogla Më të rëndësishme janë: Gjëndra Von Ebner
Gjëndrrat e pështymës mund të klasifikohen si: Seromukoze Mukoze Seroze
❶ ❷ Në sekrecionet seroze sekretohet: ALFA-AMILAZA
Në sekrecionet mukoze sekretohet: MUCINA
MBROJTJE
1
5
VEPRIM ANTIMIKROBIAL
PUFER
2
6
TRETJE
7
SHIJE
MEMBRANË MBROJTESE
3
MIREMBAJTJEN E INTEGRITETIT TE DHEMBEVE
4
FUNKSIONET E PËSHTYMËS
8
RIPARIMIN E INDIT
PATOFIZIOLOGJIA E GJËNDRRAVE TË PËSHTYMËS Proceset inflamatore të gjëndrës,
Shkaktarët më të shpeshtë të sëmundjeve sëmundjettëautoimune, sëmundjet gjëndrrave të pështymës:
infektive, tumoret, barnat antisialogoge, kimioterapeotiket, Mbyllja e kanaleve të gjëndrrave të pështymës (Sialolithiasis) radioterapia rezultojnë:
Infeksionet (Virusi Mumps,tëStafilokoku, Streptokoku) Zvoglim tajimit të pështymës
Tharje të gojës (Xerostomia) Tumoret (Adenomat dhe cistat) Vështirësi në gëlltitje dhe përbirje Sëmundjet sistemike (Artriti reumatoid, Sëmundja Sjogren,LES)
PROCEDURA
SCINTIGRAFIA E GJËNDRRAVE TË
Pacienti qëndron i shtrirë në shpinë me kokën e ngritur nga detektori
PËSHTYMËS
Administrohet Teknecium Perteknetati në dozë 15 mCi (555 MBq) Grumbullohen sekuencat me gjatësi 3-5 sekonda për 1-2 min Hulumtimi dinamik vazhdon edhe për 20 min ku imazhet sekuenciale merren cdo 23 minuta
Imazhet scintigrafike realizohen me Teknecium perteknetat
Në fund merren imazhet në projeksionin e përparëm dhe lateral Nëse ka pengesa hulumtimi zgjatet edhe për 20 min dhe i jepet pacientit tabletë e acidit askorbinik
Gjëndrrat parotide dhe submandibulare vizualizohen qartë ndersa normalisht ato sublinguale nuk vizualizohen
TE INFLAMACIONI AKUT
TUMORET
vërehet akumulim i shtuar në gjëndrrën e inflamuar
Nuk akumulojnë ose akumulojnë shumë pak perteknatin. Përjashtim bën Adenolimfoma apo tumori Warthin
INTERPRETIMI I TË DHËNAVE
TE SËMUNDJA SJOGREN
TE SIALOADENITI KRONIK
Mund të ketë zvoglim apo mungesë të akumulimit të perteknatit por këtu atakohen të gjitha gjëndrrat salivare
Mund të ketë zvoglim apo mungesë të akumulimit të perteknatit
EZOFAGU Tub muskulor i cili pret ushqimin që vjen nga laringofaringu Gjatësia: 18-35 cm Diametri: 25 mm Përbëhet prej 2 muskujve: Muskuli ezofageal shtrëngues i sipërm dhe i poshtëm
FUNKSIONI
“
Ezofagu mundëson kalimin e pështymës dhe ushqimit prej pjesës përfundimtare të faringut deri në lukth
P AT O F I Z I O L O G J I A E E Z O F A G U T AHALAZIONI
ANOMALITË E LINDURA
REFLUKSI GASTROEZOFAGEAL
EZOFAGU BARRETT
KANCERI I EZOGAGUT
DIAGNOSTIFIKIMI I SËMUNDJEVE TË EZOFAGUT
ULTRATINGULLI
METODAT DIAGNOSTIKE
SCINTIGRAFIA
TOMOGRAFIA
REZONACA MAGNETIKE TOMOGRAFIA E KOMPJETURIZUAR METODAT RADIOLOGJIKE KONVECIONALE
INDIKACIONET PËR SCINTIGRAFINË E EZOFAGUT JANË: SCINTIGRAFIA E EZOFAGUT Pacientët që nuk mund të tolerojnë manometrinë ose që kanë Metodë jo invazive rezultate të dyshimta me manometri Shumë sensitive Matjet e përsëritura pas një ndërhyrje apo terapisë Kosto të lirë Pacientët me disfagji pas trajtimit kirurgjik të kancerit të ezofagut Dozë shumë të ulët Skleroderma e ezofagut
Rrezatimi i pranushëm lehtë nga pacienti
SCINTIGRAFIA E EZOFAGUT Si radiofarmak përdoret:
⁹⁹Tc DTPA Doza 37 MBq (1 mCi) në 5-10 ml ujë
⁹⁹Tc- keloidi Parametrat për vlersimin e funksionit të ezofagut janë:
TTT (Total transit time) RA (Residual Activity) CP ( Curve Pattern) CM (Chaotic movements)
INTERPRETIMI I REZULTATEVE SCINTIGRAFIKE
Zbrazja e aktivitetit të administruar me teper se 90% brenda 10 sekondave pa mbetje të aktivitetit ne segmentin e ezofagut tregon për funksionim normal
TE DIVERTIKULUMET Në segmentin e sipërm të ezofagut vërehet aktiviteti i mbetur i radioaktivitetit
TE ATREZIONI APO STENOZA E EZOFAGUT Ka mbetje të radioaktivitetit në segmentin e mesëm
TE AHALAZIONI I EZOFAGUT Ka zbrazje të shpejtë në dy segmentet mirëpo ngecje në segmentin e fundit
TE FISTULA EZOFAGO-TRAKEALE Radioaktiviteti vizualizohet edhe në trake zakonisht në segmentin e mesëm
LUKTHI Lukthi është organ në formë të një tubi muskulor Pozicioni: Abdomeni i sipërm në anën e majtë menjëherë nën diafragmë në mes të ezofagut dhe duodenit
FUNKSIONI Lukthi sekreton lëng gastrik i cili përmban enzimën proteazë që zbërthen proteinat dhe acidin klorhidrik Roli i lukthit është pranimi i ushqimit nga ezofagu
Kanceri i lukthit
Rrjedhja e gjakut
PATOFIZIOLOGJIA
E LUKTHIT
Ulcera Gastrike
Pareza e lukthit
Dyspepsia
Gastritis
Ulcera peptike Sëmundja e refluksit gastroezofageal
DIAGNOSTIFIKIMI I SËMUNDJEVE TË LUKTHIT METODAT DIAGNOSTIKE Identifikimi i Helicobacter Pylori në gjak dhe feces Monitorimi i pH në ezofag Endoskopia Tomografia e kompjuterizuar Rezonanca magnetike Testi i gëlltitjës së bariumit Biopsia e lukthit Scintigrafia e lukthit (Hulumtimi i zbrazjës së lukthit)
SCINTIGRAFIA E LUKTHIT Indikacioni kryesor për testin është: Zbrazja shumë e vonuar e lukthit Gastropareza PËRGADITJA PËR TESTIN E ZBRAZJËS SË LUKTHIT Këshillohet që të mos merret ushqim që nga mesnata Nuk preferohet të konsumohet kafe,çaj dhe medikamente
ZBRAZJA NORMALE E LUKTHIT Figura 1. Imazhet e zgjedhura nga një studim i zbrazjes së stomakut menjëherë pas administrimit të ushqimit radioaktiv dhe në 1 dhe 2 orë demonstrojnë zbrazjen e shpejtë të stomakut (shigjetat), me akumulimin e gjurmuesit në zorrë të vogël
ZORRËT Zorra është pjesë kryesore e traktit digjestiv
KLASIFIKIMI I ZORRËVE Zorra ndahet në këto pjesë:
Portfolio Designed
Zorra e hollë përbëhet prej: Duodenum Jejunum Ileum Zorra e trashë përbëhet prej: Appendix Caecum Colon Rectum
PATOFIZIOLOGJIA E ZORRËVE SËMUNDJA E CHRONIT KOLITI ULQERATIV SINDROMI I ZORRËVE IRRITUESE
HEMORROIDET
DIVERTIKULITI
TUMORET SËMUNDJET INFLAMATORE TË ZORRËVE
DIAGNOSTIFIKIMI I ZORRËVE SCINTIGRAFIA ENDOSKOPIA ARTERIOGRAFIA
SCINTIGRAFIA E ZORRËVE
Portfolio Presentation Designed
Indikohet te rastet e rrjedhjeve akute të gjakut të padefinuara Për scintigrafinë e zorrëve përdoren dy metoda të hulumtimit ⁹⁹Tc- eritrocite të markuara (15-30 mCi) ⁹⁹Tc- sulfur kolloid
Figura 2: Imazhet e qarkullimit të qelizave të kuqe të gjakut të etiketuara me 99m-Tc skanimi i gjakut gastrointestinal: Vendi i parë kronologjik i gjakderdhjes i lokalizuar në ileumin distal dhe jejunum proximal si vend kryesor i gjakderdhjes
MËLQIA Organi më i madh në trupin e njeriut Peshon rreth 1500 gram Pozicioni: Në kuadratin e sipërm të djathtë të abdomenit nën diafragmë Qelizat ndërtuese të mëlqisë janë hepatocitet Furnizohet me gjak nga arteria hepatike
Rolet më të rëndësishme të mëlqisë: Roli detoksikues Roli hematopoetik Roli sintetizues Roli endokrin Roli deponues
PATOFIZIOLOGJIA E MËLQISË
HEPATITI (A,B,C,D) MËLQIA YNDYRORE (Steatosis Hepatis) CIRROZA E MËLQISË
TUMORET BENINJE DHE MALINJE (Hemangiomat, Hiperplazitë nodulare, karcinoma hepatocelulare
DIAGNOSTIFIKIMI
Përcaktuesit e funksionimit normal të mëlqisë janë: Enzimat e mëlqisë AST,ALT,GGT,ALP
Metodat diagnostike: Ultratingulli, tomografia e kompjuterizuar, rezonanca magnetike, Scintigrafia
INDIKACIONET
SCINTIGRAFIA
Hiperplazionet Diferencimi i nodulare fokale qe e hemangiomave akumulojnë kavernoze nga radionukleidin me ndryshimi malinj intesitetin e indit normal apo të shtuar Për të përjashtuar aspleninë dhe Vlersimi i funskionit të polispleninë sistemit kongjenitale te fëmijët retikuloendotelial me dhe për të përcjell të dyshim për sëmundjet e rriturit e trajtuar më mëlqisë parë me splenektomi
Për përfitimin e imazhit administrohet: ⁹⁹Tc-sulfuri koloid Eritrocitet e markuara (Hemangioma Kavernoze) ⁹⁹Tc MAA (Perfuzioni hepatik)
INTERPRETIMI I IMAZHEVE SCINTIGRAFIKE LEZIONET BENINJE Nuk akumulojnë radiokoloidin ose e akumulojnë shumë pak CIRROZA Mëlqia vizualizohet e zvogluar si pasojë e dëmtimit të qelizave të SRE
SEMUNDJET AKUTE INFEKTIVE Vizualizohen me siluetën e zmadhuar të mëlqisë dhe me zvoglim të aftësisë së akumulimit të radiokoloidit
SHPRETKA Me siluetë shumë të zmadhuar dhe aktivitet shumë të lartë të radiokoloidit njihet si splenomegali dhe haset te mononukleoza infektive, sëmundjet e mëlqisë, leukemitë etj.
HIPERPLAZIONET NODULARE FUNKSIONALE Vizualizohen si vatra me akumulim të shtuar në mëlqi apo edhe me intensitet ekuivalent me indin normal
Figura 3: Hulumtimi me Tc99m sulfur koloid në rast të cirrozës së mëlçisë që tregon absorbimin e ulur të koloidit në mëlçi dhe rritja e absorbimit në shpretkë me zhvendosje të konsiderueshme të koloidit në palcën e eshtrave
R E F E R E N C AT [1] Ramë Miftari, Xhavit Bicaj. Mjekësia Nukleare, Sistemi Gastrointestinal. Botimi i parë, Shtëpia botuese ALB-MED (2015) [2] Fun Facts About the Digestive System [online] https://www.healthline.com/health/fun -facts-about-the-digestive-system#1 [3] Salivary Glands [online] https://en.wikipedia.org/wiki/Salivary_ gland [4] Gastric Emptying Scintigraphy [online] https://www.massgeneral.org/imaging/ news/radrounds/february_2011/