Prof: Zana Gafurri Punoi: Edona Halili Ermira Zogaj
LENGU CEREBROSPINAL (LIKVORI) Roli dhe formimi i tij PERMBAJTJA E LCS
PËRMBAJTJA
PUNKTURA LOMBARE
ANALIZAT LABORATORIKE RASTE KLINIKE
LIKVORI - Lëngu Cerebrospinal Lëng i qartë dhe i pangjyrë i trupit që gjendet në tru dhe palcë kurrizore Lëng që mbush hapësirat nënaraknoidale të trurit, të palcës së kurrizit, si dhe barkushet e trurit Formohet nga pleksusi koroid .Është mjet mbrojtës dhe funksional për organet qendrore të sistemit nervor
Roli i lengut cerebrospinal
Mbron sistemin nervor Mban balancen Jonike
BĂŤn Transportin e lendeve ushqyese dhe hormoneve ne SNQ
BĂŤn Transportin e Nutrientve
Rregullon Oreksin
Te të rriturit varion nga 140 -270 ml
LCS prodhohet në një normë prej 0.2 - 0.7 ml për minutë ose 600-700 ml në ditë
Lëngu cerebrospinal sintetizohet permes dy proceseve: Sekretimi - (duke prodhuar rreth 50 deri në 70% të vëllimit) ndodh në qelizat e pleksusit koroid dhe qelizat ependimare qe veshin hapesirat e ventrikujve te trurit Sintetizimi nga ultrafiltrimi i plazmës së gjakut përmes kapilarëve korioidalë.
QARKULLIMI I LCS LCS Ventrikulin e trete
Ventrikuli lateral Vrimes nderventrikulare (Foramen Monro)
Hapesiren subaraknoidale Kanali mezencefalik
Ventrikulin e trete Ventrikulin e katert
Kanalin qendror te palces kurrizore
Prejardhje nga Plazma e gjakut Pothuajse pa proteina ne krahasim me plazmen ( 0.3% proteina te plazmes )
Nivel me te larte te klorurit Nivel ekuivalent te Natriumit Mungojne qelizat e kuqe te gjakut Permban vetem disa qeliza te bardha te gjakut
JONET
pH
SG 7.28- 7.32
K
Na
Ca 2.0-3.0 mmol/l
135-150 mmol/l
1003-1008
Cl 1.1- 1.25 mmol/l
115- 130 mmol/l
Proteinat dhe nutritientet
Glukoza
2.2 – 4.2 mmol/L
Proteina
0.1- 0.40 g/L
Lipide
10-30 mg/L
Qelizat
Eritrocite
0 / mm³
Limfocite
0-5 / mm³
Bakterie
0 / mm³
PUNKTURA LOMBARE Procedurë me anë të së cilës doktorët marrin një sasi lëngu cerebrospinal (lengu qe rrethon trurin dhe palcën kurrizore)
PUNKCIONI LUMBAL Me punkcion lumbal nënkuptojmë hyrjen në kanalin e palcës kurrizore me gjilperë për të marr lëngun cerebrospinal apo likvorin Punksioni lumbal bëhet për qëllime : Diagnostike Terapeotike Kontrolluese
PUNKTURA LOMBARE BËHET KUR DYSHOJMË
Meningjit, Encefalit Crregullime të SNQ (Sindromi Guillain-Barre,Skleroza e shumefishtë)
Kancer të trurit ose palcës kurrizore
RREZIQET E PUNKTURES LUMBALE
Gjakderdhje në kanalin kurrizor Dhimbje koke pas intervenimit Reaksion hipersensitiv(alergjik) ndaj anastezise Infeksioni i futur me gjilpërë qe kalon përmes lëkures
PUNKTURA LUMBALE ËSHTË E RREZIKSHME PËR PACIENTET ME . Crregullime në mpiksjen e gjakut (Trombocitopenia) .
Pacientët me shtypje interkraniale të ngritur .
Pacientët me infeksione lokale në lekurë në regjionin lumbal
Punkcioni lumbal është lloj intervenimi kirurgjik i vogël prandaj duhet të përgaditët edhe materiali i caktuar për ketë punë
Dorzat sterile Gazat sterile dhe veshje sterile Materiali dezinfektues (jodi , alkooli), Anestezia Shiringë Gjilpërat spesiale për punkcion lumbal(2ose 3) Ambalazha me eproveta sterile dhe kimikisht te pastra për te vendosë likvorin Ena me materije dezinfektuese Manometer Udhëzimi Ngjitesi
TEKNIKA E PUNES Pacienti duhet të qëndroj ne njërën anë ose ulur
TEKNIKA E PUNËS Caktojmë pikat referente anatomike (L4-L5)
TEKNIKA E PUNES Kurrizi i tij pastrohet me një solucion antiseptik Vendosim fleta te bardha për rreth
Injektojme anastezion lokal në lekurën e tij
TEKNIKA E PUNES Kur zona te mpihet nga anastezioni lokal do te vendoset nje gjilpere e vogel ne kurriz ne lartesine e kockave te legenit ne pjesen fundore te palces kurrizore Gjilpera shtyhet ngadale deri sa te gjendet LCS
TEKNIKA E PUNES Vendosim manometrin per te matur presionin e hapjes LCS Merret LCS ne epruveta sterile
KUJDESI PËR TË SEMUARIN
Pacienti 24 orë duhet të mos ngrihet nga shtrati fare. 2-3 ore motra vazhdimisht duhet të jetë pranë te semuarit dhe te kujdeset per të
DËRGIMI I LIKVORIT NË LABORATOR Likëvori i marrur bashkë me udhëzim duhët menjehere të dërgohet në laborator
Lengu cerebrospinal duhet të ndahet në 3 epruveta: Epruveta I (analiza mikrobiologjike) Epruveta II (analiza biokimike) Epruveta III (analiza citologjike)
Perfshijne disa analiza baze fillestare: Ngjyra,qartësia dhe presioni gjatë grumbullimit Proteinat Glukoza
Numërimi i qelizave
LCS
TURBULLT
Infeksion ose ndërthurje e qelizave të bardha të gjakut ose proteinave
LCS
KUQE (PERGJAKSHME)
Gjakderdhje subarahnoidale Lendimit gjate punktimit
LCS I VERDHË (LIKVORI KSANTOKROMATOZ)
Pranisë së produkteve të zbërthimit të hemoglobines Prania e sasisë së madhe të proteinave Prania e sasive të medha të qelbit
LCS - PRESIONI Rritja e presionit te LCS mund të jetë si shkak: Rritjes së presionit interkranial (presionit brenda kafkes) Zvoglimi i presionit të LCS mund të jetë si shkak : Tumorit te palces kurrizore Tronditjes Komes diabetike
LCS - GLUKOZA Rritja e glukozes se LCS mund te jete si shkak: Sheqerit te larte ne gjak (hiperglikemise) Tetanusi Encefaliti Zvoglimi i glukozes se LCS mund te jete si shkak : Hipoglikemise Infeksionit bakterial ose kerpudhave (Meningjiti) Tuberkulozit Lloje te tjera te meningjitit
LCS - PROTEINAT Rritja e proteinave te LCS mund të jetë si shkak: Tumorit Lendimit Inflamacionit Diabetit Zvoglimi i proteinave te LCS mund të jetë si shkak: Prodhimit te shpejte te LCS
LCS – QELIZAT E GJAKUT Rritja e qelizave të bardha të gjakut në LCS mund te jetë si shenjë: Meningjitit Infeksionit Akut Tumorit Fillimit të sëmundjes kronike Abcesit Prania e qelizave të kuqe të gjakut në LCS mund të jetë si shenëj: Gjakderdhjes në lëngun kurrizor Lendimi gjatë punkcionit lumbal
RASTE KLINIKE DUKJA E LCS: I qarte PRESIONI I HAPJES Normal ose i ngritur WBC COUNT 10-1000 cells/µL NIVELI I GLUKOZES I rritur (>60% glukozë serumi) NIVELI I PROTEINES I rritur (> 50 mg / dL)
MENINGJITI VIRAL
RASTE KLINIKE
MENINGJITI BAKTERIAL
DUKJA E LCS: I qarte, I turbullt, purulent PRESIONI I HAPJES I ngritur (> 25 cm H20) WBC COUNT >100 cells/µL NIVELI I GLUKOZES I ulët (<40% e glukozës në serum) NIVELI I PROTEINES I rritur (> 50 mg / dL)
RASTE KLINIKE DUKJA E LCS: I qartë PRESIONI I HAPJES Normal WBC COUNT 0-20 cells/µL NIVELI I GLUKOZES Normal NIVELI I PROTEINES Pak i rritur (45-75 mg / dL)
SKLEROZA E SHUMEFISHTE
[1] Cerebrospinal fluid, Wikipedia The free Encyclopedia [online] https://en.wikipedia.org/wiki/Cerebrospinal_fluid [2] Punkcioni lumbal [online] http://rapitful.blogspot.com/2013/05/cka-eshte-punksionilumbal.html [3] Cerebrospinal Fluid, Blood-Brain Barrier and Blood-CSF Barrier [online] http://fblt.cz/en/skripta/regulacni-mechanismy-2-nervovaregulace/12-likvor-hematoencefalicka-a-hematolikvorova-bariera/ [4] Cerebral Spinal Fluid (CSF) Collection [online] http://www.nytimes.com/health/guides/test/cerebral-spinal-fluidcsf-collection/overview.html [5] Lumbar Puncture (LP) Interpretation of Cerebrospinal Fluid [online] https://emedicine.medscape.com/article/2172226-overview
Faleminderit pĂŤr vĂŤmendjen tuaj!