Eritroblastoza Fetale Studentja: Edona Halili
Grupet e gjakut Përshkrimi i Rh faktorit dhe si ndikon ai në shtatzani
Eritroblastoza fetale (Sëmundja hemolitike e të porsalindurëve)
Manifestimi, Diagnostifikimi, Mjekimi dhe Parandalimi i sëmundjes hemolitike
Grupet e gjakut Grupet e gjakut janë në realitet antigjenet eritrocitare. Rruazat e kuqe të njeriut (eritrocitet) në sipërfaqen e membranës së tyre kanë mbi 600 antigjene të radhitura sipas mënyrës së trashëgimit në 26 sisteme; prej të cilave më të rëndësishme janë dy:
1. Sistemi ABO 2. Sistemi Rhesus (Rh-D)
RH Faktori Të gjithë grupet e gjakut A,B,AB,O (zero) mund të jenë Rh negativ apo Rh pozitiv
Nëse në rruazat e kuqe të gjakut (eritrocitet) gjendet proteina e quajtur “faktori rezus” atëherë personi është Rh pozitiv
Emrin e ka marë nga majmuni Rezus
RH faktori në shtatzani Grupin e saj të gjakut dhe Rh faktorin që para fillimit të shtatzanisë Nëse nuk e ka vendosur më parë Rh faktorin atëherë duhet ta bëjë këtë menjëherë me të kuptuar për shtatzaninë Nëse është Rh pozitive, foshnja e saj nuk mund ta ketë sëmundjen Rh Duhet ta dijë Rh faktorin e partnerit
RH faktori në shtatzani
Nëse shtatzëna është Rh negativ, babai Rh pozitiv, ndërsa foshnja nga babai trashëgon Rh faktorin pozitiv, atëherë egziston rreziku
Nëna Rh negative me fetusin e saj të parë Rh pozitiv. Qelizat nga fetusi Rh pozitiv hyjnë në sistemin e qarkullimit të gjakut të nënës
Nëse në gjakun Rh negativ të gruas, arrin gjaku Rh pozitiv, ajo krijon antitrupa të cilët e mbrojnë nga ky gjak
Në shtatzaninë e ardhshme me Rh pozitiv, antitrupat kalojnë lehtë përmes placentës, arrijnë në qarkullimin e gjakut të foshnjes dhe i shkatërrojnë eritricitet e saj
Eritroblastoza fetale (Sëmundja hemolitike e të porsalindurve) Komplikimi i shtatzënisë ndodhë kur ekziston mospërputhshmëria në mes grupeve të gjakut të nënës dhe fetusit ose fëmijës Ky proses quhet aloimunizim apo sensibilizim dhe manifestohet si sëmundja hemolitike e të porsalindurit ose morbus haemolyticus neonatorum Ndryshe njihet si Eritroblastoza fetale
Eritroblastoza fetale (Sëmundja hemolitike e të porsalindurve) Quhet hemolitike, sepse shkatërrohen eritrocitet e fetusit ose të porsalindurit Sistemi imunologjik i nënës i sheh eritrocitet e fëmijës të vet si të huajat, meqenëse kanë antigjenet që i ka trashëguar prej babait e të cilat mungojnë te nëna Kjo ndodhë zakonisht në tremujorin e fundit të shtatzënisë (fetal-maternal hemorrhage)
Eritroblastoza fetale (Sëmundja hemolitike e të porsalindurve) Kalimi transplacentar i eritrociteve të frytit në qarkullimin e nënës bëhet më tepër:
Gjatë lindjes Abortit Procedurave invazive diagnostike
Fryti brenda mitres rrezikohet nga anemia Te format e rënda të sëmundjes aplikohet transfuzioni intrauterin, kur fëmijës i jepet transfuzioni i gjakut drejtpërdrejt në mitër
Nëse nuk bëhet kjo ndërhyrje fryti ënjtet, macerohet (hydrops) dhe shtatzënia dështon Poashtu, te këto raste bëhet edhe lindja e parakohshme varësisht nga pjekuria e frytit
Pas lindjes foshnja më tepër rrezikohet nga veprimi toksik i bilirubinës sesa nga anemia dhe format e sëmundjes Ajo manifestohet si anemi, verdhëz apo kernicterus
Te çdo shtatzënë duhet bërë grupin e gjakut ABO dhe Rh-D Nëse shtatzëna është Rh-D negative, kjo duhet bërë patjetër edhe te bashkëshorti Nëse bashkëshorti është Rh-D pozitiv duhet hulumtuar antitrupat eventual (Testi i Coombs-it indirect) në muajin e III-të ose IV-të dhe të VIII-të të shtatzënisë
Vlerësimi gjendjes së frytit në mitër bëhet me Amniocentezë Ultrazë (duke analizuar madhësinë e shpretkës, mëlçisë dhe zemrës së fëmijës) Pas lindjes shenjat e sëmundjes bazohen në anemi, hiperbilirubinemi dhe verdhëza që zhvillohet pas lindjes brenda 24 – 36 h, ndërsa në laborator testi i Coombs-it direkt bëhet pozitiv.
Para lindjes kur konstatohet se fryti po vuan nga anemia duhet të jepet transfuzion i gjakut në kërthizën e fëmijës kur ai ende është në mitër
Metodat e mjekimit pas lindjes janë : Transfuzionet e gjakut te anemia e të porsalindurit, Fototerapia (rrezet ultraviolete zbërthejnë bilirubinën) Ndërrimi i gjakut (eksanguinotransfuzioni) te verdhëza intensive
Krijimi i antitrupave në gjakun e nënës parandalohet me: Shiringen- Rh imunoglobina (Rhogam) Merret rreth: Javës së 28-të të shtatzanisë Pas lindjes në afatin prej 72 orëve
Nëse gruaja është Rh negative, shiringën mbrojtëse të imunoglobinës duhet marrë nëse ka patur abort spontan apo të qëllimshëm Gruaja Rh negative duhet që pas ndonjë lëndimi të madh, ku mund të ketë patur mundësi të përzierjes së gjakut me gjakun e ndonjë personi tjetër të lënduar, të merr Rhogam.
[1] Erythroblastosis Fetalis [online] http://www.merckmanuals.com/professional/gynecology-andobstetrics/abnormalities-of-pregnancy/erythroblastosis-fetalis [2] Grupet e gjakut dhe shtatzania [online] http://telegrafi.com/grupet-e-gjakut-dhe-shtatzenia/ [3] Rh faktori [online] http://www.bebaime.com/analiza-dhe-teste/rh-faktori
THANK YOU!