Duurzaam consumeren en produceren by Boom beroepsonderwijs

Werkboek

Duurzaam consumeren en produceren

Co py rig

Ac tie f

Dienstverlening en Producten

Keuzevak Milieu, hergebruik en duurzaamheid

25-05-16 16:55

tie f

Keuzevak Milieu, hergebruik en duurzaamheid

Duurzaam consumeren en produceren

Licentie:

rig

Serienummer:

Voor het activeren van de licentie kijk op pagina 5 van dit werkboek. Te activeren tot:

COLOFON Edu’Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl

Auteur(s): Inhoudelijke redactie: Illustraties: Foto’s:

haas&haas: Daphne Ariaens en Jacobien Ubbink Edu’Actief b.v. www.pixton.com Aksana Tsishyna - Shutterstock.com Hans Engbers - Shutterstock.com Ververidis Vasilis - Shutterstock.com

Titel: ISBN:

Duurzaam consumeren en produceren 978 90 3722 721 5

tie f

Uitgeverij:

rig

Eerste druk / eerste oplage © Edu’Actief b.v. 2016 (haas&haas: Daphne Ariaens en Jacobien Ubbink - 2016)

Behoudens de in of krachtens de Auteurswet gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van reprografische verveelvoudigingen uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16h Auteurswet dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (www.reprorecht.nl). Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in compilatiewerken op grond van artikel 16 Auteurswet kan men zich wenden tot de Stichting PRO (www.stichting-pro.nl). De uitgever heeft ernaar gestreefd de auteursrechten te regelen volgens de wettelijke bepalingen. Degenen die desondanks menen zekere rechten te kunnen doen gelden, kunnen zich alsnog tot de uitgever wenden. Door het gebruik van deze uitgave verklaart u kennis te hebben genomen van en akkoord te gaan met de specifieke productvoorwaarden en algemene voorwaarden van Edu’Actief, te vinden op www.edu-actief.nl.

Inhoud Deel A Onderzoek jouw afval ................................................................................................................ 7 Oriënteren ................................................................................................................................................ 7 Taak 1 Kennismaken met afval ................................................................................................................ 7 Taak 2 De leerdoelen bij Deel A ................................................................................................................ 9 Taak 3 Taken plannen ............................................................................................................................ 10

tie f

Aan de slag ............................................................................................................................................. 11 Taak 4 Je eigen afvalproductie beschrijven .......................................................................................... 11 Taak 5 De levenscyclus van een product beschrijven .......................................................................... 18 Taak 6 De afvalhiërarchie in kaart brengen .......................................................................................... 25 Taak 7 Onderzoek doen naar het afval van een bedrijf ........................................................................ 28

Evalueren & Reflecteren ...................................................................................................................... 31 Taak 8 Terugkijken en verder kijken ...................................................................................................... 31 Taak 9 Voorbereiden op de toets ........................................................................................................... 33

Deel B Onderzoek naar consumentengedrag ................................................................................... 35

Oriënteren ............................................................................................................................................. 35 Taak 1 Kennismaken met duurzaamheid ............................................................................................. 35 Taak 2 De leerdoelen bij Deel B ............................................................................................................. 36 Taak 3 Taken plannen ............................................................................................................................ 37

rig

Aan de slag ............................................................................................................................................. 38 Taak 4 Onderzoek je eigen ecologische voetafdruk ............................................................................. 38 Taak 5 Producten vergelijken en kiezen ................................................................................................ 46 Taak 6 Consumptiebesparende maatregelen bedenken en uitvoeren ............................................... 53 Taak 7 Consumentengedrag onderzoeken ........................................................................................... 58

Evalueren & Reflecteren ...................................................................................................................... 61 Taak 8 Terugkijken en verder kijken ...................................................................................................... 61 Taak 9 Voorbereiden op de toets ........................................................................................................... 64 Deel C Een product ontwerpen en maken van afval ........................................................................ 65 Oriënteren ............................................................................................................................................. 65 Taak 1 Hoe ontwerp je met afval ........................................................................................................... 65 Taak 2 De leerdoelen bij Deel C .............................................................................................................. 67 Taak 3 Taken plannen ............................................................................................................................ 67 Aan de slag ............................................................................................................................................. 68 Taak 4 De waarde van afval ................................................................................................................... 68 Taak 5 Afgedankte producten inzamelen en opknappen voor hergebruik ......................................... 73 Taak 6 Een ontwerp maken .................................................................................................................... 76 Taak 7 Van afgedankte spullen jouw product maken .......................................................................... 78

Duurzaam consumeren en produceren

Evalueren & Reflecteren ...................................................................................................................... 79 Taak 8 Terugkijken en verder kijken ...................................................................................................... 79 Taak 9 Voorbereiden op de toets ........................................................................................................... 81 Deel D Een product verkopen in de pop-upstore ............................................................................. 82 OriĂŤnteren ............................................................................................................................................. 82 Taak 1 De pop-upstore ........................................................................................................................... 82 Taak 2 De leerdoelen bij Deel D ............................................................................................................. 84 Taak 3 Taken plannen ............................................................................................................................ 84

tie f

Aan de slag ............................................................................................................................................. 85 Taak 4 Een ondernemersplan maken - deel 1 marketingplan ............................................................. 85 Taak 5 Ondernemersplan - deel 2 - Financieel plan ............................................................................. 90 Taak 6 Een draaiboek maken ................................................................................................................ 96 Taak 7 De pop-upstore promoten ....................................................................................................... 100 Taak 8 Aan het werk met de pop-upstore ........................................................................................... 102

rig

Evalueren & Reflecteren .................................................................................................................... 103 Taak 9 Terugkijken en verder kijken .................................................................................................... 103 Taak 10 Voorbereiden op de toets ....................................................................................................... 106

Duurzaam consumeren en produceren

Werken met Edu4all REGISTREREN, AANMELDEN EN LICENTIE ACTIVEREN Je gaat aan de slag met Edu4all. Volg volgend schema om te kijken wat je moet doen. Is dit het eerste werkboek van Edu4all waar je mee werkt?

Ga naar bronnen.edu4all.nl/bronnen/ handleiding en bekijk de film Licentie activeren.

Zoek in een werkboek dat je eerder hebt gedaan je gebruikersnaam en wachtwoord ord o rd op. Schrijf je gegevens op in n de vakken onderaan deze p pagina. pa ag giin na a..

Ga naar licentie.edu-actief.nl. Klik op Aanmelden.

Nee

Je kunt direct kku un ntt di dir reecctt aan aa a an n de slag. Ga Ga na naar naa arr www.edu4all.nl www ww w en log in in met mett je me je gebruikersnaam gee g en wachtwoord. wa w acch httw w

Kies voor Aanmelden via Eduâ&#x20AC;&#x2122;Actief.

Is dit het eerste te te w we werkboek errkkb bo oeekk vo vvoor oo orr dit profielvak o off ke kkeuzevak? eu uzzeevva akk??

Kies voor Een nieuwe gebruikersnaam aanmaken.

Nee

tie f

rig

Maak een gebruikersnaam en wachtwoord oorrd oo d aan. Gebruikersnaam = je schoole-mailadres* -mailadrreess** -mailad Wachtwoord = naam van an je school

*Heb je geen schoole-mailadres? maiilad ma ladrre res? Vr VVraag raag dan je docent om een gebruikersnaam. gebrui geb ruikkeerrs rs n naa aam m..

Schrijf je ggebrui gebruikersnaam ebruikkeerrsnaam snaam en wachtwoord op in de vvak vakken akkken en onder onde onderaan raan aan d deze pagina.

Ga naar licentie.edu-actief.nl.

Vul op de website ebsi de licentie in die op de eerste pagina van dit werkboek staat. Klik op Activeren.

Je hebt nu toegang tot de bronnen. Log in op www.edu4all.nl met je gebruikersnaam en wachtwoord. Gebruikersnaam:

Wachtwoord:

Duurzaam consumeren en produceren

BRONNEN In dit werkboek staan opdrachten. Om deze opdrachten te maken, heb je soms bronnen nodig, zoals tekstbronnen, films, websites en de Theek-iT. Wanneer je een bron gaat gebruiken, staat er een pictogram in je werkboek: BRON Achter het pictogram staat in paarse, dikgedrukte tekst welke bron je nodig hebt. Bijvoorbeeld: BRON Lees Tekstbron 1.2 Persoonlijke verzorging. Maak daarna opdracht 13 tot en met 16. BRON Bekijk de Film Werken in de thuiszorg bij ouderen. Maak daarna opdracht 1.

tie f

Bij het eerste voorbeeld ga je een tekstbron lezen. Bij het tweede voorbeeld ga je een film bekijken. Deze bronnen vind je op www.edu4all.nl. Op bronnen.edu4all.nl/bronnen/handleiding wordt uitgelegd hoe je werkt met de bronnen op de website.

OVERLEG MET JE DOCENT Soms is het nodig om te overleggen met je docent. Je ziet dan dit pictogram in je werkboek:

Achter het pictogram staat waarover je met je docent gaat overleggen. Bijvoorbeeld:

61. In Taak 3 heb je een planning ingevuld. Bekijk deze. a. Kijk in kolom 5. Taak 12 tot en met 14 ga je nog maken. Zijn alle andere taken af? Zo nee, overleg met je docent welke taken je nog moet doen.

OPDRACHTEN VOOR BB, KB EN GL Doe jij de basisberoepsgerichte, kaderberoepsgerichte of gemengde leerweg? Dan zitten er speciale opdrachten voor jou in het werkboek. Je herkent deze opdrachten aan de volgende pictogrammen: opdracht voor leerlingen van de basisberoepsgerichte leerweg

opdracht voor leerlingen van de kaderberoepsgerichte leerweg

opdracht voor leerlingen van de gemengde leerweg.

rig

We wensen je veel succes en plezier met het maken van de opdrachten! Team Edu4all

Duurzaam consumeren en produceren

Deel A Onderzoek jouw afval

OriĂŤnteren Taak 1 Kennismaken met afval BRON Bekijk de Film Huishoudelijk afval. Maak daarna opdracht 1.

rig

tie f

1. De film gaat over verwerken van afval. a. Maak een mindmap over afval.

b. Welke soorten afval heb je in de film gezien?

c. Waarom is het belangrijk om afval te scheiden?

Duurzaam consumeren en produceren

Deel A Onderzoek jouw afval d. Wat gebeurt er met gft-afval?

e. Restafval wordt verbrand. Er blijft as over. Welk afval wordt uit de as gehaald?

tie f

f. Waar wordt bodemas voor gebruikt?

g. Je zag vuilnismannen aan het werk. Zou jij dit werk willen doen?

Ja / Nee, want

rig

h. Welke veiligheidskleding draagt een vuilnisman?

2. a. Wat wordt bedoeld met het woord recyclen?

b. Geef een voorbeeld van recyclen.

Duurzaam consumeren en produceren

Deel A Onderzoek jouw afval 3. a. Doe jij aan afval scheiden? Ja / nee, want

b. Doe jij thuis aan het hergebruiken van afval? Ja / nee, want

4. Waar zie jij afval scheiden in de praktijk op jouw school? Noteer drie voorbeelden. 1. 2. 3.

tie f

5. Bedenk twee voorbeelden van dingen je kunt maken van afval. Schrijf ze hier op.

Taak 2 De leerdoelen bij Deel A

6. Heb je alle opdrachten van Taak 1 gemaakt? Kijk je antwoorden na als je dat met je docent hebt afgesproken.

uitleggen wat de afvalhiĂŤrarchie is

rig

Als je onderzoek wilt doen naar afval kun je: 1. uitleggen wat afval is 2. verschillende soorten afval noemen en herkennen 3. het gevaar van afval herkennen 4. verschillende soorten afvalverwerking noemen 5. voor- en nadelen noemen van afvalverwerking 6. uitleggen wat de levenscyclus van producten is uitleggen wat preventie, hergebruik, recycling, herstelgebruik en afbraak is

9. afval van een bedrijf scheiden 10. een mening geven over de hoeveelheid en soorten afval van een bedrijf. 7. Welk leerdoel lijkt je het leukst om aan te werken? En waarom?

8. a. Jij hebt afval, net als iedereen. Welke soorten afval maak jij op een dag?

Duurzaam consumeren en produceren

Deel A Onderzoek jouw afval b. Welke soort afval maak jij het meest denk je?

9. Afval kan gevaarlijk zijn. Bedenk drie gevaren. 1. 2. 3.

tie f

10. Heb je alle opdrachten van Taak 2 gemaakt? Kijk je antwoorden na als je dat met je docent hebt afgesproken.

Taak 3 Taken plannen

11. Bekijk Taak 4 tot en met 9. En bekijk het schema hierna. a. Maak een planning voor de taken die je gaat doen. Zet de datum en het lesuur in kolom 4. . b. Zoek in de taken naar de opdrachten met Bij welke opdrachten is overleg met je docent of controle door je docent nodig?

rig

c. Overleg met je docent: • op welke momenten jij de antwoorden van de gemaakte opdrachten gaat nakijken • op welke momenten je docent jouw werk zal beoordelen. d. Heb je een taak af? Zet een ✓ in kolom 5. Zet een − als je een taak niet kon doen. Als je Taak 1, 2 en 3 gedaan hebt, kun je deze nu afvinken.

1. Taak 2. Onderwerp

3. Richttijd in 4. Datum en lesuur minuten

Kennismaken met afval

De leerdoelen bij Deel A

Taken plannen

Je eigen afvalproductie beschrijven

140

De levenscyclus van een product beschrijven

120

De afvalhiërarchie in kaart brengen

120

Onderzoek doen naar het afval van een bedrijf

120

Terugkijken en verder kijken

Voorbereiden op de toets

Duurzaam consumeren en produceren

5. Af 6. Paraaf docent

Deel A Onderzoek jouw afval

Aan de slag

Taak 4 Je eigen afvalproductie beschrijven

tie f

Dit deel gaat over afval scheiden en recycling. Iedere dag zorg jij voor veel afval. Op school, thuis en als je een bijbaan hebt - op je werk. Dit afval gooi je weg. Wat gebeurt er eigenlijk met al dat afval? En hoe zorgen we ervoor dat de afvalberg niet te groot wordt? Jij gaat uitzoeken wat er gebeurt met al dit afval.

Voordat je onderzoek kunt doen naar afval, moet je eerst weten wat afval is en welke soorten afval er zijn. En hoe je veilig en goed met afval kunt omgaan. VOORBEREIDEN

BRON Lees Tekstbron 13.1 Afval.. Maak daarna opdracht 12 en 13.

rig

12. Waarom is het belangrijk dat afval goed gescheiden wordt?

13. a. Wat is restafval?

b. Wat wordt er van restafval gemaakt?

c. Wat betekent gft?

d. Wat wordt er gemaakt van gft-afval?

Duurzaam consumeren en produceren

Deel A Onderzoek jouw afval e. Wat is chemisch afval?

f. Geef twee voorbeelden van afval dat je naar de milieustraat brengt. 1. 2. BRON Bekijk en gebruik de Website Afval scheiden. Maak daarna opdracht 14 tot en met 17.

14. Zoek uit in welke bak dit afval moet. Zet dat in kolom 2. Bedenk zelf ook nog drie dingen. 2. Bak/verzamelplek

tie f

1. Soort Koffiepads

Halogeenlamp

Batterij

Kattenbakkorrels Mobiele telefoon (stuk)

rig

Jampotje (leeg)

Melkpak leeg

Duurzaam consumeren en produceren

Deel A Onderzoek jouw afval

tie f

15. In welke afvalbak moet het afval? Trek lijnen.

rig

16. In welke afvalbak hoort het verpakkingsmateriaal? Schrijf het onder de foto. kartonnen dozen - lege jampotjes - lege fles wasmiddel – flesjes - lege wijnflessen- inpakpapier

17. Test hoe goed jullie thuis afval scheiden. a. Welke soorten afval zamelen jullie thuis apart in? glas gft-afval klein chemisch afval papier en karton plastic b. Voor elk kruisje krijg je twee punten. Tel je punten bij elkaar op. De uitslag: • 0-3 punten: Jullie doen weinig tot niks aan afvalscheiding. Zou je dat willen veranderen? Ja / nee • 4-6 punten: Jullie zijn best goed bezig, maar het kan nog beter. Zou je het willen verbeteren? Ja / nee • 7-10 punten: Top, jullie doen het echt heel goed! c. Ben jij tevreden met uitslag? Waarom wel of niet?

Duurzaam consumeren en produceren

Deel A Onderzoek jouw afval BRON Bekijk de Film Omgekeerd inzamelen. Maak daarna opdracht 18.

18. a. Wat is omgekeerd inzamelen?

b. Wat vindt jij van omgekeerd inzamelen? Goed / slecht, want

19. Je hebt gelezen over het milieu. a. Wat is het milieu?

b. Waarom is het belangrijk dat het milieu schoon blijft?

tie f

BRON Lees Tekstbron 13.2 Gezondheid en milieu. Maak daarna opdracht 19 tot en met 23.

c. Wat is milieuvervuiling?

20. Afval kan onze wereld vervuilen. a. Bedenk een voorbeeld van afval dat de grond vervuilt.

rig

b. Bedenk een voorbeeld van afval dat de lucht vervuilt.

21. Schrijf onder de gevarensymbolen wat ze betekenen.

Duurzaam consumeren en produceren

Deel A Onderzoek jouw afval 22. Je gaat gevarensymbolen zoeken op de verpakking van gevaarlijke stoffen. a. Bekijk de twee afbeeldingen en vul het schema hierna in.

tie f

b. Vraag aan je docent welke vier stoffen je nog meer moet bekijken. Vul het schema verder in. 2. Gevaar of gevaren

1. Product/stof

Fles terpentine

rig

Blik verf

Duurzaam consumeren en produceren

Deel A Onderzoek jouw afval 23. Bedenk zelf een gevarensymbool. Voor welk gevaar teken jij een symbool?

tie f

BRON Bekijk de Film Zee vol plastic. Maak daarna opdracht 24.

c. Wat zijn de gevolgen van deze vervuiling?

b. Door welk soort afval ontstaat dit probleem?

24. a. Over welk soort milieuprobleem gaat deze film?

Hoeveelheid

Wat

rig

UITVOEREN 25. Je gaat je eigen afvalproductie onderzoeken en in beeld brengen. a. Schrijf een dag lang op wat je allemaal weggooit.

Duurzaam consumeren en produceren

Soort afval

Deel A Onderzoek jouw afval Wat

Hoeveelheid

Soort afval

b. Heb jij je afval gescheiden weggegooid? Ja / nee, want

tie f

c. Vind je dat je veel of weinig afval hebt per dag? Veel / weinig

26. Werk in viertallen. Vergelijk jullie hoeveelheden en soorten afval. a. Wat zijn de verschillen in hoeveelheden en soorten afval?

rig

b. Wat zijn de overeenkomsten in hoeveelheden en soorten afval?

c. Bedenk samen acht tips hoe jullie goed afval kunnen scheiden. 1.

2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.

Duurzaam consumeren en produceren

Deel A Onderzoek jouw afval

tie f

27. Werk in tweetallen of viertallen. Maak een rap of gedicht. a. Overleg met je docent of je de rap of het gedicht gaat presenteren of filmen. b. Niet iedereen vindt het leuk of nodig om afval te scheiden. Maak een rap of een gedicht, waarmee je mensen stimuleert om afval te scheiden. Bedenk: • Waarom scheiden mensen geen afval? • Wat zijn de voordelen wanneer de mensen wel afval scheiden? • Hoe zou je ze kunnen overhalen toch afval te gaan scheiden? c. Presenteer je rap of gedicht aan de klas.

rig

TERUGKIJKEN 28. Je hebt een eerste kennismaking met afval en milieu gehad. a. Vond je het belangrijk om afval te scheiden, voordat je aan dit werkboek begon? Ja / nee b. Vind jij het nu belangrijk om afval te scheiden? Leg je antwoord uit.

29. Heb je alle opdrachten van Taak 4 gemaakt? Kijk je antwoorden na als je dat met je docent hebt afgesproken. Vergeet niet deze taak af te vinken in je planning in Taak 3.

Taak 5 De levenscyclus van een product beschrijven Je hebt gezien dat er veel afval is en dat afval verwerkt moet worden. Afval is vaak schadelijk voor het milieu. Om producten te maken heb je grondstoffen nodig. Producten die niet meer gebruikt worden, kunnen weer grondstof zijn voor nieuwe producten. Jij gaat onderzoeken wat de levenscyclus van een product is. VOORBEREIDEN BRON Lees Tekstbron 13.3 De levenscyclusanalyse. Maak daarna opdracht 30 tot en met 34. 30. a. Waar worden producten van gemaakt?

Duurzaam consumeren en produceren

Deel A Onderzoek jouw afval b. Noteer drie verschillende grondstoffen. 1. 2. 3. 31. Neem een product. Bijvoorbeeld je etui, een kledingstuk of een flesje water. Let op! Neem niet je telefoon, want die komt in een volgende opdracht aan de beurt. Zoek uit van welke grondstoffen je product gemaakt is. Mijn product is:

tie f

De grondstoffen zijn:

rig

32. Zet de stappen van de levenscyclusanalyse op de goede plek.

Duurzaam consumeren en produceren

Deel A Onderzoek jouw afval 33. Lees de uitspraak.

tie f

Bespreek samen op welke plek in de levenscyclus deze uitspraak past. Leg je antwoord uit.

34. a. Waarom heet de levenscyclusanalyse ook wel wieg-tot-grafanalyse?

b. Wat is het verschil tussen wieg-tot-graf en cradle-to-cradle (wieg-tot-wieg)?

35. Afval is waardevol. Daarom wordt afval op verschillende manier verwerkt. a. Waarom is afval waardevol?

rig

BRON Lees Tekstbron 13.4 Afval verwerken - gescheiden afval afval. Maak daarna opdracht 35 en 36.

b. Geef vijf manieren om afval te verwerken. Zet bij elke manier een voordeel en een nadeel ervan. Manier van afvalverwerking

Voordeel

Duurzaam consumeren en produceren

Nadeel

Deel A Onderzoek jouw afval Nadeel

36. Vul de juiste woorden in.

De verwerking van oud papier en karton Van oud papier en karton wordt

papier en karton gemaakt.

In Nederland bestaat de grondstof voor de papierproductie voor uit oud papier en karton.

Ingezameld papier en karton wordt eerst

met

rig

Dingen die er niet in thuis horen, worden er uitgehaald. Daarna wordt het oud papier en karton vermengd, waardoor een soort

ontstaat. Kleine verontreinigingen worden er dan uitgezeefd.

De natte papiermassa gaat in de

waar het wordt gemaakt. Hierbij wordt het geperst

en vervolgens wordt het papier gedroogd. Tot slot wordt het papier opgerold en op maat gesneden.

Voordeel

tie f

Manier van afvalverwerking

Of de papiermassa ontinkt wordt, is afhankelijk van het product dat ervan gemaakt gaat worden en van de samenstelling van het oud papier. Het ontinkten vindt plaats door de papiermassa met te wassen. Het afval dat hierbij ontstaat wordt gebruik in de cement- en

baksteenindustrie of er wordt cementverbeteraar van gemaakt.

Duurzaam consumeren en produceren

Deel A Onderzoek jouw afval

oud papier wordt wc-papier flessen in de glasbak doen

oude scooter wordt gerepareerd

37. a. Gaat het om recycling of hergebruik? Zet de goede letter erbij. A = recycling B = hergebruik

tie f

BRON Lees nogmaals Tekstbron 13.1 Afval. Maak daarna opdracht 37.

boterhamzakjes van oud plastic

flessen inleveren voor statiegeld

b. Leg uit op welke twee manieren recycling milieuschade kan beperken. 1.

rig

BRON Bekijk de Film Mud jeans.. Maak daarna opdracht 38.

38. a. Leg uit wat Mud jeans doet.

b. Als je een spijkerbroek koopt bij Mud jeans, is dat dan beter dan wanneer je in een gewone winkel een spijkerbroek koopt? Ja / nee, want

Duurzaam consumeren en produceren

Deel A Onderzoek jouw afval

tie f

39. a. Bekijk de afbeelding. Zet de woorden ‘Wieg’ en ‘Graf’ op de goede plek in de afbeelding.

UITVOEREN

BRON Bekijk de volgende Films:

b. Zou jij zelf een spijkerbroek willen leasen? Ja / nee, nee, want

rig

Grondstoffen voor de mobiele telefoon Oude mobieltjes onnodig snel gerecycled gerecycled. Maak daarna opdracht 40.

BRON

40. Werk samen in een groep van vier. a. Leg de levenscyclus van een mobiele telefoon uit. Leg per stap uit wat er gebeurt. Doe dit in beeld. Bijvoorbeeld in een strip of poster of film. Gebruik eventueel de volgende bronnen: Stappenplan 12 Een poster maken Stappenplan Werken met Pixton Film Filmen met je mobiel. b. Denk bij de uitwerking aan: 1. winning van de grondstoffen Laat zien welke grondstoffen er nodig zijn. 2. productie Waar worden mobieltjes gemaakt? De onderdelen worden in verschillende fabrieken gemaakt, voornamelijk in Azië. 3. verpakken Hoe worden de telefoons verpakt?

Duurzaam consumeren en produceren

Deel A Onderzoek jouw afval 4. 5. 6.

tie f

transport Hoe komen de mobieltjes in de winkels in Nederland terecht? verkopen Zoek uit waar mobieltjes verkocht worden. gebruik Denk aan: Hoe lang doe jij met je mobiele telefoon? Wil je ieder jaar een nieuwe? Of krijg je tweedehands? recycling grondstof of hergebruik Kunnen mobieltjes gerecycled worden? Of hergebruikt worden?

rig

TERUGKIJKEN 41. Wat vond jij het meest opvallend aan de levenscyclus van de mobiele telefoon? Leg je antwoord uit.

42. Overleg met je docent of je de Extra opdracht bij deze taak gaat doen. In deze opdracht ga je thuis in een doos vijf verpakkingsmaterialen verzamelen en vragen hierover beantwoorden. TERUGKIJKEN 43. Overleg met je docent of je de Extra opdracht bij deze taak gaat doen. Je gaat iets maken wat je straks in Deel D probeert te verkopen. Overleg ook met je docent hoeveel tijd je voor deze Extra opdracht krijgt en wanneer je er aan mag werken.

Ik ga deze opdracht wel / niet doen. Ik mag aan deze opdracht

minuten

besteden. 44. Heb je alle opdrachten van Taak 5 gemaakt? Kijk je antwoorden na als je dat met je docent hebt afgesproken. Vergeet niet deze taak af te vinken in je planning in Taak 3.

Duurzaam consumeren en produceren

Deel A Onderzoek jouw afval KB

Taak 6 De afvalhiërarchie in kaart brengen Je hebt gezien dat een product een levenscyclus heeft. Je hebt de levenscyclus van een mobiele telefoon onderzocht. Een mobiele telefoon kan worden hergebruikt of gerecycled. Vaak worden ze weggegooid en verbrand. Hoe kun je ervoor zorgen dat er zo weinig mogelijk afval ontstaat? En dat je zo goed mogelijk zorgt voor het milieu? VOORBEREIDEN

BRON Lees Tekstbron 13.5 Afvalhiërarchie. Maak daarna opdracht 45 tot en met 47.

tie f

45. a. Wat betekent afvalpreventie?

b. Geef een voorbeeld van afvalpreventie.

rig

d. Wat betekent recycling?

c. Wat betekent hergebruik?

e. Wat betekent ‘Verbranden Verbranden met energieterugwinning energieterugwinning’ in de afvalhiërarchie?

f. Wat betekent ‘‘Verbranden Verbranden zonder energieterugwinning energieterugwinning’ in de afvalhiërarchie?

g. Wat betekent storten?

46. Wat vind jij beter? Hergebruik of recycling?

Duurzaam consumeren en produceren

Deel A Onderzoek jouw afval 47. Een ander woord voor hiĂŤrarchie is rangorde. Dat betekent dat wat bovenaan staat het beste is. Elk stapje lager is minder goed. a. Wat betekent het woord preventie?

b. Waarom staat preventie bovenaan?

tie f

c. Waarom zijn de volgende stappen steeds iets minder goed?

d. De tweede is hergebruik. Waarom is deze stap beter voor het milieu dan recyclen?

e. Waarom is verbranden met energieterugwinning beter dan verbranden zonder energieterugwinning?

rig

f. Waarom is verbranden zonder energieterugwinning beter dan storten?

BRON Bekijk de Film Oude mobieltjes onnodig snel gerecycled. Maak daarna opdracht 48.

48. Je ziet Ad Lansink, de bedenker van de afvalhiĂŤrarchie. a. Wat is volgens hem de moeilijkste stap? preventie hergebruik verbranden met energieterugwinning storten b. Bedenk en noteer waarom dat zo is.

Duurzaam consumeren en produceren

Deel A Onderzoek jouw afval

rig

tie f

c. Zet onder de foto’s waar het om gaat. Kies uit: preventie – hergebruik – recycling – verbranden met energieterugwinning – storten Let op! Niet alle antwoorden passen bij een afbeelding.

Gebruik hierbij Tekst Tekstbron bron 13.5 Afvalhiërarchie. En eventueel Stappenplan 7 Een collage of moodboard maken. maken Teken de ladder uit de tekstbron. Maak foto’ foto ’ss in je school en buiten de school van de verschillende stappen in de afvalhiërarchie. foto’s Als dat niet lukt, zoek dan plaatjes en maak tekeningen. Laat je collage aan je docent zien. a. Wat vindt je docent van je collage?

BRON

UITVOEREN 49. Maak een collage over de afvalhiërarchie.

b. Wat vind je zelf van je collage?

Duurzaam consumeren en produceren

Deel A Onderzoek jouw afval TERUGKIJKEN 50. Je hebt naar de verschillende stappen in de afvalhiërarchie gekeken. Welke stap vind jij het belangrijkste en waarom?

Taak 7 Onderzoek doen naar het afval van een bedrijf

tie f

51. Heb je alle opdrachten van Taak 6 gemaakt? Kijk je antwoorden na als je dat met je docent hebt afgesproken. Vergeet niet deze taak af te vinken in je planning in Taak 3.

Je hebt gezien in de taken hiervoor dat er veel afval is, dat er veel soorten afval zijn en dat afval hergebruikt en gerecycled kan worden. Je gaat nu een onderzoek doen naar het afval van een bedrijf. En je gaat helpen bij het scheiden van afval van dit bedrijf.

VOORBEREIDEN 52. Doe deze opdracht in viertallen. Jullie gaan een bedrijf bezoeken. Tijdens het bezoek gaan jullie uitzoeken: • welke soorten afval er zijn • welke soorten afvalcontainers er zijn • op welke plek in de afvalhiërarchie het afval van het bedrijf vooral zit.

rig

Jullie maken een verslag van het bezoek. Dat kan in de vorm van een filmpje, een tekst, een Prezi of PowerPoint. Jullie geven je eigen mening: jullie maken drie tips en drie tops voor het bedrijf. Wat doen zij goed als het gaat over afvalverwerking? En wat zouden zij nog beter kunnen doen? Daarna ga je helpen bij het scheiden van het afval van het bedrijf. a. Lees de vragen hierna samen door en bespreek ze. Noteer jullie gezamenlijke antwoorden. • Naar welk bedrijf kunnen jullie gaan? • Waar kunnen jullie informatie over dat bedrijf vinden? • Kan iemand jullie daar een rondleiding geven? • Hoe gaan jullie een afspraak maken? Doe je dit zelf of doet je docent dat? • Als je het bezoek zelf moet organiseren: wat bespreek je met de persoon van het bedrijf? Wat is de bedoeling is van het bezoek? Vraag je bijvoorbeeld meteen aan deze persoon of jullie tijdens het bezoek mee mogen helpen met het scheiden van hun afval? Spreek je af dat je jullie tips, na dit bezoek, met hun delen door ze bijvoorbeeld een mail te sturen? Of door ze opnieuw te bezoeken? • Hoe lang duurt het bezoek? • Wanneer willen jullie naar het bedrijf? • Hoe komen jullie daar? • Wie gaan er allemaal mee? • Waar moeten jullie op letten? • Welke vragen gaan jullie stellen? • Wie maakt de aantekeningen voor het verslag?

Duurzaam consumeren en produceren

Deel A Onderzoek jouw afval • Wie maakt de foto’s? • Hoe weet je of je deze opdracht goed hebt uitgevoerd? b. Bespreek met je docent de antwoorden. Bespreek wie de afspraak met het bedrijf gaat maken. De afspraak maken we zelf / maakt de docent. 53. Maak na het overleg met de docent samen een plan waarbij je de taken verdeelt, dus wie doet wat: • voor het bezoek aan het bedrijf • tijdens het bezoek aan het bedrijf • na het bezoek aan het bedrijf. Zet het plan met de gemaakte afspraken op papier. UITVOEREN

tie f

54. a. Maak de afspraak met het bedrijf als jullie dit zelf doen. Wij gaan op datum op bezoek en we melden ons daar om

uur.

b. Breng met de groep het bezoek. c. Stel alle vragen die jullie voorbereid hebben. d. Vraag aan het bedrijf of je mag meehelpen met het scheiden van afval.

55. Je legt je ervaringen vast. a. Maak het verslag. b. Maak de tips en tops.

TERUGKIJKEN

rig

c. Bewaar het verslag.

Als je afspraken met het bedrijf hebt gemaakt over bijvoorbeeld het verslag of de tips en tops, zorg dan dat jullie deze nakomen.

56. a. Hoe vonden jullie het om bezoek aan het bedrijf? Interessant / saai, want

b. Ging alles volgens het plan dat jullie afgesproken hadden? Ja / nee, want

c. Hadden jullie alles goed geregeld? Ja / nee, want

Duurzaam consumeren en produceren

Deel A Onderzoek jouw afval d. Welke tips voor verbetering hebben jullie gekregen?

e. Wat heb je geleerd van het bezoek aan het bedrijf?

57. Bespreek met je groep en met je docent:

tie f

a. Wat vindt de docent van jullie verslag? Goed / nog niet goed, want

b. Wat ging goed?

rig

c. Waar moet je nog aan werken?

d. Hoe ging de samenwerking?

58. Heb je alle opdrachten van Taak 7 gemaakt? Kijk je antwoorden na als je dat met je docent hebt afgesproken. Vergeet niet deze taak af te vinken in je planning in Taak 3.

Duurzaam consumeren en produceren

Deel A Onderzoek jouw afval

Evalueren & Reflecteren Taak 8 Terugkijken en verder kijken 59. In Taak 3 heb je een planning ingevuld. Bekijk deze. a. Kijk in kolom 5. Taak 9 en 10 ga je nog maken. Zijn alle andere taken af? Zo nee, overleg met je docent welke taken je nog moet doen. b. Kijk in kolom 6. Staat bij Taak 1 tot en met Taak 7 een paraaf van je docent? Zo nee, overleg met je docent hoe je dit in orde kunt maken.

2. Leerdoel

3. Kan ik 4. Moet ik nog aan werken

5. Dit ga ik verbeteren

1. Taak

tie f

60. In het schema hierna zie je de leerdoelen waaraan jij in dit deel hebt gewerkt. a. Geef van elk leerdoel aan of je het kunt of dat je er nog aan moet werken. Dit doe je door bij Moet ik nog aan werken’ werken’ een ✓ te zetten. elk leerdoel in kolom 3 ‘Kan ik’ of in kolom 4 ‘Moet b. Bekijk elk leerdoel waarbij je in kolom 4 ‘Moet ik nog aan werken’ een ✓ hebt gezet. Wat moet je volgens jou beter gaan doen? Geef dit aan in kolom 5. c. Hoe vond je het om aan deze leerdoelen te werken? Leg je antwoord uit.

Uitleggen wat afval is

rig

Verschillende soorten afval noemen en herkennen

Het gevaar van afval herkennen

Verschillende soorten afvalverwerking noemen Voor- en nadelen noemen van afvalverwerking

Uitleggen wat de levenscyclus van producten is

Uitleggen wat de afvalhiërarchie is Uitleggen wat preventie, hergebruik, recycling, herstelgebruik en afbraak is

Afval van een bedrijf scheiden

Duurzaam consumeren en produceren

Deel A Onderzoek jouw afval 1. Taak

2. Leerdoel

3. Kan ik 4. Moet ik nog aan werken

5. Dit ga ik verbeteren

Een mening geven over de hoeveelheid en soorten afval van een bedrijf BRON Bekijk de Website Beroepen â&#x20AC;&#x201C; Allround medewerker afvalbeheer. Maak daarna opdracht 61.

tie f

Na het vmbo ga je een vervolgopleiding doen. Als je op het mbo de opleiding Allround medewerker afvalbeheer gaat doen dan leer je alles over het schoon en netjes houden van de leefomgeving. Je bent bezig met schoonmaakwerkzaamheden, afvalinzameling en het onderhoud van de openbare ruimte. 61. a. Op welk niveau doe je deze opleiding?

b. Als allround medewerker afvalbeheer moet je verstandig omgaan met gevaarlijke stoffen. Vind jij dat je kunt werken volgens de procedures van veiligheid? Leg je antwoord uit.

rig

c. Als allround medewerker afvalbeheer werk je vaak buiten. Vind jij het leuk om buiten te werken? Leg je antwoord uit.

d. Wat wil je nog over dit beroep weten?

e. Wat ga je doen om antwoord op deze vragen te krijgen?

Duurzaam consumeren en produceren

Deel A Onderzoek jouw afval 62. Afvalcoach - beroep van de toekomst? Als jij straks werkt zijn er beroepen die nu nog niet bestaan. Een nieuw beroep is afvalcoach. Er bestaan binnen Nederland nog geen opleidingsmogelijkheden voor het beroep afvalcoach. De mensen die nu afvalcoach zijn, hadden eerst een andere baan, zoals vuilnisman of milieuspecialist. a. Wat denk jij dat het beroep afvalcoach inhoudt? Zoek anders op internet met de woorden, afval en beroep.

tie f

b. Denk jij dat dit beroep de toekomst heeft in Nederland? Ja / nee, want

c. Bedenk twee redenen waarom jij of iemand anders afvalcoach zou willen worden.

BRON Open het Formulier Netwerkoverzicht.. Maak daarna opdracht 63.

rig

63. Wanneer het je leuk lijkt om allround medewerker afvalbeheer of afvalcoach te worden of een ander beroep dat te maken heeft met milieu en/of afval, dan is het handig dat je iemand met dit beroep kent. Dan kun je aan die persoon vragen stellen of kun je misschien eens een dag op zijn of haar werk meelopen. Vraag bijvoorbeeld aan je familie, aan vrienden of op school of zij iemand kennen met dit beroep. Of zoek op internet. Vul de gegevens van deze persoon in je netwerkoverzicht in.

Taak 9 Voorbereiden op de toets

In deze taak ga je je voorbereiden op de toets.

64. Maak van elke tekstbron uit dit deel een korte samenvatting. In de tekstbronnen kom je woorden of begrippen tegen die je moet kennen. In de tekstbronnen BRON zijn deze woorden dikgedrukt. Zoek de betekenis van dikgedrukte woorden die je nog niet kent op in de Theek-iT. Theek-iT Neem de betekenis op in je samenvatting. Tekstbron 13.1 Afval

Duurzaam consumeren en produceren

Deel A Onderzoek jouw afval Tekstbron 13.2 Gezondheid en milieu

tie f

Tekstbron 13.3 De levenscyclus-analyse

rig

Tekstbron 13.4 Afval verwerken - gescheiden afval

Tekstbron 13.5 AfvalhiĂŤrarchie

Duurzaam consumeren en produceren

Deel B Onderzoek naar consumentengedrag

OriĂŤnteren Taak 1 Kennismaken met duurzaamheid BRON Bekijk de Film Persoonlijke voetafdruk. Maak daarna opdracht 1.

1. a. De film gaat over duurzaam leven. Sinsy wil duurzamer leven. Wat betekent duurzamer leven?

tie f

b. Noteer zes dingen die Sinsy doet om duurzamer te leven. 1. 2.

3. 4.

c. Wat lukte haar minder goed?

rig

d. Wat vind jij van wat Sinsy doet?

e. Zou jij zelf zo willen leven? Ja / nee, want

2. a. Vind jij dat jij duurzaam leeft? Ja / nee, want

b. Noteer drie dingen die jij zou kunnen doen om duurzamer te leven. 1. 2. 3.

Duurzaam consumeren en produceren

Deel B Onderzoek naar consumentengedrag c. Geef drie voorbeelden van dingen die jullie thuis doen om duurzamer te leven. 1. 2. 3. d. Gooi jij wel eens voedsel weg? Ja / nee e. Wat betekent het voor het milieu als je voedsel weggooit?

rig

tie f

3. Heb je alle opdrachten van Taak 1 gemaakt? Kijk je antwoorden na als je dat met je docent hebt afgesproken.

Taak 2 De leerdoelen bij Deel B

Als je duurzaam wilt leven dan moet je het volgende kunnen: 1. uitleggen wat duurzaamheid, milieu, en dierenwelzijn, versterkte broeikaseffect, de ecologische voetafdruk, PPP, verspilling, overconsumptie en een keurmerk is 2. verschillende soorten keurmerken voor duurzaamheid noemen 3. aan de hand van een keurmerk de eigenschappen van producten beschrijven en vergelijken en een keuze maken voor het meest duurzame product 4. van een aantal eigen spullen aangeven hoe duurzaam ze zijn en of er betere alternatieven beschikbaar zijn 5. uitleggen wat duurzaam consumentengedrag is en hoe je dat kunt herkennen 6. consumptiebesparende maatregelen bij een specifieke situatie noemen, uitvoeren en hierover een onderbouwde mening geven 7. onderzoek doen naar consumentengedrag. 4. In de leerdoelen staan enkele begrippen. Schrijf de begrippen op die jij nog niet kent.

Duurzaam consumeren en produceren

Deel B Onderzoek naar consumentengedrag

5. Heb je alle opdrachten van Taak 2 gemaakt? Kijk je antwoorden na als je dat met je docent hebt afgesproken.

Taak 3 Taken plannen

tie f

6. Bekijk Taak 4 tot en met 9. En bekijk het schema hierna. a. Maak een planning voor de taken die je gaat doen. Zet de datum en het lesuur in kolom 4. . b. Zoek in de taken naar de opdrachten met Bij welke opdrachten is overleg met je docent of controle door je docent nodig?

Kennismaken met duurzaamheid

De leerdoelen bij Deel B

Taken plannen

Onderzoek je eigen ecologische voetafdruk

140

Producten vergelijken en kiezen

120

Consumptiebesparende maatregelen bedenken en uitvoeren

120

Consumentengedrag onderzoeken

120

Terugkijken en verder kijken

Voorbereiden op de toets

rig

1. Taak 2. Onderwerp

5. Af 6. Paraaf docent

Duurzaam consumeren en produceren

Deel B Onderzoek naar consumentengedrag

Aan de slag

tie f

In Nederland wordt veel gekocht, geconsumeerd. Consumeren belast het milieu. Door minder of anders te gaan consumeren kun je beter zorgen voor het milieu. Door duurzamer te leven help jij het milieu.

Taak 4 Onderzoek je eigen ecologische voetafdruk

Als je wilt weten hoe duurzaam jij leeft kun je kijken naar je ecologische voetafdruk. Je gaat onderzoeken hoe je je ecologische voetafdruk kleiner kunt maken.

rig

VOORBEREIDEN BRON Bekijk de Film Mondiale voetafdruk. milieu. Lees ook Tekstbron 13.2 Gezondheid en milieu. Maak daarna opdracht 7 en 8.

7. a. Wat is het milieu?

b. Schrijf vier voorbeelden van milieuvervuiling op.

1. 2. 3. 4.

c. Waarom moeten we zuinig zijn met grondstoffen?

8. Lees de strip hierna. Met wie ben jij het eens? Leg je antwoord uit. Ik ben het eens met Kim / Sofie, want

Duurzaam consumeren en produceren

tie f

Deel B Onderzoek naar consumentengedrag

BRON Lees Tekstbron 13.6 Duurzaamheid en People Planet Profit (PPP).. Maak daarna opdracht 9 en 10.

9. a. Wat is duurzaamheid? Leg dat uit in je eigen woorden.

b. Geef vier voorbeelden van duurzaam handelen. 1.

2. 3.

rig

10. a. Wat betekenen de letters PPP? Schrijf het op in het Engels en in het Nederlands. Nederlands

Engels

Duurzaam consumeren en produceren

Deel B Onderzoek naar consumentengedrag

tie f

b. Wat hoort bij wat? Trek lijnen tussen het plaatje en de goede P.

2. Waarom is dit bedrijf duurzaam?

rig

1. Naam bedrijf

11. Veel bedrijven doen aan maatschappelijk verantwoord ondernemen. Ze houden rekening met de toekomst. Dat doen ze bijvoorbeeld door zuinig te zijn met energie, of door weinig afval te maken. a. Welke bedrijven ken jij die duurzaam ondernemen? Noteer er drie. Geef ook steeds aan wat ze precies doen aan duurzaamheid.

b. Als het om dierenwelzijn gaat, wat kun je dan beter eten? Een broodje ham of een broodje kaas? Leg je antwoord uit.

Duurzaam consumeren en produceren

Deel B Onderzoek naar consumentengedrag 12. Stel, jij hebt een bedrijf dat appeltaarten maakt en verkoopt. Leg uit hoe jouw bedrijf maatschappelijk verantwoord kan ondernemen en hoe je rekening houdt met de People, Planet, Profit. People

Planet

Bekijk ook de Film Mondiale voetafdruk. Maak daarna opdracht 13 tot en met 18.

BRON Lees Tekstbron 13.7 Ecologische voetafdruk.

tie f

Profit

13. a. Hoe groot zou de mondiale voetafdruk van ieder mens op aarde mogen zijn om ervoor te zorgen dat we allemaal duurzaam leven?

rig

b. In welk land hebben de inwoners de grootste afdruk?

c. In welk land hebben de inwoners de kleinste afdruk?

d. Leg uit waarom dit land een kleine voetafdruk heeft.

14. a. Leg uit wat de ecologische voetafdruk is.

b. Is jouw voetafdruk groot of klein?

Groot Klein

Duurzaam consumeren en produceren

Deel B Onderzoek naar consumentengedrag c. Leg uit waarom je dat denkt.

d. Wat kun jij doen om je ecologische voetafdruk te verkleinen? Zet voor ieder onderdeel twee voorbeelden neer. Vul het schema in. Energieverbruik

Vervoer

Papierverbruik

tie f

Voedsel

15. a. Hoeveel vlees eet jij? Kruis dat aan. Ik eet iedere dag vlees. Ik eet een paar keer per week vlees. Ik eet nooit vlees. b. Je kunt je voetafdruk verkleinen door een of twee keer per week geen vlees te eten.

rig

nee, want Zou jij dat willen doen? Ja / nee,

c. Waarom verklein je je ecologische voetafdruk als je vegetarisch eet?

d. Waarom verklein je je ecologische voetafdruk nog meer als je veganistisch eet?

Duurzaam consumeren en produceren

Deel B Onderzoek naar consumentengedrag

16. a. Is een taart met verse aardbeien in de winter goed voor de ecologische voetafdruk?

tie f

Ja / nee, want

b. Leg uit wat biologisch voedsel is.

rig

17. a. Hoe ga jij om met energie? Kruis aan wat bij jou past. Ik doe het licht uit in ruimtes waar ik niet ben. Ik doe altijd de deuren dicht. Ik zet apparaten altijd uit. Ik haal de stekker van mijn oplader uit het stopcontact als mijn mobieltje opgeladen is b. Wat zou jij nog kunnen verbeteren aan je energieverbruik?

c. Ben je van plan om iets te verbeteren? Ja / nee, want

18. a. Welk vervoer gebruik jij? Kies uit: lopen – fiets – openbaar vervoer – auto – vliegtuig Naar school:

Naar het sporten: Naar mijn hobby: Naar het winkelcentrum: Naar de supermarkt: b. Ga je wel eens op vakantie? Waar ga je dan heen?

Duurzaam consumeren en produceren

Deel B Onderzoek naar consumentengedrag c. Met welk vervoermiddel ga je daar heen?

d. Hoe kun je jouw vervoer duurzamer maken?

e. Ben je ook van plan om iets te verbeteren? Ja / nee, want

rig

tie f

19. Lees en bekijk de strip hierna. Met wie ben jij het eens? Leg je antwoord uit.

20. a. Denk na over het papierverbruik bij jullie thuis. Wij gebruiken gerecycled papier. Wij hebben een ja-nee- of nee-nee-sticker op de deur. Wij brengen oud papier naar de papierbak. b. Wat zouden jullie nog kunnen verbeteren als het om papierverbruik gaat?

c. Ga je hier thuis over praten? Ja / nee, want

Duurzaam consumeren en produceren

Deel B Onderzoek naar consumentengedrag 21. Lees het krantenartikel. Franse supermarkten mogen geen eten meer weggooien Franse supermarkten mogen voedsel dat over de datum is niet meer vernietigen. Het Franse parlement heeft gisteren een wet aangenomen die het supermarkten verplicht een bestemming te zoeken voor het eten. Het kan bijvoorbeeld gegeven worden aan een goed doel, gebruikt worden om energie op te wekken of worden verwerkt tot diervoeder. Grote supermarkten moeten voor juli volgend jaar een contract sluiten met een goed doel, anders kunnen ze een boete tot maximaal 75.000 euro krijgen. Vrij naar NOS.nl

tie f

a. Wat heeft de regering van Frankrijk besloten?

b. Wat moeten de supermarkten met dit voedsel doen?

c. Waarom denk je dat de supermarkten dit al niet uit zichzelf doen?

rig

d. Wat vind jij ervan dat de regering dit verplicht?

UITVOEREN BRON Bekijk de Website Ecologische voetafdruk. Maak daarna opdracht 22.

Duurzaam consumeren en produceren

Deel B Onderzoek naar consumentengedrag 22. a. Test jouw voetafdruk. Vul de test in. Wat was de uitslag?

b. Wil jij ervoor zorgen dat jouw voetafdruk kleiner wordt? Ja / nee, want

23. Bedenk drie tips om de ecologische voetafdruk te verkleinen.

tie f

c. Ja? Wat kun jij daarvoor doen?

24. Overleg met je docent of jullie de test en de tips wel / niet met elkaar gaan bespreken. TERUGKIJKEN

25. a. Vond je het moeilijk om de vragen te beantwoorden in de test over de ecologische voetafdruk?

rig

Ja / nee, want

b. Was je verbaasd over de uitslag? Ja / nee, want

c. Als jullie de test en de tips samen hebt besproken, heb je goede tips bedacht samen? Ja / nee want,

26. Heb je alle opdrachten van Taak 4 gemaakt? Kijk je antwoorden na als je dat met je docent hebt afgesproken. Vergeet niet deze taak af te vinken in je planning in Taak 3.

Taak 5 Producten vergelijken en kiezen Je hebt je ecologische voetafdruk bekeken en je hebt tips bedacht hoe je die kunt verkleinen. Bij het verkleinen van je ecologische voetafdruk hoort het bewust kiezen van producten. Keurmerken kunnen jou daarbij helpen.

Duurzaam consumeren en produceren

Deel B Onderzoek naar consumentengedrag VOORBEREIDEN BRON Lees Tekstbron 13.8 Keurmerken. Maak daarna opdracht 27 tot en met 30. 27. a. Welke producten heb jij de afgelopen maand gekocht? Schrijf er drie op. 1. 2. 3.

tie f

b. Heb jij gelet op keurmerken? Ja / nee Zo ja, welke keurmerken waren dat?

c. Hoe zuinig is dit apparaat?

rig

heel zuinig beetje zuinig niet zuinig

28. Kijk naar de twee soorten vlees.

Duurzaam consumeren en produceren

Deel B Onderzoek naar consumentengedrag a. Welk product is beter voor het milieu? A B b. Hoe weet je dat?

c. Welk vlees zou jij kiezen? Leg je antwoord uit.

tie f

29. Kijk naar de afbeeldingen.

rig

De prijs van de duurzame vis is hoger. Welke vis zou jij kiezen? Leg je antwoord uit.

30. Wat betekenen deze keurmerken?

Duurzaam consumeren en produceren

Deel B Onderzoek naar consumentengedrag BRON Bekijk de Website Keurmerken. Maak daarna opdracht 31 tot en met 33.

rig

tie f

31. a. Wat betekenen de keurmerken die je hier ziet? Zoek ze op op de website.

b. Deze website beoordeelt hoe er met dierenwelzijn wordt omgegaan. Waar wordt naar gekeken tijdens de controle?

Duurzaam consumeren en produceren

Deel B Onderzoek naar consumentengedrag c. Vind jij het belangrijk dat deze dingen gecontroleerd worden? Ja / nee, want

tie f

32. Je koopt een spijkerbroek. Dit keurmerk staat erop.

a. Wat betekent dit keurmerk?

b. Wat betekent dit keurmerk voor

Milieu: Dierenwelzijn:

Eerlijke handel:

rig

33. Je bent op zoek naar chocola. a. Welk keurmerk kies je als je dierenwelzijn heel belangrijk vindt?

b. Welk keurmerk kies je als je het milieu het belangrijkst vindt?

c. En welk keurmerk kies je als je eerlijke handel het belangrijkst vindt?

d. Welk keurmerk kies jij en waarom?

Duurzaam consumeren en produceren

Deel B Onderzoek naar consumentengedrag

tie f

UITVOEREN 34. a. Kies een recept. Je kunt bijvoorbeeld een recept voor pannenkoeken nemen.

Of kies zelf een recept. Zoek op internet welke ingrediënten je nodig hebt. b. Zoek uit hoe je dit gerecht zo duurzaam mogelijk kunt maken. Noteer waar je op let en of je op een keurmerk let.

Let op:

• de verpakking: • mensenrechten: • dierenwelzijn:

rig

• milieu:

c. Werk je recept uit. Maak er een receptenkaart van. Noteer wat je nodig hebt en hoe je het recept moet maken. Zoek er plaatjes bij. Zet ook de keurmerken erbij. d. Bewaar de Receptenkaart. e. Overleg met je docent of je het recept mag maken. Ik mag het recept wel / niet maken. BRON Bekijk de Website Keurmerken Keurmerken. Maak daarna opdracht 35.

35. Werk in drietallen. Jullie hebben allemaal wel producten bij je waarop informatie staat. Bijvoorbeeld een flesje drinken. Of iets te eten in een verpakking. Pak allemaal twee producten en leg ze op tafel. a. Bespreek met elkaar de zes producten. Op welke producten staat een keurmerk? b. Teken de keurmerken na of maak er een foto van. Plak die foto hier op. Schrijf eronder wat de keurmerken betekenen. Let op de volgende dingen: • mensenrechten • dierenwelzijn • milieu.

Duurzaam consumeren en produceren

tie f

Deel B Onderzoek naar consumentengedrag

c. Kijken jullie altijd naar zulke informatie voordat je een product koopt?

rig

Ja / nee, want

d. Zoek uit of de producten duurzamer kunnen. Welke keurmerk zou er dan op de producten moeten staan?

TERUGKIJKEN 36. Vind jij dat een keurmerk jou goed helpt bij het zoeken naar een duurzaam product? Ja / nee, want

37. Heb je alle opdrachten van Taak 5 gemaakt? Kijk je antwoorden na als je dat met je docent hebt afgesproken. Vergeet niet deze taak af te vinken in je planning in Taak 3.

Duurzaam consumeren en produceren

Deel B Onderzoek naar consumentengedrag

Taak 6 Consumptiebesparende maatregelen bedenken en uitvoeren Bij het verkleinen van je ecologische voetafdruk hoort het bewust kiezen van producten. Keurmerken kunnen jou daarbij helpen. Je kunt kiezen voor duurzame producten, maar je kunt nog veel meer doen. Je kunt bijvoorbeeld minder consumeren. Of ervoor zorgen dat je helemaal geen afval hebt. Je gaat onderzoeken hoe je dat doet. VOORBEREIDEN

BRON Lees Tekstbron 13.9 Duurzaam consumentengedrag. Maak daarna opdracht 38 en 39.

38. a. Leg in je eigen woorden uit wat verspilling is.

tie f

b. Leg in je eigen woorden uit wat overconsumptie is.

c. Leg in je eigen woorden uit wat duurzaam consumentengedrag is.

39. Wat jij koopt, zoals eten of kleding wordt beïnvloed door allerlei dingen. Noteer er zeven. Zet er steeds een voorbeeld bij dat op jou van toepassing is. Er staat al een voorbeeld. Eigen voorbeeld

Beïnvloeding

Ik moet elke dag ver fietsen naar school. Daarom wil ik een warme jas.

rig

Persoonlijke omstandigheden

Financiële mogelijkheden

Jouw kijk op de maatschappij

Sociale beïnvloeding

Commerciële beïnvloeding

Consumenteninformatie

Techniek

Duurzaam consumeren en produceren

Deel B Onderzoek naar consumentengedrag BRON Bekijk Stappenplan 12 Een poster maken. Maak daarna opdracht 40.

40. Maak een poster. Laat zien welke reclames jou verleiden om iets te kopen. Zoek voorbeelden op internet en in tijdschriften en folders. Plak de reclames op en schrijf erbij waarom ze jou verleiden. BRON Bekijk de Film Consuminderen. Maak daarna opdracht 41.

41. a. Waarom vindt de mevrouw in de film consuminderen belangrijk?

tie f

b. Welke tip geeft zij om te consuminderen?

rig

c. Hoe belangrijk vind jij het dat producten duurzaam geproduceerd zijn? heel belangrijk een beetje belangrijk helemaal niet belangrijk d. Leg je antwoord uit.

42. a. Sperziebonen worden in de winter in Marokko gekweekt. Ze worden met een vliegtuig naar Nederland gebracht. Zijn deze sperziebonen duurzaam? Leg je antwoord uit.

b. Zou jij sperziebonen kopen? Ja / nee, want

Duurzaam consumeren en produceren

Deel B Onderzoek naar consumentengedrag BRON Bekijk de Film Koop een koe.

Lees ook Tekstbron 13.7 Ecologische voetafdruk. Maak daarna opdracht 43 en 44.

tie f

43. a. Je kunt samen een koe kopen. Je weet dan precies waar je vlees vandaan komt. Je eet dan duurzaam vlees. Wat doet de boer aan duurzaamheid?

b. Is het vlees van Koopeenkoe biologisch vlees?

rig

Ja / nee, want

Duurzaam consumeren en produceren

Deel B Onderzoek naar consumentengedrag c. Zoek de prijzen van de inhoud van het pakket op bij een gewone supermarkt. Kijk bijvoorbeeld op de website van een supermarkt. Inhoud

Prijs

Entrecote/ribeye 2 stuks(300 gram) Biefstuk 2 stuks(300 gram) Steak 2 stuks (300 gram)

tie f

Biefstukpuntjes 200 gram Stooflappen 2 stuks (700 gram)

Hacheevlees 250 gram

Tartaar 2 stuks

Gehakt 750 gram

Totaalprijs is

rig

Runderworst 4 stuks

Hamburgers 4 stuks

De verzendkosten van het vleespakket zijn 5,95. De reiskosten naar de supermarkt voor jou zijn naar schatting €

Tip! Gebruik een rekenmachine.

d. Het vleespakket is goedkoper / duurder dan het vlees van de supermarkt. e. Zou jij voor het vleespakket kiezen? Ja / nee, want

44. Je gaat informatie zoeken over duurzame energie. Zoek op internet. Gebruik de zoekwoorden ‘groene stroom’. Je wilt weten welke mogelijkheden er zijn. En je wilt weten wat duurzame energie kost. Bedenk: • Wat is duurzame energie? • Welke bedrijven bieden dat aan? • Waar kun je informatie vinden?

Duurzaam consumeren en produceren

Deel B Onderzoek naar consumentengedrag a. Zoek de informatie. Schrijf een miniverslag over jouw onderzoek.

b. Stel, je woont op jezelf. Zou jij dan voor duurzame energie kiezen?

BRON Bekijk de Film Zonder afval. Maak daarna opdracht 45.

tie f

Ja / nee, want

45. a. Op welke manieren zorgt hij ervoor dat hij duurzaam leeft? Geef er vier.

2. 3. 4.

rig

b. Leg uit wat deze sportschool doet aan duurzaamheid.

BRON Bekijk de Film Stroom opwekken opwekken. Maak daarna opdracht 46.

UITVOEREN 46. Bekijk je eigen leefsituatie. a. Hoe zou jij je ecologische voetafdruk kleiner kunnen maken? Bedenk ĂŠĂŠn ding en schrijf dat hier op. Let op: je moet het ook echt gaan doen.

BRON

b. Houd drie dagen lang een videodagboek bij van jouw duurzame gedrag. Je kunt hiervoor de volgende bronnen gebruiken: Stappenplan 420 een vlog maken Film Filmen met je mobiel.

Duurzaam consumeren en produceren

Deel B Onderzoek naar consumentengedrag BB

47. Overleg met je docent of je de Extra opdracht bij deze taak gaat doen. Het kan zijn dat je er al aan begonnen bent in Deel A. Je gaat iets maken wat je straks in Deel D probeert te verkopen. Overleg ook met je docent hoeveel tijd je voor deze Extra opdracht krijgt en wanneer je er aan mag werken. Ik ga deze opdracht wel / niet doen. Ik mag aan deze opdracht

minuten

besteden. KB

48. Overleg met je docent of je de Extra opdracht bij deze Taak doet. Deze gaat over eten bereiden.

tie f

TERUGKIJKEN 49. a. Je hebt drie dagen duurzamer geleefd. Hoe vond jij dat?

b. Ging het goed? Ja / nee, want

Taak 7 Consumentengedrag onderzoeken

50. Heb je alle opdrachten van Taak 6 gemaakt? Kijk je antwoorden na als je dat met je docent hebt afgesproken. Vergeet niet deze taak af te vinken in je planning in Taak 3.

Je hebt in de taken hiervoor onderzocht hoe je duurzamer kunt leven. Nu ga je anderen helpen duurzamer te leven. Je doet onderzoek naar duurzaam consumentengedrag en maakt foto foto’s van de locatie. Daarna maak je er een fotoverslag van.

rig

VOORBEREIDEN Je gaat onderzoek doen naar duurzaam consumentengedrag. Bijvoorbeeld van jouw school of de kantine van jouw school. Maar het kan ook bij een bedrijf. Jullie gaan uitzoeken: • welke producten er gebruikt worden • hoeveel afval er is en hoe dat verwerkt wordt • hoe er met grondstoffen omgegaan wordt (energie, water en andere grondstoffen) • of er recycling en hergebruik plaatsvindt. Jullie maken een fotoverslag met een top drie met tips en een top drie met tops. Wat doen ze goed in het consumentengedrag? En wat zouden zij nog beter kunnen doen?

Duurzaam consumeren en produceren

Deel B Onderzoek naar consumentengedrag 51. Werk in viertallen. Overleg met je docent waar je deze opdracht mag doen. in onze school in onze kantine bij een bedrijf, de gegevens van dit bedrijf zijn:

UITVOEREN

rig

tie f

52. Het onderzoek voorbereiden. a. Lees de onderstaande vragen en bespreek ze in je groep. Noteer jullie antwoorden op deze vragen. • Hoe ga je je onderzoek doen? Ga je bijvoorbeeld iemand interviewen? • Wanneer willen jullie dit onderzoek doen? • Kan iemand jullie een rondleiding geven? • Hoe gaan jullie een afspraak maken? • Welke vragen gaan jullie stellen? • Hoe kun je zien of producten duurzaam zijn? • Waar moeten jullie op letten? Denk bijvoorbeeld aan keurmerken over mens, milieu en dierenwelzijn. • Hoe gaan jullie afvalverwerking onderzoeken? Denk bijvoorbeeld aan prullenbakken, afvalbakken en gescheiden inzameling. Wordt er gerecycled? Denk bijvoorbeeld aan cartridges van de printer. • Hoe gaan jullie het energieverbruik onderzoeken? Gebruikt men bijvoorbeeld groene stroom? En wordt er zuinig omgegaan met elektriciteit? • Hoe is het gebruik van papier? Wat voor soort papier wordt er gebruikt? • Wie maakt de aantekeningen? • Wie maakt of wie maken de foto’s? • Hoe weet je of je deze opdracht goed hebt uitgevoerd? b. Bespreek de antwoorden met je docent. Bespreek wie de afspraak gaat maken. De afspraak gaan we zelf maken / maakt de docent. c. Maak samen een plan waarbij je de taken verdeelt, dus wie doet wat: • voor het onderzoek • tijdens het onderzoek • na het onderzoek. d. Zet het plan met de gemaakte afspraken op papier.

53. Maak de afspraak met het bedrijf als jullie dit zelf doen. Wij gaan op datum op bezoek en we melden ons daar om

uur.

54. a. Doe met de groep het onderzoek. b. Stel alle vragen die jullie voorbereid hebben. c. Maak foto’s. 55. a. Maak het fotoverslag. Je mag per foto een toelichting geven. Je mag niet meer dan 200 woorden in totaal gebruiken. b. Zet in het verslag ook minimaal drie tips en tops. Wat doen ze goed in het consumentengedrag? En wat zouden zij nog beter kunnen doen? Als je afspraken met bijvoorbeeld de kantinebeheerder of iemand van het bedrijf hebt gemaakt over het fotoverslag of de tips en tops, zorg dan dat jullie deze nakomen. c. Bewaar het fotoverslag. Duurzaam consumeren en produceren

Deel B Onderzoek naar consumentengedrag TERUGKIJKEN 56. a. Hoe vond je het om dit onderzoek te doen? Interessant / saai, want

tie f

b. Hadden jullie alles goed geregeld? Ja / nee, want

c. Hadden jullie alles gedaan zoals afgesproken in het plan? Ja / nee, nee, want

rig

d. Welke tips voor verbetering hebben jullie gekregen?

e. Wat heb je geleerd van dit onderzoek?

57. a. Bespreek met je groep en met je docent: Wat vindt de docent van jullie top drie? Goed / nog niet goed, want

Duurzaam consumeren en produceren

Deel B Onderzoek naar consumentengedrag b. Wat ging goed?

tie f

c. Waar moet je nog aan werken?

Evalueren & Reflecteren

58. Heb je de opdracht van Taak 7 gemaakt? Kijk je antwoorden na als je dat met je docent hebt afgesproken. Vergeet niet deze taak af te vinken in je planning in Taak 3.

Taak 8 Terugkijken en verder kijken

Je bent in dit deel aan de slag geweest als onderzoeker naar duurzaamheid. Je gaat nu kijken hoe dat gegaan is. Ook ga je verder kijken.

rig

59. In Taak 3 heb je een planning ingevuld. Bekijk deze. Kijk in kolom 5. Taak 8 en 9 ga je nog maken. Zijn alle andere taken af? Zo nee, overleg met je docent welke taken je nog moet doen. Kijk in kolom 6. Staat bij Taak 1 tot en met Taak 7 een paraaf van je docent? Zo nee, overleg met je docent hoe je dit in orde kunt maken.

60. In het schema hierna zie je de leerdoelen waaraan jij in dit deel hebt gewerkt. a. Geef van elk leerdoel aan of je het kunt of dat je er nog aan moet werken. Dit doe je door bij elk leerdoel in kolom 3 ‘Kan ik’ of in kolom 4 ‘Moet ik nog aan werken’ een ✓ te zetten. b. Bekijk elk leerdoel waarbij je in kolom 4 ‘Moet ik nog aan werken’ een ✓ hebt gezet. Wat moet je volgens jou beter gaan doen? Geef dit aan in kolom 5. c. Hoe vond je het om aan deze leerdoelen te werken? Leg je antwoord uit.

Duurzaam consumeren en produceren

Deel B Onderzoek naar consumentengedrag 1. Taak

2. Leerdoel

3. Kan ik 4. Moet ik nog aan werken

5. Dit ga ik verbeteren

Uitleggen wat duurzaamheid, milieu, en dierenwelzijn is Uitleggen wat het versterkte broeikaseffect en de ecologische voetafdruk is Uitleggen wat PPP (people, planet, profit) is Uitleggen wat een keurmerk is

tie f

Verschillende soorten keurmerken noemen

Uit verschillende producten een keuze maken voor het meest duurzame product

Producten vergelijken aan de hand van keurmerken

Aan de hand van een keurmerk de eigenschappen van producten beschrijven

Uitleggen wat verspilling, overconsumptie is

rig

Van een aantal eigen spullen aangeven hoe duurzaam ze zijn en of er betere alternatieven beschikbaar zijn

Uitleggen wat duurzaam consumentengedrag is Duurzaam consumentengedrag herkennen Consumptiebesparende maatregelen bij een specifieke situatie noemen Consumptiebesparende maatregelen bij een specifieke situatie uitvoeren

Duurzaam consumeren en produceren

Deel B Onderzoek naar consumentengedrag 1. Taak

2. Leerdoel

3. Kan ik 4. Moet ik nog aan werken

5. Dit ga ik verbeteren

Consumptiebesparende maatregelen bij een specifieke situatie verantwoorden 7

Onderzoek doen naar consumentengedrag

tie f

61. Als je tijdens je werk rekening wilt houden met duurzaamheid, dan moet je bepaalde eigenschappen hebben. In het schema hierna staan er een paar genoemd. a. Geef van elke eigenschap aan of je die bezit. Dit doe je door in kolom 2 ‘Ik’ bij die eigenschappen een √ te zetten. b. Vraag aan een medeleerling of hij in kolom 3 ‘Medeleerling’ een √ wil zetten bij de eigenschappen waarvan hij vindt dat jij die hebt. Ouder/verzorger’’ een √ wil zetten Ouder/verzorger c. Vraag aan één van je ouders of verzorgers of hij in kolom 4 ‘Ouder/verzorger’ bij de eigenschappen waarvan hij vindt dat jij die hebt. d. Hebben je medeleerling en je ouder/verzorger bij dezelfde eigenschappen als jij een √ gezet?

2. Ik

rig

1. Eigenschap

e. Kijk naar de √ die jij, je medeleerling en je ouder/verzorger bij de eigenschappen hebben gezet. Vind jij dat je de eigenschappen hebt om rekening te kunnen houden met duurzaamheid tijdens je werk? Leg je antwoord uit.

3. Medeleerling

4. Ouder/verzorger

Nauwkeurig werken

Samenwerken

Goed overleggen

Goed plannen Veilig werken

ICT goed gebruiken

BRON Open het Formulier Netwerkoverzicht. Maak daarna opdracht 62.

62. Misschien zit er op dit moment iemand bij jou in de klas die jou kan helpen met het opbouwen van een netwerk. Door een netwerkoverzicht te maken kun je de gegevens van mensen in je netwerk snel terugvinden. Dat is bijvoorbeeld handig als je iemand vragen wilt stellen over zijn beroep. a. Wie loopt er op dit moment stage bij een bedrijf waar jij wel zou willen werken? Vul de gegevens van deze medeleerling in jouw netwerkoverzicht in. b. Vraag je medeleerling bij welk bedrijf hij stage loopt. Vraag ook wie hem begeleidt. Vul alle gegevens in je netwerkoverzicht in.

Duurzaam consumeren en produceren

Deel B Onderzoek naar consumentengedrag

Taak 9 Voorbereiden op de toets In deze taak ga je je voorbereiden op de toets. 63. Werk in tweetallen. Maak zelf een toets bij de tekstbronnen. a. Overleg met je docent welke tekstbronnen jij doet. Ik doe de tekstbronnen met nummers: Lees de afgesproken tekstbronnen nog een keer door. Bedenk bij elke tekstbron twee toetsvragen. Zet ook de antwoorden bij de vragen. Lever je toetsvragen in bij je docent.

rig

tie f

b. c. d. e.

Duurzaam consumeren en produceren

Deel C Een product ontwerpen en maken van afval

OriĂŤnteren Taak 1 Hoe ontwerp je met afval BRON Bekijk de Film Nieuwe collectie. Maak daarna opdracht 1.

1. De twee vrouwen uit het filmpje willen kleding maken van afval. a. Dit is recycling / hergebruik. Vind jij dit een goed idee? Ja / nee, want

tie f

b. Kijk naar de foto. Dit is een voorbeeld van trash fashion: kleding gemaakt van afval.

rig

Wat vind je van deze jurk?

BRON Bekijk de Film Armbandjes maken. maken. Maak daarna opdracht 2.

2. De film gaat over iets maken van afval. a. Wat wordt er gemaakt?

b. Welk afval wordt hiervoor gebruikt?

c. Heb jij zelf wel eens iets van afgedankte spullen gemaakt? Ja / nee Zo ja, wat was dit dan?

d. Heb jij zelf wel eens iets dat kapot was gerepareerd? Ja / nee Zo ja, wat was dit dan?

Duurzaam consumeren en produceren

Deel C Een product ontwerpen en maken van afval

tie f

3. Zoek op internet naar voorbeelden van trash fashion. a. Print een voorbeeld uit dat jij leuk vindt en plak het hieronder op.

b. Geef twee voordelen van dingen maken van afval. 2.

rig

c. Geef twee voordelen van het repareren van dingen.

4. Heb je alle opdrachten van Taak 1 gemaakt? Kijk je antwoorden na als je dat met je docent hebt afgesproken. Vergeet niet deze taak af te vinken in je planning in Taak 3.

Duurzaam consumeren en produceren

Deel C Een product ontwerpen en maken van afval

Taak 2 De leerdoelen bij Deel C Als je van afgedankte spullen een nieuw product wilt maken kun je: 1. uitleggen wat kringloopdenken en cradle-to-cradle is 2. aangeven wat de waarde is van specifiek afval als grondstof voor nieuwe producten 3. uitleggen wat recycling en hergebruik is 4. voorbeelden geven van recycling en hergebruik 5. afgedankte producten inzamelen 6. afgedankte producten opknappen voor hergebruik 7. een ontwerp maken voor recycling 8. afgedankte producten inzamelen 9. van afgedankte producten een samengesteld product maken.

tie f

5. a. Je moet straks afval gaan verzamelen om er iets nieuws van te maken. Bedenk welk afval jij kunt verzamelen en waar jij dat afval zou kunnen verzamelen.

b. Welk product zou jij graag willen gaan maken van afval?

rig

Taak 3 Taken plannen

6. Heb je alle opdrachten van Taak 2 gemaakt? Kijk je antwoorden na als je dat met je docent hebt afgesproken. Vergeet niet deze taak af te vinken in je planning in Taak 3.

7. Bekijk Taak 4 tot en met 9. En bekijk het schema hierna. a. Maak een planning voor de taken die je gaat doen. Zet de datum en het lesuur in kolom 4. . b. Zoek in de taken naar de opdrachten met Bij welke opdrachten is overleg met je docent of controle door je docent nodig?

3. Richttijd in 4. Datum en lesuur minuten

Hoe ontwerp je met afval

De leerdoelen bij Deel C

Taken plannen

5. Af 6. Paraaf docent

Duurzaam consumeren en produceren

Deel C Een product ontwerpen en maken van afval 1. Taak 2. Onderwerp

De waarde van afval

100

Afgedankte producten inzamelen en opknappen voor hergebruik

150

Een ontwerp maken

100

Van afgedankte spullen jouw product maken

150

Terugkijken en verder kijken

Voorbereiden op de toets

5. Af 6. Paraaf docent

tie f

3. Richttijd in 4. Datum en lesuur minuten

Aan de slag

rig

Je gaat kapotte producten repareren en je gaat nieuwe producten maken van afval. Deze producten verkoop je later in je eigen pop-upstore. Een pop-upstore is een tijdelijke winkel om je spullen te n winkel heet ook wel pop-upshop of flashstore. verkopen. Zoâ&#x20AC;&#x2122;n

Taak 4 De waarde van afval Heel veel afval is geld waard. Want van afval kun je vaak nieuwe producten maken. Of je kunt ze repareren, waardoor ze weer waardevol worden. Je gaat onderzoeken wat de waarde van afval is.

VOORBEREIDEN BRON Lees Tekstbron 13.3 De levenscyclusanalyse. Maak daarna opdracht 8. 8. a. Wat is de levenscyclusanalyse?

Duurzaam consumeren en produceren

Deel C Een product ontwerpen en maken van afval b. Wat wordt bedoeld met levenscyclus?

c. Uit welke zeven fasen bestaat de levenscyclus? 1. 2. 3. 4. 5. 6.

tie f

b. Geef twee voordelen van recycling en hergebruik.

9. Kijk naar de zevende stap van de levenscyclusanalyse. a. Welke stap is dit?

rig

c. Cradle-to-cradle betekent wieg tot wieg. Wat heeft dit te maken met recycling en hergebruik?

d. Leg in je eigen woorden uit wat kringloopdenken is.

BRON Bekijk de Website Afval uit oceanen oceanen. Maak daarna opdracht 10.

10. a. Wat gaat Adidas doen?

b. Wat is het voordeel hiervan?

c. Waarom doet Adidas dit?

Duurzaam consumeren en produceren

Deel C Een product ontwerpen en maken van afval d. Welke waarde heeft het afval voor Adidas?

e. Zou jij zulke kleding willen kopen? Ja / nee, want

f. Wat vind jij van wat Adidas doet?

BRON Bekijk de Website Urban mining. Maak daarna opdracht 11.

tie f

11. Elektronisch afval werd vroeger altijd bij het afval gegooid. Maar nu weten we dat er veel geld mee te verdienen valt. Want er zitten waardevolle metalen in. Bedrijven halen de waardevolle metalen uit het afval. Dat heet urban mining. Bedrijven doen dit voor het geld. Kun jij geld verdienen aan je oude mobieltje? a. Hoeveel oude mobieltjes heb je nodig om een gouden ring te kunnen maken?

b. Zou jij dit doen? Ja / nee, want

c. Welk onderdeel van de telefoon is heel gevaarlijk?

rig

d. Is jouw (oude) mobiel geld waard? Ja / nee e. Waarom haalt eigenlijk niet iedereen zijn oude mobieltje uit elkaar? Geef twee redenen.

BRON Bekijk de Website Koffiedik. Maak daarna opdracht 12.

12. Koffiedik verdient een betere bestemming dan de afvalbak. a. Waarom is dat zo?

Duurzaam consumeren en produceren

Deel C Een product ontwerpen en maken van afval b. Is dit een voorbeeld van hergebruik of recycling?

c. Wat maken ze van koffiedik?

BRON Bekijk de Film Hergebruiken. Maak daarna opdracht 13.

13. De stad Amsterdam heeft veel last van afval. Niet alleen de zooi op straat is vervelend, maar het is ook vervelend dat er honderden euro’s aan grondstoffen verloren gaan. Daarom worden in de stad nieuwe producten van dit afval gemaakt. a. Geef drie voorbeelden van het afval en de producten die ze ervan maken.

tie f

1. 2. 3.

b. Wat is het voordeel voor de stad Amsterdam? Noteer twee dingen. 1.

BRON Bekijk de Website Repair Café.. Maak daarna opdracht 14.

14. a. Wat is een repair café?

rig

b. Is dit een voorbeeld van hergebruik of recycling?

c. Wie helpen jou daar om dingen te repareren?

d. Waarom zijn er repair cafés?

e. Geef een voorbeeld van iets dat jij zou willen repareren in het repair café?

15. Op Marktplaats worden heel veel tweedehands spullen verkocht. Er wordt voor miljarden euro’s per jaar verkocht. Dat is ongeveer net zo veel als een grote supermarktketen omzet in een jaar. a. Doet Marktplaats aan hergebruik of recycling?

b. Wat heeft Marktplaats met kringloopdenken te maken?

Duurzaam consumeren en produceren

Deel C Een product ontwerpen en maken van afval c. Heb jij wel eens wat gekocht op Marktplaats? Ja / nee d. Heb jij wel eens wat verkocht op Marktplaats? Ja / nee UITVOEREN 16. Zoek tien dingen die mensen gewoonlijk weggooien. a. Bedenk wat je hiermee zou kunnen doen. Wat kun je ermee maken

rig

tie f

Product

b. Wat vind jij het meest waardevolle afval en waarom?

TERUGKIJKEN 17. a. Wat vind jij van het hergebruiken van producten?

Duurzaam consumeren en produceren

Deel C Een product ontwerpen en maken van afval b. Wat vind jij van het recyclen van producten?

c. Je hebt voorbeelden gezien van gerecyclede producten. Wat vind jij het beste voorbeeld en waarom?

tie f

18. Heb je alle opdrachten van Taak 4 gemaakt? Kijk je antwoorden na als je dat met je docent hebt afgesproken. Vergeet niet deze taak af te vinken in je planning in Taak 3.

Taak 5 Afgedankte producten inzamelen en opknappen voor hergebruik

rig

Afval is geld waard. Want van afval kun je nieuwe producten maken. Of je kunt ze repareren, waardoor ze weer waardevol worden. Je gaat nu afgedankte spullen verzamelen en repareren.

VOORBEREIDEN 19. Jullie gaan afgedankte spullen opknappen voor hergebruik. Werk in tweetallen. Jullie zoeken uit: • welke afgedankte producten je zou kunnen hergebruiken • hoe je aan deze producten kunt komen • hoe je deze producten kunt repareren. Daarna gaan jullie de spullen verzamelen die jullie nodig hebben en daarna de dingen ook echt repareren. a. Bespreek samen onderstaande vragen en noteer je antwoord. • Wat gaan jullie jullie repareren? • Wanneer gaan jullie dit doen? • Hoe gaan jullie de afgedankte spullen verzamelen? Waar halen jullie ze vandaan? • Wat heb je allemaal nodig om de spullen te repareren? • Hebben jullie hulp nodig? Zo ja, van wie? • Jullie moeten duurzaam werken. Waar moeten jullie dan op letten? • Jullie moeten voorzichtig werken. Waar moeten jullie dan op letten? • Hoe weet je of je deze opdracht goed hebt uitgevoerd? b. Overleg met je docent wat je idee is. Welk afgedankt product(en) gaan jullie hergebruiken?

Duurzaam consumeren en produceren

Deel C Een product ontwerpen en maken van afval UITVOEREN 20. Verzamel de spullen die jullie nodig hebben. Overleg met je docent of: â&#x20AC;˘ jullie alles hebben â&#x20AC;˘ jullie mogen beginnen met het repareren van de afgedankte spullen. 21. Repareer de spullen.

tie f

22. Maak een foto van het product en plak deze foto hieronder.

TERUGKIJKEN

rig

23. a. Hoe vond je het om afgedankte spullen te verzamelen? Leuk / niet leuk want

b. Hoe vond je het om afgedankte spullen te repareren? Leuk / niet leuk, want

c. Hadden jullie alles goed geregeld? Ja / nee, want

d. Welke tips voor verbetering hebben jullie gekregen?

Duurzaam consumeren en produceren

Deel C Een product ontwerpen en maken van afval

e. Ons product is wel / niet goed gelukt omdat

tie f

f. Wat heb je geleerd van deze opdracht?

24. Overleg met je docent. a. Wat vindt je docent van je inzet? Goed / nog niet goed,, want

rig

c. Hoe ging het plannen?

b. Hoe hebben jullie samengewerkt?

d. Zijn jullie problemen tegengekomen tijdens deze opdracht? Zo ja, hoe hebben jullie die opgelost?

e. Wat ging goed?

f. Waar moet je nog aan werken?

25. Heb je de opdracht van Taak 5 gemaakt? Kijk je antwoorden na als je dat met je docent hebt afgesproken. Vergeet niet deze taak af te vinken in je planning in Taak 3. Duurzaam consumeren en produceren

Deel C Een product ontwerpen en maken van afval KB

Taak 6 Een ontwerp maken

tie f

Afval is geld waard. Want van afval kun je nieuwe producten maken. Je gaat nu een ontwerp maken voor een product dat gemaakt is van verschillende soorten afval. Jouw ontwerp of ontwerpen ga je ook echt maken hierna.

VOORBEREIDEN

26. Overleg met je docent of je deze opdracht van een ontwerp maken alleen of met zz’n tweeën doet

of anders. Ik doe deze opdracht alleen / met zijn tweeën/ tweeën/ anders namelijk

BRON Wil je meer weten over alle ontwerpstappen bij een (technisch) bedrijf, lees dan Tekstbron 13.10

rig

Ontwerpstappen. Ontwerpen Bekijk eventueel ook Stappenplan 421 Ontwerpen. Maak daarna opdracht 26.

27. Bedenk met wat voor afval en met welke afgedankte spullen je iets wilt gaan maken. Geef antwoord op de vragen hieronder. • Wat ga je ontwerpen? Bedenk dat je het product straks ook echt gaat verkopen. • Wanneer ga je dit doen? • Met welke afgedankte spullen ga je iets ontwerpen? Waar haal je deze spullen vandaan? • Wat heb je allemaal nodig om je ontwerp te maken? • Heb je hulp nodig? Zo ja, van wie? • Je moet duurzaam werken. Waar moet je dan op letten? • Je moeten voorzichtig werken. Waar moet je dan op letten? • Hoe weet je of je deze opdracht goed hebt uitgevoerd? UITVOEREN

BRON Bekijk de Website Inspiratie.

Bekijk eventueel Stappenplan 7 Een collage maken. Maak daarna opdracht 28. 28. Doe inspiratie op. Maak een bord op Pinterest met producten van afval die jij leuk vindt. Of maak een collage.

Duurzaam consumeren en produceren

Deel C Een product ontwerpen en maken van afval 29. Maak je ontwerp. Houd er rekening mee dat je je ontwerp ook echt moet kunnen maken. Bereken, als dat nodig is, welke kosten je moet maken. TERUGKIJKEN 30. a. Hoe vond je het om een ontwerp te maken? Leuk / niet leuk, want

c. Wat heb je geleerd van deze opdracht?

tie f

b. Welke tips voor verbetering heb je gekregen van je docent?

31. a. Bespreek met je docent:

rig

goed want Wat vindt je docent van je inzet? Goed / nog niet goed,

b. Ben je problemen tegengekomen tijdens deze opdracht? Zo ja, hoe heb je die opgelost?

c. Wat ging goed?

d. Waar moet je nog aan werken?

32. Heb je alle opdrachten van Taak 6 gemaakt? Kijk je antwoorden na als je dat met je docent hebt afgesproken. Vergeet niet deze taak af te vinken in je planning in Taak 3. Duurzaam consumeren en produceren

Deel C Een product ontwerpen en maken van afval

Taak 7 Van afgedankte spullen jouw product maken Je gaat van afgedankte spullen een product of producten maken. VOORBEREIDEN 33. Overleg met je docent of je een ontwerp krijgt voor je product of dat je het ontwerp gaat gebruiken dat je zelf ontworpen hebt. Ik krijg een ontwerp / gebruik het ontwerp dat we zelf gemaakt hebben. a. Wat ga je maken? .

b. Geef antwoord op de vragen: • Wat heb je allemaal nodig om je product te maken? • Heb je hulp nodig? Zo ja, van wie? • Hoe weet je of je deze opdracht goed hebt uitgevoerd?

tie f

Ik maak een

Tip! Als je Taak 7 hebt gedaan, kun je een deel van de antwoorden daar vinden.

34. Bekijk samen met je docent de antwoorden die je bij opdracht 32 gegeven hebt. Als je docent zegt dat je verder mag, mag je beginnen met het maken van je product of producten.

rig

TERUGKIJKEN

UITVOEREN 35. Verzamel de spullen die je nodig hebt. Overleg met je docent of: • je alles hebt • je mag beginnen met het maken van je product. Maak je product. Let goed op je ontwerp. Zorg dat je duurzaam en veilig werkt.

36. a. Hoe vond je het om het product te maken? Leuk/niet leuk, want

b. Is het gelukt om het product te maken binnen het budget dat je berekend had? Ja / nee c. Is het gelukt om het product te maken binnen de tijd die je van te voren afgegeven hebt? Dus heb je volgens jouw eigen planning kunnen werken. Ja / nee d. Wat heb je geleerd van deze opdracht?

Duurzaam consumeren en produceren

Deel C Een product ontwerpen en maken van afval 37. a. Bespreek met je docent: Wat vindt je docent van je inzet? Goed / nog niet goed, want

b. Ben je problemen tegengekomen tijdens deze opdracht? Zo ja, hoe heb je die opgelost?

tie f

c. Wat ging goed?

d. Waar moet je nog aan werken?

38. Heb je alle opdrachten van Taak 7 gemaakt? Kijk je antwoorden na als je dat met je docent hebt afgesproken. Vergeet niet deze taak af te vinken in je planning in Taak 3.

rig

Evalueren & Reflecteren

Taak 8 Terugkijken en verder kijken

Je bent in dit deel heb je een ontwerp en een product gemaakt van afval en afgedankte spullen. Je gaat nu kijken hoe dat gegaan is. Ook ga je verder kijken.

39. In Taak 3 heb je een planning ingevuld. Bekijk deze. a. Kijk in kolom 5. Taak 9 en 10 ga je nog maken. Zijn alle andere taken af? Zo nee, overleg met je docent welke taken je nog moet doen. b. Kijk in kolom 6. Staat bij Taak 1 tot en met Taak 7 een paraaf van je docent? Zo nee, overleg met je docent hoe je dit in orde kunt maken. 40. In het schema hierna zie je de leerdoelen waaraan jij in dit deel hebt gewerkt. a. Geef van elk leerdoel aan of je het kunt of dat je er nog aan moet werken. Dit doe je door bij elk leerdoel in kolom 3 ‘Kan ik’ of in kolom 4 ‘Moet ik nog aan werken’ een ✓ te zetten. b. Bekijk elk leerdoel waarbij je in kolom 4 ‘Moet ik nog aan werken’ een ✓ hebt gezet. Wat moet je volgens jou beter gaan doen? Geef dit aan in kolom 5.

Duurzaam consumeren en produceren

Deel C Een product ontwerpen en maken van afval c. Hoe vond je het om aan deze leerdoelen te werken? Leg je antwoord uit.

1. Taak

2. Leerdoel

3. Kan ik 4. Moet ik nog aan werken

Uitleggen wat kringloopdenken en cradle-to-cradle is

tie f

Aangeven wat de waarde is van specifiek afval als grondstof voor nieuwe producten

Uitleggen wat recycling en hergebruik is

Een ontwerp maken voor recycling

rig

Afgedankte producten opknappen voor hergebruik

Afgedankte producten inzamelen

Voorbeelden geven van recycling en hergebruik 5

5. Dit ga ik verbeteren

Een ontwerp maken voor recycling Afgedankte producten inzamelen

Van afgedankte producten een samengesteld product maken

BRON Open het Formulier Netwerkoverzicht. Maak daarna opdracht 41.

41. Wanneer het je leuk lijkt om iets te gaan doen met het ontwerpen van dingen, of te werken aan de hand van een ontwerp, dan is het handig dat je iemand kent die dit doet. Dan kun je aan die persoon vragen stellen of kun je misschien eens een dag op zijn of haar werk meelopen. Zoek in jouw omgeving iemand die ontwerpt of die dingen maakt aan de hand van ontwerpen. Vraag bijvoorbeeld aan je familie, aan vrienden of op school of zij iemand kennen die dit doet. Of zoek op internet. Vul de gegevens van deze persoon in je netwerkoverzicht in.

Duurzaam consumeren en produceren

Deel C Een product ontwerpen en maken van afval 42. Tijdens het maken van je ontwerp heb je gewerkt aan verschillende vaardigheden. Vul het schema in. Vaardigheid

Aan gewerkt Ja / nee Wat heb je hieraan gedaan?

Hoe ging het?

Creatief denken

tie f

Problemen oplossen

ICT gebruiken

Communiceren

Samenwerken

rig

Plannen

Anders, nl.:

Taak 9 Voorbereiden op de toets In deze taak ga je je voorbereiden op de toets. 43. Dit deel ging over het ontwerpen en maken van een product. Jij gaat een strip maken over de stappen die je moet nemen als je een ontwerp en daarna het product maakt. De eerste stap is â&#x20AC;&#x2DC;opdoen van inspiratieâ&#x20AC;&#x2122;. De laatste stap is het maken van het product. Maak de strip, teken elke stap. BRON Je kunt hierbij Stappenplan Werken met Pixton gebruiken.

Duurzaam consumeren en produceren

Deel D Een product verkopen in de pop-upstore

OriĂŤnteren Taak 1 De pop-upstore BRON Bekijk de Film Pop-upstore 1. Maak daarna opdracht 1.

1. a. Wat is een pop-upstore?

b. Wat voor werk doet de persoon die een dagje komt helpen in de pop-upstore? Noteer vier dingen.

tie f

1. 2. 3.

rig

c. Vind jij dat hij het goed doet? Ja / nee, want

BRON Bekijk de Film Pop-upstore 2 2. Maak daarna opdracht 2.

2. De film gaat over pop-upstores. a. Wat wordt er verkocht in de pop-upstores?

b. Waarom bestaat de winkel maar tijdelijk?

c. Welk probleem lost de pop-upstore op?

Duurzaam consumeren en produceren

Deel D Een product verkopen in de pop-upstore d. Ben jij zelf wel eens in een pop-upstore geweest? Ja / nee Zo ja, wat werd er verkocht?

3. Lees het krantenartikel. Er komen steeds meer tijdelijke winkels in leegstaande panden in Flevoland. Woensdag werd de eerste 'pop-upstore' van Lelystad geopend. Zeven dagen lang promoten creatieve ondernemers hun zelfgemaakte artikelen. Daarna houdt de winkel weer op te bestaan. In Almere wordt gewerkt aan de opening van de vierde editie van 'Sjoppin Mol Almere'. Deze pop-upstore blijft drie maanden open.

a. Wat doen ondernemers in de pop-upstore in Lelystad?

tie f

Volgens de organisatoren snijdt het mes aan twee kanten: minder leegstand en een podium voor ondernemers die geen permanente winkelruimte kunnen betalen.

b. Hoe lang blijft de winkel open?

c. Waarom is dit handig voor de ondernemers?

rig

4. Jullie gaan een eigen pop-upstore in de school maken. Daarin ga je je zelfgemaakte spullen verkopen. Bedenk waarom een pop-upstore in dit geval handiger is dan een internetwinkel.

BRON Bekijk de Website Ondernemerstest Ondernemerstest. Maak daarna opdracht 5.

5. Als je zelf een winkel hebt, ben je een ondernemer. Ben jij een ondernemer? Maak de test op de website. Wat is de uitslag?

6. Heb je alle opdrachten van Taak 1 gemaakt? Kijk je antwoorden na als je dat met je docent hebt afgesproken. Vergeet niet deze taak af te vinken in je planning in Taak 3.

Duurzaam consumeren en produceren

Deel D Een product verkopen in de pop-upstore

Taak 2 De leerdoelen bij Deel D

tie f

Als je een pop-upstore maakt kun je: 1. uitleggen wat een ondernemersplan, marketingplan, promotie, een financieel plan en een draaiboek is 2. uitleggen wat de marketinginstrumenten (zes P’s) zijn 3. uitleggen waarom reclame belangrijk is 4. berekeningen maken met afzet, omzet en winst 5. een verkoopprijs bepalen 6. uitleggen wat het belang van een draaiboek is 7. een draaiboek maken 8. promotiemateriaal maken 9. spullen verkopen in een pop-upstore 10. een pop-upstore bouwen en inrichten, afbouwen en opruimen. 7. a. Waarom zou jij een eigen winkel willen beginnen? Bedenk drie redenen. 1.

b. Wat moet je allemaal doen als je een winkel hebt en iets wilt gaan verkopen?

rig

8. Heb je alle opdrachten van Taak 2 gemaakt? Kijk je antwoorden na als je dat met je docent hebt afgesproken. Vergeet niet deze taak af te vinken in je planning in Taak 3.

Taak 3 Taken plannen

9. Bekijk Taak 4 tot en met 10. En bekijk het schema hierna. a. Maak een planning voor de taken die je gaat doen. Zet de datum en het lesuur in kolom 4. . b. Zoek in de taken naar de opdrachten met Bij welke opdrachten is overleg met je docent of controle door je docent nodig?

3. Richttijd in 4. Datum en lesuur minuten

De pop-upstore

De leerdoelen bij Deel D

Duurzaam consumeren en produceren

5. Af 6. Paraaf docent

Deel D Een product verkopen in de pop-upstore 3. Richttijd in 4. Datum en lesuur minuten

Taken plannen

Een ondernemersplan maken - deel 1 marketingplan

Ondernemersplan - deel 2 - Financieel plan

Een draaiboek maken

De pop-upstore promoten

100

Aan het werk met de pop-upstore

180

Terugkijken en verder kijken

Voorbereiden op de toets

5. Af 6. Paraaf docent

tie f

1. Taak 2. Onderwerp

Aan de slag

rig

Jullie gaan een pop-upwinkel beginnen en de producten verkopen die jullie zelf van afval gemaakt hebben.

Taak 4 Een ondernemersplan maken - deel 1 marketingplan Als je een pop-upstore begint moet je je goed voorbereiden. Je begint met het opstellen van een ondernemersplan. In het plan staat wat je wilt bereiken en hoe je dat wilt doen. Je ondernemersplan bestaat uit twee delen: â&#x20AC;˘ een marketingplan â&#x20AC;˘ een financieel plan. Je gaat eerst een marketingplan maken voor de pop-upstore. In de pop-upstore verkopen jullie de producten die jullie van afval gemaakt hebben.

Duurzaam consumeren en produceren

Deel D Een product verkopen in de pop-upstore VOORBEREIDEN BRON Lees ‘marketingplan’ van Tekstbron 13.11 Ondernemersplan. Maak daarna opdracht 10. 10. a. Leg in je eigen woorden uit wat marketing is.

b. Waaruit bestaat de marketingmix?

tie f

BRON Bekijk de Film Marketingmix. Maak daarna opdracht 11.

11. a. In de film zie je vier P’s. Welke vier zijn dat? 1.

2. 3.

b. Welke twee worden niet genoemd?

rig

c. Welke manieren worden er genoemd om reclame te maken?

d. De man gelooft erg in reclame via social media. Leg uit waarom.

e. Zou jij zelf via social media reclame willen maken voor je pop-upstore? Ja / nee, want

Duurzaam consumeren en produceren

Deel D Een product verkopen in de pop-upstore

tie f

12. Bekijk de advertentie.

Welke marketinginstrument zie je?

13. Van welke P van de marketingmix is het een voorbeeld?

Voorbeeld

De P

Het is uitverkoop, je krijgt 40% korting.

rig

Op tv zie je reclame voor schoenen.

Bij de kassa staat een doos met snoep.

Er is een aanbieding: twee voor de prijs van ĂŠĂŠn.

De smaak van het toetje is verbeterd. In deze winkel krijg je heel goede uitleg bij de producten.

14. Bloemenwinkel het Molentje heeft een folder. In de folder staat ook een plattegrond zodat de mensen goed kunnen zien waar de bloemenwinkel is. a. De folder is een voorbeeld van: product plaats prijs promotie personeel presentatie

Duurzaam consumeren en produceren

Deel D Een product verkopen in de pop-upstore

tie f

b. De plattegrond is een voorbeeld van: product plaats prijs promotie personeel presentatie c. Het Molentje heeft een cursus ‘Klantvriendelijk handelen’ georganiseerd voor haar personeel. Dat is een voorbeeld van: product plaats prijs promotie personeel presentatie d. Schoonheidsspecialiste Jeanine in Utrecht wil graag meer klanten. Ze wil daarom meer reclame maken. Jeanine wil een poster maken en die ophangen in stad.

Vind jij dit slim? Ja / nee, want

e. Jeanine zoekt een goede slogan voor haar poster. Een slogan is een zin die in één keer duidelijk maakt waarom klanten jouw product moeten kopen. Bedenk een goede slogan voor Jeanine.

rig

f. Bedenk voor Jeanine een andere manier om meer klanten te krijgen.

BRON Bekijk de Film Reclame.. Maak daarna opdracht 15.

15. a. Wat wil een bedrijf dat reclame maakt?

b. Op welke manieren kan een bedrijf reclame maken?

c. Waarom is het belangrijk dat reclame betrouwbaar is?

d. Waarom is reclame belangrijk?

Duurzaam consumeren en produceren

Deel D Een product verkopen in de pop-upstore 16. Denk aan reclame die je in de afgelopen week gezien of gehoord hebt. Bijvoorbeeld op tv of op internet. In een folder. Of op straat. a. Welke reclame vind jij het best of het leukst?

b. Welke P was belangrijk in de reclame?

17. Overleg met je docent of je de Extra opdracht bij deze Taak doet. Hij gaat over de marketingmix. Ik ga deze opdracht wel / niet doen.

tie f

UITVOEREN 18. Overleg met je docent of jullie Taak 4 en de taken hierna in twee- of viertallen gaan doen of anders. Wij gaan Taak 4 en de taken hierna in tweetallen / viertallen / anders, namelijk doen.

rig

19. Jullie gaan een marketingplan maken. Jullie mogen zelf bepalen hoe jullie het plan inrichten en of je dit op papier uitwerkt of op de computer. Als jullie in het plan maar antwoord geven op de vragen die hierna staan.

20. Bedenk ook een slogan voor jullie pop-up store. De slogan moet iets te maken hebben met duurzaamheid of recycling. a. De slogan is:

b. Bewaar het marketingplan.

Duurzaam consumeren en produceren

Deel D Een product verkopen in de pop-upstore TERUGKIJKEN 21. a. Wat vind jij van het marketingplan?

b. Wat vind je de moeilijkste P? En waarom?

Taak 5 Ondernemersplan - deel 2 - Financieel plan

tie f

22. Heb je alle opdrachten van Taak 4 gemaakt? Kijk je antwoorden na als je dat met je docent hebt afgesproken. Vergeet niet deze taak af te vinken in je planning in Taak 3.

Als je een pop-upstore begint moet je je goed voorbereiden. Je begint met het opstellen van een ondernemersplan. In het plan staat wat je wilt bereiken en hoe je dat wilt doen. Je ondernemersplan bestaat twee delen: • een marketingplan • een financieel plan.

Het marketingplan heb je al gemaakt. Jullie gaan nu het financieel plan maken voor de pop-upstore. In deze pop-upstore verkopen jullie de producten die jullie van afval gemaakt hebben. En misschien verkoop je ook andere ‘afvalproducten’ die jullie niet zelf gemaakt hebben.

VOORBEREIDEN

rig

BRON Lees ‘Financieel plan’ van Tekstbron 13.11 Ondernemersplan Ondernemersplan. Maak daarna opdracht 23 en 24.

23. a. Uit welke twee dingen bestaat een ondernemersplan voor een bedrijf? 2.

b. Wat staat er in een financieel plan?

c. Wat is de afzet?

d. Wat is de omzet?

e. Wat is de winst?

Duurzaam consumeren en produceren

Deel D Een product verkopen in de pop-upstore

tie f

24. Wat is het? Zet de juiste letter voor de zin. A = afzet B = omzet C = winst

Omzet min alle kosten.

Het aantal verkochte producten.

Het aantal verkochte producten x de verkoopprijs

De opbrengst van het aantal verkochte producten. Wat er overblijft van de opbrengst als alle kosten daarvan afgetrokken zijn.

rig

25. a. Wat is de afzet?

BRON Bekijk de Film Afzet en omzet.. Maak daarna opdracht 25.

b. Wat is de omzet?

26. Luca verkoopt speciale koffie. Een pakje koffie kost â&#x201A;Ź 4,95. Deze week verkoopt hij tachtig pakjes van deze koffie. Luca heeft ook kosten. Per week heeft hij ongeveer â&#x201A;Ź 100,00 aan kosten. a. Wat is de afzet?

b. Wat is de omzet?

c. Heeft Luca deze week winst gemaakt? Ja / nee d. Laat met een berekening zien of en hoeveel winst Luca maakt.

Duurzaam consumeren en produceren

Deel D Een product verkopen in de pop-upstore 27. Daan verkoopt duurzame spijkerbroeken. Op een dag verkoopt hij negentien spijkerbroeken voor € 35,00 per stuk. Hij verkoopt ook tien tweedehands truien voor € 9,95 per stuk. Zijn kosten waren € 125,00. Bereken de afzet, omzet en winst.

x prijs €

Aantal

x prijs €

=€

tie f

Aantal

=€

Omzet =

Winst =

rig

Kosten =

28. Marijn maakt zelf sieraden. Ze verkoopt ze in een pop-upstore. Marijn heeft de sieraden gemaakt van afval. Maar ze heeft ook wat spullen moeten kopen, zoals lijm en metalen haakjes. Ze heeft ook een speciale tang gekocht. Haar kosten waren € 35,00. De pop-upstore was er vijf dagen. Om een goed overzicht te hebben heeft Marijn haar verkopen in een schema gezet.

Duurzaam consumeren en produceren

Deel D Een product verkopen in de pop-upstore Vul het schema in. Bereken de omzet per product per dag, de omzet, zet de kosten erin en bereken dan de winst. Afzet

Prijs

Vrijdag

Oorbellen

€ 3,75

Ketting

€ 5,25

Oorbellen

€ 3,75

Armband

€ 1,00

Oorbellen

€ 3,75

Ketting

€ 5,25

Armband

Oorbellen

Maandag

€ 5,25

Oorbellen

€ 3,75

Armband

€ 1,00

rig

Omzet

€ 3,75

Ketting Dinsdag

€ 1,00

Zondag

Zaterdag

Omzet per product

tie f

Product

Dag

Kosten Winst

29. Fabian maakt zelf tassen van oude spijkerbroeken. Hij verkoopt ze in een pop-upstore. Fabian gebruikt afval voor zijn nieuwe tassen, maar hij moet ook wat dingen kopen. Hij kocht lijm voor € 9,95, garen voor € 2,50 en naalden € 1,95 en een speciaal potlood van € 3,00. Fabian maakt drie soorten tassen: handtassen voor € 5,00, schoudertassen voor € 7,50 en shoppers voor € 8,00. De pop-upstore was er drie dagen. Op vrijdag verkoopt hij drie handtassen, vijf schoudertassen en één shopper. Op zaterdag verkoopt hij twee handtassen, twee schoudertassen en vijf shoppers. Op zondag verkoopt hij vijf handtassen, vier schoudertassen en twee shoppers. Fabian wil een goed overzicht hebben van zijn omzet en winst.

Duurzaam consumeren en produceren

Deel D Een product verkopen in de pop-upstore a. Vul het schema in voor Fabian. Bereken de omzet per product per dag, de omzet en de winst. Denk aan de gemaakte kosten. Dag

Product

Vrijdag

Handtas

Afzet

Prijs

Omzet per product

Schoudertas Shopper Zaterdag

tie f

Handtas

Schoudertas Shopper Zondag

Shopper

Kosten

rig

Omzet

Winst

Schoudertas

Handtas

b. Maakt Fabian winst? Ja / nee c. Zou jij voor deze winst drie dagen in een pop-upstore willen staan? Ja / nee 30. Als je een product verkoopt in je winkel, bedenk je wat de verkoopprijs moet zijn. Je moet er dan rekening mee houden dat je winst maakt. Dus moet je goed weten wat je kosten zijn. Je kosten zijn bijvoorbeeld: inkoop van grondstoffen, huur, elektriciteit, salaris, koffie en thee, folders/posters. Kijk naar opdracht 29 hiervoor. Vind jij dat Marijn goede verkoopprijzen heeft vastgesteld voor haar oorbellen, kettingen en armbanden? Ja / nee, want

Duurzaam consumeren en produceren

Deel D Een product verkopen in de pop-upstore BRON Lees het deel â&#x20AC;&#x2DC;Financieel planâ&#x20AC;&#x2122; bij Tekstbron 13.11 Ondernemersplan. Maak daarna opdracht 31.

tie f

31. Zet de juiste woorden op de goede plek in de afbeelding.

rig

BRON Bekijk het Formulier Tabellen en vragen financieel plan plan. Maak daarna opdracht 32.

UITVOEREN 32. Werk samen, zoals afgesproken met de docent in Taak 4. Jullie gaan het financieel plan maken. Jullie mogen zelf bepalen hoe jullie het inrichten en of je dit plan op papier uitwerkt of op de computer. Maar jullie moeten de Tabellen en vragen bij het Financieel plan, wel ingevuld hebben in je financieel plan. a. Maak het financieel plan. b. Bewaar het financieel plan bij het marketingplan. 33. Laat het financieel plan zien aan je docent. Bespreek met je docent: a. Wat vindt je docent van het financieel plan? Goed / nog niet goed, want

b. Verbeter het plan als dat nodig is.

Duurzaam consumeren en produceren

Deel D Een product verkopen in de pop-upstore TERUGKIJKEN 34. a. Hoe vond je het om een financieel plan te maken? Leuk / niet leuk, want

tie f

b. Hoe vond je het om samen te werken? Leuk / niet leuk, want

c. Denk je dat jullie alles gaan verkopen? Ja / nee, want

d. Welke tips voor verbetering hebben jullie gekregen?

rig

e. Wat heb je geleerd van deze opdracht?

35. Heb je de opdracht van Taak 5 gemaakt? Kijk je antwoorden na als je dat met je docent hebt afgesproken. Vergeet niet deze taak af te vinken in je planning in Taak 3.

Taak 6 Een draaiboek maken Als je een pop-upstore begint, moet je je goed voorbereiden. Je hebt een ondernemersplan gemaakt. Nu gaan jullie een draaiboek maken voor de pop-upstore. VOORBEREIDEN Een draaiboek is een plan voor een activiteit. In dat plan zet je precies wat je allemaal moet doen, wie wat doet en wanneer het moet gebeuren. Ook staat erin wat je nodig hebt bij iedere stap. Een goed draaiboek zorgt ervoor dat een activiteit soepel verloopt. En dat je niet voor onverwachte gebeurtenissen komt te staan.

Duurzaam consumeren en produceren

Deel D Een product verkopen in de pop-upstore 36. a. Wat is een draaiboek?

b. Wat staat er in een draaiboek?

c. Waarom maak je een draaiboek?

tie f

UITVOEREN 37. Werk samen, zoals afgesproken met de docent in Taak 4. Jullie maken een draaiboek voor de pop-upstore. Dat draaiboek heb je nodig om hierna de pop-upstore ook echt te kunnen maken. a. Pak jullie ondernemersplan erbij. Daarin staan gegevens die jullie nodig hebben voor het draaiboek. b. Vul het draaiboek hieronder samen in. Doe dat stap voor stap.

1. Informatie over de activiteit

Tip! bedenk een leuke naam voor jullie pop-upstore. Ook deze naam moet iets te maken hebben met recycling of duurzaamheid.

rig

Overleg met je docent waar en wanneer de pop-upstore gehouden wordt. Zet bij de omschrijving bijvoorbeeld wat er bijzonder is aan jullie pop-upstore. En waarom jullie denken dat mensen graag naar jullie pop-upstore komen.

2. Personeel Hier gaat het om de namen van iedereen die aan de pop-upstore meewerkt.

3. Draaiboek voorbereiding Bedenk wat jullie allemaal moeten regelen en klaarzetten voordat je de pop-upstore gaat inrichten. • Wat heb je nodig? • Waar haal je dat vandaan? • Wanneer haal je dat op? • Waar bewaar je het? Jullie hebben in je ondernemersplan ook staan hoe jullie de pop-upstore gaan promoten. Neem dat op in je draaiboek. 4. Draaiboek opbouw Bedenk wie wat doet tijdens het opbouwen van de pop-upstore. 5. Draaiboek tijdens de activiteit Bedenk wie wat doet tijdens de pop-upstore. 6. Draaiboek afbouw Bedenk wie wat doet tijdens het afbreken en opruimen van de pop-upstore.

Duurzaam consumeren en produceren

Deel D Een product verkopen in de pop-upstore DRAAIBOEK POP-UPSTORE 1. INFORMATIE OVER DE ACTIVITEIT Naam: Locatie: Datum: Omschrijving: 2. PERSONEEL E-mail

Tel.nr.

Functie

Wanneer af Wat?

Wie?

Opmerkingen

Wie?

Opmerkingen

rig

Datum + tijdstip

3. DRAAIBOEK voorbereiding

tie f

Naam

4. DRAAIBOEK opbouw Datum + tijdstip

Wanneer af Wat?

Duurzaam consumeren en produceren

Deel D Een product verkopen in de pop-upstore

5. DRAAIBOEK tijdens de activiteit Wanneer af Wat?

Wie?

6. DRAAIBOEK afbouw Wanneer af Wat?

Wie?

Opmerkingen

Datum + tijdstip

Opmerkingen

tie f

Datum + tijdstip

TERUGKIJKEN

rig

38. Overleg met je docent of je het draaiboek goed is. Pas je draaiboek aan als dat nodig is.

39. a. Hoe vond je het om een draaiboek te maken? Leuk / niet leuk, want

b. Welke tips voor verbetering heb je gekregen?

c. Hoe vond je het om je werk te plannen? Leuk / niet leuk, want

Duurzaam consumeren en produceren

Deel D Een product verkopen in de pop-upstore d. Hoe ging het samenwerken en overleggen?

e. Waar moet je nog aan werken?

40. Heb je alle opdrachten van Taak 6 gemaakt? Kijk je antwoorden na als je dat met je docent hebt afgesproken. Vergeet niet deze taak af te vinken in je planning in Taak 3.

tie f

Taak 7 De pop-upstore promoten

Als je een pop-upstore begint, moet je je goed voorbereiden. Je hebt een ondernemersplan en een draaiboek gemaakt. Nu gaan jullie sowieso een poster maken om reclame te maken voor de pop-upstore. En misschien ook wel een flyer en een nieuwsbrief of iets anders.

VOORBEREIDEN

BRON Bekijk Stappenplan 12 Een poster maken.

Let op! Jullie laten in de poster duidelijk zien dat het gaat om recycling, hergebruik en duurzaamheid.

rig

En eventueel: Stappenplan 10 Een flyer maken Stappenplan 13 Een nieuwsbrief schrijven. schrijven. Maak daarna opdracht 41.

41. Werk in een tweetal of viertal of anders, zoals afgesproken met de docent in Taak 4. a. Gebruik een kladblaadje om de antwoorden op deze vragen op te schrijven: • Hoe gaan jullie reclame maken voor de pop-upstore? • Wat gaan jullie maken? • Wat heb je allemaal nodig om je product te maken? • Heb je hulp nodig? Zo ja, van wie? • Hoe weet je of je deze opdracht goed hebt uitgevoerd? b. Overleg met je docent wat jullie gaan maken als promotiemateriaal.

100

Duurzaam consumeren en produceren

Deel D Een product verkopen in de pop-upstore UITVOEREN 42. Maak je promotiemateriaal. Zorg dat je hierbij duurzaam en veilig werkt. TERUGKIJKEN 43. a. Wat vindt je docent van je promotiemateriaal? Goed / nog niet goed, want

c. Welke tips voor verbetering hebben jullie gekregen?

tie f

b. Hoe vond je het om promotiemateriaal te maken? Leuk / niet leuk, want

rig

d. Wat heb je geleerd van deze opdracht?

e. Wat ging goed?

f. Waar moet je nog aan werken?

44. Heb je alle opdrachten van Taak 7 gemaakt? Kijk je antwoorden na als je dat met je docent hebt afgesproken. Vergeet niet deze taak af te vinken in je planning in Taak 3.

Duurzaam consumeren en produceren

101

Deel D Een product verkopen in de pop-upstore

Taak 8 Aan het werk met de pop-upstore Je hebt een ondernemersplan en een draaiboek gemaakt. Nu gaan jullie het draaiboek voor de pop-upstore uitvoeren. VOORBEREIDEN 45. Werk in een tweetal of viertal of anders, zoals afgesproken met de docent in Taak 4. a. Pak je draaiboek. Bespreek samen alle stappen. b. Wil je nog iets aanpassen? Doe dat dan. c. Snapt iedereen wat hij moet doen? Ja / nee UITVOEREN 46. Overleg met je docent wanneer jullie mogen beginnen met het uitvoeren van het draaiboek.

tie f

47. Voer het draaiboek uit. Denk aan:

De voorbereiding • Haal de spullen op die je nodig hebt. • Voer je promotie activiteiten uit. De opbouw • Bouw de pop-upstore zoals jullie dat beschreven hebben in het draaiboek. De activiteit • De pop-upstore gaat open. • Verkoop zo veel mogelijk van jullie producten. De afbouw • Breek de pop-upstore af en ruim alles op. • Werk duurzaam en veilig.

rig

TERUGKIJKEN 48. Je hebt je zelfgemaakte producten verkocht. a. Jullie gaan berekenen wat jullie omzet en winst is. Vul het schema hierna in. Afzet

Product

Omzet Kosten Winst

102

Duurzaam consumeren en produceren

Prijs

Omzet per product

Deel D Een product verkopen in de pop-upstore b. In Taak 5 hebben jullie voor het financiële plan berekend wat jullie dachten te gaan verkopen. En welke winst jullie zouden gaan maken. Kijk naar deze tabellen die in het financieel plan staan. Is jullie verwachting uitgekomen? Ja / nee, want

49. a. Wat vind je docent van je jullie pop-upstore? Goed / niet goed, want

tie f

b. Hoe vond je het om een pop-upstore te hebben? Leuk / niet leuk, want

50. Heb je alle opdrachten van Taak 8 gemaakt? Kijk je antwoorden na als je dat met je docent hebt afgesproken. Vergeet niet deze taak af te vinken in je planning in Taak 3.

Evalueren & Reflecteren

Taak 9 Terugkijken en verder kijken

rig

In dit deel heb je een pop-upstore gemaakt. Je gaat nu kijken hoe dat gegaan is. Ook ga je verder kijken.

51. In Taak 3 heb je een planning ingevuld. Bekijk deze. a. Kijk in kolom 5. Taak 9 en 10 ga je nog maken. Zijn alle andere taken af? Zo nee, overleg met je docent welke taken je nog moet doen. b. Kijk in kolom 6. Staat bij Taak 1 tot en met Taak 8 een paraaf van je docent? Zo nee, overleg met je docent hoe je dit in orde kunt maken. 52. In het schema hierna zie je de leerdoelen waaraan jij in dit deel hebt gewerkt. a. Geef van elk leerdoel aan of je het kunt of dat je er nog aan moet werken. Dit doe je door bij elk leerdoel in kolom 3 ‘Kan ik’ of in kolom 4 ‘Moet ik nog aan werken’ een ✓ te zetten. b. Bekijk elk leerdoel waarbij je in kolom 4 ‘Moet ik nog aan werken’ een ✓ hebt gezet. Wat moet je volgens jou beter gaan doen? Geef dit aan in kolom 5. c. Hoe vond je het om aan deze leerdoelen te werken? Leg je antwoord uit.

Duurzaam consumeren en produceren

103

Deel D Een product verkopen in de pop-upstore 1. Taak

2. Leerdoel

3. Kan ik 4. Moet ik nog aan werken

5. Dit ga ik verbeteren

Uitleggen wat een ondernemersplan is Uitleggen wat marketing is Uitleggen wat de marketinginstrumenten (zes Pâ&#x20AC;&#x2122;s) zijn Uitleggen waarom reclame belangrijk is Uitleggen wat een financieel plan is

tie f

Berekeningen maken met afzet, omzet en winst Een verkoopprijs bepalen

Uitleggen wat het belang van een draaiboek is Een draaiboek maken Uitleggen wat promotie is

Uitleggen wat een draaiboek is

Promotiemateriaal maken Spullen verkopen in een pop-upstore

rig

Een pop-upstore bouwen en inrichten

Een pop-upstore afbouwen en opruimen

53. Er staan hierna twee opdrachten. Je mag kiezen welke je gaat doen. Je mag ze natuurlijk ook allebei maken. Ik maak een verslag waarin ik beschrijf of ik wel of niet anders als consument ga leven na dit werkboek. Ik maak een verslag waarin ik drie beroepen beschrijf die je kunt hebben als je werkt in de duurzaamheid. BRON Bekijk de Website Beroepen â&#x20AC;&#x201C; Verkoopspecialist. Maak daarna opdracht 54.

54. Als je op het mbo de opleiding Verkoopspecialist gaat doen dan leer je alles over het verkopen van producten in een winkel. a. Op welk niveau doe je deze opleiding?

104

Duurzaam consumeren en produceren

Deel D Een product verkopen in de pop-upstore b. Binnen welk domein valt dit beroep?

c. Is er kans op werk in dit beroep in jouw regio?

tie f

d. Als verkoopspecialist moet je collegaâ&#x20AC;&#x2122;s begeleiden. Vind jij dat leuk om te doen? Leg je antwoord uit.

f. Wat wil je nog over dit beroep weten?

e. Als verkoopspecialist moet je ook advies geven aan klanten. Vind jij dat leuk om te doen? Leg je antwoord uit.

rig

g. Wat ga je doen om antwoord op deze vragen te krijgen?

BRON Open het Formulier Netwerkoverzicht. Netwerkoverzicht Maak daarna opdracht 55.

55. Wanneer het je leuk lijkt om verkoper te worden, is het handig dat je een verkoper kent. Dan kun je aan die persoon vragen stellen of kun je misschien eens een dag op zijn of haar werkplek meelopen. Zoek in jouw omgeving iemand die verkoper is. Vraag bijvoorbeeld aan je familie, aan vrienden of op school of zij iemand kennen met dit beroep. Zoek anders op internet. Vul de gegevens van deze verkoper in je netwerkoverzicht in.

BRON Open je Loopbaanlogboek. Maak daarna opdracht 56.

56. Vul je Loopbaanlogboek in, als voorbereiding op je volgende LOB-gesprek.

Duurzaam consumeren en produceren

105

Deel D Een product verkopen in de pop-upstore

Taak 10 Voorbereiden op de toets In deze taak ga je je voorbereiden op de toets. 57. In de tekstbronnen bij dit deel ben je woorden of begrippen tegengekomen die je moet kennen. In de tekstbronnen zijn deze woorden dikgedrukt. a. Zoek alle dikgedrukte woorden op. b. Zet de woorden in het schema hieronder. c. Bekijk je lijst met woorden. BRON Zoek de betekenis van die woorden op in de Theek-iT. d. Zet de betekenis achter het woord. Omschrijving

rig

tie f

Begrip

106

Duurzaam consumeren en produceren