Orientatie op doelgroepen MZ by Boom beroepsonderwijs

Oriëntatie op doelgroepen MZ

Oriëntatie op doelgroepen MZ De methode Factor-E Welzijn is bedoeld voor de opleidingen Maatschappelijke zorg, Pedagogisch werk en Sociaal werk niveau 3 en 4. In de methode staan kennis, vaardigheden en het samenwerken aan grote opdrachten centraal. Kennis wordt verkregen in de leereenheid Cursus. Hierin wordt de theorie verwerkt door middel van een diversiteit aan verwerkingsopdrachten. In de leereenheid Training worden vaardigheden aangeleerd en geoefend door de student. Samenwerken staat centraal in de diverse Projecten die bij de methode zijn ontwikkeld. Van kleine kinderen tot ouderen en van mensen met lichamelijke handicaps tot mensen met ernstige gedragsproblemen. Bij alle leeftijden en op allerlei gebied zijn er mensen die zorg of ondersteuning nodig hebben. Als medewerker maatschappelijke zorg biedt je die zorg en ondersteuning. In dit Project onderzoek je de verschillende doelgroepen en hun gezondheidsrisico’s en functioneringsproblemen. Je leert gaandeweg over ziektebeelden, beperkingen, stoornissen, aandoeningen en multimorbiditeit. Als eindopdracht organiseer je een informatieavond. Edu’Actief maakt werk van onderwijs Edu’Actief wil jongeren helpen zich te ontwikkelen tot echte vakmensen. Om werk te maken van onderwijs, zoeken we de samenwerking op met docenten, studenten en het bedrijfsleven. Dankzij dat netwerk kunnen we vernieuwende leermiddelen maken die aansluiten op de behoefte van de beroepspraktijk.

9 789037 242041

FE_9789037242041_MZ_pr_v1.indd 1

BASISDEEL MAATSCHAPPELIJKE ZORG

27-10-16 10:50

Project OriĂŤntatie op doelgroepen MZ

Colofon Uitgeverij: Edu’Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl Auteur: Anne-Marie Klaassen Inhoudelijke redactie: Jo-Anne Schaaf Titel: Oriëntatie op doelgroepen MZ ISBN: 978 90 3724 204 1 © Edu’Actief b.v. 2016 Behoudens de in of krachtens de Auteurswet gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van reprografische verveelvoudigingen uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16h Auteurswet dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (www.reprorecht.nl). Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in compilatiewerken op grond van artikel 16 Auteurswet kan men zich wenden tot de Stichting PRO (www.stichting-pro.nl). De uitgever heeft ernaar gestreefd de auteursrechten te regelen volgens de wettelijke bepalingen. Degenen die desondanks menen zekere rechten te kunnen doen gelden, kunnen zich alsnog tot de uitgever wenden. Door het gebruik van deze uitgave verklaart u kennis te hebben genomen van en akkoord te gaan met de specifieke productvoorwaarden en algemene voorwaarden van Edu’Actief, te vinden op www.edu-actief.nl.

Inhoudsopgave Over dit project

Vooronderzoek

Ontwerpfase

Realisatiefase

Oplevering

Over dit project

Over dit project Inleiding Van kleine kinderen tot ouderen en van lichamelijke handicaps tot ernstige gedragsproblemen … zo zijn er in alle leeftijden en op allerlei gebied mensen die zorg en/of ondersteuning nodig hebben. Als medewerker maatschappelijke zorg bieden jullie die zorg en ondersteuning. Het is een vak waarin je iets betekent voor de ander.

Wees welkom!

Maar wie is die ander? Jullie gaan de verschillende doelgroepen onderzoeken en organiseren een informatieavond waarin jullie de opgedane kennis delen met als doel: mensen enthousiast maken voor het werk van medewerker maatschappelijke zorg.

Leerdoelen • Je hebt kennis van de verschillende werkvelden en doelgroepen binnen de maatschappelijke zorg. • Je hebt kennis van bij de doelgroepen voorkomende ziektebeelden, beperkingen, stoornissen, aandoeningen en comorbiditeit. • Je hebt inzicht in gezondheidsrisico's en functioneringsproblemen die voorkomen bij de verschillende doelgroepen. • Je kunt de visie op zorg toepassen in de dagelijkse werkzaamheden.

Projectbeschrijving Casus Hoe mooi is het om iets voor een ander te kunnen betekenen? Vooral voor iemand die hulp en/of zorg nodig heeft. Daar weet jij alles van, want jij hebt al gekozen voor dit bijzondere werk. Maar er zijn meer mensen nodig die willen - en kunnen - werken in de zorg. Het is namelijk niet alleen willen, maar de zorg vraagt ook om veel kennis, motivatie en professionaliteit. Daarom ga je samen met je medestudenten een informatieavond organiseren, waarvoor ouders en andere belangstellenden zullen worden uitgenodigd. Samen met vier medestudenten ga je één specifieke doelgroep uitlichten. Elke projectgroep heeft een eigen specifieke doelgroep om zo gezamenlijk een zo compleet mogelijk beeld van alle werkvelden/doelgroepen te krijgen.

Over dit project

Opdrachtgever Verschillende zorginstellingen en -organisaties hebben de noodklok geluid over de tekorten aan goed gekwalificeerd en gemotiveerd personeel op de werkvloer. In de Tweede Kamer wordt er pas over drie maanden aandacht aan besteed. Maar dat duurt te lang … Daarom hebben de zorginstellingen en -organisaties een brandbrief gestuurd naar de scholen die de opleidingen verzorgen om meer studenten op te leiden voor de zorg.

Projectopdracht Om nieuwe mensen te werven voor de opleiding Zorg & Welzijn moet duidelijk zijn waar ze voor kiezen. Wat houdt het werk in? Welke mogelijkheden zijn er? Welke doelgroepen zijn er? En wat is er nu zo leuk aan dit werk? Daarnaast heeft de persvoorlichter van de verschillende organisaties laten weten dat nieuwe studenten een grote meerwaarde hebben, omdat ze een frisse kijk op het werk hebben, veel vragen stellen en een goede motivatie hebben, waardoor hospitalisatie voorkomen wordt. Nieuwe aanmeldingen voor de opleiding zijn dus belangrijk. En dat is waar jullie je voor gaan inzetten. Tijdens de informatieavond gaan jullie een inkijkje geven in de verschillende werkvelden. De informatieavond bevat de volgende onderdelen: • demonstratie van een vaardigheid die jullie op school geleerd hebben • presentatie van een doelgroep • presentatie van een instelling. Het is belangrijk dat ieder groepje een eigen vaardigheid, doelgroep en instelling uitwerkt en dat alle activiteiten op elkaar afgestemd worden.

Projectproduct De uitvoering van de informatieavond duurt anderhalf tot twee uur. Aan het einde van het project hebben jullie een aantal producten: 1. draaiboek • taakverdeling ten aanzien van het ontvangen van de gasten, het openen van de avond, de demonstraties, de presentaties, de catering en het afsluiten van de avond 2. informatieavond • duurt ongeveer twee uur (de demonstraties en presentaties van alle projectgroepen samen) • demonstratie van een vaardigheid – een gespreksvaardigheid of een vaardigheid met betrekking tot de persoonlijke/uiterlijke verzorging, mobiliteit of activiteit op het gebied van dagbesteding – aansluitend bij de doelgroep • presentatie van een doelgroep – specifieke ziektebeelden, lichamelijke, psychische en/of verstandelijke beperkingen – maatschappelijke aspecten – specifieke hulpvragen – ondersteuningsbehoefte op het gebied van gezondheid, persoonlijke zorg, huishouden en dagbesteding – gezondheidsrisico’s – woon-/werkvoorzieningen

Over dit project

•

presentatie van een instelling – specifieke kenmerken – kernactiviteit(en) – visie

3. brochure (maximaal vier A4'tjes) met informatie over: • specifieke ziektebeelden, lichamelijke, psychische en/of verstandelijke beperkingen • maatschappelijke aspecten • specifieke hulpvragen • ondersteuningsbehoefte op het gebied van gezondheid, persoonlijke zorg, huishouden en dagbesteding • gezondheidsrisico’s • woon-/werkvoorzieningen • specifieke kenmerken van de organisatie/instelling • visie van de instelling 4. uitnodiging • beschrijft het doel van de avond • vermeldt plaats en tijd • is geschreven in correct Nederlands • motiveert tot komen 5. projectevaluatieverslag 6. individueel reflectieverslag.

Sommige beperkingen zijn zichtbaar, andere niet.

Beoordeling Beoordelingsformulier <

Aan het eind van het project wordt je beoordeeld op verschillende punten: op de inhoud (producteisen) en op de uitvoering (processtappen). Andere belangrijke punten bij de beoordeling zijn: actieve deelname en nette uitwerking in correct Nederlands. Je vindt alle beoordelingseisen bij elkaar in het beoordelingsformulier.

Vooronderzoek

Vooronderzoek Opdracht 1 Werkmodel Samenwerkingscontract < Werkmodel Takenlijst <

Vooronderzoek • • • • •

Formeer de projectgroep en maak een samenwerkingscontract. Bepaal wat jullie moeten weten voordat je aan het project begint. Maak een takenlijst en een planning voor het vooronderzoek: wie onderzoekt wat? hoe informeren jullie elkaar daarover? Voer de afspraken uit. Maak een verslag van het vooronderzoek en leg dit voor aan je docent. Neem dit verslag op in je projectplan.

Werkmodel Planning <

Opdracht 2 Filmpje Die heeft een gek broertje, zeg! van Voorlichtingsfilm.nl <

Doelgroep Werken met mensen, het is een prachtig vak. Maar over welke mensen hebben we het? De volgende doelgroepen worden verdeeld onder de projectgroepjes: • • • • • •

ouderenzorg zorg verstandelijk gehandicapten zorg lichamelijk gehandicapten geestelijke gezondheidszorg asielzoekers-/vluchtelingenwerk dak- en thuislozenzorg/verslavingszorg.

Maak eerst een korte beschrijving van jullie doelgroep (wie, wat, waarom?).

Er zijn allerlei mogelijke zorgvragen. Een aantal daarvan gaan jullie uitwerken. • Welke ziektebeelden/beperkingen/verslavingen die in het schema staan, kom je tegen bij jullie doelgroep? Bedenk met elkaar nog een ander ziektebeeld/beperking/verslaving die met jullie doelgroep te maken heeft en werk die ook uit. • Geef daarbij aan wat de gevolgen en eventuele risico's zijn voor de cliënt. • Welke zorg/begeleiding/ondersteuning zou je daarbij (kunnen) bieden?

Vooronderzoek

Ouderenzorg

Ziekte van Alzheimer Artrose Ziekte van Parkinson ...

Verstandelijk- gehandicaptenzorg

Epilepsie Autisme Syndroom van Down ...

Lichamelijk- gehandicaptenzorg

Dwarslaesie Blind-/slechtziendheid Doofheid ...

Geestelijke gezondheidszorg

Schizofrenie Borderline Psychose ...

Asielzoekers-/ vluchtelingenwerk

Religie-, cultuur- en taalproblemen Tuberculose, schurft, polio Vitamine D-deficiëntie ...

Dak- en thuislozenzorg/verslavingszorg

Drugsverslaving Alcoholverslaving Maatschappelijke problemen ...

Het begin is er: een eerste kennismaking met het werkveld, de doelgroep en mogelijke problemen. Maar stel je voor dat het niet om cliënten met een ziekte of beperking zou gaan, maar om je eigen opa, moeder, broer, zus of buurjongen… En dat is nu wat jullie gaan doen! Maak een video-opname (ongeveer twee minuten per persoon) waarin je je familielid/buurjongen gaat voorstellen, waarbij je aangeeft wat de ziekte/beperking/verslaving inhoudt en betekent voor hem of haar, maar ook voor jou als naastbetrokkene. Bekijk voor een voorbeeld het filmpje ‘Die heeft een gek broertje, zeg!’ van Voorlichtingsfilm.nl.

Opdracht 3

Vakjargon Elke beroepsgroep heeft zijn eigen taal en termen. Leg in je eigen woorden uit wat er bedoeld wordt met de volgende vaktermen: a. ondersteuningsplan:

b. ondersteunen:

c. intramurale zorg:

Vooronderzoek

d. extramurale zorg:

e. semimurale zorg:

f. comorbiditeit:

g. hospitalisatie:

h. empathisch vermogen:

somatiek:

psychogeriatrie:

k. palliatieve zorg:

bemoeizorg:

m. naastbetrokkenen:

Aanvullingen n. Tijdens het zoeken naar de betekenissen van de eerdergenoemde termen ben je ongetwijfeld nog meer woorden tegengekomen die je nog niet kende. Noteer minimaal vijf woorden met de betekenis erbij.

Vooronderzoek

Opdracht 4

Afkortingen Zorgtaal moet je leren spreken! Naast vakjargon worden er ook veel afkortingen gebruikt binnen de zorg. Waar staan de volgende afkortingen voor? a. Algemene afkortingen: Wmo: CIZ: ZZP: pgb: ECD (EPD): b. Specifieke doelgroepen: ggz: azc: COA: c. Gehandicaptenzorg: NAH: EMB: LVB: MVG: ASS:

Opdracht 5 Website Popplet <

Specifieke termen Elk werkveld heeft ook zijn eigen voorkomende vragen en bijkomende aspecten. Een aantal daarvan hebben jullie al uitgewerkt, maar als je goed nadenkt kun je misschien nog wel meer verzinnen. Daarom gaan jullie een groot digitaal woordweb maken. Maak daarvoor gebruik van Popplet. In het woordweb komen de volgende items aan bod: • veelvoorkomende ziektebeelden (minimaal acht, inclusief uitleg in één zin) • specifieke hulpvragen (minimaal acht, inclusief uitleg in één zin) • maatschappelijke aspecten (minimaal vijf, inclusief uitleg in één zin) • krenten uit de pap: Wat maakt het werk 'leuk' en wat geeft jou motivatie? (minimaal vijf, inclusief uitleg in één zin). Deze informatie komt terug in jullie presentatie tijdens de informatieavond.

Opdracht 6 Website Digitale socialek aart Utrecht <

Wonen en werken Wie, wat en waarom … daar is al veel over gezegd. Op de vraag 'Waar?' gaan jullie nu antwoord geven. Er zijn verschillende mogelijkheden voor (beschermd) wonen. En er zijn ook allerlei organisaties die werk/dagbesteding aanbieden.

Vooronderzoek

Ga eerst op internet zoeken naar instellingen en organisaties in jullie omgeving die zorg bieden aan jullie doelgroep. Maak daarvan een 'mini'-sociale kaart met minimaal zeven instellingen/organisaties voor zowel wonen, werk/dagbesteding als eventueel ondersteunende diensten. Zie bijvoorbeeld de digitale sociale kaart van Utrecht. Kies één organisatie uit en beantwoord de volgende vragen: • Welke visie hebben ze? • Welke missie hebben ze? • Wat wordt er geboden aan zorg? • Wat wordt er verder gedaan? (activiteiten, vrijwilligers enzovoort)

Opdracht 7 Artikel 'Een dag uit het leven van een jeugdgezinsbeschermer' van Dejeugdengezinsbeschermers.nl <

Een dag uit het leven van... En dan wordt het tijd om de handen uit de mouwen te gaan steken. De theorie in de praktijk: Hoe ziet dat er eigenlijk uit? Wat gaan jullie doen? En wat staat jullie te wachten? In ieder geval een uitdagende baan waar geen dag hetzelfde is. Lees het verhaal 'Een dag uit het leven van een jeugd-gezinsbeschermer'. 24uurszorg is zorg die de klok rond wordt geboden, het hele etmaal lang. Uitgaande van 8 uursdiensten, zijn daarvoor dan drie diensten nodig. • •

Opdracht 8

Welke verwachtingen hebben jullie van het werk? Wissel jullie gedachten en verwachtingen met elkaar uit. Vraag vervolgens na bij iemand die in de zorg werkt hoe een dienst eruitziet en maak daarvan een (24 uurs)dagprogramma. Jullie kunnen hiervoor telefonisch contact leggen met iemand van een zorginstelling, maar jullie mogen ook iemand uit de familie of vriendenkring vragen.

Zorg nodig?! In Nederland is de zorg goed geregeld. Er zijn veel mogelijkheden op het gebied van zorg en elke inwoner betaalt mee aan het zorgstelsel. Sommige cliënten zijn hun hele leven al afhankelijk van zorg, anderen zijn door ouderdom of andere omstandigheden afhankelijk geworden van zorg. Maar wat betekent het om afhankelijk te zijn van een ander. Hoe ziet het leven eruit van een zorgvrager? En … hoe zou jij het vinden als je afhankelijk zou zijn van een zorgverlener? Stel je voor dat je cliënt om 7.00 u gewekt wordt …: • Wie heb je gewekt? (Geef een korte beschrijving van de cliënt.) • Hoe ziet een doordeweekse dag van hem/haar eruit? • Welke ondersteuningsbehoefte heeft de cliënt? • Welke wensen heeft de cliënt? • Welke ondersteuning is er gegeven? Ondersteuning of begeleiding is nodig bij jullie cliënt. • Geef een beschrijving van de zorgvraag en welke vaardigheid daarbij ingezet kan worden. • Beschrijf de stappen of bijzonderheden van de vaardigheid. • Geef aan in welke situaties je de vaardigheid kunt toepassen. • Oefen de vaardigheid. • De vaardigheid gaan jullie ook demonstreren bij de informatieavond.

Vooronderzoek

Het vooronderzoek is bijna klaar. Praat nog even met elkaar na over de volgende vragen: • Stel je voor - kijkend naar het dagprogramma - dat het jouw dag zou zijn: Hoe zou je dat vinden? Waar zou je verandering in willen? Wat vind je positief? • Hoe zou jij het vinden om afhankelijk te zijn van zorg? Wat zou het voor je betekenen? • Met de vorige vraag in je achterhoofd: Kijk je nu anders naar cliënten? (Wat als het jouw leven zou zijn?)

Opdracht 9 Werkmodel Logboek en evaluatie <

Logboek Begin met het schrijven van het logboek door de samenwerking tot zover te beschrijven. • Hoe is het samenwerken tot nu toe verlopen? • Wat ging goed en wat ging niet goed? • Wie heeft wat gedaan? Heeft iedereen een voldoende bijdrage geleverd? • Hebben jullie duidelijke afspraken gemaakt? Hoe is dit gegaan? Houd het logboek tijdens het project goed bij. De docent gebruikt het bij de beoordeling van het project.

Ontwerpfase

Ontwerpfase Opdracht 1

Ontwerpen Bij de ontwerpfase staat het vormgeven van de informatieavond en de afstemming tussen de projectgroepen centraal. 1. Maak op basis van je vooronderzoek definitieve keuzes over de inhoud van de demonstratie en de presentatie. Zorg dat de keuzes op elkaar afgestemd zijn zodat iedere projectgroep een unieke demonstratie en presentatie heeft. 2. Geef de informatieavond vorm met behulp van de volgende opdrachten. Maak een takenlijst en een planning voor de ontwerpfase. 3. Laat de resultaten goedkeuren door de docent. 4. Werk vervolgens het logboek bij.

Opdracht 2

Informatieavond Tijd voor definitieve keuzes over wat jullie gaan demonstreren en presenteren: • Welke vaardigheid? • Welk ziektebeeld, welke lichamelijke, psychische en/of verstandelijke beperking? • Welke maatschappelijke aspecten? • Welke specifieke hulpvragen? • Welke ondersteuningsbehoefte op het gebeid van gezondheid, persoonlijke zorg, huishouden en dagbesteding? • Welke gezondheidsrisico’s? • Welke woon-/werkvoorzieningen? • Welke instellingen? • Welke presentatievorm? (PowerPoint, Prezi enzovoort) • Hoe betrek je het publiek? Stem de gemaakte keuzes af met de andere projectgroepen.

Opdracht 3

Draaiboek Om te zorgen dat de hele avond goed verloopt, moeten alle taken goed verdeeld en de tijden op elkaar afgestemd zijn. Maak met alle projectgroepen samen een draaiboek voor de informatieavond. Het draaiboek beschrijft: • het tijdschema (denk daarbij ook aan de tijd die nodig is voor het klaarmaken en na afloop opruimen van de ruimte) • de taken die uitgevoerd moeten worden (zoals ruimte bespreken, koffie en thee bestellen/zetten, ruimte klaarmaken, zorgen dat alle materialen aanwezig zijn, ontvangen van de gasten, koffie en thee serveren, openen van de avond, de avond afsluiten, ruimte opruimen) • wie verantwoordelijk is voor welke taken • welke materialen nodig zijn • de indeling/opstelling van de ruimte (hoe moeten de stoelen staan) • de beschikbare tijd per projectgroep • de volgorde van de demonstraties en presentaties.

Opdracht 4

Uitnodiging Een informatieavond zonder aanwezigen mist zijn doel, dus er zal een uitnodiging gemaakt moeten worden. Bespreek met de docent wanneer de informatieavond gehouden zal worden. • Brainstorm met je eigen groepje over een voorstel voor de uitnodiging. • Vervolgens worden alle verschillende voorstellen klassikaal besproken.

Ontwerpfase

• •

Opdracht 5

Daarvan wordt één voorstel gekozen of er wordt een compromis gemaakt (meerdere voorstellen samengevoegd) en dit wordt verder uitgewerkt. Als de uitnodiging klaar is, kan die afgedrukt en verspreid worden.

Brochure Bij de informatieavond delen jullie een brochure (maximaal vier A4'tjes) uit waarin een samenvatting staat over jullie doelgroep en de instelling. • Hoe komt de brochure eruit te zien? • Welke informatie komt er in de brochure en in welke volgorde?

Realisatiefase

Realisatiefase Opdracht 1

Realisatie Is alles goedgekeurd? In principe hebben jullie alle informatie nu klaar om de presentatie over jullie doelgroep te maken. Iedereen levert een bijdrage aan de presentatie. • Werk de presentatie en demonstratie verder uit. • Maak een lijst van benodigdheden en zorg dat deze er zijn. • Oefen de presentatie en demonstratie een keer voor een ander groepje en vraag om feedback. • Verwerk de feedback in de presentatie. • Maak de brochure en zorg dat er voldoende exemplaren zijn.

Oplevering

Oplevering Opdracht 1

Oplevering En dan is het zover: de informatieavond om nieuwe mensen te werven voor de maatschappelijke zorg! Ook zal er een delegatie van de zorginstellingen/-organisaties aanwezig zijn. Mochten er namelijk na deze avond aanwezigen enthousiast geworden zijn voor het werk, dan kunnen zij gelijk contact leggen met de opdrachtgevers. Heel veel succes met jullie presentatie! En hopelijk zijn er nieuwe mensen enthousiast geworden voor het mooie werk in de zorg, maar is ook jullie eigen enthousiasme en motivatie verder aangewakkerd!

Opdracht 2 Werkmodel Logboek en evaluatie < Werkmodel STARRT-methode <

Evaluatie en reflectie Evalueer met elkaar het project en doe hiervan verslag in het logboek. Bedenk een moment of situatie tijdens het werken aan het project waarvan je nu vindt dat je het in het vervolg anders zou moeten aanpakken. Kijk terug en doe dit met behulp van de STARRT-methode. Lever het reflectieverslag in bij je docent.