6
230A_Niedziela Slowa Bozego_inside.indd 6
12.12.2019 12:23
Czym jest Niedziela Słowa Bożego? „Aby słowo Boże było coraz bardziej czczone, znane i rozpowszechniane” (Misericordia et misera, 7). Tymi słowami na zakończenie Jubileuszowego Roku Miłosierdzia papież Franciszek zachęcał Kościół, aby coraz bardziej w centrum swojego życia i działań duszpasterskich stawiał Pismo Święte. Zresztą słowo Boże ma w sobie ten „dynamizm” i ten „potencjał, którego nie możemy przewidzieć” (Evangelii gaudium, 20, 22), jest ono w stanie tak przemówić do serca człowieka, aby pozwolić mu odkryć i spotkać miłosierną miłość Boga (por. Evangelii gaudium, 128). Dlatego Ojciec Święty w liście apostolskim na zakończenie Jubileuszowego Roku Miłosierdzia wyraził życzenie, aby „każda wspólnota w jedną niedzielę roku liturgicznego mogła ponowić zaangażowanie w rozpowszechnianie, poznawanie i pogłębioną znajomość Pisma Świętego: jedna niedziela w całości poświęcona słowu Bożemu, aby zrozumieć niewyczerpalne bogactwo pochodzące z tego nieustannego dialogu między Bogiem a Jego ludem” (Misericordia et misera, 7). Na całym świecie już od lat, przy ogromnym odzewie wiernych, organizuje się spotkania z Biblią: „Stało się [to] już powszechną praktyką stosowaną codziennie. W Kościołach lokalnych istnieje bogactwo inicjatyw, które pozwalają wierzącym na coraz większy dostęp do Pisma Świętego, tak że czują oni wdzięczność za ten wielki dar, są zaangażowani, by żyć nim w codzienności, i odpowiedzialni, aby świadczyć o nim harmonijnym oraz spójnym życiem” (Aperuit illis, 2). Odpowiadając na wiele próśb, jakie docierały do papieża Franciszka, by cały Kościół, 7
230A_Niedziela Slowa Bozego_inside.indd 7
12.12.2019 12:23
NI EDZ IEL A SŁOWA BOŻ E GO
wraz ze swoim bogactwem lokalnych tradycji oraz inicjatyw, mógł kroczyć razem w „jedności zamiarów”, listem apostolskim Aperuit illis ustanowił on w życiu całego Kościoła jedną niedzielę roku liturgicznego w całości poświęconą Pismu Świętemu: Niedzielę Słowa Bożego. Każdego roku będzie ona obchodzona w 3 niedzielę zwykłą i będzie poświęcona „celebracji, refleksji oraz krzewieniu słowa Bożego” (Aperuit illis, 3). Nie przez przypadek Ojciec Święty podpisał ten list w dniu 30 września 2019 roku, w liturgiczne wspomnienie św. Hieronima. W tym dniu rozpoczęły się bowiem obchody 1600. rocznicy śmierci tego ważnego tłumacza i komentatora Pisma Świętego, któremu zawdzięczamy prawdę: „Nieznajomość Pisma Świętego jest nieznajomością Chrystusa”. Pismo Święte od zawsze jest mostem dialogu i miejscem ważnego spotkania z innymi wyznaniami chrześcijańskimi oraz z innymi religiami. Nie bez znaczenia z tego punktu widzenia jest więc fakt, że Niedziela Słowa Bożego przypada w okresie, w którym Kościół celebruje Dzień Dialogu z Żydami oraz Tydzień Modlitw o Jedność Chrześcijan, co nadaje jej wielką wartość ekumeniczną oraz jednoczącą (zob. Aperuit illis, 3). Co więcej, Ewangelia tej niedzieli, we wszystkich trzech cyklach liturgicznych, mówi o początku działalności publicznej i głoszenia przez Jezusa – Słowo, które stało się Ciałem (por. J 1, 14). Każda rzeczywistość Kościoła lokalnego powinna znaleźć najbardziej dostosowane i skuteczne formy jak najlepszego przeżywania tej niedzieli, sprawiając, „aby w Ludzie Bożym wzrosła religijna i bliska znajomość Pisma Świętego, jak święty autor nauczał już w dawnych czasach: «Słowo to bowiem jest bardzo blisko ciebie: w twych ustach i w twoim sercu, byś je mógł wypełnić» (Pwt 30, 14)” (Aperuit illis, 15).
8
230A_Niedziela Slowa Bozego_inside.indd 8
12.12.2019 12:23
230A_Niedziela Slowa Bozego_inside.indd 9
12.12.2019 12:23
SŁOWO BOŻ E W Ż YC I U W I ER N YC H
Lectio divina Pośród wielu inicjatyw, jakie mogą towarzyszyć Niedzieli Słowa Bożego, szczególne miejsce zajmuje lectio divina. Papież Franciszek przypomina w Aperuit illis, że niezwykle istotne w tę niedzielę jest, „aby ukazać ważność codziennej lektury oraz modlitwy Pismem Świętym, ze szczególnym odniesieniem do jej formy zwanej lectio divina” (nr 3). Podamy praktyczne wskazówki, jak przeżyć doświadczenie lectio divina. Posłużymy się tutaj konkretną propozycją lectio, wzbogaconą komentarzem egzegetycznym w odniesieniu do Ewangelii, którą liturgia proponuje nam na Niedzielę Słowa Bożego (Mt 4, 12-23), przypadającą w 2020 roku 26 stycznia (3 niedziela zwykła). Podpowiedź papieża Franciszka
Zdaniem Ojca Świętego: „Istnieje konkretny sposób wsłuchiwania się w to, co Pan chce nam powiedzieć w swoim Słowie, i otwarcia się, by nas przemienił Jego Duch. Chodzi o to, co nazywamy lectio divina. Polega ono na czytaniu słowa Bożego w chwilach modlitwy, by ono nas oświeciło i odnowiło. To modlitewne czytanie Biblii nie jest oddzielone od studium, jakie podejmuje kaznodzieja, by odnaleźć centralne przesłanie tekstu. Wręcz przeciwnie, powinien od tego zacząć, by zrozumieć, co mówi to samo przesłanie jego życiu. Czytanie duchowe tekstu ma za punkt wyjścia jego znaczenie dosłowne. W przeciwnym wypadku łatwo byłoby wyczytywać z tekstu to, co wygodne, co służy potwierdzeniu własnych decyzji, co przystosowuje się do 39
230A_Niedziela Slowa Bozego_inside.indd 39
12.12.2019 12:24
NI EDZ IEL A SŁOWA BOŻ E GO
wolnika ani wolnego, nie ma mężczyzny ani kobiety, ponieważ wszyscy są jedno” (por. Ga 3, 28).
Idąc ze swoimi i pośród swoich, przyspiesza ich marsz, pokazując horyzonty ewangelizacji, które są reprezentowane w logo przez gwiazdę: „Te, które należą do Niego, woła po imieniu i wyprowadza. Gdy wyprowadzi wszystkie swoje owce, idzie przed nimi, a one idą za Nim, gdyż rozpoznają Jego głos” (J 10, 3-4). Jego słowa tworzą jedność z tymi, które zostały zapisane w zwoju trzymanym przez Niego w dłoniach: „Kto jest godny rozwinąć zwój i złamać jego pieczęcie?” (Ap 5, 2). „I zaczynając od Mojżesza, przez wszystkich proroków, wyjaśniał im, co odnosiło się do Niego we wszystkich Pismach” (Łk 24, 27). Zażyłość ze słowem Bożym rodzi się z relacji, z poszukiwania na świętych stronicach prawdziwego oblicza Boga. Pismo Święte nie 88
230A_Niedziela Slowa Bozego_inside.indd 88
12.12.2019 12:24
LOG O
przedstawia nam też, ale ukazuje doświadczenia, nie zanurza nas jedynie w tekście, ale umożliwia nam także spotkanie ze słowem życia, zdolnym do: „nauczania, upominania, poprawiania, wychowywania w sprawiedliwości, tak aby człowiek Boży był doskonały, zdolny do każdego dobrego czynu” (2 Tm 3, 16). W tle widnieje wielkie światło: niektórzy widzą tu zachodzące słońce (Łk 24, 29); nas bardziej przekonuje obraz Wschodzącego Słońca (por. Łk 1, 78), które w Zmartwychwstałym ogłasza początek nowej misji kierowanej do wszystkich narodów: „Idźcie na cały świat i głoście Ewangelię wszelkiemu stworzeniu!” (Mk 16, 15).
89
230A_Niedziela Slowa Bozego_inside.indd 89
12.12.2019 12:24
92
230A_Niedziela Slowa Bozego_inside.indd 92
12.12.2019 12:25
SPIS TREŚCI
Wstęp. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 Czym jest Niedziela Słowa Bożego?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 SŁOWO BOŻE W CELEBRACJI LITURGICZNEJ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 Miejsca oraz księgi słowa Bożego. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 Miejsce: ambona. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 Księgi: lekcjonarz i ewangeliarz. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 Lekcjonarz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 Ewangeliarz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 Gesty odnoszące się do słowa Bożego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 Przyjęcie Słowa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 Intronizacja słowa Bożego. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 Głoszenie Słowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 Odczytanie Ewangelii. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 Oddanie czci. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 Przekazanie Pisma Świętego. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23 SŁOWO BOŻE W ŻYCIU WIERNYCH. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25 Jak przyjąć słowo Boże?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26 Głos ojców Kościoła. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26 Głos papieży. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30 Lectio divina. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39 Podpowiedź papieża Franciszka. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39 Propozycja pierwsza: Słowo w centrum. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41 Wejście w klimat modlitwy. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41 Wysłuchanie Słowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42 Oddanie czci Słowu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42 Trwanie w Słowie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43 Propozycja druga: metoda Prawda, Droga, Życie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43 Wejście w klimat modlitwy. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43 Słowo jest Prawdą. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44
230A_Niedziela Slowa Bozego_inside.indd 93
12.12.2019 12:25