Rozważania o wierze

ks. Tadeusz Dajczer

ROZWAŻANIA O WIERZE

231B_rozwazania o wierze_inside.indd 1

16.12.2020 08:59

231B_rozwazania o wierze_inside.indd 2

16.12.2020 08:59

ks. Tadeusz Dajczer

ROZWAŻANIA O WIERZE Z ZAGADNIEŃ TEOLOGII DUCHOWOŚCI

231B_rozwazania o wierze_inside.indd 3

16.12.2020 08:59

Skład i łamanie: Tomasz Mstowski Projekt okładki: Amadeusz Targoński Grafika na okładce: © Bernardo Ramonfaur / shutterstock.com Imprimatur: abp Stanisław Nowak metropolita częstochowski 3 czerwca 1992 r. (L. 627) ISBN 978-83-8131-231-8 © Edycja Świętego Pawła, 2021 ul. Św. Pawła 13/15 • 42-221 Częstochowa tel. 34.362.06.89 • e-mail: edycja@edycja.com.pl Dystrybucja: Centrum Logistyczne Edycji Świętego Pawła ul. Hutnicza 46 • 42-263 Wrzosowa k. Częstochowy tel. 34.366.15.50 • e-mail: dystrybucja@edycja.com.pl Księgarnia internetowa: www.edycja.pl

231B_rozwazania o wierze_inside.indd 4

16.12.2020 08:59

Przedmowa

R

ozważania o wierze, wymodlone i przemodlone przez lata, a następnie spisane przez ich autora – ks. prof.

Tadeusza Dajczera, mają już blisko 30 lat! Książka ukazała się po raz pierwszy w języku hiszpańskim w 1992 r. w Meksyku, co na pewno nie było przypadkiem. Zresztą ludzie znający życie, w tym teologię życia wewnętrznego (w ten nurt prezentowane dzieło się wpisuje) i kierujący się w nim rozsądkiem, tak powiadają: „Nie ma przypadków, są tylko znaki”.

W Guadelupe w Meksyku objawiła się w pierwszej połowie XVI wieku Matka Boża o obliczu metyskim. W Niej i przez Nią orędzie chrześcijańskie wyszło na spotkanie mądrości Indian (Indianie Kalifornii to pierwsza naukowa pasja ks. T. Dajczera) i w ogóle każdej kultury. Orędzie Matki Bożej z Gualdelupe wskazuje na teocentryzm i chrystocentryzm objawienia Boga.

Jezus Chrystus nie tylko w Meksyku, ale na całym okręgu ziemi jest Emanuelem – „Bogiem z nami”. W tym samym – 1992 roku dzieło wydrukowane zostało po raz pierwszy w Polsce. Od tego czasu jest nabywane przez kolejne setki, tysiące czytelników.

Nieczęsto zdarza się, by książka wciąż wydawana tak szybko znikała z półek księgarskich. Nie ukrywa się zatem ona gdzieś „pod korcem”, ale „świeci” jak ewangeliczne światło

231B_rozwazania o wierze_inside.indd 5

16.12.2020 08:59

6 | ROZWAŻANIA O WIERZE i „przyciąga” do siebie osoby spragnione życia wiarą w Jezusa Chrystusa, kierowania się Jego Ewangelią i bycia świadkiem Jego krzyża i Paschy. Rozważania o wierze zostały przełożone na 29 języków i wydane w 36 krajach. To prawdziwy fenomen, który wskazuje na ks. T. Dajczera jako klasyka duchowej literatury, nie tylko polskiej, ale i światowej, oraz wybitnego fenomenologa religii, z którym czytelnik wciąż chce się spotykać i czerpać z jego mądrości na niełatwej drodze ku Bogu.

Książka ta mimo upływu wielu lat od jej pierwszej edycji ani nie zestarzała się, ani nie umarła. Wręcz przeciwnie, jest wciąż żywa. Żyje w czytelnikach, którzy są adeptami, „nowicjuszami”, bądź ludźmi zaangażowanymi na drodze dążenia do świętości. Po książkę tę sięgają także ci, którzy o niej słyszeli, ale nie mają doświadczenia w systematycznym doskonaleniu siebie. Rozważania dokonują ważnych zmian nie tylko w myślach, ale nade wszystko w sercach jej czytelników więcej niż jednego pokolenia. *** Książkę otwiera pytanie: „Czym jest wiara?”. Rozważając myśli autora, przyjmując je w końcu jako swoje, czytelnik nie tylko dowiaduje się, ale doświadcza, iż wiara jest: uczestnictwem w życiu Boga (rozdział I), przylgnięciem do Chrystusa (rozdział II), oparciem się na Chrystusie i powierzeniem się Jemu (rozdział III), w końcu – uznaniem własnej bezradności i oczekiwaniem wszystkiego od Boga (rozdział IV). Takie

231B_rozwazania o wierze_inside.indd 6

16.12.2020 08:59

Przedmowa| 7 widzenie rzeczywistości wiary jest po prostu Cnotą wiary (część pierwsza).

Wiara żywa, rozwijająca się, nie jest tylko intelektualną deklaracją. O Dynamizmie wiary (część druga) świadczy nawrócenie (rozdział I). Stanowi ono wymiar wiary, nie jest jej czymś tylko zewnętrznie przydanym, przypadłościowym. Bardzo ważna jest „cnota” humoru w służbie wiary (rozdział II).

Nie może też zabraknąć w biografii wierzącego próby wiary (rozdział III) oraz pustyni (rozdział IV), na której ma miejsce wyjątkowe doświadczenie miłości Boga. Wreszcie o dynamizmie wiary świadczą i jej służą tzw. środki bogate i ubogie w Kościele (rozdział V). Środki ubogie są naznaczone cierpieniem – mocą krzyża i wyrażają jedną z najgłębszych prawd ewangelicznych o ziarnie, które obumierając, przynosi plon obfity (J 12, 24). Środki te to: cierpienie, modlitwa, wyrzeczenia, przekreślenie siebie, życie w wielkiej cichości, milczeniu, kontemplacji, „doświadczenie bezradności i oczekiwanie wszystkiego od Boga”. Środkami bogatymi są cuda Jezusa motywujące wiarę we wszystkich pokoleniach tych, którzy biorąc swój krzyż, Go naśladują.

Aktualizowanie się wiary (część trzecia) jest nieustannym zadaniem, do którego powołany został chrześcijanin. Dokonuje się ono na mocy sakramentu chrztu (rozdział I), bierzmowania (rozdział II) i wreszcie Eucharystii (rozdział III), która jest kulminacją wiary. Niezmiernie ważne jest wsłuchiwanie się w słowo Boże (rozdział IV) oraz modlitwa jako aktualizacja wiary (rozdział V). Miłość jako realizowanie się wiary (rozdział VI) – to cel, ale i najpewniejszy sposób tegoż aktualizowania

231B_rozwazania o wierze_inside.indd 7

16.12.2020 08:59

8 | ROZWAŻANIA O WIERZE się, czyli przenikania każdej chwili i każdej okoliczności życia miłością do Boga i do człowieka. Pieczęcią książki Rozważania o wierze jest ostatnie zdanie zapisane w niej przez Autora: „Chrystus (…) chce stawać się dla nas wszystkim – naszą miłością, naszą drogą, prawdą i życiem”. *** „Przed laty i przez lata Rozważania o wierze kształtowały moje i nasze młodzieńcze spojrzenie na siebie, na świat i wreszcie na Boga” – wyznała jedna z osób, kiedy wspomniałem o Nauczycielu zaufania Bogu, którym był zawsze, przez całe swoje kapłańskie życie Ojciec Tadeusz. Rozważania Ojca mają wielką wartość dla jego „potomstwa”, tu – potomstwa duchowego, nie mniej ważnego od potomstwa opartego na więzach krwi, na pokrewieństwie. Nie znała ta osoba dzieląca się swoim świadectwem, ani harcerze z Puław wraz z nią rozważający o wierze każdego tygodnia na tzw. zbiórkach, autora dzieła niezwykłego, które stało się fundamentem ich życia. To budowanie wiary, kształtowanie w sobie usposobienia bohatera wiary opierające się na Rozważaniach zaczęło się u tych młodych wówczas ludzi około 25 lat temu. Zapewne takich grup, które pozostaną anonimowe, jest wiele, nie tylko w Polsce. Dla nich książka ks. T. Dajczera była i pozostanie rozsądnym, rozważnym przewodnikiem po wierze. ***

231B_rozwazania o wierze_inside.indd 8

16.12.2020 08:59

Przedmowa| 9 Książka ta, będąca w gruncie rzeczy wielką afirmacją i apologią wiary w Boga w Trójcy Jedynego, czyni cuda. Nie jest katalogiem i jednocześnie opisem nadzwyczajnych zdarzeń i faktów bądź spektakularnych okoliczności. Wiara bowiem autentyczna, szczera, prawdziwa nie wyraża się w jakimś nienaturalnym uniesieniu uczuć czy niekontrolowanych przez rozum emocjach. Jest wspaniałomyślnym darem miłosiernego Boga ofiarowanym nie zawsze wspaniałomyślnemu i wdzięcznemu człowiekowi. Wiara z istoty swojej kieruje myśl obdarowanego ku Boskiemu Darczyńcy. Cudowność wiary to inaczej jej naturalność, jej teoforyczny wymiar. Wiara konkretnej osoby niesie Boga ku innym ludziom. Wprowadza Go w kulturę, która stanowi o sposobie istnienia człowieka. Jest przez to świadectwem o niewyczerpanej i niczym niezdeterminowanej miłości Boga do człowieka, im bardziej grzesznego – tym większej. Wiara nie może zamykać i nie zamyka serca nią obdarowanego na innych ludzi.

Rozważania to świadectwo o wierze poszukującej zrozumienia. Formuła: Fides quaerens intellectum, upowszechniona przez św. Anzelma z Canterbury, a zaczerpnięta od św. Augustyna, była doskonale znana ks. T. Dajczerowi, zresztą jak każdemu realiście wiary. Nie jest ona przecież mitologią ani magią. Wiedział to uczony religioznawca i fenomenolog religii, badający te zjawiska w innych od chrześcijaństwa religiach. Scio cui credidi – „Wiem, komu uwierzyłem” – sentencja zapisana przez św. Pawła Apostoła (2 Tm 1, 12), wprawdzie o wieki wcześniejsza od tej o poszukiwaniu zrozumienia, również była pieczęcią duchowego doświadczenia ks. T. Dajczera.

231B_rozwazania o wierze_inside.indd 9

16.12.2020 08:59

10 | ROZWAŻANIA O WIERZE *** W kaplicy domu Zgromadzenia Sług Jezusa w Kiełczewicach Maryjskich nad rzeką Bystrzycą nieopodal Lublina spostrzegłem Rozważania o wierze położone na klęczniku. Nie była to publikacja tyle co wydrukowana, bijąca świeżością kartek, niewertowana, nigdy nieotwierana. Książka robiła wrażenie, jakby była przeczytana przez dziesiątki osób. Ten egzemplarz był dowodem na nieustanną lekturę Rozważań. Czytające książkę siostry rozważały na pewno swoją wiarę w Jezusa Chrystusa. Nie mogły też nie wołać w modlitewnym spotkaniu z Bogiem: „Przymnóż nam wiary!” (Łk 17, 5).

Siostry z Kiełczewic Maryjskich od dziesięcioleci prowadzą Dom Pomocy Społecznej dla blisko 70 kobiet z niepełnosprawnością intelektualną. Dzieło Ojca Tadeusza – tak sadzę – było i jest motywujące do wytrwałej, cierpliwej posługi sióstr wobec Jezusa Chrystusa – ukrytego, czyli tajemniczo obecnego w osobach upośledzonych i psychicznie chorych. *** Rozważania o wierze nie są publikacją zaspokajającą intelektualny głód ani też kojącą niepokoje, niwelującą cierpienie. Uczą odpowiedzialności za swoje życie i życie innych ludzi, których Bóg „zwołał”, zgromadził wokół siebie. Odsyłają czytelnika do sakramentu obecności Boga pośród rozlicznych spraw człowieka, którym jest Eucharystia. Uczą wdzięczności za dar wiary.

231B_rozwazania o wierze_inside.indd 10

16.12.2020 08:59

Przedmowa| 11 W pracy tej ogniskują się refleksje, przemyślenia i właśnie rozważania podejmowane przez ks. T. Dajczera w innych publikacjach. Te, które powstały wcześniej, wyznaczają drogę wstępującą ku Rozważaniom. Te późniejsze mówią o drodze zstępującej. Wierzący w Boga w Trójcy Jedynego – w Boga Ojca, Syna Bożego, Ducha Świętego – powołany jest do nieustannego rozważania w swoim sercu, czyli w całym swoim jestestwie, daru i tajemnicy oraz zobowiązania, które są wpisane głęboko w wiarę.

Słowo „rozważanie” odsyła do pojęcia „rozwaga”. Jest ona wielkim darem, który otrzymać może od Boga ten, który kieruje się w swoim życiu bojaźnią Bożą, czyli odwagą stanięcia za swoją nicością przed Najwyższym, Wszechpotężnym, Dobrym Panem. Rozwaga z kolei kojarzy się z „rozsądkiem”.

Osądzanie swoich dróg życia, ocena własnych decyzji, również tych odległych, dawnych, refleksja nad wypowiedzianymi, a wcześniej tylko pomyślanymi słowami to zadanie, przed którym naśladowca Jezusa Chrystusa nie może się wzdrygać ani tym bardziej od niego uciekać.

Rozważania o wierze zachęcają do przeprowadzenia solidnego rachunku sumienia, swojego sumienia, a nie sumienia innych osób. Rachunek sumienia dokonywany w optyce wiary nie będzie tylko skrupulatnym sporządzaniem katalogu grzechów i zaniedbań, lecz ufnym powierzaniem całego siebie Panu Jezusowi obecnemu w Eucharystii i Jego Najświętszej Matce Maryi. Wówczas życie stanie się jedną pieśnią wdzięczności Bogu, hymnem chwały dla Niego wyśpiewanym w każdym momencie codzienności.

231B_rozwazania o wierze_inside.indd 11

16.12.2020 08:59

12 | ROZWAŻANIA O WIERZE „Razem z Chrystusem zostałem przybity do krzyża” (Ga 2, 19) – to akt strzelisty czytelnika, który przeszedł cierpliwie wszystkie „stacje” – części i rozdziały Rozważań o wierze. „Teraz zaś to już nie ja żyję, to żyje we mnie Chrystus” (Ga 2, 20) – to okrzyk wdzięczności czytelnika, dla którego Rozważania Ojca Tadeusza stały się własnymi rozważaniami. *** Książka stanowi w polskiej literaturze przedmiotu z zakresu duchowości chrześcijańskiej dzieło fundamentalne, kluczowe.

Niektórzy znawcy tejże duchowości umiejscawiają je tuż obok Dzienniczka św. Siostry Faustyny. Fakt ten żadną miarą nie jest postawieniem znaku równości między tymi książkami. O ile Dzienniczek jest zapisem duchowego doświadczenia świętej i jej wielkiego cierpienia na drodze spotkania z Jezusem Miłosiernym, o tyle Rozważania przygotowują do takiego doświadczenia i podobnego spotkania. Jedno i drugie dzieło uczy bezgranicznego zaufania Jezusowi Chrystusowi, z którym czytelnik odważnie może wyruszyć ku sobie, ku drugiemu człowiekowi i nade wszystko ku Bogu.

Mówi się o Rozważaniach o wierze jako bestsellerze. To fakt, iż w ciągu blisko 30 lat od pierwszego wydania meksykańskiego i tuż po nim – polskiego książka została opublikowana w wielu językach świata, w różnych krajach, w tym kultury niechrześcijańskiej, jak chociażby w Japonii czy Korei Południowej. Autor, wybitny religioznawca, nie czyni w Rozważaniach wprost jakichkolwiek odniesień do niechrześcijańskich

231B_rozwazania o wierze_inside.indd 12

16.12.2020 08:59

Przedmowa | 13 tradycji. Dzieło jego jednakże trafiło w kontekst zdominowany również przez te tradycje. Jest to na pewno wielka tajemnica dająca do myślenia. Wiarygodnym świadkiem Ewangelii w świecie, który jej nie zna, może być tylko ten, kto z wielkim respektem odnosi się do drugiego człowieka i jego kultury oraz religii, i który nade wszystko bezgranicznie kocha własną religię. Życie ks. T. Dajczera przepełnione było wielką miłością – „pasją wiary” do Boga w Trójcy Jedynego, do Jezusa Chrystusa, który upodobnił się do każdego bez wyjątku człowieka, i do Jego Najświętszej Matki.

Określenie „bestseller” w odniesieniu do Rozważań nie wskazuje na najlepiej sprzedającą się publikację. Mówi natomiast o książce, którą chce się nie tylko kupić, ale i przeczytać, co więcej: przemodlić – rozważyć. Dzieło to powinno się wziąć nie tyle do ręki, co do serca, by dokonując jego nawrócenia (metanoi), usposobiło je do wspaniałomyślnej miłości wobec bliskich i dalekich, przyjaznych i wrogich, obojętnych i spolegliwych, wszystkich i każdego, do którego upodobnił się Jezus Chrystus – Prawdziwy Bóg i Prawdziwy Człowiek i których wyzwolił ku dobru mocą swojej męki, śmierci i zmartwychwstania, mocą Eucharystii. *** W dniu 7 września 2019 roku, w wigilię dziesiątej rocznicy śmierci ks. prof. Tadeusza Dajczera, odbyło się w Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie sympozjum pt. Ks. prof. dr hab. Tadeusz Dajczer (1931-2009)

231B_rozwazania o wierze_inside.indd 13

16.12.2020 08:59

14 | ROZWAŻANIA O WIERZE – badacz i znawca religii przeszłości i doby współczesnej. Dedykowane ono zostało pamięci Ojca Tadeusza, który jako uczony i dydaktyk w Akademii Teologii Katolickiej i w UKSW w Warszawie poświęcił się studium z zakresu religii niechrześcijańskich. Dzięki zgłębieniu tematu inicjacji Indian Kalifornii, poznaniu muzułmańskiego mistycyzmu czy specyfiki i odrębności buddyzmu wobec chrześcijaństwa mógł ks. T. Dajczer dostrzec wyjątkowość wiary w Jezusa Chrystusa. Doświadczenie fenomenu innych religii – świata różnych tradycji religijnych pozwoliło autorowi Rozważań o wierze umiłować Jezusa Chrystusa, Jego Matkę Maryję i Kościół, sakramenty, w tym kapłaństwa, pokuty i pojednania oraz Eucharystię, do końca.

Rozważania są niepodważalnym świadectwem tej miłości.

Centralnym wydarzeniem sympozjum była Eucharystia celebrowana w kaplicy Domu Rekolekcyjno-Formacyjnego Dobre Miejsce, sąsiadującego z uniwersytetem. Mszy św., w której uczestniczyło ponad 200 osób, przewodniczył JE kard.

Kazimierz Nycz, Arcybiskup Metropolita Warszawski, Wielki Kanclerz UKSW. W homilii Ksiądz Kardynał tak świadczył o ks. T. Dajczerze: „Był profesorem, był kierownikiem duchowym i był człowiekiem, który innych chciał prowadzić do zbawienia i prowadził do zbawienia przez całe swoje życie (…).

Wiele uczynił po to, by przybliżyć człowieka do Chrystusa.

Nawet powiedziałbym i zaryzykował twierdzenie, że w pewnym sensie jego dorobek naukowy i popularnonaukowy w tej drugiej dziedzinie, w dziedzinie duchowości, w dziedzinie kierownictwa duchowego, w dziedzinie prowadzenia i służenia człowiekowi w wierze, jest jeszcze bardziej znaczący niż ten,

231B_rozwazania o wierze_inside.indd 14

16.12.2020 08:59

Przedmowa| 15 który ma w zakresie religiologii (…) Stąd dotykamy jakby drugiego wymiaru jego działalności, jego obecności i w Uniwersytecie, i jego obecności w Kościele warszawskim, w Kościele w Polsce, ale równocześnie w Kościele całym, ponieważ jego główne dzieło z tej dziedziny wiary i duchowości [Rozważania o wierze] jest znane szeroko poza granicami Polski i jest znane w wielu, wielu krajach świata”. *** JE kard. Kazimierz Nycz, który w dniu 5 marca 2020 r. (nazajutrz wspomnienia św. Kazimierza Królewicza) odebrał jako dar informację o nowej edycji Rozważań o wierze, udziela czytelnikom tego dzieła pasterskiego błogosławieństwa oraz ogarnia ich modlitwą.

Deo gratias!

Eugeniusz Sakowicz Zwiastowanie Pańskie, 25 marca 2020 r.

Eugeniusz Sakowicz, teolog, religioznawca, encyklopedysta-leksykograf, profesor nauk teologicznych, kierownik Katedry Religiologii i Ekumenizmu na Wydziale Teologicznym w Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, członek Komitetu Nauk Teologicznych Polskiej Akademii Nauk, konsultor Rady ds. Dialogu Religijnego Konferencji Episkopatu Polski, członek Komitetu ds.

Dialogu z Religiami Niechrześcijańskimi tej Rady.

231B_rozwazania o wierze_inside.indd 15

16.12.2020 08:59

231B_rozwazania o wierze_inside.indd 16

16.12.2020 08:59

Część I

CNOTA WIARY

231B_rozwazania o wierze_inside.indd 17

16.12.2020 08:59

231B_rozwazania o wierze_inside.indd 18

16.12.2020 08:59

C

zym jest wiara? – Teologalną cnotę wiary charakteryzuje niezwykła złożoność. W prezentowanych tu rozważaniach chodzi o określenie rzeczywistości wiary nie z punktu widzenia teologii dogmatycznej, lecz w ujęciu teologii życia wewnętrznego. Wiara nowotestamentowa to odpowiedź człowieka na objawienie się Boga w Jezusie Chrystusie. Jest ona uczestnictwem w życiu Boga, doświadczeniem życia Bożego w nas, pozwalającym nam widzieć siebie samych i otaczającą nas rzeczywistość jakby oczyma Boga. Jest przylgnięciem do osoby Chrystusa, naszego Mistrza, Pana, Przyjaciela; oparciem się na Chrystusie – niezawodnej skale naszego zbawienia – oraz powierzeniem się Jego nieskończonej mocy i bezgranicznej miłości. W obliczu ludzkiej bezradności wiara staje się nieustannym uciekaniem się do niewyczerpanego miłosierdzia Boga i oczekiwaniem wszystkiego od Niego (por. G. Thils, Sainteté chrétienne, 359).

231B_rozwazania o wierze_inside.indd 19

16.12.2020 08:59

231B_rozwazania o wierze_inside.indd 20

16.12.2020 08:59

Rozdział I

WIARA JAKO UCZESTNICTWO W ŻYCIU BOGA

Ś

więty Tomasz z Akwinu mówi, że wiara przybliża nas do poznania Bożego. Uczestnicząc bowiem w życiu Boga, zaczynamy widzieć i oceniać wszystko jakby Jego oczyma – omnia quasi oculo Dei intuemur (In Boeth. de Trinitate, qu. 3, a. 1).

Uczestnictwo przez wiarę w życiu Bożym sprawia, że stajemy się nowym człowiekiem, otrzymujemy nowe rozumienie.

Nowe widzenie zarówno Boga, jak i otaczającej nas rzeczywistości doczesnej. Przez wiarę w rzeczywistości doczesnej zaczynamy dostrzegać działanie pierwszej przyczyny – Boga.

Dostrzegamy Jego obecność i działanie zarówno w sobie, jak i w świecie przyrody czy historii. Dostrzegamy, że to On jest autorem, On jest twórcą wszystkiego, że to, co poznajemy tylko po ludzku, po świecku, nie jest pełną rzeczywistością, że jest to tylko widzenie czysto zewnętrzne, oglądanie jedynie drugorzędnych przyczyn, którymi Bóg się posługuje.

Wiara jest cnotą, która umożliwia kontakt z Bogiem i stanowi fundament życia nadprzyrodzonego. Ponieważ znajduje

231B_rozwazania o wierze_inside.indd 21

16.12.2020 08:59

22 | CNOTA WIARY się ona u podstaw wszelkiej aktywności nadprzyrodzonej, wszystko dzieje się przez nią. O aktywności życia nadprzyrodzonego decydują zalety i niedostatki naszej wiary. Trudności w życiu nadprzyrodzonym wiążą się zawsze ze słabością wiary. Jest ona cnotą podstawową, ponieważ daje nam możliwość uczestniczenia w życiu Boga. Wiara to uczestnictwo w myśli Boga, to jakby osadzony na naturalnych władzach duszy nadprzyrodzony rozum, który uzdalnia nas do myślenia tak jak Bóg zarówno o sobie samym, jak i o wszystkim, z czym się stykamy. Stąd wierzyć znaczy uzgadniać swoją myśl z Jego myślą i identyfikować się z Jego myślą.

Różnica między poznaniem naturalnym a poznaniem przez wiarę nie jest różnicą stopnia, a natury. Wiara przynosi zjednoczenie z myślą Boga i wewnętrzne uczestnictwo w świetle, w którym Bóg poznaje samego siebie. W tym sensie prowadzi do kontemplacji, jest wprowadzeniem w przyszłe poznanie Boga w wieczności.

Skoro przez wiarę wchodzimy w życie Boga, w życie Jezusa Chrystusa, to przez wiarę Bóg rodzi w nas swoje własne życie.

Celem naszej wiary jest, byśmy myśleli tak jak Jezus Chrystus, żebyśmy pozwolili Jemu, żyjącemu w nas przez wiarę, posługiwać się nami, myśleć w nas, żyć w nas.

Dzięki wierze może dokonać się w nas całkowite przeobrażenie dotychczasowego sposobu widzenia, myślenia, odczuwania, przeżywania. Wiara zmienia naszą mentalność, każe nam stawiać Boga zawsze na pierwszym miejscu, troszczyć się o nastawienie całego życia na Niego, interpretować świat w Bożym świetle. Wtedy wszystkie nasze sądy, oceny,

231B_rozwazania o wierze_inside.indd 22

16.12.2020 08:59

WIARA JAKO UCZESTNICTWO W ŻYCIU BOGA | 23 pragnienia i oczekiwania są opromienione światłem wiary.

I tak realizuje się komunia wiary, która swoją pełnię osiągnie dopiero w miłości.

Otaczający nas świat stworzony jest formą przemawiającego do nas głosu. Jeżeli nasza wiara jest słaba, głos ten powoduje rozproszenie, odciąga nas od Boga i skupia na sobie. Ze wzrostem wiary następuje proces odwrotny. Świat zewnętrzny zaczyna wtedy mówić nam o Bogu, skupia nas na Bogu, przyciąga do Niego, staje się znakiem Jego obecności, pomaga nawiązać z Nim kontakt, staje się dla nas miejscem spotkania z Nim. Wiara uzdalnia cię do przekraczania pozorów, do dostrzegania ponad przyczynami wtórnymi przyczyny pierwszej.

Pozwala zobaczyć, że to, co dzieje się wokół, nie dzieje się mocą człowieka. Wiara umożliwia ci odkrywanie w stworzeniu śladów Boga. Daje ci możność dostrzegania w zjawiskach i zdarzeniach wyrazu woli Bożej, dostrzegania wydarzeń jako przejścia Boga.

231B_rozwazania o wierze_inside.indd 23

16.12.2020 08:59

24 | CNOTA WIARY

Rozpoznawanie miłującej Obecności Każdy moment naszego życia jest przeniknięty Obecnością, która kocha i obdarza. Żyć wiarą to umieć dostrzec tę miłującą nas i ciągle obdarzającą Obecność. Dzięki wierze Chrystus staje się stopniowo światłem, które prześwietla całe życie człowieka, prześwietla świat. Staje się On żywą, czynną Obecnością w życiu swoich uczniów. Każda chwila życia przynosi nam Jego obecność. Czas to Obecność pisana dużą literą – obecność Chrystusa w naszym życiu, osobowa obecność Boga, objawiającego się jako Ten, który czegoś od nas oczekuje. Bóg objawia się nam poprzez swoją wolę. A co jest Jego wolą? Zawsze nasze dobro, bo Bóg jest Miłością. Każda chwila twojego życia to moment spotkania z tą miłującą cię Obecnością. Ktoś powiedział, że czas to sakrament spotkania człowieka z Bogiem.

W tym znaczeniu każda chwila jest ewangelicznym talentem, ponieważ jest Obecnością, która do czegoś wzywa. Pan Bóg z każdą chwilą, czy to będzie chwila łatwa, czy trudna, wiąże łaskę. Święty Paweł mówi, że my w Bogu żyjemy, poruszamy się, jesteśmy (por. Dz 17, 28). Od Niego więc otrzymujemy dar istnienia, ale i dar oddychania, pożywienia, przyjaźni, dar każdego momentu życia.

Stwierdzenie św. Teresy od Dzieciątka Jezus, że wszystko jest łaską (por. Żółty zeszyt, 36), oznacza, że wszystko, cokolwiek dzieje się w twoim życiu, jest związane z jakąś formą łaski. Bóg przychodzi do ciebie w formie daru, w formie łaski, w formie wezwania – w tym znaczeniu wszystko jest łaską.

Bóg chce, by wszystko stawało się dla ciebie „kapitałem”

231B_rozwazania o wierze_inside.indd 24

16.12.2020 08:59

WIARA JAKO UCZESTNICTWO W ŻYCIU BOGA | 25 dobra. On nawet ze zła usiłuje wyciągnąć dobro. Zło nie może być łaską, ale Bóg w swojej wszechmocy i nieskończonym miłosierdziu może wyciągnąć dobro również z niego. Skutki zła mogą zaowocować w formie wielkiej szansy nawrócenia.

Tak więc „wszystko jest łaską” i wszystko jest talentem, ponieważ ciągle i wszędzie Pan stawia przed tobą szansę. Niezwykle ważne jest, byś uwierzył w tę stałą i manifestującą się w różny sposób Obecność.

Chwila obecna, każda chwila przynosi miłość, jak powiedział kard. Stefan Wyszyński. Łaska jest wyrazem miłości, więc każda chwila jest związana z miłością Boga, ponieważ związana jest z Jego łaską. Wtedy nawet, kiedy bardzo grzeszysz, Chrystus jest przy tobie i kocha ciebie. Gdybyś o tym pamiętał, gdybyś uwierzył, że jesteś stale zanurzony w miłosiernej miłości Boga, który nigdy cię nie opuszcza, z pewnością nie upadłbyś.

Wszystko, co cię spotyka, związane jest z miłością kochającego cię Boga, z Jego pragnieniem twojego dobra. On jest obecny w twoim życiu niezależnie od tego, co robisz. Czas to sakrament twojego spotkania z Bogiem i Jego miłosierdziem, z Jego miłością do ciebie i pragnieniem, by wszystko mogło ci posłużyć ku dobremu, by każda twoja wina stawała się „winą szczęśliwą”. Gdybyś tak patrzył na każdą przeżywaną chwilę, to rodziłaby się w tobie spontaniczna modlitwa. Byłaby to modlitwa stała, bo przecież Pan jest przy tobie stale i stale cię kocha. Każda chwila twojego życia przeniknięta jest miłością tej nieustannie ogarniającej cię Obecności.

231B_rozwazania o wierze_inside.indd 25

16.12.2020 08:59

26 | CNOTA WIARY

Ślady Boga w świecie Wiara pozwala nam dostrzegać wszędzie ślady działania Boga, rozumieć, że jest On obecny w nas, w naszym życiu duchowym, psychicznym, fizycznym. Jeśli będziesz umiał widzieć wszędzie Boga, twoja modlitwa stanie się modlitwą wiary, będzie modlitwą nie tylko słów, ale również modlitwą spojrzenia, podziwiania świata, modlitwą wdzięczności za wszystko, czym Bóg cię obdarza.

Dzięki wierze odkrywamy, że to tylko pozornie protagonistami historii świata są ludzie, że w istocie sam Bóg jest głównym jej protagonistą. Obecność Boga w historii dotyczy zarówno wydarzeń z dziedziny polityki, spraw społecznych, gospodarczych, jak też naszych spraw rodzinnych czy zawodowych. On obecny jest wszędzie i od Niego wszystko zależy.

W Jego ręku złożone są zarówno losy każdego z nas, jak też losy narodów i świata. To wszystko poznajemy dzięki wierze, która rodzi w nas wewnętrzny pokój, płynący z wiary, ze świadomości, że Ten, który jest nieskończoną mocą i nieskończoną miłością, trzyma wszystko w swoich pełnych miłosierdzia dłoniach, że prowadzi wszystko ze swoją nieskończoną mądrością i miłością do celu. Wiara daje nam poczucie bezpieczeństwa, pokój i przeświadczenie, że stale jesteśmy ogarnięci miłością Boga. Wiara to inne widzenie świata, inne widzenie zwłaszcza tego, co trudne. Wiara umożliwia nam poznawanie Boga w zjawiskach przyrody, w której wciąż możemy odkrywać ślady Jego działania, ślady Jego troski o nas i o otaczający nas świat.

231B_rozwazania o wierze_inside.indd 26

16.12.2020 08:59

SPIS TREŚCI Przedmowa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

5

Część I. Cnota wiary Rozdział I.

Wiara jako uczestnictwo w życiu Boga . . . . . . . . . .

21

Rozdział II .

Wiara jako przylgnięcie do Chrystusa. . . . . . . . . . . .

34

Rozdział III .

Wiara jako oparcie się na Chrystusie

i powierzenie się Jemu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Rozdział IV.

Wiara jako uznanie własnej bezradności

i oczekiwanie wszystkiego od Boga. . . . . . . . . . . . . .

45 63

Część II. Dynamizm wiary Rozdział I.

Nawrócenie jako wymiar wiary. . . . . . . . . . . . . . . . . .

90

Rozdział II.

„Cnota” humoru w służbie wiary. . . . . . . . . . . . . . . . 113

Rozdział III .

Próby wiary . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124

Rozdział IV. Pustynia. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 148 Rozdział V.

Środki bogate i ubogie w Kościele. . . . . . . . . . . . . . . 159

Część III. Aktualizowanie się wiary Rozdział I.

Sakrament chrztu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

181

Rozdział II. Bierzmowanie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 195 Rozdział III. Eucharystia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213 Rozdział IV.

Wsłuchiwanie się w słowo Boże. . . . . . . . . . . . . . . . . 223

Rozdział V.

Modlitwa jako aktualizacja wiary. . . . . . . . . . . . . . . . 231

Rozdział VI.

Miłość jako realizowanie się wiary . . . . . . . . . . . . . . 252

231B_rozwazania o wierze_inside.indd 271

16.12.2020 08:59

EDYCJA ŚWIĘTEGO PAWŁA POLECA

ZACHWYCIĆ SIĘ TĄ MIŁOŚCIĄ „Zachwycić się tą Miłością” to pierwszy z dwóch tomów serii „Rozważania o Eucharystii”. Tak jak „Rozważania o wierze” to obowiązkowa lektura „wielokrotnego użytku” dla tych, którzy szukają Boga, tak książka „Zachwycić się tą Miłością” odkrywa przed nami miłość Jezusa Eucharystycznego obecnego pośród nas.

Ożywczą, realną, odkupieńczą. Pozycja jest przeznaczona dla wszystkich, którzy tęsknią za pogłębioną, świadomą wiarą.

MIŁUJĄCA OBECNOŚĆ „Miłująca obecność” to drugi tom serii „Rozważania o Eucharystii”. Książka podejmuje wiele zagadnień życia duchowego z nowej, odkrywczej perspektywy, co zdumiewa i jednocześnie zaciekawia czytelnika. Autor uświadamia nam, że wiara, którą otrzymujemy w Kościele, jest relacją z Bogiem i ma swoją długą historię zaczynającą się od Abrahama. W swoich rozważaniach ukazuje także sens i dynamikę drogi do świętości oraz powiązanie życia duchowego z Eucharystią.

www.edycja.pl

231B_rozwazania o wierze_inside.indd 272

16.12.2020 08:59