Tajemnica nieba, czyśćca i piekła

Zdzisław Józef

KIJAS OFMConv

Ta j e m n i c a

NIEBA CZYŚĆCA i PIEKŁA

Taj e m n i c a NIEBA CZYŚĆCA I PIEKŁA

715A_Tajemnica_nieba_czyscca_ i_ piekla_inside3.indd 1

27.12.2016 08:56

715A_Tajemnica_nieba_czyscca_ i_ piekla_inside3.indd 2

27.12.2016 08:56

Zdzisław Józef

KIJAS OFMConv

Ta jem ni c a NIEBA CZYŚĆCA I PIEKŁA

715A_Tajemnica_nieba_czyscca_ i_ piekla_inside3.indd 3

27.12.2016 08:56

Redakcja: Ewa Stuła Skład i łamanie: Tomasz Mstowski Projekt okładki: Anna Maligłówka Imprimatur: abp Wacław Depo, Metropolita Częstochowski Częstochowa, 23 listopada 2016 r. (L.dz. 2437/6.7/2016) Druk i oprawa: Signum Poligrafia – Łodź Cytaty biblijne pochodzą z: Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu.

Najnowszy przekład z języków oryginalnych z komentarzem © Edycja Świętego Pawła, Częstochowa 2011 ISBN 978-83-7797-715-6 © Edycja Świętego Pawła, 2017 ul. Św. Pawła 13/15 • 42-221 Częstochowa tel. 34.362.06.89 • fax 34.362.09.89 www.edycja.com.pl • e-mail: edycja@edycja.com.pl Dystrybucja: Centrum Logistyczne Edycji Świętego Pawła ul. Hutnicza 46 • 42-263 Wrzosowa k. Częstochowy tel. 34.366.15.50 • fax 34.370.83.74 e-mail: dystrybucja@edycja.com.pl Księgarnia internetowa: www.edycja.pl

715A_Tajemnica_nieba_czyscca_ i_ piekla_inside3.indd 4

27.12.2016 08:56

Wstęp Teologowie zastanawiali się nad tematyką życia po śmierci nie z próżnej ciekawości. Pragnęli jednie zgłębić wiarę, aby lepiej nią żyć. Zresztą, nie odnosi się to wyłącznie do teologów, ale także do Kościoła. To przede wszystkim Kościół chciał zgłębić prawdę życia wiecznego, przepowiadaną przez Jezusa, ale jednocześnie pełną tajemnicy. Zachęcała do tego sama wiara, która żyje jednocześnie tą tajemnicą i jej siłą.

Jeżeli teologia była czegoś ciekawa, to przede wszystkim prawdy o sytuacji człowieka względem Boga. Pytając więc o niebo, czyściec czy piekło, teolog pytał jednocześnie o sens aktualnej rzeczywistości duchowej i egzystencjalnej, o sens radości i smutku, cierpienia czy innych trudności. Pytał, jak się ma sytuacja obecna do sytuacji, jaka miała miejsce przed upadkiem Adama i Ewy. Wiedząc, że Bóg nie może zrezygnować ze swoich planów wobec stworzenia, pytał, jak to nastąpi, wszak pragnienie szczęścia i radości człowiek już nosi w sobie. Nosi w sobie też powołanie do ostatecznej bezgrzeszności. Przynajmniej w części realizuje ją już teraz, ale kiedy będzie mógł aktualizować ją w pełni?

Kościół, który chce być pewnym przewodnikiem po drogach życia, pytając o przyszłość swoich wiernych, interesował się jedno5

715A_Tajemnica_nieba_czyscca_ i_ piekla_inside3.indd 5

27.12.2016 08:56

TAJEMNICA NIEBA, CZYŚĆCA I PIEKŁA cześnie teraźniejszością. Odpowiadał, że z przyszłością ostateczną jest podobnie jak z przyszłością doczesną: nasze jutro, dobre lub złe, zależy w znacznym stopniu od naszego dzisiaj, od tego, co robimy i jak to robimy. Tego, kto w swoim dzisiaj doświadcza przyjemności bycia blisko Boga, nie trzeba przekonywać, że spotkanie z Nim w przyszłości będzie bez porównania bardziej przyjemne i o wiele piękniejsze. Także kiedy pytano, w jakim ciele zmartwychwstaniemy, Kościół zachęcał, aby wierzący już dzisiaj doświadczali mocy Bożej, która uzdrawia duchowo również ciała, uzdalnia je do czynienia dobra i współpracy z łaską, czyni je świątynią Ducha Świętego. Głosił to, ponieważ uważał, że wyłącznie z tej perspektywy nabierają pełnego sensu pytania, które dotyczą stanu naszych ciał po zmartwychwstaniu. Święty Augustyn, podobnie jak w wielu innych kwestiach, wyrażał także prawdę mocnego powiązania życia ziemskiego z życiem wiecznym. Zapraszał do uważnego i roztropnego przeżywania teraźniejszości, aby mocno i radośnie przeżywać pośmiertną przyszłość. Życie jest jedną organiczną rzeczywistością, dzieloną na część widzialną i niewidzialną. Uważam, że warto przypomnieć w tym miejscu myśl świętego, która nadal przemawia do każdego, niezależnie od sytuacji historycznej czy egzystencjalnej, w jakiej się znajduje. W komentarzu do Psalmu 148, 1-2 św. Augustyn pisał: Rozmyślanie nad naszym ziemskim życiem ma być pochwałą Boga, ponieważ i radość wieczna naszego przyszłego życia będzie polegać na chwaleniu Boga. Otóż nie będzie przygotowany do tego życia przyszłego ten, kto się do niego nie przysposobi już teraz.

A więc obecnie Boga wielbimy, ale też zanosimy do Niego nasze błagania. Uwielbienie zawiera radość, a modlitwa jęk. Jeszcze nie posiadamy tego, co nam zostało obiecane, lecz Ten, który dał nam te obietnice, jest wiarygodny: dlatego radujemy się pełni nadziei; 6

715A_Tajemnica_nieba_czyscca_ i_ piekla_inside3.indd 6

27.12.2016 08:56

Wstęp ale jeszcze tego nie mamy, więc smucimy się, pragnąc. I dobrze jest dla nas pragnąć, aż przyjdzie to, co zostało obiecane, wtedy przeminie jęk, nastąpi tylko uwielbienie.

Z powodu tych dwóch okresów: jednego, który trwa obecnie, wśród pokus i doświadczeń tego życia, i drugiego, który kiedyś nastąpi, czasu radości i bezpieczeństwa, postanowiono obchodzić dwa okresy: poprzedzający Wielkanoc i następujący po niej. Ten pierwszy okres, przed Wielkanocą, jest obrazem utrapień, w których tkwimy, a okres Wielkanocy […] wyobraża przyszłą, oczekującą nas szczęśliwość. W czasie przed Wielkanocą obchodzimy to, co teraz jest naszym losem; to natomiast, co obchodzimy w czasie po Wielkanocy, oznacza to, czego jeszcze nie posiadamy. Dlatego ten pierwszy okres spędzamy na postach i umartwieniach, w tym drugim kończymy posty, a wielbimy Boga. To znaczy śpiewane przez nas: Alleluja.

Te dwa okresy zostały nam ukazane w Chrystusie, naszej Głowie. Męka Pana to życie obecne razem z nieuniknionym w nim wysiłkiem, cierpieniem, a na koniec i umieraniem. Ale zmartwychwstanie i wstąpienie przez Pana do chwały jest zapowiedzią życia, które będzie nam dane.

A więc wzywamy was, bracia: Uwielbiajcie Boga! Do tego właśnie zachęcamy się wzajemnie, gdy śpiewamy: Alleluja. Chwalmy Boga, mówisz twojemu bratu, a on to samo mówi do ciebie. Ta wzajemna zachęta już sama przez się przynosi to, do czego zachęca. Ale chwalcie Boga z całego serca, niech wielbią Boga nie tylko wasz język i głos, ale także wasze sumienie, wasze życie i wasze czyny.

Oto wielbimy Boga teraz, zebrani w świątyni, ale potem, gdy każdy wraca do siebie, to jakby zaprzestał Go wielbić. Otóż niech nie zaprzestaje żyć dobrze, i niech zawsze chwali Boga. Bo zaprzestajesz Go wielbić wtedy, gdy się oddalasz od prawości i tego, co się Bogu podoba. I przeciwnie, jeśli czynisz to, co sprawiedliwe, to nawet wtedy, gdy język twój milczy, życiem swoim głośno wołasz, 7

715A_Tajemnica_nieba_czyscca_ i_ piekla_inside3.indd 7

27.12.2016 08:56

TAJEMNICA NIEBA, CZYŚĆCA I PIEKŁA Bóg zaś skłania się ku twojemu sercu. Jak bowiem uszy nasze są nastawione na nasze głosy, tak uszy Boga na nasze myśli1.

Jezus bardzo wiele mówił na temat potępienia wiecznego. Korzystał przy tym z metafor, np. z metafory ciemności, więzienia, wyrzucenia na zewnątrz, męki i ognia czy metafory śmierci i zatracenia.

Tak często mówił o piekle, ponieważ pragnął przestrzec przed nim; nie chciał, aby ktokolwiek dostał się tam. Dlatego każde zdanie Ewangelii jest słowem miłości. Także wtedy, kiedy Jezus mówił o potępieniu wiecznym, czynił to z miłości do nas. „Syn Człowieczy przyszedł przecież szukać i zbawić to, co zginęło” (Łk 19, 10).

Ewangelia jest wielką obietnicą zbawienia i zarazem zachętą, aby je przyjąć, aby otworzyć się na Boga i przyjąć Jego pomoc, którą nam oferuje, potrzebną do tego, by dobrze żyć. Ewangelia mówi jednak, że człowiek jest wolny, że ma realną możliwość zmarnowania swojego życia, że może zasłużyć sobie na wieczne odrzucenie. Dlatego św. Paweł zachęca: „z lękiem i drżeniem starajcie się o własne zbawienie” (Flp 2, 12). Pan Bóg nas kocha, ale właśnie dlatego, że nas kocha, traktuje nas poważnie i nie bagatelizuje naszych grzechów.

O tym, jak również o wielu innych kwestiach związanych z życiem wiecznym, które zaczyna się już w życiu ziemskim, chcę pisać w tej książce2. Oddaję ją do rąk czytelnika z radością, ale zarazem z pewnym niepokojem, czy wystarczająco jasno wyraziłem piękno nieba, którego pragnienie powinno być nieustannym źródłem tęsknot i siłą do dobrego życia na ziemi. Czy, przeciwnie, Z komentarza św. Augustyna, biskupa, do Psalmu 148, [w:] Liturgia godzin, t. 2, sobota V tygodnia okresu Wielkanocy, Pallottinum 1984, s. 676-677.

2 Zainteresowanych tym tematem pragnę odesłać do mojej bardziej obszernej pozycji: Z. J. Kijas OFMConv, Niebo – w domu Ojca, czyściec – dla kogo; piekło – w oddaleniu, Kraków 2010.

1

8

715A_Tajemnica_nieba_czyscca_ i_ piekla_inside3.indd 8

27.12.2016 08:56

Wstęp oddałem – przynajmniej w części – ohydę piekła, tylko wtedy może budzić ono wstręt i zmobilizować do nawrócenia. Czy udał się ten zamiar? Ocenę zostawiam czytelnikowi.

Rzym, 5 maja 2016 r.

Wniebowstąpienie Pańskie

715A_Tajemnica_nieba_czyscca_ i_ piekla_inside3.indd 9

27.12.2016 08:56

715A_Tajemnica_nieba_czyscca_ i_ piekla_inside3.indd 10

27.12.2016 08:56

NIEBO

715A_Tajemnica_nieba_czyscca_ i_ piekla_inside3.indd 11

27.12.2016 08:56

715A_Tajemnica_nieba_czyscca_ i_ piekla_inside3.indd 12

27.12.2016 08:56

O naszej niebieskiej ojczyźnie

T

ęsknota za szczęściem trwałym, mocnym, głębokim, pełnym, interesującym itd. spowodowała, że serce człowieka jest niespokojne i wyczekujące. Od chwili urodzenia tęsknimy za nim. Pragniemy go i wyczekujemy. Dążymy do osiągnięcia takiej radości, która nie przemija ani nie ulega zniszczeniu, której nic ani nikt nie potrafi zmącić. Chcemy, aby nieprzerwanie trwała, ale jednocześnie, aby nie była w żadnym przypadku nudna czy bierna, lecz aby ewoluując pod względem jakościowym, zawsze była nowa, zaskakująca i atrakcyjna.

To właśnie nieodparta tęsknota za szczęściem, genetycznie wpisana w życie człowieka, była niezwykle twórczą siłą dążącą do zaspokojenia tej tęsknoty i wyobrażeń o szczęściu. Człowiek próbował wyobrazić sobie idealną krainę szczęścia, w której zajmował miejsce szczególne i kosztował wyjątkowych przyjemności. Im trudniejsze bywały czasy, tym było więcej i to coraz bujniejszych wyobrażeń o szczęściu, jakie nas czeka po śmierci.

Rodziły się bardziej lub mniej bogate obrazy zaświatów, krainy wiecznego szczęścia i niezmąconych niczym przyjemności, wyobrażenia rajskich ogrodów, intelektualnych czy estetycznych doznań, radości, których nie było w ziemskim życiu.

13

715A_Tajemnica_nieba_czyscca_ i_ piekla_inside3.indd 13

27.12.2016 08:56

NIEBO Niemal każda epoka miała swoje niebo, za którym stał jej obraz wiecznego szczęścia. Ci, którzy je tworzyli, np. święci czy mistycy, teologowie, poeci czy wielcy wizjonerzy mówili również o warunkach koniecznych do jego osiągnięcia. Zarówno w odległej starożytności, jak i w wiekach następnych, a nawet w niedalekiej od nas przeszłości człowiek wyobrażał sobie wieczną krainę jako miejsce wiecznego szczęścia, życia obfitującego w radość, poczucie bezpieczeństwa, w przyjazne relacje z otoczeniem. Miał rację francuski matematyk, fizyk i myśliciel, Blaise Pascal (1623-1662), który w dziele zatytułowanym Myśli pisał: Wszyscy ludzie pragną być szczęśliwi: nie ma tu wyjątku; mimo różnych środków wszyscy dążą do tego celu. To, że jedni idą na wojnę, a drudzy nie, wynika u obydwu z tego samego pragnienia, skojarzonego z odmiennym sposobem patrzenia. Wola nie czyni najmniejszego kroku inaczej jak ku temu celowi. Jest to pobudka wszystkich ludzi3.

Obraz nieba jako miejsca wiecznej szczęśliwości aktywizował człowieka od zawsze. Myślenie o radości, której brak w życiu ziemskim, ale której pełno jest w niebie, uskrzydlało człowieka.

Pozwalało mu pokonywać trudności, znosić codzienne cierpienie, z którego negatywnych objęć nigdy nie był w stanie się do końca uwolnić. Marzenia o szczęściu gdzieś w niebie uwalniały go ze smutku, wprowadzając w jego życie nadzieję na lepszą przyszłość, radykalnie inną od doświadczanej. Oczywiście marzenia nie zmieniały jego materialnie trudnej sytuacji, nie wyprowadzały go z nie najlepszej sytuacji ekonomicznej ani nie pozwalały na zmianę stanu społecznego, ale… Cała ich siła tkwiła właśnie w tym „ale”, czyli w głębokim przekonaniu, że chociaż teraz jest 3

B. Pascal, Myśli, tł. T. Boy-Żeleński, Warszawa 1983, s. 144.

14

715A_Tajemnica_nieba_czyscca_ i_ piekla_inside3.indd 14

27.12.2016 08:56

O naszej niebieskiej ojczyźnie źle, smutno, biednie, to w niebie będzie odwrotnie. Wiara podpowiadała, że dzisiaj jest źle, ale jutro będzie już dobrze. Tęsknota za niebem zmieniała serce człowieka, wzmacniała jego wolę do nieustawania w czynieniu dobra, za które nagrodą jest szczęście wieczne. Nierzadko odnosiło się wrażenie, jakoby człowiek bardziej wierzył w to, co go czeka, niż w to, czego sam doświadczał.

Oczekiwanie na niebo rozbudzało w nim wielką energię i duchową siłę, które pozwalały mu wznosić się swoimi marzeniami ponad mizerie codziennego życia. Tęsknota za szczęściem wiecznym pozwalała mu być dobrym i szlachetnym, dawała siłę do walki ze złem i grzechem, czego owocem miała być nagroda wieczna.

Myśli o niebie rozbudzały go do nowego życia, wlewały w jego serce odwagę, wzmacniały jego wolę w walce z tym, co mierne, słabe, płaskie, co daje wyłącznie chwilowe zadowolenie.

Człowiek bardzo kocha niebo. Tęsknota za nim obecna jest zasadniczo u wszystkich ludzi. Niekiedy zmianie ulegać może jego lokalizacja, ale nie istnienie. Ci, którzy wierzą obietnicom Boga, umiejscawiają go po śmierci w boskich zaświatach, ci natomiast, którzy nie przyjmują istnienia Boga – szukają swojego nieba w obecnym życiu, kumulując przyjemności cielesne, estetyczne i ziemskie.

Dla chrześcijanina istnienie nieba jest tajemnicą wiary, której choć w pełni nie rozumie, ale ją przyjmuje. Jest to jednak tajemnica miła sercu, ponieważ zawiera w sobie mocny ładunek nadziei.

Niebo rozjaśnia tajemnicę życia człowieka, które wykracza poza granice materialności, poza zasięg stworzonych zmysłów. Niebo informuje żyjącego o jego możliwych losach po śmierci.

Chrystus wypowiadał się wielokrotnie na temat nieba. Mówił nie tylko o jego istnieniu, ale także o jego naturze. Radość w nim porównywał z radością uczty weselnej, a nawet uczty królewskiej, która jest o wiele większa od codziennych przyjemności. Zapewniając swoich słuchaczy, że w domu Jego Ojca „jest 15

715A_Tajemnica_nieba_czyscca_ i_ piekla_inside3.indd 15

27.12.2016 08:56

NIEBO mieszkań wiele” (J 14, 2), dawał im tym samym nadzieję, że dla każdego jest miejsce w niebie. Oznaczało to, że każdy, kto chce i podejmuje w tym kierunku wysiłki, może tam się dostać. Bóg oczekuje wszystkich, ale nigdy na siłę do nieba nie wprowadza.

Cierpliwie i z miłością czeka na każdego, do każdego wyciąga przyjazną dłoń i każdemu udziela pomocy, czyli swojej łaski, ale nikogo nie wpycha do nieba za wszelką cenę.

Ktoś może mieć pretensje do Jezusa, że nie powiedział wszystkiego na temat domu swojego Ojca. Ale czy była taka potrzeba?

Czy słuchacze Jego przypowieści byli przygotowani na przyjęcie bardziej szczegółowych informacji na temat nieba? Trudno powiedzieć. Trzeba zaufać Bogu i Jego mądrości. Jeżeli powiedział to, co powiedział, oznacza, że według Jego mądrości było to wystarczające na tym etapie historii zbawienia. Taka była miara Bożej pedagogiki. Można się zgodzić z przypuszczeniem wysuwanym przez wielu, że pozostawiając w pewnym ukryciu szczegóły związane z niebem, Jezus otwierał drogę dla ludzkiej wyobraźni wieków następnych. Pozwalał człowiekowi niejako tworzyć osobiste obrazy szczęścia niebiańskiego, snuć – mniej lub bardziej odważne – przypuszczenia i wyobrażenia na temat radosnych przeżyć w zaświatach. Konstruować scenerię zaświatów na miarę swoich duchowych i intelektualnych możliwości.

16

715A_Tajemnica_nieba_czyscca_ i_ piekla_inside3.indd 16

27.12.2016 08:56

Wielka tęsknota za niebem

O

d zawsze niebo znajdowało się w centrum ludzkich zainteresowań, od zawsze człowiek pragnął w nim przebywać.

Było wartością cenną i nad wyraz atrakcyjną, dlatego nikt nie odważył się ani nie chciał podważyć jego istnienia, ponieważ obok źródła nadziei na dobrą przyszłość było ono także źródłem siły do dobrego życia na ziemi. I chociaż zmieniał się jego obraz i lokalizacja, ciągłej ewolucji ulegały ludzkie wyobrażenia o nim, sposoby jego przeżywania, zakres i intensywność doświadczanych przyjemności, samo niebo trwało, zawsze atrakcyjne i pociągające.

Historia uczy, że zmianie poddawano nie niebo jako takie, ale przede wszystkim atmosferę w nim panującą. Klimat życia przyszłego pozostawał w mocnym związku z klimatem czy też z sytuacją, w której znajdował się człowiek, z jego sytuacją ekonomiczną i społeczną, z jego duchowymi czy intelektualnymi zainteresowaniami, z jego trudnościami lub cierpieniami. Jednym słowem, niebo było pozytywną stroną rzeczywistości. Wiązało się pośrednio z radościami, których doświadczał człowiek lub z ich brakiem, dając jednocześnie nadzieję na ich pogłębienie lub uzyskanie. Lecz mimo silnych tęsknot w dużym stopniu niebo pozostawało zakryte mgłą tajemnicy, określonej niepoznawalności. Wynikało to z prostego faktu – Bóg nie wypowiedział się w pełni o jego naturze. Zapewniał o jego 17

715A_Tajemnica_nieba_czyscca_ i_ piekla_inside3.indd 17

27.12.2016 08:56

NIEBO istnieniu, ale nie powiedział dokładnie, gdzie będzie, jakie będzie i czym będzie się charakteryzować. Jedyna pewna obietnica, którą złożył, dotyczyła faktu, że w chwili, kiedy człowiek znajdzie się w nim, spełnią się wszystkie pragnienia, nawet takie, których sobie nie uświadamiał. Z tego zapewnienia rodziły się obficie obrazy boskich zaświatów. Obietnice Boga rozbudzały wyobraźnię wierzących, z której czerpali również siłę do pokonywania trudności dnia codziennego, doznawanej niesprawiedliwości, krzywdy, cierpienia itd. Nawet dzisiaj, rozmawiając z ludźmi, odkrywa się, jak mocno sytuacja, którą ktoś przeżywa, wpływa na wyobrażenia o niebie.

Oto, co na jego temat mówi współczesna młodzież.

Gośka, lat 14: Myślę, że niebo będzie jak najpiękniejszy, nieogarniony ogród, gdzie będzie można się schować albo tańczyć na polanie. Będzie mnóstwo wspaniałych kwiatów i drzew owocowych, strumieni.

Będą małe wioski, w których będą żyli przyjaciele, poznani jeszcze na ziemi. A wieczorami wszyscy będą się razem spotykać, bawić, śmiać i śpiewać.

Michał, 14 lat, uważa: [W niebie] panuje wzajemna miłość, a ludzie czują się tam wspaniale. W niebie panuje także luksus, więc ludzie marzą, aby tam być. Jednak najważniejsze jest to, że tam będziemy żyć wiecznie pod opieką Boga.

Paulina z kolei, 15 lat, widzi to tak: [Niebo to] miejsce wiecznego szczęścia, które jest nagrodą za dobre życie. Doświadcza się w nim stałej obecności Boga, co daje 18

715A_Tajemnica_nieba_czyscca_ i_ piekla_inside3.indd 18

27.12.2016 08:56

Wielka tęsknota za niebem radość, którą tu, na ziemi, trudno nam sobie wyobrazić. Tam możemy wreszcie ujrzeć Boga, który był ukryty przed nami na ziemi.

Łatwo zauważyć, że w wyobrażeniach Gośki, Michała czy Pauliny powracają podobne obrazy nieba, które znała już kultura wcześniejsza. Obraz nieba-ogrodu, nieba-luksusu, na straży którego stoi Stwórca, zrodził się już wcześniej w wyobraźni ludzi. Źródłem szczęścia, pewnej i stałej radości jest Bóg. To właśnie przebywanie w Jego obecności będzie największą naszą radością.

Bardzo zbliżone obrazy nieba, tylko przedstawione przy użyciu bogatszej szaty słownej powracają u starszej nieco młodzieży.

Jeden z młodych mówi: Niebo kojarzy mi się ze szczęściem. Jest to miejsce, gdzie nie będzie już więcej smutku, bólu, zła, problemów, pogoni za wszystkim co materialne. Jest to miejsce, gdzie spotkam wszystkich moich bliskich, a zwłaszcza przyjaciela, za którym tęsknię od dwóch lat. Tam będziemy mieli wiele czasu i będziemy wreszcie razem – piękni i radośni.

A razem z nami będzie Bóg – wreszcie namacalny, bliski i prawdziwy.

Komuś innemu niebo kojarzy się natomiast z rejsem: Po śmierci człowiek wsiada na piękny jacht i płynie na wyspę lub coś w tym rodzaju. W zależności od tego, czy jego życie było dobre czy złe, pogoda i warunki będą dobre lub niekorzystne.

Jeszcze inny napisał: Niebo – tam spoglądają święci, gdy są jeszcze na ziemi. Patrzą z uwielbieniem i pragnieniem. My, zwykli śmiertelnicy, spoglądamy tam zbyt rzadko, ale nie bez sentymentu.

19

715A_Tajemnica_nieba_czyscca_ i_ piekla_inside3.indd 19

27.12.2016 08:56

NIEBO Jak więc widzimy, niebo młodym wydaje się czymś bardzo bliskim.

I u jednych, i u drugich zasadnicze rysy nieba pozostają takie same, choć zmienia się intensywność użytych kolorów. I chociaż dla jednych przybiera ono formy duchowe, dla innych – materialne, jedni wierzą w nie mocno, a wiara drugich jest słabsza, nikt z pytanych nie ignoruje rzeczywistości nieba.

Powyższe uwagi dotyczą też studentów. Jeden z nich zapytany o swoją wizję nieba odpowiedział: Niebo kojarzy mi się z wiosną i ciepłem, co pociąga za sobą wszystkie pozytywne uczucia: radość, miłość itp. Natomiast jeśli byłoby to skojarzenie z zimą, to musiałaby to być zima pełna śniegu, z pokrytymi śniegiem choinkami, które można objąć i do których można się przytulić. I jeszcze jedno skojarzenie, tym razem pozaprzyrodnicze: niebo kojarzy mi się ze spotkaniem ze wszystkimi, których kocham, i nie tylko. Można się tam z nimi spotkać, kiedy się chce, o każdej porze.

Dla innego z kolei niebo nie było materialnym miejscem, ale stanem duchowym. Pisze: [Niebo] to stan przebywania z Bogiem, doświadczanie Jego obecności w sposób maksymalny, w pełnej radości i kontemplowaniu Boga. Kojarzy mi się również z dzieleniem się tą radością z innymi.

To miejsce realizowania naszych marzeń, miejsce ciągłego rozwijania się i radości panowania Boga i nowej rzeczywistości.

Jeszcze inny odpowiedział: [Niebo to] podróż w głąb – do środka. Trzymam za rękę Boga i poznaję Jego i wszystkich ludzi. Mam na to czas (wieczność).

20

715A_Tajemnica_nieba_czyscca_ i_ piekla_inside3.indd 20

27.12.2016 08:56

Wielka tęsknota za niebem Nie brakowało także skojarzeń z ogrodem: [Niebo jest] piękną, zieloną i słoneczną krainą, w której panuje wieczny pokój i miłość, wypływające z faktu przebywania z Bogiem.

Ktoś inny napisał: Niebo to spokój. Niebo to ład i sens najgłębszy. Niebo to radość przebywania z tymi, których kochało się na ziemi. Niebo to ciągła świadomość własnego „ja”. Niebo to obecność Tego, którego tak trudno było dostrzec na ziemi. Aniołem nie jestem, ale niebo jest tym, czego pragnę już tu, na ziemi4.

Każdy z ludzi pragnie nieba, ponieważ każdy pragnie szczęścia, zdrowia, radości, pokoju, przyjaźni, bezpieczeństwa, pewności jutra… Każdy z nas tęskni za niebem, bo tęskni za byciem lepszym, doskonalszym, mądrzejszym, bardziej kochającym… Nikt nie może uciec od tych tęsknot. Są trwałe, pielgrzymują z nami, słowem – one nas kochają.

Powyższe wypowiedzi zaczerpnięte są z ankiety przeprowadzonej na potrzeby niniejszej pozycji.

4

21

715A_Tajemnica_nieba_czyscca_ i_ piekla_inside3.indd 21

27.12.2016 08:56

715A_Tajemnica_nieba_czyscca_ i_ piekla_inside3.indd 314

27.12.2016 08:56

Zakończenie

C

zy tego rodzaju pozycja wymaga zakończenia? Skoro to, co najważniejsze, jest jeszcze przed nami, wszystko otwarte, każda z możliwości do realizacji, czy wypada kończyć?

A może bardziej wskazane jest zaczynać, dawać początek nowemu myśleniu i nowemu działaniu, które wyrasta z przekonania, że najważniejsze rzeczy to te, które dopiero nastąpią, a nie te, których się teraz doświadcza? Eschatologia chrześcijańska zdaje się uczyć, że pierwsze i najważniejsze są rzeczy ostatnie, czyli te, które przygotował dla nas Bóg.

Jestem przekonany, że rozważania o rzeczywistościach pośmiertnych, do jakich należą niebo, czyściec i piekło, nie potrzebują zakończenia. Tego natomiast, czego wymagają najbardziej, to duchowego rozbudzenia, które jest również apelem do mądrości i rozważnego postępowania w życiu ziemskim. Niebo, czyściec, piekło są zaproszeniem, aby brać na poważnie to, czego się doświadcza; każą na wszystko, czyli na swoje życie i życie innych, na propozycje, które płyną z zewnątrz i wydarzenia, jakie się rozgrywają wokół, spoglądać z perspektywy wieczności.

Droga do wieczności prowadzi przez śmierć. Ale śmierć, paradoksalnie, niczego kończyć nie zamierza, ale wszystkiemu dopiero nadaje właściwy początek, poszukiwany sens i potrzebną głębię. Życie w niej pozwala rozwinąć w pełni to, co każdy 315

715A_Tajemnica_nieba_czyscca_ i_ piekla_inside3.indd 315

27.12.2016 08:56

PIEKŁO z ludzi od samego początku nosi w swoim sercu, ale czemu nie zawsze jest w stanie nadać właściwe imię, czy określić kierunek tęsknot. Śmierć, chociaż trudna i tajemnicza, ułatwia rozwiązanie tajemnicy życia. Odsłania, kim się jest naprawdę i czego oczekuje Bóg. Dopiero wtedy człowiek widzi wyraźnie obiekt swoich tęsknot. Przegląda się w nim, ocenia i decyduje.

Wiara, która pozwala spoglądać na to, co dzieje się wokół, oczami wieczności, nie przestaje zachęcać wierzących, aby każdy dzień na ziemi przeżywali w perspektywie tego, co ma nastąpić.

Tylko wtedy śmierć ich nie zaskoczy i to, czego doświadczą po niej, nie będzie dla nich rozczarowaniem.

Nie jest to zadanie łatwe ani dla wiary, ani tym bardziej dla wierzących. Świat robi wszystko, aby wypaczyć wieczną perspektywę życia i zawęzić horyzont pragnień człowieka wyłącznie do rzeczy materialnych, chwilowych korzyści, przelotnych przyjemności. Czy mu się to uda? Wiara uczy, że nie tylko świat zabiega o człowieka, ale zabiega o niego również Bóg. Najwyższy był gotów skazać na śmierć swojego Syna, aby przyjść z pomocą człowiekowi, odkupić jego grzechy i wskazać mu prostą drogę do nieba. Niewyobrażalna jest więc Boża miłość.

Pozostaje zatem zachęcić czytelnika, który był mi dotąd wiernym towarzyszem rozważań o naturze wieczności, do dalszej, ale już osobistej refleksji. Z pewnością nie będzie ona stratą czasu.

Im trudniej zatrzymać szybko mijający czas, tym bardziej musimy starać się to czynić, aby nie porwał nas wartki nurt wydarzeń, przelotnych i łatwych doznań, zmartwień bez znaczenia i pragnień bez większych szans na poprawę życia. Myśląc natomiast o niebie czy piekle, można lepiej smakować chwile, nadając im głębszą wartość.

316

715A_Tajemnica_nieba_czyscca_ i_ piekla_inside3.indd 316

27.12.2016 08:56

Spis treści Wstęp. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 NIEBO O naszej niebieskiej ojczyźnie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Wielka tęsknota za niebem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Co o niebie mówi Stary Testament . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Co nowego wnosi Nowy Testament . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

A jakie będzie nasze niebo?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Podobnie, a jednak inaczej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Czemu służył materialny opis nieba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Niebo jest wielokrotnością ziemskich dobroci . . . . . . . . . . . . . .

Jest darem łaski i owocem wysiłku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

A jak będzie w niebie? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Myśleć według prawa serca . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Czy ufać popularnym wyobrażeniom nieba? . . . . . . . . . . . . .

Wieczność obejmuje wszystkie czasy . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Miłość przede wszystkim . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Czas i wieczność spotykają się ze sobą . . . . . . . . . . . . . . . . .

Rzeczywistość bardzo dynamiczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Piękno w samej przyjemności podróżowania. . . . . . . . . . . . .

Pragnienia ciągle żywe i spełniane . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Niebo nie jest zmrokiem, ale porankiem . . . . . . . . . . . . . . . .

Przyjemność bycia z Bogiem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Bóg raduje się razem ze zbawionymi . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

715A_Tajemnica_nieba_czyscca_ i_ piekla_inside3.indd 317

13 17 22 27 32 34 36 39 42 48 50 53 56 59 62 66 70 73 76 78 81

27.12.2016 08:56

Radość bycia razem. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87 Także ciało dostąpi zbawienia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90 Ciągłe wzrastanie i bogacenie się . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95 Pokój, przyjemność i miłość . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104 Co to znaczy: różni między sobą, ale równi w szczęściu?. . . . 109 CZYŚCIEC O mocnej nadziei na szczęście wieczne . . . . . . . . . . . . . . . . 117 Czy Biblia mówi o czyśćcu?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120 Życiowy stan człowieka i modlitwa (2 Mch 12, 41-45). . . . . 122 Realna możliwość oczyszczenia (1 Kor 3, 13-15). . . . . . . . . 126 Czyściec obecny także gdzie indziej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 Refleksja nad codziennym doświadczeniem . . . . . . . . . . . . 132 Kara jakby ognia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 136 Oczyszczenie także przez wodę . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140 Popularyzacja czyśćca . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143 Ważne odczucia ludzi wierzących. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149 Źródła grzechu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 152 Życie w perspektywie wieczności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 160 Miarą doskonałości człowieka jest Chrystus . . . . . . . . . . . . 163 Odwieczne pragnienie doskonałości. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166 To człowiek będzie swoim sędzią. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171 Dojrzewanie do Miłości. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 174 Cierpienia, które oczyszczają . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 180 Bóg Miłosierny wychodzi do człowieka . . . . . . . . . . . . . . . . 187 Solidarność żywych i umarłych. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 193 Kościół wstawia się za zmarłymi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 197 Antycypowanie czyśćca już tutaj, na ziemi. . . . . . . . . . . . . . 205 Oczyszczanie się przez Chrystusa, z Chrystusem i w Chrystusie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 209

715A_Tajemnica_nieba_czyscca_ i_ piekla_inside3.indd 318

27.12.2016 08:56

PIEKŁO Dlaczego warto mówić o piekle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Wspólne przebywanie wszystkich zmarłych. . . . . . . . . . . . .

Przykre życie w szeolu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . „Rodzenie się” piekła. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Niebo i piekło wpisane w królestwo Boże. . . . . . . . . . . . . . .

Jezus nie straszy, ale ostrzega . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Jezus mówi również o sądzie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Miejsce wiecznego potępienia. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Co jeszcze można powiedzieć o piekle . . . . . . . . . . . . . . . . .

Tęsknota za sprawiedliwością . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Życie ziemskie w parze z życiem wiecznym. . . . . . . . . . . . .

Bolesna niemożność kochania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Różne formy zadawania cierpienia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Czy winna jest ludzka wolność?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Sąd w obliczu Boga Miłosiernego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Myśli nasze nie są myślami Bożymi . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Wybór trudny, lecz nieodzowny. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Trzeba traktować na serio możliwość utraty szczęścia. . . . .

Dlaczego piekło chrześcijańskie jest najsroższe. . . . . . . . . .

Liczy się życie mądre i odpowiedzialne. . . . . . . . . . . . . . . . .

Wezwanie do miłości i rozwagi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Czy wszyscy będą cierpieć równo? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Modlić się i mieć nadzieję. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Milczenie jest złotem. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

213 218 221 224 229 232 235 239 248 253 256 260 263 272 276 278 283 286 289 292 298 304 307 312

Zakończenie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 315

715A_Tajemnica_nieba_czyscca_ i_ piekla_inside3.indd 319

27.12.2016 08:56

Zdzisław Józef KIJAS OFMConv

Od zawsze tematy nieba, czyśćca i piekła budziły ciekawość ludzi.

Ksiądz Kijas w swych rozważaniach uchyla rąbka tajemnicy. Pisze zarówno o niebie – darze Ojca, o czyśćcu, który jest oczekiwaniem na spotkanie z Miłością, jak i o piekle, czyli wiecznym oddzieleniu od Boga.

Przybliżając czytelnikom naturę wieczności, przytacza jednocześnie podstawy biblijne, nauczanie Kościoła i świadectwa świętych. Zachęca przy tym do osobistej refleksji.

Zdzisław Józef

Tajemnica NIEBA, CZYŚĆCA i PIEKŁA

„Z pewnością nie będzie ona stratą czasu. Im trudniej zatrzymać szybko mijający czas, tym bardziej musimy starać się to czynić, aby nie porwał nas wartki nurt wydarzeń, przelotnych i łatwych doznań, zmartwień bez znaczenia i pragnień bez większych szans na poprawę życia. Myśląc natomiast o niebie czy piekle, można lepiej smakować chwile, nadając im głębszą wartość”.

KIJAS OFMConv

profesor nauk teologicznych, laureat nagrody naukowej Katolickiego Stowarzyszenia „Civitas Christiana” 2007, relator Kongregacji Spraw Kanonizacyjnych, profesor Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie, były rektor Papieskiego Wydziału Teologicznego św. Bonawentury – Seraphicum w Rzymie.

Autor wielu pozycji naukowych, tłumaczonych na włoski, hiszpański, angielski. Ostatnio opublikował książki „Siła charakteru. O wadach i cnotach”, Kraków 2015, oraz „Siła mądrości”, Kraków 2016.

www.edycja.pl

715A_Tajemnica_nieba_czyscca_ i_ piekla_inside3.indd 320

27.12.2016 08:56