Што мы ёсць?
Мы -- віртуальны альманах vostraŭ, у якім збіраецца пісьмовая і графічная студэнцкая творчасць. Мы ствараем прастору для інтэгравання маладых творцаў ЕГУ.
На што можна спадзявацца, прыплыўшы на vostraŭ? Можна спадзявацца на магчымасць быць пачутым, правесці час цікава і з карысцю. намалявала Анастасія Стасюкевіч
овы яблык кампутар студэнцкае прадстаўніцтва шпалеры дзеясловы дрэвы бегаць плынь свядомасці о дарэчы дарэчы ама акуляры хутка цмокі жыве канапа уводзіны глыбокія студзень не пудзіла скоцкая патрэба старыя немцы мастацт мучаны гвалтоўна кібернэтыка вада вусюкі-базукі перфоманс падстава пост-панк піць макароны опера няміга аліса хлеб цвіль падабайка хмарачос пенал вір дарога валасы спаць спаць спаць больш пост веганы дызайн джынсы шкарп адыё кнопка запіс шэры металёвы матыль першае сярод знік аловак свабода не тут пастафарыянства вада жыве кол упінікі канкурэнты вада павялічыла мозг наша доля вада сёння мапа ружы выкапалі зброя адказаў рашэнне прагул п ва вада капялюш саладуха алкаголь вярнуся чужая мілая вінаград зялёны міхайлаў вочы птушка гітара самота лісты фота вада прыходзіш такая ж радзей крышачку чарка далёка вада вада снег самотны гарбата гарэлка вада правакацы ечар цемра анталогія папера чамадан вакзал вільня гара князь будынак прашпэкт гуманітарныя веды махнач пакет в дошка паштоўка падруччнік чоўн шрыфт елка рок крок каляды кава цішотка вада старонка люстэрка чорнае гірлянд укулеле фотаздымак дыктаваць вада каларыфер судок комік сэнс садавіна сядзець на метрах дыялект таймс нью ром эўскі іваноў ідэялогія ніхто не будзе там учытвацца бож эсэ рэлігія брэнд рэклама касцёл вада сметніца посуд вынес памылка фарбы шкло жалюзі хаўрус цыгарэты крэсла сядзець паўзці лётаць пісаць гармата стыль гэта новы ўзровен перфекцыянізм глыбокі сэнс там дзе нейкі вінаград вёска навука валацуга хістацца газіроўка надзея акрэдытацыя па вада краіна палітычны праект батл па фактах легітымнасць не папулізм вада шыльда расці правы заява рэпрэсіі бюра вада кат бюджэт цырульня паўлін_ка фемінізм альманах востраўка тэорыя вада вада вада вада вада вада рыба вада в вада вада вада вада вада вада вада вада вада вада вада вада вада вада вада вада вада вада вада вада вада вада вада вад
калі гэта востраў, то тут дзесьці павінна быць вада #дыктатурарэдактуры
замалёўка Аліны Длатоўскай візуал Валянціны Фашчанка
Яно ў мяне яшчэ зусім маленькае. Такі мілы пухнаты камячок. Яно вельмі любіць чорную гарбату з цукрам. Раней любіла малако, канешне, але аднойчы паспрабавала гарбатку і змяніла меркаванне. А яшчэ яно вельмі любіць гуляцца. Асабліва ў хованкі. Асабліва са мной. Не ўпэўнена, што магу падлічыць, колькі разоў я ўжо выцягвала яго з-пад ложку. Не ведаю, чым яго прываблівае ўвесь гэты пыл. Хіба што там у мяне стаяць каробкі з рознай лухтой з мінулага. Вось яно згарнецца ў адной з каробак, лапкі пад пыску падсуне і спіць сярод маіх успамінаў. А колькі разоў я здымала яго з кніжных палічак! Ускараскаецца туды, дзе павышэй, уладкуецца на томіку, напрыклад, Караткевіча і пішчыць, злезці само не можа. А як працягнеш рукі – дык не ідзе, нібы яму і там нядрэнна. Другі яго любімы занятак: уцёкі. Толькі што сідзела на вакне ці на балконе, назірала за людзьмі на вуліцы і раптам – шусь у адчыненую фортку! – і ўсё, няма. Раней я непакоілася і хадзіла яго шукаць. Але хутка зразумела, што сэнсу ў гэтым няшмат. На «кс-кс» яно не адгукаецца, малаком яго не завабіш... Цяпер не шукаю, бо ўжо добра ведаю: раней ці пазней знойдзецца само. Вось еду я аднойчы ў тралейбусе, разглядаю юнака, які захоплена слухае музыку, а яно раптам вазьмі і высуні пыску з яго заплечніка! Я нават не здзіўляюся ўжо, проста гляджу ды ўсміхаюся. А юнак бянтэжыцца – думае, што яму. Ці прыйду, напрыклад, да сяброўкі-паэткі ў госці, а яно ляжыць на яе рукапісах, задаволенае, і варкоча. Я тады па-гаспадарску сурова кажу: «Хутка прэч адсюль! У яе сваё ёсць, павусацей за цябе!» Яно, напэўна, крыўдзіцца… Ну і дарма. Я жа вось не крыўджуся. Я разумею: пераходны ўзрост, самы трапны час для дурыкаў. Аднойчы яно вырасце, стане вялікім пухнатым зверам з даўгімі вусамі і будзе фанабэрыста шпацыраваць па маёй кватэры, усім навокал дэманструючы, хто ў гэтай хаце гаспадар. Нарэшце перастане спаць у каробках, ўцякаць і хавацца ў чужых заплечніках. Можа, нават мышэй лавіць пачне? А яшчэ яно будзе пакорліва ўладкоўвацца на маіх каленах, адгукаючыся на: «Кскс-кс, хадзі да мяне». І будзе варкатаць ужо на маіх рукапісах, а не на чужых, нібы кажучы: «Я тваё і нікуды ад цябе не падзенуся». Але калі быць шчырай, я хацела б, каб яно падаўжэй не сталела. Мне будзе надта сумна без яго дураслівых уцёкаў… Аднак пра гэта ўсё ж такі рана хвалявацца. Бо яно ў мяне яшчэ зусім маленькае. Такі мілы пухнаты камячок. І мне вельмі падабаецца частаваць яго чорнай гарбатай з цукрам, выцягваць з маіх пыльных успамінаў, здымаць з кніжнай шафы, атрымліваць ад мілага юнака ў тралейбусе і нават знаходзіць у рукапісах сяброўкі. Нічога, што яно ўцякае і не адгукаецца, калі я яго клічу. Галоўнае, што я ведаю: гэта маё Натхненне.
вершы Ганны Стасенка візуал Анастасіі Стасюкевіч
The Aim
Расстояние
Morality falls in the face of the fear, And animal instincts are here to rule up When faith is not something to make the world clear, Than what should awaken a human in us?
Расстояние, длинною в час, Когда ждёшь любимых у порога, Когда знаешь, что совсем немного И увидишь блеск родимых глаз.
We’re asking ourselves, still don’t have any answer, Believing in dogmas, that fits our souls. We living together alone in our castles And fortresses built on our wounds and our hurts.
Расстояние, длинною в ночь, Меж закатом и восходом ранним Или диском лунным, солнцем дальним, Когда звёздный шарм не превозмочь.
We suffer from us, and it’s not a great pleasure To see that our weaknesses ruin our worlds. The soils we came from became our measures Of judging the footprints we’ll leave after all.
Расстояние, длинною в сон, В мире грёз, невиданных фантазий, Когда мысль в полёте мрак раскрасит Краской, мнимой тайною времён.
Our ancestors fought against wars in the future The Greatest empires of heroes raised up. Those facts are well-known, but the problem is crucial: It’s not black and white, it’s more complex and sharp.
Расстояние, длинною в жизнь, Когда мать дитя лелеет с детства, Сердце боль не видит, счастья вместо, Когда ты любим, как ни вертись.
It’s hard to stay strong in inhuman conditions, When cruel demands of the life must be met Repeating mistakes, being stubborn and vicious, That’s all about shadows of our regrets.
Расстояние, длинною в смерть, Меж слезою и могильным валом, Свечкой, церковью, молельным залом… Иль когда в душе твоей лишь твердь…
We’re sets of ideas and knowledge of ours, We’re mostly afraid of the sound of the truth It shouts with words - weapons, terrible power, Our thoughts are the bullets we senselessly use. Propelled with the matter of reaching the final, We can’t calculate all our steps in advance. We can’t suppress cruelty using our violence Our enemies only exist inside us. We’re not only bodies, which struggle for being, And fight, and fall down, then give up and betray. We conscious, spiritual, we breath deeply willing To live… We experience life. That’s our aim.
фотаздымкі Соф’і Гайдук
эсэ Вікторыі Кірыльцавай візуал Юліі Абрамчык
Тело моё соткано из миллиардов атомов планет, доставленных из самых отдалённых уголков вселенной. Мне хочется думать о том, что некоторые мои атомы помнят о сотворении мира, а может быть, я остригла их вместе со своими волосами, и нисколько об этом не жалею. Я прошла все эволюционные стадии: от червя, копошащегося в грязи и жующго комок водорослей, до огромного белого кита-касатки, наверное, из рода тех самых, кто поёт из глубин океана свою китовую песню чёрному небу. Я смотрю в зеркало, а оттуда на меня в упор глядит пара маленьких крокодильих глаз с яркой жёлтой каймой и узкими опасными вертикальными зрачками. Я поднимаю руку чтобы расчесать волосы, но вместо неё на мою голову стекает слизь огромного осьминожьего щупальца. Кровь моя говорит во мне тем странным забытым языком диких людей гор, пещер, болот и равнин, которые сидели у первобытного огня, укутавшись в свои тёплые звериные шкуры. Этот громкий, полузвериный рык вырывается из груди, когда бывает особенно больно, страшно или одиноко, он стекает со слезами из глаз, с силой вырывается из груди вместе с криком на обидчика, горит ясным огнём, охваченный любовью и страстью. История и род мой насчитывает не так уж и много времени по сравнению с существованием нашей Земли, а уж тем более вселенной. Но история его, тем не менее яркая и пёстрая, напоминает рождественский калейдоскоп в руках ребёнка. На заре я была невзрачной глиняной табличкой, на которой древний египтянин оставлял свои письмена. Моё тело стекало свежей чернильной каплей с пера Шекспира, когда он шептал вслед за своим письмом «To be, or not to be». Я была соломинкой на костре инквизиции и звеном в цепи, сковавшей чернокожих рабов. Я была предпоследней ступенькой на стремянке, на которой стоял Леонардо, рисуя глаза Девы Марии в Сикстинской капелле. Но потом я захотела осуществиться, и с этим мне повезло. Сначала со мной было слово. И слово было у Бога и меня, и мы делили его с ним будто старые приятели в пивной делят поровну между собой скудный ужин и остатки вина. Позже было всё остальное: стремление, чувство, амбиция, страх и неуверенность. На сначала было слово. Мой дедушка был рыбаком. Это первое слово досталось мне от него в наследство и награду просто за то, что я была рождена. Он обучил меня петь вместе с ним песни о море, и я решила погрузиться с головой в мир музыки и освоить несколько музыкальных инструментов. Он читал со мной рассказы, и я неплохо успевала по языкам, литературе и истории. Он ходил со мной на прогулки в парк, и с того момента я полюбила путешествия. Мне не досталось от него ни пронзительных добрых голубых глаз, ни мягких чуть светлых волос, зато досталась любовь к творчеству и любовь смотреть на мир и видеть его широко открытыми глазами. Его ростки, любовно посаженные и взлелеянные, проросли глубоко во мне, и мне хочется верить, ещё принесут плоды. Передо мной сплетается тугим морским узлом настоящее прошлое и будущее. И пока я в нерешительности заношу ногу перед следующим шагом, мой внутренний голос из будущего шепчет мне: «Действуй! В тебе есть сила менять этот мир».
фотаздымкі Антося Сівых верш Вікторыі Кірыльцавай
Не посыпайте голову пеплом, не носите в себе пожарищ. Всякий пепел ранее был костром, расплескавшим багровое пламя прямо на выжженный солнцем вереск, прямо на острый угрюмый камень, прямо на мою тонкую кожу, где после остались следы его безумного бесноватого танца открытые раны, вскрывшие кожу, обнажившие мясо, сосуды и кости. Зияющие раны, которых не видно, что кричат толпой безголосой как ответ на багровое пламя, как ответ на его пепелище. До огня была тонка спичка, забытая в кармане куртки и вспомненная точно вовремя, чтоб быть готовой исполнить своё единственное предназначение. Чья рука стала высшею волей? Чья рука - роковая десница? Кто осмелился вытащить спичку посреди этой голой пустыни, посреди сухоцветов и веток, что сгорают меньше секунды? Та рука что от пепла грязна, что покрыта багровою раной, потянулась к карману проворно, чтобы вытащить тонкую спичку посреди сухоцветов и веток, чтоб устроить ещё пепелище, чтобы снова испачкаться пеплом.
апавяданне «Мурашы» Аліны Длатоўскай візуал Валянціны Фашчанка Мільёны дробных лапак у няспынным руху краналі цела. Ад мезенцаў на руках праз запясці, локці, плечы – да шыі, да твару. Ад грудзей праз жывот, сцёгны, калені – да мезенцаў на нагах. Чорныя мурашы былі паўсюль. Яны сноўдалі па ім, нібы ён... Не, не пакрыты цукровым сіропам, не ляжыць спінай на мурашніку. Нібы ён сам – мурашнік. Мурашы вылазілі з-пад скуры, пакідаючы на целе невялікія купкі. Такія, як з’яўляюцца на глебе па вясне. Ён бескантрольна пляскаў па сабе далонямі, круціўся, але іх не рабілася менш. Яны лезлі ў вушы, у нос, у вочы, блыталіся ў валасах. Яны казыталіся недзе ўнутры. У жываце, у горле, у скронях. У сэрцы варушылася нешта вялікае. Ён адчуваў, як яно перабірае вуглаватымі лапкамі, пстрыкае празрыстымі жорсткімі крылцамі ды адкладвае, адкладвае, адкладвае яйкі. Мурашыная матка. *** Зміцер закрычаў, падхапіўся, упіваючыся пазногцямі ў грудзі, спрабуючы выцягнуць, вырваць з сэрца агідную пачварыну. За вакном шарэў світанак. На фоне чорнага галля дрэваў за падваконнем вымалёўваўся кранальны пухнаты сілуэт, што свідраваў мужчыну пільнымі жоўтымі вачыма. Зміцер знайшоў чорны камячок два тыдні таму, сярод лістападаўскай слоты. Ён жыў адзін ужо амаль дзесяць год – як памерла маці – і адзінота пачала паціху зводзіць яго з глузду. Забраў кацяня дадому, хоць і жывёл не асабліва любіў, і клапаціцца прызвычаіўся толькі пра сябе. Прайсці паўз няшчасную істотку ён не змог. Зміцер правёў рукой па твары, зірнуў на яе – раптам на ёй апынуцца агідныя мурашы. Далонь была чыстай. Мужчына выдыхнуў і ўзняўся. Папрамаваў на кухню. Кот скіраваўся за ім. Бяляш – ну не называць жа яго Чарныш – круціў пысай ад усіх крамных кармоў, якіх бы яны ні былі якасці ды кошту. Малако, сасіскі, вараная рыбка, курыныя катлеткі – усё гэта яму не падыходзіла. Ён еў толькі сырую ялавічыну, прамарожаную ў лядоўні па парадзе ветырынара. У галаве ўсё яшчэ нешта шаргатала ды шкрэблася, па спіне бегалі дрыжыкі. Але ён ведаў рэцэпт ідэальнай раніцы – чорная кава ў кубку ды чорны кот на каленях. І можна забыцца на ўсе начныя жахі. Бяляш вуркатаў, нібы маленькі трактар, і ад гэтага рабілася вельмі спакойна ды цёпла. *** Сем гадзін да канца працоўнага дня. Тэлефонныя званкі здаюцца агідным камарыным піскам. Яны гудуць, гудуць недзе над вухам. Толькі сядзь – далонь у момант цябе размажа. Не сядаюць. Ён проста дрэнна спаў. Так бывае. Пяць гадзін да канца працоўнага дня. Гутарка калег зліваецца ў мушынае гудзенне, якое толькі раз-пораз перарываецца зваротамі да яго. - Зміцер, ты аформіў дамавіну? – сурова пытаецца ў яго менеджарка, падобная да вялікай стрыбаўкі ў сваіх круглых акулярах ды напаўпразрыстым шаліку. - Ш-што? - Дамову, кажу, аформіў? Пасля надта рэалістычнага сну цяжка ўспрымаць рэальнасць. Нічога, пройдзе. Тры гадзіны да канца працоўнага дня. Літары на экране кампутара разбягаюцца, нібы чорныя бліскучыя жучкі. І зноў збіраюцца. Замест “кампутар” – “пакуты”, замест “кліент” – “тлен”, замест “пагадненне” – “пахаванне”. Сёння трэба легчы раней, а не глядзець да трох ночы нейкія дурныя відэа на ютубе. Гадзіна да канца працоўнага дня. Кроплі дажджу павольнымі слімакамі спаўзаюць па шкле, пакідаючы агідныя вільготныя сляды. Адкрытыя парасоны з трынаццатага паверха падобныя да каляровых баговак. Літары выбягаюць з манітора на клавіятуру, на стол, да пальцаў, лезуць чорнымі мурашамі пад рукавы кашулі. Дадому. Тэрмінова дадому.
*** Наступная станцыя… Не ўзнімаць вочы. Не ўзнімаць. Спартыўная. Мурашы сноўдалі па ўсіх, хто быў у вагоне. Па светлых тварыках шумных дзяўчат-падлеткаў, што абмяркоўвалі апошнюю серыю нейкага серыяла. Па маршчыністых руках старэнькай, якая зморана прыплюшчыла вочы. Па сівых вусах рабочага, які задумліва вывучаў газету. Па капелюшах ды шапках, па красоўках ды ботах, па куртках ды футрах, па сумках, заплечніках, каўнерах, шыях, тварах, скронях, насах, вейках, ілбах. Кунцаўшчына. Насупраць сядзеў юнак ды глядзеў проста яму ў вочы. Не міргаючы. Ён нічым не адрозніваўся ад натоўпу. Светлыя валасы набок – цяпер так модна – чорная куртка, завужаныя падкасаныя джынсы, чорныя красоўкі нейкай папулярнай маркі, чорны заплечнік, навушнікі. Але па ім мурашы не поўзалі. Зміцер намагаўся адырваць ад хлапца вочы, але позірк сам вяртаўся да яго. Каменная Горка. Ён шыбаваў да выхаду з метро, не азіраючыся. Да дому заставаўся ўсяго квартал. Там не стане лепш – гэта ўжо відавочна, але ён хаця б не будзе небяспечны для іншых. Вып’е супакаяльнае і пасне. А заўтра ўсё прыйдзе да нормы, усё стане, як раней. Вялізная жоўтая крама будаўнічых матэр’ялаў, нібы забытае на стале масла. Шэрагі бабулек, якія нападаюць на кожнага, хто пройдзе праз калідор іх тавараў і нічога не набудзе. Роўныя вафельныя прамакутнікі шэрых дамоў. Хутчэй. І не глядзець нікому ў твар. У сэрцы зноў заварушылася, распраўляючы крылы, мурашыная матка. Казытала ў лёгкіх, пяршыла ў горле, мігцела, пульсавала перад вачамі. Хацелася распрануцца, легчы на асфальт ды катацца па ім, катацца, катацца, пакуль усе чорныя пачварыны не пакінуць ягонае цела. Нічога не атрымаецца. Яна – унутры. Адкладае яйкі, нараджае і нараджае новых мурашоў. *** Ён адчуў, што яго зараз званітуе. Спыніўся, хоць да пад’езду заставалася некалькі крокаў. Паспрабаваў набраць у грудзі паветра, закашляўся, схіліўся над сметніцай. Яго раптам схапілі за плячо, прымусілі выпрастацца. Юнак з метро жорстка выцяў яго кудысці ў сонечнае спляценне і зноў выпрастаў. - Набірай паветра. Лёгка сказаць. Зміцер таргануўся ад юнака, але той мацней сціснуў руку на яго плячы. Хто ён? Што яму трэба? Да гопніка не падобны, да злачынцы таксама… Ён зноў працінаў Зміцера позіркам. Зялёныя, надзіва яркія ў вечаровым штучным асвятленні, вочы. Юнак выцяў мужчыну яшчэ раз, але не даў сагнуцца, прыціснуў да сябе і горача зашаптаў нешта на вуха. У пявучых спалучэннях словаў пазнаваліся знаёмыя, родныя, але Зміцер ніяк не мог уцяміць, што яму кажуць, дачуць усё цалкам, дабрацца да сэнсу. Юнак сунуў мужчыне ў руку чорны скураны мяшэчак. - Заварыш і вып’еш перад сном. На ноч адчыніш фортку. Але ты павінен быць упэўнены, што гэта ўсё, - ён зноў ткнуў яго ў грудзі, але ўжо нямоцна, - у тваёй галаве. Не у сэрцы, не пад скурай – у галаве. Ты зразумеў? Зміцер, вызваліўшыся ад яго жорсткага хвату, пачаў пяціцца да пад’езду. - Абавязкова адчыні фортку, - сур’ёзна нагадаў юнак. – Інакш памрэш. *** Міліёны дробных лапак у няспынным руху краналі цела. Ад мезенцаў на руках праз запясці, локці, плечы – да шыі, да твару. Ад грудзей праз жывот, сцёгны, калені – да мезенцаў на нагах. Ён ляжаў ды глядзеў у столь. Па ёй таксама бегалі мурашы і цені фіранак, якія варушыліся ад ветру.
У пакоі было халодна і ён некалькі разоў падрываўся зачыніць вакно, але ў апошні момант нешта яго стрымлівала. - Гэта ўсё – у маёй галаве. Гэта фантазія, тлум. Бяляш нярвова гасаў па кватэры. Такім Зміцер яго яшчэ не бачыў. Ён караскаўся на фіранкі, драў мэблю, шыпеў на гаспадара ды кідаўся на яго, выпусціўшы кіпці. Зміцер намагаўся не звяртаць на яго ўвагу. Пэўна, свежае паветра і пахі вуліцы далі яму ў галаву. Гэта таксама пройдзе зраніцы. Усё зраніцы пройдзе. Бо ўсё гэта толькі ўяўленне. Гэта ўсё ў яго ў галаве. Міліёны лапак скіраваліся да падбароддзя, шчок, ілба. У скронях загуло, зашаргатала, заскрыпела, нібы там сапраўды ладзілі новы мурашнік. Кот сеў на падваконне ды ўставіўся кудысьці ў цемру вуліцы, нібы зачараваны. - Усё ў галаве. Усё ў галаве, - нібы мантру паўтараў Зміцер. Мурашыная матка пад сэрцам пстрыкнула крыламі, пакруцілася, варушачы вусікамі, ды папаўзла ўверх. У горле дзёрла, нібы ён перапаліў дрэннага кальяну, у роце стала кісла ды запахла клапамі. Так часам пахла чырвоная парэчка ў бабулі на лецішчы. Бяляш кідаўся на вакно, нібы з’ехаў з глузду. Зміцер узняўся, стрымліваючы прыступы ванітаў, каб усё ж такі зачыніць фортку – выскачыць, не зловіш. Кот раззлавана кінуўся да яго з кіпцюрамі. Вочы свяціліся чырвоным. Мужчына закрычаў. Кот кінуўся ў акно. Разам з катом у фортку выляцеў перапалоханы крык Зміцера, а з ім быццам бы і мурашыная матка. *** У святле ліхтара ён бачыў юнака з нейкай шклянкай у руцэ. Бяляш стаяў насупраць яго, выгінаючы дугой спіну, ды раз’ятрана крычаў, нават не мяўкаў. Ягоны цень на асфальце рос, рос і рос, ператвараючыся ў вялізную чорную, чарнейшую за яго самаго, пачварыну. Але юнака гэта не палохала. Ён толькі ціха прамаўляў нешта ды маляваў дзіўныя сімвалы. Яны сцякалі з яго пальцаў у паветра блакітнымі іскрынкамі, складаліся ў гіпнатычны малюнак. Разгараючыся, нібы полымя, чырванелі. Зміцер са здзіўленнем пазнаў у сімвалах беларускія арнаменты – такія ён бачыў на бабуліных рушніках. Кот крочыў на юнака, цень папоўз за ім, грозны, небяспечны, падобны да чорнай дыры. Юнак адчыніў шклянку, выліў вадкасць кату ў пысу, выкрыкнуў нешта. Чырвоны арнамент закруціўся, пашырыўся, спавіваючы чорны кашэчы цень, нібы рыбалоўная сетка. Сімвалы загарэліся сапраўдным полымям ды кот з вусцішным лямантам панесся прэч. Юнак зірнуў у вакно, ля якога белы, нібы прасціна, застыў Зміцер, хмыкнуў: - Дабранач, - ды знік у цемры завулка.
“Варгін – паводле беларускіх міфалагічных аповедаў, кашэчы кароль. Вызначаўся Варгін сярод іншых катоў сваім выглядам: ён быў велізарных памераў, увесь чорны, бы смоль, поўсць на ім аж блішчэла, была мяккая і гладкая, а вочы гарэлі агнём. Уваходзячы ў ласку да новых гаспадара ці гаспадьші, Варгін выклікаў у іх найцяжэйшыя псіхічныя расстройствы, непаддатныя ніякім лекам, і, па сутнасці, выводзіў сваіх гаспадароў па-за межы ўсякай сацыяльнасці. Сканчалася ўсё гэта звычайна поўным фізічным і душэўным знясіленнем ахвяры. Народ верыў, што кашэчы кароль Варгін мог сваім варкатаннем выклікаць у галаве таго, хто з ім найбольш бавіўся, з’яўленне рознай жамяры (рою восаў, матылёў і да т.п.) або і зусім маленькіх пачварных істот, ад чаго хворы немінуча павінны быў пакутліва памерці”. («Беларуская міфалогія. Энцыклапедычны слоўнік», с.68-69)
візуал Юліі Абрамчык
вершы Генацыда Дызайнерава ілюстрацыі Анастасіі Стасюкевіч
а памятаеш мы сядзелi на дзiцячых арэлях з бутэлькай таннага вiна i малявалi акварэлi мы думалi, жыцце - гульня несправядлiвая, канечне але не наша то вiна а памятаеш як на даху сядзелi мы ляталi птахi на адным узроунi з намi мы думалi тады, што зналi адзiн другога як нiхто але не разумелi, што i як рабiць нам далей а памятаеш як на ганку сядзелi мы ўзыходзiў ранак мы думалi тады: прайдуць гады а мы не зменiмся нiколi i застануцца нашы ролi ў спектаклi гэтым назаужды
згасаюць тваіх словаў ліхтары я іх паліла доўга і няспынна я уздымала іх пры свеце дагары яны вялі мяне ў самотную даліну і вось цяпер стаю я тут адна і назіраю за апошнім мігаценнем каб апасля ціхенечка сканаць і уваскрэснуць з новым уяўленнем калі знайду я выхад з цішыні то абяцаю, што ніколі болей не будуць хутка так згасаць агні бо буду іх паліць паволі
мы танчым у бясконцым балеце дзе ніколі не зменяцца акты выбухі й стрэлы ў акампанеменце стварылі з нас пакаленне тэрактаў тут дэкарацыі - чорныя хвалі смог і чайкі, якія без мэты лятуць, а мы ўсё плачам ад жалю а нашыя ўсхліпы лятуць на паветра
фотаздымкі Віктара Філіпенка
эсэ Алісы Бычанок візуал Настассі Атрошчанка Интерпретация сегодня – бич искусства или его клеврет Человек вряд ли был бы человеком, если бы в его мире отсутствовала эстетика. Она выражается как в абсолютно обыкновенных вещах нашей повседневности, так и в различных формах искусства, которое очень часто подвергается критике и интерпретации. Возможно поэтому очень часто мы разрушаем интерпретацией искусство, а не наслаждаемся им. В эссе “Против интерпретации” Сьюзен Зонтаг пишет: “Наша задача – не отыскивать как можно больше содержания в художественной вещи, тем более не выжимать из нее то, чего там нет. Наша задача – поставить содержание на место, чтобы мы вообще могли увидеть вещь”. Очень часто по привычке мы пытаемся найти глубину там, где ее никогда не было. Нам как будто кажется, что, например, художнику дано невероятное знание, не присущее всем, но он не может его донести остальным, кроме как завуалировать его в лесной пейзаж или портрет ребенка. Это, конечно же, абсурд. На наше видение предметов искусства повлияла интерпретация, сделав его в большинстве случаев излишне витиеватым. Естественно, человек не может больше бездумно проживать момент, глядя на картину или скульптуру, ибо он уже выше этого, разумнее примитивных людей, у которых не было понятия интерпретации. Но в то же время она настолько срослась с нашим пониманием искусства, что порой мешает нам увидеть и почувствовать его. Человек всё чаще пытается расшифровать что-то, спрятанное в той же картине или скульптуре, словно головоломку, отвлекаясь от предмета своего внимания. И всё это потому, что мы нередко злоупотребляем интерпретацией, толи из-за своей неопытности и непросвещенности, толи из-за чрезмерных знаний, которые уже не дают нам смотреть на вещи просто. Бывают случаи, когда интерпретация не в силах быть, ибо предмет искусства прозрачный. В главе “Рубец на ноге Одиссея” Эрих Ауэрбах приводит пример “Одиссеи” Гомера. Во всех гомеровских произведениях не возникает вопросов, недосказанности. Все, о чем пишет Гомер, не остается в тени, будь то кухонный нож, осел или герой. Каждый элемент имеет своё описание, историю, происхождение, на которое проливается свет. Произведения Гомера ставят четкую точку, но не многоточие, которое могло бы дать возможность читателю на раздумья. Они похожи на отполированное стекло, которое такое же прозрачное и не имеет глубины. Гомеровские поэмы ничего не скрывают от нас, в них не излагается учение и нет никакого иного, тайного смысла. Поэтому Эрих Ауэрбах писал, что анализировать Гомера можно, но нельзя его толковать. В противовес Гомеру Ауэрбах ставит рассказ о жертвоприношении Исаака. Там практически отсутствует описание, поэтому многие элементы остаются в тени и прикрыты завесой тайны. Читатель узнаёт лишь самое главное, а детали остаются на воображение. В отличие от гомеровских персонажей, в данном рассказе присутствует глубина характера героев, есть некий смысл в их прошлом и истории в целом. Лаконичность здесь не мешает повествованию, а держит внимание читателя и сохраняет напряжение, что не удавалось сделать Гомеру в своих произведениях. Здесь есть место интерпретации, как есть место размышлениям читателя, полёту мысли и фантазии. Глава “Рубец на ноге Одиссея” показывает, что там, где все открыто, нет возможности для истолкования. Интерпретацией следует пользоваться разумно, ведь в неправильной ситуация она убивает желание не просто понять, но насладиться искусством и почувствовать его. Критикуя и описывая предмет искусства, человек должен опираться на него, ведь это источник для толкования. Но очень часто про него забывают и начинают искать что-то невообразимое, критиковать несуществующее. Критика должна относиться как к содержанию предмета, так и к его форме, помогая человеку быть союзником произведения. Таким образом, создается общее впечатление, которое не нагромождает сознание и воображение, доставляя удовлетворение. Исходя из вышесказанного, можно заявить, что вернуться к первобытному состоянию, когда исключительно форма искусства уже возбуждала, невозможно. Ведь современному человеку недостаточно просто лицезреть предмет искусства, а произвести при этом мыслительный процесс, который будет неустанно вдохновлять. Но для этого не нужно глубоко зарываться в сознание и пытаться придумать
идею там, где ее не существуют. Можно наслаждаться искусством, не пренебрегая герменевтикой и в то же время наблюдая за цветом, формой, линиями, которые и есть то, что создает эротику искусства, делает его живым.
візуал Віялеты Аляшкевіч
вершы Антося Сівых ілюстрацыі аўтарскія
Тры Крыжы шэрая плыня шайкай машын шпурляе смугу да пагорка пагорак бароняць маўкліўцы-крыжы ў прарэхах празмерных аблокаў лесвіца легла мастом у нябыт лесвіца зношаных сценаў дахі за дахамі мераюць спрыт колькасцю цэглы над сцэнай шыбіны кінутых хатаў — бяздонне свет даўніны, што не ўбачыць смецце ды пыл (ненадоўга) у палоне пэўна няпэўнай задачы пункт, дзе шыбеніцы Гралі з Гігантаў Гідка міналі Гады толькі суседскія шыбы ўзгадаюць шал пакрывелай жуды горка ўзыходзіць уверх праз кварталы з ёю — машыны-смаўжы шэрань пустэчай пагорак кранае — высяцца там Тры Крыжы
цнатлівасць я цалаваў цябе ля гарадскіх ратушаў, у гушчарах, пад помнікамі, пад вострабрамай, на лукішках, на мостах (аўтамабільных і пешаходных) і ў метро дык дзе кажаш я цябе не цалаваў?
The Taster I the street is covered by litter like gloomy remains of hamburgers hidden behind the shadow of highest skyscrappers among crowds of running managers a dirty newspaper flies too little to be noticed by hundreds of rushing eyes nearby as a sign of protest homeless bum stops playing fiddle starved bones lie on his surface while he’s walking there in the middle then grabs a newspaper which bears a title «the only emploee to interview employers» so whose that car that’s standing by an office of major restaurant incorporation service? II when cadillac released its top an alive jelly with a face of a man had hardly stepped outside his can and now he passes urban slop to enter the headquaters
when jelly comes he’s welcomed by a dozen of white-collars he shakes his head and all his chins are moving like harmonica employers seem like anxious twins and hardly second goes but employee enhances relaxed pose subordinates already’ve brought their worker two hundred meals – all frightened to be tasted perhaps by the most influential shirker III Truffles on huge pies, Wasabi on sushi, Black caviar And olivia bushes, Cheese that’s named Pule And Italian drinks — These are a few of his favorite things. If the table wasn’t fortress, if it was as was It simply would crack and it simply would fall, So there won’t be more of a show.
IV
VI
a homeless skeleton holding newspaper is looming to the glass that hides nothing completely nothing, thus a bum is shocked by the tasting that delicious working process
wave, wave, wave, like zombies that come from a grave, like soldiers that seek their fate, all starving are breaking the gate
«why don’t they care about us?» his jaws (without tooth) Touch the glass and his eyes are sticked to that Jelly it’s painful there down the belly: meals here do come so rarely
employers there come they beat one by one all the small all the poor all the dumb. --it’s just first day of work why the fuck do they talk why they wanna get our resources? clear the way for the federal forces!
V
VII
zap! bang! it isn’t a gang, it is just a skeleton loner! he’s broken the glass like winning the chess --with whom? --with her majesty death. the bum is inside he dares to subside a Jelly on first day of working but Jelly is now simply knocking his money from clamping his jaws, and it seems like he hadn’t noticed a homeless while doing his test but … security comes freaking fast so the hero will simply not last not an hour not even a minute — a club just points to his face — bang!
when the battle has gone when the soldiers had fun they’ve abandoned the place to the fortune but the Jelly just set and he ate what he ate without any emotions or caution table now empty was noone other across and noone to provide any groschen
therefore outside that poor race that is starving lying and dying has completely broken the lace.
a silence no sounds of a city but a rapture of passing the goal... he just heard there one sound after which he was lost — that was sound of his own heart burst.
фотаздымкі Аліны Спірыдонавай
апавяданне «Калядныя жаданні» Аліны Длатоўскай візуал Валянціны Фашчанка Пачаць варта з таго, што мне ўжо вельмі шмат год. І я адсвяткаваў столькі Калядаў, што нават не спрабую прыгадаць іх усе. Але ёсць такія святы, якія немагчыма забыць. Я памятаю вясёлыя ды поўныя старажытных абрадаў Каляды першай вясковай сям’і, што жыла тут. Я памятаю неспакой ды надзею на цуды ўчас Калядаў сярод вайны. Тады ад вялікай, шчаслівай сям’і засталіся толькі старыя гаспадар ды гаспадыня. А потым гаспадар застаўся адзін. Тыя сумныя, самотныя Каляды я таксама не магу забыць. Аднойчы не стала і гаспадара. Чатырнаццаць год святы праходзілі паўз мяне. Я стаяў закінуты, нікому не патрэбны, ды зарастаў пустазеллем. Страха мая прагнулася ад цяжару снегу, а сцены аблупіліся. Адзінымі маімі гасцямі ў святочныя зімнія вечары былі дзікі, што заходзілі пачасаць аб мае бярвенні бакі, пакрытыя жорсткім шчаціннем. Калісьці я кожныя Каляды загадваў жаданні, але з часам кінуў. Бо калі за чатырнаццаць год яны не спраўдзіліся, значыць, не спраўдзяцца ўвогуле. Так я думаў кожны раз, як надыходзіў святочны тыдзень ды з вёскі да мяне даляталі пахі смажаных парсючкоў і водгаласы вясёлых спеваў. Але аднойчы здарыўся цуд ды я зноў стаў патрэбным. Яны былі маімі гаспадарамі ўжо некалькі гадоў, але святкавалі тут Каляды ўпершыню. Яркія чырвоныя “Жыгулі” нечакана з’явіліся на пагорку, хоць я ўжо і не спадзяваўся ўбачыць іх да вясны. З радасным віскатам з іх выскачыла малая, якая адразу ж па пояс загразла ў пухнатым слаі снега. Раптам яна, смеючыся, упала ды замахала рукамі ды нагамі. -Мама, тата, я раблю анёла! -Пайшлі ў хату, анёл ты мой. Хутка прыедуць сябры. Трэба ж усё ўпрыгожыць. Я любіў новых гаспадароў. Яны ставіліся да мяне вельмі ўважліва ды клапатліва. Але больш за ўсё я любіў гэтую вяртлявую гарэзу, бо быў для яе цэлым светам цудаў ды прыгодаў. Я адчуваў неверагодную ўдзячнасць за гэта. Я яшчэ ніколі не быў такім прыбраным. Я пераліваўся, мігцеў, ззяў лямпачкамі. Пасярэдзіне гаспадар усталяваў елку, якую яны ўсе разам імгненна аздобілі процьмай каляровых бліскучых цацак. Мяне апанавалі пахі ігліцы, мандарынаў і каляднага печыва, што ўжо было нарэзанае зорачкамі, елачкамі, сняжынкамі ды пастаўленае ў печ запякацца. Малая круцілася ля святочнага дрэўца, нібы ліса, бо на ім яскравымі абгорткамі вабна паблісквалі цукеркі. Але сцягнуць не наважвалася, толькі раз-пораз кідала асцярожныя погляды на бацькоў. Хутка яе адырвалі ад гэтай забаўкі. Прыехалі сябры. Пачалася мітусня, гул, прыгатаванні, але яе гэта мала цікавіла. Яе цікавіў хлопчык, што прыехаў разам з дарослымі. Ціхмяны, але цікаўны, крыху старэйшы за яе, ён кідаў збянтэжаныя позіркі то на яе, то на бліскучыя цукеркі на елцы. Малая гэта сцяміла ды вельмі хутка знайшла тэму для размовы. І агульны занятак. А калі захопленыя прыгатаваннямі бацькі заўважылі, чым пракудлівыя ласуны займаюцца, упрыгожванняў на елцы заўважна паменшала. Затое кантакт быў усталяваны. Пасля яны бегалі адно за адным у спальных мяшках, гуляліся ў хлапечых салдацікаў, біліся пухаўкамі ды проста дурэлі. Урэшт рэштаў маленькая так стамілася ад святкавання, што праспала ўсё застолле і салют, які так чакала. А я глядзеў на рознакаляровыя стужкі ды выбухі ў нябёсах і поўніўся любоўю ды шчасцем. Лепшыя Каляды за ўсё маё жыццё! *** Яна расла ў мяне на вачах, ствараючы тут сваю казку. Я быў яе замкам, яе чарадзейным лесам, паралельным сусветам, быў Хогварцам, Нарніяй, Міжзем’ем, быў нават акіянам! Ды хоць пустэльняй – я быў бы не супраць. Але яна сталела, і казкі, якія займалі яе галаву, набывалі іншы фармат. Цяпер цуды ўсё часцей адбываліся ў яе галаве. Але я ўсё роўна чакаў кожнай сустрэчы з ёй. Яна, напэўна, таксама чакала сустрэчы са мной. Але гас-
гасцей на гэтыя Каляды яна чакала мацней. Яна літаральна не магла ўседзіць на месцы, раз-пораз вызіраючы з вокнаў. -Мам, яны сказалі, што будуць а восьмай? Ужо дзесяць хвілін на дзявятую, а іх няма. -Ты жа ведаеш: яны заўсёды спазняюцца, - маці прытоена ўсміхалася. У гэтыя Каляды я выглядаў яшчэ прыгажэй, чым звычайна, бо мяне цалкам убралі самаробнымі ўпрыгожваннямі з залатой ды срэбнай фальгі. Напэўна, я быў ярчэй за лямпачку. І малой гэта падабалася. Яна сама зрабіла больш за палову ўпрыгожванняў ды неверагодна ганарылася сабой. Паветра зноў поўнілася водарам ігліцы, мандарынаў ды печыва, і, як мне здавалася, марамі ды жаданнямі. Пачуўшы скрып снега пад шынамі, дзяўчо выбегла на ганак, не думаючы нават пра цёплы апранак. Яны прыехалі! Хлапец неверагодна вырас за гэты час. Стаў нейкі надта сур’ёзны, пазмрачнеў, пасталеў. Няўжо і мая малая гарэза ўжо такая дарослая? А, не, пакуль можна не хвалявацца. У хлопчыка паляцела вялікая добра злепленая снежка, не паспеў ён нават выйсці з машыны. Потым быў доўгі снежкавы бой з прыцягненнем бацькоў на абодва бакі, сяброўскай “нічыёй” ды рабленнем вялізнай снежнай бабы ў якасці сімвала міру. А Калядны вечар яны праводзілі асобна ад бацькоў. Сядзелі недалёка ад елкі, паглядялі на штучныя цукеркі ды ціха пасмейваліся. Гутарылі пра кнігі, пра музыку, пра фільмы, абмяркоўвалі розныя гісторыі з жыцця, жартавалі. Ён спяваў, яна слухала. Яна смяялася, слухаў ён. Я крыху зайздросціў хлапцу, бо толькі ён адзін і існаваў для яе зараз. Аднак я быў рады за яе. Бо яна выглядала вельмі шчаслівай. Больш шчаслівай, чым тады, калі цягала разам з ім цукеркі з елкі. Вочы яе ззялі ярчэй, чым усе цацкі ды лямпачкі. І гэта было маім найлепшым упрыгожаннем. На салют, які заўсёды ладзіў яго бацька, яны пайшлі разам. І я ведаў, якія жаданні яна загадвала гэтай ноччу. *** Але жаданні ніколі не спраўджваюцца – так яна скажа праз некалькі год, святкуючы Каляды. Увесь перадсвяточны дзень яна правяла са мной, упрыгожваючы ды аздаюбляючы. Я быў рады і не рады адначасова. Бо маёй любімай маленькай гарэзы больш не было – замест яе з’явілася сталая дзяўчына, якая больш не верыла ў Калядныя цуды. Цяпер яна была такой высокай, што лёгка дацягвалася да вершаліны елкі ды самастойна ўмацоўвала там яркую чырвоную зорку. Пад самай столлю гаспадары падвесілі вялізны вянок з яловых галін і яна цяпер, стоячы на крэсле, прыладжвала да яго каляднае печыва. Гэта было няпроста і я хваляваўся, што дзяўчына можа ўпасці. Але яна была вельмі засяроджаная ды сканцэнтраваная. Настолькі, што нават не пачула, калі ўва двор заехала машына. А можа, проста зрабіла выгляд, што не пачула. Юнак, а ён цяпер быў менавіта юнаком, збянтэжана з’явіўся на ганку, хітнуў галавой замест вітання ды каротка пацікавіўся: -Куды паставіць пачастункі? -Аднясі на кухню, - не адрываючыся ад справы, адказала дзяўчына. -Дапамагчы нечым? -Я тут сама зпраўлюся. Ты лепш гірлянды разблытай. Хлапец, відавочна, заблытаўся нават больш, чым тыя агенчыкі, што ён акуратна ды павольна разбіраў. Летам ён адштурхнуў яе, адмовіў у пачуццях – я ведаў, бо некалькі разоў бачыў, як яна плакала, схаваўшыся ў разнатраўі. Цяпер ён глядзеў на яе цёпла, але няўпэўнена. Відавочна, сам не мог зразумець, што адчувае. -Тут некаторыя не працуюць. -Перагарэлі, - горка хмыкнула малая. Мы абодва пачулі тое, што яна мела на ўвазе. І абодва, напэўна, не паверылі. Я дык дакладна. Пакуль ён займаўся гірляндамі, яна раз-пораз кідала на яго заклапочаныя позіркі, некалькі разоў нават хацела пачаць размову, рукі ў яе трэсліся. Але яшчэ раз прызнацца ў сваіх пачуццях ёй не хапала моцы. Асабліва сабе. Калядны вечар яны праводзілі з бацькамі, сеўшы як мага далей ды робячы выгляд, што ім няма ніякай справы адзін да аднаго. Ён мала жартаваў ды зусім не спяваў, яна мала смяялася. Нават цукерак, якія абодва так любілі, да канца вечара не вельмі паменьшала. Я быў сведкам розных Калядаў: сумных, вясёлых, шчаслівых, змрочных, але такога няёмкага свята
я яшчэ не бачыў. Яна сышла з дарослымі гуляць, ён застаўся. Стаў ля акна ды нэрвова глядзеў у цемру, закусваючы кулак. Але, пачуўшы, што нехта вяртаецца, кінуўся ў кут пакоя, прыкрыўся прыхопленым з сабой ноўтбукам ды зрабіў самы заняты ды захоплены выраз твару. Дзесяць год таму яны гуляліся з жаўнерчыкамі, а цяпер адно з адным. Яна забегла у хату, свежая, растрапаная, з ружовымі ад марозу шчокамі. Дурань, паглядзі якая прыгажуня! -Ты пойдзеш глядзець салют? Твой бацька прасіў цябе паклікаць… -Не. -Пайшлі! Будзе весела. Чаго ты сядзіш тут, змрочны, самотны. Хадзем! Свята ж. -Там халодна, - юнак незадаволена зморшчыў нос. -Тут не цяплей! – раптам рэзка адказала малая ды, пляснушы дзвярмі, выляцела з хаты. Ніхто з іх не бачыў салют у гэтым годзе. Ён сядзеў у хаце ды кусаў кулак, фыркаючы падчас кожнага выбуху ды вясёлых крыкаў. Яна стаяла на снезе ў святле ад вакна ды галінкай выпісвала слова “Каханне”. *** Потым быў цэлы шэраг самотных Каляд. Малая пасталела ды святкавала ў сваёй кампаніі, сябры пабудавалі сабе хату, а бацькі пастарэлі ды нікуды не выбіраліся ўзімку. Але я чакаў. Я ўсё яшчэ верыў у Калядныя цуды, ды кожнае свята загадваў адно і тое ж жаданне. Я памятаў, што яны спраўджваюцца, проста не адразу, трэба чакаць ды не губляць веры. І ўсё абавязкова адбудзецца. За апошнія гады гэта была першая па-сапраўднаму снежная зіма. Але сярод белых сумётаў я ўсё роўна здалёк заўважыў машыну, якая павольна прабіралася па ненадзейнай замеценай дарозе. Дзверы адчыніліся ды адтуль са шчаслівым віскатам выскачыла малая. Яна была так падобная да маці, што я спачатку вырашыў, што ці то мрою, ці то вандрую ў часе. Але наступным з машыны выйшаў мужчына. Цяпер менавіта яго я лічыў сваім гаспадаром. Упершыню я пазнаёміўся з ім год дзесяць таму – ён прыехаў разам з гарэзай ды яе бацькамі, дапамагаць рамантаваць мой стары дах. Ужо тады я адчуў паміж намі нейкае дзіўнае ўзаемаразуменне, сувязь, адчуў цікаўнасць да мяне. З тых часоў ён прыязжаў вельмі часта, а некалькі год таму я стаў сведкам неверагодна прыгожага вяселля. З іх дачушкай я пакуль не быў знаёмы, але тое абяцала быць незабыўным. -Мама, тата, я раблю анёла! – яна павалілася ў снег. Маці з бацькам, коратка перазірнуўшыся, упалі побач ды са смехам завадзілі рукамі ды нагамі па снезе. Потым з гэтага самага снегу быў злеплены вялічэзны замак ды цэлая армія розных казачных персанажаў. А ўвечары я зноў блішчэў ды пераліваўся ўсімі колерамі вясёлкі. У цэнтры пакою стаяла духмяная елка, ззяючы абгорткамі цукерак, пад столлю вісеў вянок з галінак, упрыгожаны Калядным печывам, вакол пахла мандарынамі ды ігліцай. Яны ўтрая сядзелі каля коміну ды пілі з вялікіх кубкаў гарачы чакаляд. Малая спявала святочныя спевы, распавядала вершыкі ды часам скокала вакол елкі, ўпотай зцягваючы з яе цукеркі. Мужчына падкідаў у вогнішча дроваў, а мая гарэза-гаспадыня з шырокай усмешкай аглядала сваю невялічкую сям’ю. -Можна я загадаю жаданне? – раптам пацікавіўся дзіцёнак, адрываючыся ад сваіх забавак. – Хачу заўсёды святкаваць Каляды на хутары! Бацькі ціха ды замілавана засмяяліся, шматзначна перазіраючыся. -Любая, жаданні трэба загадваць употай, каб яны спраўджваліся, - заўважыў бацька. -Гэтае жаданне і так спраўдзіцца, - супакальна адзначыла маці. Яна, як і я, ужо ведала, што ўсе жаданні заўсёды спраўджваюцца. Не так, як мы чакаем, не тады, калі мы чакаем. Але ці былі б цуды цудамі, калі б усё было так проста?
Хто мы ёсць? Наста Маркевіч Антось Сівых Вася Кісялёва Аляксандра Мацкевіч
Дзе мы ёсць? https://vk.com/almanac_ vostrau https://www.youtube. com/channel/UCx044L_ JDXtM55aOYgZ1Ssw https://www.instagram.com/ vostrau/ у Вільні
На што можна спадзявацца, пакідаючы vostraŭ? Можна спадзявацца на вяртанне.
візуал Юліі Абрамчык
Вільня, 2018