ROL VOOR DEMONEN

door Bart van Oostrom

Op zoek naar schatten in grotten of gewoon op avontuur gaan met een groep om een mysterie op te lossen in een onbekend land door met dobbelstenen in verschillende kleuren en formaten te gooien; dat klinkt als Dungeons & Dragons, een waar cultuurfenomeen dat in recente jaren weer populair is geworden na verscheidene series waarin dit rollenspel een prominente rol speelt. Hoewel het spel ‘D&D’ wel gespeeld is sinds het in 1974 verscheen, heeft het ook wel voor controverse gezorgd. Het was in de ogen van actiegroepen als Satanic Panic een demonisch ritueel dat kinderen zou verleiden tot duivel duivelsverering. Maar waarom waren deze mensen zo bang voor een spelletje?

De jaren 1970 was vormden rumoerige tijd voor de Verenigde Staten en in het Verenigd Koninkrijk. Niet omdat beide landen verenigd waren, maar omdat er een bijzondere hoeveelheid seriemoordenaars actief was. Denk aan Ted Bundy, Charles Manson, de Yorkshire Ripper, de Zodiac Killer etc. Door de onmenselijkheid die deze moordenaars toonden gingen er verhalen rond dat deze wezens wellicht meer demoon als mens moesten zijn van aard. Dat Charles Manson daarnaast nog een eigen cult had hielp ook al deze angst voor de duivel te verbinden aan deze moordenaars. Wat echter wel heel vreemd was, en wellicht de reden vormt waarom wij deze namen nog altijd vaak herkennen, was de populariteit rondom deze seriemoordenaars. De zaak van Ted Bundy was de eerste rechtszaak die ooit is opgenomen en uitgezonden op televisie. Een gemiddeld mens zou denken ‘dat is inderdaad wel vreemd’ en vervolgens door bladeren naar de kruiswoordpuzzel op pagina 18. Mensen die daarentegen geloven in duivelse rituelen en de macht die demonen kunnen hebben over mensen zagen dit misschien wel als een teken.

Deze grootschalige misdaden vormden niet de enige reden dat streng Christelijke groepen bang waren voor een verhalend dobbelspelletje. In dezelfde periode kwamen verschillende boeken en muziek uit met een Satanistische thematiek. In 1966 werd de Satanistische Bijbel van Anton LaVey voor het eerst uitgegeven, het boek dat vandaag nog steeds wordt gezien als de belangrijkste literatuur van de Satanistische kerk. Een paar jaar na het boek van LaVey kwam de band Black Sabbath tot stand en hun muziek werd niet als gezellige zondagsmuziek ontvangen. Met thema’s als de dood en de duivel moest deze band ook wel bijdragen aan het interessant maken van het satanisme. Het was rond deze rumoerige tijd, in 1974 om precies te zijn, dat het spel Dungeons & Dragons tot stand kwam. Het idee van het spel is dat je een eigen karakter bedenkt en deze vervolgens zelf gaat spelen. Je krijgt een papiertje waarop je de naam opschrijft van je karakter, wat voor eigenschappen deze heeft en hoe het er uit ziet. Zodra je hier een grof idee over hebt, rol je vervolgens met dobbelstenen om te bepalen wat voor statistieken dat karakter heeft. Hoewel dat in eerste instantie niet zo schandalig lijkt, zouden dit wel al twee zondes zijn; je bent aan het gokken en doet je voor als een ander. Bovendien heb je boeken nodig om het spel te spelen en in deze boeken staan verschillende demonische wezens beschreven. Er wordt verteld hoe zij er uit zien maar ook wat hun motieven zouden zijn. Dit was bedoeld om de wereld waarin je speelde meer dynamiek te geven, maar dat in deze boeken ook staat beschreven hoe je demonen zou kunnen oproepen in de wereld van het spel, deed nogal wat wenkbrauwen fronsen. Daarnaast waren er in de jaren 1980 wederom moorden gepleegd, deze keer ook door mensen die toevallig Dungeons & Dragons speelden in hun vrije tijd.

Tegen het spel zelf zijn vanuit verschillende religieuze organisaties campagnes gevoerd en rechtszaken aangespannen. Een van de meest prominente organisaties was Bothered About Dungeons & Dragons (BADD in het kort, net als hun argumentatie vaardigheden), opgericht door een moeder wiens zoon zelfmoord had gepleegd. De jongen, Irving Lee Pulling, was depressief en omdat dit in de jaren 1980 kennelijk nog geen plausibele optie voor zelfmoord kon zijn, werd bedacht dat het de schuld moest zijn van het spel dat hij speelde. Het hoofddoel van Patricia Pulling was om de wereld te vertellen hoe het spel als oogmerk had om magie te praktiseren en demonen en andere donkere krachten op te roepen. BADD kreeg op een gegeven moment zelfs ruimte het veelbekeken Tv-programma in 60 Minutes om haar verhaal te doen en in gesprek te gaan met Gary Gygax, een van de bedenkers van Dungeons & Dragons. Gygax probeerde haar uit te leggen dat het in het spel voornamelijk de bedoeling was dat het kwade altijd overwonnen zou worden door het goede. Pulling dacht daar gedeeltelijk hetzelfde over.

De discussie werd nog lang na dit programma gevoerd en het spel is zelfs in sommige gebieden van de Verenigde Staten verboden geweest om te spelen. Met de jaren werd de aanhang van anti-Satanistische bewegingen echter steeds kleiner en hoorde je minder over het duivelse aspect van het rollenspel. Tegenwoordig zie je wel weer discussies opduiken, maar deze draaien voornamelijk om films en series waarin het spel en haar spelers eigenlijk worden neergezet als een grote grap, en om grote bedrijven die de hernieuwde belangstelling voor dit spel zoveel mogelijk willen uitbuiten. Denk aan bijvoorbeeld de series Community en The Big Bang Theory. In die series wordt het spel enigszins sullig weggezet en is het geen reden voor paniek. Wellicht is dit wel een poging om de aandacht af te houden van het oproepen van een duivel? d