Een land vol rampen

door Koen van Raaij

In 2011 komt er een verwoestende tsunami aan land in Japan, met rampzalige gevolgen. In Nederland was dit groot nieuws, maar voor de Japanners was het een terugkerend fenomeen: een ramp na een aardbeving. Het land staat bekend om haar vele aardbevingen en de gevolgen die de bevingen met zich meebrengen. Jaarlijks worden er meer dan 1500 aardbevingen gemeten in Japan, dat is ruim 4 bevingen per dag! In Japan zijn ze daarom inmiddels wel gewend aan de schokken, het is zo goed als onderdeel van hun identiteit. Ook in de geschiedenis is te zien hoe de Japanners al eeuwenlang om gaan met de vele natuurrampen. De

Natuurlijk is het niet mogelijk om altijd geheel voorbereid te zijn op rampen. Toch proberen de Japanners de aardbevingen te voorspellen, om zo ernstige rampen te voorkomen. Deze drang om rampen te voorkomen is erg typerend voor Japan en de reden is de geschiedenis die het land heeft met aardbevingen. Er zijn meerdere voorbeelden te vinden van rampzalige aardbevingen met vele doden tot gevolg. Al in 869 was er een zeer zware beving, bleek uit onderzoek van de grond. In de recente geschiedenis hebben vooral de rampen in Sanriku (1896) en Kanto (1923) veel slechte herinneringen achtergelaten. Bij de ramp in de Kanto-regio veroorzaakte een zeer zware aardbeving een tsunami die o.a. Tokyo en andere havensteden overspoelde. Na deze ramp, met ongeveer 140.000 doden, werden de getroffen steden voorbereid op toekomstige aardbevingen. De recentste grote ramp was de, in de inleiding al benoemde, tsunami die ontstond na een aardbeving in Sendai (noorden van Japan). Bij deze ramp in 2011 vielen duizenden doden en door de moderne technologie werd het allemaal vastgelegd. Velen zullen zich nog de beelden op het journaal kunnen herinneren van het moment dat de tsunami aan land kwam, ook al was de vloedgolf niet erg snel of hoog. Op YouTube zijn video’s te vinden van drijvende huizen en een stroom van water die alles wegspoelt. Het laat zien dat het onmogelijk is om altijd voorbereid te zijn op de meest rampzalige scenario’s. Toch hebben de Japanners zich aangepast aan hun klimaat en zijn gewend geraakt aan de aardbevingen. De bevingen worden zelfs bijgehouden en dat gebeurt al eeuwenlang. Seismologie, de discipline die zich bezighoudt met aardbevingen, is zeer ontwikkeld in Japan. In het jaar 892 na Christus werd in Japan al de eerste compilatie van aardbevingen uitgebracht. Het bevatte 623 meldingen van aardbevingen overal in Japan, waaronder 23 destructieve bevingen (met veel schade). De eerste historische vermelding van een aardbeving stamt uit het jaar 416. Dat laat zien hoe lang de Japanners zich al bezighouden met het natuurgeweld en hoe zorgvuldig ze dit bijhouden. Door het eeuwenlang noteren van bevingen, hebben seismologen ontdekt dat er zelfs patronen zijn in hoe vaak en wanneer zware aardbevingen voorkomen. Zo proberen zij te voorspellen of er in de komende jaren een zware beving komt. Tegenwoordig worden daarom elke dag alle aardbevingen genoteerd en deze informatie wordt weer gedeeld op het internet. Er zijn speciale apps en alarmen voor aardbevingsgevaar, die de inwoners van Japan voortijdig kunnen waarschuwen. De gebouwen in de steden hebben een complex fundament, speciaal ontwikkeld om de schokken te kunnen weerstaan. Het land is inmiddels erg aardbevingsbestendig, mede door de kennis opgedaan in de geschiedenis.

Natuurgeweld is dus niet zeldzaam in Japan. Naast aardbevingen zijn er tyfoons, orkanen, tsunami’s (meestal veroorzaakt door aardbevingen) en vulkanen. Al dit natuurgeweld heeft in het verleden tot vele rampzalige gebeurtenissen geleid met veel doden. Dit komt allemaal omdat het land Japan op de zogeheten Ring van Vuur ligt: een gebied waar veel tektonische platen op elkaar botsen of onder elkaar schuiven. Deze hoge activiteit van de aardplaten zorgt ervoor dat er vele vulkaanuitbarstingen en aardbevingen zijn. In Japan is het aantal aardbevingen echter nog hoger, zelfs zo hoog dat het land de meeste seismische activiteit van alle landen ter wereld heeft. Dit komt omdat het land zich op een plaatgrens van niet twee, maar drie aardplaten bevindt. De beweging en het contact tussen deze platen zorgen ervoor dat Japan op het meest actieve gebied van de aardkorst ligt. De eeuwenlange strijd met de natuur die in Japan wordt gevoerd kan worden gezien als een lerend proces. Van al die hevige rampen leert de mensheid zich beter te beschermen voor toekomstige herhalingen, hoe vreselijk en dodelijk de gebeurtenissen ook zijn. De Japanners zijn in staat om elke keer weer alle verwoeste steden en gebieden weer op te bouwen, iets wat inmiddels bijna onderdeel is van hun cultuur. Ook al moeten ze in Japan toch wel uitzonderlijk vaak alles weer opbouwen als je het mij vraagt. d