Centerfold: Slapen

SLAPEN

“Slaap kindje, slaap, daar buiten loopt een schaap”. Slapen doen we allemaal het liefst zo lang mogelijk. Acht uur, tien uur of misschien wel klokje rond. Er zijn natuurlijk ook echte nachtbrakers die maar drie uur slapen. Wij als studenten weten hier alles van. Na een volle dag op de uni zitten willen wij natuurlijk de hele nacht bewegen, oh nee slapen bedoel ik.

Encephalitis lethargica

Iris Jocker - Geen Doornroosje, maar toch in een langdurige slaaptoestand terechtkomen: het overkwam mensen die tijdens de Encephalitis lethargicaepidemie van 1918 tot 1930 aan de zogenoemde slaapziekte leden. Al had Encephalitis lethargica verscheidene uitwerkingen, zoals Parkinson, diepe slaap, overlijden of herstel, is toch één van de bekendste de verstarde en coma-achtige staat waarin patiënten konden geraken. Dit kwam door het non-fictie boek Awakenings (1973) van neuroloog Oliver Sacks (1933-2015) en de verfilming met Robin Williams en Robert de Niro (1990). Hierin werden slachtoffers van de slaapziekte ‘wakker’ door het gebruik van L-DOPA, een middel dat de dopamine in de hersenen verhoogde. Helaas had het sprookje van dit schijnbare wondermedicijn een slechtere afloop dan Doornroosje, want het bracht ernstige persoonlijkheidsstoornissen met zich mee. Als gevolg van de epidemie stierven naar schatting een half miljoen mensen en nog een groter aantal werd slachtoffer.

Dictatoriaal slapen

Ole Lechner - Wie graag wil overnachten in het oude buitenverblijf van de voormalige leider van de Duitse Democratische Republiek (DDR), Erich Honecker, kan dat doen voor maar €71,- per nacht! Het oude jachthuis aan de Drewitzer See in MecklenburgVorpommern is nu een natuurresort van Van der Valk, inclusief ontbijtbuffet, zwembad, sauna en gratis WiFi. De suite waar de dictator van de DDR af en toe sliep is in originele staat gelaten met een jaren ‘80 interieur. Het resort trekt voornamelijk Oost-Duitse gasten, met nostalgische gevoelens voor het verleden; naar de solidaire, socialistische samenleving waarin zij opgroeiden. Niets in het jachthuis herinnert nog aan de donkere kanten van de Oost-Duitse dictatuur, behalve het portret van Honecker dat er na de verbouwing is opgehangen. Slaap lekker alvast!

While You Are Sleeping van Christina Bothwell

Emma van Benthem - Mysterieus en intrigerend, met deze woorden worden de sculpturen van de hedendaagse Amerikaanse kunstenaar Christina Bothwell omschreven. Met haar kunst onderzoekt Bothwell wat in ons fysieke lichaam zit – de ziel. Een voorbeeld van haar sculpturen is het beeldje While You Are Sleeping (2007). Het doorschijnende karakter van het glas verbeeld de onzichtbaarheid van onze gewichtloze ziel tijdens het slapen, terwijl de klei het aan de aarde gebonden lichaam representeert.

De oorsprong van Doornroosje

trigger warning: seksueel geweld Emma van Benthem - Iedereen kent het sprookje Doornroosje. Wat velen niet weten, is dat de oorsprong van het verhaal niet bij de gebroeders Grimm ligt. De oudste literaire versie van het sprookje komt uit 1340 en staat in de Franse ridderroman Perceforest onder de titel Histoire de Troïlus et de Zellandine. In deze versie is de godin Themis uitgenodigd op het geboortefeest van Zellandine. Ze wordt boos omdat er geen mes voor haar ligt. De godin spreekt de vloek uit dat de prinses zich zal prikken aan een vlasnaald en zal sterven. Een andere uitgenodigde, de godin Venus, steekt hier een stokje voor: Zellandine zal niet sterven, maar zij zal slapen totdat iemand de vlagnaald uit haar vinger zuigt. En zo geschiedde. Zellandine valt in slaap. Later komt de held Troïlos bij het kasteel en treft de slapende prinses. Hij vrijt met haar waardoor Zellandine zwanger raakt. Negen maanden later bevalt ze van een jongetje en als het kind de naald uit haar vinger zuigt, ontwaakt Zellandine.

Nu lieve kindren, let op! Ik heb wat voor jullie meegenomen

Bart van Oostrom - Aan het einde van de dag, als een mens zo zijn energie heeft verbruikt en de vermoeidheid neemt de overhand, keren wij ons richting ons bed en vallen te slaap. Volgens verhalen uit Europese folklore worden wij tot slapen gebracht door een klein wezen dat ieder mens langs gaat en zand in hun ogen blaast. In Nederland kennen we hem wel onder de naam Klaas Vaak, maar buiten onze grenzen noemt men het wezen de Zandman. Dit was ook een verklaring voor het vuil dat je in je ogen aantreft in de ochtend na het ontwaken. Nu zijn er natuurlijk biologische redenen die beter verklaren waarom we wakker worden met wat vuil rondom het oog, maar is het niet leuker om te geloven dat een vriendelijk wezen langs komt om ieder mens een goede nachtrust toe te wensen en mooie dromen schenkt?

Slapen in een bedstede

Roos van Laer - In het eind van de negentiende eeuw sliep het grootste deel van de Nederlandse bevolking nog in een bedstede. Dit is een groot uitgevallen kast met gordijntjes of deuren met een plank met stro waar een aantal familieleden sliepen. Doordat de bedstede in de gezamenlijke ruimte was ingebouwd en gezien de grote van de ruimte was deze makkelijk te verwarmen. De bedstede waren gemiddeld maar 1,10 m breed 1,50 tot 1,80 m lang. Nu waren de mensen in deze tijd natuurlijk kleiner, maar de bestede was ook zo klein omdat men rechtop sliep. Liggen, dat deden dode mensen. Ook waren mensen bang dat er te veel bloed naar hun hoofd zou stromen als ze gestrekt lagen. Mocht er een nieuw lid in het gezin komen waar geen plaats voor was in de bedstede dan werd deze ondergeschoven in een la. Hier komt dan ook de term ondergeschoven kindje vandaan.