Bommen Berend

Het Gronings Ontzet tijdens het Rampjaar

Job Holtz - Bommen, bommen en nog eens bommen. In het Rampjaar 1672 werd de stad Groningen geteisterd door een regen van explosieven. Christoph Bernard von Galen, de ambitieuze bisschop van Münster, probeerde de stad in de zomer van dat jaar met veel geweld in te nemen. Het conflict was slechts een van de velen op het grondgebied van de jonge Republiek, maar had wel een verrassende afloop. >>>

Later bleek dat Berends 'Duizend bommen en granaten' geen bevel, maar een stopzinnetje was

Von Galen was sinds 1665 al bezig met invallen en plunderingen in de Ommelanden van Groningen, met wisselend succes. Bourtange, een klein dorpje in het uiterste oosten van de provincie Groningen, werd in eerste instantie als slachtoffer uitgekozen. Von Galen trok er vol goede moed heen, beschoot de vesting gedurende enkele dagen, maar kreeg vervolgens het bericht van de verdediging dat er 200.000 bommen klaarlagen om af te vuren, als hij niet uit de stad vertrok. Hij was daar blijkbaar zo van onder de indruk, dat hij de vesting verliet. Zijn vechtersmentaliteit liet hem echter niet in de steek: hij besloot om vervolgens naar de stad Groningen te trekken.

Door deze bommenregen kreeg Von Galen zijn bijnaam ‘Bommen Berend’

In de stad waren de bevolking en het stadsbestuur ondertussen goed voorbereid op de naderende dreiging. Grote stadswallen, zware bewapening en een leger van burgers en studenten moesten de stad behoeden voor een grote ramp. Eind juli begonnen de onvermijdelijke gevechten, waarbij Von Galen een onophoudelijke lading kanonskogels, keien en brandbommen richting de stad schoot. Door deze bommenregen kreeg Von Galen zijn bijnaam ‘Bommen Berend’. Hij zorgde voor grote schade aan de stadswallen in het zuiden van de stad, eveneens aan huizen die daar stonden. De bewoners van deze huizen werden zo gedwongen om te vluchten naar het noorden van de stad. Daar hielden ze hun adem in en vreesden voor het ergste.

Een bombardement herdenken met vuurwerk is ergens weer een beetje vreemd

Toch zou er een wending komen. De troepen van Bommen Berend werden door de zware gevechten gehalveerd en door hevige regenbuien in augustus waren er ziektes uitgebroken, waardoor zijn soldaten het niet meer zagen zitten. De Groningers trokken vervolgens richting de plek waar Von Galens troepen zich hadden ingegraven, maar kregen vrijwel geen tegenstand. Von Galen moest de stad de dag daarna, op 28 augustus, teleurgesteld verlaten. Dit was een opmerkelijk lichtpuntje in het verder duistere verhaal van het Rampjaar. Joost van den Vondel schreef naar aanleiding van deze gebeurtenissen een lofzang voor de dappere Groningers. Jaarlijks wordt het verlies van Bommen Berend in Groningen nog uitbundig gevierd, met allerlei festiviteiten, een kermis en knallend vuurwerk.