ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΣΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ∆ιαιτολόγος – ∆ιατροφολόγος, M.Sc. ∆ιαιτολόγος – ∆ιατροφολόγος, M.Sc.
X O Επιστηµονική επιµέλεια
1
«υπερτροφή»;
Το λεξικό της Οξφόρδης (Oxford English Dictionary) περιγράφει την «υπερτροφή» (superfood) ως: «πλούσιο σε θρεπτικά συστατικά τρόφιµο, που θεωρείται ιδιαίτερα ευεργετικό για την υγεία και την ευηµερία». Το λεξικό Merriam-Webster παραλείπει οποιαδήποτε αναφορά στην υγεία και ορίζει την «υπερτροφή» ως «ένα σούπερ πυκνό σε θρεπτικά συστατικά τρόφιµο, που περιέχει βιταµίνες, µέταλλα, φυτικές ίνες, αντιοξειδωτικά ή/ και φυτοθρεπτικά συστατικά». Κατά το MedicineNet, οι «υπερτροφές» αποτελούν µη ιατρικό όρο που αναφέρεται σε τρόφιµα που µπορεί να προάγουν την υγεία (µείωση του κινδύνου νόσησης ή βελτίωση οποιασδήποτε πτυχής της σωµατικής ή ψυχικής υγείας). Οι λεγόµενες «υπερτροφές» µπορεί να έχουν ασυνήθιστα υψηλή περιεκτικότητα σε βιταµίνες, αντιοξειδωτικά ή άλλα θρεπτικά συστατικά.
Σε γενικές γραµµές, η λέξη «υπερτροφές» αναφέρεται σε τρόφιµα η περιεκτικότητα των οποίων σε θρεπτικά συστατικά παρέχει ένα ή περισσότερα οφέλη για την υγεία σε σχέση µε άλλα τρόφιµα. Παραδείγµατα καθηµερινών τροφίµων που προάγουν την υγεία και έχει επικρατήσει να αναφέρονται ως «υπερτροφές» (superfoods) είναι: τα βατόµουρα, ο σολοµός, διάφοροι καρποί, το µπρόκολο κ.ά.
2
Σήµερα, τα τρόφιµα είναι λιγότερο πλούσια σε θρεπτικά συστατικά, σε σχέση µε το παρελθόν (π.χ. το 1950) και αυτό έχει κυρίως να κάνει µε τις αλλαγές στον τρόπο καλλιέργειας και τις χρησιµοποιούµενες ποικιλίες. Αλλαγές που «συµβιβάζονται» µε τη µείωση της περιεκτικότητας σε θρεπτικά συστατικά, µε αντάλλαγµα µια καλύτερη απόδοση... Το σίγουρο είναι ότι η αύξηση του πληθυσµού έχει ως αποτέλεσµα σήµερα πάνω από 3 δισεκατοµµύρια του παγκόσµιου πληθυσµού να υποσιτίζονται.
Είναι πρόκληση της επιστήµης και της τεχνολογίας να βρεθούν βιώσιµοι τρόποι, ώστε να αρθεί η αντίστροφη συσχέτιση µεταξύ της απόδοσης και της συγκέντρωσης σε θρεπτικά συστατικά των τροφίµων
Σύµφωνα µε τον American Dietetic Association, µια διατροφή θα πρέπει να είναι υγιεινή στο σύνολό της και να περιλαµβάνει ποικιλία τροφίµων και όχι να δίνει έµφαση σε µεµονωµένες...θαυµατουργές τροφές. Η αναφερόµενη ως Μεσογειακή ∆ιατροφή, αποτελεί ένα πρότυπο υγιεινής διατροφής και τρόπου ζωής µε ισχυρή συσχέτιση µε αυτό που λέµε «καλή υγεία» και µακροζωία.
3
Γιατί
Τα διαιτητικά συµπληρώµατα µπορούν να χρησιµοποιηθούν, τόσο στην αντιµετώπιση των διατροφικών απαιτήσεων, όσο και στη θεραπεία µιας διαγνωσµένης ασθένειας. Ο σύγχρονος τρόπος ζωής, σε συνδυασµό µε τη µη συµµόρφωση στο µοντέλο της Μεσογειακής ∆ιατροφής, µετατρέπει τα συµπληρώµατα της διατροφής σε σύµµαχο υγείας. Πολλές µελέτες στην Ελλάδα δείχνουν την οδυνηρή σύνδεση της µη συµµόρφωσης στο Μεσογειακό Μοντέλο ∆ιατροφής µε τον αυξηµένο καρδιαγγειακό κίνδυνο και τον κίνδυνο από νοσήµατα φθοράς (υπέρταση, διαβήτης κ.ά.). «Φαίνεται πως είναι αρκετά δύσκολο ο καταναλωτής να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις για θρεπτικά συστατικά, χωρίς συµπληρώµατα», τονίζει χαρακτηριστικά µελέτη που εξέτασε τη συµµόρφωση των Αµερικανών πολιτών στις επίσηµες διαιτητικές οδηγίες.
4
συµπληρώµατα υπερτροφών;
Τα άτοµα που δε λαµβάνουν απαιτούµενες ποσότητες τροφής (λόγω υποσιτισµού, ασθένειας, µακροχρόνιας ή αυστηρής δίαιτας αδυνατίσµατος), τα οποία έχουν και τις µεγαλύτερες πιθανότητες να εµφανίσουν κάποια διατροφική έλλειψη. Παρόµοιο κίνδυνο διατρέχουν επίσης τα άτοµα που κακοσιτίζονται, ακολουθώντας ένα διατροφικό µοντέλο µε τροφές «πλούσιες σε θερµίδες αλλά φτωχές σε θρεπτικά συστατικά», αλλά και τα άτοµα που αποφεύγουν συστηµατικά την κατανάλωση συγκεκριµένων οµάδων τροφίµων. Ακόµη, τα άτοµα ευάλωτα σε ανεπάρκειες (υπερήλικες, εγκυµονούσες, αυστηρά χορτοφάγοι, συστηµατικοί καταναλωτές αλκοολούχων ποτών, ασθενείς που λαµβάνουν φάρµακα).
Τα συµπληρώµατα υπερτροφών µπορούν να αποτελέσουν έναν εξαιρετικό σύµµαχο υγείας, λόγω του ΦΥΣΙΚΟΥ τους πλούτου σε θρεπτικά συστατικά.
5
Πόσα, πόσο συχνά & για πόσο καιρό;
Ακολουθήστε τη δοσολογία που αναγράφεται στη συσκευασία του συµπληρώµατος. Στην ετικέτα αναγράφεται η ενεργή ουσία και το ποσοστό της ηµερήσιας συνιστώµενης δοσολογίας του. Λαµβάνοντας µεγαλύτερες δόσεις συµπληρωµάτων από όσες χρειάζεστε, αυξάνετε τον κίνδυνο εµφάνισης προβληµάτων υγείας, αντί να τον µειώσετε. Οι υψηλές δόσεις ορισµένων θρεπτικών συστατικών µπορεί να οδηγήσουν σε ανεπάρκεια κάποιων άλλων. Η υψηλή πρόσληψη ασβεστίου, για παράδειγµα, µπορεί να µειώσει την απορρόφηση σιδήρου. Στο ερώτηµα πόσον καιρό µπορείτε να λαµβάνετε ένα συµπλήρωµα υπερτροφών, η απάντηση είναι ότι εξαρτάται από το
ενεργό συστατικό που περιέχεται, καθώς και από άλλες παραµέτρους (π.χ. ηλικία, φύλο, κατάσταση υγείας, άθληση, φαρµακευτική αγωγή), τις οποίες µπορεί να συνεκτιµήσει µόνο ο γιατρός που σας παρακολουθεί.
!
Γνωρίζετε ότι... Η λήψη συµπληρωµάτων υπερτροφών µε υπακτική δράση (π.χ. Senna) δε θα πρέπει να ξεπερνά σε διάρκεια τη 1 εβδοµάδα;
6
Ποια στιγµή της ηµέρας
Ακολουθήστε τις οδηγίες που αναγράφονται στη συσκευασία του συµπληρώµατος. Συνήθως, τα δραστικά συστατικά των συµπληρωµάτων υπερτροφών είναι πιο αποτελεσµατικά όταν καταναλωθούν µαζί µε τα γεύµατα. Κάποια άλλα όµως, όπως για παράδειγµα η κανέλα, είναι πιθανό να βοηθήσουν λίγο πριν το γεύµα.
7
Πότε είναι αναγκαία η συµβουλή του ειδικού;
O ιατρός ή/και ο διαιτολόγος αφού λάβει το ιατρικό και διατροφικό ιστορικό σας, µπορεί να σας δώσει συµβουλές για τη λήψη του κατάλληλου συµπληρώµατος/θρεπτικού συστατικού. Αναφέρετέ του αν έχετε κάποιο πρόβληµα υγείας, αν λαµβάνετε φαρµακευτική αγωγή, τον τύπο της εργασίας και της άθλησής σας, τη συχνότητα που καπνίζετε ή πίνετε αλκοόλ, αν είστε έγκυος ή θηλάζουσα. Συζητήστε µαζί του τον τύπο, τη δοσολογία και τη διάρκεια κατανάλωσής του. Επιπλέον, ο φαρµακοποιός µπορεί να σας βοηθήσει στην επιλογή ενός συγκεκριµένου συµπληρώµατος διατροφής, το οποίο να αντιπροσωπεύει στον καλύτερο βαθµό την παραποµπή του ιατρού. Ένα κατάλληλο συµπλήρωµα µπορεί να καλύψει τα διατροφικά σας «κενά» ή να δώσει το «κάτι παραπάνω» στην υγεία σας.
8
Οι υπερτροφές είναι ευεργετικές για όλα τα µέλη της οικογένειας, κάθε ηλικίας. Οι υπερτροφές µπορούν να αποτελέσουν µέρος µιας ισορροπηµένης παιδικής διατροφής συµβάλλοντας θετικά στη σωµατική τους ανάπτυξη και στις σχολικές τους επιδόσεις. Σε πρόσφατη πανελλαδική έρευνα, που διεξήχθη σε ένα δείγµα 4786 παιδιών, ηλικίας 10-12 ετών, από 10 περιοχές της Ελλάδος, φάνηκε πως µόνο το 4,3% ακολουθούν τις
οδηγίες της Μεσογειακής διατροφής (η αξιολόγηση έγινε µέσω του KIDMED score). Η κατανάλωση υπερτροφών/συµπληρωµάτων υπερτροφών στις περιπτώσεις αυτές, θα µπορούσε να λειτουργήσει υποστηρικτικά για τη διατροφή του παιδιού, µέχρι τη στιγµή που θα εκπαιδευτεί να τρέφεται σωστά και θα προσλαµβάνει όλα τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά από την τροφή του. Αν η διατροφή του παιδιού σας βασίζεται στο µοντέλο της Μεσογειακής διατροφής και περιλαµβάνει ήδη πολλές φυτικές τροφές (φρούτα, λαχανικά, όσπρια), η χρήση συµπληρώµατος ίσως να µην είναι απαραίτητη. Αν, όµως, το παιδί σας δεν έχει ισορροπηµένη διατροφή και ανησυχείτε για το αν τρέφεται επαρκώς, µπορείτε να αναζητήσετε τη βοήθεια ενός διαιτολόγου. Επιπροσθέτως, για τη χορήγηση οποιουδήποτε συµπληρώµατος είναι απαραίτητο να συµβουλευτείτε τον αρµόδιο υγείας (παιδίατρο, διαιτολόγο).
!
Γνωρίζετε ότι… • Τα συµπληρώµατα ασβεστίου, επειδή µειώνουν την απορρόφηση σιδήρου, θα πρέπει να λαµβάνονται σε χρονική απόσταση από τα συµπληρώµατα σιδήρου; • Η βαλεριάνα είναι καλό να καταναλώνεται 2 ώρες πριν τον ύπνο, από όσους τη χρησιµοποιούν για να αντιµετωπίσουν τις αϋπνίες;
9
Κάθε τρόφιµο µπορεί να έχει θετική έως και αρνητική επίδραση στον άνθρωπο, ανάλογα µε την κατάσταση της υγείας του. Το ίδιο ισχύει και για τις υπερτροφές. Τα συστατικά των υπερτροφών είναι δυνατόν να είναι ευεργετικά, αλλά αυτό δε σηµαίνει πως κάθε υπερτροφή είναι κατάλληλη για κάθε καταναλωτή. Οι υπερτροφές θα πρέπει να λαµβάνονται έχοντας υπόψη τις πιθανές παρενέργειές τους. Σε κάποιες χρόνιες παθήσεις, για παράδειγµα, οι υπερτροφές µπορούν να αλληλεπιδράσουν µε τη λαµβάνουσα φαρµακευτική αγωγή, επηρεάζοντας τη δραστικότητά της.
10
Mε ποια φάρµακα αλληλεπιδρούν οι υπερτροφές;
• Αντιπηκτικά • Αντιεπιληπτικά • Φάρµακα υπέρτασης • Αντιδιαβητικά • Ψυχιατρική αγωγή
!
Σε κάθε περίπτωση, απαιτείται ιατρικός έλεγχος πριν τη λήψη συµπληρωµάτων υπερτροφών.
Να θυµάστε: Εάν είστε έγκυος ή σκοπεύετε να µείνετε, ή εάν είστε σε περίοδο θηλασµού, πρέπει να συµβουλευτείτε τον γυναικολόγο σας, πριν τη λήψη κάποιου συµπληρώµατος υπερτροφών.
ΥΠΕΡΤΡΟΦΕΣ:
ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΣΤΗΝ ΥΓΕΙΑ Μύρτιλλο
- µάτια Χάρη στην ισχυρή αντιοξειδωτική του δράση, δρα ως αντιγηραντικό, προστατεύοντας την όραση και καθυστερώντας την εξέλιξη του γλαυκώµατος. Περιέχει σηµαντικά βιοενεργά συστατικά (ανθοκυανίνες, πολυφαινόλες, ρεσβερατρόλη κ.ά.).
Βαλεριάνα
- εγκέφαλος ∆ιαθέτει ήπια χαλαρωτική και ηρεµιστική δράση. Η βαλεριάνα φαίνεται να βοηθά σηµαντικά στην καταπολέµηση των αϋπνιών.
Πολυκοζανόλη ζαχαροκάλαµου -
Στέβια - στόµα Φυσική γλυκαντική ουσία χωρίς θερµίδες. Προσδίδει γλυκύτητα έως και 300 φορές µεγαλύτερη από την κοινή ζάχαρη.
καρδιά
Εχινάτσια - λαιµός
Ενισχύει τη λειτουργία της καρδιάς. Φαίνεται ότι µειώνει τα επίπεδα της «κακής» LDL χοληστερόλης και αυξάνει τις τιµές της «καλής» HDL χοληστερόλης.
Μπορεί να µειώσει τις πιθανότητες εµφάνισης του κοινού κρυολογήµατος και να αντιµετωπίσει αποτελεσµατικά τις επαναλαµβανόµενες λοιµώξεις.
Γαϊδουράγκαθο - ήπαρ
Αχιλλαία η χιλιόφυλλος
Η απόδειξη ότι ένας δρόµος σπαρµένος µε αγκάθια µπορεί να είναι ωφέλιµος. Το γαϊδουράγκαθο ωφελεί το ήπαρ, καθώς καταπολεµά την οξείδωση και τη φλεγµονή των κυττάρων του. Σε συνδυασµό µε κάποιο αντιισταµινικό, συµβάλλει στην καταπολέµηση της αλλεργικής ρινίτιδας.
στοµάχι
Φύλλα Αιγύπτου - παχύ έντερο
Κάψουλες Κανέλας -
-
Έρευνες έχουν δείξει ότι τα αιθέρια έλαιά της ανακουφίζουν από προβλήµατα πέψης (π.χ. φουσκώµατα).
πάγκρεας Eίναι γνωστή η δράση της κανέλας στη ρύθµιση του σακχάρου και κυρίως στη ρύθµιση του ∆ιαβήτη Τύπου ΙΙ.
Τα φύλλα Αιγύπτου (ή αλλιώς Senna) ανακουφίζουν από τη δυσκοιλιότητα, καθώς διαθέτουν ήπια υπακτική δράση.
Σκόρδο
Κόκκινο Τριφύλλι -
- κυκλοφορικό σύστηµα Προστατεύει την υγεία των αγγείων. Μελέτες έχουν δείξει ότι το σκόρδο µειώνει τα υψηλά επίπεδα αρτηριακής πίεσης και της «κακής» LDL χοληστερόλης.
περιγεννητική περιοχή γυναίκας Περιέχει φυτοοιστρογόνα, σηµαντικά για τη θεραπεία και τα συµπτώµατα της εµµηνόπαυσης. Επίσης, ανακουφίζει από τον πόνο στο στήθος, που εµφανίζουν πολλές γυναίκες στη διάρκεια της περιόδου.
Τζίντζερ, Λευκός Φλοιός Ιτιάς, Κουρκούµι - πόδια
Το ιπποφαές και η σπιρουλίνα είναι υπερτροφές, ευεργετικές για όλο το σώµα!
Προλάβετε τους τραυµατισµούς, ενισχύοντας τα πόδια σας. Οι παραπάνω υπερτροφές συµβάλλουν στην αντιµετώπιση των πόνων στις αρθρώσεις και στην καταπολέµηση του οξειδωτικού στρες.
Ιπποφαές Περιέχει πλήθος από πολύτιµα θρεπτικά συστατικά, όπως καροτενοειδή, φλαβονοειδή, φυτοστερόλες, βιταµίνη Ε, βιταµίνη Α, απαραίτητα λιπαρά οξέα, που αντιστοιχούν σε µια σειρά από πολύτιµες δράσεις: αντικαρκινική, κάλυψη θρεπτικών συστατικών, αντιυπερχοληστερολαιµική, αντιµετώπιση παθήσεων πεπτικού.
Γλυκοζαµίνη καλαµποκιού -
γόνατο
Σπιρουλίνα
Η γλυκοζαµίνη λειτουργεί ως «µαξιλάρι» που περιβάλλει τις αρθρώσεις και βοηθά στην αντιµετώπιση της οστεοαρθρίτιδας και του επιµένοντος πόνου που τη συνοδεύει.
Ο ...ορισµός της υπερτροφής! Με υψηλή περιεκτικότητα σε πολύτιµη πρωτεΐνη, παρέχει στον οργανισµό πολυακόρεστα λιπαρά οξέα, βιταµίνες, µέταλλα, ιχνοστοιχεία και αντιοξειδωτικά. Κι όλα αυτά, µε ελάχιστες θερµίδες!
X O Ρ Η Γ Ο Σ health advice|news|applications|publications
www.mednutrition.gr | info@mednutrition.gr
www
Για περισσότερες πληροφορίες για τις υπερτροφές επισκεφθείτε την ιστοθέση: www.superfoods.gr
Βιβλιογραφία
Βιβλιογραφία
[1] Position of the Academy of Nutrition and Dietetics: Nutrient Supplementation. J Amer Diet Assoc 2009;109:2073-2085. [2] NHS choices. Superfoods: The evidence. Available at: http://www.nhs.uk/Livewell/superfoods/Pages/superfoods.aspx [3] Davis DR. Declining Fruit and Vegetable Nutrient Composition: What Is the Evidence? HortScience 2009; 44: 15-19
[4] Akilen R, Tsiami A, Devendra D et al. Cinnamon in glycaemic control: Systematic review and meta analysis. Clin Nutr. 2012; 31(5):609-15.
[5] Loguercio C and Festi D. Silybin and the liver: From basic research to clinical practice. World J Gastroenterol. 2011; 17(18): 2288–2301. [6] Ohguro H, Ohguro I, Katai M et al. Two-year randomized, placebo-controlled study of black currant anthocyanins on visual field in glaucoma. Opthalmologica 2012; 228(1): 26-35 [7] Barentsen R. Red clover isoflavones and menopausal health. J Br Menopause Soc. 2004;10 Suppl 1:4-7
[8] Shah SA, Sander S, White CM et al. Evaluation of echinacea for the prevention and treatment of the common cold: a meta-analysis. Lancet Infect Dis. 2007;7(7):473-80. [9] Houpt JB, McMillan R, Wein C et al. Effect of glucosamine hydrochloride in the treatment of pain of osteoarthritis of the knee. J Rheumatol. 1999;26(11):2423-30. [10] Suryakumar G, Gupta A. Medicinal and therapeutic potential of Sea buckthorn (Hippophae rhamnoides L.). J Ethnopharmacol. 2011;138(2):268-78. [11] Bent S, Padula A, Moore D et al. Valerian for sleep: a systematic review and meta-analysis. Am J Med 2006;119:1005-12. [12] Leung L, Riutta T, Kotecha J et al. Chronic Constipation: An Evidence-Based Review J Am Board Fam Med. 2011;24(4):436-51.
sterols and stanols versus policosanol. Pharmacotherapy 2005; 25(2): 171-83. [15] Karkos P, Leong S, Karkos C et al. Spirulina in Clinical Practice: Evidence-Based Human Applications. Evid. Based Complement. Alternat. Med; 2011. [16] Ried K, Toben C and Fakler P. Effect of garlic on serum lipids: an updated meta-analysis. Nutr Rev. 2013;71(5):282-99. [17] Official Journal of the European Union L295, 12 November 2011, Volume 54, Page 207 (Commission Regulation (EU) No 1131/2011 of 11 November 2011 amending Annex II to Regulation (EC) No 1333/2008 of the European Parliament and of the Council with regard to steviol glycosides)
[13] Voet D, Voet J and Pratt C. Fundamentals of Biochemistry. USA: John Wiley & Sons Ltd; 2002.
[18] Potrich FB, Allemand A, da Silva LM et al. Antiulcerogenic activity of hydroalcoholic extract of Achillea millefolium L.: Involvement of the antioxidant system. J. Ethnopharmacol. 2010;130:85–92.
[14] Chen JT, Wesley R, Shamburek RD et al. Meta-analysis of natural therapies for hyperlipidemia: plant
[19] U.S. National Library of Medicine, National Institutes of Health, Medline Plus: Turmeric. Available at:
http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/druginfo/natural/662.html. [20] Gagnier JJ, van Tulder MW, Berman B et al. Herbal medicine for low back pain: a Cochrane review. Spine (Phila Pa 1976). 2007 ;32(1):82-92. [21] U.S. National Library of Medicine, National Institutes of Health, Medline Plus: Ginger. Available at: http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/druginfo/natural/961.html [22] Sofi F, Cesari F, Abbate R et al. Adherence to Mediterranean diet and health status: meta-analysis. BMJ 2008;337:a1344 [23] Arvaniti F, Panagiotakos DB, Pitsavos C et al. Dietary habits in a Greek sample of men and women: the ATTICA study. Cent Eur J Public Health. 2006;14(2):74-7.
Κούτσικας Κωνσταντίνος, ∆ιαιτολόγος – ∆ιατροφολόγος, M.Sc. Μπερτζελέτος ∆ηµήτρης, ∆ιαιτολόγος – ∆ιατροφολόγος, M.Sc. Καλαφάτη Νάνα, ∆ιαιτολόγος – ∆ιατροφολόγος, Ph.D.c. ∆ρογούδη Σοφία, Σχεδιάστρια οπτικής επικοινωνίας
health advice|news|applications|publications
www.mednutrition.gr | info@mednutrition.gr
Astra Medical Superfoods ΕΠΕ Πανδίωνος 10, Άνω Πατήσια | 2102527584 www.superfoods.gr