NUMMER 41 • 71STE JAARGANG • 10 OKTOBER 2015 • € 5,95
KLM MOET ZICH VAN AIR FRANCE VERLOSSEN
Begin eigen bedrijf: word franchiser
HANS GEVELING (6 Multimiljona5) geworden m ir e AH-franchiset
IE D S E L U M R O F N A V R E E IT PROF EN Z E W E B N E B B E H L A S E C HUN SUC
(NIET) WELKOM IN NEDERLAND
15els041z001 1
Waarom aanvragen operatie toenemen AP
Een overzicht van alle incidenten rond migranten
TRANSGENDER
06-10-15 17:48
2
ELSEVIER / INHOUD
10 OKTOBER 2015 ELSEVIER
Omslag Olivier Middendorp inzet Valerie Kuypers/ANP
Kamervoorzitters
38
Anouchka van Miltenburg en Ankie Broekers zijn de boegbeelden van het Binnenhof. ‘Wij spelen hier niet een soort gemeenteraadje.’
Comeback Assad
48
Ligt samenwerking met de Syrische president in de strijd tegen IS niet voor de hand, nu de Russen de tegenstanders van Assad bombarderen?
Omslagartikel Lift mee op een gouden formule
56
Franchisen is een uitgelezen kans om als ondernemer een vliegende start te maken. Aanbod van interessante formules is er genoeg. Hoe zet u de eerste stappen? Welke valkuilen moet u vermijden? Tips van Elsevier en de ervaring van franchiseondernemers helpen u op weg.
Op de bühne sterven 88 Veel beroemde dirigenten handhaven zich op hoge leeftijd op topniveau, zoals Sir Neville Marriner (91), Kurt Masur (88) en Bernard Haitink (86).
Twee gezichten van Nederland 14
Niet M, niet V
Op veel plekken in Nederland is de sfeer gespannen door de komst van asielzoekers. Een inventarisatie van de incidenten.
Het aantal mensen dat van geslacht wil veranderen, neemt de laatste jaren sterk toe. Hoe komt dat? Bericht uit de genderpoli.
15els041z002 2
30
06-10-15 17:36
NUMMER 41
ELSEVIER 10 OKTOBER 2015
4 6 8 11 14
NEDERLAND
24
BUITENLAND
42
ECONOMIE
52
24 27 28 30
CULTUUR
80 15els041z003 3
INTERVIEW
Carla Joosten in gesprek met voorzitters Anouchka van Miltenburg en Ankie Broekers
42
Duitsland Merkel sluit de ogen, angst voor migrantenstroom groeit In Zürich Het gevoel een vrek te zijn Arend Jan Boekestijn Het verkeerde onderwerp en het verkeerde moment Zwitserland Geforceerde gastvrijheid Albanië De geur van wiet Syrië De plotse comeback van Bashar al-Assad
45 46 48 52 55 56 64
68 70
74
Ambtenaren Echt: de overheid krimpt! In Brussel En wéér verliest Holland van België Gerry van der List De erfenis van Wim Kok: wie het weet, mag het zeggen Hoek van Holland Noordwijk In Nederland Het Franse neefje van de Nachtwacht Sekse Aantal mensen dat van geslacht wil veranderen neemt toe, vooral onder jongeren
38
66
KENNIS
Brieven Foto van de week Straatsburg: Erdogan op campagne De week Het nieuws samengevat; Letterlijk; Feiten; Stijger/Daler; Agenda Commentaren Bewaak grenzen; Bemoeizucht; Anti-VS is stom; Tolerante stad? Verhaal van de week De twee gezichten van Nederland – een inventarisatie van de incidenten door komst van asielzoekers
74 76
Luchtvaart Terwijl KLM serieus werk maakt van verbeteringen, blijft Air France maar aanrommelen In de cijfers Duitsers en hun heilige titels Syp Wynia Dat asielzoekers Nederland verrijken, is een illusie Franchisen Hoe u een succesvolle franchiser wordt Wat verder ter tafel komt Cindy van de Velde-Kremer
UW GELD
Hypotheek Hoe krijgen gepensioneerden geld uit hun huis? Netto Ondernemers moeten lang wachten op hun centen Lezers vragen Drie deskundigen geven antwoord M’n goeie geld Jeroen Kramer Te koop Vrijstaand huis Archeologie De verstoorder betaalt In het lab ‘Ik zou huisarts liefst helemaal passeren’ Lichaam & Geest Alzheimer
DIGITALE WERELD
78
Europa Modern migreren Geocaching Schatten zoeken Hebbeding 3D-selfies De mens achter Bloomon Tips
80
95
Cultuurpolitiek Geert Joris van de Taalunie: ‘Ons imago is niet zo best’ In première Selectie uit het cultuuraanbod Uit & Thuis Van Waveren van RO Theater Klassiek Dirigenten als Neville Marriner gaan door tot het einde: ‘Ik zal wel op de bühne sterven’ Taal Hengelaars Spiritueel Advocaat van de duivel Gastronomie Zoetwatervis Hotspot Atelier Dick Bruna, Centraal Museum – Utrecht Wijn Moeilijke montepulciano Marijke Hilhorst Zorgelijk aan zee
96 98
Leven & Dood Jan Worst (1928-2015) Bridge & Puzzels
85 88 90 92
3
NON SOLUS
Rembrandt
H
et meest idiote aan de hele klucht rond de aankoop van de twee Rembrandts, is wel de rol van de Tweede Kamer. Normaal gesproken is de Tweede Kamer ervoor om de regering te controleren. En vooral de uitgaven die de regering doet. Maar bij de aankoop van de twee Rembrandts lieten zeven fractievoorzitters uit de Tweede Kamer zich overhalen zelf aan de knoppen te zitten. In het vlak bij het gebouw van de Tweede Kamer gelegen Mauritshuis besloten ze tijdens een werkontbijt op dinsdag 8 september dat de twee Rembrandts mochten worden gekocht. Met belastinggeld. Die informatie komt uit de media. Want van de vergadering zijn geen notulen gemaakt, zoals gebruikelijk is bij overleg van de Tweede Kamer. Wat gezegd is, kan de kiezer niet controleren. Maar het besluit was er niet minder om. In feite ging het parlement in het Mauritshuis akkoord met de aankoop van de twee doeken en met het gevraagde bedrag. Nu de aankoop dramatisch is geëindigd, is het logisch dat de Tweede Kamer de betrokken minister Jet Bussemaker ter verantwoording roept. Want er zijn genoeg vragen te stellen. Waren de twee portretten 160 miljoen euro waard? Waarom is Nederland er niet in geslaagd beide doeken te kopen? Welke afspraken zijn met de Fransen gemaakt over restauratie? Kunnen beide schilderijen wel tegen het voortdurend heen en weer rijden tussen de expositiesteden Parijs (Louvre) en Amsterdam (Rijks)? Als er al een debat komt, heeft de PvdAminister niets te vrezen. De controleurs hebben immers voor hun beurt gesproken. Weinig fraai, van het parlement. Arendo Joustra, hoofdredacteur
06-10-15 17:36
14
VERHAAL VAN DE WEEK
10 OKTOBER 2015 ELSEVIER
De twee gezichten van Nederland
Flip Franssen/HH
Langs de weg tussen Eindhoven en Uden, eind september. De affiches (‘Nederland ontwaak!’) zijn van groepering Zwartfront
15els041z014 14
06-10-15 17:49
15
ELSEVIER 10 OKTOBER 2015
IMMIGRATIE / Op heel veel plekken in Nederland is de sfeer nogal gespannen door de komst van duizenden asielzoekers, en ook in de asielzoekerscentra zelf. Een inventarisatie van de incidenten van de afgelopen tijd. Gertjan van Schoonhoven
A
chter kleine berichtjes zitten soms grote verhalen. Neem de ophef in Zaandam over burgemeester Geke Faber (PvdA), die begin vorige week haar dienstAudi zo klunzig parkeerde dat ze twéé invalidenparkeerplaatsen blokkeerde. Interessant werd het toen bleek dat de dienstauto per se dáár moest staan en niet ergens anders. Veiligheidsredenen. Het was de parkeerplek die het dichtst bij de uitgang lag van het gebouw waar de burgemeester moest zijn voor een bewonersavond over de opvang van asielzoekers in Zaandam. Blijkbaar lopen de spanningen op dat soort avonden zo hoog op dat de burgemeester voorbereid moet zijn op een razendsnelle aftocht. Zoals cowboystripheld Lucky Luke zijn paard uit voorzorg onder het raam van de saloon parkeerde, zo parkeert een beetje burgemeester dezer dagen zijn auto zo dicht mogelijk bij de uitgang. Lekker sfeertje, daar in Zaandam. De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat het sfeertje op heel veel plekken in Nederland nogal gespannen is. Elsevier inventariseert de incidenten die zich afgelopen week en de week ervoor voordeden in en rond asielzoekerscentra, of rond de lokale besluitvorming hierover. Het beeld dat uit de lijst opdoemt, contrasteert nogal met het Neder-
15els041z015 15
06-10-15 17:49
30
NEDERLAND
10 OKTOBER 2015 ELSEVIER
Niet M, niet V
SEKSE / Het aantal mensen dat van geslacht wil veranderen, was altijd laag. De laatste jaren neemt het sterk toe, vooral onder jongeren. Hoe komt dat? Opvallend genoeg kiezen velen niet voor een complete geslachtsverandering. Bericht uit de genderpoli. Jenny Velthuys Foto’s Suzanne van de Kerk
I
n de wachtkamer van de genderpoli in Amsterdam zit een meisje voorovergebogen een tijdschrift te lezen. Haar lange haar valt in strengen over haar rug. Onder haar foundation zijn de ruwe trekken van een jonge man te zien. Ze moet een jaar of vijftien zijn. Ze is alleen. Psycholoog Thomas Steensma (34) heeft inmiddels een flink aantal mensen begeleid in hun overstap naar het andere geslacht. Honderden mensen kwamen langs, maar lang niet iedereen ging over tot een behandeling. Sinds 2008 is hij aan de genderpoli van het VU medisch centrum verbonden. Al jaren – de poli is in 1975 opgericht – was het aantal aanmeldingen stabiel, altijd zo’n honderdvijftig per jaar. Het percentage mensen dat van geslacht wil veranderen, is dus ontzettend laag, dacht iedereen om die reden. Maar de laatste jaren gebeurt er iets opmerkelijks. In 2009 waren er vijftien aanmeldingen meer bij de genderpoli. Een jaar later meldden 177 mensen zich aan. In 2011 kwamen 275 mensen langs. In 2012 waren het er 300. In 2013 alweer 396. En het blijft maar doorgaan. Steensma deed vergelijkend onderzoek naar aanmeldingen van jongeren bij een andere grote genderkliniek, in Toronto. Daar gebeurde de afgelopen jaren hetzelfde.
15els041z030 30
‘Het aantal aanmeldingen knalt omhoog.’ Waardoor dat komt, is nog niet duidelijk. Steensma denkt aan de opening van nieuwe klinieken, media-aandacht en internet. Misschien is het beeld van transseksualiteit daardoor gekanteld. Zijn er meer mensen die zich erin herkennen. Schamen ze zich niet meer zo. Steensma: ‘Vroeger was het heersende beeld van transseksualiteit een man die in een jurk rondliep omdat-ie dat seksueel opwindend vond. Dat beeld is er gelukkig wel vanaf. Transseksualiteit gaat echt over wie jij bent. Daar kun je niet zo veel aan morrelen.’
Wijdbeens Maar wat is transseksualiteit eigenlijk? Het blijft lastig te bevatten. Voor de meeste mensen is hun geslacht zo ongeveer het natuurlijkste in hun leven. Al in de kleuterklas vindt een meisje het vanzelfsprekend dat ze wordt vergeleken met andere meisjes. De meeste jongens vinden het logisch aangesproken te worden als jongen. Ze denken er niet eens bij na. Het ‘klopt’ gewoon. Bij transseksualiteit is dat anders. Dan wordt het ‘toegewezen’ geslacht vroeg of laat ervaren als iets wat niet past of klopt. Dat gevoel wordt ‘genderdysforie’ genoemd. Genderdysforie is dus een gevoel van onbehagen over je biologische geslacht. Dat het voor de betrokkene zelf lastig is het gevoel te duiden, toont het verhaal van
06-10-15 09:50
31
ELSEVIER 10 OKTOBER 2015
Jolanda van Dijk is sinds haar vijftigste een vrouw, maar werd geboren als man. Ze heeft twee kinderen. Soms wordt ze wakker na een droom waarin ze weer Johan was
Jolanda van Dijk met haar dochter in het Vondelpark. Naast haar dochter heeft ze nog een zoon, die bij haar in huis woont
15els041z031 31
Jolanda van Dijk (53). Jolanda is sinds haar vijftigste een vrouw. Op een oude foto zitten drie jonge mannen wijdbeens voor een fitnessschool. ‘Welke denk je dat ik was?’ vraagt Jolanda. Ze tikt op de middelste. Zijn naam was Johan. Toen de foto werd gemaakt, was Johan begin twintig. Hij had een eigen schildersbedrijf en een mooie vriendin, op wie hij gek was. Toch voelde hij zich ongelukkig. Hij vroeg eens aan zijn beste vriend: ‘Wat voor cijfer geef jij je leven?’ ‘Tussen een zeven en een acht,’ antwoordde die. Johan kwam niet hoger dan een vier. Waarom waren anderen gelukkig en hij niet? Het leven denderde door. Johan kreeg een zoon. Zijn relatie ging uit. Zijn zoon kwam bij hem wonen. Met een nieuwe liefde kreeg Johan een dochter. Maar als er een knappe vrouw langsliep, voelde hij steeds vaker iets van jaloezie. Toen hij eens met zijn vriendin douchte en achter haar stond, keek hij over haar schouders langs haar lichaam naar beneden. ‘Wauw,’ dacht hij. ‘Dus zo zou het zijn om een vrouwenlichaam te hebben.’ Op zijn 46ste was de verwarring zo groot dat Johan depressief naar de huisarts ging. Johan, een brede vent, stoer, was op de motor komen aanrijden. ‘Ik denk dat ik misschien 30 procent transseksueel ben,’ zei hij daar vertwijfeld. De huisarts verwees hem naar een seksuoloog. Die zei: ‘Jij bent op en
06-10-15 09:50
48
BUITENLAND
10 OKTOBER 2015 ELSEVIER
De plotse comeback van Bashar al-Assad SYRIË / Nu de Russen de tegenstanders van Bashar al-Assad bombarderen in een poging het Syrische regime te redden, rijst de vraag: ligt overleg of zelfs samenwerking met president Assad in de strijd tegen IS niet voor de hand? Remco Andersen in Beirut
P
regime – laat staan samenwerking met hem in de strijd tegen IS of zelfs een toekomst voor zijn regime. Het Assad-regime heeft zich vanaf het begin direct en indirect ingespannen om te zorgen dat jihadisme welig kon tieren in delen van Syrië, terwijl zijn soldaten zich vrijwel uitsluitend bezig hielden met het uitroeien van de reguliere, gematigde oppositie. Die strategie was even doortrapt als geraffineerd: de wereld dwingen tot een keuze tussen zijn regime, en losgeslagen jihadisten. En voor die keuze lijkt de wereld nu steeds meer te staan. Indirect werkte het regime religieus extremisme in de hand door de opstanden vanaf het allereerste begin af te schilderen als het werk van de soennitische extremisten van Al-Qa’ida, in plaats van als een ver-
lots draait de wind boven Syrië. Terwijl bij het uitbreken van de burgeroorlog het regime van president Bashar al-Assad slechts enkele (verdachte) bondgenoten had, komen sommige landen tot de conclusie dat overleg met Damascus misschien onvermijdelijk is. Zeker nu Rusland sinds kort de tegenstanders van Assad bombardeert, lijkt de kans weer kleiner geworden dat de Syrische president het veld moet ruimen. Duitsland en de Verenigde Staten zetten de deur op een piepkleine kier; misschien kan Assad toch deel uitmaken van een tijdelijke overgangsregering, maar uiteindelijk moet hij wel vertrekken. De schuivende panelen in Syrië roepen veel vragen op: hoe wreed is dat Assad-regime Militaire steun voor Assad in Syrië nu werkelijk? Klopt het dat zijn leger verantwoordelijk is voor honderdduizenden doden? Aleppo Wie moet er anders voor stabiliteit zorgen in Syrië? De Fransen moeten in elk geval nog steeds niets van AsSyrië sad hebben. President François Hollande vat zijn positie als volgt samen: ‘Dat er een terLibanon roristische groep bestaat, mag niet betekenen dat er amnestie wordt verleend aan het regime Damascus dat deze situatie zelf heeft gecreëerd.’ Er is namelijk een stevig moreel argument tegen enige Jordanië vorm van overleg met Assads ©ELSEVIER
Russen grijpen in
15els041z048 48
Turkije
Irak
In handen van rebellen In handen van Assad IS-territorium Koerdisch gebied Russische bombardementen
langen naar democratische en economische hervormingen dat wel degelijk leefde bij een aanzienlijk deel van de bevolking. Christenen, alevieten en andere minderheden schaarden zich vervolgens grotendeels aan de kant van het regime, uit angst voor de soennitische terroristen die volgens de regering en de staatsmedia zogenaamd achter de opstanden zaten. De opstanden kregen mede daardoor, mettertijd, een uitgesproken islamitisch karakter.
Wreedheid Direct steunde het regime radicale islamisten door in 2011 een aantal gevaarlijke en geharde Al-Qa’ida-veteranen vrij te laten uit de militaire Sednaya-gevangenis. Intussen bombardeerde Assad uitsluitend reguliere rebellen, die juist dikwijls de wapenen opnamen tegen Jabhat al-Nusra, de lokale AlQa’ida-afdeling, en later IS. Bij een bezoek aan Raqqa, in maart 2013, was het overduidelijk dat jihadisten op het punt stonden deze stad tot hun Syrische hoofdstad te maken. Al-Qa’idastrijders hadden doodleuk hun intrek genomen in het provinciehoofdkwartier, hartje centrum, met een enorme zwarte vlag voor de deur. Geen Syrische bom die op hen werd afgevuurd – en dat zou jaren zo blijven. Tegelijk ontketende het regime een bloedbad dat nauwelijks een gelijke kent in de recente geschiedenis. Voor wie twijfelt aan Assads wreedheid: begin 2014 smokkelde een overloper foto’s van elfduizend doodgemartelde gevangenen van het regime uit Syrië. Toch maak je met morele argumenten geen einde aan IS. De praktijk is: Assad
06-10-15 10:23
Andy Rain/EPA/ANP
Alain Jocard/AFP/ANP
GROOT-BRITTANNIË Premier David Cameron ‘Assad kan wel onderdeel uitmaken van een overgangsregering, maar kan geen deel uitmaken van Syrië’s toekomst op de langere termijn’ (28 september 2015)
Adem Altan/AFP/ANP Mikhail Klimentyev/TASS/ANP
15els041z049 49
VOOR OF TEGEN HET REGIME? Louai Beshara/AFP/ANP
VIJAND TWIJFEL VRIEND
Olivier Douliery/DPA/ANP Mikhail Metzel/TASS/ANP
NEDERLAND Minister van Buitenlandse Zaken Bert Koenders ‘Onderhandelen met Assad werkt niet, maar de staat en de overheid die hij zegt te representeren horen wel bij de toekomst van Syrië’ (15 september 2015)
TURKIJE President Recep Tayyip Erdogan ‘Niemand kan zich een toekomst met Assad in Syrië voorstellen. Maar een overgangsperiode zou met hem kunnen zijn’ (24 september 2015)
IRAN President Hassan Rouhani ‘Als Assad verdwijnt, dan zullen de terroristen onmiddellijk Damascus binnentrekken’ (27 september 2015)
VERENIGDE STATEN Minister van Buitenlandse Zaken John Kerry ‘De Verenigde Staten zijn bereid te onderhandelen over de voorwaarden en het tijdstip waarop de Syrische president Bashar al-Assad zal vertrekken’ (19 september 2015)
Atta Kenare/AFP/ANP
DUITSLAND Bondskanselier Angela Merkel ‘Er moet met vele spelers worden gesproken, en dat betekent ook met Assad’ (24 september 2015)
VERENIGDE STATEN President Barack Obama ‘De Russische steun voor Assad is een grote vergissing. Zolang Assad er is, kan er geen staakthet-vuren of een politieke oplossing komen’ (11 september 2015)
Domonick Reuter/AFP/ANP
Dominick Reuter/AFP/ANP
Alain Jocard/AFP/ANP
SAUDI-ARABIË Minister van Buitenlandse Zaken Adel Al-Jubeir ‘Er is geen toekomst voor Assad in Syrië’ (29 september 2015)
FRANKRIJK President François Hollande ‘Assad is de oorzaak van het probleem, hij kan de oplossing niet zijn’ (28 september 2015)
RUSLAND President Vladimir Poetin ‘We moeten onder ogen zien dat niemand behalve Assad echt vecht tegen IS in Syrië’ (28 september 2015)
06-10-15 10:24
56
ECONOMIE
10 OKTOBER 2015 ELSEVIER
Lift mee op een gouden formule FRANCHISEN / Het is een uitgelezen kans om een vliegende start te maken als ondernemer: franchisen. Aanbod is er genoeg. Maar hoe zet u de eerste stap? Welke valkuilen moet u vermijden? Elsevier legt uit hoe u een succesvolle franchiser wordt. Floortje Gunst Foto’s Olivier Middendorp
J
a, ook een franchisenemer kan de Quote 500 halen. Vraag maar aan ondernemer Hans Geveling (65). Hij is een van de eerste franchisers met wie Albert Heijn in zee ging, en inmiddels ook een van de meest vermogende. In 1984 bouwde Geveling zijn twee eigen supermarkten in het Gelderse Huissen en Gendt om tot Albert Heijn-filialen. Nu bezit de ondernemer veertien Albert Heijn-vestigingen, voornamelijk in Gelderland maar ook in Zeist en De Meern. Geveling heeft 1.800 medewerkers in dienst, draait een jaaromzet van 200 miljoen euro en staat met een geschat vermogen van 76 miljoen euro in de lijst met 500 rijkste Nederlanders van zakenblad Quote (zie ‘Ik heb meer tijd voor klanten’ op pagina 62). Franchisen is de laatste jaren een populaire vorm van ondernemen geworden. Er valt, zoals het voorbeeld van Geveling laat zien, ook veel geld mee te verdienen. Waarom is franchisen juist nu een interessante optie? Het economisch herstel in Nederland zet door, en sneller dan verwacht. Bedrijven investeren weer en consumenten zijn optimistischer dan ze in jaren waren. Ze durven weer geld uit te geven. Daardoor neemt de omzet in de detailhandel, waarin veel franchiseketens actief zijn, weer toe. Toch zitten nog steeds ruim
15els041z056 56
600.000 mensen zonder baan thuis, ook veel ondernemers. Voor hen kan franchisen een uitgelezen kans zijn om weer een plek op de arbeidsmarkt te veroveren en een vliegende start te maken. Er is aanbod genoeg. Op de website www.franchiseplus.nl, een soort marktplaats voor franchisen, staan wervende teksten van ketens als New York Pizza en Jamin die op zoek zijn naar ‘enthousiaste ondernemers die altijd al droomden om voor zichzelf te beginnen’. Broodjesketen Subway organiseert momenteel in het hele land bijeenkomsten om ondernemers over de streep te trekken. Het aantal franchiseformules is de afgelopen vijftien jaar verdubbeld tot bijna 750. Bekende namen als McDonalds, Jumbo, Etos, Bruna en HEMA krijgen steeds vaker gezelschap van dienstverlenende bedrijven als City Box, De Hypotheker, Olympia Uitzendbureau, Monuta Uitvaartzorg en Pilates Club. Primera is met 451 winkels voor tijdschriften en tabak de grootste franchiseformule. In totaal telde Nederland in 2014 bijna 30.000 franchisewinkels, blijkt uit de Franchise Monitor 2015 die Rabobank maakte in opdracht van de Nederlandse Franchise Vereniging. De vestigingen behaalden afgelopen jaar samen een omzet van ruim 31 miljard euro. Franchisen is een laagdrempelige manier van ondernemen. De ondernemer
06-10-15 10:55
57
ELSEVIER 10 OKTOBER 2015
‘Ik hoefde weinig geld te investeren’ WIE Tim Schols (44) en Ingrid Landmeter (40) WAT Franchiseondernemers Hockeyschool Panasj, elf locaties regio Utrecht/Vechtstreek Tim Schols: ‘Ik werkte in de werving en selectie, maar wilde altijd al iets met sport en kinderen. Vier jaar geleden las ik over Panasj, een in 2005 in Den Haag opgerichte hockeyschool voor kinderen van 3 tot 10 jaar. Ik vond het concept zo goed dat ik met de oprichters in gesprek ben gegaan. Zij waren op zoek naar franchisers. Daarna heb ik met onze oudste zoon van toen vier meegedaan aan een les in Den Haag. Toen wist ik het zeker: dit is wat ik wil. ‘Het voordeel was dat ik weinig geld hoefde te investeren, uiteraard wel in materiaal, zaalhuur en kleding. Ik kon het aanvankelijk naast mijn baan doen, de lessen zijn op zaterdag. Eind 2011 begon ik in mijn woonplaats Maarssen. De lessen liepen al snel vol. Veel ouders en kinderen waren enthousiast. Na drie maanden heb ik mijn baan opgezegd. Om dit tot een succes te maken, wilde ik me focussen. Ik nam trainers aan die de lessen van mij overnamen, zodat ik me op de groei kon richten. ‘Een goede keus: inmiddels kan ik er een salaris uit halen. In 2013 ben ik met een tweede concept begonnen, van dezelfde eigenaren: Voetjebal, voetbal voor kinderen van twee tot vijf. Mijn vrouw Ingrid hielp al mee op de achtergrond, maar we groeiden zo hard dat zij in 2013 ook haar baan heeft opgezegd. Nu doen we het samen. Inmiddels hebben we elf locaties: elke zaterdag hockeyen en voetballen ruim 450 kinderen bij ons. We blijven uitbreiden en het wordt steeds professioneler. We zijn zelfs in gesprek om mede-eigenaar van het Panasj-concept te worden.’
15els041z057 57
06-10-15 10:55
64
ECONOMIE / WAT VERDER TER TAFEL KOMT
10 OKTOBER 2015 ELSEVIER
Eén jaar is Cindy van de Velde-Kremer (43) directeur van Vereniging Eigen Huis. Hoewel de huizenmarkt langzaam opkrabbelt, ziet ze nog genoeg werk voor de vereniging.
‘Er is geen sprake meer van dé huizenmarkt’
‘H
Nic Vrieselaar Foto’s Marco Bakker
partner voor huiseigenaren: de laatste Prinsjesdag was de eerste in een lange reeks et idee dat je met elkaar meer waarin huizenbezitters niet onaangenaam kunt bereiken dan alleen werden verrast. Deze keer was er zelfs eufospreekt me erg aan,’ vertelt rie: er werd gesproken over economisch herCindy van de Velde, sinds stel en een aantrekkende huizenmarkt. ‘Het september 2014 algemeen gaat inderdaad beter, maar niet voor iederdirecteur van Vereniging Eigen Huis (VEH). een. Je kunt niet meer spreken van dé huiVoordat ze Marlies Pernot opvolgde bij VEH zenmarkt. Woon je in een krimpregio als dewas ze verantwoordelijk voor de retail-afde- len van Limburg en Groningen, dan merk je ling van The Greenery, een coöperatie van weinig van het herstel.’ groente- en fruittelers. Daarvoor werkte ze Het herstel is bovendien broos, merkt bij Friesland Foods (nu FrieslandCampina), Van de Velde op. ‘De markt is vooral weer op ook een coöperatie. gang gekomen door de historisch Bij haar aantreden trof Van de lage hypotheekrente. Tegenover ‘Het herstel die rente staan allerlei maatregeVelde een groeiende organisatie met meer dan 700.000 leden, len.’ Ze noemt die het ‘financieel dat er is, waarmee VEH na de ANWB de corset’, bijvoorbeeld de steeds komt door grootste belangenvereniging strengere normen voor het maxilage rente’ male bedrag dat iemand kan levoor consumenten in Nederland is. VEH staat haar leden collecnen. De zogeheten loan-to-valuetief bij door te lobbyen in Den Haag, en in- ratio – het deel van de koopsom van een dividueel met onder meer hypotheekadvie- huis dat mensen maximaal mogen lenen – zen en bouwkeuringen. ‘Elke dag nemen zakte dit jaar naar 103 procent van de onze leden in totaal zo’n duizend maal con- waarde van het koophuis. Dat moet in 2018 tact op met onze 185 mensen,’ vertelt ze maximaal 100 procent zijn. geëngageerd. ‘Zodra de rente stijgt, wordt het voor veel Gek is dat niet, want de overheid bewees mensen veel lastiger om een huis te kopen. zich de laatste jaren als onvoorspelbare Dat is vooral problematisch voor Nederlanders die te veel verdienen voor een huurhuis in de sociale woningbouw maar nog WIE IS CINDY VAN DE VELDE-KREMER? niet voldoende eigen geld hebben voor een Studeerde bedrijfskunde in Rotterdam en werkte koophuis. Zij zijn aangewezen op de vrije onder meer bij zuivelcoöperatie Friesland Foods sector, waar huurhuizen schaars en dus (nu FrieslandCampina) en groente- en fruitbedrijf duur zijn. Je betaalt maandelijks misschien The Greenery, waar ze algemeen directeur retail 1.000 euro huur. Koop je het huis, dan ben was. Ze is sinds september 2014 directeur van je aan de hypotheek de helft kwijt.’ Vereniging Eigen Huis. Van de Velde is getrouwd Ze wijst erop dat die groep, zeker zodra en heeft twee zoons. de hypotheekrentes stijgen, tussen wal en
15els041z064 64
05-10-15 17:10
ECONOMIE
ELSEVIER 10 OKTOBER 2015
65
schip dreigt te vallen. Door de hogere huurprijzen is het voor hen lastig voldoende te sparen om als eigen inbreng mee te nemen bij het kopen van een eigen huis.
V
WAAR? Bij Daphne in De Kas, Amersfoort
WAT? Hoofdgerecht Salade met gerookte zalm Drank Cappuccino, Spa rood
KASSA € 15,50
15els041z065 65
an de Velde maakt zich ook zorgen over de grotere groep Nederlanders zonder vast werk. In 2014 had volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek 22 procent van de werkende Nederlanders een tijdelijk dienstverband of werkte als uitzendkracht. Nog eens 12 procent werkte dat jaar als zelfstandige zonder personeel (zzp’er). Dat zijn bijna de helft meer flexwerkers dan in 2004. Voor die steeds groter wordende groep is het bijzonder lastig een hypotheek los te peuteren bij de bank. ‘Bij banken lijkt een werkgeversverklaring heilig, waarin staat dat je – liefst voor onbepaalde tijd – in dienst bent en een x-bedrag per maand verdient. Daarom moet je als jonge hoogopgeleide met een inkomen van bijvoorbeeld 40.000 euro per jaar aan dezelfde leennormen voldoen als iemand van 58 met hetzelfde inkomen en een middelbare opleiding. Terwijl iedereen snapt dat beide personen heel andere perspectieven hebben. Wij vinden dat er meer moet worden gekeken naar de toekomst. ‘Ik ben mijn carrière begonnen in human resources. Daar wordt op een andere manier gekeken. Komt iemand solliciteren, dan inventariseer je wat hij in huis heeft en wat nog kan komen. Dat is bij een hypotheek natuurlijk lastiger, maar op die manier denken, zou beter zijn.’ De vereniging begon daarom vorig jaar een proef met hypotheekverstrekker Obvion en uitzendbureau Randstad. Wie via Randstad werkt, maakt na een jaar kans op een ‘perspectiefverklaring’, waarin staat of het uitzendbureau verwacht dat hij zijn inkomensniveau in de toekomst kan handhaven. Daarbij wordt ook gekeken naar opleiding en de branche waarin iemand werkt. De proef bleek succesvol: ook wie via uitzenders Tempo Team en Yacht werkt, maakt nu kans op zo’n perspectiefverklaring. Maar is zo’n ‘timmermansoog’ bij hypotheekadviseurs en banken in het verleden niet juist de reden geweest waarom veel huishoudens nu in de problemen zitten met veel te hoge hypotheken? ‘We hebben bij VEH altijd gewaarschuwd voor te veel lenen, maar we zitten tegenwoordig in een heel andere situatie. Mensen lossen vanaf dag één verplicht af en de leennormen zijn flink aangescherpt. Hypotheken van 120 procent van de woningwaarde zijn niet meer aan de orde. Ik durf wel te stellen dat een perspectiefverklaring iemands toekomst beter voorspelt dan enE kel een werkgeversverklaring.’
05-10-15 17:10