EB Live maart 2018

Page 1

Dutchband vindt zichzelf constant opnieuw uit Managing director Michiel Fransen over de plannen, werkzaamheden, ideeën en ambities van Dutchband Evenementenbranche komt in actie tegen verbod rookruimtes Jubileum 50 jaar Paradiso: een halve eeuw popgeschiedenis Rapper Fresku over het succes van de Nederlandse hiphop Het nieuwe poppodium Twente verenigt Atak en Metropool

Specials • AV • Regelgeving & Veiligheid • Food & Beverage 4e JAARGANG /// MAART 2018

EBLIVE201803_Cover.indd 1

3/4/2018 10:55:13 PM


CROWD MANAGEMENT

WE LOVE CROWDS

EBLIVE201803_advertenties.indd 2

3/1/2018 10:54:07 AM


EVENT SECURITY HOSPITALITY TRAFFIC OBJECT BEVEILIGING FIRE & SAFETY DOG SECURITY CONSULTANCY ACADEMY SPECIAL PROJECTS

Krommewetering 21 3543 AP Utrecht (NL)

EBLIVE201803_advertenties.indd 3

Postbus 1012 3600 BA Maarssen (NL)

T. +31 (0)30 303 19 03 F. +31 (0)30 303 19 04

info@tsc.nl www.tsc.nl

3/1/2018 10:54:08 AM


COLOFON

EDITORIAL

Uitgave iMediate Arendstraat 53 Postbus 2227 1200 CE Hilversum Telefoon: 035 - 646 58 00 redactie@entertainmentbusiness.nl Uitgever Roger Slangen Redactie & medewerkers Jeroen van Trierum (hoofdredactie), Arnold le Fèbre (eindredactie), Wally Cartigny, Ed Hoogeveen, Marc Simons, Wai-Kueng-Liu, Jan Meijroos, Paul van Vliet, Jasper van Vugt Fotografie cover Jasper Bosman - Fotostudio iMediate ishele.bueno@imediate.nl

Wat de artiest wil, gebeurt (vaak)

Exploitatie & abonnementen Mitchel van der Heide & Jeroen van der Lee Telefoon: 035 - 646 58 05 mitchel.vanderHeide@imediate.nl, jeroen.vanderlee@imediate.nl

Optreden is een van de belangrijkste inkomstenbronnen voor een artiest. Dat de beste man of mevrouw dan met een aantal eisen komt, is vrij normaal en van alle tijden. In het verleden waren deze ‘backstage riders’ vaak bijzonder grappig. Zo zou Axl Rose (Guns N' Roses) vierkante stukjes meloen in zijn kleedkamer willen hebben. Wilde Prince een dokter in de buurt die hem een vitamine-B12 injectie kon geven, vroeg Iggy Pop om broccoli, sigaretten en zeven dwergen en eiste Marilyn Manson dat er backstage alleen Haribo-beertjes waren te vinden. Van Halen had in de jaren tachtig de meest legendarische rider. De hardrockers wilden bij ieder optreden onder meer een schaaltje M&M's, maar dan wel zonder de bruingekleurde. Waren die er wel, dan was dat volgens de overlevering een excuus om de kleedkamer te slopen.

Als vakblad hanteren we de opzeg­regels uit het verbintenissenrecht. Wij gaan ervan uit dat u het blad ontvangt uit hoofde van uw beroep. Hierdoor wordt uw abonnement steeds stilzwijgend met een halfjaar verlengd. Opzeggen kan per post, mail of telefoon. De opzegtermijn is 30 dagen voor het einde van de abonnementsperiode.

Door de jaren heen zijn de eisen van artiesten veranderd. Of in ieder geval minder extravagant geworden. Al blijft het vreemd dat bijvoorbeeld Neil Young tijdens een concert in de voormalige Heineken Music Hall eiste dat er geen alcohol geschonken werd. Opvallend was dan weer wel dat hij het podium betrad met een biertje in de hand en proostte op het alcoholloze publiek. Of wat te denken van Morrissey? De Brit wilde tijdens zijn Pinkpop-concert dat alle worst- en vleesverkopers stopten met bakken als hij op het podium stond. Morrissey is namelijk vegetariër. De organisatie ging overigens niet in op deze bizarre eis. En de zanger? Die trad gewoon op.

Jaarabonnement EB Benelux, Nederlandse Antillen, Suriname: € 125,Elk volgend abonnement met hetzelfde factuuradres: € 80,- per jaar. Andere landen: € 180,- per jaar.

In februari werd bekend dat Jack White telefoons in de ban doet tijdens zijn concerten. De zee aan oplichtende mobiele schermpjes zouden een te grote afleiding vormen. ‘The way the audience react tells me what to do next. And if they’re not really there, I don’t know what to do next’, aldus White. De zanger ging in zee met Yondr, een bedrijf dat speciale telefoonhoesjes maakt. Als de telefoon in zo’n hoesje zit, is hij niet meer te gebruiken. Yondr deed zoiets eerder tijdens optredens van Chris Rock en Haim. De geen-mobiele-telefoonsregel is overigens niet nieuw. Prince verbood het gebruik jaren geleden al. De zanger wilde niet dat er foto’s of video’s van optredens opdoken. Probeerde iemand toch te filmen of te fotograferen, dan werd hij of zij zonder pardon de zaal uitgezet.

Halfjaarabonnement EB + EB Live Benelux, Nederlandse Antillen, Suriname: € 125,Elk volgend abonnement met hetzelfde factuuradres: € 80,- per halfjaar. Andere landen: € 180,- per halfjaar. Basis layout Louis Bertrand Vormgeving Louis Bertrand, Mustafa Durmaz, Tessa Geers, Petra Guijt, Natalie Moorelisse

Mijn eerste reactie na het lezen van de White-maatregel was een hoofdschuddende uitroep. Belachelijk! Niet alleen is dit neerbuigend ten opzichte van je publiek dat veel geld neertelt voor het privilege om jou te zien, maar je mist ook een belangrijke marketingtool. Filmpjes of foto’s van een concert doen het immers altijd goed op kanalen als YouTube of Instagram. Bovendien is een verbod op mobiele telefoons niet echt meer van deze tijd. Aan de andere kant ervaar je natuurlijk een concert intenser als je niet om de vijf minuten je updates op Instagram checkt of of dat ene te gekke nummer filmt. Jack White lijkt intussen aan het langste eind te trekken, want ondanks zijn ‘no cellphones’-regel verkocht de Amerikaanse tak van zijn tour in minder dan een week uit. JEROEN VAN TRIERUM

Drukkerij Twigt GrafiMedia © Copyright 2018 ISSN: 1875-2888 4

MAART 2018

HOOFDREDACTEUR

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

EBLIVE201803_editor_inhoud.indd 4

3/5/2018 9:36:17 AM


INHOUD

| ACHTERGROND

| INTERVIEW

8 Dutchband

Dutchband is Europa’s grootste leverancier van festivalpolsbandjes en heeft zich de afgelopen jaren ontwikkeld tot dé one-stop-shop voor alle soorten betaaloplossingen. Managing director Michiel Fransen over de plannen, werkzaamheden, nieuwe ideeën en ambities van het bedrijf. “We blijven constant investeren in innovatie op zowel software- als hardwaregebied.”

| INTERVIEW

12 Rookruimteverbod

Medio februari bepaalde het gerechtshof Den Haag dat rookruimtes in cafés, restaurants en andere horecagelegenheden, zoals concertzalen, niet langer zijn toegestaan. De Vereniging van Evenementenmakers (VVEM) en de Vereniging Nederlandse Poppodia en - Festivals (VNPF) hebben grote twijfels over de juridische juistheid van deze recente uitspraak en komen in actie.

| JUBILEUM

Fresku

Nu Nederlandstalige hiphop de underground is ontstegen, rijst de vraag of dit enorme succes zich ook laat vertalen naar het livecircuit. We vragen het aan rapper Fresku, die is uitgegroeid tot een van de smaakmakers binnen de huidige Nederlandse hiphopscene. “Hiphop is de muzieksoort waar je de meeste informatie in kwijt kunt als je wat te zeggen hebt.”

| SPECIAL AV

| SPECIAL REGELGEVING & VEILIGHEID

| SPECIAL FOOD & BEVERAGE

38

54 8 stellingen over veiligheid 59 Allfence 60 TSC Crowd Management 63 Klap Evenementenverzekeringen 65 Brink Verkeer 67 Safesight 69 Crowd Support 71 Prolyte Group 73 Roos Kunststof Rijplaten Verhuur

76 79

AV-branche steeds vaker de échte ster 41 Sightline Productions 42 AniVizzion 45 The Production Factory 48 AMPCO Flashlight 51 Story Event Engineering

26

20

Foodtrends 2018 Fransen + Kanters 81 Event Catering Bevers 84 Smokey Goodness 87 LOC7000 88 YOURProductions 91 Piepers & Rund 92 SOLID 95 Event Catering BV 96 House of Drinks

Paradiso

Paradiso bestaat dit jaar vijftig jaar. In die halve eeuw is het Amsterdamse poppodium uitgegroeid tot een instituut dat over de hele wereld bekend is. We laten verschillende partijen aan het woord over dit speciale jubileum. Bertus de Blaauw, boeker Mojo Concerts: “Als buitenlandse acts moeten kiezen uit een zaal in het Nederlandse clubcircuit, staat Paradiso negen van de tien keer op één.”

| EN VERDER

06 In ’t kort 14 Dutch Live Entertainment Production Awards 18 Poppodium Twente 24 Willem Venema 31 Greencopper 33 Sniester Festival 35 Ellen Tolsma van Ticketmaster 98 Fotomoment

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

EBLIVE201803_editor_inhoud.indd 5

MAART 2018

5

3/5/2018 9:12:02 AM


IN 'T KORT

Quotes ‘Er gebeurden theatraal en muzikaal gezien interessante dingen, het swingde er af en toe behoorlijk, maar we werden als programmeurs wel erg veel geconfronteerd met de vervelende aspecten van het hippieleven. Zo draaiden er geregeld bezoekers door na inname van te veel of verkeerde drugs, waarna ze in het kantoor met librium wat werden gekalmeerd.’ Rik Zaal, oud-programmeur van het eerste uur bij Paradiso, blikt in 3voor12 terug op het eerste jaar van het poppodium. ‘Eurosonic Noorderslag heeft zich met trots aangesloten bij Keychange. Laten we er alles aan doen om die 50-50-verhouding tussen mannen en vrouwen in 2022 te realiseren, of eerder. Maar laten we vooral niet vergeten dat dit verder gaat dan de muziekindustrie, er is nog veel werk te verzetten om deze wereld eerlijker en gelijkwaardiger te maken.’ Ruud Berends van ESNS zegt op de website van het initiatief Keychange zich in te gaan zetten voor gendergelijkheid. ‘Reizen en weg zijn bij mijn gezin eist een zware tol van me. Het plezier dat ik uit optredens haalde, kan daar niet meer tegenop. Ik heb me vaak afgevraagd hoe het zou voelen om dit punt te bereiken, het moment waarop je besluit je carrière te beëindigen. Het voelt verontrustend, een beetje opwindend en ook een beetje als een opluchting.’ Paul Simon legt in Het Laatste Nieuws uit waarom hij vindt dat het welletjes is geweest.

2017 was voor poppodium 013 het beste jaar ooit. Er werd een recordaantal van 310.000 bezoekers verwelkomd, wat een groei betekent van ruim 18% is ten opzichte van het jaar ervoor. Directeur Frens Frijns vertelt over het topjaar dat hij beleefde met 013. "Het loopt nu gewoon superlekker. En ik durf te stellen dat we dit jaar de grens van 350.000 bezoekers aan zullen tikken."

INTERVIEW - INTERVIEW - INTERVIEW - INTERVIEW - INTERVIEW - INTERVIEW Gefeliciteerd met het record. Hoe hebben jullie dat voor elkaar gekregen? “Er stonden meer shows geprogrammeerd en die hebben meer bezoekers dan voorheen getrokken. Ook hiphopfestival WOO HAH! Is enorm gegroeid. Dat is echt een droom. WOO HAH! trekt ieder jaar twee tot drie keer zoveel bezoekers. Het loopt nu gewoon superlekker. We boeken shows in een breder spectrum van muziekstijlen. Daarnaast is ons programma actueler geworden. Vroeger hadden we de bekende namen van weleer, tegenwoordig komen er grote artiesten die nu hip zijn.” Wat waren de grote publiekstrekkers? “WOO HAH! heeft voor 30.000 bezoekers gezorgd en Ayreon trok met drie uitverkochte shows in de grote zaal en een try-out in totaal 10.000 mensen. Het Roadburn Festival was verder goed voor 15.000 bezoekers. Daarnaast waren er zo’n 25 optredens uitverkocht in de grote zaal, die een capaciteit heeft van 3.000 man.”

Is de bezoekerstoename ook terug te zien in de omzet? “Dat merk je natuurlijk. Sinds de verbouwing in 2015 hebben we een toename van 270 procent in de omzet gerealiseerd. Die verbouwing heeft heel goed uitgepakt.” Had 013 het record eigenlijk verwacht? “We hadden er zeker een vermoeden van. Zo halverwege het jaar zagen we het record al aankomen, maar dit is wel heel speciaal. Het oude record uit 2003 stond overigens op 265.000 bezoekers. Daar gingen we in 2016 met 262.000 bezoekers net niet overheen. Gelukkig hebben we dat dit jaar goedgemaakt.” Wat is de doelstelling voor dit jaar? “Ik durf te stellen dat we de grens van 350.000 bezoekers aan zullen tikken. We groeien lekker en WOO HAH! gaat echt fantastisch. Zoals ik het nu inschat, zullen we meer shows dan vorig jaar programmeren. En daar vallen niet alleen concerten onder, maar ook dancenachten.”

ADVERTENTIE

6

MAART 2018

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

EBLIVE201803_In_het_kort.indd 6

3/4/2018 11:35:10 PM


RVIEW

IN 'T KORT

COLUMN Pinkpop

Voer in Google de zoekterm ‘Pinkpop’ in en kies voor 'Afbeeldingen'. Verrast zul je niet worden door het plaatje dat je dan te zien krijgt: een gestileerde tekening van een meisje met zwarte krullen in een roze bloesje. Voor iedereen een herkenningsteken in de wereld van de live muziek. Voor mij staat de roze pop echter voor heel iets anders. De pop is tientallen jaren geleden ontworpen door mijn voormalig schoonvader Bert Abell, helaas inmiddels overleden. Bert – die ooit van ons de bijnaam opa Bas kreeg omdat hij altijd op de bas, officieel contrabas, speelde als wij op bezoek kwamen – ontwierp het logo op verzoek van Jan Smeets, toen reeds de baas van Pinkpop. Opa Bas was in zijn jonge jaren reclametekenaar en bedacht al snel de connectie met pink (Pinksteren en roze) en pop (muziek en een pop om mee te spelen). Toen had hij nog een voorbeeld nodig om te tekenen en dat voorbeeld was mijn voormalige echtgenote, destijds een klein hummeltje. Inmiddels wat ouder geworden, maar nog steeds in het bezit van zwarte krullen. En wie goed kijkt, ziet ook dat het meisje Indische trekken heeft. Nog altijd als ik de pop zie, moet ik aan Bert denken. Ik was gek op mijn schoonvader en ook de kinderen waren dol op hem. Als wij met de kleintjes op bezoek kwamen bij opa Bas, inmiddels met pensioen, was hij nog steeds aan het tekenen, met van die dure potloden waarmee je hele fijne lijntjes kunt trekken. Steevast stond er al iets te pruttelen op het fornuis. Opa Bas woonde alleen, maar bleef wel goed voor zichzelf zorgen en was als echte Indischman altijd in de weer met eten. Als hij wist dat we kwamen dan ging hij aan de slag en maakte de meest fantastische gerechten. Hoe vol gevuld ook de pan die op tafel kwam (een van zijn favorieten was fazant met zuurkool) hij noemde het gerecht consequent ‘een steuntje’, alsof hij een cracker met brie serveerde. Als het eten op was, gingen Bert en ik biljarten (meestal tien over rood) of vertelde hij over zijn aankomst in Rotterdam met de Holland-Amerika Lijn, toen hij in Indonesië niet meer welkom was. Bert had Nederland omarmd en dan vooral Rotterdam. Feijenoord was zijn club, met een speciale voorkeur voor John de Wolf. Bert hield vooral van Nederlandstalige muziek (en als hij die opzette kwam de bas tevoorschijn). Bert hield van het Wilhelmus. Bert hield van jonge jenever van cryptogrammen, van het Algemeen Dagblad en van practical jokes. Opa Bas was gescheiden, maar sprak onverminderd vol lof over zijn ex. Ik heb hem nooit een onvertogen woord over haar horen zeggen, hij was een echte creatieveling en een goed mens. Bert Abell, de geestelijk vader van Pinkpop en de opa Bas van mijn kinderen. God hebbe zijn ziel.

Hans Bousie is partner bij bureau Brandeis, een advocatenkantoor dat zich richt op het aloude ambacht van procederen. Bousie is al veertig jaar actief in de wereld van media en entertainment, waarvan de laatste twintig jaar als advocaat. Hij beschikt dan ook over een schat aan ervaring en is altijd bereid om een potje te knokken – maar dan zoals Mohammed Ali: blijven dansen. In Entertainment Business schrijft hij op persoonlijke titel over ontwikkelingen in de markt.

Cijfers

14

Het Amsterdamse trio MY BABY is dit jaar Ambassadeur van de Vrijheid. Samen met Ronnie Flex & Fedde le Grand treden ze op tijdens vier van de veertien Bevrijdingsfestivals die door heel het land worden georganiseerd.

100.000 Studio 100 heeft bekendgemaakt dat er al meer dan 100.000 tickets verkocht zijn voor de Vlaamse musical 40-45. De voorstelling gaat op 7 oktober in première.

983

Volgend jaar mogen festivalgangers geen plastic flessen meer meenemen op het festivalterrein van Glastonbury. Uit recente cijfers blijkt dat van de 983 ton afval 54 procent is gerecycled, 85 ton daarvan betrof blikjes en plastic flessen.

2

6 miljoen Vorig jaar zijn voor ruim 6 miljoen euro aan concert- en theaterkaartjes afgerekend met de Podium Cadeaukaart. Dat is het hoogste bedrag sinds de lancering van de kaart, in 2010.

André Rieu geeft op zaterdag 28 en zondag 29 juli twee concerten in Maastricht. Deze shows worden ook in de bioscopen geprogrammeerd.

474.000 De Melkweg heeft in 2017 een recordaantal bezoekers getrokken. Het muziekcentrum mocht ruim 474.000 concertgangers verwelkomen, 25% meer dan in eerdere jaren. WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

EBLIVE201803_In_het_kort.indd 7

MAART 2018

7

3/4/2018 11:35:11 PM


DUTCHBAND

Dutchband vindt zichzelf constant opnieuw uit Dutchband kijkt terug op een succesvol 2017. Het bedrijf heeft flinke stappen gezet op het gebied van digitaal betalen, terwijl de vertrouwde muntjes onverminderd populair bleven. Managing director Michiel Fransen over de plannen, werkzaamheden, nieuwe ideeën en ambities van het bedrijf. “We blijven constant investeren in innovatie op zowel softwareals hardwaregebied.” DOOR: JEROEN VAN TRIERUM

A

ls Europa’s grootste leverancier van festivalpolsbandjes heeft Dutchband zich de afgelopen jaren ontwikkeld tot dé one-stop-shop voor alle soorten betaaloplossingen. Het bedrijf werkt samen met meer dan 6.000 evenementen binnen en buiten Nederland, waar­ onder grote en gerenommeerde namen als ADE, North Sea Jazz, Paléo Festival, Bilbao BBK Live, We Are FSTVL, Pinkpop, Rock am Ring, Lowlands, Zwarte Cross, Defqon.1, Awakenings, Oerol en Mysteryland. Dutchband verzorgt echter niet uitsluitend muziekgerelateerde activiteiten. Het bedrijf werkt ook voor internationale sportevenementen als The Volvo Ocean Race, Tour de France en de BMW Berlin Marathon en biedt d ­aarnaast betaaloplossingen voor grote stadions in Nederland, Frankrijk, Spanje en Italië.

Hoe was het afgelopen jaar? Michiel Fransen: “In één woord: fantastisch. De grootste groei die we hebben doorgemaakt is die op het gebied van dienstverlening op festivals. Je moet dan vooral denken aan de inzet van automaten waar voorheen kassa’s werden gebruikt. Met onze automaten waren we in 2017 op bijna 400 festivals actief! In Nederland is de afzet van munten min of meer gelijk gebleven. We zagen een kleine groei die eigenlijk geen naam mag hebben. Ook over de grens zijn flinke stappen gemaakt. Zo schakelden in Italië de grootste festivals en organisatoren over van cash op munten. Zij kozen voor Dutchband als partner om dit te faciliteren. Voor 2018 gaan we op dezelfde voet verder en zetten we nieuwe mogelijkheden in de markt die onder meer een hoop zorgen voor organisatoren zullen wegnemen.”

Kun je daar al iets over vertellen? “Bij evenementen is het altijd de vraag of de pinapparatuur werkt. De netwerkverbinding kan wegvallen of er kan een storing bij de bank optreden. Voor de bezoeker is dat irritant, omdat hij of zij op dat moment geen betaling kan doen. Voor de organisator is dat funest omdat er geen geld binnenkomt. Vanaf het komende seizoen bieden wij de mogelijkheid om ook offline te pinnen bij muntautomaten en pinterminals in het geval de verbinding met de pinserver wegvalt. Hoe dat werkt? De transacties worden in een buffer opgeslagen en aan de bank doorgegeven als er weer contact is. Na de constatering dat er een probleem is, kan de terminal op een offline modus gezet worden, waarna de transacties gewoon door kunnen gaan.” Valt de verbinding dan vaak weg? “In de praktijk bijna nooit, maar als het gebeurt, zijn de gevolgen enorm. Veel events draaien op 4G-verbindingen die, afhankelijk van de locatie en het moment, goed of minder goed bereik hebben. Je hebt bepaalde plekken in Nederland waar de dekking niet optimaal is en dagen waarop je rekening moet houden met extreme drukte. Ik noem bijvoorbeeld Koningsdag, Oud en Nieuw of festivals met meer dan 30.000 bezoekers. Iedereen wil dan tegelijkertijd op Facebook of een appje versturen. Meestal zorgt dat niet voor al te grote problemen. Maar de druk op het netwerk wordt wel veel groter, waardoor uitval mogelijk is, vooral als je niet draadloos werkt. Dat kunnen we voortaan ondervangen door alle transacties te bufferen. De klanten aan wie wij dit verteld hebben, reageerden erg enthousiast. ” Vorig jaar zette Dutchband groot in op zogeheten prepaid tokens. Is dat ook voor 2018 een speerpunt? “Jazeker. Om de wachtrijen bij de munt­ automaten zo kort mogelijk houden, ▶

8

MAART 2018

EBLIVE201803_dutchband.indd 8

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

3/5/2018 9:46:30 AM


INTERVIEW

FOTO'S: JA SPER BOSMAN, IMEDIATE

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

EBLIVE201803_dutchband.indd 9

MAART 2018

9

3/5/2018 9:46:39 AM


GAAT UW EVENEMENT CASHLESS? VOORKOM UITVAL VAN UW KASSA EN PIN-VERBINDINGEN EN BLIJF ALTIJD ONLINE!

SOLID WIFI FOR EVERY EVENT GIGTECH levert betrouwbare internetvoorzieningen voor evenementen van alle soorten en maten. Of het nu gaat om internet voor productie, PIN-apparatuur en ticketverkoop of om grootschalige cashless, publieks WiFi of streamingvideo-toepassingen, GIGTECH levert altijd de juiste oplossing op maat en is uiterst betrouwbaar.

PROVEN SUCCESSFUL FOR:

SUCCESVOL OPGELEVERD VOOR:

BEL 085-9020848 VOOR MEER INFORMATIE OF KIJK OP WWW.GIGTECH.NL

FOR MORE INFORMATION VISIT WWW.GIGTECH.NL

EBLIVE201803_advertenties9.indd 10 adv_EB festival Guide GIGTECH 210x297.indd 1

3/5/2018 9:10:0221:24 AM 12-12-16


INTERVIEW

i­ ntroduceerden we afgelopen seizoen een nieuwe fastlane automaat. Deze is bedoeld voor de bezoekers die zijn munten via een mobiele app op het veld gekocht heeft. De aankopen zijn makkelijk af te rekenen via een iDeal-transactie. De kopers ontvangen een pushbericht met een QRcode waarmee zij binnen twee seconden de munten in ontvangst kunnen nemen. Normaal duurt dat een halve minuut. Op onder andere Bevrijdingsfestival Utrecht, Parkpop, Awakenings, Amsterdam Open Air en Milkshake zagen we dat bezoekers deze betaalwijze omarmden. Een volgende logische stap was om de methode ook aan te bieden bij de aankoop van een ticket. Dit kan via integratie met de ticketingpartij, de festival-app of via een dedicated webshop, net hoe het voor de promotor het beste uitkomt. Deze oplossing is niet alleen heel fijn voor de consument, ook voor de organisatoren zijn er grote voordelen. Het helpt de festivals namelijk een gedeelte van de omzet al voor aanvang van het ­evenement te realiseren. De re­ artijen zeer goed, dus acties zijn van alle p we gaan hier natuurlijk ook dit jaar gewoon mee door.”

Gratis workshop The Bunqer

Op 22 maart organiseren Dutchband en BUNQ een bijeenkomst voor festivalorganisatoren, ticketers en cash management-partijen. Centraal tijdens deze workshop staat het optimaliseren van de muntverkoop voor en tijdens evenementen. BUNQ en Dutchband werken al een tijd samen. Michiel Fransen: “BUNQ richt sinds vorig jaar haar pijlen ook op de festivalmarkt. Zij leveren betaalmogelijkheden en wij zijn een logische partner, als het aankomt op

Hoeveel van jullie mensen lopen er mee op een evenement? De ervaring leert dat één persoon op 24 automaten en een veelvoud daarvan aan pinterminals genoeg is. Daarnaast trainen we onze klanten en partners, zodat zij ook zelf ondersteuning kunnen bieden. Vanzelfsprekend blijft ons supportteam bereikbaar voor remote troubleshooting.”

met een bewezen betrouwbaar betaalsysteem. Als je van de rol af verkoopt, kun je door de nummering altijd exact aflezen wat er is verkocht en wat er in de kassa moet zitten. Net als bij de muntautomaten is al deze informatie makkelijk en in real-time inzichtelijk. We blijven constant investeren in innovatie op zowel software- als hardwaregebied. Momenteel zijn we druk bezig met het produceren van vijftig extra muntenautomaten. Hiermee zitten we straks op een totaal van 170 automaten en het dubbele daarvan aan pinterminals. Zo blijven we op zoek naar manieren om de inzet van onze producten makkelijker te maken. Een voorbeeld daarvan zijn onze automatenhekken. We hebben Herashekwerken zo aangepast dat ze plaats bieden aan drie Dutchband-muntautomaten Overal waar je een hek neerzet, kun je op een relatief makkelijke manier een muntautomaat aanbrengen. Tot zestig automaten kunnen op deze manier binnen één dag geïnstalleerd en operationeel zijn. Ook kan met deze automatenhekken de gewenste mix van cash of pin op het publiek worden afgestemd. Bovendien is het uiterlijk van de automatenopzet in het thema van het festival te veranderen met custom banners.”

Hoe onderscheidt Dutchband zich van de concurrentie? “Veel mensen die een beetje kunnen programmeren, denken dat het makkelijk is om een betaalsysteem op een evenement neer te zetten. Ervaring en betrouwbaarheid zijn echter de factoren die het verschil maken. Dat is niet zo vreemd, want veel organisatoren halen toch een groot gedeelte van hun omzet uit de horeca. Zij kiezen voor een bewezen partij. Waarom zou je gaan experimenteren met een nieuwe speler als de ­huidige zich constant opnieuw blijft uitvinden? Wij pakken het daarnaast anders aan dan de concurrentie. Zo combineren wij muntenautomaten met gepatenteerde genummerde muntrollen. Deze zorgen ervoor dat iedere organisator efficiënt kan werken

Kun je iets vertellen over jullie buitenlandse werkzaamheden? “Waar voor inzet van terminals in het buitenland tot voor kort (dure) overeen­ komsten met internationale betaalaanbieders nodig waren, kunnen we nu ook onze muntenautomaten en pinterminals over de grens inzetten tegen de gebruikelijke Nederlandse tarieven. We hebben een partnership afgesloten met de grootste producent van pinterminals: Atos Worldline. Zij verzorgen de transactieverwerking van onze automaten in het buitenland. Ook de mogelijkheid om transacties te blijven doen bij het weg­vallen van netwerkverbinding komt in het buitenland beschikbaar. In Nederland, Frankrijk, Spanje en Italië zijn we een bekende naam. In Duitsland en Engeland zijn ze pas net aan het overstappen op alternatieve betaalsystemen, daar liggen nog genoeg kansen.” ◾

de vraag hoe het betaalverkeer op festivals geoptimaliseerd kan worden. Samen hebben we prepaid muntenautomaten ontwikkeld, waarvoor wij de uitgifte verzorgen en BUNQ een belangrijk gedeelte van de back-end. Met de workshop willen we alle mogelijkheden laten zien en samen met evenementenorganisatoren uitzoeken hoe ze de muntverkoop nog verder kunnen verbeteren.” Het evenement duurt 3,5 uur, waarbij de interactie met het publiek nadrukkelijk wordt

gezocht. “Wij willen met de deelnemers onder meer kijken naar oplossingen om binnen de ‘customer journey’ van de festivalbezoeker de ideale momenten uit te kiezen waarop je hen erop attendeert dat je van tevoren al munten kunt kopen.” Er zijn zo’n zeventig plekken beschikbaar voor geïnteresseerden binnen de livebranche. Het evenement vindt plaats in The Bunqer in Amsterdam op 22 maart, van 14:00 uur – 17:30 uur. Inschrijven: via info@dutchband.com.

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

EBLIVE201803_dutchband.indd 11

MAART 2018

11

3/5/2018 9:46:44 AM


ROOKRUIMTEVERBOD

Evenementenbranche ageert tegen verbod rookruimtes Sinds 1 juli 2008 geldt er een rookverbod voor de horeca. Destijds werd er wel een uitzondering gemaakt voor speciaal aangewezen rookruimtes. Die uitzondering is op 13 februari ongeldig verklaard door het gerechtshof in Den Haag. De Vereniging Nederlandse Poppodia en –Festivals (VNPF) en de Vereniging van Evenementenmakers (VVEM) komen namens de poppodia tegen het besluit in actie. DOOR: JASPER VAN VUGT

D

e Vereniging van Evenementenmakers (VVEM) en de Vereniging Nederlandse Poppodia en - Festivals (VNPF) hebben grote twijfels over de juridische juistheid van de recente uitspraak van het gerechtshof Den Haag ten aanzien van rookruimtes in de horeca. In een brief aan staatssecretaris Blokhuis van Volksgezondheid, Welzijn en Sport hebben de VVEM en VNPF opgeroepen om de uitspraak van het Hof te laten toetsen door de Hoge Raad. Daarnaast is de staatssecretaris gewezen op de grote gevolgen voor 12

MAART 2018

onder meer de veiligheid van bezoekers van grote evenementen en popzalen. De VVEM en VNPF moedigen staatssecretaris Paul Blokhuis van Volksgezondheid, Welzijn en Sport aan om de Staat te adviseren in cassatie te gaan. VNPF-beleidsmedewerker Kees Lamers geeft tekst en uitleg over de mogelijke gevolgen van het verbod. Wat betekent deze uitspraak voor de Nederlandse poppodia? Kees Lamers: “Op dit moment betekent die nog niet zoveel, behalve dat het tot

veel onrust, onduidelijkheid en vragen heeft geleid. Staatssecretaris Paul Blokhuis komt zo snel mogelijk met een reactie. In ieder geval zal de Nederlandse Voedselen Warenautoriteit tot dat moment niet tot handhaving overgaan. Samen met de Vereniging van Evenementen Makers en met dank aan Koninklijke Horeca Nederland hebben we er bij de staatssecretaris middels een brief op aangedrongen dat hij de Staat moet adviseren in cassatie te gaan. Wij hebben grote twijfels bij de juridische juistheid van de uitspraak van het

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

EBLIVE201803_Rookverbod.indd 12

3/5/2018 12:24:35 AM


ACHTERGROND

gerechtshof Den Haag. Zo vragen wij ons af of het Wereldgezondheidsverdrag hier een rechtstreekse werking heeft. In eerste aanleg oordeelt de rechter dat dat niet het geval is. Bovendien geldt de uitspraak alleen voor horeca-inrichtingen en niet voor bijvoorbeeld kantoorgebouwen. Dit leidt tot rechtsongelijkheid voor bezoekers en beheerders van gebouwen. Ten derde oordelt het hof oordeelt dat rookruimtes conform het verdrag eigenlijk nooit hebben gemogen. De overheid heeft zich hiermee onbetrouwbaar getoond in het maken van regelgeving. Ten vierde wordt in het oordeel van de rechter niet gesproken over compensatie van alle gedane investeringen.” Wat betekent het voor podia als bezoekers binnenkort de straat op moeten om een sigaret te roken? “In de brief aan de staatssecretaris hebben we gewezen op de grote gevolgen voor onder andere de veiligheid van bezoekers van poppodia, grote evenementen en popza-

len. Grote groepen mensen zullen zich op de openbare weg moeten gaan begeven. Als je het hebt over de AFAS Live en Ziggo Dome, kan het over duizenden mensen gaan. Maar het gaat ook op voor de poppodia die bij ons lid zijn. Daarnaast zal het ongetwijfeld leiden tot ongewenste problemen aangaande geluidsoverlast.” Per wanneer zou de nieuwe regel van kracht zijn? “Als het aan ons ligt, gaat de Staat in cassatie zodat de Hoge Raad de uitspraak moet gaan toetsen. In dat geval gaan we ervan uit dat de NVWA niet gaat handhaven tot de Hoge Raad zich heeft uitgesproken. Dat kan een flinke tijd duren.” Gaat de VNPF protest aantekenen en een uitzonderingsregel voor poppodia bepleiten? “We wachten eerst de aanstaande reactie van de staatssecretaris af. We nemen aan dat de Staat in cassatie gaat.” ◾

'Het rookverbod zal grote gevolgen hebben voor de veiligheid van bezoekers van poppodia en grote evenementen. Daarnaast zal het ongetwijfeld leiden tot ongewenste problemen aangaande geluidsoverlast'

Rookruimtes in horeca illegaal

Vanaf 1 juli 2008 geldt in Nederland een rookverbod voor de horeca. Een uitzondering daarop geldt de speciaal aangewezen rookruimte. De belangenvereniging Nederlandse Nietrokersvereniging CAN (Club Actieve Nietrokers) heeft een vordering tegen de Staat ingesteld, waarmee zij tegen deze uitzondering in het geweer komt. De belangenvereniging vindt dat de uitzondering in strijd is met de Kaderovereenkomst van de Wereldgezondheidsorganisatie voor de bestrijding van tabaksgebruik (het WHO-Kaderverdrag), een verdrag dat Nederland mede ondertekend heeft. Het gerechtshof Den Haag heeft CAN op 13 februari op dit punt in het gelijk gesteld. Art. 8 van het WHO-Kaderverdrag houdt in dat de verdragspartijen effectieve maatregelen moeten nemen tegen blootstelling aan tabaksrook in ‘indoor public places’. Het hof is van oordeel dat daaronder ook rookruimtes in horeca-instellingen vallen. Niet-rokers kunnen sociale druk voelen om zich bij de rokers in de rookruimtes te voegen. Het is daarnaast in de praktijk onvermijdelijk dat rook uit de rookruimtes ontsnapt en in de rookvrije gedeeltes van de horeca-instelling doordringt en dat werknemers die in de rookruimtes moeten opruimen aan tabaksrook worden blootgesteld. Dit is gevaarlijk, omdat er geen veilige mate van blootstelling aan tabaksrook bestaat. Het hof heeft dan ook verklaard dat de uitzondering voor rookruimtes onverbindend en onrechtmatig is. CAN is verder van mening dat rookruimtes in andere openbare gebouwen ontoelaatbaar zijn. Het hof is echter van oordeel dat de daarop gerichte vorderingen onvoldoende zijn toegelicht, en heeft ze daarom afgewezen.

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL MAART 2018

EBLIVE201803_Rookverbod.indd 13

13

3/5/2018 12:37:12 AM


DUTCH LIVE ENTERTAINMENT PRODUCTION AWARDS 2018

Dutch Live Entertainment Production Awards 2018 De Dutch Live Entertainment Production Awards is in amper vier jaar tijd een begrip geworden in de Nederlandse livebranche. De prijzen gaan naar professionals die binnen de industrie een belangrijke en/of bijzondere prestatie hebben neergezet. De 2018-editie staat gepland voor 9 april en belooft nu al een bijzondere avond te worden.

W

ie werkzaam is in de Nederlandse live-entertainmentindustrie heeft maandag 9 april ongetwijfeld al weken omcirkeld op zijn of haar kalender. De uitreiking van de Dutch Live Entertainment Production Awards (DLEPA) is een jaarlijks hoogtepunt voor iedereen die actief is achter de schermen. Op deze avond komen de creatieve en zakelijke kant van de live-industrie samen en staat de waardering voor elkaar en elkaars producties centraal.

snelheid waarmee we op- en afbouwen, de technieken waarmee gewerkt wordt, de servicegerichtheid, de optimale communicatie – het is allemaal heel bijzonder, en daar mogen we best trots op zijn. Dit niveau kom je niet zo snel tegen. In Amerika trekken ze er gerust weken voor uit om een grote show op te bouwen, wij kunnen het in een dag.” Mulder is niet alleen actief bij Mojo, maar heeft ook als artiestenmanager en producent de nodige expertise. “Voor producenten is het Nederlandse liveklimaat geweldig. Ik kan blindelings zaken omgooien, bedenken dat het anders moet. Omdat ik weet dat de bedrijven waarmee we werken het aankunnen. Ik draai nu al zo’n dertig jaar grote producties en ben vrijwel nooit in de problemen gekomen. Of het nu gaat om een ‘in the round’ show of overnight rigging, het loopt altijd vlekkeloos. Nederland vervult een innovatieve voortrekkersrol en het is mijns inziens dan ook volkomen terecht dat al deze professionals tijdens de Dutch Live

D U T C H L I V E E N T E R TA I N M E N T

PRODUCTION AWARDS

Innovatieve voortrekkersrol “De Dutch Live Entertainment Production Awards zijn een fantastisch initiatief”, vertelt industrieveteraan en Mojo-topman John Mulder. Hij won in 2015, tijdens de eerste editie, een Special Achievement Award. “Op deze avond wordt eer bewezen aan een geweldige industrie. Ik ben inmiddels al heel wat jaren actief in de livewereld en heb talloze groepen en artiesten aan me voorbij zien trekken. Neem van mij aan dat wat we in Nederland doen, uniek te noemen is. De 14

MAART 2018

EBLIVE201803_DLEPA.indd 14

Powered by

& V.V.E.M.

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

3/4/2018 11:41:23 PM


ACHTERGROND De hoogtepunten van DLEPA 2017 Het was begin vorig jaar een bijzonder moment: de uitreiking van de Special Achievement Award aan Duncan Stutterheim. Hij ontving de prijs uit handen van zijn vrouw Lisa. TING! werd uitgeroepen tot Production of the Year. Ziggo Dome ging er met de award voor Favourite Venue vandoor. Ampco Flashlight Rental ontving uit handen van Lee Towers de prijs voor Favourite Show Company. De prijs voor Favourite Production Company werd uitgereikt door Nicolette van Dam aan RTL Live Entertainment, terwijl de Jostiband de prijs overhandigde aan Livetime Productions in de categorie Favourite Technical Company. Laetitia Griffith bekroonde TSC Crowd Management met de prijs voor Favourite Service Company. De overige winnaars waren Willem Westermann (Favourite Person), Jeroen ten Brinke (The Bart Clement Award for Favourite Creative Person) en The Powershop (Favourite Site Company).

Entertainment Production Awards in het zonnetje worden gezet.�

Parc Broekhuizen De eerste editie van de Dutch Live Entertainment Production Awards vond plaats in de Amsterdamse De Hallen. De afgelopen drie edities betraden bedrijven als Faber Audiovisuals, Sightline Productions, Westergasfabriek, The Flying Dutch, Pinkpop, Backbone International, Ahoy Rotterdam, Ziggo Dome, RTL Live Entertainment, TSC Crowd Management en The Powershop het podium om de prestigieuze award in ontvangst te nemen. Na twee jaar werd er afscheid genomen van De Hallen. De nieuwe locatie werd de Heineken Music Hall, het tegenwoordige AFAS LIVE. Voor de vierde editie vormt het statige landgoed Parc Broekhuizen het decor. Dit prachtige hotel op de Utrechtse Heuvelrug won de award voor Best Hotel Design 2017/2018. Tijdens de avond worden amuses geserveerd door de keuken die onder leiding staat van Michelindriesterrenchef Jacob Jan Boerma. â–ś WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL MAART 2018

EBLIVE201803_DLEPA.indd 15

15

3/4/2018 11:41:26 PM


LIVE ENTERTAINMENT TICKETS

HET MEEST VEELZIJDIGE TICKETINGBEDRIJF VAN NEDERLAND

MEER SERVICE, MEER VERKOPEN EVENTIMB2B.NL | SALES@EVENTIM.NL | 088 023 5035 EBLIVE201803_advertenties1.indd 16

3/2/2018 12:33:30 PM


ACHTERGROND

Genomineerden

Dutch Live Entertainment Production Awards 2018 Favorite Show Company • Frontline Rigging & Motion • Interstage • Stageco Nederland

Favorite Site Company • All Areas • Amdyte • Mojo Barriers

Favorite Service Company • In2event • Livecrowd • Pieter Smit

Favorite Production Company • Alda Events • LiveLane • Xsaga

Rookie of the Year • Janine Bond • Bas Knappers

De winnaars worden bepaald door een deskundige jury onder leiding van Henk Schuit, managing director van Eventim Nederland.

Favorite Venue • Hedon • Het Klokgebouw • TivoliVredenburg

Bart Clement Award for favorite creative person • Ad de Haan • Sander Reneman • Gert-Jan Schreuder

Production of the Year • The Analogues in Ziggodome • SpaceXperience • Ashtonia

Favorite Technical Production company • Dutch 7 • Mojo Concerts • The Production Factory

Save The Date

De 2018-editie van de Dutch Live Entertainment Production Awards vindt op 9 april 2018 plaats in Parc Broekhuizen (Broekhuizerlaan 2, 3956 NS in Leersum). Er is meer dan voldoende parkeergelegenheid. De kaartverkoop is inmiddels gestart. Zie voor meer informatie onze site entertainmentbusiness.nl en www.dlep-awards.nl.

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

EBLIVE201803_DLEPA.indd 17

MAART 2018

17

3/4/2018 11:41:29 PM


POPPODIUM TWENTE

Poppodium Twente verenigt Atak en Metropool In maart gaat het eerste 'bovenstedelijke' muziekcentrum van Nederland van start. Enschede en Hengelo hebben de krachten gebundeld in het nieuwe Poppodium Twente. DOOR: JASPER VAN VUGT

P

oppodium Twente volgt na bijna vier jaar van besprekingen tussen de directies van het Hengelose Metropool en Atak in Enschede. Die waren ingezet om een gezamenlijke organisatie te smeden die de programmering zou verzorgen voor de verschillende zalen. Op die manier zouden beide podia, op grofweg 8 kilometer afstand van elkaar gelegen, elkaar niet meer beconcurreren in een relatief dunbevolkt gebied dat moeite heeft om grote artiesten te trekken. Door elkaar te versterken zouden de twee meer slagkracht krijgen en aantrekkelijker worden voor de toekomstige stedelijke regio Twente. Vereiste voor de fusie was wel dat

beide partijen financieel gezond zouden zijn bij aanvang van het bovenstedelijke poppodium op 1 januari.

Faillissement

Bij het accountantsonderzoek dat de bedrijfsvoering van beide podia onder de loep nam, kwam echter aan het licht dat Atak verschillende financiële problemen kende, zoals een fikse huurachterstand. Vlak voor de fusie moest de accountantvaststellen dat het Enschedese poppodium ‘technisch failliet’ was. Als gevolg hiervan trok Metropool zich terug en werd ook de gezamenlijke subsidieaanvraag ingetrokken. De gemeente Enschede wei-

gerde de subsidie voor de activiteiten in Atak, waardoor het poppodium met onmiddellijke ingang werd opgeheven en de zeven betaalde medewerkers op straat kwamen te staan. En dus ging het gezamenlijke Poppodium Twente niet van start op 1 januari dit jaar.

Vertraging opgelopen

Hoewel de afwikkeling van de oude situatie rond Atak tijdens de afronding van dit artikel nog in volle gang is, is al duidelijk dat in maart Poppodium Twente alsnog van start gaat. Johan de Jong, directeur/ bestuurder van Metropool in Hengelo, is opgelucht. “We hebben vier jaar vol

FOTO: RENALDO MARKUS

18

MAART 2018

EBLIVE201803_Atak.indd 18

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

3/5/2018 9:40:24 AM


ACHTERGROND

toewijding naar de samenwerking toegewerkt, als partners. Het nieuws dat Atak faillissement had aangevraagd, kwam als een verrassing, ook voor de gemeenten Enschede en Hengelo. Bovendien was het erg vervelend. Want het faillissement vertraagde het proces doordat de curator het voormalige Atak overnam.”

Aangepast plan

In het oorspronkelijke plan stond reeds dat Metropool een leidende rol zou gaan nemen bij de totstandkoming van Poppodium Twente. Oorspronkelijk zouden de beste aspecten van beide organisaties worden meegenomen, waarbij de programmering en marketing vanuit Metropool zouden komen. Het faillissement betekende dat het overeengekomen plan voor een gezamenlijke organisatie op een aantal vlakken moest worden aangepast. “Behalve dat we nu een nieuwe organisatie moeten opbouwen in plaats van twee organisaties samenvoegen, zijn er ook begrotingstechnisch andere zaken waarmee we rekening moeten houden – of juist niet. Inmiddels hebben we een definitieve versie van het plan voorgelegd aan de beide gemeenteraden en ook toegelicht. Die zijn daar erg enthousiast over. We voeren nu gesprekken met de voormalige vrijwilligers van Atak en kijken ook waar we de oud-medewerkers van het podium kunnen inzetten. Er ontstaan vier á vijf vacatures waarop zij kunnen solliciteren.”

Bedrijfsvoering

De bedrijfsvoering voor het nieuwe poppodium zal komen te liggen bij Metropool, dat gaat programmeren in Enschede, Hengelo en Openluchttheater Hertme. De financiering, in de vorm van subsidie, is in handen van de gemeenten Hengelo en Enschede.Zij willen dat de nieuwe zaal zo het grootste en meest toonaangevende poppodium van Oost-Nederland wordt, oefenruimtes biedt en daarnaast aandacht heeft voor talentontwikkeling. Daartoe wordt er eerst een popprofiel ontwikkeld voor de stedelijke regio en specifiek voor Enschede (het Muziekkwartier, waaronder de zalen van Atak) en Hengelo (Metropool). Ook lokale festivals en andere podia, zoals Innocent in Hengelo en theaters als het Openluchttheater Hertme en het Enschedese Muziekcentrum, worden hierbij betrokken.

Popprofiel

“We hebben straks zeven zalen in twee gemeenten waar we activiteiten kunnen ontplooien”, legt De Jong de behoefte

voor een onderscheidend popprofiel uit. “In Hengelo doen rock en pop het uitzonderlijk goed in Metropool, in studentenstad Enschede geldt dat eerder voor dance en hiphop. We willen de programmering van de podia in Twente meer op elkaar gaan afstemmen, en zo een gezamenlijk popprofiel ontwikkelen. Op de korte termijn is het voor Enschede het belangrijkste dat er weer meer gebeurt op popmuziekgebied en dat er weer mensen naar de evenementen komen. Momenteel worden de eerste bands in optie genomen, maar echt van start kunnen we pas gaan zodra de curator het pand vrijgeeft en we aan de slag kunnen.” Geslaagd is het popprofiel als in de tweede helft van dit jaar de eerste resultaten gepresenteerd kunnen worden. Op termijn moet het poppodium een duidelijk stijgende lijn in bezoekersaantallen en aantallen evenementen in Twente laten zien. De Jong: “Uiteindelijk willen we toewerken naar 125.000 bezoekers per jaar. Dat is een niveau dat de regio Twente beslist verdient. Daarbinnen moeten we aansluiting weten te vinden bij alle ontwikkelingen die in de verschillende muziekgenres plaatsvinden.”

Talentontwikkeling

Behalve het programmeren van evenementen wil het Twentse Poppodium meer aan talentontwikkeling gaan doen. Zo worden er cultuureducatieprogramma’s voor scholen doorontwikkeld in Enschede, Hengelo en de rest van Twente. Daarnaast

zal het poppodium zelf inzetten op talentontwikkeling door regionale acts een plek te bieden. Ook blijft het Twentse poppodium een plaats waar amateurbands en semi-professionals oefenruimtes kunnen huren; Metropool heeft er vier, Atak elf. Vrijwilligers blijven bij al deze activiteiten overigens nog steeds nodig. De Jong: “En dan hebben we op provinciaal niveau nog eens verschillende talentontwikkelingsprogramma’s, in de vorm van Poppunt Overijssel. Dit is een netwerkorganisatie namens de vier grote podia in de provincie: Atak, Metropool, Hedon in Zwolle en het Burgerweeshuis in Enschede. Zo wordt het talent binnen de popsector van Overijssel in kaart gebracht en kunnen acts worden begeleid en uiteindelijk de kans krijgen op de grotere podia. Daarmee nemen de kansen toe op een mogelijke doorbraak buiten de provincie, op landelijk niveau.”

Opening

Hoe de opening van het Twents Poppodium eruit komt te zien, kan De Jong nog niet zeggen. Ook de naam van het muziekcentrum staat nog niet vast; het Twents Poppodium is niet meer dan een werktitel. “Waarschijnlijk komt er een meer tot de verbeelding sprekende naam, een andere dan Atak of Metropool, die immers al een bepaalde lading hebben. Daar denken we nog even over na, evenals over de wijze waarop en wanneer de officiële opening gaat plaatsvinden en wat er die dag op het programma staat.” ◾

'Uiteindelijk willen we toewerken naar 125.000 bezoekers per jaar. Dat is een niveau dat de regio Twente verdient' Johan de Jong, directeur/bestuurder Metropool WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

EBLIVE201803_Atak.indd 19

MAART 2018

19

3/5/2018 9:40:25 AM


FRESKU

‘Ik pas niet in een hokje’ Nu Nederlandstalige hiphop de underground is ontstegen, rijst de vraag of dit enorme succes zich ook laat vertalen naar het livecircuit. We vragen het aan Fresku, de woordkunstenaar uit Eindhoven die met zijn soms licht filosofische maar altijd treffende rapteksten is uitgegroeid tot een van de smaakmakers binnen de huidige Nederlandse hiphopscene. DOOR: ED HOOGE VEEN

Wat merk jij van het succes van Nederlandstalige hiphop? “De houding ten opzichte van hiphop is absoluut veranderd in vergelijking met de tijd waarin ik begon. Ik weet nog goed dat ik in 2009 voor het eerst op het Smoelwerk Festival in Rotterdam stond. Dat was een van de tofste dingen waar je toen heen kon. Ik trad op in de kleine zaal van de oude Watt en dat keldertje liep helemaal vol. Dat was voor mij op dat moment hét toppunt in mijn carrière. Toen kon ik echt niet denken dat ik vijf jaar later in een overvolle Paradiso zou staan voor een heel volwassen en divers publiek. Dat is zo snel gegroeid. Destijds was het allemaal heel underground. Nu heb je een festival als Woo HAH!, dat dit jaar zijn vijfde editie beleeft en wordt gehouden op het terrein van de Beekse Bergen. Daar komen hiphopartiesten naar toe uit Amerika, Frankrijk, de UK maar ook heel veel uit Nederland. Ondertussen is het genre zo populair geworden dat ik denk dat er binnenkort echt een soort van Lowlands voor hiphop gaat komen. Ja, ik heb ook op Lowlands gestaan, eveneens een hoogtepunt in m’n carrière.” Wat heeft ervoor gezorgd dat hiphop ook in het livecircuit populair is geworden? “Op straatniveau had je al jarenlang grote 20

MAART 2018

undergroundfeesten. Op YouTube was hiphop ook enorm populair. Alleen weigerden de instituten daarnaar te kijken. In plaats daarvan volgden ze de charts en wat er op radio en televisie gebeurde. In 2015 heb ik de discussie een beetje aangezwengeld met mijn track Zo Doe Je Dat (‘Hier in Hilversum bepalen wij hoe tof je bent, fuck je fans, de blakkaman blijft onbekend’). Die track was aan alle media gericht, niet alleen 3FM. Zo van ‘Hé, word eens wakker jullie allemaal en kijk naar wat er op het internet en in de clubs gebeurt.” Hoe belangrijk was het collectief New Wave bij deze ontwikkeling? “Dankzij New Wave is die inhaalslag in één keer gemaakt. Op die plaat stonden tig rappers die in 2016 ook allemaal naar Noorderslag kwamen. Daarmee werd Noorderslag ineens een stuk zwarter dan al die jaren daarvoor bij elkaar. De organisatie kreeg veel kritiek maar toonde wel veel lef. Inmiddels zijn we twee jaar verder en is hiphop op alle niveaus top. Dat is mooi en doet me wel wat.” Wat heeft hiphop nog nodig om nog beter in het livecircuit te staan? “Hiphop is overal welkom maar voelt zich nog niet welkom omdat sommige ▶

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

EBLIVE201803_Fresku-nieuw.indd 20

05-03-18 10:13


INTERVIEW

'Hiphop is de muzieksoort waar je de meeste informatie in kwijt kunt als je wat te zeggen heb.' WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

EBLIVE201803_Fresku-nieuw.indd 21

MAART 2018

21

3/5/2018 12:20:56 AM


Dé specialist in het verhuren van: GROEPSTENTENCHALETS ---FESTIHUT NL - -BEDDEN GROEPSTENTEN - CHALETS CHALETS FESTIHUT NL -BEDDEN BEDDEN GROEPSTENTENFESTIHUT NL

Liesbosweg 215-A

(076) 520 58 86

info@kapitent.nl

Liesbosweg 215-A 4872 NE Etten-leur

(076)06520 5868 8640 1628

info@kapitent.nl www.kapitent.nl

4872 NE Etten-leur

06 1628 68 40

www.kapitent.nl

Liesbosweg 215-A

4872 NE Etten-leur

EBLIVE201803_advertenties3.indd 22

(076) 520 58 86 06 1628 68 40

info@kapitent.nl www.kapitent.nl

3/2/2018 3:34:32 PM


INTERVIEW

organisaties nog niet hiphop-minded zijn. Dus moeten er nog een paar bazen opstappen om ruimte te maken voor mensen van een generatie die zij lang hebben genegeerd. Die wel het juiste gevoel voor hiphop hebben. Gelukkig zijn we nu echt goed op dreef gekomen.” Je hebt de afgelopen jaren opgetreden in clubs, op grote festivals gestaan maar ook op het toneel. Een rapper op theatertournee? “Ik ben eind 2016 voor het eerst het theater ingegaan met de Welkom bij de Fresku Show. Ik was bloednerveus. Ik weet nog dat ik in Veldhoven stond – in de kleine zaal, omdat men het niet vertrouwde. Die zaal verkocht net aan uit. Door mijn eigen nervositeit – het theater kent een hele andere dynamiek – kreeg ik een paar slechte kritieken. Vanaf dat punt heb ik echt doorgepakt en aan mijzelf gesleuteld. De zaalbezetting ging fors omhoog met als gevolg dat de show wegens succes werd verlengd. In de reprise was Eindhoven zo snel

uitverkocht dat mensen kaartjes moesten kopen voor Veldhoven om mij te kunnen zien. En daar liep de grote zaal ook binnen no-time vol.” Wat is het grote verschil met een poppodium of festival? “In het theater is alles anders. Je voert een monoloog op die voor het publiek moet aanvoelen als een dialoog. Alles is intiemer, voelbaarder, ook wanneer iemand naar het toilet moet. Bij Lowlands heb je daar geen last van maar wel in het theater, ook al zit die persoon helemaal achterin. Het kleinste dingetje kan jou van je à propos afbrengen. In het begin dacht ik: dit gaat mij nooit lukken. De fout die ik daarbij maakte was dat ik ging kijken naar theatermensen van wie ik fan was. Moet je natuurlijk nooit doen, want dan is het net alsof je iemand anders ziet seksen met jouw vrouw. Zo voelde dat. Daar word je heel onzeker van. Je wilt dan nooit meer seks met haar hebben. Uiteindelijk kom je tot het besef dat hij dat zo met haar doet maar dat jij andere trucjes

'Er moeten nog een paar bazen opstappen om ruimte te maken voor mensen van een generatie die zij lang hebben genegeerd. Die wel het juiste gevoel voor hiphop hebben'

uithaalt om haar naar een hoogtepunt te brengen.” Stonden theaters wel open voor een rapper zoals jij? “Ik denk dat ik wel interessant voor hen was. De generatie die nu heel veel het theater bezoekt is 50+. En ik sta in contact met een veel jonger publiek dat men graag aan het theater zou willen binden. De helft van mijn publiek bestaat uit de vaste theaterbezoekers die het interessant vinden om iets nieuws te ontdekken. De andere helft is vertrouwd met Fresku, maar niet met het theater. Zij denken dat je echt een dialoog met hen staat te voeren en geven hardop antwoord. Of ze komen te laat binnen omdat ze niet beseffen dat ze hun jas nog moeten ophangen. Dat soort chaos hoort erbij en biedt mij de kans om het publiek te laten zien dat ik ook kan improviseren. Ik pas misschien niet helemaal in het hokje van stereotiepe rapper, stereotiepe Antilliaan, stereotiepe Brabander, stereotiepe moslim, stereotiepe vader, stereotiepe whatever. Maar ik pas wel in het stereotiepe hokje van Fresku. En dat was de Fresku Show voor mijn gevoel. Dus ja, er komt een volgende theatershow aan waarvoor ik in januari 2019 ga try-outen. Maar er komt ook een boek, een eigen kledinglijn rondom een creatieve community en een nieuw album. Hiphop is namelijk de muzieksoort waar je de meeste informatie in kwijt kunt als je wat te zeggen heb. En dat heb ik.” ◾ WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

EBLIVE201803_Fresku-nieuw.indd 23

MAART 2018

23

3/5/2018 12:21:03 AM


INTERVIEW

Venema, popicoon In het boek ‘Volgens Willem’ volgt schrijfster Yaël Vinckx Willem Venema op zijn weg van eeuwige student tot een van de meest markante poppromoters. We zochten Venema op en hinkstapspringen met hem door zijn carrière én vijftig jaar muziekgeschiedenis. DOOR: JASPER VAN VUGT

W

ie in de muziekwereld ooit Willem Venema tegen het lijf is gelopen - en dat is praktisch iedereen - weet dat als hij eenmaal is begonnen met praten niet snel meer stopt. Dat wil je ook niet, want de ene mooie anekdote volgt de andere op, af en toe afgewisseld met een stevig geponeerde stelling of kritische mening. Des te knapper is het dat NRC-journalist Yaël Vinckx in haar boek 'Volgens Willem' haar onderwerp kort heeft gehouden. Ze koppelt Venema's levensloop, zienswijze, wijsheden, anekdotes en ervaringen aan de ontwikkeling van de Nederlandse live-muziekindustrie van hobby tot industrie.

In de voorhoede Willem Venema rolt als student de muziekwereld in als hij op een dag de studentenvereniging Diogenes in Nijmegen aan het schoonmaken is en de bel gaat: Herman Brood staat voor de deur, berooid en op zoek naar geld voor een shot. Of hij kan spelen. Zo begint de loopbaan van wat een van de meest markante figuren in de Nederlandse muziekwereld zal worden en die langs talloze hoogtepunten en dieptepunten leidt, met als etterende wond zijn ontslag bij Mojo. Ter plekke regelt hij dat Brood in ruil voor een optreden voor veertig bezoekers vijftig gulden krijgt. “Zo is het feest begonnen” zegt Venema, inmiddels 65-plusser, die in de daaropvolgende jaren zou uitgroeien tot een van de invloedrijkste mensen in de vaderlandse muziekwereld. En die bij praktisch alle mijlpalen betrokken was. Illustratief zijn de beschrijvingen die de ge-

'Ik zie steeds vaker toegangsprijzen waarvan ik mij afvraag of de artiest zich wel realiseert dat hij of zij zonder publiek brodeloos is' 24

MAART 2018

EBLIVE201803_Venema.indd 24

boren Brabander ten deel gevallen zijn: ‘de keizer van het clubcircuit’, ‘de redder van Pinkpop’ en ‘de uitvinder van Lowlands.’ Zelf moet hij niet veel hebben van die benamingen en wijst hij er vooral op dat hij de juiste mensen om zich heen weet te verzamelen. “Maar als voor de tiende keer iemand schrijft dat ik de uitvinder van Lowlands ben, dan blijf ik niet ontkennen. De mensen die erbij betrokken waren, weten wel beter. Dat wil niet zeggen dat ik er niet bij betrokken was en in de voorhoede stond.”

Op gevoel Venema gaat vooral op zijn eigen kompas af. ‘Door het organiseren van concerten voor interessante artiesten heb ik een criterium voor mezelf ontwikkeld: vind ik het leuk, vindt iemand hier aan de bar het leuk en denkt die persoon ook nog eens dat iemand anders ook wel zal komen, nou, dan doen we het. Er heeft nooit een puur commerciële insteek in gezeten, en daar ben ik nog steeds niet zo goed in. Ik heb vooral veel mensen om mij heen verzameld die dat talent wel hebben en mij voor erger hebben behoed. Ik heb veel mazzel gehad en mij nooit verveeld. Een aantal artiesten heb ik heel goed kunnen bedienen.

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

3/4/2018 11:45:19 PM


EB LIVE

'Veel mensen in de huidige muziekindustrie kunnen niet relativeren. Toch zijn er veel zaken waar ook ik een serieuze mening over heb' Achteraf had ik daar zelf financieel wellicht iets harder in kunnen gaan hangen, maar daar wil ik mij niet over beklagen. Op mijn katholieke school werd ons geleerd dat als je kon leven zoals je het zelf mooi vond en er alles uit kon halen wat je wilde, je een gezegend mens was. En als je dat woord dan ook nog een als ‘mensch’ schrijft, is het helemaal prima. Dat heb ik altijd onthouden.”

Relativeren Die bescheiden instelling past goed bij het moment dat hij begin jaren zeventig de ontluikende muziekindustrie instapt. Het is de tijd van liefde voor muziek en veredeld hobbyisme. Gaandeweg gaat er steeds meer geld in om en ontstaat er een heuse business. Maar wel een rock-’n-roll business, waarin gelachen mag worden, als het aan Venema ligt. Bijvoorbeeld door een persconferentie in een zwembad te organiseren, waar hij in zwembroek en met duikbril vanuit het water de pers te woord staat. Of door de legendarische Foxtrot-tent op Lowlands te bedenken, met een ‘gong-

show’, variétéartiesten, volkszangers als Dikke Leo en de Engelse ‘scheetartiest’ Mr Methane. “Dat serieuze is niet aan mij besteed”, bevestigt Venema. “Een hoop mensen in de huidige muziekindustrie kunnen niet relativeren. Toch zijn er veel zaken waar ook ik een serieuze mening over heb, zoals wanneer het gaat over het ontnemen van mensen hun plezier of het serieus nemen van popmuziek.”

Morele grens Zo doet Venema het op zijn eigen manier. Geen megaconcerten, geen contracten en alleen werken met muziek of mensen met wie je graag wilt werken, zoals Guus Meeuwis. “Ik heb niets met contracten. Je kunt nog zo’n fijn contract hebben, als iemand per se ergens onderuit wil komen, lukt dat wel met een dure advocaat. Uiteindelijk gaat het erom dat de artiest zo op het podium staat zoals hij het zich heeft voorgesteld.” Tegelijkertijd heeft de artiest een verantwoordelijkheid ten opzichte van zijn publiek: “Ik zie steeds vaker toegangs-

prijzen waarvan ik mij afvraag of de artiest zich wel realiseert dat hij of zij zonder publiek brodeloos is. De verhalen dat de mensen toch wel betalen, ken ik. Maar iemand die tweeduizend euro per maand verdient kan straks geen kaartje meer kopen van 180 euro. Ik denk dat we ons moeten afvragen of we een morele grens hebben bereikt.” Dat Willem zijn mening niet onder stoelen of banken steekt en er een eigengereide houding op na houdt, werkt zowel in zijn voor- als zijn nadeel. Mojo ontslaat hem, nadat het eerder zijn bedrijf Double You Concerts heeft opgekocht. Daarop begint hij eerst The Alternative en, na een mislukte samenwerking met The Entertainment Group, zijn huidige bedrijf Double Vee. Hij weet zichzelf meerdere keren met de h ­ aren uit het moeras te trekken en opnieuw te beginnen. “Ik ben geen bedrijfseconoom, geen filosoof en zeker geen boekhouder. Ik ben gewoon nooit gestopt met werken, heb altijd gedaan wat ik wilde en vond dat ik moest doen. En dat blijf ik doen, tot ik erbij neerval.” ◾ WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL MAART 2018

EBLIVE201803_Venema.indd 25

25

3/4/2018 11:45:23 PM


PARADISO

26

MAART 2018

EBLIVE201803_Paradiso.indd 26

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

3/5/2018 12:32:01 AM


ACHTERGROND

50 jaar Paradiso Acht insiders en outsiders vertellen Paradiso bestaat een halve eeuw. In die periode is het podium aan de Weteringschans in Amsterdam uitgegroeid tot een wereldwijd begrip. Acht medewerkers, partners en muzikanten over hun ervaringen met de legendarische poptempel. DOOR: JASPER VAN VUGT

Aukina Buining, Managing Director Ticketmaster Nederland “We werken al jaren heel prettig samen met Paradiso en brengen voor het vijftigjarig jubileum speciale kaarten op de markt. Elke keer dat ik er voor een meeting moet zijn, realiseer ik mij dat ik niet zomaar een kantoor binnen stap. Het is Paradiso. Het contrast tussen de avond en nacht, met zijn drank, donkerte en bands en overdag, wanneer er gewoon mensen op kantoor zitten te werken, vind ik grappig. Heel bijzonder waren de voorverkoopmomenten voor de concerten van de Rolling Stones en Robbie Williams die daar plaatsvonden. Ik werkte toen nog bij Mojo als manager ticketing. We maakten op de ochtend van de voorverkoop zelf pas bekend waar de kaarten gekocht kon worden. Bij de Rolling Stones stonden mensen voor Paradiso en op het Leidseplein toen we omriepen dat de voorverkoop bij de Melkweg begon. Daarop sprintte iedereen daar heen, mensen sprongen zelfs in de Lijnbaansgracht om sneller bij de kassa te komen. Het concert zelf was trouwens ook fantastisch. Bij de voorverkoop van Robbie Williams zag ik zelfs een hockeyelftal arriveren, in compleet tenue en met hockeysticks onder de

arm. Die hadden onderweg naar hun wedstrijd op de radio gehoord over de voorverkoop en waren met het voltallige team op de fiets gesprongen om kaarten te halen.”

Ben Kamsma, programmeur Paradiso “Ik zie Paradiso als een podium dat zich in al die jaren constant is blijven ontwikkelen om uiteenlopende talenten een plek te kunnen bieden. Dat is de filosofie van Paradiso, en alleen op die manier kun je het een halve eeuw volhouden. Als programmeur wil ik een artiest het best mogelijke podium in de breedte bieden. Alles moet goed verzorgd zijn: de productie, programmering, publiciteit en service. En met mij de rest van de mensen die hier werken. Iedereen doet wat hij moet doen voor de artiest, we staan in zijn of haar dienst. En uiteraard niemand staat boven die artiest. Doe je dat wel, dan is het snel gedaan met je als zaal. Het is die instelling die ons tot een stabiel podium maakt, en die mij met trots vervult. Aan die rode draad kun je je vast houden als medewerker van Paradiso. Het betekent dat je je minder zorgen hoeft te maken over zaken als de conjunctuur. Die heeft gelukkig geen vat op het bestaansrecht van ons podium.” ▶ WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

EBLIVE201803_Paradiso.indd 27

MAART 2018

27

05-03-18 10:25


EBLIVE201803_advertenties8.indd 28

3/1/2018 11:22:13 AM


ACHTERGROND Of Dinosaur Jr. in hartje zomer, waarbij de thermometer veertig graden aanwees. Ook Madrugada in de bovenzaal moet ik noemen; na afloop was ik zó’n grote fan geworden, dat ik de dag er na naar Groningen ben afgereisd om ze bij hun optreden in Vera nog een keer te kunnen zien.”

Kors Eijkelboom, productie coördinator Paradiso

Tom Ketelaar, promoter/booker Greenhouse Talent “Het is een cliché, maar toch: Paradiso is dé poptempel van Nederland. Wat ik zo bijzonder aan de zaal vind is dat er ontzettend veel gebeurt op zo’n kleine oppervlakte. Er zijn elke dag optredens, met meerdere shows in de verschillende zalen, en dan is er ook nog eens een kantoor in het pand. Dat het gebouw er überhaupt nog staat en niet volledig is uitgewoond is al opmerkelijk genoeg, laat staan dat het al vijftig jaar als poppodium bestaat. Vorige week zat ik backstage bij de show van Bilal in het productiekantoor onder de trap en bedacht toen wie er allemaal over die trappen hebben gelopen. Die lijst is oneindig, van de Stones en Prince tot Nick Cave. Ik vind het tof dat Paradiso zich niet beperkt heeft tot het gebouw zelf, maar is uitgegroeid tot een instituut en zo de volle breedte van de stad gebruikt, met shows in kerken, Bitterzoet en de Tolhuistuin. Dat heeft Amsterdam nog dynamischer gemaakt.”

David Achter de Molen, muzikant en maker podcast Klap van de Molen “Als zanger van John Coffey heb ik er zeker een keer of vijf gespeeld. In de bovenzaal, als voorprogramma, bij de Pinkpopperspresentatie en shows als hoofdprogramma in de grote zaal. De eerste keer in een uitverkochte grote zaal was echt een mijlpaal. Paradiso, dat is tenslotte de heilige graal. De geschiedenis, de sfeer, het is hét poppodium van Nederland. Als je zoals ik uit een dorp komt, dan is Paradiso heel ver weg, een plek die alleen is weggelegd voor BN’ers. En plots stonden wij er, in de grote zaal, helemaal vol. De show was een gekkenhuis, met een spontane sitdown die deed denken aan een ritueel van een sekte. Die balkons aan de zijkant van het podium voelden als twee armen die je omhelsden. Daar is nog een epische foto van gemaakt, die moet ik nog steeds ophangen in mijn huis. Dat we hier de afscheidsshow van John Coffey deden in plaats van in de AFAS Live, sprak dan ook voor zich.”

Bertus de Blaauw, boeker Mojo Concerts “Paradiso is de beste club van Nederland. Als buitenlandse acts moeten kiezen voor een zaal in het Nederlandse clubcircuit, staat Paradiso negen van de tien keer op nummer één. Dat zegt wel iets over de reputatie. In al die jaren dat ik nu met ze werk als booker en promoter, zijn ze altijd constructief en positief geweest. Je zou zeggen dat zoiets normaal is, toch is dat niet zo. De manier waarop je zaken benadert, maakt uit. Die constructiviteit en positiviteit zijn belangrijk, want ze zorgen ervoor dat je heel prettig met elkaar werkt. Dat is fijn, gezien het intensieve contact. En wanneer er problemen zijn, komen we er altijd samen uit. Bijzonder is dat ik hier zelf verschillende keren heb gespeeld. De eerste keer was in het voorprogramma van een Engelse new wave band, meteen in een uitverkochte zaal. Dat voelt toch anders dan in een andere zaal. Paradiso is nu eenmaal speciaal.”

Anton Speijers, bedrijfsleider Concerto ”Je kunt Paradiso gerust een instituut noemen in Nederland, en in Amsterdam zeker. We hebben korte lijntjes met de zaal, waarbij opvalt dat alles altijd via veel schijven loopt bij Paradiso. Ons vijftigjarig jubileum hebben we in Paradiso gevierd, en dat was

“Ik denk dat het bijzonder is dat een club die livemuziek programmeert zo lang bestaat, dat komt wereldwijd niet zo veel voor. Kijk naar grote zalen als The Marquee in Londen, waar The Rolling Stones en David Bowie zijn begonnen. Die bestaat alleen nog maar als naam. Hetzelfde geldt voor The Blue Note in New York – daar komen nu vooral toeristen. Je mag inmiddels wel stellen dat Paradiso een internationale naam is. Neem de autobiografie van Keith Richards; die noemt vier zalen waar hij graag speelt, en Paradiso is één daarvan. Ik denk dat het geheim van ons vijftigjarige bestaan 'm zit in het feit dat we altijd een stichting zijn geweest, een non-profit organisatie dus. Dat heeft met zich meegebracht dat we langzaam konden uitgroeien tot het podium dat we nu zijn. Winstgevendheid is nooit een eis geweest. Het geld dat we hebben verdiend, is altijd teruggepompt in de organisatie en de programmering. Ik denk dat die werkwijze essentieel is voor het feit dat we nu een halve eeuw bestaan.”

Tom Engelshoven, journalist OOR Magazine en fervent concertbezoeker “We leven in een gezegend land. Bijna nergens ter wereld vind je een constructie waarin een zaal als Paradiso de gelegenheid krijgt om continuïteit te bewerkstelligen en zo uit te groeien tot een instituut. Met die mogelijkheid is Paradiso op fantastische wijze en bijzonder smaakvol te werk gegaan, waardoor de muziekliefhebber in vijftig jaar

'Het mooie van Paradiso is dat iedereen een beetje extra zijn best lijkt te doen' Tom Engelshoven van OOR Magazine niet zonder reden. De meeste bands die wij verkopen, spelen in Paradiso – of het nu om Americana of indie gaat. De muziek van optredende artiesten vind je bij ons in de schappen. Veel muzikanten die ’s avonds in Paradiso staan, kom je overdag tegen bij ons, om platen te kopen. Of ze doen een instore, als het optreden ’s avonds al is uitverkocht. Zelf kom ik er dan ook al jarenlang minimaal één keer per week, ik heb er talloze legendarische optredens gezien. Zoals het concert van The Red Devils, met 3,5 uur het langste concert in Paradiso ooit.

tijd waanzinnig goeie concerten en shows heeft kunnen zien. Ik bezoek Paradiso inmiddels veertig jaar. Mijn eerste concert was in 1977: Jonathan Richman and the Modern Lovers. Het mooie van Paradiso is dat alle betrokkenen een beetje extra hun best lijken te doen. Dat geldt voor zowel de artiesten als het publiek. Het is soms net alsof die zaal magische gebeurtenissen mogelijk maakt. Neem de concerten van The Cramps. Dat was van het niveau Van Gogh en Picasso. Geniaal, alsof de zaal voor hen gecast was.” ◾ WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

EBLIVE201803_Paradiso.indd 29

MAART 2018

29

05-03-18 10:25


EBLIVE201803_advertenties7.indd 30

3/1/2018 10:56:51 AM


ACHTERGROND

LUDO STRUIJK

Greencopper zet voet aan de grond in Nederland Het internationaal opererende Greencopper maakt apps voor festivals in ruim 25 landen. Het bedrijf een app-bouwer noemen, doet Greencopper echter tekort. De laatste jaren introduceerde men veel nieuwe en innovatieve toepassingen die zorgen voor een betere ervaring van festivalbezoekers, veiligere evenementen en meer inzicht in data voor organisatoren. “We zien onszelf als technologiepartner voor festivals en evenementen.” DOOR: EDGAR KRUIZE

H

et van origine Canadese bedrijf Greencopper werd in 2009 opgericht en was een van de eerste bedrijven die zich volledig richtte op apps voor live evenementen. “Het begon met drie festivals”, zegt Ludo Struijk, sinds kort verantwoordelijk voor business development in Nederland. Greencopper is inmiddels wereldwijd actief voor zo’n 300 festivals, waaronder grote namen als Coachella, Roskilde, Hurricane en Reading/Leeds. In Nederland maakt Greencopper de officiële apps van onder meer Lowlands, Pinkpop, Concert at SEA en het Valkhof Festival.

Van klein tot groot Voor veel festivals houdt een app inmiddels niet meer op bij het programma en praktische informatie. “Crowd management en sponsoring worden steeds belangrijker. We kunnen festivals inzicht bieden in bezoekersgedrag, zowel real-time als met uitgebreide analyses achteraf”, aldus Ludo Struijk. “Dit levert ontzettend waardevolle informatie op, ook voor sponsoren. Andere vormen van integratie die steeds beter worden zijn Spotify en Deezer. En op sommige festivals kun je al drankjes bestellen vanuit de app.” Niet alleen grote festivals weten Greencopper te vinden. “Ons doel is om de laatste in-

novaties en technologieën toegankelijk te maken voor iedereen; van een klein festival met 2.000 bezoekers tot een monsterproductie. Behalve met muziekfestivals zijn we in gesprek met filmfestivals, sportevenementen en conferenties.”

Persoonlijk contact Een sterk product is de basis van het succes van Greencopper. Samenwerken en meedenken vindt het bedrijf echter minstens zo waardevol. Juist om de specifieke festivalbehoeften zo goed mogelijk te kunnen bedienen, staat persoonlijk contact hoog in het vaandel. “Dat is ook de reden dat Greencopper heeft gekozen voor een lokale vertegenwoordiger in Nederland. In Frankrijk, Scandinavië en Duitsland was dit al het geval. Wij merken dat festivalorganisatoren het fijn vinden om snel de telefoon op te kunnen pakken om direct een idee te bespreken. We willen festivals verder helpen en die samenwerking ieder jaar versterken. Eigenlijk zijn we een soort verlengstuk van de marketingafdeling.”

Internationale ervaring Struijk is niet de enige Nederlander die werkzaam is voor Greencopper. Op het hoofdkantoor in Montréal zorgt Tony Melis als Head of Client Success voor wat Hollandse nuchterheid. De wereldwijde ervaring van Greencopper werkt volgens hem in het voordeel van Nederlandse festivals. “Wij zijn in veel verschillende markten actief, experimenteren met nieuwe toepassingen en zien zo wat werkt en wat niet. Die kennis proberen we zoveel mogelijk te delen. Festivals liften op die manier mee op elkaars ontwikkeling”, aldus Melis. “We hebben een sterk en jong team dat snel groeit. Onze medewerkers komen uit alle hoeken van de wereld, maar hebben een paar dingen gemeen: ze zijn toegewijd, servicegericht en vindingrijk. Precies die eigenschappen die je als festivalorganisator van een partner mag verwachten. En Nederlandse festivals hebben nu iemand die letterlijk hun taal spreekt. We verwachten in de loop van dit jaar overigens nog verder uit te breiden in Nederland.” ◾

'We willen de laatste technologieën en innovaties toegankelijk maken voor iedereen' Ludo Struijk WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL MAART 2018

EBLIVE201803_Greencopper.indd 31

31

3/2/2018 2:59:19 PM


Bar Management, Hospitality & Brand Activation.

YOUR-Productions : 040-8486672 : your-productions.nl A’dam Toren, Overhoeksplein 31, Verdieping 9, 1031 KS, Amsterdam. Heilige Geeststraat 26, 5611 HP, Eindhoven. EBLIVE201803_advertenties2.indd 32

3/1/2018 3:29:53 PM


ACHTERGROND

Grappige actie of een uitgekiende pr-strategie? Het Sniester Festival stuurde eind februari een persbericht uit. Nu is dat niet zo bijzonder, ware het niet dat het deze keer om een heus papieren exemplaar ging. Enkele dagen later werd toch maar ook een digitaal bericht verzonden. Het ‘analoge’ nieuws was namelijk nergens opgepakt... DOOR: JEROEN VAN TRIERUM

I

s het je weleens opgevallen dat er bijna geen mussen op straat te zien zijn? In het verleden zag ik ze overal. Het viel me pas op toen iemand het erover had. Zo is het ook gegaan met het ouderwetse papieren persbericht. Nog niet zo heel lang geleden viel iedere dag op de redactie een fiks pakket ‘dode bomen’ op het bureau. Persberichten over festivals, nieuwe releases en wetenswaardigheden. Vaak

vergezeld met goodies, kaartjes en promoexemplaren. Langzamerhand hield dat op. Waarschijnlijk zonder dat we het merkten. De persberichten bleven komen, maar dan wel in digitale vorm. Lekker snel en vooral beter voor het milieu.

Echte post In de laatste week van februari stuurde Sniester Festival echter een ouderwets

papieren persbericht uit. ‘In dit digitale tijdperk van Google Adwords en Facebook Boosts, zou je bijna vergeten hoe lekker een persbericht op papier leest, of hoe leuk het is in een handgeschreven ansichtkaart in de bus te vinden. Geen evenement meer zonder vernuftige onlinecampagne. Offline lijkt in de nostalgie la te zijn verdwenen. Het jaarlijkse festival Sniester dat op vrijdag 25, zaterdag 26 en zondag 27 mei in het Haagse Popdistrict wordt gehouden, wil het old school offline contact weer in ere herstellen. Weg met conversieratio’s, proposities, accountavility’s, KPI’s, customer journeys of performance based advertising of omnichannels. Wat dan wel? Nou. Persberichten per echte post.’ Waarvan acte. In het persbericht werden 20 nieuwe namen voor het festival bevestigd. Een tof idee van Sniester, dat niet helemaal uitpakte als verwacht.

Offline Een dag later stuurde de organisatie, De Revolutie, een digitale versie van het bericht naar zijn contacten. ‘Bij wijze van experiment ontvingen alle mediacontacten gisteren een geprinte versie van ons persbericht. Helaas heeft niemand deze actie opgemerkt. Waarschijnlijk heeft het bericht inmiddels een enkele reis richting shredder ondergaan.’ Was dit een grappige actie of een uitgekiende pr-strategie? Patrick Clerkx van De Revolutie: “Dit was een ludieke actie maar wel met een insteek waar Sniester achter staat. We willen met het festival meer offline dingen doen. We weten nu dat een ‘offline’ persbericht niet werkt. De reacties waren nihil. Maar we geven niet op. Dit was namelijk een tweede offline stap. Een week voor dit bericht kregen de mensen die al een ticket hebben gekocht voor Sniester een ansichtkaart met de nieuwe namen er op. Dat viel wel in goede aarde en de reacties daarop waren bijzonder leuk.” ◾ WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL MAART 2018

EBLIVE201803_ESNS.indd 33

33

05-03-18 09:59


VOLUME 3

EB_FestivalGuide_148x210mm.pdf

03-12-14

12:29

FESTIVAL GUIDE 2013

FESTIVAL GUIDE FESTIVAL GUIDEGUIDE FESTIVAL FESTIVAL GUIDE FESTIVAL GUIDE 2015

FESTIVAL GUIDE 2014

ENTERTAINMENT BUSINESS

1

Pagina 170/171

FG COVER + Rug.indd 13

11 JULI 2015 - AQUABEST

FG2015_ADV 400-424.indd 1 424 FG2015_OMSLAG.indd

2013

2014

2012

FG_2014 COVERUntitled-9 + Rug.indd1 1

10-12-2014 21:23:10

2015

13-12-12 12:57

10-12-13 15-07-14 11:48 16:21

11-12-14 11:12

EB FESTIVAL GUIDE 2019 RESERVEER NU ALVAST!

BEREIK:

• • • • • •

alle bezoekers van de Eurosonic Noorderslag Conference alle abonnees van Entertainment Business/EB Live alle festivalorganisatoren en toeleveranciers alle brancheorganisaties, waaronder alle VVEM-, VSCD- en VNPF-leden alle management- en boekingskantoren alle relevante poppodia, clubs en zalen

Totale oplage ruim 7.500 exemplaren

EBLIVE201803_advertenties30.indd 34

ADVERTENTIEMOGELIJKHEDEN De eerste reserveringen zijn reeds gemaakt, wees er dus snel bij en reserveer nu! Neem voor meer informatie vrijblijvend contact op met: Sales - EB Festival Guide/iMediate Telefoon: 035 – 646 5800 E-mail: sales@imediate.nl

3/2/2018 3:47:10 PM


INTERVIEW

‘ Er zijn veel parallellen tussen de ticket- en filmindustrie’ Ticketmaster Nederland heeft een nieuwe marketing­ manager: Ellen Tolsma. Zij verdiende haar sporen in de filmindustrie en wil in haar nieuwe functie het verhaal van de ticketverkoper nog beter voor het voetlicht brengen. DOOR: JEROEN VAN TRIERUM

E

llen Tolsma startte op 1 februari als marketingmanager bij Ticketmaster. De tien jaar daarvoor werkte ze in de filmindustrie. “Ik verzorgde de marketing in bijna iedere tak van deze branche, van filmtheater tot fysieke dvd-distributie, om uiteindelijk vooral samen te werken met producenten. Vorig jaar werkte ik onder meer mee aan producties als Dikkertje Dap en de KPN streamingserie Fenix. Het is geen geheim dat die markt en het ecosysteem voor film de afgelopen jaren flink veranderd zijn. De budgetten werden kleiner en er moest een andere manier gevonden worden om de consument te bereiken. Digitale marketing is daarom steeds belangrijker geworden. In plaats van de gebruikelijke campagne op te tuigen, gingen we nadenken hoe we rond een release de social following en de web presence konden uitbouwen.”

Ticket versus film

Tien jaar geleden verhuisde Tolsma naar Glasgow, waar ze haar marketingwerkzaamheden op freelancebasis uitvoerde. Bij terugkomst in Nederland ging ze echter op zoek naar een vaste aanstelling. “Ik kon terugkijken op een fantastische tijd, maar het was tijd om iets blijvends op te bouwen, in plaats van na een halfjaar wat anders aan te pakken. Toen iemand mij attendeerde op deze vacature, was ik gelijk enthousiast. De functieomschrijving sloot uitstekend aan

bij de carrièrerichting die ik voor ogen had.” Voor de leek is het werken aan film iets compleet anders dan het werken met tickets. Tolsma is het daar echter niet mee eens. “In feite draait het om hetzelfde. Je wilt een verhaal vertellen en daar zoveel mogelijk mensen mee bereiken. Uiteindelijk moet de consument een fijne ervaring hebben en een goed gevoel krijgen. Op dat gebied zijn er zijn veel parallellen tussen de filmindustrie en ticketbranche. Ticketmaster heeft een bijzonder verhaal te vertellen en vindt het belangrijk dat dit naar buiten komt. Het is bijzonder leuk om dat verhaal een gezicht te geven.”

Storytelling

Heimwee naar de industrie waar ze een groot gedeelte van haar professionele carrière werkte, heeft de nieuwe marketingmanager beslist niet. “Ik ben inderdaad een groot filmliefhebber, maar alle dingen die ik in die industrie deed, deed ik vooral met een marketinginsteek. En die kennis van en liefde voor marketing zet ik nu in bij Ticketmaster. De eerste maand was in ieder geval indrukwekkend. Dit is een mooi bedrijf waar nog heel veel mogelijkheden zijn, bijvoorbeeld op het gebied van storytelling. Het bijzondere is dat Ticketmaster dat ook ziet en de marketingafdeling de ruimte geeft om dit verder uit te bouwen.” Tolsma wil nog niet uit de doeken doen hoe

'Ticketmaster heeft een bijzonder verhaal te vertellen. En het is bijzonder leuk om dat verhaal een gezicht te geven'

zij het Ticketmaster-verhaal naar buiten gaat brengen. “Ik ben natuurlijk nog maar net gestart, al begin ik mijn weg steeds beter te vinden. Maar één ding staat vast: er staan mooie plannen op stapel.” ◾ WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

EBLIVE201803_Ticketmaster.indd 35

MAART 2018

35

3/4/2018 12:35:03 AM


• • • • • • • •

Nauwkeurig en snel tekenen. Lijst met materialen met één druk op de knop. Koppeling met Excel of verhuurprogramma. Speciaal ontwikkeld voor evenementen. Bibliotheek met meer dan 13.000 3D objecten. Uitstekende support en begeleiding. Trainingen op maat. 25 jaar ervaring met CAD software.

│ www.scad-rev.com │ info@anivizzion.nl │ 0315 820205 EBLIVE201803_advertenties5.indd 36

3/1/2018 10:59:13 AM


S P E C I A L

AV Het entertainmentniveau van grote shows wordt steeds indrukwekkender. Evenementen worden extravaganter en spectaculairder, en dat hebben de fans gemerkt. Succesnummers als De Vrienden van Amstel LIVE! en Concert at SEA trekken enorm veel publiek vanwege de hoogwaardige productie van de evenementen. Iedere keer wordt de lat hoger gelegd, waardoor het de productiebedrijven zijn die steeds vaker de show stelen. Hoe deze bedrijven steeds weer erin slagen om het publiek innovatieve evenementen voor te schotelen, vertellen ze in deze AV-special.

38 41 42 45 48 51

AV-branche steeds vaker de ĂŠchte ster van een evenement Sightline Productions en Sports & Entertainment Architects AniVizzion The Production Factory Ampco Flashlight Story Event Engineering

EBLIVE201803_Cover_AV.indd 37

3/4/2018 10:33:47 PM


AV-branche steeds vaker de échte ster van een evenement Aan de basis van live-entertainment is de afgelopen halve eeuw weinig veranderd. Het publiek stroomt toe om een artiest of band te zien optreden. Alles er omheen is wél veranderd, met name als we kijken naar beeld en geluid. De grote evenementen lijken te volharden in een race naar de top.

H

et is al jaren een hardnekkig probleem op de Nederlandse markt – met name in het klein- en middensegment. Bij evenementen voor enkele duizenden bezoekers, die geen onbegrensde budgetten hebben, is een situatie ontstaan waarbiij toeleveranciers van apparatuur (licht, geluid, video) tegen elkaar worden uitgespeeld in het kader van een scherpe prijsvoering. “Ze gaan al naar een ander voor een paar honderd euro, zelfs al werk je al vele jaren samen met een evenement en ben je zelfs ook medeverantwoordelijk voor het succes”, zo klaagde een leverancier (die anoniem wilde blijven om zo zijn klanten niet tegen het hoofd te stoten) al enkele jaren terug in EB Live. Een ander stelde dat de onderhandelingen soms zo lang duren, dat het neerzetten van een écht goede productie zodra de deal rond is eigenlijk gekkenwerk is. “Soms heb ik het idee dat men tot het állerlaatste moment wacht en wie dan het goedkoopste bod op tafel heeft, mag de klus opknappen. Maar dan verwachten ze wel dat je direct volledig beschikbaar bent voor een last minute-klus.”

Hoewel de echte crisis inmiddels achter ons ligt, is er op dit vlak nog weinig veranderd. Dennis van der Hagen van Ampco Flashlight geeft aan dat er juist in dit segment steeds meer wordt geprogrammeerd en dat daar een evenwicht in gevonden moet worden. “De hoeveelheid geld, dus kaartkopend publiek, sponsoren en subsidies, neemt niet evenredig toe. Dat betekent dat elke productie minder geld te besteden heeft. En hoe lager je in de voedselketen komt, en wij zitten helemaal onderin, hoe meer prijsdruk er ontstaat om nog een kwalitatief goed verhaal neer te zetten.”

Techniek centraal

Die kwalitatief goede verhalen worden bij de écht grote en populaire evenementen jaar in, jaar uit echter beter. Zie een Vrienden van Amstel LIVE!, waarover elders in deze special een uitgebreid verhaal te lezen is. Was het publiek in de begindagen van dit evenement al tevreden met het feit dat artiesten die ze normaliter nooit samen zouden horen zingen het podium deelden, anno 2018 zou men teleurgesteld zijn als er geen acts uit het

DE JOSHUA TREE-TOURNEE VAN U2.

dak zouden komen, er overal in de zaal podia opdoken of als het lichtplan een stuk soberder zou zijn. Het resultaat is een evenement dat qua productie wereldwijd zijn gelijke niet kent. Een ander goed voorbeeld is de tournee van U2 die vorig jaar de Amsterdam ArenA aan heeft gedaan. Het unique selling point was niet de band en ook niet de integrale uitvoering van hun album The Joshua Tree. Nee, de show draaide vooral om het door Production Resource Group gevisualiseerde en door TAIT gerealiseerde, ruim 60 meter brede naadloze 4K-scherm dat de show domineerde. Tijdens de recente tour van Lady Gaga had iedereen het vooral over de innovatieve loopbruggen die gelijktijdig als videoschermen door de zalen zweefden. In juni, als Roger Waters in Ziggo Dome staat, zal het niet heel anders gaan. Vijftig jaar na zijn eerste optredens in Amsterdam, trekt zijn Us + Them Tour wereldwijd vooral volle zalen vanwege het door TAIT ontworpen geluid- en videoplan, waarbij een uit het dak neergelaten façade van een fabriek (tevens een volledig functioneel videoscherm) de zalen in tweeën deelt en een surroundsysteem voor bijbehorende geluiden zorgt. Dat er ook nog een band op het podium staat… lijkt bijzaak.

Torenhoge verwachtingen

Intussen nadert het segment grote evenementen qua entreeprijs zijn plafond. Er zit een grens aan wat de consument bereid is te betalen voor een avondje live entertainment. Tegelijk wil men in de totaalervaring geen stapje terug meer doen. De torenhoge verwachtingen moeten worden waargemaakt. “Door efficiënt te werken kun je 38

MAART 2018

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

EBLIVE201803_Opening_AV.indd 38

3/5/2018 9:05:19 AM


AV

SPECIAL

'Om U2 te kunnen brengen, moet je creatief met je beschikbare middelen omgaan, dat blijft de lol van dit werk' Wolfgang Schram, Production Resource Group

ROY ORBISON GAAT BINNENKORT OP TOURNEE. ALS HOLOGRAM, WELTEVERSTAAN.

een project echter niet alleen beter, maar ook winstgevend maken. Een goede voorbereiding en een slimme inkoop zijn hier cruciaal voor”, zo stelt SEA-directeur Harold Verhaaf elders in deze EB Live. Hij heeft het daar specifiek over sportevenementen, maar in feite gaat de stelling ook op voor andersoortige events. Dat efficiënt werken kan 'm zitten in bijvoorbeeld slimmere softwareoplossingen, of het investeren in grotere ontwikkelingen en daarmee op de lange termijn efficiëntiewinst boeken. In het geval van U2's genoemde megagrote 4K-scherm zat de besparing 'm niet zozeer in de ontwikkeling ervan, als wel in de personeelskosten van de videocrew. Nieuwe technologie die is geïmplementeerd in deze tournee is het 4K Broadcast Camera System, dat de camera’s en LED-schermprocessoren verbindt om de hoogst mogelijke beeldkwaliteit te garanderen. Het systeem kan in een uur worden opgesteld en er is slechts één videomedewerker nodig om het te bedienen”, verklaart Wolfgang Schram, director of video engineering bij Production

Resource Group. “Wij hebben voor elke tour sinds 1992 voor U2 gewerkt en ze dagen ons elke keer weer uit om de grenzen van de technologie op te zoeken. Om dat te kunnen doen, moet je creatief met je beschikbare middelen omgaan, dat blijft de lol van dit werk.”

‘Live’ ervaring

De ontwikkeling maakt dat de AV-partijen die deze grote (en grootse) shows naar een volgend plan tillen de échte sterren van de avond worden. Zeker nu virtual en augmented reality in toenemende mate gemeengoed worden. Diverse dancefestivals hebben al eindshows gehouden waarin de mobiele telefoons van de bezoekers via apps zijn overgenomen en integraal onderdeel van de (licht)show werden. Via VR-technologie is eind 2017 een concert van Coldplay de wereld over gegaan. Het publiek hoeft dus niet eens meer ín het stadion te zijn om een show ‘live’ te kunnen ervaren. Maar dat hoeft de artiest in feite ook niet meer. Vorig jaar had Holland Zingt Hazes een primeur, met een door 30K laserprojectoren van Panasonic op een scherm van Novaline gerealiseerd hologram van André Hazes. Dit jaar keert het hologram terug, maar is het niet meer uniek. Ronnie James Dio is recent nog als hologram tot leven gewekt in 013, Roy Orbison komt in april als hologram naar Rotterdam en ook Frank Zappa gaat in holografische vorm op tour. Het is een kwestie van tijd voor dit ook met nog levende artiesten gaat gebeuren. De besparing die het oplevert qua artiestengages, zou best eens kunnen betekenen dat de AV-branche de komende jaren écht kan gaan uitpakken. ◾ WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL MAART 2018

EBLIVE201803_Opening_AV.indd 39

39

3/5/2018 9:05:32 AM


EB-v1m-260218.pdf 1 26-2-2018 15:59:04

TECHNISCHE PRODUCTIE CONSULTANCY & ONTWERP

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

/sightlineproductions

@sightlineproductions EBLIVE201803_advertenties4.indd 40

www.sightline.nl 3/1/2018 10:59:59 AM


AV

SPECIAL

Een combinatie voor de toekomst In de entertainmentbranche worden hechte partnerschappen steeds belangrijker om tot resultaat te komen – ook voor technische productiebedrijven. Door hun krachten te bundelen, kunnen ze efficiënter samenwerken. Sightline Productions en Sports & Entertainment Architects (SEA) ondervinden dit in de praktijk.

S

inds ruim een jaar zijn beide productiehuizen zusterbedrijven van elkaar. Waar Sightline zich richt op entertainment, verzorgt SEA de technische productie van sportevenementen. De samenwerking blijkt een gouden greep, zo vertelt SEA-directeur Harold Verhaaf. “We zijn nu een jaar aan de gang met deze combinatie en vullen elkaar perfect aan op veel gebieden. Wanneer Sightline bijvoorbeeld capaciteit nodig heeft, kunnen wij dit leveren, en vice versa. Onze projecten lopen qua planning vaak precies langs elkaar heen. Dat was dan ook de hoofdreden om samen verder te gaan. Daarbij hebben we qua organisatiestructuur, bedrijfsfilosofie en persoonlijkheden hetzelfde DNA. We leveren allebei op technisch gebied kwalitatief hoogwaardige producties.”

Sportieve uitdagingen Sightline regelt allerlei facilitaire zaken voor projecten, zoals de inkoop en logistieke coördinatie. Ook de inspanningen van SEA gaan verder dan puur de techni-

sche productie. Verhaaf: “We verzorgen vaak de facilitaire productie of begeleiden van opbouw tot afbouw.” Ondanks deze vergelijkbare werkzaamheden vragen sportevenementen volgens hem een andere expertise dan entertainment events. “Sport is zeker een specialisme. Technisch gezien is de basis hetzelfde als bij ‘standaard’ evenementen, maar het heeft een andere focus. Zo zijn alle media-gerelateerde zaken heel belangrijk. Bij bijvoorbeeld een concert worden gebeurtenissen alleen maar geregistreerd, bij sport is het belangrijk dat alles goed wordt gebroadcast omdat er bij onze producties vaak meer mensen voor de televisie zitten dan in het stadion.” De aard van sportproducties levert daarnaast specifieke uitdagingen op. “We willen partijen laten zien dat onze projecten niet alleen geld kosten maar ook geld kunnen opleveren. Het gaat vaak om langlopende producties, waardoor de kosten automatisch substantiële bedragen worden. En daar kun je niet direct een inkom-

stenbron tegenover zetten. Daardoor denken mensen vaak alleen maar aan de kosten. Door efficiënt te werken kun je een project niet alleen beter, maar ook winstgevend maken. Een goede voorbereiding en een slimme inkoop zijn hier cruciaal.”

Jarenlange ervaring SEA kan inmiddels bogen op zo’n twintig jaar ervaring. Het productiebedrijf droeg de afgelopen tijd onder meer zorg voor het EK atletiek, de Coolste Baan van Nederland en de start van de Giro. Intussen raken Sightline en SEA steeds beter op elkaar ingespeeld. “Het gaat zeker de goede kant op. We hebben veel kennis gebundeld, maar ook capaciteit, waardoor we in alle gevallen snel kunnen schakelen.” Een voorbeeld hiervan is het EK damesvoetbal van afgelopen jaar. "Hier hebben we vanuit onze eigen sport-expertise en de gezamenlijke capaciteit die klus goed aangepakt. We vullen elkaar perfect aan, en hebben veel plezier in het samenwerken. Dit is een sterke combinatie voor de toekomst.” ◾

FOTO: JORRIT LOUSBERG, DE COOLSTE BA AN VAN NEDERL AND

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

EBLIVE201803_Sightline.indd 41

MAART 2018

41

3/2/2018 2:44:32 PM


Van 3D-tekening tot w Het ontwerpen van een show of festival begint aan de tekentafel. Dankzij het softwarepakket SCAD Re-Event van AniVizzion kan een evenement dat op die manier is vormgegeven tot op de centimeter nauwkeurig worden nagebouwd.

A

lleen in 2017 al zijn er naar schatting honderden evenementen georganiseerd die zijn ontworpen met SCAD Re-Event. De lijst van klanten die gebruikmaken van dit softwareprogramma is indrukwekkend te noemen en bevat grote spelers als Ampco Flashlight, Alda Events, Backbone International en Live Nation. “Met SCAD Re-Event kan er een 3D-tekening gemaakt worden van een festival, concert of evenement”, legt eigenaar Bert Hobelman uit. “Op die manier weet de organisator precies wat past en niet past. Die tekening is op de centimeter nauwkeurig. Het programma bevat een uitgebreide bibliotheek van 13.000 artikelen, variërend van hekken tot lampen en speakers, en gebruikers kunnen ook zelf artikelen inladen in de bibliotheek.”

42

MAART 2018

Tijdswinst AniVizzion, begin jaren negentig ontstaan, specialiseerde zich in 3D-software. Het bedrijf is sindsdien uitgegroeid tot marktleider voor tekensoftware in Nederland. AniVizzion verkoopt ook 3D CADprogramma’s voor werktuigbouw, standbouw en winkelinrichting. SCAD Re-Event is echter het enige programma dat ontwikkeld is voor het ontwerpen van evenementen en bevat daardoor mogelijkheden die specifiek voor deze branche bedacht zijn. Een van de grote voordelen van het werken met SCAD Re-Event is de tijdswinst die ermee te behalen valt. “Gebruikers kunnen de tekeningen uitwisselen”, zegt Hobelman. “Ook kunnen meerdere mensen tegelijk aan een tekening werken, of ze nu met het decor bezig zijn of met de steigerconstruc-

tie.” Daarnaast kan er flink op de bouwtijd worden bespaard doordat de tekening exact aangeeft welke materialen er allemaal nodig zijn.”

Update Mochten klanten op problemen stuiten, dan kunnen ze altijd contact opnemen. “Onze flexibele manier van werken is een van onze speerpunten”, vervolgt Hobelman. “Dingen gaan niet altijd volgens plan en dan moeten we ervoor zorgen dat we hier genoeg mensen hebben zitten. Ze kunnen live meekijken met de klant en direct advies geven.” Het gebruik van het softwareprogramma vereist een training, maar is niet moeilijk. “Je leert het op zich snel, zeker onder begeleiding”, zegt Hobelman. “Ik heb zelf dui-

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

EBLIVE201803_Anivizzion.indd 42

05-03-18 10:30


AV

SPECIAL

HET CAD-PAKKET VAN ANIVIZZION VOORZIET IN ZEER GEDETAILLEERDE TEKENINGEN

Advanced Bridle Calculator

TOM HOBELMAN IS EEN VAN DE ONTWIKKELAARS VAN SCAD RE-EVENT

t werkelijkheid zenden mensen opgeleid. Het enige wat ze nodig hebben is motivatie en tijd. Vroeger werden de cursisten in een klas geduwd en draaide ik hetzelfde riedeltje af, maar daar geloof ik niet meer in. Tegenwoordig ga ik naar de bedrijven toe. Op die manier kan ik gerichter aan de problemen werken die gebruikers ervaren. Om tegemoet te komen aan de wensen van de klant, sleutelen we dagelijks aan het softwareprogramma. Als er een update beschikbaar is, krijgen gebruikers daar automatisch bericht over.

Complexe productie De gebruikers kunnen met SCAD Re-Event werkelijk alles uittekenen wat ze willen.

Hobelman: “De een doet het wat uitgebreider dan de ander. Maar werkelijk alles laat zich in de tekening voorbereiden. Van Concert At SEA weet ik bijvoorbeeld dat alles erop staat, elke haak en elke lamp.” Welk evenement toont volgens Hobelman de kracht en flexibiliteit van het softwarepakket het beste aan? “De Vrienden van Amstel LIVE!”, zegt hij resoluut. “Dan heb je het over een technisch complexe productie, die is verzorgd door Sightline Productions. Zij doen ingewikkelde dingen en vragen dan ook veel van de software. Bij de Vrienden heb je het over drie podia en veel artiesten en instrumenten die telkens verplaatst moeten worden. Ik heb te horen gekregen

'Er kan veel worden bespaard op de bouwtijd doordat de tekening exact aangeeft welke materialen er nodig zijn' Bert Hobelman

Naast SCAD Re-Event biedt AniVizzion ook het programma Advanced Bridle Calculator aan. Dat is een softwarepakket dat speciaal is ontworpen om de snelheid en nauwkeurigheid van rigging calculaties te optimaliseren. Het programma is ontwikkeld in samenwerking met Frontline Rigging uit De Meern.

dat ze dat alleen voor elkaar hebben gekregen dankzij SCAD Re-Event.”

Flexibel In Nederland is AniVizzion marktleider en het bedrijf heeft volgens Hobelman ‘niet zo veel’ concurrentie van andere partijen. “Als die er al is, dan komt die van softwarepakketten uit Amerika." Is uitbreiding naar het buitenland dan een optie? Hobelman: “Die potentie heeft het pakket zeker, het is goed genoeg om wereldwijd uit te rollen. Er zijn dan ook plannen voor. Tegelijkertijd willen we kwaliteit blijven leveren en ervoor waken een dozenschuiver te worden.” Gezien de hoeveelheid gebruikers van SCAD Re-Event is het opmerkelijk dat AniVizzion slechts zes mensen in dienst heeft. “Met dit team is het goed te doen”, zegt de eigenaar. “Het is niet onze ambitie om een heel groot bedrijf te worden. We hebben vooral techneuten in dienst, van wie wij de nodige flexibiliteit vragen. Zelf draagt Hobelman zijn steentje bij door cursussen te verzorgen, te programmeren en te helpen met de verkoop. “Wij zijn goed in het maken van tekenprogramma’s. Wij leveren software slimmer en met meer maatwerk dan andere bedrijven.” ◾ WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL MAART 2018

EBLIVE201803_Anivizzion.indd 43

43

05-03-18 10:30


YOUR TRUSTED PARTNER...

...IN TECHNICAL EVENT PRODUCTION FOR OVER 25 YEARS.

THE PRODUCTION FACTORY BV Delta 46 • 6825 MS Arnhem • The Netherlands Tel +31-26-3840110 • Fax +31-26-3840111 email: mail@profac.nl technical production management logistics & site coordination • technical design • sound lighting • video • staging • power • site facilities

www.theproductionfactory.eu

EBLIVE201803_advertenties10.indd 44 Profac_ADV-210x297_20180209.indd 1

3/1/2018 11:00:42 AM 14.02.18 00:08


AV

SPECIAL

The Production Factory heeft alles in huis In de jaren tachtig en negentig waren licht en geluid de enige wezenlijke technische bestanddelen van een showconcept. Tegenwoordig kunnen leveranciers van techniek zich niet meer beperken tot puur materiaalverhuur. De vraag naar steeds spectaculairdere shows vereist kennis en een gedegen aanpak. En die kan het in Arnhem gevestigde bedrijf The Production Factory bieden.

T

he Production Factory heeft alle essentiële technische diensten in huis die nodig zijn om de meest complexe of fantasierijke shows, evenementen, festivals en presentaties te produceren. “Voor de organisatie en promotor betekent dit dat zij al hun energie en tijd kunnen steken in het inhoudelijke deel van de show”, zegt directeur Mick Froeling. “Dit betekent dat zij minder eigen personeel nodig hebben, maar wel het overzicht en de controle behouden over het verloop van de complete productie.”

Oog voor detail Steeds vaker wordt The Production Factory vanaf het begin van een project ingeschakeld en is het bedrijf direct betrokken bij de eerste bespreking over de omzetting van het concept tot de eigenlijke uitvoering en supervisie van de totale technische productie. Froeling; “Dit is voor ons de meest ideale situatie. We kunnen zo in een vroeg stadium al sturing geven aan het proces. Daarnaast kunnen we de coördinatie van alle technische en logistieke diensten regelen, inclusief de uitvoering en controle van riders bij festivals en concerten met begeleiding van de tourcrew. Evenals de levering van een local crew, geluid, licht, rigging, decorbouw, locatie, back-stage faciliteiten etcetera. Teveel eigenlijk om op te noemen, maar het geeft maar aan dat wij een productie volledig turn-key kunnen verzorgen.” Froeling noemt als voorbeeld Pinkpop, waarvoor The Production Factory alle faciliteiten en voorzieningen voor de optredende artiesten ontwerpt en uitvoert. “Het is net of je een aantal theaters in een dorp ontwerpt. We werken alles tot in detail uit tot een bestek met algemene tekeningen en deeltekeningen. We gebruiken voor buitenlocaties Google Earth als 'onderligger' van de tekening om de locatie in beeld te brengen, alle afmetingen te checken en zo-

THE PRODUCTION FACTORY HAALT ALLE TOETERS EN BELLEN UIT DE KAST. ZO OOK BIJ DEZE PRIJSWINNENDE SHOW ROND DE VOLKSWAGEN BEETLE IN KUALA LUMPUR.

wel de opdrachtgever als de wetgever een duidelijk beeld te geven van de inrichting van het terrein.”

theatertechnici getraind in de Ordjonikidze Theaterfabriek & Operetta Theater in Moskou, om eens iets anders te noemen.”

Pink en Pavarotti

Drijvende klassiekers

The Production Factory is niet alleen actief op de Nederlandse markt, maar ook internationaal. “Zestig procent van onze business is internationaal. We bedienen niet alleen zo’n beetje alle Europese staten, maar ook talloze landen in het Midden-Oosten, Azië en Noord- en Zuid-Amerika. We hebben sinds 1989 nogal wat mooie dingen gedaan op al die plekken. World Expo's in Hannover en Shanghai bijvoorbeeld, maar ook introducties en beursstands voor automerken als Volkswagen, Seat, Bentley en Lamborghini, shows van artiesten als Céline Dion, Aerosmith, Pink en Luciano Pavarotti en wereldtours met het Spaanse dansgezelschap Fuego uit Madrid. En in het verleden heb ik bijvoorbeeld ook jonge Russische

The Production Factory is inmiddels specialist op het gebied van drijvende constructies met een podium en alle faciliteiten voor klassieke concerten op het water. Zo wordt Bevrijdingsdag op 5 mei in Amsterdam afgesloten met een feestelijk klassiek openluchtconcert op de Amstel, tegenover Koninklijk Theater Carré. “De planning en uitvoering van alle technische disciplines van deze productie worden al sinds 1995 door ons verzorgd. Verder nemen we de totale technische planning, coördinatie en productie van het openluchtconcert Bridge to Liberation op de Rijn in Arnhem voor onze rekening. En dat doen we ook voor het Prinsengracht-concert in Amsterdam.” ◾ WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

EBLIVE201803_Production_Factory.indd 45

MAART 2018

45

3/4/2018 11:37:35 PM


EBLIVE201803_advertenties11.indd 46

3/1/2018 11:23:37 AM


EBLIVE201803_advertenties11.indd 47

3/1/2018 11:23:38 AM


AMPCO FLASHLIGHT

Ampco Flashlight op De Vrienden van A Ampco Flashlight staat al vele jaren bekend als betrouwbare, creatieve en kwalitatief vooruitstrevende partij op het gebied van licht-, geluid-, video- en riggingverhuur. Jaarlijks maken talloze broadcast-, theater-, live- en corporate events gebruik van de diensten van Ampco Flashlight. Het steeds complexer wordende De Vrienden van Amstel LIVE! is ieder jaar weer een imposante staalkaart van de mogelijkheden die het bedrijf in huis heeft.

D

e Vrienden van Amstel LIVE! afficheert zichzelf als ‘de grootste kroeg van Nederland’. Het evenement, dat dit jaar een recordaantal van veertien shows kende, heeft behalve de gezellige sfeer eigenlijk niets meer met de kneuterigheid van een kroeg te maken. In Rotterdam Ahoy zetten Tribe Events en Herman Braakman met Sightline Productions en onder meer Ampco Flashlight een productie neer die internationaal zijn gelijke niet kent. “Ieder jaar is er sprake van een technisch enorm uitdagend decor, dat als extra complexiteit heeft dat er een centraal podium ontbreekt”, aldus Dennis van der Haagen, commercieel- en operationeel directeur van Ampco Flashlight Rental B.V. “Dat we daardoor creatief moeten denken en daarmee elke editie weer grenzen kunnen verleggen, blijft fantastisch.”

Puzzelen De voorbereiding van de show wordt in innige samenwerking met lichtontwerper Gert48

MAART 2018

EBLIVE201803_AMPCO.indd 48

Jan Schreuder en audiodesigner Jeroen ten Brinke gedaan. “Het ontwerpproces is vrij intensief”, aldus Van der Haagen. “Vanuit dat ontwerp ontstaat een constante dialoog over de mogelijkheden. Op het gebied van het geluid is de grootste uitdaging het gegeven dat overal in de zaal wordt opgetreden. Je wilt het aanwezige publiek het ultieme concertgevoel meegeven en dat doe je door het geluid te laten horen vanaf de plek waar het daadwerkelijke optreden te zien is. Dat maakt dat we in Ahoy net zo veel speakers hebben hangen als er in de Amterdam ArenA zouden hangen bij een ‘in the round’ show. Met dat verschil dat in Ahoy slechts een vijfde van de bezoekers past dat de ArenA kan herbergen. Om dat geluid in goede banen te leiden, gebruiken we maar liefst drie PA-systemen. Daarnaast moet natuurlijk de FOH-mix in orde zijn en is het voor de artiesten van belang dat de monitormix optimaal is. Het is echt puzzelen met geluid. Om dat te optimaliseren maken we gebruik van het

DiGoCo-netwerk, dat bij uitstek in staat is om naadloze overgangen te maken, waardoor het publiek niet merkt dat er wordt overgeschakeld.”

Visitekaartje Een uitdaging voor het geluid zijn niet alleen de vaste podia, maar ook de zwevende podia die uit het dak van Ahoy naar beneden komen. Daarvoor is een ringleiding ontworpen, waarop aan- en afgekoppeld kan worden. “Een technische innovatie, die voor signaaldistributie erg goed werkt”, stelt Van der Haagen. Hij geeft aan dat een klus als De Vrienden Van Amstel LIVE! uiteraard een fraai visitekaartje is voor Ampco Flashlight, maar óók een visitekaartje voor alle andere betrokken partijen. “Een venue als Ahoy en vele andere facilitair leveranciers kunnen bij uitstek laten zien wat er bij hen mogelijk is. Maar ook voor fabrikanten zoals Shure (gespecialiseerd in digitale zendersystemen) is een productie als deze een perfecte showcase. Een project als dit

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

3/5/2018 12:22:28 AM


AV

SPECIAL

komt niet van de grond zonder innige samenwerking van alle betrokken partijen.”

Op afstand bestuurbare spots Op het gebied van licht heeft Ampco Flashlight dit jaar remote volgspots geïntroduceerd in Ahoy. Volgens Van der Haagen is dat deels een gevolg van de manier waarop met het geluid is omgegaan. “Normaal hing een team van acht man in het plafond. Met volgspots probeerden zij de artiesten te volgen. Door de vele speakers die daar inmiddels hangen, vonden we het niet meer verantwoord om het personeel daar direct tussen te plaatsen. Daarom werkten we dit jaar met op afstand bestuurbare spots. Het team kon deze via camera’s sturen vanuit de controlekamer en dat verliep voor iedereen erg fijn. Die aanpak zullen we dus in de toekomst zeker gaan herhalen.”

Continuïteit en kwaliteit Ampco Flashlight is een internationaal opererende full service onderneming. Dat betekent dat het bedrijf van nature verder kijkt dan de technische wensen van een opdrachtgever. “We zijn continu aan het bedenken hoe we met zijn allen de production value van een evenement naar een hoger niveau kunnen tillen. Wij hebben de drang om te excelleren, te presteren op de toppen van ons kunnen. Iedereen wordt er beter van

als je elkaar ondersteunt.” Het belangrijkste voor Ampco Flashlight is echter het borgen van kwaliteit en zekerheid, zo zegt Van der Haagen. “Of het nu een theaterproductie, liveshow, een festival, een tv-productie of een corporate event is, organisatoren moeten zeker weten dat het goed komt als ze naar Utrecht bellen. Als ze mij vragen waar ik het meest trots op ben, dan is het niet alleen wat we op De Vrienden van Amstel LIVE! realiseren. Dan is het dat we gelijktijdig óók Eurosonic Noorderslag draaien, en een hele grote corporate show in de RAI, plus een productie op Leeuwarden-Fryslân Culturele Hoofdstad van Europa. En een event in de Beurs van Berlage, en ook nog eens The Voice of Holland. Het feit dat al die producties naast elkaar draaien en we overal de voor ons zo belangrijke hoge kwaliteit en continuïteit kunnen leveren, dat is de échte kracht van Ampco Flashlight.”

Licht op groen Die kracht wordt eind april, begin mei ook naar Portugal gebracht. Ampco Flashlight

FOTO: JORRIT LOUSBERG

n Amstel LIVE! gaat de rigging, light en motion verzorgen op het Eurovisie Songfestival in Lissabon. Een imposante klus, die echter geen andere events in de weg mag staan. “Daarom hebben we in onze pitch geen geluid aangeboden. Dat kunnen we wel. Heel goed zelfs. Maar in dezelfde periode vallen onder meer ook Koningsdag en 4 en 5 mei. De continuïteit en kwaliteit die we op het gebied van geluid in die periode al jaren kunnen borgen voor de verschillende evenementen waarop en waarmee we werken, zouden in het gedrang kunnen komen. Hier bij Ampco Flashlight hebben we een stoplichtsysteem om aan te geven of we een klus erbij kunnen hebben. Meestal staat het licht op groen, soms op oranje en heel soms op rood. Juni is een extreem druk festivalseizoen. Had het Eurovisie Songfestival in die maand plaatsgevonden, dan was het licht op rood gegaan en hadden we de pitch zelfs niet eens gedaan. Hoe prestigieus zo’n internationaal evenement ook is. We doen het goed, of we doen het niet.” ◾

'We zijn continu aan het kijken hoe we met zijn allen de production value van een evenement naar een hoger niveau kunnen tillen' WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL MAART 2018

EBLIVE201803_AMPCO.indd 49

49

05-03-18 10:32


Story Event Engineering

Maximale beleving. Minimale overlast. Gegarandeerd! Wil je het publiek de maximale beleving bieden? En tegelijkertijd geluidsoverlast minimaliseren? Of zoek je een betrouwbare AV-partner die totaal ontzorgt en helpt het maximale uit je evenement te halen? Neem dan eens contact met ons op. Of het nu gaat om een mega outdoor festival, een bedrijfsevenement, theatertour of een intiem klassiek concert; we creëren de best mogelijke beleving. We verzorgen betoverend licht, geweldig geluid en indrukwekkende videoprojecties. Hoe groot of klein het evenement ook is; we garanderen maximale beleving.

SafeAndSound: je event makkelijker managen Met SafeAndSound, onze innovatieve Event IT-oplossingen, ondersteunen we je met het managen van o.a. het geluid, de veiligheid, datastromen en de exploitatie. En dankzij onze intelligente ‘Beam Shaping-technologie’ garanderen wij dat het geluid overal geweldig klinkt. Waar je ook staat.

Optimaal geluidsplan, soepele vergunningsaanvraag Al in de planningsfase ondersteunen we je met betrouwbare 3D geluidssimulaties. Het resultaat: een optimaal geluidsplan en een soepele vergunningsaanvraag.

Weten hoe we je kunnen helpen om het maximale uit jouw evenement te halen? Bel ons op 088 1919 70, mail naar info@story.pro of kijk op: www.story.pro

Geluidsmetingen | Camerabewaking | Internet | Productienetwerk

Zandkamp 6

|

6626 KV Alphen (Gld)

|

+31(0)88 19 19 70

Licht | Geluid | Video | Event-IT

|

www.story.pro

Story Event Enginering verzorgde het geluid voor o.a.: • Stage Entertainment Nederland • Dommelgraaf Theater Producties • Emporium • Ruth Jacot • Hart van Holland • Ministerie van Defensie • Matrixx • Stevenskerk • Vierdaagsefeesten • Hans Klok • Dreamfields

STOR_adv18072_EBlive_210x297.indd 1 EBLIVE201803_advertenties12.indd 50

26-02-18 11:08 3/1/2018 11:09:21 AM


AV

SPECIAL

Story Event Engineering verbetert geluid en veiligheid Technici met liefde voor geluid, zo mogen de teamleden van Story Event Engineering wel worden genoemd. Ze bezorgen bezoekers van evenementen een ultieme audiobeleving én beperken gehoorschade en geluidsoverlast.

S

tory Event Engineering wint onder meer terrein met de vorig jaar geïntroduceerde geluidstechniek Beam Shaping. Bij deze techniek wordt gekeken wat er aan geluid nodig is om het publiek tijdens een evenement een optimale beleving te bieden. Vervolgens berekent het systeem welke frequenties en volumes er per luidspreker benodigd zijn om dat geluid te produceren. De voordelen daarvan zijn groot, volgens directeur Michael Story. “Deze werkwijze garandeert een sound met een directheid waaraan de meeste mensen niet gewend zijn. Je hoort alles beter en gedetailleerder, zonder dat daarvoor meer volume nodig is. Integendeel, het volume kan juist substantieel omlaag, waardoor de dreiging van gehoorschade vermindert. Ook is het geluid anders te verdelen, waardoor bijvoorbeeld omwonenden bij een evenement beter ontzien kunnen worden. Festivals met meerdere podia hebben er eveneens baat bij. Doordat er minder decibellen worden geproduceerd, zitten de verschillende geluidsproducties elkaar minder in de weg.”

Nijmeegse pioniers De evenementenbranche, die vanwege publieksverwachtingen graag op zekerheden vaart, moet er volgens Story aan wennen dat het zachter en tegelijkertijd beter kan. Pioniers voor de nieuwe geluidstechniek vond hij in Nijmegen. “Twan Krebbers en David Brons van Matrixx, organisator van festivals als Emporium en Dreamfields, moet ik in dit verband echt bedanken. Met hen hebben we in samenwerking met de gemeente Nijmegen tijdens onder andere de Vierdaagsefeesten Beam Shaping uitvoerig kunnen testen. Met een perfect resultaat. Het publiek vond het geluid geweldig, terwijl de geluidssterkte keurig onder de gestelde normen is gebleven.” De voordelen van het systeem toornen volgens Story uit boven de meerprijs. “We hebben slechts een paar versterkers extra nodig. De tarieven daarvoor zijn niet schrikbarend, gelet op de begroting van een gemiddeld evenement.”

MET BEAM SHAPING EN SAFE AND SOUND BIEDT STORY SLIMME OPLOSSINGEN

'Onze werkwijze garandeert een sound met een directheid waaraan de meeste mensen niet gewend zijn' Chatten met de geluidsman Naast het sublieme en veilige geluid dat met Beam Shaping wordt geleverd is Story evenementen ook van dienst met Safe and Sound. Dit concept is gebaseerd op een beveiligd netwerk van waaruit alle audio en communicatie op een evenement worden aangestuurd en gecontroleerd. Het gaat hierbij om het geluid in de zaal, op het veld of op het podium, maar ook om bijvoorbeeld cameratoezicht en internetverbindingen. Story: “Met Safe and Sound kunnen we vanuit één centrale regiewagen alles overzien en ingrijpen als het moet. Zo kunnen we via een chat een geluidstechnicus laten weten dat er iets misgaat. Indien het probleem niet ter plekke te verhelpen is, dan kunnen

wij vanuit de regie ingrijpen. Tevens hebben we zicht op het publiek en alle apparatuur, waardoor we direct kunnen ingrijpen als er ergens iets scheef loopt of uitvalt.” De twee diensten zijn volgens Story apart beschikbaar. “Het komt geregeld voor dat een evenement een geluidsinstallatie met technici van een ander bedrijf inhuurt en ons vraagt om met Safe and Sound toezicht te houden. Zo'n samenwerking verloopt altijd goed, omdat geluidsmensen graag advies krijgen van professionals. En op deze manier voorkom je dat een handhaver na een dBmeting bepaalt dat de stekker eruit moet waardoor het publiek geen waar voor zijn geld krijgt.” ◾ WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

EBLIVE201803_Story_Event.indd 51

MAART 2018

51

3/4/2018 11:53:44 PM


VERHUUR, VERKOOP, WAREHOUSING PREFABRICEREN & LOGISTIEK

De Loods B.V Ronde Tocht 11 1507 CC Zaandam 075 - 2047310 info@deloodsbv.com www.deloodsbv.com

EBLIVE201803_advertenties13.indd 52

3/5/2018 9:11:19 AM


S P E C I A L

REGELGEVING & VEILIGHEID Bij publieksevenementen is geen onderwerp zo belangrijk als veiligheid. Professionele partijen worden ingezet om de veiligheid van de bezoekers te waarborgen, maar de regels omtrent veiligheid veranderen constant. Aan de hand van acht stellingen reageren medewerkers van bedrijven die actief zijn op evenementen hoe ze omgaan met uiteenlopende onderwerpen zoals techniek als hulpmiddel en de noodzaak van goed samenwerken.

53 54 59 61 63 61 63 63 73

8 stellingen over veiligheid Allfence TSC Crowd Management Klap Evenementenverzekeringen Brink Verkeer Safesight Crowd Support Prolyte Group Roos Kunststof Rijplaten Verhuur

EBLIVE201803_Cover_Regelgeving.indd 53

3/4/2018 10:41:46 PM


8

stellingen over veiligheid

Bij publieksevenementen is veiligheid een van de belangrijkste onderwerpen. Wat veilig is en wat niet en welke regels er moeten worden gehanteerd, verandert constant, met dank aan technologie, wetten en politiek. We legden de belangrijkste partijen die organisatoren helpen hun evenement zo veilig mogelijk plaats te laten vinden een aantal stellingen voor over hun werk.

54

MAART 2018

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

EBLIVE201803_Opening_Special Regelgeving.indd 54

3/4/2018 11:40:37 PM


REGELGEVING & VEILIGHEID 'We willen niet dat een hek in deze wegwerpmaatschappij al na één keer gebruiken op de vuilnisbelt belandt' Willemijn Overwater, accountmanager events van Allfence

1

Privacywetgeving staat een hogere mate van veiligheid in de weg

EDO HAAN Eigenaar Safesight “Dat zou in de toekomst relevant kunnen zijn, maar voor veel van de evenementen waar ik voor werk op dit moment nog niet. Wellicht is het anders voor high-end evenementen zoals NAVO-bijeenkomsten. Eenvoudigere maatregelen – denk aan beveiliging bij de entree en op andere zichtbare plekken – kunnen vaak al een voldoende afschrikwekkend eff ect hebben. Veiligheidsregels als het scannen van nummerborden op auto’s of het scannen van gegevens zijn een kostenpost die je echter niet bij de organisator moet willen neerleggen. Nog los van de vraag wat je er werkelijk mee bereikt - kwaadwillenden kunnen tenslotte ook carpoolen."

2

Door verbeterde communicatiemogelijkheden zijn evenementen beter dan ooit, voor zowel publiek als organisatoren WILLEMIJN OVERWATER Accountmanager events van Allfence “Het is niet zo dat verbeterde communicatiemogelijkheden een evenement tot een succes maken, maar gebrekkige communicatiemogelijkheden doen de kwaliteit in elk geval geen goed. Zelf kunnen wij het organisatoren een stuk makkelijker maken. Zo bieden wij via onze eigen app Kies Hekje de mogelijkheid om ook buiten kantoortijden de mogelijkheid informatie op te vragen of onze diensten te bestellen.” BAS VAN NIEROP Directeur Roos Kunststof Rijplaten B.V. “Hoe korter de lijntjes, hoe prettiger het werkt. Je kunt sneller contact krijgen met de juiste mensen en de terreintekeningen zijn op voorhand bekend. Dat is nodig ook, want alles moet sneller en in korte tijd. Nu weet iedereen vooraf wat hij of zij moet doen.”

3

Meer vertrouwen van lokale overheden voor evenementorganisatoren zorgt voor een betere veiligheid en naleving van de regels GERARD VAN DUYKEREN CEO van TSC Crowd Management “In zijn algemeenheid denk ik dat de regelgeving omtrent het verstrekken van de evenementenvergunning werkbaar is, zowel voor de gemeenten als de organisatoren. De betrokken partijen moeten in elk geval nauw samenwerken, in de voorbereidingsfase goed communiceren over de voortgang en controlemomenten in het vergunningsproces inbouwen. Meer vertrouwen alleen zorgt niet voor verhoogde veiligheid en een automatische verbeterde naleving van de regels bij organisatoren. Gezamenlijke voorbereiding, planning en transparantie werken in mijn optiek beter. De overheid dient te zorgen voor een level playing field. Het zou goed zijn wanneer in heel Nederland de bestaande regels op homogene wijze zouden worden nageleefd.” MICHIEL BREDIUS Commercieel directeur Klap Evenementenverzekeringen “Ja, meer vertrouwen zou goed zijn, mits het de branche niet schaadt natuurlijk. Het zijn de gemeenten die, met de eventuele hulp van hun veiligheidsregio’s, de vergunningsaanvragen beoordelen voor het organiseren van een evenementen. En die moeten er op kunnen vertrouwen dat organisatoren hun zaken op orde hebben en met professionele partijen samenwerken. Verder verwachten ze dat deze partijen afdoende verzekerd zijn. Mijn advies is dan ook om in een vroeg stadium met elkaar om de tafel te gaan zitten en te bespreken welke maatregelen er moeten worden genomen en met wie je gaat samengewerken. Zo kan er een prachtig evenement worden georganiseerd en de risico's worden beperkt – uitsluiten kun je ze immers nooit.”

SPECIAL

4

Moderne technologie en het opleiden van personeel maken evenementen veiliger dan ooit LARS EEFTING Manager Group Functions van Prolyte “Technologie is een prima hulpmiddel. Maar zonder goede kennis en interpretatie van de data waarin zij voorziet, draagt die technologie op zichzelf niet bij aan de veiligheid van een evenement. Om een voorbeeld te noemen: tegenwoordig kunnen we via windmeters en apps de weersomstandigheden weergeven en de actuele weersituatie volgen. Als je vervolgens geen idee hebt wanneer je welke actie moet ondernemen naar aanleiding van de gegevens, hebben ze weinig zin.” FRANK HOMMES Operationeel manager Brink Verkeer “Zeker, wij maken al heel veel gebruik van digitale instructies voor ons personeel. Zo hebben we een eigen app ontwikkeld waarmee we ons personeel door middel van GPS precies kunnen vertellen op welke plaats er iets moet komen te staan of weer moet worden weggehaald. Dat betekent minder misverstanden en daardoor een veel veiligere situatie, Een makkelijkere communicatie slecht alle barrières."

5

Het Evenementenhandboek Veiligheid zou nog uitgebreider en concreter moeten worden LARS EEFTING Manager Group Functions van Prolyte Het Evenementenhandboek Veiligheid is een goed initiatief om evenementen veiliger te maken. Er dienen echter nog forse stappen gemaakt te worden om het goed en compleet te krijgen.” EDO HAAN Eigenaar Safesight “Het Handboek zou zo concreet en ondubbelzinnig mogelijk moeten worden, zodat voor iedereen duidelijk is wat er met bepaalde regels wordt bedoeld. Of dat gaat lukken, is natuurlijk een tweede. Organisator en gemeente moeten weten wat de redenen zijn voor bepaalde regels of maatregelen. Zo voorkom je dat regels verkeerd worden nageleefd - aan beide kanten. Het is heel goed dat er wordt samengewerkt met mensen uit de praktijk en de gemeente. Ik hoop dat er voldoende tijd en aandacht is om een goed en concreet handboek neer te zetten waardoor je evenementen samen kunt organiseren.” ▶

'Organisatoren van evenementen nemen al sinds jaar en dag maatregelen om de privacy van beide geslachten te bewaken' Clayton McKenzie, manager Crowd Support WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL MAART 2018

EBLIVE201803_Opening_Special Regelgeving.indd 55

55

3/4/2018 11:40:58 PM


u

dec or ✧

s

s tem di se

s ale

✧ print ✧ C NC ental r ✧

LAYHGO - epic -

✧ C

O ri

- est.2017 -

gin al D utc h D

eco

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

www.layhgoshop.com EBLIVE201803_advertenties14.indd 56

3/1/2018 11:34:39 AM


REGELGEVING & VEILIGHEID

6

SPECIAL

Duurzaamheid zorgt voor nieuwe uitdagingen

FRANK HOMMES Operationeel manager Brink Verkeer “Hoeveel mensen er naar een evenement komen, hangt vooral van de locatie af. Met Brink Verkeer faciliteren we de klant op basis van zijn verwachtingen en adviseren we hem over duurzamere oplossingen. Op dit moment hoeven we nog maar weinig rekening te houden met oplaadpalen voor elektrische of hybride auto’s. Mensen die er een hebben, laden deze thuis op. Het pendelvervoer neemt enigszins toe, al hangt het ook af van het weer op een bepaalde dag.” WILLEMIJN OVERWATER Accountmanager events van Allfence “Jazeker. Zelf zetten we in op een optimalere bezetting van vrachtwagens en een keuze voor duurzame hekken. Dat doen we niet alleen vanwege de look and feel, maar ook

7

De #metoo-discussie heeft directe gevolgen voor ons werk wat betreft regelgeving en veiligheid GERARD VAN DUYKEREN CEO van TSC Crowd Management “De #metoo-discussie zorgt ook op evenementen voor een verhoogde aandacht voor ongewenste omgangsvormen. Er zijn vertrouwenspersonen aangesteld en er is een meldpunt ongewenst gedrag in de cultuursector gekomen. Binnen TSC Crowd Management ontwikkelen wij op dit moment een e-learningprogramma om onze medewerkers nog beter voor te lichten overde veranderende seksuele moraal. Deze cursus wordt voor de zomer geimplementeerd. Vooralsnog zien we overigens geen toename van het aantal meldingen en/of aangiftes op evenementen.”

omdat we vinden dat materiaal vaker dan één keer moet meegaan. We willen niet dat een hek in deze wegwerpmaatschappij al na één keer gebruiken op de vuilnisbelt belandt. Zo hebben we duurzame hekken die eerst gelast en daarna naverzinkt zijn, waardoor de lasnaden niet zo snel roesten. Daarnaast zijn de buizen ook 100% gelast, waardoor ze veel minder snel kapotgaan en langer meegaan.” BAS VAN NIEROP Directeur Roos Kunststof Rijplaten B.V. “We leveren producten van duurzaam materiaal die bijna niet kapotgaan en dragen op die manier bij aan het thema. We merkten dat er vanuit organisaties behoefte is aan duurzaamheid, en daar houden we rekening mee bij de aankoop van nieuwe rijplaten; die worden van duurzame en gerecyclede materialen gemaakt.”

'Het zou goed zijn wanneer in heel Nederland op homogene wijze de bestaande regels zouden worden nageleefd' Gerard van Duykeren, CEO van TSC Crowd Management

8

De maatregelen tegen secondary ticketing vergroten de veiligheid van evenementen

CLAYTON MCKENZIE Manager van Crowd Support “Dit is mijns inziens niet direct aan de orde. De genoemde maatregelen zijn om economische redenen genomen en hebben geen noemenswaardige weerslag op de veiligheid. Wel zou je met een verbod op secondary ticketing een hogere drempel kunnen opwerpen tegen kwaadwillenden. Die zullen dan minder snel onder hun eigen naam een toegangsbewijs aanschaff en. Omdat de anonimiteit verdwijnt, wordt het persoonlijke risico immers groter. Het is trouwens wel zo dat de aankoopgegevens bijdragen aan een risicobeschouwing voor wat betreft geografische herkomst van de koper. Maar daar zit eerder een logistieke overweging achter.” MICHIEL BREDIUS Commercieel directeur Klap Evenementenverzekeringen “Dat klopt. Maatregelen die de mogelijkheid op controle versterken zijn gunstig. In het meest extreme geval – wanneer de identiteit van de kaartjeskoper gecontroleerd moet worden – is het handig dat je weet wie, wanneer welk kaartje gekocht heeft. Bij een wevenement met een verhoogd risico kun je dan eventuele maatregelen (laten) nemen. In normale omstandigheden maakt het niet zoveel uit, in extreme gevallen zou het dus wel uit kunnen maken. Hoe meer je dan weet van aanwezigen, hoe beter.” ◾

CLAYTON MCKENZIE Manager Crowd Support “Het is bijzonder moeilijk om tot de kern van deze discussie te komen. Wanneer we naar het thema evenementenveiligheid kijken, dan zien wij wel een lichte toename in het aantal klachten over seksuele intimidatie door andere bezoekers. Het is echter voor een private veiligheidsorganisatie heel lastig te beoordelen wat er gebeurd is. Maar juist daarom nemen we meldingen heel serieus en brengen we de betreff ende bezoeker in contact met justitie, voor een nadere beoordeling en behandeling van de klacht. Verder nemen de organisatoren van evenementen al sinds jaar en dag maatregelen om de privacy van beide geslachten te bewaken.”

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL MAART 2018

EBLIVE201803_Opening_Special Regelgeving.indd 57

57

3/4/2018 11:41:22 PM


Optimaliseer beleving en veiligheid met evenementenhekwerk Wat kunnen we voor je oplossen?

Ben jij verantwoordelijk voor wat er op je terrein of je parcours gebeurt? Zoals voor de toestroom van mensen en materialen, veiligheid en geluidsbeheersing? Bij ons huur of koop je hekken, dranghekken en stagebarriers. Maar Allfence doet meer dan dat. Wij zetten uitdagingen om in antwoorden. Met bijzonder flexibele oplossingen voor bijvoorbeeld toegangspoorten, (nood)uitgangen, geluidsreductie of tijdelijke oversteekplaatsen. Wil je op het juiste moment snel schakelen?

Allfence - hekwerkoplossingen voor elke situatie. • De ontvangst en het vertrek van gasten en artiesten. • De aan- en afvoer en uitgifte van dranken en etenswaren. • De volledige beveiliging. • De bereikbaarheid van en door hulpdiensten. • De veiligheid op en rond het terrein. • Het beperken van alle vormen van overlast.

Kijk op www.allfence.nl voor een altijd sluitende oplossing. T +31 (0) 499 55 20 00 E info@allfence.nl W www.allfence.nl

150465 Adv evenementen 210x297.indd 1 EBLIVE201803_advertenties15.indd 58

21-02-18 14:02 3/1/2018 11:10:19 AM


REGELGEVING & VEILIGHEID

SPECIAL

De adviserende rol van Allfence Het goed laten verlopen van een evenement vraagt om goede naleving van de veiligheidsregels. Voor Allfence staat veiligheid boven alles, en het bedrijf houdt er op dat gebied dan ook een hoge standaard op na.

A

ls het aankomt op regelgeving en veiligheid, dan legt Allfence voor zichzelf de lat heel erg hoog. Die veiligheid begint al in het kantoor van het bedrijf en niet pas op het evenemententerrein. Om te beginnen heeft Allfence een veiligheidsdeskundige in dienst die toezicht houdt op het naleven van alle regels. Zo zorgt hij er voor dat de certificeringen van de materialen kloppen en dat iedereen zich houdt aan de wettelijke bepalingen. Allfence levert hekwerk voor de bouwsector en voor tal van evenementen. Een van de veiligheidseisen van de bouw heeft het bedrijf nu ook toegepast op de evenemententak. Alle onderaannemers waarmee de organisatie samenwerkt, moeten het veiligheidscertificaat VCA (Veiligheid, Gezondheid en Milieu Checklist Aannemers) hebben. “Daarin lopen we echt voorop”, zegt Willemijn Overwater, adviseur evenementen bij Allfence. “Ook het verrichten van een LMRA, een Laatste Minuut Risico Analyse, is verplicht. De veiligheid van ons, van de materialen en van de klanten staat voorop.”

Adviserende rol Hoe serieus Allfence veiligheid neemt, blijkt verder uit het feit dat het bedrijf ’16 life saving rules’ heeft samengesteld. Daartoe behoren bijvoorbeeld dat machines altijd veilig moeten worden gesteld, dat de verkeersveiligheid op locatie altijd gewaarborgd dient te zijn en dat bij werken op hoogte valbeveiliging verplicht is. Ook voor het gebruik van mobiele telefoons op het werkterrein en in de auto bestaan strenge regels. Als het gaat om veiligheid op het werkterrein zelf, neemt Allfence graag een adviserende rol op zich. Werknemers gaan altijd eerst kijken op locatie en geven bijvoorbeeld aan of er aanpassingen nodig zijn. “Onze werkers worden ook altijd geïnstrueerd om na de pauze de situatie opnieuw te controleren”, vervolgt Overwater. “Zo kunnen er nieuwe werkploegen zijn bijgekomen waarmee je rekening moet houden.”

Geen sneakers meer Alle aspecten rondom regelgeving en veiligheid worden tijdens een zogeheten Toolbox-meeting besproken. Deze vindt

tussen onderaannemers maandelijks plaats, en tussen onderaannemers en Allfence twee keer per jaar. “Op die manier blijven we van elkaar blijven leren”, legt Overwater uit. “De veiligheidsdeskundige bepaalt in samenspraak met de logistiek coördinator de onderwerpen van gesprek. Ook de onderaannemers zelf kunnen met input komen. De Toolbox-meetings stonden de eerste paar jaar nog in de kinderschoenen, maar zijn nu niet meer weg te denken uit de bedrijfscultuur.” Allfence draagt dus zijn steentje bij als het gaat om veiligheid. Wordt er branchebreed genoeg gedaan? “Aan de ene kant wel, aan de andere kant niet”, vindt Overwater. “Concurrenten doen er vaak niet veel aan. Het is lastig, maar als je overtuigd bent van het belang van veiligheid, dan moet je voet bij stuk houden. Kijk, zolang het om de centen gaat, dan zullen er altijd leveranciers zijn die die centen een hogere prioriteit geven. We kunnen alleen onze eigen klanten ervan overtuigen dat veiligheid voorop staat. Toch merk je wel dat er iets verandert. Tot een paar jaar geleden zag je weinig veiligheidsschoenen op evenemententerreinen, nu worden die steeds vaker verplicht gesteld. En toch , terwijl je je niet kunt voorstellen dat men op de bouw zonder veiligheidsschoenen het terrein op loopt, zie je tijdens de op- en afbouw van events nog steeds genoeg mannen op sneakers werken. Daar willen we echt vanaf.” ◾

'Als je overtuigd bent van het belang van veiligheid, dan moet je voet bij stuk houden' SAFETY FIRST IS HET MOTTO VAN HEKWERKSPECIALIST ALLFENCE

Willemijn Overwater WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

EBLIVE201803_Allfence.indd 59

MAART 2018

59

05-03-18 10:35


TSC Crowd Management investeert in kennis Binnen de evenementbeveiliging en crowd management heeft TSC Crowd Management een naam hoog te houden. Tot de speerpunten van het bedrijf uit Utrecht behoren een continue scholing van het personeel en toepassen van nieuwe technieken. In de vorm van de nieuwe e-learning module en het Data Analyse Centrum komen die twee samen.

A

ls marktleider in Nederland en Engeland vervult TSC Crowd Management een voortrekkersrol bij de ontwikkeling van het vakgebied. Gerard van Duykeren, CEO van het Utrechtse bedrijf, doet dat zelf door in het bestuur van de Nederlandse Veiligheidsbranche en de VVEM plaats te nemen, en als Board Member van de Event Safety Group van de Europese Festivals Association. De kennis die hij en TSC Crowd Management sinds de oprichting in 1985 hebben opgedaan wordt actief doorgegeven, getuige de vier boeken die hij over het werk schreef, en bijvoorbeeld aan studenten van de Hogeschool Utrecht, getuige de minor Event Crowdmanagement voor HBO’ers die met TSC is opgezet.

Pionieren Zo is het beroep in de loop der jaren een gecertificeerd en erkend vak geworden, waar de hele evenementensector van profiteert. Van Duykeren: “De entertainmentindustrie is met zijn veertig tot vijftig jaar een jonge sector die zich snel ontwikkelt. Binnen de branche groeit de aandacht voor het thema veiligheid, dat op zijn beurt in ontwikkeling is. Dat betekent pionieren. We vinden dat leuk en we zijn er ook goed in.

Het geweldige palet aan evenementen waar wij met TSC voor werken, stelt ons in staat een lerende organisatie zijn. We beschikken door onze ervaring over ontzettend veel inhouse kennis. Die kunnen we omzetten in praktische kennis en opleidingen. We vinden het mooi om als marktleider onze verantwoordelijkheid te nemen en zo iets toe te voegen aan het vakgebied.”

E-learning Binnen TSC Crowd Management wordt al geruime tijd gebruikgemaakt van de eigen TSC Academy. Daar is afgelopen zomer een e-learningprogramma bij ontwikkeld. Doel hiervan is om, naast de reguliere trainingen en lessen, binnen de al bestaande opleidingstak ook een mogelijkheid voor blended learning aan te bieden. Zo kunnen vaste medewerkers maar bijvoorbeeld ook tijdelijke oproepkrachten in het festivalseizoen, leren op momenten dat het ze uitkomt. Inmiddels zijn er 43 e-learning cursussen beschikbaar, zowel op operationeel als op managementniveau. “We hebben altijd flink geïnvesteerd in de TSC Academy, met praktische training on the job en een mentorensysteem naast een klassikaal en theoretisch gedeelte", zegt Van Duykeren. "Omdat we constateerden

'We beschikken door onze ervaring over ontzettend veel in-house kennis. Dat kunnen we omzetten naar praktische kennis en opleidingen' 60

MAART 2018

dat onze medewerkers en oproepkrachten in toenemende mate over minder tijd beschikten, hebben we besloten dit e-learningprogramma te ontwikkelen. Op die manier beschikken ze over de leerstof, die ze er ook later nog eens bij kunnen pakken als naslagwerk. Daar hoort natuurlijk een terugkoppelingselement met toetsing bij. Door deze opzet bereiken we nu meer mensen, en geven tegelijkertijd de kwaliteit een impuls doordat medewerkers zelf hun competenties kunnen uitbreiden en zo meer bagage krijgen.”

Evenementenhandboek Veiligheid Op voordracht van de VVEM is Van Duykeren bestuurslid van de Stichting Evenementenhandboek. Zo was hij ook betrokken bij de ontwikkeling van het Evenementenhandboek Veiligheid, waarvan de conceptversie enkele maanden geleden verscheen. De 1.0-versie wordt binnenkort gepubliceerd. Van Duykeren: “Momenteel leggen diverse werk- en expertgroepen de laatste hand aan de laatste hoofdstukken. De reacties die we reeds gekregen ontvangen op de conceptversies zijn buitengewoon positief, met name vanuit de gemeenten. Eindelijk is er een document waarop alle betrokken partijen kunnen terugvallen. Het Handboek biedt verschillende handvatten en richtlijnen die ervoor zorgen dat alle partijen dezelfde taal spreken. En dat komt een verdere professionalisering weer ten goede. Het is een levend document, dat structureel bijgewerkt wordt. Niet met talloze voorschriften,

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

EBLIVE201803_Security_Company.indd 60

05-03-18 10:36


REGELGEVING & VEILIGHEID

SPECIAL

ligers “dezelfde taal spreken” zodat er sneller en efficiënter informatie kan worden gedeeld. Voor 2018 staat een verdere uitbreiding en ontwikkeling van deze samenwerking op stapel.

Data Analyse Centrum De groeiende rol van big data heeft ook zijn weerslag op het werk van TSC Crowd Management. Vorig jaar werd het Data Analyse Centrum (DAC) ontworpen en in gebruik genomen. Doel is onder meer om bezoekersgroepen en hun gedrag tijdens evenementen te analyseren, zodat het mogelijk is in te grijpen bij suboptimale omstandigheden zoals opstoppingen of ongemakkelijke situaties, stelt Van Duykeren. "Met de opgedane inzichten kun je bij een volgende editie van het evenement de inrichting van het terrein aanpassen. Door opdrachtgevers te voorzien van voorspellingen en advies, gebaseerd op metingen, is het mogelijk de bezoekerservaring te verbeteren. In juli, bij het concert van Robbie Williams in het Goffertpark in Nijmegen, hebben we voor het eerst met DAC gewerkt. Dat beviel goed, en inmiddels wordt het systeem vaker ingezet, zoals onlangs bij de veertien avonden dat De Vrienden van Amstel LIVE! in Ahoy’ neerstreek. “Met een verzameling aan data over bijvoorbeeld bezoekersstromen kunnen we beter leren anticiperen op veranderende omstandigheden. Op die manier zijn we goed voorbereid voor op wat er gaat of kan gebeuren. Met de data kunnen we ook voorspellingen verzorgen. Een groot deel van ons werk hebben we altijd op basis van ervaring of onderbuikgevoel gedaan. Door het gebruik van data kun je abstraheren, je maakt een wetenschap van het vak door het met cijfers te onderbouwen. Door analyses te maken kom je als het ware aan de voorkant van het proces te zitten. Daardoor kun je adviseren en gebeurtenissen sturen, in plaats van dat ze je overkomen.” CEO VAN TSC CROWD MANAGEMENT GERARD VAN DUYKEREN

anders krijg je een boek van 2.000 pagina’s dat zijn doel voorbijschiet. De werk- en expertgroepen kijken kritisch naar wat er wel en niet in wordt opgenomen.”

Pilot profiling TSC Crowd Management was vorig jaar onderdeel van de eerste publiek/private peer review in Nederland. Deze werd in nauwe samenwerking met de politie, de Gemeente Nijmegen en de Nederlandse Veiligheidsbranche georganiseerd, tij-

dens het concert van Robbie Williams in Nijmegen. Een publiek/privaat-team heeft de vooraf gestelde onderzoeksvragen en leerdoelen onderzocht en geëvalueerd. Dit jaar zal een – wederom – gemengd team vervolg geven aan de geslaagde pilot. Ook in 2017 is samen met de Politieacademie en de Nederlandse Veiligheidsbranche samengewerkt inzake het signaleren van afwijkend gedrag, de spottersopleiding van de politie. Een van de doelen is dat politie en evenementenbevei-

Situational awareness Het DAC staat nog in de kinderschoenen en wordt dit jaar verder getest, bij optredens van onder anderen Ed Sheeran, Eminem, en de festivals Lowlands en Pinkpop. “Je raakt nooit uitgetest en uitgeleerd, want dat zijn stuk voor stuk unieke praktijksituaties. Het achterliggende idee is een maximale situational awareness creëren. Daarmee is zo’n datacentrum de volgende stap in de verdere volwassenwording van het vak. Het draait allemaal om ontwikkelen, innoveren en leren, en zoals je merkt worden wij daar in Utrecht warm van.” ◾ WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL MAART 2018

EBLIVE201803_Security_Company.indd 61

61

05-03-18 10:37


Organiseer vooral mooie

evenementen

maar zorg dat het een feestje blijft en werk samen met professionals Zij gingen u voor Sensation Guus Meeuwis

Gay Pride Amsterdam Zomercarnaval Rotterdam TT Festival Assen Parkpop Intents Festival Amsterdam City Swim De IDEA-bureau’s

Voor de Evenementenbranche Wij adviseren van toeleveranciers tot organisatoren in de evenementenbranche, van entreeheffende evenementen en festivals tot gratis toegankelijke publieksen zakelijke evenementen. Wij hebben veel ervaring met schades zoals: aansprakelijkheid, ongevallen, onkosten, cancellation, non-appearance en slecht weer. Hiervoor hanteren wij een heel strak schadetraject met vaste experts. Wij zijn Klap, makelaars in verzekeringen sinds 1854

Evenementenverzekeringen - Lid van VvEM -

klap.com/evenementen

vraag direct online aan of maak een premieberekening

Advertentie EvenBranche Magazine.indd 1

EBLIVE201803_advertenties16.indd 62

30/08/2017 10:53

3/1/2018 4:48:06 PM


REGELGEVING & VEILIGHEID

SPECIAL

Klap Evenementenverzekeringen ziet adviesfunctie groter worden Bij elk evenement kan iets misgaan. Om achteraf niet met onvoorziene kosten te worden geconfronteerd, hebben organisaties de mogelijkheid om zich te verzekeren. Klap Evenementenverzekeringen stelt zich ten doel alle risico's voor verzekerden vooraf zo veel mogelijk in kaart te brengen en waar nodig af te dekken.

H

et afsluiten van een verzekering is voor veel evenementenorganisaties een must. Er zijn zat voorbeelden uit het recente verleden waarbij er iets misging dat tot flinke schade leidde, persoonlijk en materieel. Alleen, hoe kom je aan een verzekeringspolis die de juiste risico's dekt? Klap Evenementenverzekeringen is een marktleider op dit gebied, die ondernemers in de branche graag informeert over de gevaren die op de loer liggen. “Er vinden in Nederland veel soorten evenementen plaats en daarvoor gelden naast algemene vaak specifieke risico's”, zegt Michiel Bredius, commercieel directeur van Klap. “Bij een obstacle run wil de organisatie zich bijvoorbeeld graag indekken voor het geval een deelnemer zich bezeert, terwijl voor een muziekfestival mogelijke afzeggingen en weersomstandigheden leidend zijn. Tot onze klanten behoren zowel grote organisatoren als lokale verenigingen en stichtingen. Het is onze missie om iedereen zoveel mogelijk maatwerk te bieden.”

Betrouwbare partners Naast weersomstandigheden en aansprakelijkheid zijn het risico van annulering (bijvoorbeeld door een terreurdreiging) en de inhuur van benodigde materialen en mensen belangrijke redenen voor evenementenorganisaties om zich goed te verzekeren. Bredius: “Ook toeleveranciers stellen organisatoren van evenementen steeds vaker de voorwaarde dat er een goede verzekering is afgesloten. Voor die

organisatoren is het van levensbelang om met professionele en betrouwbare partners te werken, stellen wij. Zij kunnen voordat er iets misgaat helpen bij het nemen van de juiste maatregelen en soms een evenement daardoor redden. Onze rol is veel breder dan slechts het inventariseren van risico's en het opsommen van polisvoorwaarden. We checken het liefst samen met een organisatie en/of toeleverancier ruim vooraf of alle risico's in beeld zijn en kijken daarbij ook naar reeds afgesloten verzekeringen. Die adviesfunctie wordt steeds belangrijker in de evenementenbranche.”

Groeiende markt De laatste jaren is de markt voor evenementenverzekeringen gegroeid, volgens Bredius. “Terreurdreiging, code rood, festivals die geannuleerd worden en voorbeelden als het monstertruckdrama, zorgen voor meer aandacht voor het afdekken van risico's. Momenteel verwelkomen wij dagelijks nieuwe klanten. Toch zien wij niet graag dat er ergens iets fout gaat. Het is veel beter voor onze klanten als vooraf wordt ingeschat dat iets kán mislopen. Daardoor kun je voorkomende maatregelen treffen en daar hoort natuurlijk een goede verzekering bij.” De kosten voor een verzekering die rekening houdt met alle risico's die het organiseren van een evenement met zich meebrengt, bedragen volgens Bredius gemiddeld slechts 1 à 2 procent van de begroting. ◾

Een evenementenverzekering van Klap dekt de volgende risico's af: ONKOSTEN Betreft verzekerde kosten in geval een evenement onverhoopt wordt onderbroken, uitgesteld, voortijdig beëindigd of afgelast. EXTREEM WEER Verzekering voor het geval een evenement moet worden afgelast, uitgesteld, onderbroken of voortijdig beëindigd door extreme weersomstandigheden. AANSPRAKELIJKHEID Aanvullende aansprakelijkheidsverzekering voor schade, veroorzaakt aan derden, tijdens activiteiten in het kader van het evenement. MATERIAAL Verzekering voor het geval er materiaal verloren of beschadigd raakt. ONGEVALLEN Verzekering voor alle organisatieleden in geval van blijvende invaliditeit of overlijden ten gevolge van een ongeval. NON APPEARANCE Verzekering voor schade die ontstaat doordat een of meerdere verzekerde personen door omstandigheden niet kunnen verschijnen. TERRORISME (Dreiging van een) terroristische aanslag is verzekerd in de rubriek 'onkosten' via de NHT-pool (Nederlandse Herverzekeringsmaatschappij voor Terrorismeschaden), onder enkele voorwaarden.

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

EBLIVE201803_Klap.indd 63

MAART 2018

63

05-03-18 10:38


Brink Verkeer is al sinds 2005 uw partner voor al uw off-site vraagstukken. Vanaf vergunningsaanvraag met mobiliteitsplan tot aan projectmanagement en operationele uitvoering. Tevreden klanten: • Wish Outdoor • Rock Werchter • Strong Viking Obstacle Run • Lief Festival • Het Lente Kabinet • EastVille Festival • Ploegendienst • Sunrise Festival • Graspop Metal Meeting • Tomorrowland • Dream Village • Strandfestival ZAND • Open dagen hogescholen en universiteiten • Challenge triathlon • Verschillende eredivisie wedstrijden • En nog veel meer...

Algolweg 9c - 3821BG - Amersfoort - 085-7602811 info@brinkverkeer.nl - www.brinkverkeer.nl ADV_Brink Verkeer_A4-v2.indd 164 EBLIVE201803_advertenties17.indd

10/03/17 3/1/2018 11:12:19 16:05 AM


REGELGEVING & VEILIGHEID

SPECIAL

Op elk scenario een antwoord Al 12,5 jaar is Brink Verkeer een van de marktleiders op het gebied van beroepsmatige verkeersregeling. Het bedrijf vormt dan ook een onmisbare schakel bij evenementen. “Dankzij ons hoeven organisaties zich niet druk te maken over wat er buiten de hekken gebeurt, maar kunnen ze zich volledig richten op het evenement zelf.”

B

rink Verkeer profileert zich als een one-stop-shop voor alle zaken die zich buiten het festivalterrein afspelen. Zo helpt het bedrijf bij de vergunningsaanvraag, het mobiliteitsplan en levert het bebording, pendelbussen en personeel zoals verkeersregelaars. Stuk voor stuk belangrijke werkzaamheden, die behoorlijk wat expertise vragen. “Het doel dat de klant voor ogen heeft, draait meestal om budgetten en bezoekerservaringen”, aldus managing partner Frank Hommes. “Maar de gemeente heeft andere stakeholders, en wil bijvoorbeeld de buurt ontzien. Wij geven hierin een degelijk advies, waarbij we er tegelijkertijd voor moeten zorgen dat de organisatie qua kosten binnen de perken blijft.” Met het oog op de uiteenlopende en soms conflicterende belangen is een goed plan van aanpak cruciaal, stelt directeur en eigenaar Rudi van den Brink. “Je hebt de behoefte van de klant en de eisen die vergunningsdiensten stellen. We bevinden ons binnen een driehoek van werkbaarheid, budget en veiligheid. In deze driehoek proberen wij de juiste positie in te nemen. Mensen moeten het werk goed kunnen uitvoeren, het project mag niet in de papieren gaan lopen en veiligheid is vanzelfsprekend een must.” Bovendien is elk evenement anders, zowel qua omvang als type publiek, én moet er rekening worden gehouden met calamiteiten. Brink Verkeer levert daarom altijd maatwerk. Hommes: “Zeker in de voorbereidende fase hanteren we verschillende scenario’s. Voordat een organisatie een vergunning krijgt, moet er een schets zijn gemaakt van de verkeerssituatie. Hierbij hoort ook een geschreven plan met afwijkende scenario’s. Iedereen kent wel het weiland dat onder water is gelopen en waar auto’s zijn vast komen te zitten. Dit kan worden voorkomen door vooraf een plan B en/ of C te maken.”

Kennis en ervaring Gelukkig heeft Brink Verkeer een opvallende troef in handen: de ruime ervaring van zijn personeel. “We zijn altijd bezig met het welzijn van onze medewerkers. Het verloop in ons bedrijf is daardoor uitzonderlijk laag. Zodoende blijven de kennis en ervaring in de organisatie, waarvan klanten profiteren.” Naast ervaring is een gedegen scholing onmisbaar voor een veilige, efficiënte verkeersregeling. Zo is een speciale opleiding noodzakelijk om verkeersborden te mogen plaatsen en worden verkeersregelaars geacht een BHV-diploma op zak te hebben. Brink Verkeer biedt daarom talloze opleidingstrajecten voor zijn personeel.

Internationale ambities Dankzij de benodigde kennis en jarenlange ervaring in het bedrijf kijkt Brink Verkeer steeds vaker over de grenzen. Van den Brink merkt dat Nederland qua evenementenmobiliteit een absolute koploper is. “In België zijn we al redelijk operationeel en ook in Duitsland beginnen we steeds meer werk te verzetten. In Nederland pakken marktpartijen de evenementenmobiliteit op, andere landen moeten hier nog in groeien. Daar zie je dat overheidsinstanties zoals de politie of brandweer het regelen, wat soms een budgettaire kwestie is. Toch beginnen ook elders marktpartijen de verkeersregeling over te nemen, vooral in België. We zien daar voor ons zeker een rol weggelegd. Waarom zouden zij het wiel opnieuw moeten uitvinden, als we het hier in Nederland al lang heel goed doen?” ◾

'We positioneren ons binnen een driehoek van werkbaarheid, budget en veiligheid' WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

EBLIVE201803_brink_verkeer.indd 65

MAART 2018

65

05-03-18 10:08


Cloudbased logboek (browser & app) App met actuele informatie continu beschikbaar (briefing, plattegronden, etc.) Functiespecifiek informatieaanbod: alleen informatie die voor jou van belang is Per functie uitgewerkte scenario’s: wat moet ik doen bij slecht weer? Persoonlijke takenlijst (belangrijkste taken staan altijd bovenaan) Meldingen uit het logboek direct als taak versturen Takendatabase: taken worden op gezette tijden automatisch vanuit Safesight verstuurd Realtime monitoring status organisatie via app & browser (wie heeft welke taken gedaan) Dataverzameling De software van Safesight borgt dat medewerkers, leveranciers, vrijwilligers, partners en andere betrokkenen veiligheidsplannen en –afspraken kennen en uitvoeren. En als er een calamiteit plaatsvindt? Dan stellen wij organisaties in staat om effectief, daadkrachtig en veilig te handelen.

www.safesightsafety.com

EBLIVE201803_advertenties26.indd 66

-

020 26 15 081

-

info@safesightsafety.com

3/1/2018 11:12:59 AM


REGELGEVING & VEILIGHEID

SPECIAL

Safesight biedt grip op (veiligheids)organisaties Weten wat er van je wordt verwacht: vooraf en tijdens een dienst, maar ook in situaties waarin het spannend wordt. Safesight ondersteunt organisatoren die hun evenement zo veilig mogelijk willen laten plaatsvinden.

A “

ls je een mooi evenement neerzet voor duizenden mensen, heb je ook de verantwoordelijkheid om dat op een veilige manier te organiseren. Daar helpen wij bij”, legt Edo Haan van het in 2014 opgerichte Safesight uit. Het softwareplatform van het bedrijf zorgt ervoor dat alle medewerkers op de hoogte zijn van hun taken in de voorbereiding, tijdens het evenement én bij calamiteiten. Via een monitoringstool en een cloudbased logboek hebben coördinerende medewerkers real time inzage in de situatie op de vloer.

Grip op het thema Haan kwam op het idee toen hij nog werkte als veiligheidscoördinator. “Ik worstelde met de vraag hoe ik beter grip kon krijgen op veiligheid. Het is een breed thema waarvan vaak onduidelijk is waar het begint en eindigt. Hoe weet jij als eindverantwoordelijke of mensen hun briefing lezen en zich bewust zijn van hun verantwoordelijkheid? Of zij de door organisator en gemeente gevraagde check op de calamiteitenroute en nooduitgangen hebben gedaan? En of ervoor is gezorgd dat stagemanagers beschikken over een gekeurde brandblusser, ontruimingsboodschappen, een megafoon, etc.? En is de communicatieafdeling

dusdanig uitgerust dat zij in staat is snel te handelen als het nodig is?”

Informeren en instrueren “Er zit vaak een kloof tussen planning en praktijk”, legt Haan uit. “Op managementniveau zit het vaak behoorlijk goed, ook in de plannen. Maar weten die medewerkers die in contact staan met je publiek, zoals een barmanager, stagemanager of een

partners) en stellen wij vervolgens via de app beschikbaar. Zo kan iedereen met een checklist voor zijn eigen functie aan de slag. En via het cloudbased logboek ziet de coordinator precies wat er allemaal op en om het evenement gebeurt.” Dat er behoefte is aan een dergelijk platform, blijkt niet alleen uit Haans eigen ervaringen. Naast organisatoren zijn gemeenten en politie ook enthousiast, want

'Ons platform is nu ook voor kleinschaligere en binnenevenementen beschikbaar' teamleider beveiliging, ook wat zij moeten doen bij een ontruiming of slecht weer? Juist die mensen zijn belangrijk en moet je snel kunnen informeren en instrueren. Daar helpt ons platform bij.” Veel calamiteiten zijn te voorkomen. Mocht er onverhoopt iets gebeuren, dan is het belangrijk aantoonbaar goed voorbereid te zijn. Haan: "Kijk naar het slecht-weer-scenario of de manier van ontruimen. Hierbij is een vast aantal functies of rollen betrokken die allemaal diverse stappen moeten doorlopen. Die stappen hebben wij per functie uitgewerkt in een concrete checklist, afgestemd met de organisator (en haar

veiligheid is een gedeeld belang. Op evenementen van onder meer Dekmantel, Apenkooi, B2S en Mysteryland wordt de software reeds gebruikt. Sinds dit jaar werkt ook een aantal betaald voetbalorganisaties, zoals FC Twente, en een zwembad met Safesight. Haan: “We bieden ons platform dit seizoen zo aan dat we ook voor kleinschaligere en binnenevenementen van toegevoegde waarde kunnen zijn. Daarnaast staat het buitenland op onze radar. Als we in Nederland, waar we het niveau van de organisatoren goed mogen noemen, van toegevoegde waarde kunnen zijn, kan dat in het buitenland natuurlijk ook.” ◾

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

EBLIVE201803_safesight.indd 67

MAART 2018

67

3/5/2018 12:00:18 AM


Jordy, 22 jaar

Voor zekerheid

“Het gee mij een goed gevoel om bij te dragen aan het plezier van anderen.”

“Mensen komen naar een feest om plezier te maken. Mijn collega’s en ik zorgen ervoor dat ze dit zorgeloos kunnen doen. Het gee mij een goed gevoel om hieraan bij te dragen. Ondanks mijn drukke leven kijk ik er elke keer weer naar uit om op een evenement te werken. Ik hou van de sfeer en werk met gezellige collega’s. Waar we professionals zijn, voelt het als een hobby.” Jordy volgde de opleiding Beveiliging 2 en werkt nu twee jaar voor Crowd Support. Hij is geduldig en werkt graag met mensen. Daarom is het een mooie aanvulling op zijn reguliere baan als begeleider in een gesloten inrichting. Werken als beveiliger doet hij ernaast. Gewoon omdat hij het leuk vindt. Het plezier in zijn werk straalt hij graag uit naar uw bezoekers. Crowd Support staat voor de perfecte balans tussen veiligheid en gastvrijheid. Als dienstverlener in de evenementenbeveiliging zijn wij de zekere factor bij uw event. Meer weten? Bel 038 - 425 67 05 of kijk op www.crowdsupport.nl

20161685_CS advertentie EB live dec/jan.indd 1 EBLIVE201803_advertenties25.indd 68

08-12-16 11:17 3/1/2018 11:13:31 AM


REGELGEVING & VEILIGHEID

SPECIAL

Crowd Support stelt top-vijf beveiligingsmaatregelen samen Wat leeft er in de evenementenbranche, wat zijn actuele wensen als het gaat om de veiligheidsbeleving en beveiligingsbehoefte? Crowd Support, onderdeel van de Safety Group, heeft de vijf meest gewilde beveiligingsmaatregelen in kaart gebracht.

E

"

r is een aantal beveiligingsmaatregelen waarvan we kunnen stellen dat ze het meest in trek zijn”, zegt manager Crowd Support Clayton McKenzie. “Dat wil niet zeggen dat die ook altijd nodig of mogelijk zijn, maar ze geven wel aan wat er leeft in de evenementenbranche. Het is daarom nuttig om die maatregelen te benoemen en de mogelijkheden ervan te delen.”

Mankracht De meest gevraagde beveiligingsmaatregel is volgens McKenzie de inzet van beveiligers. “Dat ligt ook voor de hand omdat de term beveiliging vaak wordt geassocieerd met de inzet van beveiligers. Dat vinden wij onterecht, want een goede beveiliging is meer dan dat. Weliswaar zijn er vaak personen bij betrokken, maar het is de vraag met welk doel zij worden ingezet. Het maakt veel uit of het gaat om het bewaken van een podium van een popfestival of een kleinschalig evenement waarbij de beveiliger een ondersteunende rol heeft. Het beveiligingsdoel is leidend bij de keuze voor een beveiligingsmaatregel, ongeacht de vraag of daar mensen bij komen kijken.”

Inrijbeperkende maatregelen Ook naar inrijbeperkende maatregelen is tegenwoordig veel vraag. McKenzie: “De behoefte daaraan is door recente aanslagen sterk gegroeid. Wat overigens niet zeggen wil dat je dit soort maatregelen bij ieder evenement moet toepassen. Om te beginnen kun je niet overal op effectieve wijze

'De term beveiliging wordt vaak geassocieerd met de inzet van beveiligers. Onterecht, want een goede beveiliging is meer dan dat'

het inrijden beperken. Bovendien moet je beseffen dat zo'n beperking ook beperkingen voor het evenement zelf met zich mee brengt. Soms is het simpelweg niet nodig. Je moet ervoor waken maatregelen te nemen waarvoor geen aanleiding voor bestaat. Een dreigingsanalyse kan hier duidelijkheid geven. Is de noodzaak reëel, dan verdient een dynamische vorm van inrijbeperking de voorkeur boven een statische, zoals een versperring met betonblokken.”

Crowd management De behoefte aan crowd managementstrategie in de evenementenbranche blijft groot, aldus McKenzie. Het gaat daarbij om het veilig verzamelen en verplaatsen van bezoekers. Daar kan een strategie voor worden ontwikkeld wanneer de situatie erom vraagt. “Als er bijvoorbeeld slechts één plek is waar het publiek naar binnen en naar buiten kan, moet je gedegen nadenken over het in goede banen leiden van publieksstromen. Dat begint met het in kaart brengen van de vraag waar en wanneer het druk kan worden. Vervolgens kijk je naar de mogelijke oorzaken van overcrowding en breng je de ruimtelijke situatie in kaart om daarop te kunnen anticiperen.”

Risicoanalyse Het inventariseren en beoordelen van risico’s is de basis van elke beveiligingsmaatregel. Het maken van een risicoanalyse behoort daarom tot de meest gevraagde maatregelen. “Organisatoren willen graag weten welke risico’s ze moeten beheersen en welke restrisico’s ze moeten accepteren. Daar zijn verschillende methodieken voor. Die vragen om kennis van zaken, bijvoorbeeld over de manier waarop je risico’s op objectieve wijze kunt wegen.”

Predictive profiling Tot slot is er nog zoiets als ‘predictive profiling’. Bij deze methodiek wordt gelet op menselijke gedragingen die een voorbode kunnen zijn van incidenten. McKenzie: “Maar wie beweert dat het een goed idee is om alle beveiligers op te leiden tot profilers, heeft het mis. Dat levert vooral veel loos alarm op. De effectiviteit van de methodiek neemt pas toe wanneer er goed geselecteerde en opgeleide mensen worden ingezet die gericht kunnen zoeken naar specifieke gedragingen. En wanneer je je aandacht richt op een beperkt tijdsbestek of gebied. Alleen met zo'n focus kan het een nuttige maatregel zijn.” ◾ WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

EBLIVE201803_crowd_support.indd 69

MAART 2018

69

3/4/2018 11:48:08 PM


Helping you build great things

If festivals are your passion you don’t want to worry about audience safety. That is what we do. Prolyte designs structures that are safe and reliable so the audience can be carefree at the festival. Find out more on www.prolyte.com WWW.PROLYTE.COM

EBLIVE201803_advertenties24.indd 70

FACEBOOK.COM/PROLYTEGROUP

INSTAGRAM.COM/PROLYTEGROUP

3/2/2018 5:32:40 PM


REGELGEVING & VEILIGHEID

SPECIAL

Bewustwording boven alles De entertainmentbranche krijgt te maken met steeds meer internationale veiligheidsregels, door en voor de branche gemaakt. Volgens Prolyte Group is dat ook noodzakelijk, maar: “Als de bewustwording ontbreekt, komt de veiligheid alsnog in het geding.”

H

oe waarborg je een optimale kwaliteit en veiligheid? Het is een vraag die Prolyte Group, marktleider in de bouw van entertainmentconstructies, zichzelf telkens stelt. Kenmerkend voor Prolyte is de bewuste keuze om tijdens de totstandkoming van een project de lijnen met de praktijk kort te houden, zo vertelt Lars Eefting, Hoofd Product Management & Engineering. “Bij het ontwerpen van een constructie proberen we altijd te begrijpen wat de eindgebruiker voor ogen heeft, zodat er optimaal met onze producten gewerkt kan worden. Middels onze eigen ervaring laten we het creatieve ontwerp aansluiten op de uitvoering. We produceren niet zomaar een constructie, maar staan ook zelf met de schoenen in de klei en draaien tijdens de opbouw van een project mee met het eigen personeel. We staan daarbij in nauw contact met de verschillende partijen om ideeën en producten te toetsen.”

Om de productie van bijvoorbeeld trussconstructies in goede banen te leiden, heeft Prolyte een hypermoderne productiefaciliteit in Roemenië die volledig EN-1090/EXC III-gecertificeerd is. Deze certificatie betekent onder meer uitvoerige controles van de afkomst van onderdelen en speciale ‘non-destructive’ tests van een geproduceerde truss. Na kwaliteitscontroles wordt de constructie uitgeleverd aan de toekomstige gebruiker, waarbij Prolyte indien nodig de betrokken crew traint in het veilig opbouwen van de (podium) constructies.

Voortouw nemen Dankzij die kennisoverdracht en samenwerking kan het bedrijf de gevraagde veiligheid borgen. Een goed voorbeeld hiervan is Prolytes deelname aan werkgroepen met partijen uit de branche. “Onlangs hebben we de werkgroep Event Structures opgericht. Nederland was een van de initiatief-

'Een concertganger moet ervan uit kunnen gaan dat zijn veiligheid gewaarborgd is'

nemers, met de insteek het resultaat op termijn uit te rollen als internationale standaard. We nemen zelf het voortouw omdat we zien dat er veel onduidelijkheid is in de huidige beschikbare standaarden. Met de werkgroepen geven wij hier richting aan.”

Kennis- en cultuurkwestie Met werkgroepen en trainingen tracht Prolyte de houding van betrokken partijen over veiligheid te sturen. Dit bewustwordingsproces is noodzakelijk, want waar men in West-Europa verregaande inspanningen voor veiligheid doodgewoon vindt, loopt men in andere landen soms nog achter. “Nederland doet het in vergelijking tot andere landen al heel goed. Toen Pinkpop een aantal jaar geleden te maken kreeg met een plotselinge storm, kon de organisatie teruggrijpen op een kant-en-klaar draaiboek en diverse procedures. Daar heeft men heel goed gehandeld, maar elders zie een gebrek aan kennis. Zo zijn in Azië de werkomstandigheden heel anders. Daarom sturen we een onze engineers mee met een eerste opbouw en proberen we mensen zoveel mogelijk te trainen.” Marina Prak, hoofd marketing, vult aan dat het geen pure kenniskwestie is. “De houding ten opzichte van veiligheid heeft ook te maken met onder meer culturele aspecten waarop wij geen invloed hebben. Zo kijkt men in veel Aziatische landen anders tegen een mensenleven aan dan hier. Dat maakt veiligheid een lastig onderwerp.” Ondanks deze uitdagingen zet Prolyte zich in om het bewustwordingsproces nationaal en internationaal te bevorderen. “Een concertganger moet ervan uit kunnen gaan dat zijn veiligheid gewaarborgd is. De promotor mag niet ‘the show must go on’ roepen als die in het geding is. Dit is soms lastig, bijvoorbeeld wanneer partijen geen verantwoordelijkheid durven nemen. Daarom moeten we in onze branche die veiligheid blijven benadrukken. Zonder bewustwording komt er immers ook niets terecht van de regelgeving.” ◾ WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

EBLIVE201803_Prolyte.indd 71

MAART 2018

71

3/5/2018 12:01:06 AM


BESCHIKBAAR VOOR NEDERLAND EN BELGIE

Kunststof rijplaten 3000 x 1000 x 20 mm 3000 x 500 x 20 mm 4000 x 1000 x 20 mm 6000 x 2000 x 21 mm

www.roosrijplaten.nl ROOS Kunststof Rijplaten Verhuur B.V. Westvlietweg 61F 2491 ED Den Haag

Telefoon: Email-adres:

070-3904307 info@roosrijplaten.nl

Laatste projecten Museumplein Amsterdam | Malieveld Den Haag | Olympisch Stadion | Kyocera Stadion Den Haag

EBLIVE201803_advertenties23.indd 72

3/2/2018 5:38:15 PM


REGELGEVING & VEILIGHEID

SPECIAL

Absolute focus op rijplaten Door zich geheel en al op één product te richten, is Roos Kunststof Rijplaten Verhuur uitgegroeid tot de marktleider in Nederland op het gebied van de verhuur van kunststof rijplaten. Recent is Reep Rijplaten opgegaan in het bedrijf, waardoor men ook festivals en andere evenementen beter kan bedienen dan voorheen.

R

oos Kunststof Rijplaten Verhuur bestaat al sinds 1998 en verhuurt op jaarbasis vele kilometers aan rijplaten aan een keur van ondernemingen, waaronder bouwbedrijven, hoveniers, schildersbedrijven, verhuurders van hoogwerkers, gemeenten en evenementen. Sinds 2008 maakt Roos Rijplaten deel uit van de Van Nierop Groep en juist dat stelt hen in staat een absolute focus te houden op rijplaten. “Veel mensen kunnen zich niet voorstellen dat we een dagtaak hebben aan de verhuur van kunststof rijplaten”, aldus Bas van Nierop van Roos Kunststof Rijplaten Verhuur. “Totdat ze zich realiseren waarvoor deze allemaal gebruikt worden. Wij zijn marktleider geworden door ons volledig te specialiseren en hebben dagelijks zeven wagens door heel Nederland rijden om onze producten af te leveren.”

Uitgebreid pakket De overname van Reep Rijplaten per 1 januari was een heel organische, aldus Van Nierop. “Het bedrijf zat driehonderd meter verderop en was eerder een collega dan een concurrent. We wisselden al veel kennis en ervaring en waar nodig materiaal uit. Het was echter ook een bedrijf dat naast rijplaten onder meer dranghekken, bouwhekken en kabelgoten leverde. Die tak is volledig ondergebracht bij de Van Nierop Groep, zodat wij ons nog steeds geheel kunnen richten op rijplaten. Doordat we Reep hebben overgenomen en daarmee een deel van hun klanten, is ons pakket enorm uitgebreid. Zodoende kunnen we

BAS VAN NIEROP

sinds kort ook festivals en andere evenementen beter bedienen dan voorheen.”

Het juiste product De kunststof rijplaten die het bedrijf levert zijn enerzijds licht in gebruik en makkelijk te verplaatsen, anderzijds zijn ze door de stevigheid ook zwaar belastbaar. “We hebben lang gezocht naar het juiste product. Het moet door onze klanten makkelijk verplaatsbaar zijn indien noodzakelijk, maar tegelijk qua stevigheid een goed alternatief bieden voor stalen rijplaten. Staal kan op straten en pleinen krassen of roestplekken achterlaten. Kunststof is veel vriendelijker voor de ondergrond. Omdat wij veel producten in steden leveren, onder meer voor kermissen en bijvoorbeeld de 4 en 5 mei-festiviteiten, is dat een groot pluspunt. Een ander groot voordeel is dat kunststof rijplaten relatief licht zijn en daardoor goedkoper. In één vrachtwagenrit kunnen we 1.800 m2 aan platen meenemen. Ter vergelijking: bij stalen platen zijn daar vanwege hun gewicht negen ritten voor nodig. Zeker voor tijdelijke evenementen die een snelle op- en afbouw vereisen, heeft dit product

meerwaarde. Zo zijn ze ook bruikbaar voor verbreding en verharding van looproutes of veiligheidsroutes rondom een evenement.”

Snel en klantgericht Juist dankzij zijn specialisatie is Roos Kunststof Rijplaten Verhuur enorm flexibel, aldus Van Nierop. “We kunnen uitermate efficiënt werken, omdat onze infrastructuur puur is ingericht op de levering van dit product. Uiteraard kunnen we in samenwerking met Van Nierop Groep een nog breder palet bieden. Maar onze focus is en blijft de rijplaat. We zetten onze aan- en afvoerroutes door het land dusdanig uit, dat we waar mogelijk in één rit meerdere partijen kunnen bedienen. In feite kunnen we door onze werkwijze aan vrijwel ieder verzoek voldoen. We hebben veel klanten die bijvoorbeeld voor een klus slechts enkele platen nodig hebben, maar bedienen gelijktijdig ook grootschalige evenementen waar honderden vierkante meters aan rijplaten heen gaan. Alles doen we met dezelfde snelheid en klantgerichtheid. Door onze manier van werken kunnen we aan vrijwel elke behoefte voldoen.” ◾

'Wij zijn marktleider geworden door ons volledig te specialiseren' WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

EBLIVE201803_roos_rijplaten.indd 73

MAART 2018

73

05-03-18 10:42


DE GROOTHANDEL IN DRANKEN OP GROOTSCHALIGE FESTIVALS EN EVENEMENTEN

WWW.HOUSEOFDRINKS.NL EBLIVE201803_advertenties22.indd 74

3/1/2018 11:14:48 AM


S P E C I A L

FOOD & BEVERAGE Een beetje festival biedt zijn bezoekers een uitgebreid menu aan van verschillende soorten eten en drinken. De cateraars die op evenementen actief zijn, zijn dan ook niet eenvoudige voedsel- en drankverkopers, maar dragen bij aan de beleving van een festival. Het publiek wil dus veel keuze hebben, maar wat willen festivalbezoekers nog meer als het gaat om eten en drinken? EB Live zette acht foodtrends op een rij die op de festivals zichtbaar zullen zijn.

76 79 81 84 87 88 91 92 95 96

Foodtrends 2018 Fransen + Kanters Events Catering Bevers Smokey Goodness LOC7000 YOUR-Productions Piepers & Rund SOLID Event Catering BV House of Drinks

EBLIVE201803_cover_food_beverage.indd 75

3/4/2018 10:36:08 PM


Foodtrends Festivalorganisatoren komen vandaag de dag niet meer weg met een biertje en een patatje mayonaise. Het aanbod aan eten en drinken is de afgelopen jaren in rap tempo veranderd. En volgens kenners en aanbieders is dit pas het begin. We verzamelden de acht belangrijkste trends voor 2018 en verder. Meer keuze dan ooit Bezoekers hebben op evenementen en festivals meer te kiezen dan ooit. Er worden gerechten uit alle windstreken aangeboden. Vleeseters, vegetariërs, veganisten, gezinnen met kinderen, toeristen, jong en oud – met iedereen moet rekening gehouden worden, want de festivalbezoeker wordt veeleisender. Met alleen snacks neemt de consument geen genoegen – ook al worden die steeds gezonder. Zeker op meerdaagse festivals is variëteit een must, zodat bezoekers elke dag iets anders kunnen eten. Neem Sziget. Daar is vrijwel elke keuken vertegenwoordigd: de Hongaarse, Franse, Mexicaanse, Chinese Italiaanse, Thaise, Marokkaanse en Russische. Die trend zal waarschijnlijk snel overwaaien naar Nederland. Hetzelfde geldt voor het drankenaanbod. Veel keuze is een must, zonder de klassieke grootverkopers uit te sluiten uiteraard.

Kwaliteit en (h)eerlijk voedsel Patat, hamburgers en kebab zullen voorlopig niet uit het festivallandschap verdwijnen, maar de bezoeker verwacht wel steeds meer waar voor zijn geld, en is ook bereid meer te betalen voor kwalitatief

76

MAART 2018

goed en vers eten. Snacks van grote ketens zien we langzaam verdwijnen. Maarten Kanters van Frans + Kanters wil dat met zijn label Speyz uitdragen: “Bezoekers kiezen steeds meer bewust, maar dat wil niet zeggen dat ze uitsluitend sla eten. Een goed frietje kan gewoon heel lekker zijn als je een dagje uit bent. Op dit moment zijn we de grootste aanbieder van biologische friet en we frituren in verantwoord frituurvet. Onze beenham is afkomstig van een lokale slagerij die het op een authentieke ambachtelijke manier bereid is. En onze pizza’s komen niet uit de vriezer maar worden à la minute bereid met verse toppings.”

Duurzaamheid Consument kijken steeds kritischer naar de milieubelasting van lekker eten en drinken. Voor organisatoren betekent dit een scherper toezicht op afvalscheiding, het recyclen van plastic, het terugdringen van verspilling en de inzet van groene energie bij het koelen van dranken. Het gebruik van hard cups in plaats van plastic bekers begint gemeengoed te worden, biologisch afbreekbare bordjes en vorkjes zijn in opkomst en zelfs over de kleding van het barpersoneel wordt milieubewuster nagedacht. Freke Reimer van SOLID: “We zie steeds vaker dat shirts

niet langer voor een enkel event worden bedrukt, maar met een algemenere sponsoruiting, zodat ze meerdere evenementen meegaan. Daarnaast zie je innovaties als recyclebare kleding, gemaakt van bruikbaar afval dat eerder op festivals is weggegooid.”

Beleving Eten en drinken wordt steeds vaker thematisch aangeboden op evenementen en festivals. Een bar met Cubaanse cocktails, speciaal uitgedoste foodtrucks, een groot bedrijfsfeest in Middeleeuwse stijl waarop de bediening, drank en eten volledig zijn aangepast en ga zo maar door. Rik de Nekker van Event Catering beaamt dit: “Beleving, uitstraling en ook de bereiding zijn in deze tijd heel erg belangrijk. Dit kan met pagodetenten, maar wij kunnen bijvoorbeeld onze verkoopwagens compleet in de gewenste stijl van het evenement omturnen.” Jord Althuizen van barbecuecateraar Smokey Goodness snapt dat de bezoeker mee wil worden genomen in de sfeer van een festival: “Je wilt de bezoeker verrassen, vermaken en hem of haar meenemen in een conceptuele gedachte. Zo hebben we al even geleden onze stand omgedoopt tot de ‘Church of Proteine’ met knipogende teksten als ‘Praise the

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

EBLIVE201803_opening_food_beverage.indd 76

3/5/2018 12:05:42 AM


FOOD & BEVERAGE

SPECIAL

2018 Lard’ en ‘In Bacon We Trust’. Voor het komend festivalseizoen pakken we hiermee door. Zo opereren we met twee kerken: een helse variant en een hemels variant, een rode en een witte kerk. Die laatste wordt de kerk van de Fury Veggies waar we uitsluitend gezonde, vegetarische gerechten aanbieden. Daarmee komen we ook de flexitariër op meerdaagse festivals tegemoet: die kan alle dagen bij ons terecht en daarbij steeds iets anders eten.”

Fraai opgemaakt voedsel Een lekker hapje of dorstlessend drankje is één, de presentatie wordt ook steeds belangrijker. Een mooi opgemaakt bord, een speciaal glas of flesje… het speelt allemaal een rol in de bezoekerservaring. Bloemen zullen we in 2018 dan ook steeds vaker terugzien – als decoratiemiddel, maar ook om te eten. De presentatie van eten zelf wordt eveneens belangrijker, waarbij uitgesproken kleuren de hoofdrol opeisen. Bijkomend voordeel: iedereen zet tegenwoordig zijn of haar maaltijd op Instagram, dus een mooie opmaak is nog belangrijker. Daar past vervolgens de trend van black food bij: zwart gekleurd eten. Houtskool is het detox-mineraal van 2018. We gaan het terugzien in gezonde sapjes, evenals zwartgekleurd ijs en zwartgekleurde hamburgers en broodjes.

Speciaal met minder alcohol Alcoholvrije producten blijven lastig te verkopen op festivals en evenementen, maar speciaalbier met minder alcohol is sterk in opkomst. Een op de drie bierdrinkers kiest vaker voor een dergelijk drankje dan twee jaar geleden. Dat blijkt uit het Nationaal Bieronderzoek van Nederlandse Brouwers van augustus 2017. Het betreft zogenoemd ‘Session Ale’ dat rond de 4 procent alcohol bevat, in tegenstelling tot veel andere speciaalbieren van 6 tot 8 procent. Daarnaast worden blonde en witbieren met minder alcohol steeds populairder.

hen heen. Maarten Kanters: “Wij willen dat er voldoende aanbod is voor vegetariërs, deze doelgroep groeit explosief. Zo testen we steeds vaker de meest bijzondere ingrediënten om er een smoothie van te maken, puur om te verrassen en de reacties te peilen van bezoekers. Althuizen: “Vegetarisch eten hoeft niet soft of geitenwollensokken te zijn. Wij gaan deze tak stoer maken en zorgen het komend festivalseizoen voor gezond en robuust eten; attractief, ruw, vol van smaak, mooi opgemaakt. Je kunt ontzettend lekker koken zonder vlees en vis.” Daarnaast zullen plantaardige burgers, gemaakt van linzen, quinoa of bonen, meer en meer de kop opstek, en in het verlengde daarvan de superpoeders voor biologische groenten- en vruchtendrankjes.

Ambachtelijk koken en zelf bereiden Een trend in festivalland van de afgelopen jaren is het ambachtelijk koken met behulp van mooie grote ovens en authentieke apparatuur, waarbij je het publiek uitnodigt om te kijken hoe je dat allemaal doet. Een volgende stap bestaat uit het bereiden van je eigen eten en drinken met allerhande open keukens. Denk aan Stel-jeeigen-sapje-samen, Pimp Your Proseccobarretjes, aan do-it-yourself hamburger stands. Deze aanpak stelt je in staat om met bezoekers (nieuwe) ingrediënten, gerechten en dranken aan te bieden. En ook hier geldt: ideaal voor Instagram en andere sociale media om te delen. ◾

Vleesloos Vegetariërs zijn niet langer het kneusje van het festival of evenement, maar hebben een belangrijke stem in het aanbod. Cateraars kunnen simpelweg niet meer om WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL MAART 2018

EBLIVE201803_opening_food_beverage.indd 77

77

05-03-18 10:43


ONZE WERKWIJZE

EXPERIENCE CATERING Met het kwaliteitslabel Speyz verzorgt Fransen + Kanters toonaangevende publiekscatering voor internationale

1.

Analyse Meten is weten. En weten is eten. “Je doelgroep helder in kaart gebracht.”

evenementen. We slaan een brug tussen volumecatering en de authentieke kleinschalige cateraar. 2.

Plan

We combineren een uitgebreid en bijzonder hoogwaardig

Een slim en doordacht plan.

aanbod met ongekende service- en kwaliteit. Speyz is gespe-

“Voor tevreden bezoekers en maximale omzet.”

cialiseerd in grootschalige publieksevenementen als festivals, concerten, sport- en zakelijke evenementen en het exploiteren

3.

van uiteenlopende cateringlocaties zoals (voetbal)stadions.

Presentatie Presentatie met oog voor detail. “De kunst van het verleiden.”

Meerwaarde als doelstelling, vertrouwen als basis.

4.

Projectmanagement Geen omkijken naar de catering van bezoekers. “Publiekscatering volledig verzorgd.”

T. 0413-820229 • info@fransen-kanters.nl • www.fransen-kanters.nl

EBLIVE201803_advertenties21.indd 78 Advertentie staand Speyz.indd 1

3/1/2018 11:29:09 AM 28-02-18 14:53


FOOD & BEVERAGE

SPECIAL

Fransen + Kanters zet in op experience catering Publiekscateraar Fransen + Kanters is met het label Speyz een graag geziene partner op gerenommeerde festivals, concerten en evenementen. Voor 2018 staan er allerlei nieuwe initiatieven en doelen op het programma. “Wij willen bezoekers prikkelen en verrassen.”

T

waalf jaar geleden richtten Maarten Kanters en Ron Fransen het publiekscateringbedrijf Fransen + Kanters op. Het tweetal had daarbij een helder doel voor ogen: catering voor bezoekers op een hoger niveau brengen via sfeervollere outlets, een kwalitatief beter productaanbod en een vriendelijke service aan bezoekers. Kanters: “Door het creëren van tevreden publiek dragen wij bij aan omzetmaximalisatie. De afgelopen jaren is er hard gewerkt om verder te professionaliseren en ons onderscheidend vermogen te vergroten.”

Investeren in de look & feel Het bedrijf is in staat om onder de naam Speyz meerdere projecten van grote omvang te draaien met behoud van kwaliteit. Kanters: “Wij maken mooie concepten die kloppen en zijn in staat om heel veel bezoekers te bedienen op weinig meters en in weinig tijd. Maar dat alleen is niet voldoende. Wij vinden dat het écht goed moet zijn. Ons hele team staat achter onze producten, anders verkopen we ze niet. Daarnaast moet de sfeer van ons aanbod en beleving aansluiten bij datgene wat een organisator wil uitstralen. We blijven dan ook continu investeren in onze look & feel.” “Verder hebben we recent een eerste stap gezet richting stadioncatering, in het GelreDome in Arnhem”, vervolgt Kanters: “Onze voorganger La Place deed het daar

heel goed, maar wij wilden een 2.0 concept voor stadioncatering ontwikkelen. Het afgelopen jaar zijn alle outlets verbouwd en we zijn dat nu aan het finetunen. Het assortiment is eigentijds, gevarieerd en per evenement af te stemmen op de doelgroep.” Het portfolio van Fransen + Kanters is zeer divers, met klanten als Tomorrowland, 7th Sunday, WiSH Outdoor, Intents en Radio 538 Koningsdag en in de rol van partner van pop-evenementen als Lowlands, Concert at SEA, Paaspop en diverse door Mojo georganiseerde concerten. Aanvullend

een verhoogd terras. Er kunnen meerdere concepten uit verkocht worden, waaronder vers gesneden friet, tosti & panini's en hamburgers, maar hij is net zo eenvoudig te veranderen in een sfeervolle wijnbar.” Daarnaast ziet Kanters een stijgende lijn in het ‘healthy pizza’-concept. “We werken momenteel met een pizza pulled pork, een geitenkaas-variant en de traditionele margarita met mozzarella en tomatensaus. Allemaal met een bodem van groente. De smaak is die van een heerlijke krokante pizza, maar dan met de hoeveelheid calorieën van een salade!”

'Publiekscatering is een integraal onderdeel van een festival of evenement' verzorgt de cateraar uiteenlopende concepten voor sportevenementen als Ricoh Open, CHIO en Olympic Experience. “De gemene deler van onze opdrachtgevers is dat ze positief-kritisch kijken naar het publiekscatering-aanbod. Dat houdt ons scherp en daar houden we van.”

Boven verwachting Voor 2018 staat er veel moois op stapel. Momenteel wordt er hard gewerkt aan de bouw van een nieuwe foodtruck. Kanters: “Het wordt een behoorlijk decadente wagen van 4 meter hoog en 10 meter lang en

Uiteindelijk stoelt het bedrijf op de filosofie die men ‘Experience Catering’ noemt. Kanters: “Wij willen meer geven dan men van ons verwacht, de zintuigen prikkelen en bezoekers verrassen met mooie concepten en smaakvolle buffetten met lekkere, verse items. Het draait om de totaalbeleving, want dat is waar de bezoeker mee naar huis gaat. Voor ons is publiekscatering dan ook een integraal onderdeel van een festival of evenement. Wij zijn voor en achter de schermen altijd enthousiast en fanatiek bezig met ons vak en proberen steevast te kijken waar het beter kan en moet.” ◾

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

EBLIVE201803_fransen_kanters.indd 79

MAART 2018

79

3/5/2018 12:23:46 AM


EBLIVE201803_advertenties20.indd 80

3/1/2018 11:15:48 AM


FOOD & BEVERAGE

SPECIAL

Bij Events Catering Bevers is iedereen VIP Het in 1974 opgerichte Events Catering Bevers omschrijft zichzelf als een ‘familiale onderneming’. Het bedrijf is al bijna een halve eeuw gespecialiseerd in catering voor publieks- en bedrijfsevenementen, groot en klein. “Wij brengen producten van restaurantniveau naar het festivallandschap.”

A

ls publiekscateraar heeft Events Catering Bevers de laatste jaren nog meer de focus gelegd op smaak, beleving en kwaliteit. Zo heeft het bedrijf afscheid genomen van de traditionele snackindustrie en vond er een accentverschuiving naar ambachtelijke slagerskwaliteit plaats. Sander Loots, verantwoordelijk voor de sales en marketing bij Events Catering Bevers: “Vanaf nu worden al onze producten vers bereid tussen de grillplaat. We respecteren de pure smaak en letten op het gezondheidsaspect omdat we onze burgers niet meer frituren. Wij zijn op zoek gegaan naar de beste aardappel, de sappigste burgers en de krokantste pizzabodem, om de consument te kunnen blijven verrassen met betaalbare gerechten van topkwaliteit in een aanzienlijke schaalgrootte. Wij zijn ervan overtuigd dat de consument deze kwaliteiten weet

jaren sterk ingezet op het creëren van gezellige en toegankelijke terrasdecks. Zo rollen we onze ‘VIP-formule’ uit naar het grote publiek met een groots belevingsterras bestaande uit cassettevloerplaten met loper, comfortabele zitgelegenheid, decoratieve aankleding met stretchtenten en accentplanten. Ook aan randanimatie, zoals een rodeostier, is gedacht. Op die manier ontstaat er een echte wow-factor op evenementen.”

Spicy green In 2018 wil Events Catering Bevers blijven innoveren. Het bedrijf is aangesloten bij de foodservice alliance, het grootste netwerk binnen de Belgische foodservicemarkt. Loots: “Zo kunnen we vandaag inspelen op de foodtendensen van morgen. Verder werken we nauw samen met onze ambachtelijke slager voor het ontwikkelen van nieuwe foodconcepten.”

'Producten van hoge kwaliteit zijn belangrijk, maar ook het totaalplaatje moet kloppen' te waarderen - en dat ervaren we nu al. Wij brengen producten van restaurantniveau naar het festivallandschap.”

De wow-factor Een verandering van producten vraagt ook om een andere manier van communicatie, waarbij beleving volgens Loots minstens zo belangrijk is. “Producten van hoge kwaliteit zijn één ding, het totaalplaatje moet ook kloppen. Eten doe je deels met je ogen. De juiste verpakking, een sfeervol decor, een glimlach tijdens de bediening – dit draagt allemaal bij aan de beleving. Wij brengen deze mix op al onze events. Onder het motto ‘#IedereenVIP’ hebben we de laatste

Een primeur op de Belgische markt kon dan ook niet uitblijven. Events Catering Bevers heeft de ‘Spicy Green’ ontwikkeld, een variant op de chiliburger/mexicano die voor 50% uit groenten zoals broccoli en pastinaak bestaat. “De Spicy Green bevat een stuk minder calorieën en is dus een stuk gezonder. Daarnaast spelen we meer in op aangepaste producten voor mensen met specifieke allergenen. Vanuit onze missie “#IedereenVIP” vormen smaak en beleving de basisingrediënten waarmee wij voortdurend onderscheidende concepten uitrollen. Inspireren en verwachtingen overtreffen om positief bij te dragen aan een totale eventbeleving, daar staan wij voor!” ◾ WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

EBLIVE201803_Bevers.indd 81

MAART 2018

81

3/5/2018 12:28:32 AM


EBLive-SmokeyGoodness-advertentie-outlines.indd 2-3 EBLIVE201803_advertenties19.indd 82

3/1/2018 11:44:04 AM


Sinds 2010 struint Smokey Goodness de Benelux festivals en events af met hun vlammende roadshow. Geliefd door het publiek om de authentieke verse bereiding op vuurgestookte spektakelbbq’s, gewaardeerd door organisatoren wegens de hoge omloopsnelheid, voedselveilige werkmethodiek en toonzettende uitstraling. Gasten en bezoekers zijn steeds lastiger te verrassen op evenementen en hebben alles al eens gezien of geproefd. Smokey Goodness speelt hier op smakelijke wijze in door jaarlijks vernieuwende concepten en smaken te introduceren. De back bone is onze USA inspired BBQ met de grootste BBQ’s en smokers van de Benelux en hardlopers als pulled pork en spare-ribs. Daarnaast bieden we vanuit onze ‘church of protein’ Latin Style

EBLIVE201803_advertenties19.indd 83

BBQ waarbij Mexican flavors op een reuzegril met roterende spiezen bereidt worden. De opkomst van de vegetarische keuken krijgt bij Smokey Goodness een stevige lik vuur en met het ‘fiery veggies’ concept tonen we dat ook de vleesloze keuken stoer en verdomd lekker kan zijn.

Waar Smokey Goodness ingezet wordt op de publiekscatering van de grootste events van de Benelux biedt Smokey’s Exclusive maatwerk van het hogere niveau. VIP-Catering op executive level met tong- en oogstrelende culinaire creaties in een verrassend creatieve setting met altijd een vleugje rook.

01-03-18 11:32 3/1/2018 11:44:22 AM


SMOKEY GOODNESS

FOTO: FLORIS HEUER

De ultieme BBQ-ervaring met Smokey Goodness Barbecuecateringbedrijf Smokey Goodness heeft de afgelopen jaren flink naam gemaakt met zijn unieke manier van authentiek barbecueën en koken op open vuur. “Het mooiste compliment is als bezoekers een festivalterrein op komen lopen, ons spotten, hun vrienden aanstoten en zeggen: ‘Yes, Smokey Goodness is er weer!’ Dat geeft een enorme kick.”

S

mokey Goodness is het barbecuecateringbedrijf van Jord Althuizen en zijn crew, naar eigen zeggen ‘een stel culinaire enthousiastelingen’ met een voorliefde voor koken op open vuur. Teleurgesteld in de barbecuecatering in Nederland, besloten zij in 2010 tot een heuse missie: Nederland kennis laten maken met de smaak van de authentieke barbecue. En dat sloeg aan. Deed Althuizen het koken er gedurende de eerste jaren bij, sinds 2013 heeft hij zich volledig gestort op het bedrijf en Smokey 84

MAART 2018

Goodness binnen een paar jaar tot een klinkend succes gemaakt. Althuizen: “Dat besef kwam toen we op Rollende Keukens stonden en de rijen voor onze smokers en grills verreweg het langst waren. Het eten was niet aan te slepen. Toen wist ik: we hebben hier iets heel unieks en moois in handen. Dit wordt een succes.”

Bakermat van de barbecue De voorliefde voor de authentieke wijzev an vlees barbecueën deed Althuizen op in de

Verenigde Staten. Tijdens een bezoek aan een barbecuewedstrijd daar zag hij honderden teams, professionals en amateurs, die de lekkerste gerechten en snacks op veelal zelfgebouwde smokers en grills bereidden. “Mijn vrouw is Amerikaanse, dus ik kom geregeld aan de andere kant van de oceaan. De barbecuecultuur daar is mijlenver verwijderd van wat wij in Nederland kenden. In Nederland betekende een barbecue lange tijd veel stokbrood, een bak huzarensalade en diepgevroren shaslicks die zo vanuit de

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

EBLIVE201803_smokey_goodness.indd 84

3/5/2018 9:07:33 AM


SPECIAL FOOD & BEVERAGE

SPECIAL

FOTO: REMKO KR A AIJE VELD

'Wat voor La Place het broodje kruidenkaas is, is voor Smokey Goodness het broodje pulled pork’ wil altijd nieuwe dingen blijven uitproberen en andere keukens verkennen. "Zo blijf je bezoekers verrassen en concurrenten een stap voor. Ik heb door dit vak en het schrijven van mijn BBQ-boeken het voorrecht verre culinaire reizen te maken en me zo te verdiepen in eetgewoonten, verrassende gerechten en andere bereidingsmethoden. Die kennis en ervaring neem ik steeds weer meer in ons blijvend evoluerende aanbod.”

BBQ-Entertainment vriezer op een gasbarbecue werden gelegd. Dat heeft natuurlijk helemaal niets met lekker eten te maken.”

Broodje pulled pork als klassieker Althuizen en zijn crew nemen de bereiding van voedsel erg serieus. In zestien uur langzaam gaar gerookte varkensschouders, malse spareribs en smaakvolle briskets, urenlang gemarineerde spareribs, met de hand gesneden stukjes vlees en kruiden van eigen receptuur om een authentieke Peruaanse Taco el Pastor te bereiden, hamburgers van kwalitatief goed vlees met verse veldsla, opgediend met eigen broodjes en eigen sauzen… Smokey Goodness wil de bezoeker verleiden en verwennen. “Wij zouden vrij eenvoudig meer kunnen omzetten door ons aanbod te beperken tot hamburgers en broodjes pulled pork. Maar dat willen we niet. We werken meestal met wel 14 verschillende items om een uitgebreid palet aan unieke, authentieke gerechten aan te kunnen bieden. Er is overigens helemaal niks mis met klassiekers. Wat voor La Place het broodje kruidenkaas is, is voor Smokey Goodness het broodje pulled pork.” Hoe compleet het aanbod ook is, Althuizen

Ondanks de verse bereiding en het vele handwerk, is Smokey Goodness in staat om zo’n 2.000 broodjes per uur af te leveren. Dat doen Althuizen en zijn crew op opmerkelijke smokers, bbq’s en grills, gemaakt van duizenden kilo’s staal. Alle gerechten worden op hout of houtskool gestookt. “Alleen zo krijg je die authentieke barbecuesmaak waar iedereen gek op is”, stelt Althuizen. “Daarnaast heeft het nog een ander voordeel. Doordat bezoekers zien hoe wij koken, heeft het bereiden een hoog entertainmentgehalte. Wij werken altijd in open keukens, met het gevolg dat er ieder festival drommen mensen, veelal mannen, rondom onze plek samenkomen om ‘BBQ te kijken’. Een voet op het hek, biertje in de hand en instemmend knikken hoe wij vurig bezig zijn het lekkerste eten klaar te maken. Ook zien mensen zo hoe lang en gepassioneerd we met het bereiden bezig zijn.” Stilzitten is er intussen niet bij. Althuizen: “Ieder jaar wil ik festivalland met iets nieuws verblijden. Dat betekent of een nieuw type smoker, of een nieuwe vuurkeuken. Daarom hebben we de Inferno Chaingrill ontwikkeld; een hele grote open vuurwagen waar een ketting doorheen loopt waarop spiesen ro-

teren waaraan vlees geprikt is. Zien eten, doet eten dus is het aan ons om de bezoeker steeds weer prikkelen.”

Exclusief Momenteel is Althuizen bezig met het opzetten van een nieuw label: Smokey’s Exclusive. Dit label is vooral gericht op iets chiquere gelegenheden, zoals VIP-decks en de evenementen in het hogere segment. Althuizen: “Met Smokey’s Exclusive willen we ons richten op verfijndere manieren van eten, bijvoorbeeld kleinere bites of een walking diner waarbij alles luxer en exclusiever is, zowel in de presentatie als in de bediening. Ook hier spelen de barbecue en de grill een bepalende rol. Maar dan wel net even op een andere manier, met speciale, verrassende gerechten. Denk daarbij aan een gerookte vitello tonato, een steak tartaar met gerookte hollandaisesaus, of een gegrilde flat iron steak met een in de kolen gepofte knolselderijpuréé… en altijd met een likje rook of vuur.” ◾

Succesvolle spin-offs

Naast het verzorgen van eten op festivals en evenementen, leggen diverse spin-off producten Smokey Goodness geen windeieren. Zo biedt het bedrijf verschillende BBQ-workshops aan, heeft het een eigen lijn van sauzen en kruiden, worden er T-shirts verkocht en heeft Althuizen een aantal succesvolle kookboeken op zijn naam staan. Van Smokey Goodness BBQ boek 1 en 2 zijn samen al meer dan 100.000 exemplaren verkocht. Het derde boek uit de reeks, dat op 8 april uitkomt, staat in het teken van gerechten uit Zuid-Afrika. Althuizen reisde ernaar toe om alles te leren over de Braai, een lokale variant van de barbecue waarmee men grilt, roostert, bakt en ‘braait’ op houtvuur.

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL MAART 2018

EBLIVE201803_smokey_goodness.indd 85

85

3/5/2018 9:08:17 AM


Foto’s: Jeroen Roest

LOC7000.COM

adv LOC7000 - EB Live FB Special.indd 2 EBLIVE201803_advertenties18.indd 86

19-02-18 09:30 3/1/2018 11:31:40 AM


FOOD & BEVERAGE

SPECIAL

LOC7000-DIRECTEUR PIM ZUETHOFF

LOC7000 heeft focus op publiekscatering LOC7000 staat al meer dan dertig jaar bekend om zijn full service package. Het evenementenbureau heeft zich gespecialiseerd in de facilitaire aspecten van grootschalige publieksevenementen. Vooral publiekscatering is een bijzonder belangrijk onderdeel geworden, aldus directeur Pim Zuethoff.

P

ubliekscatering is tegenwoordig een essentieel onderdeel van ieder evenement”, vertelt Pim Zuethoff. “Niet alleen om bij te kunnen dragen aan het bestaansrecht en verdienmodel van het evenement, maar ook vanwege het onderscheidend karakter.” De gekozen opzet van de publiekscatering dient naadloos aan te sluiten op de wensen van de bezoekers. Dat is niet zo gemakkelijk, omdat de vraag en verwachting van de bezoeker verandert. Daarnaast moet er uiteraard goed gekeken worden naar de kosten en baten. “Als de opzet van de publiekscatering een keer tegenvalt, kan dit directe gevolgen hebben voor het verdienmodel van een evenement.”

Bezoekers verrassen LOC7000 begeeft zich graag op het speelveld van organisator, ketenpartners en de bezoeker als eindgebruiker. Zuethoff: “Doordat we met de organisator mee kunnen denken in doel en concept en we met diverse ketenpartners een betrouwbaar

samenwerkingsverband hebben om te kunnen presteren, proberen we de bezoeker keer op keer te verrassen. We zijn pas tevreden als alle betrokken partijen terugkijken op een waardevolle samenwerking en we zelf kunnen terugblikken op een mooi conceptueel én financieel resultaat. Een middel waarmee LOC7000 tevredenheid bij de betrokken partijen probeert te realiseren is een in eigen beheer ontwikkeld systeem voor barmanagement en logistiek. “Door te innoveren in modulaire barsystemen, zoals The Wave, voorzien we bezoekers razendsnel van drankjes en andere consumpties. Daarnaast werkt het ook bijzonder efficiënt voor de partners aan de achterkant. Dat we het halfronde bar-principe steeds meer terugzien op andere evenementen, vinden we een mooi compliment.”

Full service event partner De grote meerwaarde van LOC7000 zit 'm in het feit dat dat het bedrijf zich als 100% projectorganisatie opstelt, van supplier

tot partner. Dat is dan ook het specialisme van het evenementenbureau. “We zien publiekscatering als onderdeel van een groter geheel”, legt Zuethoff uit. “Op allerlei manieren kunnen we partijen ondersteunen. We zijn een team van specialisten en managers die geheel onafhankelijk kunnen meedenken vanuit hun eigen creativiteit, kennis, kracht en bevlogenheid.” Dat samenwerking steeds belangrijker wordt in de evenementenindustrie, onderstreept deze bijzondere positie van LOC7000. “Partijen willen graag zelf de regie houden en zoeken hierbij betaalbare en betrouwbare partners. Wij stellen samenwerken centraal, waarbij we vanuit onze eigen specialismen en die van betrokken partijen iets moois op kunnen zetten. Daarmee innoveren wij direct dan wel indirect, namelijk met onze eigen mensen dan wel met onze partners. Innovatie zit in ons DNA en wij blijven ons inspannen voor nieuwe uitdagingen en kansen. Dat zorgt ervoor dat LOC7000 interessant blijft.” ◾ WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

EBLIVE201803_LOC7000.indd 87

MAART 2018

87

05-03-18 10:45


YOUR-Productions wil de beste worden Als organisatiebureau, gespecialiseerd in horeca voor grootschalige evenementen, denkt YOUR-Productions graag mee met zijn opdrachtgevers. “Wij zijn het snelst groeiende horecabedrijf van Nederland, daarnaast moeten we ons inhoudelijk blijven ontwikkelen.”

Y

OUR-Productions opereert nu minder dan een jaar als onderdeel van The Support Group en heeft flinke stappen gezet. “In de kleine twaalf maanden dat we bezig zijn, hebben we al 22 evenementen gedraaid”, zegt directeur Huib Joor met gepaste trots. “Voor al deze evenementen hebben we het volledige barmanagement verzorgd. Voor 2018 gaan we al richting de dertig opdrachten. Wij zijn gespecialiseerd in de natte horeca en hebben een unieke manier van werken. Als partner van de organisator managen we de horeca van A tot Z. Wij verzorgen het personeel, de drank, de bars – alles nemen we de opdrachtgever uit handen. Doordat wij een hele platte organisatie zijn, kunnen we snel schakelen. Zo zijn we extreem goed in het behalen

88

MAART 2018

van een efficiëntieslag. Door goed naar zowel de organisator als de bezoeker te luisteren, kunnen we met de juiste hoeveelheid meters bar, het allerbeste neerzetten en de bezoekers de beste barservice geven."

Speciaal bier, wijnbars en unieke mixen Hoe vergaart YOUR-Productions zijn kennis? Joor: “Er is natuurlijk een aantal tools dat je kunt inzetten, maar wij vinden het vooral belangrijk om gewoon te luisteren naar de bezoekers. Ook is het niet onbelangrijk om simpelweg dingen uit te proberen. Dan serveren we bijvoorbeeld op een festival speciale drankjes en als die aanslaan, gaan we die op een bredere schaal uitzetten. Zo zijn we nu bezig met

een nieuwe methode waarbij we niet meer afhankelijk zijn van de traditionele blikjes met mixdrankjes. Hierdoor kunnen we ook andere mixen aanbieden, zoals een wodka met cola die van tevoren is gemixt, maar die we wel kunnen aanbieden op een manier die de wetgeving toestaat.” Bier en frisdrank blijven vooralsnog het leeuwendeel uitmaken van alle genuttigde consumpties, al is er in de biermarkt is het een ander veranderd. Joor: “Ik had verwacht dat alcoholvrij bier inmiddels een vlucht zou hebben genomen, maar dat valt uiteindelijk reuze mee. Veel mensen zien een festival steeds vaker als een luxe uitje. Meer en meer bezoekers verruilen hun zomervakantie voor het bezoeken van een

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

EBLIVE201803_your_productions.indd 88

3/1/2018 4:33:21 PM


FOOD & BEVERAGE

SPECIAL

aantal festivals per jaar. En die duren veelal meerdere dagen. Gasten parkeren hun auto en kunnen zichzelf vervolgens trakteren op een alcoholische versnapering.” Er is dan ook een duidelijke toename van de vraag naar speciaalbieren. “Het nuttigen van een speciaal biertje hangt inmiddels samen met het festivalgevoel”, stelt Joor. "Daarnaast zien we her en der wijnbars opduiken. Natuurlijk hangt het af van het type festival of evenement, maar het mag allemaal wat luxer en specialer tegenwoordig."

Beleving en duurzaamheid YOUR-Productions doet meer dan alleen barmanagement. Door in het beginstadium van een evenement betrokken te zijn bij de ontwikkelingen, is het bedrijf naar eigen zeggen in staat te inspireren, verbinden en organiseren. Door systematisch en transparant te werk te gaan wil het bedrijf zijn expertise en passie overbrengen op de opdrachtgevers. Dat heeft geresulteerd in samenwerkingen met partijen als ID&T, Monumental, A-Venue, b2s, Q-dance, AIR Events, Elevation Events en Heavents. Joor: “Bij ons houdt het niet op bij de horeca. We zullen altijd meedenken en meewerken met de klant om zorg te dragen voor de totale realisatie van het desbetreffende evenement.” Een van de manieren om dat te doen is samen kijken naar het aanbod van de bar, zoals hierboven genoemd. Maar ook aankleding en sfeer spelen hierbij een rol. “Wij zijn constant met partners aan het nadenken hoe we ervoor kunnen zorgen dat de festivalbezoeker met een tevreden lach van de bar wegloopt. Hoe een bar er uit-

den mogelijk aan te leveren door het op de juiste manier te verzamelen. Door een zo goed mogelijke PET-plasticstroom in te richten kan van een deel van het afval weer nieuw plastic gemaakt worden. Anderzijds proberen we waar mogelijk hard cups te introduceren. Op die manier heeft een fes-

'Het aanbod aan festivals en evenementen wordt steeds groter, dus maak je met kwaliteit het verschil' ziet, speelt hierin een belangrijke rol, want dat draagt bij aan een stuk beleving. Dat is ook iets waar een festival zich mede door kan onderscheiden. Hetzelfde geldt voor de kleinere specialistische bars waar je iets kunt proeven of uitproberen. Waar je nog ouderwets bediend wordt door een barman en waar je drankje wordt uitgeserveerd in een perfect glas of beker. Dit soort luxere, specialistischere manieren van horeca gaan we meer zien op festivals.” Een andere trend is duurzaamheid. Voor YOUR-Productions is dit een belangrijk thema. Joor: “Wij benaderen dit tweeledig. Enerzijds proberen wij het afval zo geschei-

tival veel minder afval. Het levert wel meer werk op, maar op die manier til je als organisatie je evenement naar een hoger niveau.”

Professioneel personeel Een belangrijke factor op festivals en evenementen is het personeel. Die rol wordt alleen maar belangrijker, denkt Joor: “Ik ga niet graag in zee met vrijwilligers, daar ben ik eerlijk in. Via The Support Group werken wij met een eigen uitzendbureau en payroll. Wij willen professioneel personeel achter de bar hebben staan, en dat heeft een reden. Een bezoeker komt tijdens het evenement op maar twee manieren direct

met de organisatie in contact; als hij munten of tokens koopt en als hij iets bij de bar bestelt. Nu de trend van cashless payment zich steeds nadrukkelijker manifesteert, zal het kassapersoneel op den duur wellicht helemaal verdwijnen. Dan blijven alleen de mensen achter de bar over. Zij vertegenwoordigen het evenement. Heb je als bezoeker daar een vervelende – of juist goede ervaring – dan zal dié je bijblijven.”

De beste in het vak Zogezegd noteert YOUR-Productions in 2018 naar alle waarschijnlijkheid een groei, maar dat is voor Joor niet het hoogst haalbare: “Natuurlijk is groei een hele belangrijke motivator. Dit jaar mogen we Defqon aan ons porfolio toevoegen. Ik mag wel zeggen dat wij het snelst groeiende horecabedrijf van Nederland zijn. Tegelijkertijd moeten we ons inhoudelijk blijven ontwikkelen. Overall willen wij niet zozeer de grootste als wel de beste in ons vak worden. Wij willen keer op keer hoge kwaliteit kunnen leveren. We merken dat als we dat doen, er vanzelf meer evenementen bij komen. Het aanbod aan festivals en evenementen wordt steeds groter, dus maak je met kwaliteit het verschil. Zo simpel is het.” ◾ WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL MAART 2018

EBLIVE201803_your_productions.indd 89

89

3/1/2018 4:33:39 PM


festivalfood waar bezoekers en organisatoren blij van worden

EBLIVE201803_advertenties27.indd 90

3/1/2018 11:32:34 AM


FOOD & BEVERAGE

SPECIAL

Creatieve mix tussen kwaliteit en volume Anderhalf jaar na het starten van haar eigen mobiele cateringbedrijf gaat het Anh Huynh voor de wind. Heel verwonderlijk is dat niet, want voor Piepers & Rund had ze zo’n vijf jaar ervaring op kunnen doen bij een populaire mobiele cateraar op grote evenementen.

I

n de zomer van 2016 koos de 28-jarige Anh Huynh ervoor een eigen zaak te beginnen: Piepers & Rund. Met de kwaliteit die ze voor ogen had. Gelukkig had ze voldoende kennis opgedaan om op elk groot event meters te kunnen maken. Waar staat Piepers & Rund voor? Anh Huynh: “Ons bedrijf staat voor festivalfood waar bezoekers en organisatoren blij van worden. De naam zegt het al: wij bieden goeie en eerlijke rundvlees- en aardappelgerechten. En die worden aangevuld met dagverse groenten en lekkere broodjes. We bedenken voortdurend talloze varianten, van Hollands tot mediterraans en oriëntaals. Als het maar een goede maaltijd is, in een goede hoeveelheid, met ingrediënten van goede komaf en met een goede prijs. Daar kom je mee weg.”

Is het niet lastig, die spanning tussen kwaliteit en kwantiteit? “Ja, dat is het zeker. We werken met waardevolle kwaliteitsproducten. Dan moet je denken aan de betere aardappels, eerlijk traceerbaar rundvlees en allesbehalve goedkope kleffe fabrieksbroodjes. Die mooie ingrediënten hebben hun prijs. Dat geldt ook voor het deelnemen aan een festival. Die kritische inkoopstrategie en de afgesproken afdracht hebben invloed op de marge. En probeer dan maar eens om op zo'n overheerlijke maar bewerkelijke steak sandwich iets te verdienen.” Hoe lukt je dat? “Door vast te houden aan mijn passie en principes. Als het klopt, dan klopt het. Dan draag je met good food bij aan een geslaagd evenement, en komt de echte verdienste uit enthousiaste gasten en reële vervolg-

afspraken met organisatoren. De kunst zit 'm niet zozeer in eenmalig verrassen en volume draaien, eerder in het neerzetten van een begrip in hoogkwalitatieve catering.” Doe je dat allemaal zelf? “Als ik weer eens ongelooflijk eigenwijs ben, dan zeg ik graag ja. Maar eh… nee. Piepers & Rund bestaat uit een team waar in iedereen voor dezelfde dingen de rug recht houdt – van inkoop tot marketing, van inladen tot uitladen. En voor die glimlach van de klant doen we allemaal ons best.” Is Piepers & Rund een spontaan idee of doortimmerd business-concept? “Goeie vraag… Misschien wel allebei. Van het eerste ben ik echt overtuigd, het tweede zal nog moeten blijken. Maar we hebben er plezier in. En zolang dat er is, maken we de mensen blij.” ◾ WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

EBLIVE201803_piepers_rund.indd 91

MAART 2018

91

3/1/2018 12:02:39 PM


Goede barcrew is de basis van ieder event SOLID wil het chronisch tekort aan goed personeel voor festivals en evenementen aanpakken door geïnteresseerde jongeren en festivalorganisatoren samen te brengen. “Mensen achter de bar laten werken is de perfecte manier om talent te ontdekken.”

H

et is inmiddels dertien jaar geleden dat Freke Reimer via een uitzendbureau begon als barmedewerker en muntenverkoper op evenementen als Innercity, Convertible en InQontrol. Daar is haar liefde voor het werken op festivals en evenementen ontstaan, om nooit meer weg te gaan. “Ik ben eerst een paar jaar als freelancer gaan werken om vervolgens bij ID&T in dienst te treden. Dat is nu zeven jaar geleden. Ik heb het hier ontzettend naar mijn zin gehad en de mooiste avonturen en reizen mogen beleven.”

Kweekvijver voor personeel

Toch werd het tijd voor iets anders. Dat ‘an-

dere’ werd het bedrijf SOLID, een onderdeel van The Support Group. Binnen SOLID is het Reimers taak om als general manager nieuw talent te vinden en hen een platform te bieden om door te kunnen groeien binnen de evenementenbranche. “Omdat ik het scouten en begeleiden van jong talent binnen ID&T altijd erg leuk heb gevonden, voelt het heel goed om me nu hier op te richten.” De vraag naar gedegen personeel is gigantisch groot. Voor leveranciers en evenementenorganisaties wil SOLID zich profileren als kweekvijver waar bedrijven kunnen aankloppen als ze op zoek zijn naar nieuw talent. Dit kan voor een stage zijn, maar ook voor vaste vacatures. Door sa-

'Veel mensen hebben een romantisch beeld van het werken op een festival' 92

MAART 2018

menwerkingen aan te gaan met verschillende MBO- en HBO-opleidingen en binnen The Support Group met School of House, wordt gewerkt aan een personeelsbestand waarbij SOLID kan fungeren als springplank voor de evenementenbranche.

Doorgroeimogelijkheden

Tot het portfolio en netwerk van SOLID behoren grote evenementenorganisaties zoals Q-Dance, ID&T, b2s, Awakenings en AIR Events. “Naast barpersoneel leveren wij ook productieassistenten voor veel verschillende evenementen, zijn wij de vaste leverancier van het personeel voor de club Warehouse Elementenstraat en leveren wij magazijnmedewerkers voor ID&T Merchandise, de Loods en House of Drinks. Verder zijn wij bezig met het samenstellen van een ploeg met sterke mannen – en vrouwen – zodat wij ook Site Crew en overig op-

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

EBLIVE201803_solid_crew.indd 92

3/5/2018 12:09:13 AM


FOOD & BEVERAGE

SPECIAL

ACHTER DE BAR WERKEN OP EEN EVENEMENT IS VOLGENS SOLID NIET VOOR IEDEREEN WEGGELEGD

en afbouwpersoneel kunnen leveren. Het creëren van een personeelsbestand met de beste event crew in de breedste zin van het woord, dat is ons doel. Hierbij zal SOLID zich altijd focussen op servicegerichte functies. Wanneer talent opvalt en door wil groeien tot bijvoorbeeld producent of projectleider, dan kijken we binnen het netwerk naar mogelijkheden.”, aldus Reimer. “Het feit dat wij daarnaast binnen The Support Group verbonden zijn aan bedrijven als Your Productions, Backbone, de Loods, House of Drinks en The Good Guyz, maakt dat de doorgroeimogelijkheden binnen SOLID heel divers zijn.”

Mooi opstapje De focus voor SOLID ligt momenteel met name op het aantrekken en opleiden van barpersoneel. Een bewuste keuze, volgens Reimer: “Voor nu richten wij ons specifiek op barcrew, omdat dit een voor mensen een mooie opstap is om te ervaren wat het is om op een evenement te werken. Horecaervaring is handig, maar geen vereiste. Door ze interne trainingen te geven en ze te koppelen aan meer ervaren collega’s, worden nieuwkomers wegwijs gemaakt in het barwerk en krijgen ze mee hoe het eraan toe gaat op evenementen. Hoe meer uren ze draaien, hoe meer doorgroeimogelijkheden er voor hen ontstaan. De goede mensen worden op deze manier gescout.”

De juiste mentaliteit Een andere reden voor de focus op barcrew

is, kort gezegd, de marktwerking. Volgens Reimer kampt de evenementenindustrie met een opvallend probleem. Enerzijds is er een enorme groep jongeren van 18 en 19 jaar die ‘iets’ in de festivalindustrie wil doen, anderzijds is er een enorm tekort aan goed personeel. Hoe denkt SOLID dit euvel op te lossen? “Om te beginnen is ons netwerk groot. Door samenwerkingen aan te gaan met verschillende opleidingen en bedrijven binnen ons netwerk, werken we hard aan een personeelsbestand dat de affiniteit en ambitie heeft om binnen deze branche een carrière uit te rollen”, stelt Reimer. “Doordat wij niet alleen stageplekken kunnen aanbieden bij verschillende bedrijven, maar ook vacatures en opleidingsplekken met baangarantie, is het voor jongeren aantrekkelijk om SOLID als springplank te gebruiken. Daarnaast kom je werken op de grootste en de mooiste evenementen van Nederland, wat op zich al erg aantrekkelijk is.” Toch benadrukt Reimer dat achter de bar werken niet voor iedereen is weggelegd. “Een biertje tappen lijkt niet zo moeilijk, maar het is gewoon keihard werken op een evenement. Je doet het met elkaar en voor de festivalbezoeker, maar dat vraagt wel een zekere mentaliteit die zeker niet iedereen bezit.” Het probleem is dat veel jonge mensen deze branche in hun hoofd volledig romantiseren. Reimer: “Veel jongeren hebben het beeld dat je zelf continu aan het feesten bent of dat het werk een en al glamour is. Wanneer deze jongeren voor het eerst

een lange showdag draaien, valt dit voor veel van hen ontzettend tegen. Door een werkplek te bieden waar mensen kunnen ervaren wat het is om op evenementen te werken, creëren we een win-winsituatie voor iedereen. De jongeren ervaren hoe het eraan toe gaat op evenementen en toekomstige werkgevers hebben er profijt van dat nieuwe werknemers al werkervaring in de praktijk hebben opgedaan. Mensen dienen uiteraard wel over een bepaalde werkethiek te beschikken om het in deze branche vol te houden. Wat mij betreft is dit de perfecte manier om talent te ontdekken. Mensen die willen doorgroeien, vallen op en worden geholpen bij het verwezenlijken van hun ambities.” ◾

Speciaal bier

De festivalindustrie is voortdurend aan verandering onderhevig en het vak van barcrew verandert mee. Moest de barman vroeger een biertje tappen, tegenwoordig worden er steeds meer soorten (speciaal) bier aangeboden. Reimer: “Doordat het assortiment op evenementen en festivals zich blijft uitbreiden, wordt er meer kennis gevraagd van het personeel. Dat kunnen we realiseren door middel van een uitgebreide opleiding in combinatie met de brouwers. Brouwerijen hebben er profijt van wanneer hun assortiment op de beste manier wordt aangeboden, dus wij werken goed met hen samen.”

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL MAART 2018

EBLIVE201803_solid_crew.indd 93

93

3/5/2018 12:09:26 AM


EBLIVE201803_advertenties28.indd 94

3/1/2018 11:16:40 AM


FOOD & BEVERAGE

SPECIAL

Event Catering doet al jaren waar het goed in is Event Catering BV is ooit begonnen als eenmanszaak met drie kleine verkoopwagens. Oprichter Rik de Nekker werd hierbij ondersteund door managers Daniel Vermeulen en Michel Hendriks. Anno 2018 kent het bedrijf dertien vaste medewerkers en is het jaarlijks actief op 150 evenementen in Nederland, Duitsland en Oostenrijk.

D

e kracht van Event Catering BV ligt in het verkopen van grote hoeveelheden drank en snacks op hoge snelheid, zonder daarbij de kwaliteit uit het oog te verliezen”, stelt eigenaar Rik de Nekker. “Ons motto? Doen waar je goed in bent. Wij concentreren ons op een relatief beperkt assortiment dat wij zelf uitbaten, met voornamelijk dranken, frites en snacks, hamburgers en diverse vleesproducten. Daarnaast werken wij met sub-ondernemers die een “ sterke eigen productlijn hebben. We hebben een aantal vaste contacten met foodtrucks en leveranciers van BBQ’s, ijs, fruit en pizza's.” Dankzij ruim twintig jaar ervaring op popfestivals, rockconcerten, sportevenementen, dorpsfeesten, autorally’s en SAIL-evenementen, is Event Catering BV in staat zeer omvangrijke evenementen te servicen. De Nekker: “Wij kunnen tot wel 300.000 bezoekers per dag voorzien van eten en drinken”.

Duurzaam Oog voor het milieu en duurzaamheid worden steeds belangrijker op festivals. Event Catering BV onderschrijft deze trend en is Cupking BV begonnen. Dit is een op zichzelf staand bedrijf, voortgekomen uit een samenwerking tussen Event Catering BV en Loudnoise. De missie van Cupking is om wat aan de vuilnisberg op festivals te doen en om het voortouw te nemen als het aankomt op groen en milieubewust. De Nekker: “Organisatoren kunnen bij ons bedrukte bekers bestellen en kunststof festivalbekers huren volgens een statiegeldbekermodel. In verschillende landen om ons heen is dit al verplicht. De bekers worden schoon gebracht en vies weer opgehaald, waarna we ze wassen in onze eigen wasstraat.”

'Bezoekers willen ondanks alle trends niet altijd gezond eten of drinken' De juiste foodbalans De Nekker ziet de vraag naar gezond eten toenemen, maar waarschuwt dat festivals zich hier niet blind op moeten staren: “Organisatoren willen vaak een breed aanbod publiekscatering voor een relatief laag bezoekersaantal, wat tot gevolg heeft dat alleen de gangbare producten lopen, en de overige een stuk minder. Al met al resulteert dat in hoge overheadkosten. Hierdoor verlaagt de organisator de waarde van zijn evenement qua pacht. Gelukkig beginnen organisaties zelf ook in te zien dat bezoekers ondanks alle duurzame trends niet altijd gezond willen eten of drinken. Een festival blijft een uitje. Snacks zullen dan ook

nooit verdwijnen, al worden er daarnaast altijd gezonde dingen aangeboden.”

Luxe burgers In plaats van het assortiment te verbreden, zoekt Event Catering BV liever de diepte op door bestaande producten te verbeteren. “We werken veel met luxe burgers, in verschillende soorten en maten. Daar is momenteel veel vraag naar”, aldus De Nekker. “Dit assortiment heeft de vorm en uitstraling die mensen kennen van een foodtruck, maar kent wel een hoge omloopsnelheid, speciaal voor grote festivals. De manier waarop de luxe burgers bereid worden, wordt ook steeds belangrijker.” ◾ WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

EBLIVE201803_Event_catering.indd 95

MAART 2018

95

3/5/2018 12:10:07 AM


House of Drinks biedt het complete pakket Het vorig jaar opgerichte House of Drinks wil uitgroeien tot de grootste en beste drankenleverancier binnen de festival en – evenementenindustrie. “Wij onderscheiden ons met hoogwaardige service, advies en innovatie.”

D

e oprichting van House of Drinks, een groothandel in beverage voor grootschalige festivals en evenementen, past in de brede strategie van moederbedrijf The Support Group. Die heeft als doel om de evenementenbranche verder te professionaliseren door bedrijven bij elkaar te brengen die stuk voor stuk expert zijn binnen hun vakgebied. Food & Beverage speelt daar een belangrijke rol in. General manager Ben van Oudheusden: “Met Your Productions heeft The Support Group een eigen barproducent in huis. Via SOLID levert men barpersoneel, een eigen drankengroothandel was er nog niet. De totstandkoming

96

MAART 2018

van House of Drinks completeert het geheel, waardoor we wat horea betreft een one-stop-shop kunnen zijn voor festivals en evenementen. Wij bieden het complete pakket.”

Onderscheidend vermogen De ambities van The Support Group en daarmee ook van House of Drinks worden niet onder stoelen of banken gestoken. Van Oudheusden, met zijn meer dan zeventien jaar ervaring in de horeca, heeft als hotelier, cruisemanager en restauranthouder gewerkt en kent het klappen van de zweep: “Iedereen kan blikjes cola inkopen en vervolgens weer verkopen, dat is niet zo heel span-

nend. Wij onderscheiden ons in zaken als hoogwaardige service, advies en innovatie. Alleen zo kunnen we deze branche naar een hoger niveau tillen en het evenementenlandschap verder operationeel professionaliseren. Daarin willen wij met House of Drinks dé drankenleverancier binnen de industrie worden.” Afgezien van tapbier, levert House of Drinks praktisch alle soorten drank op festivals en events. Het bedrijf bestrijkt het hele traject, van de inkoop, klaarmaken van dranken en het vullen van de koelcontainers, tot de levering op de dag voor de start van het evenement. Na afloop worden de containers weer opgehaald en gaan de producten die over zijn terug.

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

EBLIVE201803_house_of_drinks.indd 96

3/5/2018 12:29:32 AM


FOOD & BEVERAGE

SPECIAL

Exclusieve drankjes en innovaties House of Drinks biedt in overleg bepaalde dranken op unieke wijze aan op festivals en evenementen. “Wij zijn voortdurend met partijen als Red Bull, Coca-Cola en Bacardi aan het praten over de vraag hoe we producten op een evenement nóg beter weg kunnen zetten", aldus Van Oudheusden. We stellen onszelf voortdurend de vraag: hoe kunnen we blijven innoveren met het aanbod? Zo zijn we in staat op een festival een speciale bar in te richten waar je een mixdrankje kunt kopen dat alleen op dat festival verkrijgbaar is. Op die manier kunnen producenten nieuwe producten uitproberen en festivals hun gasten een onderscheidend element aanbieden. Een ander voorbeeld zijn modules waar liefhebbers met hun pasje of pinkaart bepaalde drankjes kunnen halen of zelf maken. Op deze manier zijn er veel meer soorten drank af te nemen.” Weer een andere innovatie die Van Oudheusden graag onder de aandacht brengt, is een nieuw bierpompsysteem van ICEK. Via dit systeem gaat het bier vanuit de bierwagen sneller naar de tap, zonder dat temperatuurverlies optreedt. “Waar voorheen het bier opwarmde naar zes à zeven graden doordat het een langere weg moest afleggen, blijft het bier nu constant op een temperatuur van vier graden. Daarnaast is er nog maar een grote bierwagen nodig en kost het minder elektriciteit. Met andere woorden; de kwaliteit van het bier wordt er beter door en de toepassing is duurzamer. Een win-winsituatie voor organisator, festivalganger en milieu. Het geeft aan dat we continu met partners bezig zijn hoe we onze diensten en producten naar een hoger plan kunnen brengen.”

Adviseren en trends signaleren 2018 zal voor House of Drinks in het teken staan van omzetgroei. Door de kleine marges heeft het bedrijf naar eigen zeggen alleen bestaansrecht bij een groot volume. Van Oudheusden: “Wij zijn in 2017 gestart en ons volume wordt dit jaar met 50% verhoogd. Dat moet in 2019 nog een keer gebeuren. Voor nu focussen we ons op Nederland, maar daar willen we dan ook de grootste drankengroothandel in de evenementen-industrie worden.” Op de vraag hoe het aanbod er precies uit gaat zien, heeft House of Drinks geen invloed. Organisaties stellen namelijk zelf het drankenpakket samen. Dat betekent niet dat het bedrijf geen adviserende rol speelt. “Wij scannen voortdurend met partners en organisatoren de markt. Als wij bijvoorbeeld een nieuwe wodka kennen waarvan we veel verwachten, dan

'Wij zijn, in tegenstelling tot veel andere bedrijven of brouwerijen, altijd bereikbaar. Zeven dagen per week' tippen we die. En als organisatoren met bepaalde wensen naar ons toe komen, kunnen we ze er op attent maken dat een bepaald drankje veel handelingskosten met zich meebrengt. Dat is net zo goed onze taak”, stelt Van Oudheusden. Ook het signaleren van trends heeft House of Drinks hoog in het vaandel staan. Van Oudheusden: “Wij organiseren regelmatig sessies met klanten, horecapartijen en mensen uit de branche om trends te bespreken en producten te testen. Zo zien we dat het fenomeen zelf-tappen in opkomst is. Dat is niet zo vreemd, want mensen houden er niet van om in de rij te staan. De vraag is of zoiets ook in Nederland gaat werken, en hoe een dergelijk systeem er dan uit zou komen te zien. In elk geval blijven we met onze partners in gesprek over de be-

leving van de festivalbezoeker, en hoe we deze kunnen optimaliseren.”

Altijd bereikbaar Uiteindelijk is service het allerbelangrijkste volgens Van Oudheusden. Hij ziet het dan ook als een sport om altijd naar behoefte te leveren. “Het geeft een kick om van tevoren alles goed te regelen en tegelijkertijd tijdens een evenement scherp te blijven. Dat er een nalevering mogelijk is als een voorraad sneller op dreigt te raken dan gepland, is van levensbelang voor een organisatie. En wij zijn, in tegenstelling tot veel andere bedrijven of brouwerijen, altijd bereikbaar, zeven dagen per week. Tijdens grote klussen heb ik altijd een paar mensen en een chauffeur stand-by staan, en de telefoon gaat nooit uit. Dat doet niemand ons na.” ◾ WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL MAART 2018

EBLIVE201803_house_of_drinks.indd 97

97

3/5/2018 12:30:09 AM


FOTO: BART HEEMSKERK

FOTOMOMENT

Lifetime Achievement Award Jan Smeets, directeur en medeoprichter van Pinkpop, ontving tijdens de traditionele perspresentatie van het festival in Paradiso een Lifetime Achievement Award 2018. Deze award wordt incidenteel uitgereikt door het bestuur van de Vereniging Nederlandse Poppodia en -Festivals (VNPF).

D

e Liftetime Achievement Award is bestemd voor professionals uit de popsector die met hun carrière een grote bijdrage leveren en/ of hebben geleverd aan de popsector. Uit het VNPF-rapport over Jan Smeets: 98

MAART 2018

“Hij is pionier. Jan Smeets heeft aan de wieg gestaan van het niet meer weg te denken Pinkpop, maar daarmee ook aan het zeer veelzijdige festivallandschap dat Nederland nu rijk is. […] Praten over Pinkpop is praten over de popmuziek-

geschiedenis van Nederland. Erasmus, Willem van Oranje, Michiel de Ruyter, Spinoza, Max Havelaar, Anne Frank, De Stijl. Jan Smeets en Pinkpop horen in dit rijtje thuis en behoren, wat de VNPF betreft, tot de canon van Nederland.” ■

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

EBLIVE201803_Fotomoment.indd 98

3/1/2018 4:38:06 PM


WISTJEDAT? ... er in Nederland meer dan 500 muziekuitgeverijen zijn?

... alle winnaars van een Buma Award 2016 door uitgevers werden vertegenwoordigd? ... er een opleiding voor de ‘Muziekuitgever’ in Nederland is? Check de Alsbach Opleiding: http://www.vmn.nl/opleiding

... een ‘synch’ staat voor ‘synchronisatie’ en dit staat voor de koppeling tussen beeld en geluid? ... een productiemuziek uitgeverij zowel de publishing rechten als de masterrechten vertegenwoordigt?

... er in Nederland meer dan 1000 mensen werkzaam zijn bij muziekuitgeverijen? ... er in Nederland in 2016 meer dan 7 miljard streams zijn uitgekeerd aan de rechthebbenden? ... de omzet van Buma/Stemra voor 75% gegenereerd wordt met Anglo-Amerikaans repertoire?

... ruim 95% van de Nederlandse werken zijn ondergebracht bij een muziekuitgeverij? ... de componisten Vangelis (o.a. “Conquest Of Paradise”) en Matt Simons (o.a. “Catch & Release”) beiden bij Buma/Stemra aangesloten zijn?

... je samples officieel moet clearen en een publisher je hierbij kan helpen?

...de NMUV in 2017 25 jaar bestond?

EBLIVE201803_advertenties29.indd 99

3/1/2018 11:17:55 AM


Ontdek ook de ongekende mogelijkheden van MECC Maastricht

Nieuwsgierig? Bel Danny Hulscher +31 6 23 50 89 92

Beyond Boundaries

MECC CORP17 RBR adv EB LIve A4 0218 v2.indd 1 EBLIVE201803_advertenties6.indd 100

www.mecc.nl

26-02-18 - wk 9 09:08 3/2/2018 11:38:07 AM


Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.