Reformatorisch Dagblad by Erdee Media Groep

min. 5°, max. 10°

Herziene Statenvertaling bestaat een jaar.

Nog geen spoor van vermiste leerlingen Driestar College.

Steeds minder atheïsten NEW HAVEN – Het christendom groeit wereldw d sneller dan alle andere godsdiensten. Dagel ks komen er 83.000 christenen b . Het aantal nietreligieuzen en atheïsten neemt daarentegen iedere dag met 1000 af. Dat bl kt uit het onderzoek ”Status of Global Mission 2012” van het Amerikaanse t dschrift International Bulletin of Missionary Research (IBMR), waarover het Duitse magazine Katholisches gisteren berichtte. Sinds de val van het communisme in de jaren negentig is religie bezig met een opmars, concluderen de onderzoekers. Niet alleen het christendom groeit, ook het aantal aanhangers van een „kleine” godsdienst zoals het jodendom neemt toe. Dagel ks komen er 250 joden b . Telde deze godsdienst in 1970 ongeveer 11 miljoen aanhangers, nu z n dat er b na 15 miljoen. Daarmee zit het jodendom b na weer op het niveau van voor de Holocaust t dens de Tweede Wereldoorlog. Uit de c fers van het IBMR bl kt verder dat van de b na 7 miljard wereldburgers zich ruim 2,3 miljard christen noemen. Met 83.000 nieuwe christenen per dag groeit deze godsdienst het snelst. Daarna volgt de islam met 79.000 nieuwe aanhangers per dag. In totaal z n er b na 1,8 miljard moslims. Met ruim 950 miljoen aanhangers is het hindoeïsme de derde godsdienst. Er komen dagel ks 37.000 hindoes b , vooral in India. Terw l de godsdiensten we-

Godsdienst ■ Onderzoek: Aantal nietreligieuzen en atheïsten neemt wereldwijd af. ■ Christendom snelst groeiende godsdienst. ■ Aantal zendelingen neemt iedere dag met drie af. ■ Dagelijks 270 christelijke martelaren.

KOBLENZ – De Duitse stad Koblenz houdt de adem in. Morgen worden drie niet-ontplofte bommen uit de Tweede Wereldoorlog onschadel k gemaakt. Uit voorzorg moet de helft van de 100.000 inwoners het huis verlaten.

reldw d groeien, neemt het aantal niet-religieuzen en atheïsten steeds verder af. Wereldw d noemen 658 miljoen mensen zich niet-religieus of agnost en 138 miljoen atheïst. Dat aantal neemt dagel ks af met 700 respectievel k 300 mensen. De Amerikaanse studie noemt het geboortec fer als belangr kste reden voor de groei van de verschillende godsdiensten. Bekeringen spelen een veel minder belangr ke rol. Volgens het onderzoek telt het christendom wereldw d ongeveer 42.000 kerkengenootschappen en groepen. Die komen samen in b na 5,2 miljoen gemeenten. Met b na 1,2 miljard leden is de Rooms-Katholieke Kerk de grootste denominatie. Daarna volgen protestanten (426 miljoen), onafhankel ke kerken (378 miljoen), orthodoxen (271 miljoen), anglicanen (87,5 miljoen) en overige christenen (35,5 miljoen). Met 31.000 nieuwe leden per dag is de Rooms-Katholieke Kerk de snelst groeide christel ke groepering. De onafhankel ken (24.000) en protestanten (20.000) volgen daarna. De jaarl kse ”Status of Global Mission”, die voor de 28e keer versch nt, geeft ook c fers over B belverspreiding. Christenen hebben dit jaar meer dan 71 miljoen B bels verspreid. Dat z n er 195.000 per dag. Het totaalaantal B bels in de wereld ligt op 1,74 miljard. Wereldw d z n er 400.000 zendelingen actief. Dat aantal neemt echter iedere dag met drie af. Aan 2 miljard mensen is nog nooit het Evangelie verkondigd. Daarnaast hebben 2,68 miljard mensen wel eens over Jezus Christus gehoord, maar geloven ze niet in Hem. Het aantal christenen dat vanwege het geloof de marteldood sterft, neemt steeds verder af. In 1970 waren dat er nog 377.000 per jaar; in 2000 ongeveer 160.000. Het aantal christel ke martelaren ligt nu op zo’n 100.000 per jaar. Dat z n er 270 per dag.

Onderzoek International Bulletin of Missionary Research naar bevolking en religie. 100

138 miljoen

14,9 miljoen

Toename/afname per dag

en iljo

70 60

iljoen

2,3 miljard

50 40

iljo 2m

30 20

Niet-religieuzen

Foute gegevens aangeleverd namens Mauro DEN HAAG (ANP) – Degenen die zich om Mauro Manuel hebben bekommerd, leverden foute gegevens namens en over de jongen aan. Dat heeft een woordvoerder van minister Leers voor Immigratie en Asiel gisteravond bevestigd naar aanleiding van berichten van RTL. RTL meldde dat Mauro, de 18-jarige Limburgse asielzoeker die hier graag wil bl ven, begin 2010 al een Angolees paspoort heeft gekregen. Ook werd een andere achternaam dan Manuel gehanteerd, namel k die van z n vader. Verder is er sprake van een andere geboortedatum.

-20

00 -3

-7

00 13 .8

-10

37 .0 0

Hindoes

0 00

Atheïsten Joden

.0 0

Moslims

Boeddhisten

Christenen

1,6 miljard

De evacuatie van de b na 50.000 inwoners is een enorm karwei. „De evacuatie van de

accent

pluspunt

puntkomma

Alcohol en kind foute combinatie.

Op pelgrimstocht naar Santiago.

Jolanda Zwoferink zeeft elke Bachnoot.

©RD, Alex van pijkeren

verschillende stadsw ken ligt op schema”, aldus gisteren een woordvoerder van het speciaal ingericht coördinatiecentrum ”Luftmine Koblenz” in de Duitse pers. De gemeente heeft in de te evacueren w ken 40.000 yers verspreid met de nodige aanw zingen. Zo moet iedereen morgenochtend om uiterl k 09.00 uur z n huis uit z n. Voordat mensen hun huizen verlaten, moeten ramen en

deuren goed gesloten worden en eventueel de rolluiken neergelaten. Bewoners wordt ook gevraagd om hun alarminstallatie af te zetten om vals alarm te voorkomen. Niet alleen bewoners van huizen moeten op last van de politie hun woningen uit, ook een gevangenis, twee ziekenhuizen en zeven bejaardenhuizen dienen te worden ontruimd. T dens de ruiming van de explosieven worden de vier

snelwegen rond Koblenz voor verkeer afgesloten. Ook voor het scheepvaart- en treinverkeer is Koblenz morgen niet te bereiken. De drie projectielen z n de afgelopen dagen door de extreem lage waterstand van de R n aan de oppervlakte gekomen. De grootste van de drie bommen is maar liefst 3 meter lang en weegt 1,8 ton. Het betreft een zogenaamde ”blockbuster” – een van de grootste bommen

die door de Britten in de Tweede Wereldoorlog boven steden werden afgegooid. De springlading van de bom zorgde voor een enorme luchtdrukverplaatsing waardoor op grote schaal vernielingen werden aangericht. De bom werd gebruikt in combinatie met brandbommen. De ”blockbuster” is waarsch nl k afgegooid b de luchtaanval van 6 november 1944, toen de Britten het centrum van Koblenz platbombardeerden.

Onstuimig Vanmiddag naar Duitsland wegtrekkende regen, gevolgd door buien vanaf zee. Iets luwende wind. Morgen voornamel k in de noordel ke helft buien. Meer weernieuws: Puntkomma pag. 18.

D mooiste De k kerstreizen Boek nu! beter-uit.nl b

Waar is die bank? BERL N (ANP/AFP) – Een rechtbank in de Duitse stad Osnabrück heeft gisteren een 57-jarige overvaller tot zeven jaar cel veroordeeld. De man overviel in mei met een speelgoedpistool een gebouw waarvan h dacht er een bank in was gevestigd. Het was hem kennel k ontgaan dat de bank al zeventien jaar geleden uit het pand weg was en dat er nu een prakt k voor fysiotherapie in zat.

Compensatieregeling RK-Kerk van start UTRECHT – De eerste v ftig slachtoffers van seksueel misbruik binnen rooms-katholieke instellingen kunnen nu een schadevergoeding aanvragen. De compensatieregeling van de Rooms-Katholieke Kerk ging gisteren van start. De schadevergoeding kan afhankel k van de ernst van het misbruik variëren van 5000 tot 100.000 euro. De kerk moet dat geld dan betalen. Zie ook pag. 2.

Opnieuw doden bij geweld in Syrië CAÏRO – In Syrië z n gisteren weer doden gevallen b protesten tegen het bewind van president Bashar al-Assad. Oppositionele coördinatiecomités repten over zeker dertien doden, onder wie twee minderjarigen en een vrouw. Volgens de VN z n er in het Arabische land al meer dan 4000 doden gevallen sinds de opstand in maart begon. Zie ook pag. 5.

Wellink: Nationalisatie ING was zeer riskant KOBLENZ – In de Duitse stad Koblenz worden morgen drie bommen uit de Tweede Wereldoorlog onschadelijk gemaakt. De aanleg van een buffer van zandzakken rond de in de Rijn gelegen Foto ANP projectielen was gisteren zo goed als klaar. De zandzakken wegen elk ongeveer 1000 kilo.

Miniem respect voor zondagsrust oudjaar Regioredactie

APELDOORN – Er z n geen signalen dat gemeenten met een orthodox-christel ke signatuur de eindejaarsfeesten afgelasten vanwege de zondagsrust. Wel is de eindt d van de festiviteiten soms iets vervroegd.

x 1000

8m 46

658 m

Kabinet blij met beweging in eurostandpunt Frankrijk.

Buitenlandredactie

Religie wereldwijd Wereldbevolking (7 miljard)

zaterdag 3 december 2011, 41e jaargang nr. 209

Half Koblenz ontruimd om oude bommen

Wereldw d onderzoek naar religie Kerkredactie

www.refdag.nl

PRIJS PER NUMMER € 1,70 / ZATERDAG € 2,30

DIRECTEUR: IR. B.VISSER − HOOFDREDACTEUR: W. B. KRANENDONK

Dat bl kt uit een inventarisatie door deze krant. In de Brabantse gemeente Aalburg, waaronder het dorp Veen, stoppen de festiviteiten om 03.00 uur zondagochtend, een uur eerder dan t dens de vorige jaarwisseling. In Urk moet de cafés om 02.00 uur dicht. In Elburg moet de muziek eerder uit dan vorig jaar: 04.30 uur. Feestgangers op het plein

voor het gemeentehuis in Woudenberg moeten ook een uur eerder naar huis. Bovendien stelt de gemeente uit respect voor de zondagsrust eisen aan de muziek en het volume ervan. Toch z n er ook gemeenten in de zogeheten biblebelt die –vooralsnog– geen rekening houden met de zondagsrust. Genemuiden heeft daarover nog geen afspraken gemaakt met de jeugd. Neder-Betuwe, Oud-Be erland en Ridderkerk veranderen hun beleid voor de komende jaarwisseling niet. In het Betuwse Kesteren gaan de nieuwjaarsfeesten de hele nacht door. Zie ook pag. 7: ”Zondagsrust Nieuwjaar geen thema”.

Pentagon acht vertraging JSF-productie nodig WASHINGTON (ANP/RTR) – Met de productie van het gevechtsvliegtuig Lockheed Martin F-35, beter bekend als de Joint Strike Fighter (JSF), moet kalmer aan worden gedaan. B proeven vertoont het toestel

een heleboel scheuren en andere zwakke plekken, zei een topman van het ministerie, schout-b nacht David Venlet, gisteren tegen de internetpublicatie AOL Defence. Het Pentagon heeft Venlets uitlatingen inmiddels bevestigd.

(Advertentie)

De woning zoals u die wenst begint toch bij een goede kavel op een geweldige locatie?! www.kavels-nunspeet.nl

de media. En dat leidt onherroepelijk tot verwarring bij kinderen, zo werd betoogd. Want hoe kunnen kinderen in Sinterklaas blijven geloven als er ineens twee van blijken te zijn? In wélke Sinterklaas moeten ze dan geloven? Nu is er rond het sinterklaasfeest eigenlijk ieder jaar wel een relletje. Of het nu de huidskleur is van de Pieten, het gebruik van de roe, of het kruis op de mijter van de Sint; er is altijd wel wat te discussiëren rond 5 december. Je zou trouwens, kennis genomen hebbend van alle beroering over de opmerking van een minister en het optreden van Sinterklaas, kunnen stellen dat we juist blij moeten zijn dit soort commotie. Blijkbaar is er in dit land de energie en de tijd om uitgebreid te discussiëren over een opmerking van een minister en over de manier waarop het sinter-

klaasfeest gevierd moet worden. Toch lijkt er vooral bij het tumult rond Sinterklaas meer aan de hand te zijn. De commotie over de Sint zegt iets over de worsteling van dit land met de rol van religie in het publieke domein én de godsdienstige opvoeding van kinderen. Al geruime tijd wordt, zeker vanuit de politiek, alles op alles gezet om iedere vorm van religie uit het maatschappelijk leven te bannen. En als het gaat om kinderen staat voor veel pedagogen een religieuze opvoeding gelijk aan indoctrinatie. Juist in zo’n klimaat past het echter heel goed dat eens per jaar die religie in de persoon van Sinterklaas vanuit het museum de straat op wordt gereden. Een religie die origineel moet líjken, maar dat in wezen niet is. Kinderen mogen er een paar jaar

Zie ook pag. 3: ”Defensie: Test-JSF’s volgens planning”.

Zie ook pag. 9. (Advertentie)

Een stap verder www.visser-visser.nl

(Advertentie)

accountants belastingadviseurs

Krimpen aan den IJssel T 0180-591581 I www.spek.nl

Ja, ik neem een abonnement op het Reformatorisch Dagblad

Opvoeding, religie en Sinterklaas De afgelopen week stond het onderwerp opvoeding volop in de schijnwerpers. Zo ging de minister van Onderwijs, Van Bijsterveldt, op veel lange tenen staan met haar opmerking dat ouders meer bij de opvoeding van hun kinderen en de school betrokken moeten zijn. Haar pleidooi lokte een storm van protest uit van vooral boze werkende moeders die haar advies betuttelend en onzinnig noemden. De felheid van de reacties maakt misschien wel duidelijk dat ze een gevoelige snaar heeft geraakt. Gisteren ontstond er ineens nog een heel andere bron van onrust rond de zorg voor het kinderwelzijn. De uniciteit van Sinterklaas stond ineens op het spel. De vroegere nationale Sinterklaas, die dit jaar met pensioen is gegaan, kondigde namelijk aan toch weer als Sint te willen optreden in

Venlet is in het Pentagon als programmadirecteur belast met het JSF-project. Volgen Venlet hebben de omvang van de defecten die het afgelopen jaar z n geconstateerd en de kosten om ze te repareren het Pentagon verrast. „De meeste (problemen) z n klein. Maar als je ze b eenveegt en k kt naar de plekken waar ze zich in het vliegtuig bevinden en hoe moeil k die te bereiken z n nadat je het vliegtuig hebt gekocht, zuigen de kosten de adem uit je longen”, zei Venlet tegen AOL Defence. Lockheed Martin heeft nog niet op de uitlatingen van Venlet gereageerd. Het bedr f heeft inmiddels 117 toestellen afgeleverd of in aanbouw.

DEN HAAG – Nationalisatie van ING was wel erg riskant geweest. Een wet die in het geheim was voorbereid voor een dergel k scenario was op zich goed, maar tegel k kun je je afvragen of dit een werkbare wet was, zei oud-president Nout Wellink van De Nederlandsche Bank (DNB) gisteren voor de parlementaire enquêtecommissie-De Wit.

in geloven, maar volwassenen weten natuurlijk wel beter. Kinderen van ouders die gewoon de waarheid over Sinterklaas vertellen, hebben van al deze problemen trouwens geen last. Ze schrikken niet van een tweede of een derde Sinterklaas, omdat ze weten dat de Sint niet bestaat en zijn Pieten evenmin. De eventuele cadeautjes zijn gekocht door vader of moeder, de pepernoten komen uit de winkel en het paard komt gewoon uit de manege. Minster Van Bijsterveldt heeft absoluut gelijk als ze zegt dat betrokkenheid van ouders bij hun kinderen uiterst belangrijk is. De opvoeding kun je nooit uitbesteden, of in deeltijd doen. Betrouwbaarheid, eerlijkheid en consistentie zijn echter niet minder belangrijk. Niet alleen rond 5 december, maar altijd.

RD Volledig Proefabonnement van 9 weken € 32,50. Negen weken voor € 32,50 en aansluitend een doorlopend abonnement: RD Volledig Jaarabonnement met jaarbetaling (incasso) € 297,–* RD Volledig Jaarabonnement met maandbetaling (incasso) € 24,95*

bewogen en betrokken

Stuur de krant naar: Naam: Adres: Postcode/Plaats: Tel.: E-mail: Bankrekeningnummer: Handtekening: Reformatorisch Dagblad, Abonneeservice, Antwoordnummer 92.7300 AB Apeldoorn * Deze tarieven gelden t/m 30 september 2012. Dit bedrag is inclusief de korting voor incasso.

RK-Kerk begint compensatie Vergoeding voor slachtoffers misbruik Kerkredactie

UTRECHT – De compensatieregeling voor slachtoffers van seksueel geweld in de RoomsKatholieke Kerk (RK-Kerk) is gisteren ingegaan. De eerste v ftig slachtoffers kunnen nu een schadevergoeding aanvragen. Dat maakte het Meldpunt Seksueel Misbruik in de Rooms-Katholieke Kerk gisteren bekend. De slachtoffers van seksueel misbruik in rooms-katholieke instellingen kr gen een brief met informatie over de compensatieregeling. Daarin staat ook de regeling voor erfgenamen vermeld. Die is alleen van toepassing voor de partner en kinderen van het overleden slachtoffer. De schadevergoeding kan al naar gelang de ernst variëren van 5000 tot 100.000 euro. De kerk moet dat geld dan betalen. Ruim honderd slachtoffers hebben zich tot nog toe gemeld. Van de eerste v ftig is hun aanklacht de afgelopen maanden gegrond verklaard. Enkele tientallen anderen kr gen binnenkort bericht. Het gaat b de compensatieregeling om slachtoffers b wie het misbruik als minderjarige heeft plaatsgevonden. Onder hen zitten veel mannen die als kind

Misbruik ■ Compensatieregeling voor slachtoffers seksueel geweld in RK-Kerk ingegaan. ■ Eerste vijftig slachtoffers kunnen nu schadevergoeding aanvragen. ■ Schadevergoeding voor slachtoffer varieert van 5.000 tot 100.000 euro.

op internaten z n misbruikt. Voorzitter van de compensatiecommissie is Bart Holthuis, advocaat in Deventer en voormalig voorzitter van de Vereniging van Letselschade Advocaten. De eerste berichten over seksueel misbruik binnen roomskatholieke instellingen in Nederland kwamen vorig jaar naar buiten. De Rooms-Katholieke Kerk maakte vorige maand bekend met een nanciële regeling te komen voor mensen die als minderjarige slachtoffer z n geworden van misbruik. Oudminister Deetman, voorzitter van een commissie die onderzoek doet naar seksueel misbruik binnen rooms-katholieke instellingen, presenteert op 16 december z n eindrapport. De commissie-Deetman houdt daarna op te bestaan. Slachtoffers z n dan voor contact, advies en vragen aangewezen op andere organisaties, zoals Slachtofferhulp. De commissie-Deetman heeft slachtoffers uitgenodigd voor een besloten b eenkomst op 17 december in de Utrechtse Jaarbeurs. Deetman zal onder meer ingaan op vragen en opmerkingen van mensen die zich b de onderzoekscommissie hebben aangemeld als slachtoffer. H sprak al eerder met de slachtoffers. In samenwerking met dagblad Trouw organiseert Academic Forum (Tilburg University) op 19 december een studiedag over misbruik binnen de RoomsKatholieke Kerk. Dan zal ook de bundel ”Grensoverschr dingen geduid. Over seksueel misbruik in katholieke instellingen” worden gepresenteerd.

zaterdag 3 december 2011 PAGINA 2

Kerk en Godsdienst

Reformatorisch Dagblad

Van marechaussee tot predikant Ds. A. D. Goijert met emeritaat Jan van Reenen

N KERK – T dens z n beroepsleven heeft ds. A. D. Go ert van alles aangepakt. H was marechaussee, zendingsvoorlichter, godsdienstleraar en predikant. Z n studeerkamer getuigt van z n reizen over de hele wereld. De herinneringen z n hem dierbaar, maar het meest hecht h aan het bord met daarop het woord ”Rehoboth”, boven de voordeur van z n huis in N kerk. „De Heere heeft ruimte gemaakt.” „M n vrouw en ik geloven dat we hier een plek hebben gekregen”, zegt ds. Go ert. „Ik ben bl dat ik de eindstreep heb mogen halen. De laatste jaren waren moeizaam. In 2005 ben ik een jaar uitgevallen door een reactionaire depressie en in 2008 nog eens zo’n periode door een gezwel in m n hoofd.” De predikant van de hervormde gemeente te Bunschoten ging op 6 november met emeritaat. Arie Dirk Go ert werd op

10 november 1946 geboren in Utrecht. H wilde marechaussee worden. Z n moeder zei tegen hem: „Jochie, j het leger in? Wat moet er van je terechtkomen?” Ds. Go ert: „Ze heeft niet gel k gekregen. Toen ik marechaussee was, kreeg ik oog voor God. Het gebeurde in een wereld waarin het vreemd was dat iemand in de B bel las. Het was een ingr pen van bovenaf.” H werkte op Schiphol, b Paleis Soestd k en in Amsterdam. In de hoofdstad kreeg h te maken met de rellen in de jaren zestig en zeventig. „In die t d was er nog geen mobiele eenheid. Als er een rel was, moest de marechaussee erop af. Als we werden opgeroepen, steeg er een gejuich op. We wilden graag iets doen om de orde te handhaven. Maar zodra we uit de combi sprongen, vlogen de stenen en etsbellen ons om de oren en was het niet zo leuk meer.” In z n vr e t d zat h in de B bel te studeren. Z n collega’s noemde hem ”de dominee”. Ds. J. van Sliedregt, toen voorzitter van de Gereformeerde Zendingsbond, vroeg hem in 1973 om voorlichter te worden.

Zes jaar lang was Go ert dagel ks op pad voor deze zendingsorganisatie. H vertelde over de zending maar een zendeling was h niet, ook al keek h rond in Kenia en Indonesië. Intussen had h z n preekconsent gehaald en trok h het land door om te preken. In 1979 werd h , als z instromer, docent godsdienst op de Rehobothschool in Elburg. „De jongeren kwamen graag b me in de les. Ik denk dit kwam door de spontane en ontspannen manier waarop ik met hen omging. Eens zei een jongen dat h op boksen zat. Dat kon ik ook en ik nodigde hem uit voor een bokspart tje voor in de klas.” Later, t dens z n predikantschap, pro teerde h van de opgedane ervaring in de omgang met de jeugd. „Catechisanten hadden ergens al verschillende catecheten weggepest, toen de kerkenraad m vroeg. De eerste de beste les zette ik een jongen op de gang om duidel k te maken wie de baas was. De week daarna hoorde ik de jongens tegen elkaar zeggen: „Met deze moet je uitk ken, want h waarschuwt niet alleen maar.” Je moet vriendschappel k met

Meditatie Vlees geworden

de jongelui omgaan, maar niet te lief voor hen z n.” Predikant werd h ook niet op de gewone manier. Go ert maakte gebruik van een eenmalige mogel kheid voor hulppredikers om toegelaten te worden tot de predikantsstudie. Achteraf constateert h dat het werk dat h vóór het predikantschap deed, er een voorbereiding op was. H diende twee gemeenten: Eemnes (1988) en Bunschoten (1993). In Bunschoten zette h met de christel ke gereformeerden jeugdwerk op. Samen met ds. J. Westerink, die daar toen christel k gereformeerd predikant was, reed h t dens de opening daarvan op een tandem van de ene kerk naar de andere. „Reformatorische kerken hoeven niet samen te gaan, maar ze moeten wel meer met elkaar

■ „Ik nodigde hem uit voor een bokspartijtje voor in de klas”

samenwerken, b voorbeeld op het gebied van jeugdproblematiek.” Ds. Go ert is een doener. Zo zette h zich in de jaren tachtig in voor het Shaare Zeedekziekenhuis in Jeruzalem, organiseerde reizen naar Israël, etste 7000 euro b elkaar voor Rwanda en deelde er B bels uit. De predikant maakt sinds jaren deel uit van het bestuur van de Hervormde Mannenbond; ook is h bestuurslid van de Stichting Steun Messiasbel dende Joden. T dens z n afscheidsdienst preekte ds. Go ert over de tekst: „De genade van de Heere Jezus Christus, de liefde van God, en de gemeenschap van de Heilige Geest z met u allen. Amen.” Ds. Go ert: „We moeten de aandacht gericht houden op de drie-enige God. H gaat door met Z n werk, ook in deze moeil ke t d. Dat heb ik zelf ook zo mogen ervaren. H heeft m n leven geleid, dwars door alles heen. Het orgel speelde t dens de afscheidsdienst: „Ik weet niet waarom Gods gena aan m ook werd betoond en H m , gans onwaardig mens, steeds zo veel liefde toont.” Dat is m uit het hart gegrepen.”

APELDOORN – Het bestuur van de stichting Herziening Statenvertaling heeft besloten na te gaan of het mogel k is de kanttekeningen van de Statenvertaling „pasklaar” te maken voor de Herziene Statenvertaling (HSV). „Het gaat daarb zowel om een aanpassing aan de tekst van de HSV als om een hertaling in hedendaags Nederlands.” Dat meldt de bestuursvoorzitter van de stichting HSV, ds. H. Russcher, in het deze week verschenen nummer van De Waarheidsvriend (orgaan van de Gereformeerde Bond in de Protestantse Kerk in Nederland). B w ze van proef is inmiddels met verschillende B belboeken begonnen. De bedoeling is dat de tekst van deze herziene kanttekeningen via de website statenvertaling.nu wordt gepubliceerd. Later wordt besloten of het zinvol is om te komen tot een uitgave in boekvorm. Het stichtingsbestuur kr gt regelmatig de vraag wat het met de kanttekeningen van de Statenvertaling doet. Een terechte vraag, aldus ds. Russcher. „De Statenvertaling is immers niet los te zien van deze kanttekeningen. Ze bevatten een schat aan informatie, waarmee B bellezers ook in deze t d hun winst kunnen doen. Met het versch nen van de HSV z n de kanttekeningen b de Statenvertaling zeker niet onbruikbaar geworden. Het is wel zo dat ze niet naadloos b de HSV aansluiten. Zo is b voorbeeld een aanzienl k aantal kanttekeningen in de HSV-tekst verwerkt en daarmee overbodig geworden.” Morgen is het een jaar geleden dat de HSV in Dordrecht werd gepresenteerd, in twee uitgaven: de basiseditie en de huisb bel. Daarna kwamen een huwel ks-

■ Uitgever Aangeenbrug: We zijn permanent aan het herdrukken

A refdag.nl/hsv

Aurelius Augustinus, bisschop te Hippo (”Sermo 191”, 410)

Beroepingswerk

A refdag.nl voor actueel beroepingswerk.

Ds. Veldhuizen 25 jaar predikant Kerkredactie

WOUDENBERG – Ds. A. H. Veldhuizen uit Woudenberg herdenkt vandaag dat h 25 jaar predikant is. Albertus Hendrik Veldhuizen werd op 18 december 1939 geboren in Maartensd k. H werkte als catecheet en pastoraal werker en vanaf 1976 als hulpprediker in Herkingen. In 1986 werd h daar, via de overgangsbepaling voor hulppredikers, predikant in deze hervormde gemeente. In de jaren daarna stond ds. Velduizen te Ouderkerk aan den ssel (1987) en te W k b Heusden (1993). De predikant ging in 2001 met emeritaat.

A refdag.nl/misbruik

b bel, een kerkb bel, een kerkbankb bel en een parallelb bel SV-HSV gereed. Na de zomervakantie verscheen de schoolb bel voor gebruik op scholen en in het kerkel k jeugdwerk. „De verkoop van de verschillende uitgaven overtrof de verwachtingen”, aldus ds. Russcher. Uitgever D. L. Aangeenbrug van Jongbloed beaamt het succes, maar is terughoudend als het gaat om exacte verkoopc fers. „We hebben met het bestuur van de HSV afgesproken vooralsnog geen aantallen te noemen. Wel is de vraag nog steeds zo groot dat we daar lang niet aan kunnen voldoen. We z n permanent aan het herdrukken.” De HSV wordt inmiddels breed gebruikt, stelt de uitgever vast. „Naast de achterban van de Gereformeerde Bond en de Christel ke Gereformeerde Kerken, waar h eigenl k algemeen geaccepteerd is, vindt de HSV ook binnen de Hersteld Hervormde Kerk en de Gereformeerde Gemeenten veel aftrek, maar dan alleen voor thuisgebruik – ik schat wel 70 respectievel k 50 procent. Daarnaast wordt de HSV vooral in evangelische gemeenten behoorl k massaal gebruikt. In confessionele gemeenten is het gebruik beperkter.” De populairste edities z n volgens Aangeenbrug de basiseditie met de special cover en de editie met psalmen, ook met de special cover. Wat nog volgt voor de Kerst, is een ”vivellaeditie” in het grote formaat van de huisb bel. Ds. Russcher meldt dat er in de toekomst ook een HSVkanselb bel op voorintekening beschikbaar komt. Verder z n er plannen voor een jongereneditie, met daarin onder meer een uitgebreide inleiding met leestips en afzonderl ke behandeling van theologische of praktische thema’s. Een ander toekomstig project is de uitgave van een studieb bel. Basis daarvan is de ”ESV Study Bible”. De bedoeling is dat deze niet alleen uit het Engels wordt vertaald, maar ook wordt toegesneden op de Nederlandse context.

In de hemel voedt Christus de engelen, hier op aarde lijdt Hij als een klein kind honger. Daar blijft Hij voor de volmaakte machten Brood dat niet opraakt, hier kan Hij als alle pasgeborenen niet zonder voeding van melk. Daar doet Hij het goede, hier verdraagt Hij het kwade. Daar sterft Hij nooit, hier verrijst Hij na Zijn dood en schenkt Hij de stervelingen het eeuwige leven. God is mens geworden. De Heere heeft het bestaan van een slaaf aangenomen, opdat de mens zich naar de Heere keert. De Bewoner en Grondvester van de hemel heeft op aarde gewoond.

NED. GEREF. KERKEN Beroepbaar gesteld: Kand. M. G. Rietkerk te Zoetermeer, die een beroep heeft aangenomen naar Zoetermeer (samenwerkingsgemeente Ngk/cgk).

Bestuur HSV overweegt uitgave kanttekeningen Kerkredactie

„En het Woord is vlees geworden.” Johannes 1:14a

(Advertentie)

NIJKERK – Ds. A. D. Goijert: „Toen ik marechaussee was, kreeg ik oog voor God. Het gebeurde in een wereld waarin het vreemd was dat iemand in de Bijbel las. Het was een ingrijpen van Foto RD, Anton Dommerholt bovenaf.”

Kerkelijke pers

Kerkblad Noorden / Theologia Reformata

Kerkblad v/h Noorden

„Bent u een Jood?” vroeg de oude rabb n hem. „Neen”, zei dr. T. Brienen. In het christel ke gereformeerde Kerkblad voor het Noorden beschr ft de emeritus predikant een „wondere ontmoeting” in Jeruzalem. „In het hotel, waar we verbleven, vroegen we waar dichtb een synagoge was. „Wel”, zei de receptionist, „u gaat dit hotel uit, slaat de bocht om en dan na zo’n 500 meter vindt u het vanzelf.” Zo deden we en zagen rechts een gebouw met veel licht en de deuren w d open. Daar zal het wel z n. W erop af. We stapten binnen en de overste, de koster van de synagoge, ontving ons. We vertelden dat we de dienst mee wilden maken. „Ach”, zei h , „u bent in een bejaardentehuis. We houden hier wel dienst, doch we murmelen maar wat met onze oude stemmen. Wel hebben we hier een oude rabb n in ons midden van over de negentig jaar. Wilt u een levendige dienst b wonen, dan moet u even verder gaan aan de overkant. Daar is een grote synagoge met een jonge, enthousiaste rabb n als voorganger.” „Dank u”, zei ik, „maar ik wil toch even uw oude rabb n groeten.” Dat kon en h nam ons mannen mee naar de synagogeruimte. De vrouwen konden naar de vrouwenafdeling. Dat deden z onder leiding van m n vrouw. Ze vonden er kinderspeelgoed en op één van de tafeltjes

ASSEN – „Mijn vrouw nam het en het was... ”Bartje” uit het Drentse land. Het was in het Hongaars vertaald en in Boedapest uitgeFoto RD, Anton Dommerholt geven.”

een boekje. M n vrouw nam het en het was... ”Bartje” uit het Drentse land. Het was in het Hongaars vertaald en in Boedapest uitgegeven. Vermoedel k door Joden uit Hongar e meegenomen naar Jeruzalem. Daar kon een oma, t dens de synagogedienst van de mannen, een kleinkind hebben voorgelezen uit Bartje; onder andere: ”Bartje bidt niet voor brune bonen!” W werden naar de mannenafdeling gebracht en daar stond ik voor de oude rabb n met een lange baard, zittend te midden van z n bejaarde broeders. Ik reikte hem de hand. H keek m aan en vroeg: „Bent u een Jood?” „Neen”, zei ik. „Dan een christen?” „Ja”, was m n antwoord. „Bent u ook een overtuigd christen?” „Met hart en ziel”, was m n reactie. Toen –u had dit moeten zien en meemaken– nam de

oude rabb n z n stok, tilde zich overeind, stak de beide handen vlak voor m omhoog en riep uit: „De Messias, H komt er aan!” Ook ik stak m n handen omhoog en zei –het ging allemaal in het Engels– „de Messias, H ís ook al gekomen!” „Amen”, klonk het uit z n oude mond en h ging weer zitten. W schudden elkaar de hand, namen afscheid van de broeders in deze synagoge en vonden even later de andere, volle synagoge met de jonge, levendige rabb n. Een wondere ontmoeting – om nooit te vergeten!”

Theologia Reformata

B na een jaar verbleef h met z n gezin in de Verenigde Staten. In het theologisch t dschrift Theologia Reformata blikt prof. dr. G. van den Brink terug. „Ik eindig met enkele voorzichtige observaties. Ener-

z ds gaat de secularisatie ook aan de VS niet voorb . De mainline churches verliezen zonder uitzondering leden, en soms in rap tempo. De kerkgang (niet per se de religiositeit) onder jongeren neemt geleidel k aan af. Het atheïsme manifesteert zich krachtig, zeker ook in een tamel k liberale universiteitsstad als Princeton is. Toch is het allemaal niet –of in elk geval nog niet– zo dramatisch als in onze context. (...) Het is wat m betreft ontzettend spannend of de VS uiteindel k alsnog massaal het ontkersteningstraject van Europa zal inslaan (b immigrantenbevolkingen vinden veranderingen immers vaak een jaar of v ftig later plaats), of dat men bl vend in staat zal z n de secularisatie-these naar het r k der fabelen te verw zen. Het kan nog beide kanten op gaan. Veel onderzoeksbureau’s meten een teruggang van christel ke invloeden. Maar de betrokkenheid b kerk en christel k geloof in een stad als New York bleek onlangs nog verrassend te z n gegroeid, en dat kwam niet alleen door de aanslagen op de Twin Towers. (...) Hoe het ook z , het was een b zonder voorrecht om de frisse lucht van dit land, de spirit of freedom een t d te mogen inademen, de enorme ruimten te ervaren die de Pilgrim Fathers zonder het te weten openlegden, en kennis te maken met de b zondere weg die de Here God in dit continent met z n kerk is gegaan en nog gaat.”

ZoGezegd „Als het aanbod de christen niet meer zint, gaat h stampvoetend weg.”

tegelijk weinig hartelijk zijn voor Arabische geloofsgenoten, aldus dr. Ramachandra.

moet zorgen voor warme voeten, goed zitten-

„Het woord is als een kapmes dat een weg baant door de jungle. Het licht je b en toont je een weg, waar misschien nog niemand ging.”

de stoelen en goed werkende toiletten. Als dat

In het maandblad Kerk in Den Haag staat een

alles niet naar de zin is, vertrekt de kerkganger,

column over advent. „Tijdens Advent wachten

op zoek naar een betere kerk.

we op het verlossende Woord.”

„Ik leef temidden van schurken, maar m n Zaligmaker is gestorven tussen twee moordenaars.” moest doen op de galeien. Gelezen in De

„Nieuwe orgels worden nog nauwel ks gebouwd in Nederland. Maar er z n uitzonderingen. Op de Veluwe verr st het ene na het andere.”

Wachter Sions, weekblad van de Gereformeer-

Het Nederlands Dagblad schrijft over het

de Gemeenten in Nederland.

nieuwe Mense Ruiterorgel in de Adullamkerk

In het Friesch Dagblad (20 november) schrijft de Arnhemse kerkplanter Rick Jansen over de consumptiementaliteit in de kerk: De dominee moet zorgen voor een goede preek. De koster

Uitspraak van een hugenoot die slavenwerk

van de gereformeerde gemeente in Barneveld.

„Ik zie een groep mensen in de openlucht b een, en dan arriveert de predikant met z n mobieltje, H vouwt z n kansel uit en h preekt.”

„Hetzelfde onderzoek van het SCP stelt dat een onevenredig groot deel van de vr willigers in onze samenleving lid is van een kerk.”

Een columnist in het gereformeerd vrijge-

Dr. A. Plaisier, scriba van de Protestantse Kerk

maakte blad Nader bekeken schrijft over het

in Nederland, laat in het Christelijk Weekblad

mobieltje, de mobiele preekstoel, gebruikt in

„een ander geluid” horen over recente cijfers

de tijd van vervolging. Een mobiele preekstoel

dat het vertrouwen van Nederlanders in de

zou het opnieuw goed doen, nu in steeds meer

kerken gedaald is tot 35 procent.

kerken de preekstoel gaat ontbreken.

„De ervaring met geloofsoverdracht heeft ons in de loop der eeuwen drie vuistregels geleerd: 1. vroeg beginnen, al met 2 à 3 jaar; 2. regelmaat en integratie; 3. consistentie en consequentie.” In het Nieuw Israëlietisch Weekblad (NIW) gaat rabbijn R. Evers in op de vraag „hoe wij

„Het aparte is dat lmmakers wel willen vertellen dat de duivel en demonen bestaan.” Arnoud Proos belicht in Daniël, tijdschrift van de Jeugdbond Gereformeerde Gemeenten, de boodschap achter de ilm. Het bestaan van God wordt ontkend in ilms en de kerk komt er vaak slecht van af, concludeert hij.

Wim Dorsman schrijft in de nieuwsbrief van

„Het Jozef-syndroom. Men voelt zich in de put der nietsigheid en vergetelheid geworpen, afgewezen, onbegrepen, dood verklaard, en gelooft daar van de weeromstuit steeds sterker in, waarna men in de wanhoop trappelende zelf de put steeds dieper maakt.”

de leefgemeenschap Elim over een toespraak

Het is een probleem dat je steeds meer onder

van dr. Vinoth Ramachandra uit Sri Lanka.

kerkmensen aantreft, aldus dr. T. H. van der

Christenen in het Midden-Oosten merken dat

Hoeven in Confessioneel (blad van de Confessi-

wij bidden voor de bekering van moslims, maar

onele Vereniging binnen de Protestantse Kerk).

onze eigen identiteit kunnen handhaven in de moderne maatschappij.”

„Is het een idee om rond de Kerst eens een broeder of zuster uit een ander land b u thuis uit te nodigen?”

Defensie: Test-JSF’s volgens planning DEN HAAG (ANP) – Een moge l ke vertraging van de eerste series JSFgevechtsvliegtuigen hoeft geen gevolgen te heb ben voor de levering van twee Nederlandse testtoestellen. Dat heeft het ministerie van De fensie gisteren laten weten. Een Amerikaanse topman van het JSFprogramma riep gisteren op de productie te vertragen omdat het toestel scheurtjes vertoont. Producent Lockheed Martin levert naar verwachting voor augustus 2012 het eerste Neder landse testtoestel en in maart 2013 het tweede. Het ministerie zegt dat het geen signalen heeft gekregen dat die leveringen wor den uitgesteld. Viceadmiraal David Venlet zei gisteren dat het beter is de pro ductie van de F35 Lightning II, zoals het vliegtuig of cieel heet, te vertragen. Uit tests bl kt dat het vliegtuig meer scheurtjes en potentiële zwakke plekken ver toont dan wensel k. De meeste problemen z n volgens Venlet klein. „Maar als je ze b eenveegt en k kt naar de plekken waar ze

Gevechtsvliegtuig ■ Ministerie van Defensie verwacht geen vertraging levering testtoestel JSF. ■ PvdA-Kamerlid wil desalniettemin opheldering over mogelijke vertraging. ■ Minister Hillen gaat volgend jaar naar het Pentagon en Lockheed Martin.

zaterdag 3 december 2011 PAGINA 3

Binnenland

Reformatorisch Dagblad

Cohen: de meest Joodse aller achternamen René Zeeman

AMSTERDAM – „Cohen is een naam die allerlei reacties oproept. Goede en minder goede. Ze vragen wel eens: Wat betekent die naam eigenl k?”

zich in het vliegtuig bevinden en hoe moeil k die te bereiken z n na aanschaf, zuigen de kosten de adem uit je longen”, zei Venlet. H benadrukte dat de veilig heid en de prestaties niet in het geding z n. De gebreken kun nen er echter wel voor zorgen dat onderdelen van het airframe, de dragende constructie, minder lang meegaan. Venlet noemt het achteraf een vergissing dat de eerste productietoestellen al van de band lopen terw l het vlieg tuig nog volop wordt getest. Het Pentagon bestelde dit jaar dertig toestellen. Dit aantal loopt ieder jaar op, totdat volgens planning vanaf 2017 jaarl ks meer dan 200 vliegtuigen wor den afgeleverd. De Amerikanen willen ruim 2400 F35’s. De pr s bedraagt in totaal 382 miljard dollar, omgerekend 283 miljard euro. Pas na 2015 neemt Neder land een besluit over de de ni tieve vervanging van de Neder landse F16’s, eventueel door de veel modernere JSF. Tweede Kamerlid E sink van de PvdA wil opheldering over de mogel ke vertraging van de productie van de JSF. „Er z n problemen met de sensoren en de schietstoel en ik kan zo nog tien andere dingen noemen”, stelt ze. Ook het probleem met het airframe was volgens haar al langer bekend. Minister Hillen van Defensie gaat begin volgend jaar naar het Pentagon en Lockheed Martin. H laat zich dan op de hoogte stellen van de ontwikkelingen.

In het Joods Historisch Mu seum in Amsterdam staat b de tentoonstelling ”M n naam is Cohen” de vraag centraal in hoeverre iemands identiteit en imago worden bepaald door een achternaam. Daniel Cohen en Mischa Cohen fotografeerden en interviewden daarvoor 25 Amsterdamse naamgenoten. Het resultaat z n 25 prachtige foto’s en verhalen. Verschillende dragers van de naam Cohen z n er verguld mee dat ze zo heten. De student Gen Cohen (1980) b voorbeeld is een van hen. „M n vader komt oorspronkel k uit Ma rokko. ”Cohen” betekent voor m dat ik een warm persoon ben. Ik ben een trotse Israëli sche Jood en iedere keer dat ik

me aan iemand voorstel, getuigt m n naam van m n Joodse afkomst.” De fotografe Lois Cohen (1991) staat door een fout b de bur gerl ke stand of cieel geregi streerd „als Coen. Zonder de h. Ooit koop ik die h er weer b .” Er bestaan overigens tientallen varianten op de naam Cohen. Kaplan b voorbeeld is er een, maar ook Kahn en Kagan. Cohen betekent priester en is dus een afstammeling van Levi, de zoon van Jakob. Levi en z n nageslacht droegen verantwoor del kheid voor de dienst in de tempel. Aäron, achterkleinzoon van Levi, broer van Mozes,

■ „Zeggen dat je niet Joods bent, voelt als verraad aan je voorouders”

werd ”koheen gadol”, in het Nederlands hogepriester. Al diens nakomelingen in de man nel ke l n z n ”kohaniem”, ofwel priesters, meervoud van ”koheen”. Onderzoekers die zich afvroe gen of er een genetische basis te vinden was voor dit erfel ke priesterschap, vonden een ver zameling genetische ”markers” b Asjkenazische en Sefardische Joden die ze het Cohen Modal Haplotype (CMH) noemden, de standaard genetische signatuur van de Joodse priesterfami lie. Anders dan andere Joden bezit het overgrote deel van de ”kohaniem”dit CMH. Veel dragers van de meest Joodse aller achternamen beschouwen zichzelf niet meer als Joods, al worden ze door de buitenwereld zo gezien. Gepensioneerd drugsonderzoe ker Peter Cohen (1942) is een van hen. „M n ouders wilden na de oorlog Joods leven, maar ze wisten er niets van af en stuurden m langs de rabb nen

om te ”lernen”. Na m n bar mitswa besloot ik: zo, nu heb ik wel genoeg gedaan aan het Jodendom.” Journaliste en presentatrice Clairy Polak zei vorige week vr dag b de of ciële opening van de tentoonstelling dat een Jood door z n achternaam nooit los komt van z n achtergrond. „Een Joodse achternaam kan leiden tot veel verwarring, niet in de laatste plaats b de drager ervan: hoe Joods ben ik eigen l k? M n moeder was het niet, m n grootvader bekeerde zich in Theresienstadt tot het chris tel k geloof, zelf geloofden we niet, we deden niet aan Joodse gebruiken. Nou ja, we aten wel eenmaal per jaar matses, maar met Pasen, niet met Pesach. Maar zeggen dat je eigenl k helemaal niet Joods bent, voelt een beetje als een ontkenning die gel kstaat aan het verraad van Petrus. En het voelt ook een beetje als een verraad aan je voorouders.” B na alle geïnterviewden as

sociëren hun achternaam met de Tweede Wereldoorlog en het antisemitisme. Androgologe Thea Cohen (1946): „Vooral niet opvallen was het devies. En dus niet te koop lopen met je Joodse achtergrond. Dat heeft te maken met het oorlogsleed van m n ouders.” Journalist Iris Cohen (1985) zegt het zo: „De naam Cohen heeft voor m een b zondere kracht, maar ook een zwaarte. M n vader is net als m n opa heel wantrouwig en soms voelt het alsof de oorlog ook aan m is doorgegeven. Ik kwam als student in AmsterdamWest te wonen en moest een stickertje invullen met m n naam, voor b de deurbel. Toen vroeg ik me even af: Vind ik het nou wel jn dat iedereen weet dat hier een Cohen woont?” De tentoonstelling ”M n naam is Cohen. De invloed van een ach ternaam” is tot en met 11 maart te zien in het Joods Historisch Museum in Amsterdam.

DEN HAAG – Minister Opstel ten (Veiligheid en Justitie) staat nog steeds achter z n besluit om het evaluatierapport ”Cir culaire wapens en munitie” van augustus 2010 niet zodra h er kennis van nam door te sturen naar de Kamer. Uit het stuk vielen nog geen de nitieve verbeterpunten te destil leren, zo heeft de bewindsman de Kamer gisteren geschreven. Een Kamermeerderheid van SP, PVV, VVD, PvdA, GroenLinks en SGP wil de minister binnenkort over de kwestie aan de tand voe len, zo bleek donderdag. In het rapport waarschuwen deskundigen dat geestel k in stabiele personen te gemakkel k in het bezit kunnen komen van vuurwapens. Een halfjaar na het versch nen ervan richtte de su icidale en geestel k verwarde Tristan van der V. in een winkel centrum in Alphen aan den R n een bloedbad aan.

Dat Opstelten het rapport ook toen nog niet openbaar maakte, komt omdat h eerst een gede gen beeld wilde kr gen van de verlofverleningen rond vuurwa pens in dit concrete geval. Aan de Onderzoeksraad Voor Veilig heid, die naar aanleiding van het drama een onderzoek instelde naar de naleving van de Neder landse wapenwet, stelde Opstel ten het rapport wel beschikbaar. Pas nadat ook het rapport van de raad klaar was, kon h alles „in onderlinge samenhang” be zien en heeft h direct een aan passing van de richtl n wapens en munitie aangekondigd, aldus Opstelten. Eerder genomen maatregelen zouden volgens hem hooguit van t del ke aard z n geweest. Bovendien hadden die tot ver warring kunnen leiden en effec tief toezicht en controle kunnen bemoeil ken. Het aangevraagde debat moet nu duidel k maken of de Kamer genoegen neemt met de uitleg die Opstelten in z n brief geeft.

(Advertentie)

Bezoek de sfeervolle winterfair in Dickensstijl bij De Beeldentuin! Donderdag

Vrijdag

Zaterdag

Donderdag

Vrijdag

Zaterdag

december

10.00 - 21.00 uur

10.00 - 17.00 uur

10.00 - 21.00 uur

10.00 - 17.00 uur

Entree € 4.50 (vanaf 14 jaar)

Tegen inlevering van deze advertentie

€ 1.50 korting op de entree

Oude Barnevelderweg 5 • Garderen • T (0577) 46 24 82

winterfairgarderen.nl

Geen spoor Driestarleerlingen Binnenlandredactie

GOUDA – Van de twee vermiste leerlingen van het Driestar College in Gouda is nog geen nieuwe informatie binnen gekomen. De twee z n waar sch nl k met het zogenoemde Efraïm Genootschap naar Israël vertrokken. Directeur Bergacker van het Driestar Collega in Gouda had gistermiddag nog geen nieuwe informatie gekregen over de reis van de twee leerlingen, hun moe der en hun oudere zus. „Voor ons is het afwachten.” De leerlingen (14 en 15) komen uit een gezin uit Woerdense Verlaat dat als vermist is opgegeven. „Je hoopt natuurl k niet op de allerergste dingen”, laat Bergac

ker weten. „Het is al erg genoeg als leerlingen onder psychologi sche druk door hun moeder wor den meegenomen.” De havoklas van een van de twee vermiste leerlingen heeft gistermiddag een kaart gestuurd naar het huisadres van het ge zin, waar de vader en een oudere broer achtergebleven z n. „Dat vind ik een heel hartverwar mend gebaar”, aldus Bergacker. „Er komt heel wat over hen heen.” Donderdag bevestigde Bergac ker dat de twee leerlingen sinds deze week niet meer op school z n verschenen. Een deel van het gezin hoort b de sekte van Heinrich van Geene, het omstre den Efraïm Genootschap. De politie heeft de zaak in on derzoek.

APELDOORN (ANP) – Het lande l ke alarmnummer 144 voor meldingen van dierenmishan deling wordt sinds de instelling vorige maand vr wel dagel ks door zo’n duizend mensen gebeld. Dat zei minister Opstelten giste ren b de installatie van de eer ste dierenagenten. De eerste 26 van in totaal 131 eerste dierenagenten dit jaar kregen op de Politieacademie in Apeldoorn hun certi caat uitge reikt. Het z n de eerste ”animal cops” die zich fulltime bezig gaan houden met de aanpak van dierenleed. Volgens Opstelten zullen in 2014 500 medewerkers van de politie zich volledig bezighou den met bestr ding van dieren leed. De minister was oprecht trots. „Het welz n van de dieren zal erb gebaat z n, of ze het nu beseffen of niet.”

NS laten reizigers bewust omrijden Binnenlandredactie

ROTTERDAM – De informatie voorziening van de NS t dens vertragingen is niet alt d volledig. Een persvoorlichter van de NS meldde gisteren in het AD dat het spoorbedr f reizigers soms een omweg laat maken om over volle stoptreinen te voorkomen. Reizigers die het advies van de omroepberichten b vertragin gen opvolgen, kunnen hierdoor tot een derde van de reist d lan ger onderweg z n. „Het kan niet anders. De capaciteit van de stop treinen is niet groot genoeg.” Door een storing b Woerden reden er gistermorgen wel stop treinen, maar geen sneltreinen tussen Utrecht en Rotterdam/ Den Haag. Reizigers die vanuit Amersfoort verder wilden reizen dan Utrecht, kregen te horen dat ze via Schiphol dienden om te reizen.

Opstelten: Rapport niet te laat verstuurd Redactie politiek

Opstelten: Iedere dag duizend bellers 1-4-4

Defensie heeft vaker last van lasterstralen DEN HAAG (ANP) – Niet alleen de burgerluchtvaart heeft steeds vaker last van mensen die met een laserstraal de pilo ten verblinden, ook Defensie kampt met dit probleem.

AMSTERDAM – Het huis waarin Anne Frank woonde voordat ze onderdook, wordt voor één dag opengesteld voor het publiek. De pand aan het Merwedeplein in Amsterdam, van 1933 tot 1942 het thuis van de familie Frank, is geheel gerestaureerd. Woningcorporatie Ymere stelt volgende week zaterdag maximaal 300 mensen in de gelegenheid om de woning te bezichtiFoto’s ANP gen.

Vitens bezorgd over vervuiling drinkwater LEEUWARDEN (ANP) – Drink waterbedr f Vitens maakt zich grote zorgen over de toene mende vervuiling van grond water als gevolg van mest. Vooral de waterwingebieden op de hoge zandgronden z n kwets baar, zo schreef Vitens gisteren aan staatssecretaris Bleker (Land bouw). Het drinkwaterbedr f moet al winputten verplaatsen, dieper grondwater winnen en water zuiveringen uitbreiden. In Nederland wordt 60 procent van het kraanwater gewonnen uit grondwater. Het mestbeleid van het kabinet zorgt volgens Vitens (5,4 miljoen aansluitingen) voor een verdere toename van de vervuiling en daardoor zullen de zuiverings kosten toenemen. De toename van de waterhard heid, verzuring en verhoogde sulfaat en zware metalenge halten leiden tot meer kosten. De maatregelen om dat tegen te gaan kosten nu al 15 miljoen euro extra. „De kosten worden natuurl k doorberekend aan de klant. Die is uiteindel k de dupe”, aldus een woordvoerder. Vitens wint in v f provincies op zo’n 100 plekken grondwater. De meest kwetsbare gebieden liggen in de Achterhoek en Twente.

Wandelgangen

Euthanasie kwam zó in oudheid niet voor

Addy de Jong

Formeel valt er niets tegen in te brengen. „Als de NVVE in Nederland een euthanasiekli niek wil oprichten of een soort vliegende euthanasiebrigade, kan de overheid dat niet ver hinderen”, betoogde minister Schippers van VWS woensdag in een overleg met de Tweede Kamer. Schippers heeft de in 2002 van kracht geworden euthana siewet aan haar kant. Daarin vinden we immers niets over de locatie waar euthanasie al dan niet in prakt k mag worden gebracht? Wel bevat de wet allerlei zorgvuldigheidscriteria: procedures die in acht moeten worden genomen voordat een arts iemand mag helpen z n of haar leven te beëindigen. Maar wáár het leven precies beëin digd wordt, in een ziekenhuis, in een kliniek of thuis (door een medicus van een ambulant team b voorbeeld), acht de wet niet relevant. Daarom heeft de VVD bewindsvrouw formeel gezien gel k. Materieel gezien valt er echter veel tegen in te brengen. Diverse Kamerleden deden dat deze week ook. En niet alleen van de drie christel ke frac ties. Ook SPwoordvoerder Van Gerven maakte kenbaar „grote

Werden in 2009 nog tien militai re piloten ‘aangestraald’, zoals dat in vaktermen heet, dit jaar is er al v ftig keer sprake geweest van verblinding door laserstra len. Dat meldde een woordvoer der van Defensie gisteren. „Het is een levensgevaarl ke ontwikkeling”, zegt luitenant kolonel Jan Koed k, hoofd sectie vliegveiligheid, in de Defensie krant. H heeft het zelf ook een keer meegemaakt. „Opeens was de hele cockpit groen. Seconden lang werd ik compleet verblind.” Volgens de zegsman komen de stralen soms uit achtertuinen of vanaf speeltuintjes. De coördina ten worden doorgegeven aan de politie en de marechaussee.

VAN GERVEN ...tunnelvisie... Foto ANP

bezwaren” te hebben tegen de initiatieven van de Nederlandse Vereniging voor een Vr willig Levenseinde (NVVE). Klinieken? Brigades? „Ik ben bang voor een soort van onherroepel k heid, voor een tunnelvisie”, aldus de oudhuisarts uit Oss. Wat h daarmee precies be doelt, is niet moeil k uit te leg gen. Op dit moment is het nog zo dat de huisarts veelal het eerste aanspreekpunt is b een euthanasieverzoek. Dat heeft onmiskenbaar een remmende werking op het daadwerkel ke aantal euthanasiegevallen.Huis

artsen hebben doorgaans een langdurige behandelrelatie met een patiënt en kennen diens levensomstandigheden. Dat geeft hun de gelegenheid om zorgvuldig af te wegen of een euthanasieverzoek vr willig en weloverwogen is gedaan. Macroc fers laten zien dat z die zorgvuldigheid ook in prakt k brengen. Van de naar schatting 9000 euthanasiever zoeken die er jaarl ks gedaan worden, worden er ‘slechts’ zo’n 3000 gehonoreerd. Omdat al die andere 6000 verzoeken buiten de zorgvuldigheidscri

teria van de wet vallen? Dat is niet aannemel k en stemt ook niet overeen met de observa ties van de NVVE. Deze komen erop neer dat het gros van de artsen, hoewel de wet dat niet verplicht stelt, vanuit een pr zenswaardige taakopvatting wacht met euthanasie tot er geen reële behandelperspectie ven meer z n. Dat die situatie gaat verande ren zodra er speciale euthana sieklinieken gaan verr zen, ligt voor de hand. Zeker, ook die klinieken zullen zich moeten houden aan de criteria van de euthanasiewet. Maar iedereen begr pt dat de grondhouding van waaruit iemand die wet leest en interpreteert, er veel toe doet. Ontstaan er eenmaal euthanasieklinieken, dan zul len die geneigd z n een verzoek tot stervenshulp in principe positief te bejegenen. Dat zou er wel eens toe kunnen leiden dat er straks veel meer dan 9000 verzoeken per jaar gedaan gaan worden en er daarvan ook meer geëffectueerd zullen worden. Dat we in Nederland die kant opgaan, l kt onverm del k. Als dit soort klinieken onder de huidige wetgeving niet tegenge houden kan worden en er geen Kamermeerderheid is die via nieuwe wetgeving de oprich

ting van dergel ke instellingen de pas wil afsn den, gáán ze er komen. En dat zou wel eens kunnen betekenen dat we naar een situ atie gaan waarin iedereen die, om wat voor reden dan ook, een einde aan z n leven wil maken, daartoe de nodige pro fessionele hulp kan kr gen. Het is de zelfbeschikkingsgedachte tot in haar uiterste consequen tie doorgevoerd. Velen vinden dat bepaald geen angstaanjagend idee. Iemand als de VVD’er Bolkestein verw st in dit verband graag naar de klassieke oudheid, een t dperk van hoogstaande beschaving waarin een w s mens als Seneca toch ook in vol bewustz n een einde aan z n eigen leven maakte. Toch mankeert er aan die vergel king veel. Seneca werd door Nero gedwóngen zelf moord te plegen. Die situatie heeft niets gemeen met de tegenwoordig zo populaire ”klaarz nmetlevengedachte”. Bovendien kan in onze moder ne, open en egalitaire samen leving datgene wat vroeger slechts door enkelingen en door een elite werd gepraktiseerd, breed beschikbaar komen voor iedereen. Dat maakt het post christel ke t dperk heel anders dan het prechristel ke.

Reformatorisch Dagblad

Familieberichten Lever uw familieberichten bij voorkeur schriftelijk aan. De aanlevertijden voor geboorte- en rouwadvertenties zijn: Maandag t/m vrijdag tot 9.00 uur op de dag van plaatsing. Zaterdagkrant tot vrijdag 18.30 uur.

Op 1 november j.l. mochten wij ons 50-jarig huwelijksjubileum herdenken. Mede namens onze kinderen en kleinkinderen zeggen wij allen, na de Heere, hartelijk dank voor de vele felicitaties en attenties die wij mochten ontvangen. Fam. J.S. Bouman-de Cloe Fresiastraat 19 4261 DK Wijk en Aalburg December 2011

â&#x20AC;&#x17E;Aangaande de dagen onzer jaren, daarin zijn zeventig jaren, of, zo wij zeer sterk zijn, tachtig jaren; en het uitnemendste van die is moeite en verdriet; want het wordt snellijk afgesneden, en wij vliegen daarheen.â&#x20AC;? Psalm 90 vers 10 Tot onze diepe droefheid is, na een langdurige ziekte, door de Heere uit ons midden weggenomen onze geliefde en zorgzame moeder

SUZANNA STEHOUWER-SCHEURWATER sinds 25 april 2008 weduwe van Gerrit Stehouwer

Tel. 055 - 539 04 99 Fax 055 - 542 48 02 E-mail: advertentierd@erdee.nl

in de leeftijd van 84 jaar. P.A. Stehouwer J. Stehouwer

Op Deo Volente donderdag 8 december 2011 hopen onze lieve (groot)ouders

Dick Schouten & Jenny Schouten-de Vree te gedenken dat zij 40 jaar geleden in het huwelijk zijn getreden. Wij wensen hen nog goede jaren samen toe. Arjan en Stieny

En Hij heeft tot mij gezegd: Mijn genade is u genoeg; want Mijn kracht wordt in zwakheid volbracht. Zo zal ik dan veel liever roemen in mijn zwakheden, opdat de kracht van Christus in mij wone. 2 Kor. 12 : 9 Na een arbeidzaam leven en vertrouwend op Gods beloften, die in Jezus Christus ja en amen zijn, heeft de Heere op Zijn tijd tot Zich genomen mijn lieve man, onze vader, bĂ¨be en ouwe bĂ¨be

RenĂŠ en Maasje Corine, Petra, Mariska, Anne-Marie, Dick

Dankbaar zijn wij voor wat hij voor ons is geweest.

Marja en Wim Jacco, Dick, Willard, Jennieke, Chris, Guido, Maria

Peter en Ilone Stephanie

Rianne en Henk-Jan Julian

Harderwijkerweg 135, 3852 AB Ermelo

Onze dank gaat uit naar alle medewerkers van Verpleeghuis â&#x20AC;?Salemâ&#x20AC;?, afdeling â&#x20AC;?Olijftakâ&#x20AC;?, te Ridderkerk, voor de liefdevolle verzorging van onze moeder gedurende de laatste weken. 1 december 2011 Paulusweg 53 3341 CS Hendrik-Ido-Ambacht Er is gelegenheid tot condoleren D.V. dinsdag 6 december van 19.30 tot 20.30 uur in de zaal van het kerkgebouw van de Oud Gereformeerde Gemeente, Onderdijkse Rijweg 214 te Hendrik-Ido-Ambacht.

LUBBERT ROMKES op de leeftijd van 82 jaar.

Niels, Verie, RhodĂŠ, Julia

Jannie Romkes-de Rooij Betty en Johannes Bakker Piet en Marijke Romkes Laura (in liefdevolle herinnering) en Frans Woort Bas en Cobie Romkes Leny en Bertus Loosman Hendrik en Karin Romkes

De rouwdienst zal D.V. gehouden worden woensdag 7 december om 10.30 uur in bovengenoemd kerkgebouw, waarna de begrafenis zal plaatshebben op de begraafplaats â&#x20AC;?Achterambachtâ&#x20AC;?, Achterambachtseweg 8b te Hendrik-Ido-Ambacht, om circa 12.00 uur. Indien u de rouwdienst wenst bij te wonen, wordt u uitgenodigd uiterlijk om 10.20 uur in de kerk aanwezig te zijn. Geen bloemen

Met droefheid geven wij u kennis dat de HEERE uit ons midden heeft weggenomen onze zeer geliefde, zorgzame moeder en oma

PLEUNTJE WILHELMINA HOOGENDIJK-VERLOOP sinds 7 april 2009 weduwe van Willem Hoogendijk in de leeftijd van 79 jaar. Nico Hoogendijk Lydi Hoogendijk-van der Spek Pauline en Vincent Henk, Lydia, Mark Marijke en Wim Niek, Julia Wilbert en Wiantha Bert Hoogendijk Jacoline Hoogendijk-Waalboer Hans en Pasqualle Liza Ridderkerk, 2 december 2011 Verpleeghuis Salem Correspondentieadres: N. Hoogendijk Coen Botrede 34 2901 CH Capelle aan den IJssel Gelegenheid tot condoleren D.V. woensdag 7 december van 19.30 tot 20.15 uur in de Moriakerk, Doormanstraat 12 in Capelle aan den IJssel. De rouwdienst zal gehouden worden D.V. donderdag 8 december om 10.30 uur in de Moriakerk, waarna omstreeks 11.45 uur de begrafenis zal plaatsvinden op begraafplaats Schollevaar, Burgemeester Schalijlaan 2 in Capelle aan den IJssel. Geen bloemen

Ieder die met ons heeft meegeleefd voor en na het overlijden op 5 oktober 2011 van onze moeder, schoonmoeder, grootmoeder en overgrootmoeder

Paulina van Brummelen-Baars

Klein- en achterkleinkinderen Vandaag 3 december is onze vader en opa

L.H. Karreman 90 jaar geworden. Van harte gefeliciteerd namens de dankbare kinderen en kleinkinderen Adrie en Jan v.d. Werken Marco en Marloes Leon Renco Rianne

zaterdag 3 december 2011 PAGINA

Aart en Jeanette Karreman Suzanne Lennart Rick Maurits

We wensen (o)pa en (o)ma van harte Gods zegen toe. Fam. L.H. Karreman Huiswerf 9, 4281 PJ Andel Tel. 0183 - 44 16 17

zeggen wij daarvoor hartelijk dank.

Urk, 2 december 2011 Wijk 3-83 8321 GB Urk

Kinderen, klein- en achterkleinkinderen

Er is gelegenheid tot condoleren in het rouwcentrum van â&#x20AC;?Draagt Elkanders Lastenâ&#x20AC;?, De Noord 6 te Urk - Maandag 5 december van 19.00 - 20.00 uur - En na de begrafenis De begrafenis zal plaatsvinden D.V. dinsdag 6 december op de algemene begraafplaats â&#x20AC;?De Vormtâ&#x20AC;? te Urk. Vooraf wordt er een rouwsamenkomst gehouden in de Maranatha kerk, Pyramideweg 66, 8321 CG Urk, welke aanvangt om 14.00 uur. Voorganger ds. H. Korving. De familie wordt op de dag van begrafenis vanaf 13.00 uur in het rouwcentrum De Noord 6 verwacht. Gelieve gepaste kleding

JOHANNA VAN DE WOESTIJNE-CIJSOUW

W. van de Woestijne en C. van de Woestijne-Wouters Neven en nichten Middelburg, 30 november 2011

AMERSFOORT GOUDA Sint-Joriskerk, Hof 1 Sint Janskerk Zaterdag 17 december Zaterdag 17 december Aanvang: 20.00 uur Aanvang 19.30 uur Kerstconcert Zangavond Con Forza Chr. Gem. Koor en Eiland Urk â&#x20AC;?Cantate Deoâ&#x20AC;? www.conforzaAALBURG GIESSENBURG o.l.v. Peter Eilander mannenkoor.nl UTRECHT Ger. Gem. in Ned. Vrije Evangelisatie m.m.v. Oud Ger. Gem. in Ned. Dinsdag 6 december NIJKERK de Til Chr. Regionaal Koor Jeruzalemkerk 19.30 uur Ger. Gem. Woensdag 7 december â&#x20AC;?New Voicesâ&#x20AC;? Hoek van Kapteynlaan Ds. M. Krijgsman HARDERWIJK Dinsdag 6 december 19.30 uur o.l.v. AndrĂŠ van Vliet Dinsdag 6 december Bediening H.D. Grote kerk 19.30 uur Ds. B. Reinders Hans de Vries, bas-bariton 19.30 uur Dinsdag 20 december Ds. M. Mondria Peter Eilander en AndrĂŠ Dhr. A.F.R. v.d. Veen â&#x20AC;&#x2122;s-GRAVENDEEL ALBLASSERDAM Kerstconcert van Vliet, orgel/vleugel OOSTERLAND Bijbellezing over Jona Oud Ger. Gem. in Ned. Herst. Herv. Gem. Christelijk mannenkoor Ds. L. WĂźllschleger, Oud Ger. Gem. in Ned. Langestraat 16a Donderdag 8 december Higgajon meditatie Donderdag 8 december Dinsdag 6 december 19.30 uur o.l.v. Peter Eilander VEEN Kaarten (â&#x201A;Ź 7,50 en kinde19.30 uur 19.30 uur Ds. A. Hoekman m.m.v. sopraan: Ger. Gem. ren t/m 12 jaar gratis) Dhr. R. Bakker Ds. Th.L. Zwartbol Maria den Hertog Woensdag 7 december zijn verkrijgbaar via Orgel: Johan van der Graaf ALPHEN AAN DEN RIJN 19.30 uur OUD-BEIJERLAND www.cantatedeo.nl of â&#x20AC;&#x2122;s-GRAVENHAGE Vrije toegang, collecte Ger. Gem. Ds. G. Pater Geb. N.P.B. tel.nr. 033 - 245 49 99 Oud Ger. Gem. Aanvang 20.00 uur Woensdag 7 december Donderdag 8 december Dinsdag 6 december BODEGRAVEN 19.30 uur 19.45 uur VEENENDAAL 19.30 uur Dorpskerk Ds. M. Mondria Ds. M. Pronk Petrakerk Ds. J. Goudriaan Dinsdag 6 december Woensdag 7 december HOUTEN (GBS-dienst) PUTTERSHOEK Aanvang 20.00 uur BARNEVELD 19.30 uur Sionkerk (Eikenhout 221) Oud Ger. Gem. in Ned. Zangavond Con Forza Oud Ger. Gem. in Ned. â&#x20AC;&#x2122;s-GRAVENHAGE Ds. D.J. Budding Vrijdag 16 december Donderdag 8 december www.conforzaDinsdag 6 december Kerkgeb. Ger. Gem. uit Elspeet Kerstconcert 19.30 uur mannenkoor.nl 19.30 uur Oude Boomgaardstraat 43 Grootkoor Jubilate Deo Ds. T. Klok Ds. P. van Veen Woensdag 7 december Woudenberg BODEGRAVEN WOUDENBERG 19.30 uur ROTTERDAMo.l.v. Marco den Toom â&#x20AC;?Comite Herleving Parallelweg 136 BRAKEL Ds. A.A. Egas en IJSSELMONDE m.m.v. gebed voor IsraĂŤlâ&#x20AC;? Woensdag 7 december Ger. Gem. Ds. W. Silfhout Ger. Gem. (interkerkelijke) bidstond Johan Bredewout (vleugel) 19.30 uur Dinsdag 6 december Bidstond voor IsraĂŤl Thaborkerk Kees Alers (fluit) voor het heil voor IsraĂŤl Ds. B.G. Ippel van de 19.30 uur Collecte IsaĂ¤c da CostaReyerdijk 41 Linde Schinkel (solist) Donderdag 8 december Vrije Ger. Gem. in Ned. Ds. P. Melis fonds en Deputaatschap Donderdag 8 december Bert Kruis (orgel) om 19.30 uur te Werkendam IsraĂŤl v.d. Ger. Gem. 19.30 uur Mijndert van Doezelaar in kerkgeb. Ger. Gem. BUNSCHOTEN/ Ds. A. Schot (koorsolist) Dronensingel 2 HILVERSUM SPAKENBURG Aanvang 20.00 uur Ds. J.P. Boiten spreekt Herv. Evang. op G.G. SCHERPENISSE Oud Ger. Gem. in Ned. Toegangsprijs â&#x201A;Ź 12,50 over: Het gebed voor Calvijn Vrije Herv. Gem. Donderdag 8 december Voorverkoop â&#x201A;Ź 10,00 IsraĂŤl en de Bijbelse Luthersekerk Donderdag 8 december 19.30 uur Tel. 0341 - 26 61 50 toekomstverwachting Bergweg 6 19.30 uur Ds. H. Molendijk ALBLASSERDAM pauleggermont Ev. P. Pols spreekt over: Woensdag 7 december Ds. C.L. Onderdelinden Extra collecte Onesiforus Grote Kerk @kpnmail.nl Het gebed voor IsraĂŤl 19.30 uur uit Rijssen Cortgene 8 www. en onze schuld Ds. Tj. de Jong Zaterdag 10 december EDE jubilatedeowoudenberg.nl tegenover IsraĂŤl SCHEVENINGEN uit Staphorst CD-presentatie Oud Ger. Gem. in Ned. Aansluitend ontmoeting Kinderen tot 12 jaar gratis Oud Ger. Gem. in Ned. Laatste dienst van dit jaar. â&#x20AC;?De roem van N. Spoorstraat 19 met koffie! Westduinweg 194K vrije genadeâ&#x20AC;? Dinsdag 6 december Beperkte boekentafel Donderdag 8 december HOOGEVEEN Liederen van 19.30 uur aanwezig 19.30 uur Ger. Gem. KAMPEN Joh. Groenewegen Dhr. R. Bakker Ds. A. Kort Woensdag 7 december Bovenkerk GORINCHEM Mannenensemble Ethan 19.30 uur Instr. Kerstklanken! Grote kerk SINT PHILIPSLAND o.l.v. Johan Adriaanse EDE Ds. J. van Belzen ~sfeervolle instr. Vrijdag 9 december Oud Ger. Gem. in Ned. Organist: Jan Rozendaal Ned. Herv. Sionkerk kerstmelodieĂŤn~ Advents-/Kerstconcert Dinsdag 6 december Spreker: Proosdijerveldweg 70 KAMERIK Nog niet eerder gehoord! Chr. Sliedrechts 19.30 uur Ds. M. van Kooten Woensdag 7 december Geref. Centrum Zaterdag 10 december Mannenkoor â&#x20AC;?Ichthusâ&#x20AC;? Ds. A. Kort Mis dit niet! 19.30 uur Hallenhuis 4 Collecte voor Janneke o.l.v. Martin Zonnenberg Aanvang: 19.30 uur Ds. J. de Jong Dinsdag 6 december ST. PHILIPSLAND GalvaĂľ-Hulst Herv. Gem. Zangver. Toegang vrij uit Ede 19.45 uur Oud Ger. Gem. in Ned. (bv) Harm Hoeve (orgel) Vox Jubilans Opbrengst voor SEZ Winteravonddienst Dhr. P. Lissenburg Woensdag 7 december Johan Bredewout (vleugel) o.l.v. AndrĂŠ van Vliet 19.30 uur Arjan & Edith Post Annelies Schep, sopraan KAMPEN EDE AMERSFOORT Ds. A.P. v.d. Meer (trompet) Harm Hoeve, orgel Bazuinkerk Oud Ger. Gem. St. Joriskerk, Hof 1 Duo Friends Aanvang 20.00 uur Stichting Sola Scriptura SPRANG-CAPELLE â&#x20AC;?Schaapswegâ&#x20AC;? Vrijdag 16 december (viool & panfluit) Toegang â&#x201A;Ź 6,Woensdag 7 december Ger. Gem. Woensdag 7 december Aanvang: 20.00 uur â&#x201A;Ź 10,- p.p. voorverkoop Kaartverkoop: 19.30 uur Zondag 4 december 19.30 uur Kerstconcert â&#x201A;Ź 12,50 p.p. aan de kerk www. Ds. W.J. Teunissen 9.30 uur Ds. J. Goudriaan Chr. Waddinxveens t/m 12 jaar gratis! mannenkoor-ichthus.nl Bijbellezing Leesdienst Mannenkoor Aanvang: 15.00 uur! Tel. 0184 - 69 19 96 19.00 uur EDERVEEN â&#x20AC;?De Gouwestemâ&#x20AC;? LOENEN A/D VECHT selectief@solcon.nl Ds. L. Blok Oud Ger. Gem. in Ned. o.l.v. Martin Mans GOUDA Oud Ger. Gem. in Ned. www.veelzijdiginmuziek.nl Dinsdag 6 december m.m.v. Young Ladies Psalmzangavond Donderdag 8 december SPRANG-CAPELLE 19.30 uur Choir â&#x20AC;?Hadassahâ&#x20AC;? Ger. Gem. in Ned. 19.30 uur Ger. Gem. Ds. J. van Belzen o.l.v. Ria Kalkman Stationsplein 17 Ds. P. van Veen Woensdag 7 december Collecte GBS MagrĂŠ & MagrĂŠ, KAMPEN Zaterdag 10 december Bed. Sacr. H. Doop 19.30 uur orgel / piano Bovenkerk Aanvang 19.30 uur Ds. L. Blok Jantine Kalkman, trompet ELSPEET Zaterdag 10 december Opening en meditatie: NIEUW-BEIJERLAND Kaarten verkrijgbaar via: Herst. Herv. Gem. Advent met STOLWIJK Ds. A. Schultink Herst. Herv. Gem. Festivo Klassiek Woensdag 7 december jongerenkoren! Ger. Gem. Organist: AndrĂŠ van Holst Dijkstraat 2 Hendrik v. Viandenstr. 21, 19.30 uur selectief@solcon.nl Donderdag 8 december Toegang vrij Woensdag 7 december Amersfoort Ds. C.M. Buijs www.veelzijdiginmuziek.nl 19.30 uur Allen hartelijk welkom 19.30 uur www.degouwestem.nl Bijbellezing Allen hartelijk welkom! Stud. J. van Laar Collecte St. Adullam Ds. J.D. Heikamp GELDERMALSEN Oud Ger. Gem. in Ned. Tielerweg 39 Dinsdag 6 december 19.30 uur Leesdienst

NIEUW-LEKKERLAND Herst. Herv. Gem. Maranathakerk Mattenbies 1 Donderdag 8 december 19.30 uur Ds. N. den Ouden Bijbellezing

URK Oud Ger. Gem. in Ned. Woensdag 7 december 19.30 uur Ds. T. Klok Bijbellezing

Voor uw blijken van medeleven, hetzij persoonlijk of schriftelijk, ondervonden na het voor mij geheel onverwachtse overlijden van mijn innig geliefde, zeer zorgzame man

betuigen wij u op deze wijze onze welgemeende en hartelijke dank. Dianne Nijsink-Voortman Leonard Robert Rijssen, december 2011

Voor uw blijken van medeleven, hetzij persoonlijk of schriftelijk, ondervonden tijdens de ziekte en na het overlijden van mijn innig geliefde man, onze zeer zorgzame vader en schoonvader, onze lieve opa en overgrootvader

Jacob van Wijncoop betuigen wij hiermede onze welgemeende dank. Ook gaat onze dank uit naar het verzorgend personeel van de R.S.T. voor de zeer liefdevolle verzorging. J.M. van Wijncoop-van den Top Kinderen, klein- en achterkleinkinderen Putten, december 2011

Voor de vele blijken van belangstelling en hartelijk meeleven, zowel schriftelijk als persoonlijk, die wij van u ontvangen hebben na het overlijden van mijn innig geliefde vrouw, onze lieve moeder, schoonmoeder, oma en schoondochter

Jacoba van Hofwegen-de Wit betuigen wij u onze welgemeende dank. A. van Hofwegen Kinderen Kleinkinderen J.H. van Hofwegen-van der Linden

Hartverwarmend waren de vele blijken van medeleven na het overlijden van mijn geliefde, zorgzame man en onze lieve, zorgzame vader, opa, overgroot- en betovergrootvader

Maarten van Oosten

weduwe van Christiaan van de Woestijne in de leeftijd van 99 jaar.

Henk Jan Nijsink

Hendrik-Ido-Ambacht, december 2011

december 2011 Driebergen-Rijsenburg Middellaan 8 Met droefheid geven wij u kennis dat is overleden onze geliefde schoonzuster en tante

Daar het voor ons bijna niet mogelijk is om iedereen persoonlijk te bedanken voor het meeleven tijdens de ziekte en na het overlijden van mijn innig geliefde man en onze lieve, zeer zorgzame papa

Bert van Asselt betuig ik u op deze wijze mijn welgemeende dank. Bep van Asselt-van Harten Barneveld, december 2011

Wij betuigen u hiervoor onze welgemeende dank. A.C. van Oosten Jobse Kinderen, klein-, achterkleinen achter-achterkleinkinderen Veere, december 2011

KAMPEN TIEL OUDEWATER Bovenkerk St. Maartenskerk St. MichaĂŤlkerk Donderdag 15 december Zaterdag 10 december Noorderkerkstraat Uniek sfeervol Jaarlijkse Woensdag 14 december Kerstconcert Kerstzangavond Aanvang: 20.00 uur Met live-opname Aanvang: 19.30 uur Kerstconcert (cd hebt u voor de kerstKerk open: 19.00 uur Chr. Waddinxveens dagen in huis!) Medewerkenden: Mannenkoor Alg. leiding: Mannenkoor â&#x20AC;?Rehobothâ&#x20AC;? â&#x20AC;?De Gouwestemâ&#x20AC;? Ds. J.A.C. Olie uit Geldermalsen o.l.v. Martin Mans m.m.v. o.l.v. m.m.v. Young Ladies Chr. Mk. Stereo uit Marcel van de Ketterij Choir â&#x20AC;?Hadassahâ&#x20AC;? Genemuiden o.l.v. Organist: o.l.v. Ria Kalkman Harm Hoeve Roelof van Middendorp Peter Wildeman, orgel Willemijn, zang Vleugel: Mark Brandwijk, piano Marco den Toom, orgel Gezinus Veldman Jantine Kalkman, trompet Johan Bredewout, vleugel Kaarten verkrijgbaar via: Bariton: Arjan & Edith Post, Henk Dijkhuizen De Veilige Haven trompet Veel samenzang Peperstraat 1A, Aanvang: 20.00 uur Gratis toegang Oudewater Gratis!! Collecte voor de onkosten www.degouwestem.nl Koor is te zien Van harte welkom! via schermen! www.mannenkoorstereo.nl www.veelzijdiginmuziek.nl Parkeertip: Burg. Berghuisplein TIEL Kerk is verwarmd! Kerstconcert Allen hartelijk welkom! Grote- of St. Maartenskerk Zaterdag 24 december CD-presentatie NIEUWERKERK (Zld) Chr. zangver. Deo Juvante Ger. Gem. in Ned. (kinder-, meisjes- en Stationsstraat 9 gemengd koor) RHENEN Datheen Kesteren Cunerakerk, Kerkplein 1 Kerstsamenzangavond o.l.v. Joost van Belzen Zaterdag 17 december Vrijdag 16 december Orgel: Peter Wildeman Kerstzangavond t.b.v. 19.30 uur Vleugel: Mark Brandwijk Bonisa Zending Meditatie: Trompet: Jong Gem. koor Ds. J.A. Weststrate Wilhelm Groenendijk â&#x20AC;?Laudate Deumâ&#x20AC;? Orgel: Martin Weststrate Tenor: Florian Poepjes Mannenkoor â&#x20AC;?Jeduthunâ&#x20AC;? Dwarsfluit: Aanvang: 19.00 uur Schoolorkest Jac. Fruytier Maria Weststrate Entree: kind. t/m 12 jr SG Apeldoorn Collecte voor â&#x201A;Ź 2,50 - volw. â&#x201A;Ź 5,00 o.l.v. Arie Kortleven Gehandicaptenzorg Kaarten voorverkoop: Orgel: Marcel v.d. Ketterij De Schutse Boekhandel v.d. Meijden Vleugel: Jan Hendrik Na afloop gratis koffie, Kesteren, Boekhandel van Schothorst thee of fris v. Leeuwen - Opheusden Opening, meditatie of voor aanvang van en sluiting: OPHEUSDEN het concert Dr. W. van Vlastuin Hedenavond Voor kaarten recht voor Toegang: â&#x201A;Ź 4,00 per pers., Ger. Gem. de koren toeslag â&#x201A;Ź 2,50 kinderen t/m 15 jr â&#x201A;Ź 2,00 Aanvang: 19.30 uur te reserveren op Aanvang: 19.30 uur Psalmzangavond tel. 026 - 785 06 03 Kerk open: 19.00 uur Pieter Heykoop, orgel 1x collecte voor de www.bonisa.nl Betuwse Bovenstemgroep nieuwbouw HHK Med.: student J. van Laar te Kesteren OUDEWATER Grote of St. MichaĂŤlskerk, Zaterdag 17 december Kerstuitvoering Aanvang 20.00 uur Samenzang vanaf 19.50 uur Veenendaals Christelijk Mannenkoor Mannenkoor Canticum Gouda o.l.v. Henri Adema Bert Roest, orgel Ichtus jongerenkoor (i.s.m. Projectkoor), Boskoop o.l.v. Marielle Heidekamp Orgel: Jaap Jan de Rooij Trompet: Jaco Zijl Spreker: dhr. W. Kuling Voor meer info, kijk op: www.mannenkoor canticum.nl www.canticumgouda.nl

RIDDERKERK Kerstzang vanuit de Singelkerk Zaterdag 10 december 20.00 uur Mannenkoor Eben-HaĂŤzer, Katwijk o.l.v. Hendrik-Jan Colijn Orgel: AndrĂŠ Hobo Hervormd Singelkoor en Bethelkoor, Moordrecht o.l.v. Kees van den Boogaard Orgel: Nico Stam Piano: Gerard de Wit

VOORTHUIZEN Geref. Kerk Zaterdag 17 december Kerstconcert - Nieuw instr. Compositie en Zevendelige Kerstcantate door Leander van der Steen Ref. Zangver. Cantilene Ensemble Parlando Tenor: Maarten van der Boon Orgel/Piano: Martien van der Zwan Kaarten bestellen: www.ontmoeting.org/ activiteitenagenda Sponsoren: Slingerland Bouw Bogor Projectontwikkeling

&&/ (3"5*4 ,/*14&-,3"/5 ,6/ +& /*&5 .",&/ ŕ¸&#x20AC; ŕ¸&#x20AC;

ŕ¸&#x20AC; ŕ¸&#x20AC; ŕ¸&#x20AC; ŕ¸&#x20AC;

ŕ¸&#x20AC; ŕ¸&#x20AC; ŕ¸&#x20AC; ŕ¸&#x20AC; ŕ¸&#x20AC;

ŕ¸&#x20AC; ŕ¸&#x20AC; ŕ¸&#x20AC;

ŕ¸&#x20AC; ŕ¸&#x20AC;

ŕ¸&#x20AC;

ŕ¸&#x20AC; ŕ¸&#x20AC;

ŕ¸&#x20AC;

ŕ¸&#x20AC; ŕ¸&#x20AC;

ŕ¸&#x20AC; ŕ¸&#x20AC; ŕ¸&#x20AC;

ŕ¸&#x20AC;

ŕ¸&#x20AC; ŕ¸&#x20AC; ŕ¸&#x20AC;

ŕ¸&#x20AC; ŕ¸&#x20AC; ŕ¸&#x20AC; ŕ¸&#x20AC; ŕ¸&#x20AC; ŕ¸&#x20AC; ŕ¸&#x20AC; WWW CLIP NL

ŕ¸&#x20AC;

ŕ¸&#x20AC; ŕ¸&#x20AC;

ŕ¸&#x20AC;

ŕ¸&#x20AC; ŕ¸&#x20AC;

ŕ¸&#x20AC;

zaterdag 3 december 2011 PAGINA 5

Buitenland

Reformatorisch Dagblad

Armenië als eiland van christelijk getuigenis in de regio Marie Verheij

JEREVAN – In Armenië is een nieuwe godsdienstwet in de maak die de positie van de dominante kerk, de ArmeensApostolische Kerk, bevoordeelt ten opzichte van de huidige wet. Niet zo jn, vindt de algemeen secretaris van de Armeens-evangelische baptistenunie, ds. Asatur Nahapetyan. Het kan gebeuren dat een kerkdienst van de baptisten in Jerevan wordt geleid door een Armeense predikant uit Californië. Eens per jaar is h twee maanden in Armenië en gaat h in veel gemeenten voor. Ook geeft h dan les op het seminarie in Ashtarak. Een koor van zes vrouwen zingt a capella, en een man zingt twee keer solo een lied onder begeleiding van moderne muziek. Het maakt indruk dat een 83-jarige man naar voren treedt en een gedicht voordraagt dat h zelf heeft gemaakt – h bl kt de huisdichter van de gemeente. Met

krachtige stem plaatst h de strofen als poëtisch geestel k voedsel voor de toehoorders. Veel vrouwen hebben t dens de dienst een sjaaltje over hun hoofd gedrapeerd. Andere vrouwen z n blootshoofds. Er is aandacht. Een oudere broeder uit de gemeente maakt heel kleine orthodoxe kruisjes die h na de dienst aan belangstellenden uitreikt. Om op de revers te spelden om te laten zien dat je ”born again” (wedergeboren) bent. In Ashtarak, 10 kilometer van Jerevan, staat sinds 2000 het seminarie van de Armeense baptisten, voluit de Armeense Evangelisch-Christel ke Baptistenbeweging geheten. De baptisten z n al sinds de vorige eeuw aanwezig in Armenië, dat wordt beschouwd als de oudste christel ke staat van de wereld. Dat het seminarie er is, mag een wonder heten. Onder het Sovjetregime was Armenië atheïstisch. Wie in God geloofde, deed dat in het geheim. Christenen werden vervolgd. „Je kon op school niet zeggen

JEREVAN – De algemeen secretaris van de Armeens-Evangelische Baptistenunie, ds. Asatur Nahapetyan, droomt van Armenië als een bolwerk van Foto Marie Verheij christelijk getuigenis in de regio.

dat je baptist was”, vertelt ds. Nahapetyan, algemeen secretaris van de baptistenunie. Momenteel hebben de baptisten 120 kleine kerken en in totaal ongeveer 5000 leden. De groei van de laatste jaren is tot stilstand gekomen. Dat komt, zegt ds. Nahapetyan, door het materialisme. „De doodsteek

voor de kerk.” Na de onafhankel kheid in 1990 kwam er in Armenië vr heid van godsdienst. De Armeens-Apostolische Kerk, vanouds dominant, sloeg opnieuw de vleugels uit. „Ze is min of meer de staatskerk, omdat in de grondwet staat dat de nationale kerk van Armenië de

Armeens-Apostolische Heilige Kerk is”, aldus ds. Nahapetyan. Twee jaar geleden werd een w ziging van de godsdienstwet voorgesteld. Dat lokte kritiek uit van mensenrechtenorganisaties en kleinere religieuze geloofsgemeenschappen, waaronder die van de baptisten. De wetsw ziging dreigt nieuwe beperkingen en straffen op te leggen voor religieuze activiteiten. Eén ervan is dat b voorbeeld kerken en geloofsgemeenschappen niet meer door het buitenland gesteund mogen worden. Dat betekent een ramp voor de Armeense baptisten, omdat z veel steun kr gen van broeders en zusters in Amerika. De wet is al enkele stadia van het parlementaire proces gepasseerd. Maar de Raad van Europa, waarvan Armenië lid is, uit kritiek op het wetsvoorstel. Daarom werd de wet weer teruggestuurd naar Armenië, waar het ministerie van Justitie correcties moet doorvoeren. Ds. Nahapetyan: „W worden niet betrokken b het proces en z n als evangelische kerken niet

welkom met onze voorstellen en b dragen.” Het is de diepste wens van ds. Nahapetyan dat er in z n land een opwekking komt door de verspreiding van het evangelie. „Als Armeniër ben ik erg bezorgd over m n geliefde land. Het was een droom van veel generaties Armeniërs om een onafhankel ke staat Armenië te kr gen die als een tehuis fungeert is voor alle Armeniërs binnen en buiten het land, dus ook voor de diaspora van Armenië. Ik bid dat m n land tot de Heere Jezus Christus komt en Hem als persoonl k Verlosser aanvaardt.” „Als christenen bidden we voor vrede in de regio, om-

■ Verbod op buitenlandse steun is een ramp voor de baptisten

dat we omringd worden door drie islamitische staten: Iran, Turk e en Azerbeidzjan. De grenzen met Turk e en Azerbeidzjan z n gesloten. Deze landen erkennen het bestaan van de Armeense staat niet, vanwege de Armeense genocide die door de Turken in 1915 werd gepleegd. De oorlog om Nagorno-Karabach werd begonnen door het Azerbeidzjaanse regime. Het is m n droom om m n land te zien uitgroeien tot een bolwerk in de regio waar een sterk christel k getuigenis van uitgaat. Tegel kert d erkennen w , baptisten, de speciale rol en het leiderschap van de de Armeense-Apostolische Heilige Kerk in het land en in het religieuze leven. M n persoonl k gebed is dat ons land volledig lid wordt van de Europese familie (EU), omdat we een Europese natie z n met een geschiedenis en een sterk christel k erfgoed waartoe alle Europeanen behoren.” Dit is het v fde en laatste deel in een serie artikelen over Armenië.

Syrië door VN-raad veroordeeld GENÈVE – De Mensenrechtenraad van de Verenigde Naties heeft Syrië gisteren veroordeeld voor de „ernstige en systematische schendingen” van de rechten van de mens in het Arabische land. De schendingen kunnen volgens de resolutie „neerkomen op misdaden tegen de mensheid.” Volgens de VN z n er door het geweld sinds het begin van de opstand tegen het bewind van Bashar al-Assad in maart al meer dan 4000 doden gevallen. In de resolutie worden „hoofdorganen” van de VN, zoals de Veiligheidsraad, ertoe opgeroepen „gepaste actie” te ondernemen. VN-mensenrechtenchef Navi Pillay had de Veiligheidsraad eerder op de dag ertoe opgeroepen de situatie in Syrië door te verw zen naar het Internationaal Strafhof

Syrië ■ VN-raad voor de mensenrechten veroordeelt Syrië om repressie burgers. ■ China en Rusland stemmen tegen kritische VN-resolutie. ■ Frankrijk voert de beveiliging van Syrische ballingen op.

(ICC). De Zuid-Afrikaanse juriste is van 2003 tot 2008 zelf rechter geweest aan het ICC in Den Haag. China en Rusland stemden tegen de resolutie. Peking en Moskou stemden eerder dit jaar wel in met resoluties waardoor de NAVO in Libië kon ingr pen en het ICC onderzoek kon doen naar misdaden van het bewind onder Gadda . Voordat de resolutie in Genève in stemming werd gebracht, had Pillay de internationale gemeenschap nog eens opgeroepen tot actie om burgers in Syrië te beschermen tegen de meedogenloze repressie van het bewind van Assad. Oliebedr f Shell staakt z n activiteiten in Syrië. „De veiligheid van ons personeel is onze belangr kste prioriteit. We hopen dat de situatie voor de Syriërs snel zal verbeteren”, aldus een zegsman. Daarnaast geeft het bedr f daarmee gehoor aan een nieuwe ronde van sancties die het land z n opgelegd. De Franse autoriteiten hebben de beveiliging opgevoerd van Syrische ballingen die zich bedreigd voelen. Minister van Binnenlandse Zaken Claude Guéant heeft dit gisteren gezegd. Uren van zwaar geweervuur en gevechten op verschillende plaatsen hebben gisteren in Syrië zeker vier levens gekost.

(Advertentie)

g INBRAAKBEVEILIGING g BRANDBEVEILIGING g CAMERABEWAKING

Lewestraat 43 Goes/Kloetinge Tel. 0113 - 21 37 20 E-mail: info@colijnbv.nl Internet: www.colijnbv.nl

ALMA ATA (AP) – Na b na een kwarteeuw is het zover: de inwoners van Alma Ata, de grootste stad van Kazachstan, beschikken eindel k over een heuse metro. De ondergrondse werd gisteren of cieel geopend door president Noersoeltan Nazarbajev. Duizenden inwoners waren op de openingsceremonie afgekomen en wilden een proefritje maken. De bouw begon in 1988, toen Kazachstan nog onderdeel was van de Sovjet-Unie.

Dode bij aanslag in Oost-Afghanistan MELCHSEE-FRUTT – Een uitkijktoren in de vorm van een kaars siert sinds deze week de omgeving van Melchsee-Frutt, in Midden-Zwitserland. De 42 meter hoge toren, die vooral in het donker Foto EPA opvalt, steekt de tot nu toe hoogste ‘torenkaars’ in Duitsland naar de kroon.

„Kans op bindend Servië en Kosovo akkoord met China” niet nader tot elkaar Buitenlandredactie

DURBAN – China is bereid een bindende overeenkomst te tekenen over minder uitstoot van broeikasgassen, onder bepaalde omstandigheden.

Help mee en betaal een Bijbel voor Chinezen Hoe kunt u helpen?

Voor € 10,-

Kinderbijbels. Bijbels in de talen van etnische minderheden. Met nadruk vragen de bewoners van de bergdorpen erom. Steunt u het werk van Bonisa ﬁnancieël, zodat Bijbels en kinderbijbels uitgedeeld kunnen worden? • Vraag vrijblijvend ons kwartaalblad aan. • Neem contact met ons op voor een presentatie over de zendingsprojecten in China

TOKIO (AP) – De oudste persoon van Japan, de 115-jarige Chiyono Hasegawa, is overleden. Dat heeft haar verzorgingstehuis in het zuiden van Japan, waar Hasegawa haar laatste jaren doorbracht, gisteren bekendgemaakt. Hasegawa werd geboren op 20 november 1896. De 114-jarige Jirouemon Kimura is nu de oudste persoon van Japan. H werd geboren op 19 april 1897 en staat nu te boek als de oudste nog levende man ter wereld.

Alma Ata heeft na 25 jaar bouwen metro

(Advertentie)

Bijbels in China Broodnodig

Oudste inwoonster Japan (115) overleden

PRAAG (AP) – Tsjechië stuurt dit weekeinde dertig legerartsen naar Slowaakse ziekenhuizen. Het buurland had om hulp gevraagd toen donderdag 1200 van de 7000 Slowaakse dokters uit onvrede over hun salaris ontslag namen. De legerartsen kunnen volgens de Tsjechische premier Petr Necas zeker zestig dagen een deel van de zorg in Slowak e op zich nemen. Ook Slowak es andere buren schieten te hulp.

De Chinese onderhandelaar Su Wei heeft dat gisteren gezegd b de VN-klimaattop in Zuid-Afrika. China is de grootste producent van broeikasgassen ter wereld. Tot dusver pleitte het vooral voor vr willige afspraken. De aankondiging kan een impuls geven aan de onderhandelingen b de klimaattop, die tot en met 9 december duurt. De Europese Unie wil graag een nieuw akkoord over vermindering van broeikasgas voor 2015, dat dan in 2020 in werking kan

g MELDKAMER PAC g TOEGANGSCONTROLE g ALARMOPVOLGING

AMSTERDAM (AP/Novum) – Een 37-jarige Nederlandse vrouw is woensdag in Australië om het leven gekomen b een vliegtuigcrash. Een woordvoerder van het ministerie van Buitenlandse Zaken bevestigde gisteren berichten hierover in Australische media. Behalve de Nederlandse kwam volgens de Australische berichten ook haar 48-jarige echtgenoot om. De twee waren allebei arts en werkten sinds 2006 in Australië.

Tsjechische artsen naar Slowakije

Shell staakt activiteiten in Arabisch land Buitenlandredactie

Nederlandse komt om bij vliegtuigongeluk

Voor € 17,50

geeft u 2 Chinese kinderbijbels

geeft u 5 Bijbels in talen van etnische minderheden

Voor € 25,-

Voor € 50,-

ondersteunt u een evangelist om de Bijbel uit te leggen

bouwt u mee aan een kerk voor de Lisu bevolking in GaShiLi

Postbank 31.555.32 o.v.v. Bijbels / kinderbijbels Grachtweg 20, 2161 HN Lisse www.bonisa.nl | 0252 - 41 82 69

Bonisa Z E N D I N G

treden. Maar een akkoord hangt af van de grootste vervuilers China en de VS, die zich daar tot nog toe tegen verzetten. Zonder nieuwe afspraken vervalt volgend jaar het huidige Kyotoprotocol, de juridische basis van b voorbeeld de handel in emissierechten. Enkele honderden betogers hebben gisteren geprobeerd het gebouw van de VN-klimaattop binnen te dringen. Onder de betogers waren veel boerinnen die de onderhandelaars aanspoorden tot actie. Ze zeggen dat hun leven is verstoord door stormen en hittegolven als gevolg van de klimaatverandering. De politie slaagde erin de betogers terug te dringen. Voor vandaag is een betoging met duizenden mensen aangekondigd.

„Grieken waren tegen olieboycot van Iran” DEN HAAG (ANP) – Het is deze week niet gekomen tot een Europese olieboycot tegen Iran, omdat onder meer Griekenland dwarslag. Dat zei minister Rosenthal van Buitenlandse Zaken gisteren na a oop van de ministerraad. Griekenland importeert veel goedkope olie uit Iran en heeft door de crisis geen mogel kheid om méér te betalen voor het zwarte goud. Andere landen gaan nu k ken hoe ze Athene ter wille kunnen z n. Mogel k kunnen de Grieken elders goedkoop olie inkopen, waardoor de sancties tegen Iran uiteindel k verder kunnen worden verscherpt. Rosenthal wil zo snel mogel k een oplossing om alsnog tot een olieembargo te besluiten.

BELGRADO/PRISTINA (DPA) – De tweedaagse onderhandelingen tussen Servië en Kosovo in Brussel hebben niets opgeleverd. Daardoor z n de kansen dat Servië t dens de EU-top volgende week de status van kandidaatlidstaat kr gt, verder afgenomen. Verscheidene EU-landen hebben aangegeven hiertoe pas te willen overgaan als de spanningen tussen Servië en Kosovo z n verminderd. Maar de Servische

onderhandelaar Borislav Stefanovic zei gisteren dat er zelfs geen nieuwe datum voor overleg is afgesproken. B de onderhandelingen ging het onder meer over de toekomst van twee grensovergangen (Jarinje en Brnjak) tussen Noord-Kosovo en Servië. Belgrado weigert die grens te erkennen evenals de staat Kosovo. Aan de grens is de situatie zeer gespannen. Het komt daar in NoordKosovo regelmatig tot botsingen tussen de Servische minderheid en soldaten van de KFOR-missie.

(Advertentie)

DIELEMAN&SCHIPPER Vierstraat 28 4401 EA Yerseke T 0113 - 34 03 82 Merwestraat 34a 3361 HL Sliedrecht T 0184 - 41 00 81 Bezembinder 12c 3861 SL Nijkerk T 033 - 245 83 39

Russische waarnemers veroordeeld MOSKOU (AP) – De Russische organisatie Golos, een verbond van onafhankel ke verkiezingswaarnemers, is gisteren door een Russische rechtbank schuldig bevonden aan het overtreden van de kieswet. Golos kreeg een boete van ruim 700 euro. Golos had onder andere opiniepeilingen gepubliceerd, iets wat volgens de kieswet verboden is in de laatste v f dagen voor verkiezingen. Morgen kiest Rusland een nieuw parlement. De organisatie zei eerder deze week dat Verenigd Rusland, de part van premier Vladimir Poetin en president Dmitri Medvedev, druk uitoefent op kiezers om meer stemmen te ronselen. Zie ook Accent pag. 17.

Het adres voor: • (loon)administratie • jaarrekeningen • belastingaangiften • fiscaal advies • herstructureringen • estate planning Bel ons voor een vrijblijvend gesprek.

info@dielemanenschipper.nl www.dielemanenschipper.nl

Vlaams-nationalisten op winst BRUSSEL (Belga) – De Vlaamsnationalistische part N-VA is spectaculair omhooggeschoten in de peilingen, zo bl kt uit onderzoek kort na de formatieakkoorden in België. De part van Bart De Wever zou 40 procent van de stemmen kr gen in Vlaanderen. B de laatste verkiezingen was dat 12 procent-

punt minder. Samen met Vlaams Belang (ruim 8 procent in de peiling) naderen de Vlaams-nationalisten in Vlaanderen de meerderheid. Deze part en streven naar het opdelen van België. Dat bl kt uit een peiling van omroep RTBF onder 3008 kiezers in België. De resultaten, met een foutenmarge van 3 procent, z n gisteren bekendgemaakt.

Kiescommissie Egypte: uniek hoge opkomst CAIRO (DPA) – De parlementsverkiezingen in Egypte van maandag en dinsdag kenden de hoogste opkomst uit de geschiedenis van het land. De opkomst bedroeg 62 procent in de steden Caïro en Alexandrië en zeven provincies. Dat heeft de kiescommissie gisteravond bekendgemaakt. In de komende weken moet in de resterende 18 provincies worden gestemd. De kiescommissie heeft nog geen percentages stemmen per part bekendgemaakt. De part van de Moslim Broederschap l kt echter afgetekend winnaar te worden. Ook een radicaalislamitische part kan op veel zetels rekenen. Het z n de eerste verkiezingen sinds de val van president Hosni Mubarak. Onder hem was de uitslag alt d voorspelbaar en gingen veel kiezers niet stemmen.

KABUL (AP) – B een zelfmoordaanslag in het oosten van Afghanistan is gisteren één persoon omgekomen, v f anderen raakten gewond. Dat hebben de lokale autoriteiten gezegd. De zelfmoordterrorist kreeg met z n vrachtwagen geen toegang tot een buitenpost van de NAVO in de provincie Logar, aldus politiechef Rooghlawanay. Daarop bracht h de vrachtwagen tot ontplof ng. (Advertentie)

         

  

Hoogste rechter van Israël valt politici aan JERUZALEM (AFP) – De voorzitster van het Israëlische hooggerechtshof heeft deze week ministers en parlementsleden fel aangevallen. Dorit Beinish beschuldigt hen ervan dat z een lastercampagne tegen het juridische bestel in het land voeren en zo de onafhankel kheid van de rechtspraak onderm nen. De Israëlische kranten gingen gisteren uitgebreid in op de kritische rede die Beinish donderdag t dens een congres over juridische zaken hield.

Doden bij geweld in Zuid-Jemenitische stad SANAA (AP) – Jemenitische regeringstroepen hebben gisteren voor de vierde dag op r de zuidel ke stad Taiz met tankgranaten bestookt. Daarb z n drie mensen omgekomen, zeiden inwoners van Taiz. Taiz, een bolwerk van het verzet tegen president Ali Abdullah Saleh, is al vaker op de korrel genomen door het Jemenitische leger. Het offensief begon sinds dinsdag. Veel inwoners van Taiz z n al op de vlucht geslagen.

Vluchtelingenkampen in Sri Lanka lopen leeg Talloze Sri Lankanen raakten gedurende de burgeroorlog tussen Tamils en Singalezen ontheemd. Zij werden uit hun woningen verdreven. Zo werden zij tot binnenlandse vluchtelingen. Het heftigst was de strijd in 2008 en 2009. Toch liep reeds in de jaren negentig van de vorige eeuw het aantal binnenlandse vluchtelingen op tot bijna 1 miljoen. Ongeveer 1 miljoen Tamils wonen in landen als Canada, Nederland, Australië en Noorwegen. Mensen die geen kans zagen om uit Sri Lanka te vertrekken, werden door de regering gehuisvest in opvangkampen en daar vastgehouden, opdat zij onder geen beding zouden deelnemen aan de oorlog. Ruwweg een derde van deze mensen staat er alleen voor, omdat de gezinshoofden –mannen– omkwamen of vermist werden tijdens de burgeroorlog.

STEUN WEDEROPBOUW SRI LANKA In Sri Lanka, het vroegere Ceylon, woedde tussen 1983 en 2009 een burgeroorlog. Twee etnische groepen, Tamils en Singalezen, leverden strijd met elkaar. Zeker 70.000 personen kwamen in de hevige strijd om het leven. Honderdduizenden raakten ontheemd en werden uit hun woonplaats verdreven. Zo werden zij tot binnenlandse vluchtelingen.

Na het eind van de burgeroorlog, in 2010, begon de Sri Lankaanse overheid de vluchtelingenkampen voor een deel open te stellen. Dat betekende niet dat iedereen zomaar naar huis kon. In de eerste plaats waren veel gebieden nog ‘gesloten’. En vervolgens bleken de huizen of de woonomgeving van veel mensen zwaar beschadigd. Bovendien is er nog altijd sprake van gebieden waar landmijnen liggen. Alleen al in het district Vavunya verkeerden medio 2010 nog ruim 100.000 van de nog overgebleven binnenlandse vluchtelingen in opvangkampen. Langs de hoofdwegen staan soldaten en wachtposten hebben op veel plaatsen bunkertjes gebouwd. De toestand is nog niet geheel stabiel. Toch biedt de nieuwe situatie voldoende kansen om in Sri Lanka duurzame langetermijnontwikkeling en opbouw op gang te brengen. steundel.nl

Het zuiden van Sri Lanka werd nauwelijks door de burgeroorlog getroffen. De stad Galle maakt een vriendelijke indruk en vormt een trekpleister voor toeristen.

Het geweld door de burgeroorlog is vooral nog zichtbaar in vernielingen in het noorden van Sri Lanka. Rond 2008, tijdens een ‘slotoﬀensief’ van het Sri Lankaanse leger, raakte een groot deel van dat gebied bijkans ‘leeg’. Er liep geen geit of kip meer. De weg van Kilinochchi naar het nog noordelijker gelegen Jaﬀna vormt één spoor van vernielingen, kapotgeschoten huizen, door de natuur overwoekerde gebouwen en van tenten.

Steun de wederopbouw in Sri Lanka, dat vanaf de zeventiende eeuw totdat Napoleon ons land veroverde een kolonie was van Nederland. Stort uw gift op gironummer

29.70.700 of op bankrekeningnummer

65.32.60.008 van Draagt Elkanders Lasten te Apeldoorn (via deze stichting wikkelt het RD zijn acties af). Het streefbedrag is 330.882 euro. De Stichting Draagt Elkanders Lasten wordt door de belastingdienst

Steun wederopbouw Sri Lanka

De RD-actie 2011/2012 wil binnenlandse vluchtelingen in Sri Lanka de mogelijkheid bieden zich opnieuw te vestigen en een nieuw bestaan op te bouwen. Bij de realisering daarvan werkt het RD samen met de hulporganisatie ZOA.

De omgeving van het Sri Lankaanse Mulaittivu vertoont een trieste aanblik. Kapotgeschoten huizen en kerken getuigen van de strijd en van het leed.

erkend als Algemeen Nut Beogende Instelling (ANBI).

Een Sri Lankaanse jongen brengt zijn broertje naar het hospitaal nadat er een aanslag is gepleegd. De foto is enkele jaren geleden genomen.

zaterdag 3 december 2011 PAGINA 7

Regio

Reformatorisch Dagblad

Geen nieuwe Zondagsrust Nieuwjaar geen thema burgemeester voor Gouda Eindtijdstip festiviteiten hoogstens iets vervroegd Bert Monster

Van onze correspondent

GOUDA – In de Goudse politiek is gisteren teleurgesteld gereageerd op het besluit van de Zuid-Hollandse commissaris van de Koningin Franssen om voorlopig geen nieuwe burgemeester in Gouda aan te stellen, maar slechts een waarnemer. Dat wil Gouda niet. Gouda wilde eerst met buurgemeente Waddinxveen fuseren, maar Waddinxveen heeft dit aanzoek afgewezen. Franssen vindt nu dat Gouda en Waddinxveen een gemeentel ke herindeling onvoldoende hebben verkend.

Burgemeester ■ Gouda krijgt nog geen nieuwe vaste burgemeester na vertrek Cornelis. ■ Goudse politiek is teleurgesteld over keuze ZuidHolland. ■ Provincie: Waddinxveen en Gouda onderzochten herindeling onvoldoende.

Beide gemeenten hebben inmiddels uitgesproken dat fusie van Gouda en Waddinxveen op korte term n voor hen geen reele optie is. De gemeenten willen slechts op vr willige basis samenwerken, maar niet fuseren. Gedeputeerde Staten van Zuid-Holland nemen pas in het voorjaar van 2012 een de nitief besluit over een eventueel gedwongen fusie van beide gemeenten. Daardoor lukt het niet meer om voor 1 juli, de datum waarop huidig burgemeester Cornelis vertrekt, een vaste burgemeester te benoemen. De Goudse fractievoorzitters z n teleurgesteld dat er geen nieuwe burgemeester komt. „Gouda heeft een nieuwe, sterke, verbindende burgemeester nodig, met een breed netwerk om zo de grootstedel ke problemen waar Gouda voor staat aan te pakken en de kansen voor onze stad te verzilveren”, stelden de fractievoorzitters gisteren in een gezamenl ke verklaring.

Zondagsrust verdeelt Terneuzen Van onze correspondent

TERNEUZEN – Het voorstel van het college in Terneuzen om de winkels op alle zondagen open te stellen, verdeelt de raad en de gemeenschap. T dens de raadsvergadering donderdag bleek dat de oppositiepart en SGP (2 zetels), CU (2) en D66 (1) tegen waren. PvdA (8) en VVD (2) z n voor, terw l de coalitiepart en TOP/GB (8) en CDA (6) zich op de vlakte hielden.

Volgens de SGP legt het college een rapport van de Kamer van Koophandel, dat negatief oordeelde over onbeperkte zondagopenstelling, naast zich neer. Bovendien „zal Terneuzen nooit het toeristisch centrum van Zeeuws-Vlaanderen worden.” De ChristenUnie wees erop dat ook de ondernemers geen echte voorstander z n van de zondagsopenstelling. Terneuzen heeft nu twaalf koopzondagen per jaar. De raad neemt op 15 december een besluit.

APELDOORN – Hoewel de komende jaarwisseling in de nacht van zaterdag op zondag plaatsheeft, z n er geen signalen dat gemeenten met een orthodox-christel ke signatuur de eindejaarsfeesten afgelasten. Wel is de eindt d van de festiviteiten in sommige gemeenten iets vervroegd vanwege de zondagsrust.

In de Brabantse gemeente Aalburg, waaronder het dorp Veen, stoppen de festiviteiten om 3.00 uur zondagochtend, een uur eerder dan t dens de vorige jaarwisseling. Al jarenlang komt het tot ongeregeldheden in Veen. Vorig jaar kwam het in het dorp opnieuw tot een confrontatie tussen de mobiele eenheid en vandalen die een auto in brand hadden gestoken. De gemeente probeert de onrust in te dammen door centrale feesten te organiseren. Volgens een woordvoerder van de gemeente is met alle organiserende comités afgesproken dat de feesttenten vanwege de zondagsrust om 3.00 uur sluiten. „We z n niet bang voor een verhoogde kans op rellen als het feest eerder stopt. Dat uurtje zal geen probleem z n. Vorig jaar ging immers buiten de openingst den van de feesttenten een auto in vlammen op.” In Urk heerst onvrede onder horecaondernemers en feestgangers omdat de gemeente vanwege de zondagsrust weigert een onthef ng te verlenen waarmee de kroegen tot 6.00 uur open zouden mogen bl ven. Een voorstel van de lokale part Unie Gemeentebelangen om de onthef ng te verlenen werd vorige week door een meerderheid van de gemeenteraad en burgemeester Kroon afgewezen. Cafés moeten om 2.00 uur leeg z n.

SCHEVENINGEN – Gemeenten passen regels voor feesten in de nieuwjaarsFoto ANP nacht nauwelijks aan, om overlast te voorkomen.

Feestgangers op het plein voor het gemeentehuis in Woudenberg moeten een uur eerder naar huis dan vorig jaar. De gemeente heeft volgens een woordvoerder bovendien eisen gesteld aan de soort muziek die er wordt gedraaid en aan het volume ervan. „Allemaal uit respect voor de zondagsrust.” De stichting die de afgelopen jaren in Staphorst het nieuwjaarsfeest organiseerde, doet dat de komende jaarwisseling niet. Ze wil de zondagsrust in het Over sselse dorp niet verstoren met een bomvolle feesttent. De

■ Neder-Betuwe verandert beleid voor komende jaarwisseling niet

gemeente wil echter voorkomen dat er problemen ontstaan als feestvierders nergens terechtkunnen. Daarom is besloten dat de jaarwisseling in een plaatsel k uitgaanscentrum wordt gevierd. Elburg laat alle festiviteiten „in het belang van de openbare orde” doorgaan. De Veluwse gemeente meent dat vaste locaties voor vreugdevuren en de organisatie van feesten veel overlast voorkomen. Bovendien hebben de festiviteiten de afgelopen jaren veel inzet en organisatie gekost. Het zou volgens de gemeente jammer z n als al het goede dat in meerdere jaren is opgebouwd in één nacht teniet wordt gedaan. De muziek in de feesttenten gaat wel iets eerder uit dan anders. Om 4.30 uur moet het helemaal stil z n. Toch z n er ook gemeenten in de zogeheten biblebelt die –vooralsnog– geen rekening

houden met de zondagsrust. De Zeeuwse gemeente Borsele heeft het plein voor de jeugdsoos in ’s-Gravenpolder aangewezen voor het traditionele vreugdevuur. Het gemeentebestuur stelt weliswaar eisen aan het materiaal dat wordt verbrand, maar rept verder niet over t den waarop de festiviteiten uiterl k moeten stoppen. Op de site van het Zeeuwse Kapelle –waar de schade door vandalisme vorig jaar vier keer zo hoog was als b voorgaande jaarwisselingen– staat slechts een oproep aan de jongeren om op t d de vergunning voor carbidschieten aan te vragen. Jongeren in Genemuiden vieren de jaarwisseling traditiegetrouw in keten op het industrieterrein. De gemeente Zwartewaterland verleent de vergunningen aan keeteigenaren. Of er op enigerlei w ze rekening is gehouden met de zondagsrust, kan een woordvorder van de gemeente niet zeggen. „Daarover z n nog geen afspraken gemaakt met de jongeren.” Kampen kent wel een zogeheten meerjarenplan voor de viering van de jaarwisseling, maar daarin staat niets te lezen over de zondagsrust. De gemeente Neder-Betuwe en de Zuid-Hollandse gemeenten Oud-Be erland en Ridderkerk veranderen hun beleid voor de komende jaarwisseling niet. In het Betuwse Kesteren gaat het nieuwjaarsfeest in jongerensocieteit Marquee gewoon door tot 6.00 uur. Ook het feest in café De Uitspraak aan het Dorpsplein duurt de hele nacht. Het dorpsfeest op het Vierwekenplein in Oud-Be erland stopt, evenals andere jaren, niet eerder dan 4.30 uur. Horecagelegenheden in de gemeente Ridderkerk mogen in de nieuwjaarsnacht tot 3.00 uur open bl ven, een uur langer dan in normale weekeinden. Het nieuwjaarsfeest in sporthal annex zwembad De Fakkel gaat door tot 4.00 uur.

Rijssen gaat alcoholgebruik jongeren tegen Regioredactie

R SSEN – De gemeente R ssen-Holten gaat zich verder inspannen om het alcoholgebruik onder jongeren terug te dringen. Dat maakte wethouder Ligtenberg gisteren in dagblad Tubantia bekend. Vorige week bleek uit onderzoek van het Integraal Toezicht Jeugdzaken (ITJ) dat initiatieven van onder meer R ssen-Holten om het alcoholgebruik onder jongeren terug te dringen, weinig helpen in de aanpak van het probleem. De gemeente zegt de komende periode met alle betrokken part en in gesprek te gaan. Daarnaast zal er in samenwerking met Tactus Verslavingszorg in drankketen meer voorlichting worden geven.

Sloopbevel voor winkelcentrum in Heerlen HEERLEN (ANP) – De gemeente Heerlen heeft gisteravond een sloopbevel gegeven voor het deel van winkelcentrum ’t Loon dat op instorten staat. Dat liet een woordvoerder van burgemeester Depla gisteravond weten. De gemeente heeft dit gisteravond ook aan de vereniging van eigenaren van het centrum gemeld. Die moet vóór maandag met een reactie komen. In het deel dat gesloopt moet worden, bevinden zich tien winkels. Donderdag ging het winkelcentrum helemaal dicht omdat de ondergrondse garage aan het verzakken is. De winkeliers l den vele miljoenen euro’s schade als gevolg van de sluiting. In een at vlak b ’t Loon z n gisteren eveneens scheuren in de muur ontdekt. Constructeurs onderzoeken de zaak.

Twentse binnenhavens gaan samenwerken ALMELO – De Twentse binnenhavengemeenten Hengelo, Almelo, Enschede en Hof van Twente gaan met R kswaterstaat en Regio Twente samenwerken b beheer en ontwikkeling van hun binnenhavens. De samenwerking moet het vervoer over water stimuleren. Dat hebben de part en gisteren in een convenant bevestigd.

Dordrecht sluit coffeeshop na overlast DORDRECHT – Gemeente Dordrecht heeft besloten om coffeeshop ’t Geeltje na herhaalde waarschuwingen voor zes maanden te sluiten. Dat maakte de gemeente gisteren bekend. Bezoekers van de coffeeshop zorgden voor structurele parkeerproblemen, geluidsoverlast en vervuiling van de omgeving van de coffeeshop.

Kapelle verwijdert jongerenplek Schore KAPELLE – De gemeente Kapelle heeft gisteren de jongerenontmoetingsplaats in de kern Schore verw derd, zo meldde de gemeente. Belangr kste aanleiding was de vondst van verdachte middelen. Ook werd er drank aangetroffen en was de plek onveilig. Zo werden kachels niet laag gedraaid en waren schakelaars door vernieling onveilig.

Geen extraatje voor Veenendaalse minima VEENENDAAL – Veenendaal geeft 65-plussers met een minimuminkomen geen eindejaarsuitkering, zo meldde het AD gisteren. Ongeveer 700 ouderen lopen nu een extraatje mis. Het minimabeleid kostte afgelopen jaar te veel geld. Volgens CUwethouder Van Soest is Veenendaal nu al 175.000 euro meer kw t aan de b zondere b stand.

(Advertentie)

ZELFS UW GROOTSTE VERL ANGEN KRIJGT NU DE RUIMTE. • • •

Flexibel Stow’n Go®-system om zelf uw ruimte in te delen Elegant vormgegeven interieur Automatische transmissie

Al 27 jaar is de Voyager een icoon onder de ruimtewagens. En in Lancia vindt de Voyager nu zijn ideale bestemming. Intelligent gebouwd in ieder opzicht, en geavanceerd in ruimte met het ﬂexibele Stow’n Go®-systeem. U creëert de binnenruimte zoals u dat wilt, zonder ook maar een stoel te verwijderen. Beleef optimaal comfort in verwarmde lederen stoelen, elegant vormgegeven en tot in de perfectie afgewerkt. Beschikbaar met luxe innovaties als Navigatiesysteem, Park View achteruitrijcamera, Super Console en DVD Entertainment System. Groots reizen is nog nooit zo groots geweest. Een voorrecht dat u beleeft in iedere Lancia. Gem. brandstofverbruik: 7,9 – 10,8 l/100 km (1 op 9,3 - 12,7 ). CO2-emissie: 207 – 252 g/km.

Lancia Voyager. Passies om te delen. De nieuwe Voyager is verkrijgbaar vanaf € 57.000,-. Prijs inclusief btw/bpm, exclusief kosten rijklaar maken en verwijderingsbijdrage. Vraag naar de voorwaarden. Wijzigingen voorbehouden.

zaterdag 3 december 2011 PAGINA 8

Beurs

Reformatorisch Dagblad

Sudoku

Erdee Shop

Vul de lege hokjes in met een getal tussen 1 en 9. Gebruik elk cijfer een keer in elke rij, elke kolom en elk vak van 3x3.

Cryptogram

Horizontaal: 1 Op die manier wordt een spil een beetje brutaal (7); 5 Een gedeelte of een heel pand (7); 10 De loodrechte letterzetting zorgde voor zelfvertrouwen (6); 11 In haar afwezigheid kreeg h last van verstrooidheid (8); 12 Voor zo’n troep is het een geestel ke titel waaraan inkomsten verbonden z n (8); 13 Om te wegen, sturen we u een balans met ongel ke armen (6); 14 In een ommezien maakte h de draaiende beweging (5); 16 H schertste maar wat over de waanzin (5); 19 Ha, el en zet b voorbeeld? (13); 20 De ellende is veroorzaakt door het gaan van water tegen de vaarrichting in (11); 21 Het mag zonder omwegen terug (11); 22 De hond kwam met het stel op die plek (6). Verticaal: 2 Is dat een a capella groep? (8); 3 Bezwaarmaker? (16); 4 Het orgaan is kapot gemaakt voor een vleesgerecht (8); 6 Die boom wordt gebruikt als spantribbetje (4); 7 Die kledingstukken passen absoluut niet b elkaar (14); 8 Niet meer vals en boos (8); 9 Niet in, maar daar is gewicht voor een baken (8); 15

5 6

5 Alle artikelen Abonneevoordeel

Emobiel Foto

Alle artikelen Activiteiten

FotoAbonneevoordeel Activiteiten

Emobiel

NIEUW

4 8

door André Heijboer

1 6

Verborgen schat

Dit is deel 3 uit de Serie over de vervolgde kerk.

HHH Dae-jung stuit op een geheime bergplaats. Uit deze bergplaats komt een boek tevoorschijn. Daejung heeft er geen idee van dat dit boek zijn leven op de kop zal zetten.

1 1

90 24,90

6 5

Fotopuzzel (08)

4 5

Oplossingen sudoku’s vorige keer

Geen internet? Bel 055 - 539 03 45

KitsQuiz

Welke titel hopen Annebeth Kubbe en Joris Oosterbeek te verdienen met hun school in Noordeloos?

n Beste zwerfafvalpakker. l Schoonste school. r verigste leerlingen. t Mooiste schooltuin. A Zet de zes letters van maandag tot en met zaterdag achter elkaar, ga naar kits.nl, geef je antwoord en win drie punten.

Oplossing vorige puzzel: Horizontaal: 1 kof e; 6 slalom; 12 meid; 14 stap; 16 vla; 18 arm; 20 abt; 22 o.o.; 23 stop; 24 arak; 25 e.a.; 26 oké; 28 kit; 30 rug; 31 moer; 34 thee; 36 buffer; 37 zoemen. Verticaal: 2 oma; 3 Fe; 4 ctief; 5 id.; 7 L.S.; 8 attaché; 9 la; 10 opa; 11 ivoor; 13 pr; 15 stage; 17 lok; 18 APK; 19 mat; 21 beu; 27 emu; 29 ia; 30 ree; 32 of; 33 re; 34 t.o.; 35 Em. Horizontaal: 1 baljuw; 6 briket; 12 klok; 14 knol; 16 aas; 18 Ena; 20 sof; 22 ga; 23 odol; 24 gr s; 25 de; 26 Epe; 28 kea; 30 wee; 31 glas; 34 zere; 36 boenen; 37 mondig. Verticaal: 2 aks; 3 ll.; 4 Jordaan; 5 uk; 7 r.-k.; 8 inl ven; 9 k.o.; 10 els; 11 wagen; 13 N.N.; 15 sfeer; 17 aap; 18 elk; 19 aga; 21 ode; 27 ego; 29 er; 30 wei; 32 le; 33 Se; 34 zo; 35 R.D.

Ga naar www.erdeeshop.nl en bestel!

8 3

Reformatorisch Dagblad

Vanaf 10 jaar.

Een gnoe is bepaald geen mak dier (10); 17 De middeleeuwse zanger zei: ‘Als ik maar de maand aai’ (9); 18 Een diertje, ah, daaraan moet alles opgeofferd worden (6).

AEX

18:10 uur

UITGAVE VAN ERDEE MEDIA B.V.

Elke week plaatsen we een gedeeltelijk afgedekte foto, te beginnen op maandag. Elke dag laten we een stukje meer zien. De opgave is zo snel mogelijk het goede antwoord te raden en door te bellen naar het Reformatorisch Dagblad. Als u op de eerste dag (maandag) al het goede antwoord weet en doorbelt, krijgt u 6 punten. Belt u dinsdag het goede antwoord door, dan krijgt u 5 punten enzovoort. De oplossing De "Negerhut van Oom Tom" mag met recht een klassieker worden genoemd. De schrijfster is Harriet Beecher Stowe. Wij vroegen de tweede letter van haar voornaam. Een a dus. Dat is de eerste letter van het alfabet en het goede, door te bellen antwoord was dus 1. De winnaar De winnaar van deze week is: mevr. G. van Heusden. Zij ontvangt de waardebon van 15 euro. De Laddercompetitie De ladder eindigt na de dertiende puzzelweek. De winnaar ontvangt dan een waardebon van 50 euro. Doet u maandag weer mee? De door u behaalde punten blijven bewaard.

DOW JONES

22:03 uur

TOKIO

06:00 uur

EURO

22:11 uur

Laan van Westenenk 12, 7336 AZ Apeldoorn. Kantoortijden: maandag t/m vrijdag van 8.00-16.30 uur.

Directie en Administratie Postadres: Postbus 613, 7300 AP Apeldoorn. Telefoon: 055-5390222, Fax: 055-5417450, E-mail: directie@erdee.nl. Postbanknummer: 719502.

3 nov

300,77

2 dec

3 nov

2 dec

12.019,42

4 nov

8.643,75

3 nov

02/12

OLIE (vat)

$ 1.747,00

3 nov

2 dec

$ 1,3400

Redactie Postadres: Postbus 670, 7300 AR Apeldoorn. Telefoon: 055-5390222, Fax: 055-5412288, E-mail: redactie@erdee.nl. De publicatierechten van werken van beeldende kunstenaars aangesloten bij een Cisacorganisatie zijn geregeld met Beeldrecht te Amstelveen. Deze kunstenaars wordt verzocht in voorkomende gevallen contact op te nemen met Beeldrecht. Het Reformatorisch Dagblad participeert in de Stichting Raad voor de Journalistiek te Amsterdam. Deze stichting draagt zorg voor de instandhouding van de raad, een onafhankelijke klachteninstantie die eventuele klachten over journalistieke gedragingen behandelt. Inlichtingen bij voorkeur via 055-5390222 of eventueel rechtstreeks bij de Raad voor de Journalistiek: 020-3123930. Alle auteursrechten en databankrechten ten aanzien van de inhoud van deze uitgave worden uitdrukkelijk voorbehouden. Deze rechten berusten bij de uitgever.

EURIBOR

3 nov

02/12

2 dec

1,469%

10 JAARSRENTE

02/12

3 nov

2 dec

GOUD (troy)

2,531%

3 nov

2 dec

02/12

2 dec

$ 109,94

Abonneeservice Voor opgave abonnementen, informatie over uw abonnement, verhuizingen, bezorging, doorgeven vakanties en opzeggingen. Postadres: Postbus 613, 7300 AP Apeldoorn. Telefoon: 055-5390498, Fax: 055-5415687, E-mail: abonneeservice@erdee.nl, www.erdeeservice.nl/rd Openingstijden abonneeservice: maandag t/m vrijdag 08.00-20.00 uur en op zaterdagmorgen van 09.00 – 12.00 uur. Abonnementsprijzen Nederland (incl. 6% btw). Jaarabonnement op basis van automatische incasso: € 297,00. Proef voor 9 weken € 32,50 (afgelopen halfjaar geen (proef)abonnement gehad). Voor meer abonnementsvormen zie: www.erdeeservice.nl/abonnementen. Abonnementen zijn bij vooruitbetaling en worden automatisch verlengd. Het opzeggen van abonnementen kan een maand voor aloop van de abonnementsperiode schriftelijk, via e-mail of telefonisch, bij voorkeur onder opgave van de opzegreden. Meer informatie over uw abonnement is op te vragen via Abonneeservice. Adreswijzigingen: bij voorkeur schriftelijk, twee weken vóór ingangsdatum.

BEURSSTEMMING

Wall Street sluit vlak, Europa in de plus

Het Reformatorisch Dagblad is een onderdeel van Erdee Media Groep (EMG). EMG legt van abonnees gegevens vast voor de uitvoering van de (abonnee) overeenkomst en om u te informeren over producten en diensten van EMG en zorgvuldig geselecteerde derden. Als u dat niet wenst kunt u een briefje sturen naar: Erdee Media Groep, afd. Abonneeservice, Postbus 613, 7300 AP Apeldoorn. Deze bezwaarregeling geldt niet voor eventueel bij de krant gevoegde folders. Voor meer informatie over ons privacybeleid, zie www.erdeeservice.nl/privacy. Voor algemene voorwaarden, zie www.erdeeservice.nl/algemenevoorwaarden.

NEW YORK (ANP) – De beurzen in New York z n gisteren vr wel onveranderd gesloten, na b de opening nog ink op winst te hebben gestaan. Beleggers bleken toch wat voorzichtig, ondanks een meevallend c fer over de werkloosheid in de Verenigde Staten en opbeurende berichten over de aanpak van de Europese schuldencrisis. De toonaangevende Dow-Jonesindex noteerde aan het slot een verlies van 0,61 punten op 12.019,42 punten. De breed samengestelde S&P 500 zakte 0,30 punten tot 1244,28 punten en de technologiebeurs Nasdaq won 0,73 punten tot 2626,93 punten. De daadkrachtige taal van de Duitse bondskanselier Angela Merkel over de aanpak van de schuldencrisis had een positieve uitwerking op beleggers in New York. Merkel wil dat de eurolanden strengere afspraken gaan maken over de schulden en tekorten van lidstaten. De Franse president Nicolas Sarkozy heeft z n steun uitgesproken voor dit plan. Maandag wordt een conceptvoorstel hierover gepresenteerd. De AEX-index in Amsterdam sloot gisteren met een winst van 3,80 punten (1,3 procent) op 300,77 punten. De midkapindex eindigde 7,73 punten (1,7 procent) hoger op 459,78 punten. De beurzen in Par s, Frankfurt en Londen noteerden winsten van 0,7 tot 1,1 procent. In de AEX voerde bank en verzekeraar ING de st gers aan met een winst van 6,6 procent. Verzekeraar Aegon won 4,5 procent. Randstad klom 3,2 procent. Het uitzendconcern liet voorafgaand aan een investeerdersdag weten dat het bedr f de groei, die in het derde kwartaal al zichtbaar was, heeft weten vast te houden in het vierde kwartaal. De euro noteerde 1,3405 dollar. B het slot van de beurshandel in Europa was de euro 1,3380 dollar waard.

Voor alle in deze uitgave genoemde toekomstige data geldt Deo volente.

A refdag.nl voor actuele beursstanden.

Advertentieafdeling Postadres: Postbus 613, 7300 AP Apeldoorn. Telefoon: 055-5390499, Fax: 055-5424802, E-mail: advertentie@erdee.nl. Voor online opgeven schakeltjes: www.schakeltjes.nl. Reacties op brief onder nummer: Postbus 298, 7300 AG Apeldoorn. Tarieven: gewone advertenties maandag t/m vrijdag € 1.20 per millimeter, zaterdag € 1,25 per millimeter (contracttarieven op aanvraag), Schakeltjes € 1,34 per mm, Familieberichten, Vergaderagenda en Varia € 0,86 per kolom-mm. Ter informatie: een overlijdens- en jubileumadvertentie bestaat standaard uit 2 kolommen. Voor brieven onder nummer of adres te bevragen aan het bureau van ons blad wordt € 3,30 berekend. Deze prijzen zijn exclusief 19% btw. Aanlevering: Advertenties dienen voor 13.30 uur ontvangen te zijn, een werkdag voor de gewenste plaatsingsdag. Overlijdens- en geboorteadvertenties op de plaatsingsdag voor 9.00 uur. Advertenties voor de zaterdagkrant dienen op donderdag voor 15.30 uur binnen te zijn. Overlijdens- en geboorteadvertenties op vrijdag voor 18.30 uur. Mochten in telefonisch opgegeven advertenties fouten voorkomen, dan stellen wij ons voor de gevolgen die daaruit voortvloeien niet aansprakelijk. Bij het afsluiten van een advertentiecontract zijn de Rota Regelen van toepassing. Openingstijden advertentieafdeling: maandag t/m vrijdag 08.00-16.30 uur. (Inhoudelijke) klachten over advertenties kunnen gemaild worden naar advertentie@erdee.nl. Voor meer informatie over adverteren en tarieven: www.erdeeservice.nl/adverteren.

Internet- en archiefdiensten Het Reformatorisch Dagblad is ook online te raadplegen via refdag.nl. Het archief van de interneteditie is vrij toegankelijk. Overige internetdiensten zijn puntuit.nl, rdtref.nl en tijdenplaats.nl.

Diversen Stichting Reformatorische Publicatie (SRP), bankrekeningnummer 65.30.62.362. Stichting Draagt Elkanders Lasten (DEL), giro 2970700, bankrekeningnummer 65.32.60.008.

BELEGGINGSFONDSEN

BINNENLANDSE AANDELEN AEX-AANDELEN

GROOTSTE STIJGERS slotkoers

vorig hoogste koers laagste koers slot

aegon 3,27 3,13 ahold 9,42 9,54 air france-klm 4,29 4,25 akzo nobel 35,98 35,88 aperam 11,94 11,80 arcelor mittal 14,22 14,07 asml holding 29,94 29,06 boskalis westm., kon. 25,50 24,71 corio 33,64 33,13 dsm, kon. 35,98 35,50 fugro 41,59 40,74 heineken 34,60 34,75 ing groep c. 6,01 5,64 kpn 9,05 9,03 philips, kon. 15,18 14,96 postnl 2,47 2,45 randstad 23,52 22,79 reed elsevier 8,70 8,69 royal dutch shell a 26,08 25,71 sbm offshore 15,93 15,68 tnt express 5,58 5,58 tomtom 3,05 2,95 unibail-rodamco 137,25 138,05 unilever c. 24,75 24,90 wolters-kluwer c. 12,99 12,80

5,71 10,00 15,30 53,74 32,20 28,55 32,95 38,46 50,46 47,42 63,68 43,28 9,50 12,30 25,45 10,05 43,10 10,32 26,74 20,93 10,20 8,03 162,95 25,40 17,93

09/03 01/02 12/01 28/04 27/01 08/02 21/02 01/03 04/04 01/06 06/04 19/05 30/03 06/04 18/01 14/01 14/02 14/02 02/02 05/04 30/05 03/01 07/07 30/11 16/02

2,59 7,62 3,41 29,25 9,41 10,46 21,22 20,67 28,26 29,84 34,01 30,40 4,21 8,41 12,00 1,98 19,59 7,38 20,12 11,75 4,46 2,40 123,30 20,90 11,48

23/09 26/08 23/11 23/09 23/09 23/09 09/08 23/09 25/11 23/09 04/10 24/08 23/09 24/11 23/09 25/11 13/09 19/08 09/08 09/08 06/10 23/09 25/11 17/03 24/11

k/w 3,55 12,76 -0,82 12,71 11,98 10,18 12,86 8,15 14,80 11,95 11,97 13,57 7,08 7,94 9,86 5,55 13,89 13,77 10,62 14,82

6,22 14,89 17,25 13,36

omzet 14323330 3738138 4002091 831080 969603 11050253 1884473 368666 251243 610655 296789 579305 64673434 4325302 2580008 3995572 777179 2690686 7581696 682412 859078 1672514 354319 5716117 1036674

% 20,87 14,29 9,33 9,24 7,76

amt holding sopheon plc hitt grontmij c. sns reaal GROOTSTE DALERS

% -20,00 -8,57 -2,60 -2,37 -2,09

eurocastle invest and intern publ telegraaf media grp wessanen koninklijke ordina

RENTE

slotkoers 1,47 1,70 2,03 1,51 2,53

vorig slot 1,47 1,70 2,03 1,49 2,53

02/12 470,39 300,77 459,78

25/11 430,16 274,37 415,85

02/12 2.077,15 6.080,68 5.552,29 3.164,95 15.476,09 5.718,85

25/11 1.920,91 5.492,87 5.164,65 2.856,97 13.937,40 5.395,61

02/12 1.974,68

25/11 1.801,29

euribor 3 mnd euribor 6 mnd euribor 1 jaar rente 5 jaar rente 10 jaar

INDEXEN AMX-AANDELEN

aalberts ind. amg arcadis asm international bam groep, kon. binckbank brunel international csm delta lloyd Groep eurocomm. prop. heijmans imtech logica mediq nutreco ordina pharming group sns reaal ten cate unit 4 usg people vastned retail vopak wavin wereldhave

slotkoers

vorig hoogste koers laagste koers slot

12,02 8,32 12,88 21,10 2,62 7,73 24,34 11,24 13,65 25,60 8,14 18,57 0,90 11,36 48,08 1,08 0,09 1,78 21,70 18,76 5,86 32,62 40,24 7,84 52,45

11,85 8,29 12,68 20,19 2,52 7,52 24,30 10,52 13,18 25,10 7,71 18,51 0,89 11,29 47,82 1,10 0,09 1,65 21,34 18,85 5,82 32,22 40,26 7,89 50,96

17,28 16,92 18,15 31,78 5,83 13,16 34,98 27,10 19,90 36,65 23,90 28,48 1,78 14,90 60,73 4,15 0,24 4,27 32,46 26,90 16,27 53,31 41,46 12,25 76,29

04/04 06/04 15/02 11/05 14/04 21/04 10/05 17/01 08/02 01/06 28/04 04/01 18/02 16/12 14/12 18/01 03/12 04/04 03/05 14/06 09/02 28/01 01/12 04/05 01/04

10,10 6,79 11,62 15,10 2,17 6,80 19,70 8,96 9,61 22,43 6,58 15,60 0,77 10,80 39,75 1,01 0,08 1,34 19,60 15,95 4,50 28,24 27,43 3,63 46,22

09/08 04/10 23/11 09/08 23/11 09/08 18/08 25/11 23/09 25/11 25/11 09/08 23/11 25/11 09/08 22/11 09/08 23/11 23/11 13/09 25/11 25/11 09/08 21/11 25/11

k/w

omzet

12,27 244512 124,18 372246 10,99 95838 4,72 228561 35,00 1417491 12,57 146118 22,40 54906 7,80 945644 3,92 478630 5,16 90081 8,75 203019 465202 -7,65 1384217 8,84 68247 15,17 122656 -7,75 537739 -0,48 3509095 -2,28 3003423 7,91 112993 21,26 70170 29,73 782597 -- 275573 18,96 292372 52,62 210535 12,65 106169

AMSTERDAM amsterdam all share index amsterdam exchange index amsterdam midkap EUROPA belgie duitsland engeland frankrijk italie zwitserland MIDDEN OOSTEN israel VERENIGDE STATEN dow jones industrial transport utilities

02/12

25/11

12.019,42 4.946,67 443,63

11.231,78 4.533,44 426,01

VERRE OOSTEN hongkong sydney tokio

02/12 10.350,51 4.346,30 8.643,75

25/11 9.395,91 4.057,60 8.160,01

MEEST VERHANDELDE FONDSEN weekoverzicht 02/12 25/11 asn dz aandelenfonds 52,98 50,03 asn dz obligatiefonds 26,58 25,97 asn milieuwaterfonds 15,87 15,13 bnp all inc fd 34,41 32,64 bnp all in fd 50,04 48,52 bnp eur obl fonds 97,02 94,81 bnp gl high in eq 48,48 45,30 bnp gl prop sec fd 39,73 37,93 bnp obam 40,61 37,55 delta lloyd deelnemingen33,68 31,95 delta lloyd dollar 9,95 10,17 delta lloyd euro cr. 10,97 10,96 delta lloyd euro de. 21,54 20,95 delta lloyd investm. 5,66 5,27 delta lloyd mix 10,03 9,74 delta lloyd nederl. 5,31 4,90 delta lloyd rente 12,74 12,68 delta lloyd sel. div 7,27 6,83 etfx russell 1000 20,94 19,71 etfx russell 2000 21,50 19,90 eurocomm. proprts 25,60 22,86 european capital hld 212,03 210,00 hh value fund 19,28 19,29 idb alchemy 25,53 23,87 ing dutch fund 38,47 35,03 ing dyn mix4 fd 19,25 18,45 ing dyn mix5 fd 16,91 15,99 ing energy fund 48,15 44,46 ing euro obligatie 35,72 35,22 ing europe fund 18,86 17,32 ing financials fund 10,00 9,25 ing firstclass obli. 23,58 23,29 ing global fund 48,12 45,24 ing global obligatie 14,74 14,90 ing global opp fd 20,39 19,11 ing hoog div.oblig. 22,34 22,16 ing hoog divaandelen 20,05 18,82 ing lion fund 32,72 31,86 ing north america 19,70 18,56 ing premium dividend 14,08 13,23 intereffekt brazil 1,41 1,15 intereffekt china 2,15 1,84 intereffekt indiawar 0,55 0,47 intereffektjap.warra 0,82 0,69 ishares aex 30,05 27,44 ishares asia pacif 21,56 20,33 ishares b e corp 111,36 109,86 ishares brazil 35,97 32,76 ishares bric 50 19,81 18,15 ishares china 25 78,11 72,21 ishares clean nrgy 3,94 3,68 ishares easte10/40 20,89 19,26 ishares east ex-jp 30,02 27,95 ishares e corp bd 116,69 115,60 ishares eg 5-7 132,46 129,56 ishares e gov1-3 134,18 132,42 ishares e gov3-5 146,33 143,05 ishares e gov7-10 164,64 162,22

ishares e inf-link 173,15 163,24 ishares em markets 28,14 26,01 ishares estoxx div 15,60 14,17 ishares estoxx sml 19,76 18,15 ishares estoxx val 16,23 14,48 ishares europe 15,38 14,16 ishares europ exuk 18,37 16,82 ishares euro stx50 23,60 21,28 ishares ftse 100 6,44 6,01 ishares japan 7,02 6,72 ishares korea 26,43 23,57 ishares msci em a 20,30 18,70 ishares msci eur a 26,52 24,46 ishares msci jap a 17,79 17,04 ishares msci latam 18,32 16,86 ishares msci usa 19,86 18,69 ishares msci wor a 20,23 18,94 ishares msci wrd eh 25,19 23,42 ishares n-america 18,54 17,44 ishares private eq 8,90 8,12 ishares prop dm 13,62 12,97 ishares prop euro 22,45 20,60 ishares prop us 14,35 13,80 ishares s&p 500 9,33 8,78 ishares sp500 a 22,99 21,63 ishares sp em infr 14,80 13,93 ishares stoxx 50 23,18 21,42 ishares taiwan 22,42 21,15 ishares turkey 21,25 19,43 ishares world 18,86 17,64 kempen eur.highdivi. 5,25 4,87 kempen eur.smallcap 22,22 21,01 kempen euro credit 45,01 44,86 kempen gl.high div. 21,18 19,94 kempen sense fund 22,27 20,80 lyxor etf lev aex 4,25 3,55 lyxor short aex 64,70 71,20 nieuwe steen inv. 9,30 9,21 optimix america fund 8,98 8,45 robeco 20,59 19,21 robeco balanced mix 49,17 47,58 robeco hollandsbezit 18,43 16,91 robeco solid mix 45,26 44,37 rolinco 17,44 16,41 rorento 48,93 49,16 sns amerika aand.fds 13,17 12,49 sns duurzaam aandfds 16,64 15,29 sns euro aandelen 19,06 17,55 sns euro liquiditeit 22,31 22,33 sns euro mixfonds 23,35 22,17 sns euro obligatief. 24,06 23,70 sns ned.aandelenf. 32,31 29,38 sns optimaal oranje 29,59 28,39 sns optimaal paars 12,72 11,83 sns wereld aand.fds 14,28 13,32 thinkcapital aex 30,26 27,62 think global eq. 22,04 20,52 tracks aex etf 30,01 27,40 triodos vastgoed 5,76 5,76 vastned retail 32,62 28,78

zaterdag 3 december 2011 PAGINA 9

Economie

Reformatorisch Dagblad

„Houdbaarheidsdatum van papiergeld is allang verstreken” lar en de Japanse yen.”

Marcel ten Broeke

Interview

Hebben we niet aan dit systeem toch ook niet veel échte welvaart te danken.

AMSTERDAM– Koortsachtig werken Europese regeringsleiders aan het redden van de euro. Tevergeefs, menen Eric Mecking en Elmer Hogervorst. Het zal hooguit leiden tot uitstel van executie voor de eenheidsmunt. „Ongedekte geldsystemen hebben het in de geschiedenis nog nooit gered.” Toen de economie nog min of meer oreerde, waarschuwde Mecking in 2005 als een van de eerste auteurs voor naderend onheil. De schuldenberg moest in z n ogen wel leiden tot een diepe recessie, vergel kbaar met die uit de jaren dertig van de vorige eeuw. Niet iedereen nam z n boek ”De atie in aantocht” des t ds even serieus. Weekblad Intermediair zette de historicus weg als „warrig doemdenker” die (het stond er echt!) –„niet lachen”– mensen adviseerde om „goud te kopen.” En op de website van Management Scope stond z n boek prominent ver meld onder het kopje ”T dver spilling”. Geheel in de l n van Bredero veranderde het beeld toen de kredietcrisis eind 2008 de we reld in haar greep kreeg. Plots kwam veel van wat Mecking al beschreven had (economische krimp, afnemende bestedin gen, oplopende werkloosheid, dalende huizenpr zen en een st gende goudpr s) angstig dichtb . Het eerder genoemde week blad recenseerde de tweede druk van z n boek lovend als „een boek om bang van te wor den.” B Management Scope verhuisde z n boek naar het l stje ”Verplichte kost”. De crisis ging Mecking zelf ook niet voorb . H ondervond de effecten enkele maanden terug aan den l ve toen het farmaceutisch bedr f waar h werkte, van de ene dag op de

MECKING ...tevreden huurders...

HOGERVORST ...”midnight gardening”...

andere de complete onderzoeks afdeling –500 man, waaronder Mecking– naar huis stuurde. Solliciteren valt niet mee. Mec king: „De deur zit door de crisis overal potdicht.” Het bood hem wel de ruimte om hard te werken aan een nieuw boek, waaraan h eind vorig jaar –met vermogens adviseur en goudverkoper Elmer Hogervorst (46)– was begonnen en dat deze week ver scheen: ”Geld, goud en zilver” (ISBN 978081502900). Daarin betogen de auteurs dat het huidige nanciële stelsel gaat ontploffen en zetten ze uiteen hoe burgers hun vermogen daartegen kunnen beschermen.

huidige pr zen in de winkel. Het schuldenplafond is bereikt, de luchtbel van krediet zal de komende jaren leeglopen. Over heden moeten massaal bezui nigen, terw l de economie nu weer krimpt. Bezuinigingsron des volgen elkaar hierdoor op, wat de de atoire trend alleen maar versterkt. Mensen worden daar onzeker van en gaan meer sparen en minder uitgeven. En k k eens naar de huizenpr s? Die is al fors gedaald. Puur de atie. En die pr s zal de ko mende periode nog veel verder dalen. Niet voor niets verkocht Elmer z n huis al in 2003 en ik in 2008. Tegenover u zitten twee tevreden huurders.”

Die crisis kwam er, maar delatie nog niet.

Waarom is het huidige systeem onhoudbaar?

Mecking: „Er is onmiskenbaar sprake van een de atoire trend, maar daarvoor moet je ver der k ken dan alleen naar de

■ „Op een vast contract hoeft de jeugd niet te rekenen. Das war einmal”

Hogervorst: „Er bestaat geen dekking voor al het geld dat de afgelopen jaren is b gedrukt. Het heeft wellicht een sch n groei gecreëerd, maar feitel k is de burger van de koopkracht van z n munt beroofd. Uit de schulden groeien gaat ook niet meer lukken. De enige uitweg is het laten draaien van de geldpers, wat op langere term n weer zal leiden tot hyperin atie. Dat lot treft niet alleen de euro, maar b voor beeld ook de Amerikaanse dol

Wellink verdedigt zich bij enquêtecommissie „DNB heeft kredietcrisis in 2008 niet voorzien” DEN HAAG (ANP) – De Nederlandsche Bank (DNB) heeft de kredietcrisis die in september 2008 na de val van de Amerikaanse bank Lehman Brothers wereldw d uitbrak niet voorzien. Ook Nout Wellink, toenmalig president van DNB niet, gaf h gisteren zelf toe voor de parlementaire enquêtecommissie. „We hebben gewoon de ineen storting van het stelsel niet voorzien. Maar eerl k gezegd: ik bevind me in goed gezelschap, namel k de rest van de wereld”, zei Wellink. Terugk kend zei h dat h versteld staat van wat DNB in korte t d heeft kunnen doen toen de crisis eenmaal was uitgebroken. Het was z n voor naamste verdedigingslinie in het

b na vier uur durende verhoor voor de enquêtecommissie. Het trekken van lessen is be langr ker dan schuldigen aan w zen die hebben „zitten suf fen of niet alert genoeg” z n geweest, betoogde Wellink, die dit jaar met pensioen ging b DNB. Belangr kste les is volgens hem dat de buffers van banken verhoogd moeten worden en de wereld ervoor moet zorgen dat crises in een eerder stadium wor den herkend. Wellink heeft de afgelopen jaren vaak onder vuur gelegen van critici die hem verweten dat h te terughoudend en te traag heeft geopereerd. Wellink stelde dat DNB als een van de allereer ste in de wereld onderzochten welke instrumenten nodig wa ren om de crisis te bestr den.

In het verhoor werd bevestigd dat DNB en het ministerie van Fi nanciën het niet eens waren over steun aan ING, dat erg leed onder een drastisch in waarde gedaald pakket Amerikaanse rommel hypotheken. ING en DNB wil den dat toenmalig minister van Financiën Bos de risico’s op de zogeheten AltAportefeuille zou overnemen, maar Bos koos voor een kapitaalinjectie van 10 mil jard euro in de bank. In februari moest Bos alsnog de risico’s voor 80 procent overnemen. De eisen die Bos aan banken als ING, Aegon en SNS Reaal stelde voor staatssteun waren stevig, zei Wellink. Zelf had h het niet zo gedaan, voegde h eraan toe. Bos eiste forse rendementen en premies over vervroegde a os singen.

Mecking: „Deels is dat wel zo. Ik hoor ook vaak: Maar Eric, er is nog zó veel geld. En ja, neem b voorbeeld m n ouders: met een huis dat tien keer meer waard is dan wat ze er ooit voor betaalden. Die redden zich heus wel. Meer zorgen maak ik me om m n dochter. Op een vast contract hoeft de jeugd van tegenwoordig steeds minder te rekenen. Das war einmal. En laten ze zich over een goed pensioen maar helemaal geen illusies maken.”

niet worden b gedrukt.” Hogervorst: „Iedereen zou eigenl k op z’n minst íéts aan goud of zilver moeten bezitten om, als in het allerzwartste scenario het geldsysteem ploft en er ruilhandel ontstaat, mee te kunnen betalen.” De prijs voor goud en zilver ging onlangs door het dak. Is het hoogtepunt niet al bereikt?

Hogervorst: „W zien juist nog een groot opwaarts potentieel. De pr sdaling van onlangs is van korte duur en feitel k een mooi moment om b te kopen. De echte goudmanie moet nog

Marcel ten Broeke

Het hing er even om, maar de euro is gered. Europa haalt volgende week opgelucht adem. Althans, als we de nanciële markten mogen geloven. Effectenbeurzen verkeerden de tweede helft van deze week in een jubelstemming. In nau wel ks drie dagen t d koerste de AEX 10 procent hoger. En ook op de obligatiemarkten kantelde het sentiment. Rentes die eurolanden moeten betalen voor hun schuld daalden even hard als ze daarvoor opliepen. De reden voor de feestvreugde is tweeledig. Directe aanlei ding vormde de onverwachte aankondiging woensdagmiddag van centrale banken wereldw d om het nanciële systeem met gulle hand van Amerikaanse dollars te voorzien. Toch is de euforie vooral gebaseerd op de hoop dat, nu centrale banken het goede voorbeeld hebben gegeven, regeringsleiders volgende week vr dag op de allesbeslissende eurotop der eurotoppen een voorlopig punt zetten achter de Europese schuldencrisis.

...plek van inish ligt niet vast... Foto Fotolia

Veel, zo niet alles zal daarb afhangen van het duo Merkozy (de Duitse bondskanselier Mer kel en de Franse president Sar kozy die in euroland feitel k de dienst uitmaken). ‘Ingew den’ menen dat z niets anders kúnnen dan over hun eigen schaduw heen springen. De ultieme optelsom is dan dat er een begrotingsunie ont staat die veel meer op Duitse leest zal z n geschoeid, met vanuit Europese instellingen opgelegde automatische sanc ties voor landen die een loopje nemen met schuldnormen. Omdat Frankr k daar tot nog toe fel op tegen is (het houdt de macht liever b de lidstaten en vooral zichzelf), zal Duitsland als dank eventjes de andere

kant op k ken wanneer de Europese Centrale Bank (ECB) de geldpers aanslingert om schuldenlanden zoals Italië en Spanje uit de greep van de nanciële markten te houden. De hoop is nu dat alle maat regelen b elkaar op 9 decem ber de bazooka gaan vormen die al lang geleden was beloofd, maar wat steeds op een asco uitdraaide en de situatie alleen maar deed verslechteren. In een speech vergeleek Merkel het gevecht om de euro te redden gisteren met een marathon; een ultieme krachts inspanning die zomaar niet vol tooid is. Een wielerronde, zoals de befaamde Tour de France, had wellicht een passender beeld geweest. Regeringsleiders

wel weer een mooi moment om in vastgoed te gaan.” Sommige economen noemen goud een nutteloos metaal.

Hogervorst: „Nou, daar denken Chinezen en Indiërs heel an ders over. En waarom heeft De Nederlandsche Bank er dan ei genl k 600.000 kilo van in z n kluizen liggen? Banken doen smalend over goud omdat ze vrezen dat mensen het vertrou wen in geld verliezen.” Mecking: „Goud is geen geld, zegt men. Ammehoela. Goud is wél geld. De vraag is vooral wat papiergeld eigenl k is.”

U stelt in uw boek dat goud begraven in de tuin een goed idee is. Ziet u het voor zich?

Hogervorst: „Ha, jazeker: ”midnight gardening” noemen de Amerikanen dat. Nachttui nieren. Met dat onder de grond verstoppen worden vervelende toestanden uit het verleden geassocieerd. M n moeder ver telde me onlangs dat ze in de oorlog thuis etsen begroeven om ze te verstoppen voor de Duitsers. Maar het gebeurt: ik ken b voorbeeld een boer met een groot stuk land. Zo her en der ligt een aardige bult zilver begraven.”

U verwacht geen oplossingen uit Brussel de komende dagen?

Hogervorst: „De houdbaarheids datum van valuta’s in hun hui dige vorm is allang verstreken. Wat we nu zien rond de euro is vooral pappen en nathouden. Problemen worden vooruit geschoven, maar de crisis wordt binnenkort zo groot dat politici gedwongen worden drastische maatregelen te nemen. Dan gaat het geldstelsel op de schop. En dan komt er een nieuw Bretton Woods (de plaats in de VS waar in 1944 een nieuwe mondiale monetaire orde werd geschetst met de dol lar, die kon worden ingeruild tegen goud, als basis, MtB).” Mecking: „Volgens m wordt het geen Bretton Woods 2, maar een Peking 1. In zo’n nieuw stelsel dicteert China de koers.” U roept burgers ertoe op niet op politici te wachten maar het heft in handen te nemen en te investeren in edelmetaal.

Mecking: „Juist, denk niet te gemakkel k dat de overheid de nanciële problemen wel oplost. Het verleden leert dat banken kunnen omvallen, zelfs hele staten. Maar aan je eigen goud of zilver kan nie mand komen en het kan, in tegenstelling tot geld, ook

AMSTERDAM – In het deze week verschenen boek ”Geld, goud en zilver” betogen Eric Mecking en Elmer Hogervorst dat het huidige inanciële stelsel Foto ANP gaat ontploffen en zetten ze uiteen dat burgers hun vermogen daartegen kunnen beschermen door edelmetaal aan te schaffen.

Kabinet blij met opstelling Frankrijk DEN HAAG (ANP) – Het kabinet is bl dat Frankr k opschuift naar het Nederlandse pleidooi voor strakke regels en sancties om begrotingsdiscipline in Europa af te dwingen. „Het is laat, maar nog niet te laat”, aldus minister De Jager (Fi nanciën) gisteren na a oop van de ministerraad. De toespraak van de Franse president Nicolas Sarkozy liet volgens hem zien dat Frankr k „dichter dan ooit” b de Nederlandse opstelling staat. De Jager zei nu „iets po sitiever” te z n over de kansen met een stevige Europese aanpak de eurocrisis te kunnen bezwe ren. „Maar we z n er nog niet.” Eind volgende week is er een top waar Europese regeringslei ders afspraken hopen te maken over de aanpak van de schulden crisis. „Het is urgent dat we vol gende week tot goede besluiten komen”, aldus premier Rutte.

H benadrukte gisteren op nieuw de noodzaak om landen automatisch sancties op te kun nen leggen als z zich niet aan begrotingsafspraken houden. Daarnaast moet er „een voldoen de geloofwaardig” fonds z n om landen in nood te helpen, in combinatie met een grote rol voor het Internationaal Monetair Fonds. Voor de Nederlandse wen sen is geen extra overdracht van soevereiniteit aan Europa nodig, aldus de premier. Rutte en De Jager wilden niet veel kw t over de rol die de Eu ropese Centrale Bank (ECB) zou kunnen spelen. Onder meer Frankr k pleit voor een actieve re rol. Het Nederlandse kabinet w st steeds op de onafhanke l ke positie van de ECB. Rutte herhaalde in algemene zin geen voorstander te z n van het b drukken van geld, omdat de druk op landen om te hervor men dan wegvalt.

Meet voor euro schuift telkens op GROOT GELD

komen. Wanneer is dat? Als ik nu t dens lezingen vraag wie er in de zaal goud bezit, gaan er slechts enkele vingers de lucht in. Het bewustwordings proces is nog volop bezig. Pas als het veel vingers beginnen te worden, wordt het slim om te overwegen weer zoetjesaan uit edelmetaal te stappen.” Mecking: „We adviseren dus niet om het nu te kopen en tientallen jaren aan te houden. En ook niet primair om rende ment op te behalen. Het dient vooral ter bescherming van je vermogen. Wie zal het zeggen: misschien is het over tien jaar

dachten al meermaals de eind streep te hebben bereikt: hoe veel ”allesbeslissende eurotop pen” hebben we immers niet al gehad? Telkens bleek echter de ronde nog niet voltooid en lag er al snel weer een nieuwe etappe in het verschiet. Komende week moet ”Par s” worden gehaald. Het is –nu écht– alles of niets. Lukt het niet de paniek te bezweren, dan ligt volgens velen een ontrafe ling van de eurozone voor de hand. Steeds meer banken en bedr ven hebben de draaiboe ken voor een ongeorganiseerde euroontplof ng al klaarliggen. Het acute probleem vormt niet eens zozeer de opgelopen rente voor sommige euro landen. Nee, het is vooral de situatie b Europese banken die n pend is. Gisteren bleek dat z donderdag het hoogste be drag moesten lenen b de ECB sinds maart van dit jaar. De onderlinge leningverstrekking is tot een minimum gedaald, een situatie die doet denken aan de kredietcrisis van 2008. Tegenover The Financial Times stelde een handelaar gisteren: „Ik heb hier één grote Euro pese bank die geld wil uitlenen en maar liefst veertig die het willen hebben. Enkele van de grootste banken in de eurozone kr gen het niet voor elkaar om aan geld te komen.”

Dat centrale banken woens dag deden wat ze deden, is in die optiek niet geruststellend maar veel meer angstaanja gend: bl kbaar was dit nodig omdat er banken op de rand van de afgrond balanceerden. Toch bl ft het de vraag of het plan zal gaan slagen. Zit er wel voldoende geld in de noodpot ten van EFSF en/of IMF? En zitten Merkel en Sarkozy inder daad op één l n over ECB en begrotingsunie? Of bedoelen ze met dezelfde woorden wezen l k iets anders? Voor strengere begrotingsregels l kt daarnaast in sommige landen een referen dum noodzakel k. Een lastig karwei nu burgers met de dag eurosceptischer worden. Vraag is ook of, zélfs met strengere regels, de eurozone toekomst heeft. Volgens som migen heeft h die nooit gehad en zal h die ook niet kr gen, tenz er heel lang heel veel geld van noord naar zuid zal worden overgeboekt. En dan is er ook nog het feit dat de nanciële markten iedere keer méér ‘oplossing’ eisen. Dat maakt de wedstr d lastig: anders dan anders ligt de plek van de nishl n niet vast, maar z n het de markten die bepalen wanneer het voldoende is. En wie weet schuiven z de meet na 9 december gewoon weer een stukje verder op.

„Economie VS aan beterende hand” raadsman van de Amerikaanse president Obama. Gisteren werd bekend dat de werkloosheid in de VS vorige maand is gedaald tot 8,6 pro cent. Dat is het laagste niveau sinds maart 2009. Economen re kenden op een werkloosheid van 9 procent. Obama zei dat de po sitieve trend op de banenmarkt moet worden doorgezet. „On danks tegenwind heeft de eco nomie in de Verenigde Staten, de private sector, al 21 maanden op r banengroei laten zien. We moeten die groei vasthouden.”

Redactie economie

WASHINGTON – De Amerikaanse economie is aan de beterende hand. Dat heeft het Witte Huis gisteren gezegd in een reactie op een meevallend werkloosheidsc fer dat eerder op de dag naar buiten kwam. De wereldeconomie verkeert nog wel in een „fragiele staat”, aldus de economische topadviseur Krueger. „Alle economieën z n met elkaar verbonden door han del en nanciering”, stelde de

Italië komt snel met bezuinigingen ROME (ANP) – De Italiaanse pre mier Monti zal maandag maat regelen bekendmaken die de overheidstekorten de komende twee jaar met 20 tot 25 miljard euro moeten doen slinken. Dat zeiden bronnen gisteren tegen persbureau Reuters. Het Itali aanse kabinet zou maandag b eenkomen om de maatregelen te bespreken. De voorstellen wor den waarsch nl k maandag nog naar het parlement gestuurd.

(Advertentie)

Opel Zaira 1.8-16V 7-persoons, airco, cruise control, bj.: 05-1999, 172.230 km, handgesch., benzine, € 3.450,-

Opel Zaira 2.2 DTR 7-persoons, airco, navi., cruise control bj.: 07-2002, 179.846 km, handgesch., diesel, € 5.950,-

Dorpsstraat 227

Renault Traic 1.9 dCi L2H1 dub. cabine, airco, handgesch., bj.: 02-2006, 80.379 km, diesel, € 11.950,- (excl. BTW)

Harskamp

Seat Leon 1.8-20VT Sport H6, leer, clima, cruise control, bj.: 01-2002, 149.989 km, handgesch., benzine, € 7.950,-

tel. 0318 - 45 38 00

„Landbouw moet grootschalig” Redactie economie

BERG EN DAL – De boeren in Nederland staan onder grote maatschappel ke en politieke druk om kleinschalig te produceren, maar grootschalige landbouwbedr ven z n keihard nodig om in de toekomst alle monden te voeden. Dat zei Noud Janssen, vicevoor zitter van LTO Nederland, giste ren in Berg en Dal t dens een b eenkomst over ontwikkelings samenwerking. De wereldbevolking neemt toe van 7 miljard mensen nu naar

10 miljard in 2050. In die t d moet de productie van voedsel met 70 procent groeien. „Vanaf vandaag moet de pro ductie elk jaar met 2 procent toe nemen en dat is een immense op gave”, aldus Janssen. Nederland is na de VS de tweede exporteur van agrarische producten in de wereld. Ons land moet het wat hem betreft als een opdracht zien om op een duurzame ma nier zo veel mogel k voedsel te produceren. Ook dienen we de kennis die we daarover hebben, zo veel mogel k over te dragen op landen die nu al met grote voedselproblemen kampen.

Autoverkoop trekt verder aan BUNNIK (ANP) – De verkoop van nieuwe auto’s in Nederland is vorige maand verder toegenomen. In vergel king met een jaar eerder werden er 11,8 procent meer auto’s aan de man gebracht. Dat maakten de brancheorgani saties RAI Vereniging en Bovag gisteren bekend. In november werden er 41.264 nieuwe personenauto’s geregi streerd. De forse toename volgt op een lichte st ging in oktober, toen 1,1 procent meer auto’s werden verkocht. De meest ver kochte auto in november was de Renault Twingo, waarvan er

krap 2600 werden aangeschaft, gevolgd door de Volkswagen Polo (1913 stuks) en de Toyota Aygo (1621 stuks). Tot en met no vember werden er in Nederland 538.754 nieuwe personenauto’s geregistreerd. In vergel king met een jaar eerder is dat een toename van 14,3 procent. In Duitsland nam de verkoop van nieuwe auto’s in november toe met circa 3 procent in verge l king met een jaar eerder. Vol gens de brancheorganisatie VDA zal het aantal registraties van nieuwe auto’s over het hele jaar genomen in vergel king met vo rig jaar st gen naar 3,1 miljoen, een toename van 8 procent.

APK - reparatie onderhoud - aircoservice storingsdiagnose

www.autoverheul.nl

(Advertentie)

Master Heaters Verkoop & Verhuur sinds 1964

Kooloos Mechanisatie B.V. Briellaerdseweg 44, Barneveld Vooraf bellen tel. (0342) 41 30 53

„Val eurozone veel duurder dan behoud” AMSTERDAM (ANP) – In Europa wordt nu openl k gespeculeerd over het uiteenvallen van de eurozone. Dit scenario is uitermate kostbaar en veel duurder dan wanneer de monetaire unie bl ft bestaan. Dat bec fert ING in een rapport dat gisteren is verschenen. In het eerste jaar na de val van de gezamenl ke munt zou de economie van de (voormalige) eurozone met 9 procent krim pen. In het jaar daarop zal spra ke z n van nog eens 3 procent krimp. Zelfs in 2016 zou de economie van de desbetreffende landen in totaal nog 10 procent kleiner z n dan wanneer de euro bl ft, denkt de ING.

Reformatorisch Dagblad

zaterdag 3 december 2011 PAGINA

Reformatorisch Dagblad Postbus 298, 7300 AG Apeldoorn Vermeld het nummer in de linkerbovenhoek van de envelop.

≤ Te koop: PEUGEOT 406 break 1.8, 7-persoons. I.z.g.st., bwjr 2000, apk 9/12. Tel. 06 - 55 16 71 35. ≤ U vindt uw wens bij Rijn-stacaravans. Chalets en STACARAVANS, Kloosterweg 7, Kapelle. www.smokkelhoek.nl. ≤ FIAT Punto multij. dsl, 5-drs, bj. sept. 2010, km.st. 23.800, in nw.staat, nwprijs € 17.500,-. Nu n.o.t.k. Vrij van wegenbel. Tel. 06 - 42 49 98 39.

≤ Vanaf jan tijdelijk te huur: keurige royale WONING in buitengebied van Kootwijkerbroek, dubbele garage, 4 sl.k. Tel. 06 20 89 76 25. ≤ WONING in het buitengebied van Putten. Tel. 06 - 53 92 95 45. ≤ Te huur in het centrum van Gouda, ideaal voor PABO-studenten: leuke 1- en 2-pers. kamers op 5 min. afstand van de Pabo. 0252 - 41 87 49 of 06 53 93 44 31.

≤ Per 1 jan. in Gouda: 2 ≤ Kip, -poten 5 Kg. 10,-- KAMERS bij hospita. 9 en w w w . S A L V A T O R I . n l 12 m2 , € 180,- en € 200,-. Chr.MannenkoorNunspeet Info: 06 - 20 87 54 35. Alles Vers- Gerookte Zalm ≤ In Otterlo nabij Ede 2 ≤ CHALET te koop of per kamers, 15 m2 en 25 m2 , 1 februari te huur, in het vanaf jan. 2012. Met gez. buitengebied van Ochten. gebruik van keuken, badk. 50 m/2 woonoppervlakte. en balkon nieuw. Zeer geChalet is van 2006. Vraag schikt voor CHE studenprijs 98.500,- euro kk of ten. Tel. 06 - 20 71 28 86. 850,- per maand, incl. Voor info 06-30987190.

D&B< EFE A&& >A >?-& *BFG?5&? F? 5& 1&9->9"&?; .& -FE? >< ->&C ?++9 &&? &?5!>27F+75& %$')"'!$#&$ (! 5>5 86 229 <&9 /&&C >$ ><9>&<C9+*!5: D&5 "++5 1>>9?+A&BFEC >A )+")F&?75&? 1+? 3:44 % 80:44 229 &? >A /&&C&?))F&?75&?: (&B 1>>9 F?$> ?++9 =+9F+? @+57' 5&B:?9: 40#, % #, ,0 ,# >$ 7>BBF*F5&&9 A&5&&? 1F+ ///:975->9":?B

Verpleging & Verzorging

≤ Gevraagd: een ervaren SERVICEMONTEUR voor werkzaamheden in de installatietechniek. Geïnteresseerd? Bel voor meer informatie met D. Kroon tel.nr. (06) 22476865. Kroon Installatietechniek B.V., Dodewaard.

Hart voor ouderen en oog voor identiteit. Wil jij werk maken van ouderenzorg? Dan is het tijd voor een kennismaking. SVRO zoekt voor verzorgingshuis Maranatha te Rijssen Verzorgenden IG en

≤ Gezellig de winter door! Een mooi assortiment sfeervolle ≤ Studente (18 jr) zoekt W O O N A C C E S S O I R E S KAMER in Utrecht of omvoor elke woonstijl. www. geving. Tel. 0522-463625. living-store.nl ≤ Th gevr. in WOERDEN: ≤ Complete eengezinswo- kamer of zelfst. woonruimning te koop in GOUDA te voor werkende j.vrouw. Verpleegkundigen. aan water met maar liefst 06 - 12 03 77 56 6 slaapkamers, dichtbij Kijk snel voor meer info ref. school, kerk, stad ≤ Gevraagd: woonruimte en station. € 235.000,-, voor man, 57 jaar, in op www.svro.nl. Molenmeesterslag 43. Zie GENEMUIDEN of omgefunda.nl. ving. Evt. voor div. over- ≤ Gezocht, per direct: fullSECRETARESSE. ≤ Wilt u in ELSPEET op nachtingen. 0345 - 753257 time Krimpen aan de Lek. Meer de Veluwe wonen? Nieuwe of 06 - 52107945. www.glashandel aanbieding: Kijk op www. ≤ Getrouwd stel met kind info: tomassenvastgoed.nl zoekt woonruimte, min. 2 verloop.nl ≤ ORGEL kopen of ver- slpkm. en tuin, in regio kopen? Reparatie en verh.! ALBLASSERWAARD. Stolk Orgels, 0180-315652. Tel. 06 - 11 70 50 35 www.stolkorgels.nl

≤ Te huur in GROOTAMMERS: bovenwoning, 2 slaapkamers, eigen ingang. Tel. 0184 - 662695 of 06 - 30430133. ≤ Te huur: luxe woonruimte met riant uitzicht, geh. gemeub. in ALBLASSERWAARD, voor tijd. bewoning. Tel. 0184 - 69 19 71 of 06 53 32 86 52. ≤ Te huur, SCHEVENINGEN (oude dorp): leuke benedenwoning met ruime woonkamer en slaapkamer op 1e verdieping (slaapkamer eventueel te splitsen in 2 slaapkamers). Nabij strand, winkels, kerk en school. Zeer geschikt voor studenten / verpleegkundigen. Nadere info: 06 24 53 30 66.

huishoudelijk medewerker/kok die op ons logeerhuis De Mantelienge in Ouddorp komt werken? Kijk snel op www.werkenbijadullam.nl voor meer informatie of bel E. Nap tel. 06 12 70 12 79.

≤ Wij zoeken een WOONBEGELEIDSTER in de regio Zwolle. Een uitdagende functie, waarbij u een cliënt begeleidt in de woonsituatie. Goed te combineren met een bestaande baan. Studenten SPW, SPH, etc. mogen ook solliciteren. Goede verdiensten en gratis wonen. Info: 06 - 30 62 19 65.

+##( 0*!)(+%&0#

≤ **Tot 65% KORTING** Geniet van de kerstvakantie! www.onsvakanties.nl/ ≤ Voor onze gedragsgroep lm of bel 0184 - 42 20 00. De Sprinter in Kesteren ≤ Te huur vanaf heden: zoeken wij een 6-pers. luxe vakantieactiviteitenbegeleid(st)er, bungalow bij NIJMEGEN niveau 3. Meer info. over op prachtig park. Tel. 06 deze en andere vacatures 53 34 20 00. vindt u op www.deschutse .nu of tel. 0488 - 483322, ≤ OUD&Nieuw op de dhr. B. Aarnoudse. Je sol- Veluwe? Boek snel op www. licitatie met cv kun je veluws-vakantiehuis.nl of sturen naar De Schutse, bel 0577 - 40 73 19. Stationsstraat 28, 4041 CJ ≤ Reserveer alvast voor Kesteren of naar pz@de 2012 Ameland-Terschelschutse.nu. ling-Bakkeveen (Frl.), Ommen of Hardenberg, t.h. chalets, stacars. Bel 0512 - 51 60 96 of zie www.vdsluisvakanties.nl. 8/$ ))0 ($-)0%$-70!' 376 #760 /. #/$4 0))?""6?D<H%A6**=% 0"6.:6H"<$"< 70 %$ -$!7/ 4+!>51&@%$5I3&C-@)' 2!>C&@' F>&E8& /--9)' 6>77&9)-B' H>5)-' A-71IGE' />&9)&@' (-9@&3&C)' />5)&@,&9#' 4>&87 6IG88&@ &;>; *764 (//- 1$$70"/-1)+7$ /. &&&5-,+#/-!5025

≤ GEVRAAGD: Leerlingmatroos Binnenvaart. Ben jij gemotiveerd en wil jij werken in een leuk team aan boord van een binnenvaartschip, dan zijn wij op zoek naar jou. Binnenlandse vaart, weekenden vrij. Interesse: Bel 0650-675738. ≤ Wij zoeken een ADMINISTRATIEF medewerker m/v, voor minimaal 24 uur p/w, uitbreiding naar fulltime is bespreekbaar. Werkzaamheden: voeren complete administratie. Heeft u interesse? Neem contact op met G. Vlastuin Transport, Renswoude, Jan van den Brink: j.vandenbrink@ vlastuin.eu, 0318 - 57 18 27 ≤ Medewerker voor in winkel, verkoop van bouwmaterialen, hout, verf, gereedschap, enz. Fa. D.J. van Dijk DHZartikelen, in Langbroek, tel. 0343 - 56 17 02.

≤ ***ZEELAND*** Christelijk vakantiepark. www.onseigensfeer.nl of bel 0184 - 42 20 00. ≤ Welkom bij Camping DUINZICHT in Koudekerke. Reserveer nu voor 2012 en maak kans op een vakantiecheque. www.campingduinzicht.nl of bel 0118 - 55 13 97.

Vakantiepark

De Kleine Belties

RESERVEER VANAF 1 DECEMBER UW VAKANTIE VOOR 2012! Rheezerweg 79, 7771 TD Hardenberg Telefoon 0523 - 26 13 03 www.dekleinebelties.nl

≤ Van Beijnum Architecten BNA BV Amerongen zoekt een Bouwkundig TEKENAAR Autocad/ ≤ HULSHORST (bij Revit. Reactie met cv op: Nunspeet). 6-p. luxe Finse info@vanbeijnumarch.nl. bungalow. Kindvr. omg, bos, heide, dolfinarium etc. ≤ Leuke baan in de Actie!!! korting Kerst en THUISZORG? Verzor- Nieuwjaar 2011: Actie gende ig of Hulp bij Boek nu reeds hoogs. Huishouden in regio 2012. Laags. aantr. prijs. Gouda/Capelle ad IJssel? Bel snel 0348 - 43 38 92. Kijk op www.agathos- E-mail vuad@kpnplanet.nl thuiszorg.nl voor onze va- Website: bungalow catures bij jou in de buurt. hulshorsterhout.nl ≤ H’veld G’dam, HULP in de huishouding voor 2 halve dagen per week. Tel. 0184-612384.

≤ NIEUW in Zeeland! Vakantiewoning bij strand en bos. www.vakantiehuis -shalom.nl of 06-12080551

?64?4>A<2 BQTO) #)Q# :>432/C8=C168? !(G 5KK @-M'(IH+ ?717 @-G(I)-' .K )(*(!,(I K.UM.U'H 0(97S NNQ >)Q# TR)UH 0(9SS NNQ 9(G !()(D(I#%M' E-MB =ILLG 3-!(M'(HG(") =(!(M') :LLI0 ,(HG--M)( F%GB B)!9 >TTQ V8N*)Q#)Q#V N%O 8N*)Q#)Q# ./* @?PP)" B)!9 V6)-.#TTQV N%O >Q%!R)U ./* @?PP)" B)!9 >TTQ V4TJ AN!.U.V N%O ETQ*Q)+&O

BARNEVELD Bethelkerk D.V. zaterdag 10-12 19.30 uur ADVENTS- EN KERSTCONCERT CGK Cantate Deo o.l.v. Peter Eilander € 3,-/volw., € 2,- /kind. t/m 12 jr, € 10,-/gezinskaart

KAPELLE BIEZELINGE Herv. Kerk D.V. zaterdag 10-12 19.30 uur KOORCONCERT Koren: Jong Crescendo, Uit der kinderen mond en Hamaälôth App.w.: Rina Molenaar € 5,-/volw. € 2,-/kind. t/m 12 jr

ITM)UPO)!'QT)R V8N* I)%$)Q".U*V ≤ OPRUIMING bij Hoedenhuis de Linde in 4)Q)U%'%U' VITM)UPO)!V Barneveld. www.hoeden N%O 8N*)Q#)Q# ./* @?PP)" huisdelinde.nl

Christelijke parken • • • •

betaalbare bungalows schitterende locaties eigen recreatieteams ref. kerkdiensten

≤ ******************** ***FOTOKAARTEN*** *** Sfeer & Stijl *** *** Kerstkaarten *** **Fotocadeau-artikelen** ********************** Uw eigen doel steunen? Kijk dan op: www. fotokaartensfeerenstijl.nl.

≤ Dia’s digitaliseren en dat nog voor de feestdagen? Mogelijkheid om uw T (0341) 26 48 87 collecties op te halen voor www.vakanz.nl digitalisering. Aflevering op DVD of externe harde schijf. Mail naar: verleden ≤ PARADIJSVOGELS; digitaal@gmail.com of bel Zeer unieke zeeflora en naar 06 - 41 18 68 89. -fauna; Zorg project steu- ≤ www.salvatoristrijen.nl nen: Indonesisch Papoea. geheel vernieuwd. Voor Aug. 2012. bagus-reizen.nl uw bijeenkomsten groot of klein, moet u in STRIJEN ≤ CHRISTELIJK villa- zijn. Prima keuken en park Moezel, luxe accom- gepaste sfeer. Tel. 078 modaties voor 4-14 pers., 674 15 79. veel faciliteiten (zwembad), activiteiten voor ≤ Problemen op seksueel kinderen, jongeren en ou- gebied. De VLUCHTHEUders, excursies, kerkdien- VEL biedt hulp. Aanmelsten: www.vakanz.nl of den iedere werkdag tussen www.gezinsparken.nl, 10.00 en 12.00 uur: 0341 - 26 48 87. 0348 - 48 99 99 of www. stichtingdevluchtheuvel.nl ≤ *VakanZ* Betaalbaar VAKANZ4YOU.NL: op WINTERSPORT in de ≤ wintersportvoorjaarsvakantie 2012, voordelige ideaal voor chr. gezinnen, vakanties voor jongeren, activiteiten en kerkdien- in Oostenrijk, v.a. € 269,00! sten op drie chr. vakantie- Check www.vakanz4you.nl parken! www.vakanz.nl, 0341 - 26 48 87. ≤ KERST in Berlijn. Boek nu deze schitterende 6-daagse busreis v.a. 464,Vertrek op D.V. 22-12. Boek nu via beter-uit.nl of bel snel 0172 - 48 48 48. ≤ Kerst in WENEN. Boek deze 8-daagse busreis naar de romantische stad Wenen v.a. 644,- Vertrek op D.V. 21-12. Boek nu snel via beter-uit.nl of bel snel 0172 - 48 48 48.

?%I%'(MG(MB =)UU)QO >UTRP : KQ%) M.U *)Q 4"%PO 2%"&)"! BQT)U)*%$# : 6$..# I)QQ)MT)OP3 GIL!J(G ?T&.U M.U *)Q A.! : 5%UNP >TQ)M..Q3 LI'(" C"'(&("( "(%)%M'B EP9 K9K9 D'.P

>MGI((B MT"L.PP)U)U 1 73SS R9R9 ≤ SAMEN-BEZINNEN, #%U*)Q)U O/! 0F $Q 'Q.O%P, DV 10-12 Balkan Zending door dhr. J. Mussche. Ger.Gem. Zeist 20.00u Welkom! www.samenuit.org

Bestel de gratis themabrochure over Hyves

‘Grenzeloze vriendschap’ Vraag de brochure aan: www.mediawijzer.nl Postbus 613 7300 AP Apeldoorn

KI >949 ,KL,+H,/' 18 ,+-+!.+H @J11 /)G-&+%, D/L KL?+ G-&KK" C+'+LG I+LG%KL+H%L'9 5 CKH,F D/L &/HF+ E%F'+LK,%', K! ,+ &++H ;+%$+H I+HGKKL"%$# ,+ &/L, F+ ,HE##+L F%$,+LG ,+ /)G-&+%,GH+-+IF%+ KI >949 ,KL,+H,/' 18 ,+-+!.+H D/L 1*9JJ FKF @J97J EEH %L ,+ KLF!K+F%L'G&/" D/L ,+ 6+&K.MF&#+H#3 <KE.+HF"//L 8 =%L'/L' I/H#++H'+"+'+L&+%, FEGG+L A+H'C+' @B +L @B/0 F+ 2+%GF9

www.conforza-mannenkoor.nl

www.unoanimo.net of bel 070 - 391 24 69.

Online zoeken en boeken

&(("!($ ') &(%#($

Toegang: € 12,50 In voorverkoop €10,00 (kinderen € 7,50)

Kreijkes Vakantie Idee info t 0548 - 51 41 88

Vakantie in eigen sfeer!

≤ Boek nu Brabantse Kerst. 5-daagse reis v.a. 414,- GEGARANDEERD vertrek op D.V. 23-12. Boek nu snel via beteruit.nl of bel snel 0172 48 48 48.

Aanvang 19.30 uur

=ILLG 3-!(M'(HG(") 9-MM(M#LLI0 ,(HG--M)( F%GB >TQ)U*%$#P <.UU)U#TTQ N%O ;%)NLGI)%$)Q".U* <.UU)U#TTQ V6T". C%*)V N%O 6+&TTU&TM)U ≤ SINGLES 34+ D.V. za. 17/12. Bezoek Paleis Het <.UU)U#TTQ V5)&%""%!V Loo en aansl. eten. Meer N%O ETQ*Q)+&O

≤ (Kerst)vakantie in TSJECHIE, te huur: een authentieke woning (max. 10 pers.) met openhaard, gelegen op een park. Skigebied in omgeving. ≤ SCHAKELTJE opgeInfo en boeken: www.chal ven? Dat kan nu snel en eenvoudig. U ziet direct upa-vakantie.nl hoe uw schakeltje eruit ≤ T.h.: 8-10-persoons privé gaat zien en wat dit kost. vakantiewoning in na- Ga snel naar www. tuurrijke omgeving te Uel- schakeltjes.erdeetref.nl sen in Duitsland, vlakbij ≤ Vandaag (9:30-14:00) Vasse/Ootmarsum over de WINTERMARKT in H.-I.grens. Voor meer informa- Ambacht (Gr. Willemln). tie kijk op www.VAKAN Gevarieerd aanbod, mooi TIEWONINGUELSEN.nl. muziekprogr. & om ca. 13.45 u. opbodverkoop! ≤ Vakantiehuisje te huur in LUNTEREN in bosrijke ≤ REFORMATORISCHE omgeving (4 pers.), e-mail: Vriendenkring voor 50+. famthomassen@solcon.nl Om anderen te ontmoeten! of tel. 06 - 21 98 03 96. 061 - 3028260 of HvGG.nl.

≤ CHRISTELIJK vakantiepark Bentheim, direct over de grens bij Hardenberg. Ongedwongen sfeer, activiteiten voor kinderen, jongeren en ouders, excursies, kerkdiensten: www.vakanz.nl of Kraamzorg www.gezinsparken.nl, 0341 - 26 48 87.

DV ZATERDAG 17 december

:/ HE%! (J $//H %L KD+H&+%,G,%+LGF3 C//HD/L 7J $//H KI ,+ 6+&K.MF&G-&KK" F+ 2+%GF3 L++!F

YERSEKE Herv. Kerk D.V. vrijdag 9-12 19.30 uur KERST-MUZIEKAVOND GK Praise the Lord Schouws Jeugdorkest € 4,-/ volw. € 2,-/ kind. t/m 12 jr

M AR K S& U

SI R O ’S

O PWA

De lekkerste manier om geld in te zamelen

FE LS

ANDERE

Markus & Markus Stroopwafels bv Waddinxveen | (0182) 61 88 24

www.stroopwafelbakkerij.nl

GO 2 USA & CANADA WINTER met JAN DOETS, New York 5 dgn € 657,-, Florida Orlando Villa 16 dgn € 695,-, LA SurfTrip 6 dgn € 830,-, Snow Colorado Rockies 9 dgn € 860,-, Campers EARLY BIRDS ZOMER 2012, CamperTrip San Francisco 17 dgn € 1.041,-. Kijk op www.jandoets.nl/aanbieding Bezoek ons kantoor voor Themapresentaties. Bel 072 - 575 33 33 of e-mail: info@jandoets.nl Jan Doets America Tours

Exclusieve, klassieke en tijdloze meubelen

;()(I((M &-IG("%$# D("#L!+ /%( LL#B LLL9PO)R&.UTP9U" LLL9")UU)QO!.Q%.9U" LLL9.Q%)M.U*)QM"%PO9U"

Advertentiebon Onderstaande ruimte kunt u gebruiken voor uw advertentietekst.

2011 Bestemd voor het RD van .........-..........2010 Stuur mij (à € 3,30) een bewijsnummer. De heer/mevrouw................................................................................. Adres:....................................................................................................... Postcode: ................................ Woonplaats: .................................. Telefoonnummer: .................................................................................. E-mail: ..................................................................................................... Abonnee van RD / Terdege: Ja / Nee* Erdee cardnummer: .............................................................................

Benvermelding u abonneevan vanuw hetErdee Reformatorisch Terdege, Bij cardnummerDagblad krijgt u en/of als particuliere dan krijgt u als adverteerder 25% adverteerder opparticuliere uw Schakeltjes een korting vankorting 25%. op uw Schakeltjes. advertentie@erdee.nl U kunt uw advertentie per e-mail advrd@refdag.nl, per fax 055 - 542 48 02 of telefonisch 055 - 539 04 99 opgeven.

Schakeltjes kunt u ook snel en eenvoudig www.schakeltjes.nl opgeven via www.schakeltjes.erdeetref.nl *doorhalen wat niet van toepassing is

www.autograveland.nl Putten 0341 - 35 33 35

Stroopwafelactie!

AL""(*G( MTTQ *) 3G%*&G%M' 3GNJ&-MLH

Nota zenden aan:

MPV’s -hoge zitMPV specialist 5- en 7-persoons, 25 stuks op op voorraad. voorraad.

EE Tsjerke, E Terp D.V. zaterdag 10-12 19.30 uur ADVENT ZANGAVOND Koor: Jubilate Deo Dwarsluitensemble Leid.: ds. A.J.T. Ruis

≤ Te huur: een eengezinswoning te HETEREN vanaf 1 maart 2012. Tel. 06 53 19 45 01.

Ben jij die enthousiaste

&'("!$,&!+%# !%*%())$

Gezinsparken

Het Groot Nationaal Strijkorkest Arjan en Edith Post trompet Martin de Deugd viool e.v.a. Ds.A.A. Egas, meditatie

≤ Inkoop van: GOUD, zilver en munten. Reeds 10 kantoren door het land. Voor meer informatie: J. de Ruiter, 0186 - 57 13 66, www.goudwisselkantoor.nl

'-1 /##*#*$%%, ")#.&

Gereserveerde

Chr. Mannenkoor Con Forza en Jong Forza-Woerden o.l.v. Bert Moll Chr. Mannenkoor Eiland Urk o.l.v. Gerrit Schinkel Willemijn

S U

≤ - NIEUWSTE TREND www.oldwoodkeukens.nl www.oldwoodkeukens.nl ≤ KORELON - Christelijk www.oldwoodkeukens.nl Gastouderbureau heeft www.oldwoodkeukens.nl per direct gastouders bewww.oldwoodkeukens.nl schikbaar in Bunschoten, ≤ CASSETTEBANDJE Gouda, Krimpenerwaard, van ds. Keesmaat. Ad- Leusden, Stolwijk, ventpreken. Interesse bel: Utrechtse Heuvelrug en tel. 070 - 511 25 81. op de Veluwe. Meer info? ≤ Scherpe HYPOTHEEK- Kijk op www.korelon.nl RENTES!! Kijk op www. ≤ Veelzijdige, commercibevr.nl. Bel voor een af- ële, flexibele FINANCIAL spraak met Binnendijk & met fiscale interesse en van Rijsbergen, 071 - veel ervaring in het voeren 402 40 31. van administraties, het ver≤ Mooi geschenk voor de zorgen van rapportages en komende dagen? CD met jaarrekeningen in verschilmassale samenzang, in- lende sectoren van het strumentaal en solozang MKB, zoekt op korte tervoor slechts € 9,95 (incl. mijn een nieuwe en vaste verz.kst.). M.m.v. Leon werkkring. Mijn wortels Koppelman, Maurice en liggen in de accountancy en Janita van Dijk, Johan ik heb o.a. ervaring in de Adriaanse, Jan Rozendaal functies Hoofd Administraen Rianne van Roon. Be- tie en (Interim) Controller. Kernwoorden: integer, stel via www.selov.nl. accuraat, loyaal, service≤ Ook te huur: 2-onder-1- gericht, probleemoplosser, kapwoning met zicht op zelfstandig. Woonachtig in water De Noord in H.-I.- de Alblasserwaard. Heeft Ambacht. € 189.500,- k.k. u een vacature of bent u Tel. 06 - 15 18 78 94. toe aan een financiële man ≤ VanGaalen KEUKENS binnen uw bedrijf, bel mij Advies & ontwerp in dan op 06 - 20 02 33 79. harmonie/stijl van uw wo- ≤ Aannemersbedrijven, ning. vangaalenkeukens.nl bouwbedrijven, zzp-ers en ≤ WAARDER, Prins particulieren, bent u op Bernhardstraat 7: Vrij- zoek naar een ervaren staande grote semi bunga- VOEGER, bel dan 06 low met garage en 45 46 46 88. carport. Ruime L-vormige woonkamer, woonkeuken, badkamer met o.a. ligbad en 4 slaapkamers op begane grond. 1e verdieping: ≤ De kracht van De 2 slaapkamers, mogelijk KANTOORSPECIALIST tot creëren van meerdere is het team. Kom jij ons kamers. Zonnige tuin, daarom versterken? We prachtig vrij uitzicht. zijn op zoek naar een Vraagprijs: € 495.000,- k.k. accountmanager kantoorVoor info zie www.hof- artikelen en een senior makelaardij.nl, tel. 0182 - systeembeheerder. Check 52 01 11. kantoorspecialist.nl/ ≤ T.k.: mooie Staphorster vacatures voor meer info. HOUTKACHEL, tevens mooie spiegelpop. Tel. 0184 - 65 29 38.

Kreijkes.nl

Gouda-St. Janskerk KERSTCONCERT

2012. Inl. tel.nr. 53 92 97 43.

Brievenonder nummer toesturen aan:

Schakeltjes

VAKANZ4YOU.NL: wintersportVERZORGSTER voor de Romeinse boerderij m. vee vakanties voor jongeren, vestigingen in Veenendaal in EYS, Z-L. Tel. 043 - in Oostenrijk, v.a. € 269,00! (9 uur) en Rhenen (4 uur). 4511207, www.eyserhof.nl Check www.vakanz4you.nl Meer informatie: mevr. A. ≤ Complete FLYDRIVES de Groot (06 - 42 44 03 41). op maat. Tickets v.a. € 349,Sollicitaties naar gdegroot T. 010-2827242. Lid SGR @autodegroot.nl www.promisedlands.nl ≤ Voor onze werkplaats ≤ 4-ka., FRANSE Alpen. zijn wij op zoek naar een zeer gunstig gelegen direct 1e Autotechnicus die aan de piste. www.appar graag wil doorgroeien tementmeribel.nl. naar de functie van WERKPLAATSCHEF. ≤ Nieuw en uniek: chrisHeb je belangstelling voor telijke CAMPING in deze leuke baan in ons beFrankrijk, direct aan de drijf? Ga dan snel naar rivier de Lot, groot zwemwww.autobedrijf-valken bad, mooie staanplaatburg.nl. sen, VakanZ-recreatieteam, excursies, kerkdien≤ SECRETARESSE/mesten, www.gezinsparken. dewerkster binnendienst, Vellekoop Makelaardij- ≤ Twente RIJSSEN vrijst. nl, 0341 - 26 48 87. Onteigeningszaken Bleis- 6p. vak.won te huur www. ≤ Heeft u wel eens aan wijk. Voor meer informa- vakantiewoningrijssen.nl een vakantie op een tie www.vellekoop.nl 06-52 11 33 60. prachtig chaletpark in de SCHOTSE HOOGLAN≤ Ervaren DEN gedacht? Doen! NeSCHEEPSINTERIEURderlands management, TIMMERMAN gevraagd centraal gelegen, dichtbij voor de regio Gorinchem. kerk en te midden van Interesse? Bel dan 06 ZWITSERLAND wonderschone natuur. 12735033 voor meer info. ≤ Zoekt u nog een goed Accommodatie voor 4, 4-6, adres voor de winter- 6-8 of 10 personen. Nog vakantie? Kom dan naar steeds gunstige wisselHotel Viktoria*** in de koers, dus extra voordelig! prachtige wereld van het ≤ MAN, 60+, zoekt corr./ Berner Oberland! www. Reserveer nu en geniet kennismaking met gewone hotelviktoria.ch - info@ 10% korting op uw boevriendelijke, vlotte vrouw. hotelvikoria.ch - T. 0041 - king. Kijk voor meer informatie op onze verBen zelf gescheiden. Liefst (0)33 972 30 72. nieuwde website www. kerk. meelevend. Mag ook gescheiden. zijn. Mis jij ≤ Comf. VAKANTIEWO- ranchchalet.com. ook de wezenlijke dingen NINGEN in Luxemburg, ≤ *VakanZ* Boek een van het leven? Br.o.nr. 360 Eifel, Ardennen, Frankrijk, bungalow of chalet in alle RD Kreta, Turkije. Tel. 0343 - Europese landen: www. ≤ HUWELIJKSBUREAU 45 44 58. www.letzeburg.nl vakanz.nl voor de Gereformeerde ≤ CHRISTELIJKE Gezindte. Bel 061- 3028260 ≤ CHRISTELIJK vakanvakantieparken in België, tiepark in de winter. www. of www.HvGG.nl. Frankrijk, onseigensfeer.nl/winter of Duitsland, Oostenrijk. Van sober tot ≤ Op zoek naar een goede, bel 0184 - 42 20 00! luxe. Ongedwongen sfeer, veilige en succesvolle activiteiten voor kinderen, datingsite voor christejongeren en ouders, excurnen? www.crosspoint.net sies, kerkdiensten: www. (2001-2011). Duizenden vakanz.nl of www.gezins hebben inmiddels hun parken.nl, 0341 - 26 48 87. partner gevonden via CROSSPOINT. Meld je aan en neem een gratis proefabonnement! Privacy ≤ Hulp nodig? De gewaarborgd. VLUCHTHEUVEL biedt Vakantiepark ‘Zutendaal’ ≤ HUWELIJKSBEMIDhulp: www.stichtingde DELINGSBUREAU voor Belgisch Limburg DV 13/07-10/08 vluchtheuvel.nl Christenen. Bent u kerke- Vakantiepark‘Waldbrunn’ ≤ REFORMATORISCH lijk meelevend en principieel tegen samenwonen? Duitse Odenwald DV 21/07-18/08 maatschappelijk Werk(.nl) Voor hulp en advies. Kijk Kies voor een partner van Vakantiepark ‘Zeeland’ op site of bel 061-3028260 uw eigen kerkelijke richOosterschelde DV 13/07-10/08 ting. Verlegen? Geen pro≤ Gooi die schoenendoos bleem, u wordt begeleid! ‘Kronenburger See’ met ANSICHTKAARTEN 0343 - 46 16 45, www. Duitse Eifel DV 13/07-10/08 van overal vandaan niet in huwbem.nl de kliko maar maak mij er blij mee. Cor den Toom, tel. 0343-412283.

de ≤ Autobedrijf de Groot ≤ Boer zoekt gasten met ≤

www.schakeltjes.nl

MATROOS voor

binnenvaart vanaf jan. zoekt een INTERIEUR- KERST. Vakantiewon. op voordelige

M AR K

≤ Voor online opgeven van schakeltjes:

AP STIJLMEUBELEN Westeinde 101a Vriezenveen Tel. 0546 - 56 60 26 www.apstijlmeubelen.nl info@apstijlmeubelen.nl Ingang en ruime parkeergelegenheid opzij

Kruis uw keuze aan: vergaderagenda varia schakeltje rubriek: antiek diversen geslaagd lessen muziek personeel aangeboden personeel gevraagd te huur te huur gevraagd te koop te koop gevraagd vakantie binnenland vakantie buitenland correspondentie/kennismaking

Prijzen Schakeltje €1,31 1,34 per mm met minimum van 15 mm. Familieberichten, vergaderagenda en varia €0,84 0,86 per mm. Neem voor zakelijke advertenties contact op met onze advertentieafdeling. Voor zakelijke advertenties gelden namelijk bij contract aanmerkelijk lagere prijzen. Voor brieven onder nummer wordt €3,30 berekend. Prijzen exclusief 19% BTW.

Aanlevering De tekst dient één dag voor plaatsing om 15.00 uur in ons bezit te zijn. Voor de krant van zaterdag dient de tekst vrijdag voor 12.00 uur in ons bezit te zijn.

bewogen en betrokken

zaterdag 3 december 2011, 41e jaargang nr. 209 Reformatorisch Dagblad

11 13 België heeft na anderhalf jaar een regering Er heerst bewondering voor de totstandkoming van Di Rupo I, maar een cadeau willen politicologen het nieuwe kabinet niet noemen.

18 EOD’ers ruimen bommen en granaten Majoor Gerard Boone: Ongeval met vuurwerkbom in Voorschoten bepaalt ons bij de risico’s die we lopen.

Jong + alcohol = gevaar tekst Evert Barten beeld iStockphoto

De alcohol vloeit rijkelijk in deze maand met feestdagen. Vader en moeder heffen het wijnglas, Leo van 16 geniet van zijn breezer en Marie van 14 zit, ach wat sneu, aan het appelsap. „Hier meid, jij mag ook een beetje wijn hoor!” Gezellig en knus? Of oerdom en levensgevaarlijk? Het laatste, vinden kinderarts Nico van der Lely, psycholoog Mireille de Visser en schrijver Joke Ligterink, die vorige week hun boek ”Onze kinderen en alcohol” presenteerden. Enkele onderwerpen uitgelicht.

Rol ouders

Baarmoeder

Cijfers

Drinkende jongeren?

Alcohol en puber

Ouders onderschatten hun rol als opvoeder en voorbeeld, stellen de schrijvers van ”Onze kinderen en alcohol”. Onderzoek toont aan dat jongeren die thuis blootgesteld worden aan alcohol, meer zullen gaan drinken. Het gaat dan concreet om lessen alcohol die in de koelkast of op het aanrecht staan of de aanwezigheid van een krat bier in de schuur. „Durf gewoon nee te zeggen”, benadrukt Van der Lely. „Geen drank voor het 18e levensjaar. Dat moet voor iedereen de regel zijn, ook al zegt de wet dat het vanaf 16 jaar al mag. Bij jongeren tot 18 jaar zijn de hersenen nog volop in ontwikkeling. Er komen dagelijks cellen bij. Dat proces wil je als ouders toch niet verstoren? Terwijl dat wel gebeurt door de inname van alcohol in deze leeftijd.” Regels handhaven is moeilijk, erkent de kinderarts. „Maar wel heel belangrijk. Ik zie veel kinderen in het ziekenhuis. Ouders zeggen dan: „O, ze zijn me meer waard dan goud.” Zo is het maar net. Maar met alcohol kijken ze opeens niet zo nauw. Nogmaals: durf regels te stellen. En zet er linke straffen op. Neem bijvoorbeeld de mobiele telefoon een maand in beslag. Dat is een heftige, maar het werkt wel.” Ouders willen over het algemeen per se niet impopulair zijn. Er is bij hen zelfs sprake van groepsdruk. Wie bij zijn kinderen het meest geliefd is, voedt het best op. Van der Lely: „Kul natuurlijk. Alcohol is gevaarlijk. Dat geldt al voor één slok. Er zit een stof in die de begeerte naar meer alcohol in het lichaam van een puber activeert. Als je kind dit op jonge leeftijd binnenkrijgt, heeft het vier tot zes keer zo veel kans op een serieus alcoholprobleem op latere leeftijd.”

Voor jonge kinderen en pubers is alcohol slecht, voor het ongeboren leven in de baarmoeder net zo goed. „Veel jongeren drinken omdat ze in de baarmoeder alcohol hebben gekregen”, aldus de Ierse kinderen jeugdpsychiater Kieran O’Malley. „Als een moeder tijdens de zwangerschap ook maar één slok drinkt, kan de alcohol de nucleus aantasten. Dat is het deel in de hersenen dat verantwoordelijk is voor het verlangen, de trek, de hunkering.” Ze noemt gevallen van kinderen van zes of zeven jaar die niet bij de hoestdrank zijn weg te slaan, vanwege de geur van alcohol. „De hoeveelheid drank doet er niet toe. Eén slokje op het verkeerde moment in de ontwikkeling van de baby kan een levenslang probleem opleveren.”

In 2007 werden 297 jongeren van gemiddeld 15,3 jaar oud opgenomen in het ziekenhuis met alcoholvergiftiging. Het aantal comazuipers steeg in 2010 naar 684, met een gemiddelde leeftijd van 15,6 jaar. De gedachte dat het vooral gaat om scholieren uit het vmbo, wordt door onderzoek gelogenstraft. Alle niveaus zijn evenredig vertegenwoordigd. Vwo zelfs nog meer dan havo.

Er zijn grofweg drie factoren te noemen waarom jongeren gaan drinken, aldus Rob Bovens, lector verslavingspreventie van hogeschool Windesheim in Zwolle in ”Onze kinderen en alcohol”. Persoonlijke motivatie en intentie, zoals groepsdruk, opvoeding, persoonlijkheid en gezondheid, vormen de eerste factor. De tweede is de verkrijgbaarheid van drank bij ouders, familie en vrienden en in supermarkten. De derde factor bestaat uit het (gebrek aan) toezicht en de (sociale) controle. Daarnaast spelen reclame-uitingen, groepsdruk en de drankcultuur onder idolen een belangrijke rol als druk van buitenaf om jongeren tot drinken aan te zetten. Van binnenuit komt de vaak puberale hang naar het opzoeken en overschrijden van grenzen.

Het Britse wetenschappelijk tijdschrift The Lancet publiceerde in november 2010 een nieuwe lijst met schadelijke stoffen met de grootste impact op de maatschappij. Bovenaan staat geen wiet of heroïne, maar drank. Van der Lely noemt in zijn boek tal van effecten van drank, zoals stinken, braken en oppervlakkig ademhalen. Maar ook de organen krijgen het vanuit medisch oogpunt zwaar te verduren, aldus de kinderarts. De lever bijvoorbeeld. „Omdat alcohol giftig is voor het lichaam, wordt het door het lichaam als gif behandeld: zo snel mogelijk verspreiden en alle mogelijkheden gebruiken om het kwijt te raken. Je ademt, zweet of plast het uit. De rest, die je vanwege de grote hoeveelheid niet kwijt kunt, wordt in je lever omgezet in zuur. Maar als je lever daar heel druk mee bezig is, kan het orgaan geen suiker aanmaken voor je lichaam. Dus word je bibberig, ga je trillen en je slap voelen.” Ook het gevaar van uitdroging ligt op de loer door al dat zweten, plassen en braken. Om maar te zwijgen van de invloed van alcohol op de hersenen van pubers. Dit kan op middellange termijn zelfs verlaging van het IQ tot gevolg hebben, aldus Van der Lely, die zogeheten comazuipers onderzocht.

Tips voor ouders Heldere huisregels zijn volgens Van der Lely en De Visser de basis om op een goede manier met alcohol bezig te zijn in het gezin. Dat ouders op één lijn zitten om die regels te handhaven, is daarbij essentieel. Een rijtje voorbeeldregels voor het gezin. ● Geef het kind geen alcohol onder de 18 jaar. ● Laat het kind onder de 18 jaar alleen naar een feestje gaan als je als ouders zeker weet dat er niet gedronken wordt. ● Zorg ervoor dat het kind onder de 18 jaar niet aan dranklessen komt (zet ze desnoods achter slot en grendel). ● Verbied kinderen boven de 18 jaar in het gezin om drank te kopen voor minderjarige vrienden of broers/zussen. ● Stel voor deze oudere kinderen een maximum van twee glazen drank per avond in. ● Regel voor het hele gezin: drink nooit door de week, alleen in het weekeinde of als er iets te vieren is. ● Regel voor het hele gezin: drink nooit als je moet rijden, werken, leren of sporten.

Uitzending terugkijken De Reformatorische Omroep heeft gisteravond een uitzending verzorgd over het thema alcohol. Ex-alcoholverslaafde Rick Slikkerveer, die vandaag op Puntuit zijn verhaal doet, vertelde daarin hoe God ingreep in zijn leven. Ook was er een studiogesprek met een woordvoerder van de stichting Voorkom!. Terugkijken?

”Onze kinderen en alcohol”, Nico van der Lely, Mireille de Visser en Joke Ligterink; uitg. Nieuw Amsterdam, Amsterdam, 2011; ISBN 978 90 468 1109 2; 317 blz.; € 19,95.

>>puntuit.nl/alcohol

Familie Pors: Open sfeer

Ds. Labee: Een weinig wijn „Als christen hoef je geen geheelonthouder te z n. Maar het alcoholgebruik moet wel passen binnen een sober en matig christel k leven.” Ds. B. Labee, predikant van de gereformeerde gemeente in Geldermalsen, pleit voor een alcoholvr huis als er kinderen aanwezig z n. „Als je al iets wilt drinken, doe het dan wanneer de kinderen in bed liggen. Je ziet dat kinderen aangeleerd gedrag vertonen. Er kan veel narigheid komen van alcohol, dus voorzichtigheid is geboden.” De predikant uit Geldermalsen is nog geen uitwassen tegengekomen in z n gemeente. „Wel gaat de jeugd naar gelegenheden waar gedronken wordt.

Ouders laten dat m ns inziens toch iets te gemakkel k gebeuren. Maar ik pleit niet voor een algeheel verbod voor ouders, wat voor roken b voorbeeld wel zou moeten gelden.” W n komt in de B bel veelvuldig voor. Is dat voor veel christenen een argument om het niet te nauw te nemen met alcohol? Ds. Labee: „B Noach lezen we voor het eerst over w n. Opmerkel k is dat het dan direct mis gaat. Hetzelfde gebeurt b Lot. Natuurl k z n er ook positieve voorbeelden, zoals Paulus, die Timotheüs aanraadt om w n te drinken voor z n maag. Lees goed, want er staat: een weinig w n.” Daarnaast zou w n in de t d van de

B bel ook meestal gemengd z n met water, aldus veel verklaarders. „Daar heb ik geen onderzoek naar gedaan, maar ik kan het me goed voorstellen. Ouders zouden drank zo veel mogel k weg moeten houden uit het gezin. En als het gebruikt wordt, alt d zonder de kinderen erb en met mate.” De wettel ke grens van 16 jaar is voor de predikant een goede. „Onze oudste zoon heeft nu die leeft d en ik moet zeggen dat we geen enkel probleem met alcohol hebben. We hebben regels, daar houden we elkaar aan. Maar we moeten ook niet doorslaan. Als h op een receptie vraagt om een glaasje advocaat, zeg ik echt geen nee.”

Strenge verboden handhaven of een open sfeer creëren rond alcohol? Dick (45) en Marian (44) Pors uit Meteren kiezen voor het laatste. „Elk verboden product is extra aantrekkel k voor jongeren.” Af en toe drinkt hun 12-jarige zoon een glaasje w n mee. „H heeft smaak en vindt het heel lekker.” Om eraan toe te voegen: „Maar het gebeurt misschien een paar keer per jaar. Alleen b b zondere gelegenheden.” Als de moeder van vier kinderen in de leeft d van 12 tot 22 jaar hoort dat alcohol behoorl k schadel k kan z n voor het kind, schrikt ze wel even.

Maar dan: „Het zal wel meevallen. Er wordt zo veel geschreven over wat schadel k is en wat niet. Ik vind het goed dat er onderzoek gedaan wordt hoor. Juist voor extreme gevallen. En medisch gezien is het misschien ook goed om je kind helemaal geen alcohol te geven.” Opvoedkundig vaart het gezin Pors een andere koers. Bewust, benadrukt Marian. „We proberen een zo open mogel ke sfeer te creëren in het gezin. Aan stiekem gedoe hebben we een hekel. W z n van mening dat vorming noodzakel k is. Zo haal je het spannende van alcohol weg en leer je kinderen om ervan te genie-

ten. W n drink je om de smaak, niet om de alcohol.” In huize Pors wordt voornamel k in het weekeinde gedronken, al z n er ook weekeinden zonder drank. Hoewel Marian en haar man Dick soepel omgaan met de regels rond alcohol, w zen ze hun kinderen op de gevaren als dat nodig is. „Een goed glas w n is prima. Maar te veel is verkeerd, dat is slecht voor het lichaam. Als je te veel drinkt, raakt je verstand beneveld en doe je dingen waar je sp t van kr gt. Een open houding, erover praten en waar nodig waarschuwen: b ons werkt het prima.”

toegespitst

zaterdag 3 december 2011 Reformatorisch Dagblad

Leer te leven, leer te sterven tekst prof. dr. A. Baars beeld RD, Henk Visscher

Het zijn de laatste woorden uit een oude Engelse preek: Mensen kind, leer te leven, leer te sterven! Bij zo’n uitspraak rijzen allerlei vragen: Kun je dat zo in één adem zeggen? Zit er geen geweldige span ning tussen ”leven” en ”sterven”? Bovendien: is het echt mogelijk om sterven te leren? n het verleden beantwoordt men de laatste vraag doorgaans met een krachtig ”ja”. Zo ontstaat in de loop van de late middeleeuwen een merkwaardig soort geschriften, dat bekendstaat onder de aanduiding: De kunst van het zalig sterven (”ars moriendi”). Dit z n een soort catechetische boekjes waarin geestel ken en leken wordt voorgehouden hoe z zalig kunnen sterven en vooral ook hoe z stervenden daarb op een goede manier kunnen begeleiden. Nu laat zich vr eenvoudig verklaren waarom deze geschriften juist in deze periode ontstaan en ook gretig aftrek vinden. In de veertiende en v ftiende eeuw wordt Europa herhaaldel k geteisterd door zware epidemieën. Tot de ergste behoren de zwarte dood; pestepidemieën waardoor vaak meer dan de helft van de steden wordt ontvolkt en op een bepaald moment een derde van de bevolking van Europa omkomt. Bovendien overl dt een onrustbarend aantal vrouwen in het kraambed en sterven veel zuigelingen in hun eerste levensjaren, mede door onvoldoende hygiënische en medische verzorging. Veel mannen laten het leven ten gevolge van allerlei oorlogen en oorlogjes. Zodoende ontstaat een diep geworteld besef van de kortstondigheid van het leven en worden de harten van de middeleeuwse Europeanen vervuld met doodsgedachten. Het is dan ook niet zonder reden dat in deze periode het lied ontstaat: ”Midden in het leven z n w door de dood omvangen”.

Leer te sterven Wat zeggen de zojuist genoemde handleidingen nu over de voorbereiding op het sterven? Doorgaans volgen z een vast patroon. Allereerst wordt de stervende aangespoord zich op z n levenseinde voor te bereiden. Het grote doel van deze voorbereiding is het geestel k welz n van de ziel. Het is belangr k om eerst de „medic nen voor de ziel” tot zich te nemen en zich dan pas te bekommeren om medic nen voor het lichaam. Met andere woorden: geestel ke raadgevers dienen eerder b de stervende ontboden te worden dan artsen.

Vervolgens wordt de zieke ondervraagd of h in het ware geloof heeft geleefd en in dat geloof volhardt. In dat kader kan hem verzocht worden de geloofsbel denis op te zeggen. Als dat niet mogel k is, b voorbeeld door lichamel ke zwakte, wordt die aan de stervende voorgezegd. Tekenen van instemming van z n kant worden in dat geval door de omstanders van grote waarde geacht. Ook wordt de zieke gevraagd of h z n zonden en tekorten inziet en die voor God wil bel den. In de derde plaats wordt veel aandacht geschonken aan de gebeden. De stervende wordt opgeroepen persoonl k te bidden, maar ook de omstanders hebben de plicht zich voor de ernstig zieke tot God te richten met gebeden voor z n of haar zielenheil. In deze geschriften over de voorbereiding op de dood worden meestal ook een aantal voorbeeldgebeden gegeven. Daaruit bl kt dat deze gebeden gericht z n tot God de Vader en tot Christus, maar vooral tot Maria, de beschermengelen en de heiligen. Op het sterfbed dienen in de vierde plaats ook een aantal plichten in acht genomen te worden. Hierb denken we allereerst aan het gebruik van de sacramenten: het sacrament van de mis, de biecht en –b het naderen van het einde– het laatste oliesel. Bovendien z n er ook enkele rituelen die een nietsacramenteel karakter dragen, maar waaraan stervenden wél steun kunnen hebben. We kunnen hierb b voorbeeld denken aan het feit dat bepaalde passages uit de Schrift b het sterfbed worden voorgelezen: een aantal psalmen –met name de boetpsalmen–, gebeden en de geschiedenis van het l den en sterven van de Heere Jezus. Ook worden aan de zieke wel een beeld van Maria, een beschermheilige of het kruis voorgehouden en worden z met w water besprenkeld. Hiernaast wordt de zieke aangespoord een testament te maken, z n aardse zaken zo goed mogel k te regelen en op een goede manier afscheid te nemen van familie en vrienden. In de v fde plaats wordt breed ingegaan op de aanvechtingen die de stervende ondergaat. B deze aanvechtingen gaat het allereerst om de verzoekingen van de duivel. Z worden in veel middeleeuwse geschriften heel realistisch uitgebeeld: de duivel versch nt zichtbaar aan het sterfbed. De drie verzoekingen waarmee de boze de stervenden het meest belaagt, z n die van het ongeloof, de valse zekerheid en die van de wanhoop. B de laatste categorie komt de aanvechting om een einde aan het leven te maken soms uitdrukkel k ter sprake. Bovendien wordt de nodige aandacht geschonken aan het feit dat de duivel vroegere zonden in herinnering roept en voor de stervende uitvergroot: Je bent een echtbreker, een dronkaard, een materialist. De boze confronteert de stervende

vooral met z n ongebiechte zonden. Over z n goede werken zw gt h . Het laatste motief is dat van de gemeenschap aan het l den en sterven van Christus. De gedachte hierachter is dat de stervende gelovige gemeenschap heeft met de stervende Christus en Hem in Z n l den en sterven navolgt. Concreet kr gt dit gestalte in de vraag die men soms aan de stervende stelt om de zeven kruiswoorden van Christus na te zeggen en een blik te slaan op een afbeelding van het kruis van Christus. Ook verw zingen naar voorbeeldgeschiedenissen van heiligen uit de B bel en uit de kerkgeschiedenis die in het geloof z n gestorven, hebben hier hun betekenis. Leer te leven De Reformatie heeft veel van dit middeleeuwse gedachtegoed overgenomen, maar het wel gereinigd van rooms-katholieke trekken. Belangr k is in dit opzicht vooral dat Luther en Calv n sterker dan in de middeleeuwen doorgaans het geval is, benadrukken dat men het niet op het einde van het leven moet laten aankomen.

T dens het volle leven en niet pas b het stervensproces moet een christen zich oefenen in de gedachten aan de dood. Het hele leven moet volgens Calv n een overdenking z n van het toekomende leven. Een ander opmerkel k verschil met de middeleeuwen is dat de reformatorische stervensbegeleiding gezuiverd wordt van de steun die ontvangen zou worden van de sacramenten, allerlei rituelen en het aanroepen van de heiligen. Alle nadruk ligt op de vermaning en vertroosting door het Woord en de weg van het gebed. Deze l nen worden in het Engelse puritanisme en de Nederlandse Nadere Reformatie doorgetrokken. In deze kringen versch nen allerlei geschriften over de voorbereiding op het sterven, vaak onder de Griekse titel ”Euthanasia” (Hoornbeeck). Dat woord betekent hier zoveel als: de kunst van het zalig sterven. Allerlei motieven uit middeleeuwse geschriften keren hierin terug. Typisch roomse elementen treden echter terug en alle nadruk ligt nu op de waarde van Woord en gebed aan het

sterfbed. De ziekentroost die aan het slot van ons psalmboek staat, laat dat duidel k zien. Minstens zo belangr k is echter dat de nadere reformatoren benadrukken dat de voorbereiding voor het sterven in dit leven moet beginnen. Het hele leven dient een voorbereiding te z n voor de eeuwigheid. Lessen voor levenden Wat kunnen we van dit alles leren? Ik noem twee belangr ke punten. In de eerste plaats worden we door deze geschriften herinnerd aan de realiteit en het eigenl ke karakter van de dood. Voor mensen uit de middeleeuwen en de zestiende en zeventiende eeuw is de dood ten nauwste verweven met het leven. Wanneer we afbeeldingen van sterfbedden uit deze t d zien, bl kt dat mensen sterven te midden van hun verwanten en vrienden. Begrafenissen z n ook publieke gebeurtenissen waarb een hele gemeenschap betrokken is. In onze t d bestaat de sterke neiging de dood zo veel mogel k uit het volle leven weg te bannen. Veel mensen sterven eenzaam in ziekenhuizen en

begraafplaatsen liggen nogal eens verscholen aan de rand van de bebouwde kom. Niet alleen de plaats van de dood in het leven is veranderd. Er is ook nogal wat gew zigd in de visie op de dood. Voor massa’s mensen is de dood niet meer „de bezoldiging van de zonde”, „de koning der verschrikking” of „de laatste v and.” De dood hoort gewoon b het leven en is daarvan de afsluiting. H wordt zelfs wel „het laatste stadium van innerl ke groei” genoemd (KüblerRoss). Nu is in dit soort visies niet zomaar verandering te brengen. Maar laat de kerk in haar prediking én in haar getuigenis naar buiten helder en duidel k bl ven w zen op de realiteit van de dood en op z n werkel ke karakter. Laat dat vooral ook ernstig en bewogen gebeuren, zoals ooit de Engelse

puritein Richard Baxter het onder woorden bracht: „Ik preekte als iemand die preekte voor de laatste keer en als een stervende tot stervenden.” Misschien gaat deze eeuwigheidsernst –ook in de kerk– wel te veel ontbreken. Maar betekent dit geen wereldm ding? Iemand als Calv n heeft sterk benadrukt dat heel ons leven in het teken van de overdenking van het toekomende leven moet staan. Tegel kert d zegt h echter met grote nadruk dat ieder mens in dit leven van Godswege verplicht is z n aardse roeping trouw te vervullen. Bovendien mogen w Gods goede gaven in dit leven ook dankbaar ontvangen en genieten. Dat alles staat echter wel in het perspectief van de eeuwigheid. Als het goed is, z n w hier op aarde vreemdelingen, op weg naar een beter vaderland. Om die reden mogen we de

„Bijbelse notie van vreemdelingschap moet opnieuw worden leren gespeld”

pinnen van onze levenstent niet te diep in deze aarde slaan. De B belse notie van het vreemdelingschap moet in onze t d opnieuw worden leren gespeld; dat is wel duidel k. Z is namel k sterk aan het verzanden. Maar mogel k dwingen de maatschappel ke en politieke ontwikkelingen tot een heroriëntatie. Midden in de dood Dat is natuurl k niet alles. B bels gezien heeft het leven van vreemdelingen een r k perspectief (Hebr. 11:8-9). Ware gelovigen mogen weten dat aan het einde van de pelgrimsreis een eeuwig ”thuis” wacht (Joh. 14:2; 2 Kor. 5:1). Daarvan mogen z iets zien in het leven en b het sterven. Dat perspectief zal ook rond hun sterven voor henzelf en voor degenen die zich met hen in liefde verbonden weten tot troost z n. Daarom w zigt Luther in z n verklaring van Psalm 90 de oude middeleeuwse versregel. H zegt: „W z n niet alleen midden in het leven door de dood omvangen”, maar „midden in de dood z n w door het Leven omvangen!”

„Iemand als Calvijn heeft sterk benadrukt dat heel ons leven in het teken van de overdenking van het toekomende leven moet staan.”

welbeschouwd Tevergeefse wetenschap

tekst dr. S. D. Post

Onze medeburgers z n niet te ben den. Hun vertrouwen in de kerk heeft een dieptepunt bereikt. Volgens een recente publicatie van het Sociaal Cultureel Planbureau heeft niet meer dan een derde van de Nederlandse bevolking nog enig vertrouwen in de kerk. De kerk staat op de laagste plaats van de elf instituties die in het onderzoek z n meegenomen. Wat de oorzaak ook is, het feit op zich stemt droevig. Veel Nederlanders hebben het gezag van de kerk ingeruild voor vertrouwen in de wetenschap. Als je je vertrouwen niet meer stelt op wat je gelooft, moet je het doen op wat je begr pt. Als de waarheid niet meer buiten ons te vinden is, zoeken we de waarheid in ons. Als je het niet meer van God verwacht, verwacht je het van mensen. Dan ben je b wetenschappers aan het goede adres. Veel wetenschappers vertrouwen

namel k zelf ook niet op God. Volgens een recent onderzoek van ForumC noemt 66 (sic!) procent van de wetenschappers zich atheïst, agnost of ietsist. Het z n daarmee droevige t den voor onze medeburgers in deze laatste maanden van het jaar. Niet alleen z n ze het vertrouwen in de kerk kw t, er worden nu ook nog gaten geschoten in de betrouwbaarheid van de wetenschap. Neutrino’s die in het Zwitserse Genève uit de bocht vlogen, hadden b Gran Sasso in Midden-Italië een voorsprong van 18 meter opgebouwd ten opzichte van het licht. Daarmee kantelt de hoeksteen van de relativiteitstheorie. Als één wetenschap solide leek, was het natuurkunde. Maar minuscule deeltjes slopen de hechte fundamenten van het vak. Ook medeburgers, die niet warm of koud worden van E=mc2 , moeten zich langzamerhand onbehaagl k gaan voelen als ze steunen op wetenschap. Economen hielden ons jaren voor dat de overheid veel geld in de economie moet pompen als het slecht gaat. Schuld is daarb geen probleem. Bezuinigen kan alt d nog als het goed gaat. De schuldenlast bl kt nu een

molensteen om onze halzen te z n. De ontmaskering van prof. Stapel was spectaculair, maar valt daarb toch wat in het niet. Zo veel doet psychologie er nu ook weer niet toe. Het is wel grappig. Een gerenommeerd wetenschapper die jarenlang z n eigen onderzoek verzon. Ik zou toch denken dat andere psychologen dat meteen aan z n non-verbale gedrag zouden moeten hebben gemerkt. Daar z n het psychologen voor! Niets van dat alles. In Efeze 4:17 staan drie dingen over mensen zonder God. Hun mentale inspanning is tevergeefs ( del), doordat ze verkeerd denken (verduisterd) en bewust onwetend bl ven (verharding van hun hart). Je moet vooral niet gestudeerd hebben om te zien dat de hedendaagse wetenschap verkeerd denkt. Jan met de pet kan begr pen dat het fout moet lopen als landen ieder jaar opnieuw meer uitgeven dan ze binnenkr gen. Economen, die denken dat geld een goed sturingsmiddel is, z n onwetend van de waarheid dat hebzucht leidt tot ondergang en verderf. (1 Tim. 6:9) Bewust onwetend: zeker na de bankencrisis door de bonuscultuur. De wetenschappel ke inspanning

van economen is del, zinloos. Z n we er beter van geworden? We hebben nog nooit zo veel schuld gehad als in 2011! Wat heb je aan al die economen? Je hoeft niet veel vakliteratuur te bestuderen om te begr pen dat de technocratisering van de psychologie met allerlei natuurwetenschappel ke onderzoeksmethodieken niets meer met mensenkennis te maken heeft. Psychologen hebben het aan zichzelf te danken dat hun vakgebied nu stormenderhand wordt ingepikt door de neurologen die denken dat gedachten en gevoelens door hersenen worden afgescheiden, zoals urine door nieren (Swaab). Daarover moeten psychologen vooral niet pissig worden. Je hebt verder niet veel sociale intelligentie nodig om in te zien dat de nadruk op mensel ke zelfontplooiing en autonome keuzes leidt tot de ondergang. Mensen z n van nature slecht. K k maar welke computergames de top tien aanvoeren en welke dvd’s het meest bekeken worden. De psychologische wetenschap houdt zich daarmee bewust onwetend van de waarheid dat alle overleggingen in het hart van mensen alt d alleen maar slecht z n. (Gen. 6:5) En inderdaad:

del, tevergeefs. Wat heb je aan al die sociale wetenschappers? Is er na decennia sociale wetenschap minder eenzaamheid, minder psychische problematiek? Z n er wereldw d minder conicten tussen bevolkingsgroepen door de noeste arbeid van duizenden antropologen? De vraag stellen is hem beantwoorden. Ik hoef ten slotte niet uit te leggen hoezeer de tekst uit Efeze van toepassing is op alle wetenschappers die op allerlei vakgebied wereldw d t d, geld en denkkracht besteden aan het inpassen van allerlei nieuwe onderzoeksgegevens in de evolutietheorie. Het eenvoudigste boek ter wereld helpt ons om in één oogopslag te zien wat voor onzin dat is. Pluk een madeliefje, en je weet genoeg. Onze medeburgers waren niet te ben den in 2011. Verwarring en onzekerheid namen toe. Laten w in deze t d van advent hoop, geloof en liefde uitstralen, gebaseerd op een zeker weten en rotsvast vertrouwen. Vooraf checken of ons eigen huis op die Rots gebouwd is.

Reageren? welbeschouwd@refdag.nl

formatie belgië

zaterdag 3 december 2011 Reformatorisch Dagblad

Kabinet-Di Rupo I: kwetsbaar kunststuk

Delwit.

Formateur Elio di Rupo, maandag aan het begin van een nieuwe dag van onderhandelingen in Brussel. „Hij is er toch maar in geslaagd in een zeer moeilijke politieke situatie een kabinet te vormen.”

Na anderhalf jaar formeren koerst België dan eindelijk aan op een regering. Maar gaat dit kabinet de eindstreep halen? Deskundigen hebben goede hoop. „Hoewel”, zegt de Brusselse politicoloog Pascal Delwit voorzichtig, „dit is België. Je weet het nooit.”

niet onder ogen zullen kr gen. Z volgen alleen de eigen media. Ja, natuurl k is er in België opluchting over het einde van een slepende formatieperiode. Er klinkt bewondering voor de „belangr ke” en „zeer moeil ke” hobbels die t dens de formatie genomen z n. Het kunststuk van Di Rupo is al „de zwaarste inspanning in België sinds de Tweede Wereldoorlog” genoemd. Maar al snel vallen er ook termen als „wankelheid” en „grote breekbaarheid.” Van een juichstemming is geen sprake.

et heeft even geduurd, maar nu verloopt de kabinetsformatie b de zuiderburen opeens in een sneltreinvaart. Nadat vorige week zaterdag de grote hobbel van de begroting genomen was, z n de part en het deze week eens geworden over een hele reeks punten en kwam er donderdagavond witte rook uit de onderhandelingskamer: er lag een volledig akkoord. Het kabinet-Di Rupo I dient zich aan. Het wordt een b zonder kabinet, want België heeft straks voor het eerst sinds 1974 weer een Waalse premier. Bovendien bestaat de nieuwe regering uit maar liefst zes part en. Maar daar beginnen de vragen zich aan te dienen. Di Rupo spreekt maar matig Nederlands. Gaan de Vlamingen dat accepteren? Belangr ker nog: is dit ideologisch breed geschakeerde kabinet in staat om België door een ( nanciële) crisis te loodsen? Op het punt van het Nederlands geldt een geruststelling, die de Waalse krant La Libre Belgique deze week met grote letters op de voorpagina zette: ”Di Rupo belooft z n Nederlands te verbeteren”. Ofwel: Vlamingen, wees gerust. Jammer is dat de meeste Vlamingen de Waalse bemoediging echter

Kloof „Het vorige kabinet van zes part en heeft het een jaar uitgehouden”, tekent prof. Pascal Delwit van de Franstalige Université Libre in Brussel (ULB) in z n werkkamer aan. „Ik heb er goede hoop op dit kabinet de rit uitzit tot de volgende verkiezingen van 2014, maar ik houd niets voor zeker. Dit is België. Je weet het nooit.” De slagingskans van het nieuwe kabinet is volgens Delwit voor een belangr k deel afhankel k van externe ontwikkelingen in de eurozone. „De nanciële markten in Europa worden gekenmerkt door grote instabiliteit. De grote vraag is: zullen de nu genomen bezuinigingsmaatregelen voldoende z n? In een kabinet van liberalen en socialisten zal het niet gemakkel k z n nog meer bezuinigingsposten te vinden.” De slagkracht van het kabinetDi Rupo zal bovendien bemoeil kt worden door de N-VA van Bart De Wever, de grote winnaar van de verkiezingen van 2010. De Vlaams-nationalistische part maakt geen deel uit van het nieuwe kabinet, maar zit wel in de Vlaamse regering. Delwit: „Dat maakt het moeil k nationale besluiten door te vertalen naar de gewesten. De Wever kon nog wel eens dwars gaan liggen. Daarmee zal de

tekst Mark Wallet beeld EPA, Belga

part wellicht punten kunnen scoren.” De Waalse politicoloog zegt bovendien bezorgd te z n over de „groeiende tegenstellingen” tussen Vlaanderen en Wallonië. H w st op het feit dat de belastingen in Vlaanderen hoger z n dan die in Wallonië. „Elke verhoging van de federale belastingen zal in Vlaanderen daarom slecht vallen. De gedachte is dan: daar gaan we de Waalse kas weer spekken.” Voor Delwit is het een uitgemaakte zaak dat België in feite uit twee landen bestaat. „Vlamingen denken anders dan Walen, en de kloof tussen beide groepen wordt almaar groter. We ontmoeten elkaar niet. We hebben onze eigen omroepen, kranten en politici. K k, de Vlaamse VRT is een goede omroep, maar t dens de verkiezingen wordt er nauwel ks een woord gerept over de Waalse kant van de zaak. Dat is andersom net zo. Ik ontken niet dat er ook culturele overeenkomsten z n, maar we leven toch in heel verschillende denkwerelden.” Of daar iets aan te doen is? Delwit: „Een belangr ke stap is het dichten van de sociale kloof tussen delen van Wallonië en Vlaanderen. De Waalse regering heeft een soort marshallplan gelanceerd om te werken aan de sociale vooruitgang van de arme delen van Wallonië. Ik geloof dat het mogel k is, maar het kost t d.” Goede hoop In een Antwerps café, onder de rook van het Museum voor Schone Kunsten, laat de Vlaamse politicoloog Dave Sinardet zich wat positiever gestemd uit over de eenheid der Belgen. „Ik denk dat de politici de

verschillen onnodig uitvergroot hebben”, zegt h vanachter z n avondeten. „Politici hebben de huidige toestand zelf gecreëerd. Leterme (de vorige premier van België, MW) heeft de hele BHVproblematiek (zie kader) enorm opgeblazen. De hele communautaire problematiek is tot op zekere hoogte een crisis zonder publiek.” Sinardet, die als hoogleraar werkzaam is aan de universiteiten van Antwerpen en Brussel, neemt z n hoed af voor Di Rupo, die er „toch maar in is geslaagd in een zeer moeil ke politieke situatie een kabinet te vormen.” H noemt de voorliggende begroting „niet prachtig”, maar zegt erb dat een akkoord daarover „een zeer ingewikkelde zaak” was. Alle goede woorden ten sp t steekt ook Sinardet echter niet onder stoelen of banken dat h het nieuwe kabinet „geen cadeau” vindt. „Daarvoor is het te wankel.” Ook h noemt de instabiele nanciële toestand in Europa en de ideologische verscheidenheid van het kabinet. „Bovendien hebben we in 2012 gemeenteraadsverkiezingen. Die leggen grote druk op de regering.” Toch heeft de Antwerpse politicoloog er goede hoop op dat Di Rupo I de rit zal uitzitten. „In 2014 z n er weer verkiezingen. Als dit kabinet tussent ds valt, z n we tot 2014 opnieuw aan het formeren. Dat zet niet zo veel zoden aan de d k.” Sinardet kent de uitspraak van N-VA-voorman Bart De Wever dat het nieuwe kabinet „een kers op een verder rotte taart” zou z n. Ofwel: de fundamenten van België bl ven even verrot. „Er zit een kern van waarheid in”, zegt h . Het

„Kloof tussen Vlamingen en Walen wordt almaar groter”

fundamentele probleem van België ligt volgens Sinardet in de segregatie van de part en: het gegeven dat er aparte part en z n voor de Franstaligen en voor de Nederlandstaligen. Sinardet: „Dit betekent onder meer dat de premier alt d door een bepaalde taalgroep verkozen is. En dat de Walen zich sinds 1974 nooit meer in electoraal opzicht hebben uitgesproken over de premier. Andersom geldt dat de minister van Financiën sinds 1988 door de Franstaligen is geleverd.” De huidige toestand is „een democratisch probleem”, aldus de hoogleraar. „Weet u”, zegt h , „dat ook journalisten niet snel een minister van de andere kant van de taalgrens te spreken kr gen? Dat is wat ik van hen hoor. Maar dat is natuurl k zeer vreemd, aangezien de ministers er voor het hele volk z n.” Dat Di Rupo matig Nederlands spreekt, is volgens Sinardet „ietwat problematisch.” H tekent daar echter b aan dat er geen sprake is van onwil b Di Rupo. „Feitel k is ook h een product van ons politieke systeem, waarb er nauwel ks interactie tussen de taalgroepen is. Het probleem begint al b het onderw s, waar de tweede taal van het land veel te weinig aandacht kr gt.” Vlaams leren Om de impasse te doorbreken, pleit Sinardet voor een radicale verandering van het politieke stelsel in België. De politicoloog staat een consensusdemocratie voor ogen, waarb voor politieke besluiten een meerderheid vereist is aan beide kanten van de taalgrens. „Politici moeten hun eigen groep vertegenwoordigen, maar tegel kert d zoeken naar consensus. Ze moeten de verdeeldheid overst gen.” Sinardet lacht. „In feite kennen we in België het omgekeerde consensusmodel. Die hele BHV-problematiek komt niet zozeer b de bevolking

vandaan, maar b de politici. Maar het moet nu juist precies andersom. Dan nemen politici hun verantwoordel kheid.” Of Sinardets Waalse collega Delwit ook iets in een dergel k model ziet? H reageert zuinig. „Ik denk dat het zeer moeil k is om de situatie te veranderen met staatkundige aanpassingen. De afgelopen decennia is er een continue beweging geweest naar een steeds losser federaal model. Dat keer je niet zomaar.” Delwit heeft ook z n vraagtekens b de opvatting dat de Belgische problemen meer door politici z n geschapen dan door burgers. „B lezingen kr g ik dat ook vaak vanuit de zaal te horen. Maar dan zeg ik alt d: Goed, laten we twintig willekeurige Vlamingen en Walen b elkaar zetten en die naar een oplossing voor b voorbeeld de BHV-kwestie laten zoeken. Als ze die vinden, ben ik er zeker van dat politici die zo overnemen.” De Brusselse hoogleraar kent de onderzoeken onder Vlamingen en Walen waaruit bl kt dat een groot deel van de bevolking zich nog alt d eerst Belg noemt, boven Vlaming of Waal. „Maar je moet voorzichtig z n met die gegevens”, tekent h aan. „De de nitie van ”Belg” is voor een Vlaming een geheel andere dan voor een Waal. Voor Vlamingen z n Belgen harde werkers, die elke baan willen accepteren als dat nodig is. Walen z n in hun opinie eigenl k geen Belgen.” Delwit zegt het nogmaals: Walen en Vlamingen groeien uit elkaar, er is sprake van twee verschillende werelden. Aan hem zal het gebrek aan toenadering echter niet liggen. B het afscheid zegt de politicoloog, die overigens prima Nederlands leest en verstaat: „De volgende keer dat u langskomt, beloof ik u dat we in het Nederlands zullen spreken. Ik wil het beter leren.” Het is niet alles kommer en kwel in België.

Sinardet.

Formatie België De Belgische formatie heeft zich bijna anderhalf jaar voortgesleept. De afgelopen weken kwam er schot in de zaak, nadat er door de zes onderhandelende partijen (Waalse en Vlaamse socialisten, liberalen en christen-democraten) overeenkomsten werden bereikt over het zogenoemde probleem van de staatshervorming en de begroting. De staatshervorming spitste zich toe op de kwestie Brussel-Halle-Vilvoorde (BHV): het kiesdistrict in de Vlaamse rand rond Brussel. Het probleem was dat Franstaligen uit gemeenten in Vlaams-Brabant ook op Franstaligen uit Brussel mochten stemmen, terwijl alle andere kiesdistricten Nederlands- dan wel Franstalige waren. De onderhandelende partijen besloten de kieskring Brussel-HalleVilvoorde te splitsen in een

tweetalig (Brussel) en een Nederlandstalig deel (de randgemeenten). BHV is een typisch voorbeeld van een zogenoemd communautair probleem. Communautair zijn in feite alle politieke problemen waar Vlamingen en Walen verschillend over denken. De grote troef wordt nu de strijd om de poppetjes in het kabinet. In 1970 is bij wet bepaald dat de minsterraad evenveel Nederlandstalige als Franstalige bewindslieden moet tellen. Deze week ontstond daarover enige discussie. De Vlaamse partijen CD&V en Open Vld willen een gelijke verdeling van de posten, wat betekent dat Di Rupo als premier wordt meegeteld als een van de zeven te leveren Franstalige ministers. De Waalse partijen vinden dat echter een „ridicuul” idee.

België dreigt wereldrecord te verliezen België lijkt na bijna 540 dagen eindelijk een nieuwe regering te krijgen. De prestatie leek niet te overtreffen, maar in de luwte wordt Bosnië een geduchte rivaal. Het Balkanland zit al ruim een jaar zonder regering. Het is dan ook de vraag hoe lang het Belgische record standhoudt. Bosnië koos op 3 oktober 2010 een parlement. Geen enkele groep won daarin een meerderheid. In de formatie staan Serviërs,

moslims en Kroaten lijnrecht tegenover elkaar. Groot struikelblok is, net als in België, de macht van de regio’s en de nationale regering. De Bosnische Serviërs eisen meer autonomie, wat voor etnische moslims en Kroaten onbespreekbaar is. De politieke patstelling in Bosnië duurt nu al meer dan 420 dagen. Als er geen oplossing komt, raakt België op 26 maart zijn wereldrecord kwijt. (Bron: ANP)

Reformatorisch Dagblad

zaterdag 3 december 2011 PAGINA

Voor natuur, rust en veel fietsen

/9);%7 Smaken .%32'!=::%74 verschillen. +=< &)1 maar 9))3 al):te1%goed. "6%&4 Wij 3%):=2%3%7 realiseren 672 ons dat Vandaar 66; ook &)1 dat wij ,)7&))3 -=< een %%7 uitgebreid 0=1"%(3%=& assortiment =721309%71%7 instrumenten en )22631=9%71 =7 bladmuziek 67*% '6::%'1=% in onze collectie !%((%74 ,663 %:;hebben. -)1 -=:2Voor &024elk wat wils dus.!)71%3%7 -% *%%3 "0721="% .%3;665$ #))3(=< Daarbij hanteren we zeer gunstige %7 .%3!003.663-))3&%74 verkoopverhuurvoorwaarden. 869 %%72en%%7 53))1<% 9);%7 6.%3 -)1 Kom0eens een praatje maken .663 &% 96"%:=<;!%&%7 *=<74over wat

Heren:

Dames:

Kids:

Van Bommel, Floris Van Bommel, Giorgio, Van Lier, Noble Blue, Magnanni, Tommy Hiliger, Mc Gregor, Hub, Pantofola d’oro, All-star, Le Coq, Cruyf, G-star, Sorel, Rehab, Blackstone, Bjorn Borg, Clarks, Ecco, Mephisto, Lloyd, Greve

Tommy Hiliger, Floris Van Bommel, Via Vai, Gabor, Spm, Hogl, Sorel, Blackstone, Hub, Bruno Premi, Begetti, Mauro teci, Pocco Paza, Footnotes, JJ, X-sensible, Verhulst

Shoesme, Twins, Track-style, Clic, Hip, Gattino, Tommy Hiliger, All-Star, Freaks, Froxy, Bo-Bell

voor u de mogelijkheden zijn.

www.steenbergen-schoenen.nl

wandelplezier

Putterweg 76 Garderen Telefoon 0577-461 362 www.boksbungalowpark.nl

Rijssen | Haarstraat 54 | T: 0548 512652 ontdek vacatures zonder omwegen

)%$#!+()('!,% '&" +$,*

• Kleininstrumenten • Stemmen • Onderhoud • Verhuur

Luister nu naar elke kerkdienst bij u in de buurt waar in de kerk een zender is geïnstalleerd. KERKTELEFOONONTVANGER, € 89,50 excl. verzendkosten. Tiempien Electronics, Genemuiden. Tel. 038 - 385 40 88 www.tiempien.nl

Waar kan ik alles voor mijn school vinden?

Het juiste adres voor: - Vooruitregelingen - Begrafenissen - Grafmonumenten - Grafkelders Tevens verzorgen wij ook condoleances aan huis Uitvaartleiders: Steef en Freek de Bruijn Wij zijn dag en nacht bereikbaar. Kantoor: Kerkdijk 98, 3615 BH Westbroek Telefoon: (0346) 28 17 11

snel uw schakeltjes in het Reformatorisch Dagblad

snel naar: werving&selectie

op www.erdeevacature.nl

Vraag gratis ons boekje “Zo wens ik begraven te worden” aan.

Eén webadres onthouden is voldoende www.erdeeservice.nl

&!#$$%%'##"(%%)

'.$# )($,$* !.-%$+.-, .* &#.-" /%48**!' 21 :8 3:&, !*' #&611%'

ds. W. Harinck

ds. D. Heemskerk Een actuele prekenserie over de Nederlandse Geloofsbelijdenis. Misschien minder bekend dan de Heidelbergse Catechismus maar niet minder belangrijk.

De 37 artikelen van de Nederlandse Geloofsbelijdenis worden in dagelijkse stukjes volledig overdacht. Samengesteld door J. Kranendonk-Gijssen.

),<==&&1<<8(&&?

"><,B&?

)??& -85BA&?&=

C<5<

)*5B1B5&B5&=

)$,% &("%' "%',%!%' ,' &% "(#!+$,*% )*!5&8!<&A /*7 3,&-1&$ /664

/*7 .+&(1&$ /664

3.&-1

+0&(1

":13- .1&5 &3 -,&.8,&

4& #&!&:5& (.:&% )11. '& 813:3#

Arnoldus Rotterdam Nieuwe uitgave in hedendaagse Nederlandse spelling. Samengesteld uit preken over de Nederlandse Geloofsbelijdenis.

1<<8 6?&*!56 9 ..'% B= $@ !<5&?: De Gelderse Achterhoek is een prachtige streek waar u volop kunt genieten van prachtige natuur en rust. Een perfecte plek om er even op uit te trekken. De omgeving leent zich bij uitstek voor het maken van fraaie wandel- en ietstochten. Onderweg passeert u kastelen met fraai aangelegde tuinen, kaasboerderijen en wijnhoeves. Het gastvrije 4-sterren Hamsphire Hotel ’t Hof van Gelre ligt in de bosrijke omgeving van Lochem. Het hotel beschikt over comfortabele kamers, een sfeervol restaurant, een verwarmd binnenzwembad en een ruime lounge met open haard. Ook ietshuur is mogelijk en er is een afgesloten ietsenstalling aanwezig.

3-daags Erdee voordeelarrangement:

J. Kranendonk-Gijssen Het leven en werk van Guido de Brès wordt in dit jeugdboek op toegankelijke wijze verteld. Voorzien van een begrippen- en namenlijst.

/*7 ."&-1&$ /664

/*7 -&-1&$ /664

+-&-1

0&(1

• • • • • • • • • •

Gastvrije ontvangst met koie/thee en lekkernij 2 x overnachting in een comfortabele hotelkamer 2 x uitgebreid Gelders ontbijtbufet 1 x culinair 3-gangen welkomstdiner à la carte Fietsroute langs ambachtelijke boerderijen Gratis gebruik van verwarmd binnenzwembad Bezoek aan Saksische museumboerderij 1 x informatiepakket incl. bonnenboekje met kortingcheques Voor eenpersoonskamer géén toeslag! Voor luxe kamers met balkon en bad geldt een toeslag

$4'% A<85B=#

Gebruik maken van de aanbieding? 1. Ga naar www.erdeeshop.nl 2. Klik op Abonneevoordeel en zoek de aanbieding op 3. Vul e-mailadres in en u ontvangt de aanbiedingscoupon Beschikt u niet over internet? Bel dan Abonneeservice, tel. 055 - 539 03 45

78<D5&&8 =3 &/58- 1-= 30 -,<==&>&=5+

*//. #$ 40 %$ '/$2!)0%$1 /" '$,+$1 (4) &&&3%$')04$-301

Kijk voor meer aanbiedingen op

000:&8(&&6!<;:=?

Bestel de gratis themabrochures van Mediawijzer Spelen in een virtuele wereld | MSN: Dicht bij de ander | Hyves, een bijenkorf vol vrienden DVD’s, kijken of niet kijken | Mobieltjes, de wereld op zak Vraag de brochure aan: www.mediawijzer.nl | Postbus 613 | 7300 AP Apeldoorn

Snel naa

www.schakeltjes.nlwww

"8(&& 2!<;

+/$ 9**. 5%'%48*7'2% :%866#2)%8;9'%7;2 0&61)&3 &3 7&6:9'&3

Snel naar:

Hampshire Hotel ’t Hof van Gelre Nieuweweg 38 7241 EW Lochem Telefoon: 0573 - 25 33 51 www.hofvangelre.nl

Aanbieding • Speciaal voor vaste abonnees: 3-daags Erdee voordeelarrangement voor maar € 99,- p.p. (i.p.v. € 139,-) • Gemeentelijke verblijfsbelasting à € 2,50 p.p.p.n. en er wordt € 5,per boeking aan reserveringskosten berekend. De actie is geldig t/m 31 maart 2012, m.u.v. feestdagen en o.b.v. beschikbaarheid.

zwerfjongeren

zaterdag 3 december 2011 Reformatorisch Dagblad

Wereld van wantrouwen tekst Jacomijn Hoekman beeld Stock Exchange

Aandacht

Ze hebben geen thuis, gaan vaak gebukt onder schulden, psychische problemen en een verslaving. Hulp bieden is lastig, omdat zwerfjongeren die maar moeilijk kunnen en willen aanvaarden. De oplossing? „Zeventigmaal zevenmaal een nieuwe kans bieden”, zegt Cornel Vader, directeur van het Leger des Heils. „En vroeger ingrijpen.”

Er is een toenemende aandacht voor zwerfjongeren. Zo kwam het ministerie van VWS dit jaar voor het eerst met eigen cijfers rond zwerfjongeren. Er is een beleidsnota opgesteld voor gemeenten, die volgende week wordt gepubliceerd. Nieuwe opvangtehuizen worden geopend, waaronder vorige week in Zwolle. En belangengroepen organiseren debatavonden om zwerfjongeren ook zelf inspraak te geven, zoals het Straatconsulaat Den Haag dinsdag nog deed. Donderdag is er een landelijk congres over zwerfjongeren, georganiseerd door Stichting Zwerfjongeren Nederland, in samenwerking met de Federatie Opvang en het ministerie van VWS. Deelnemers vanuit allerlei organisaties spreken op dit congres over mogelijke oplossingen de zwerfjongerenproblematiek.

aniël (27) is een jongen die het goed heeft: vrienden, geld, feestjes en een mooie carrière. Niks te klagen dus. Totdat h met een kennis een eigen bedr f begint. Na een aantal maanden gaat de kennis er met hun geld vandoor. Daniël stort in. „Ik kon weer terecht b m n oude werkgever, maar deed m n werk niet goed. Het voelde alsof collega’s me scheef aankeken, omdat ik gefaald had. Ik liet m n vrienden in de steek, kreeg schulden en verloor m n bezittingen. Uiteindel k dwongen m n moeder en m n zus me naar een opvang van het Leger des Heils te gaan. „Anders verbreken we het contact met je”, zeiden ze. En z waren het laatste wat ik nog had.” Daniëls verhaal is niet standaard, zegt Hella Masuger, directeur van Stichting Zwerfjongeren Nederland (SZN). De meeste jongeren gaan zwerven tussen hun 17e en 20e levensjaar. Dat komt omdat 60 procent van de zwerfjongeren een lange jeugdzorggeschiedenis achter de rug heeft. Na hun 18e wil deze groep vaak koste wat het kost uit handen van de hulpverlening bl ven. Wat Daniëls verhaal echter wel typeert, is het feit dat h dakloos raakte. En –ook heel kenmerkend voor deze groep– dat h zowel psychische als nanciële problemen had en daarnaast erg zorgm dend was. Deze kenmerken sluiten aan b de of ciële de nitie van het ministerie van Volksgezondheid, Welz n en Sport (VWS): Zwerfjongeren z n „feitel k of residentieel daklozen onder de 23 jaar met meervoudige problemen.” Registratie Met deze de nitie in het achterhoofd houdt de Algemene Rekenkamer elk jaar een telling van het aantal zwerfjongeren. Die kwam begin dit jaar uit op 6000. Er valt echter wat op dit c fer af te dingen, zegt Masuger. „In mei is er ook een onderzoek gedaan in opdracht van het ministerie van VWS. Toen kwam er een aantal van 9000 uit.” Masuger gaat ervan uit dat

de onderzoeksmethode van VWS accurater is. Toch schat z in dat ook het ministerie nog niet alle zwerfjongeren in beeld heeft. Wil een jongere namel k niet in handen van de hulpverlening terechtkomen, dan kan dat. Masuger: „Via de straat komen sommigen in aanraking met het criminele circuit. Jongeren creëren er hun eigen wereld, waarin gedeald en gehandeld wordt. Hosselen noemen ze dat.” Registratie is in elk geval wel belangr k, willen gemeenten zicht kr gen op de omvang van de zwerfjongerenproblematiek. De ene gemeente is daar beter in dan de andere, weet Joy Falkena van Straatconsulaat Den Haag. De hofstad heeft de meeste zwerfjongeren van het land: 746. Dat is ruim twee keer zo veel als Amsterdam. „Niet omdat Den Haag zo’n trekpleister is”, zegt ze. „We registreren hier gewoon goed.” Registratie is echter niet eenvoudig. Falkena: „Sommige jongeren m den instanties als de nachtopvang, omdat ze een psychische stoornis hebben

of heel angstig z n.” Andere jongeren willen zich wel registreren, maar weten de juiste loketten niet te vinden. Voorbeeld hiervan is Hanna (22), ex-dakloze en vr williger b het Straatconsulaat. „Toen ik dakloos raakte, zwierf ik van vriend naar vriend. Ik wist niet waar de nachtopvang was, waar ik een uitkering kon aanvragen en waar ik ambulante hulp kon krijgen. Had ik dat wel geweten, dan was ik mijn vrienden tenminste niet tot last geweest.” Een derde probleem b het registreren is de hoeveelheid loketten waar je als jongere kunt aankloppen. Masuger: „Meestal moeten zwerfjongeren voor elk probleem b een andere organisatie z n, waardoor er weinig overzicht is. Om het gemakkelijker te maken voor jongeren, zouden de verschillende loketten meer moeten samenwerken.” Tussen wal en schip Opmerkel k is dat het aantal zwerfjongeren in de loop der jaren nauwel ks toe- of

afneemt. Dat maakt nog een ander probleem zichtbaar: er mankeert bl kbaar iets aan de overstap van de jeugdhulp naar de volwassenenhulp. Masuger: „We moeten jongeren na hun 18e niet gel k loslaten, maar k ken wat er

ze op straat terechtkomen.” H ziet kansen liggen b het nieuwe decentralisatiebeleid van de overheid. „Doordat alle hulpverleningsinstanties dichter b elkaar in de buurt komt te zitten, is het misschien mogel k preventiever op te

„Veel zwerfjongeren hebben geen vertrouwen meer in de hulpverlening” goed gaat en waarb ze nog begeleiding nodig hebben. Daarna kunnen ze concreet overgedragen worden aan andere hulporganisaties.” Cornel Vader, directeur van de welz nstak van het Leger des Heils: „Jaarl ks kloppen er ongeveer 2000 zwerfjongeren b ons aan voor hulp. Het lukt dus in elk geval wel om deze categorie te bereiken. Maar het punt is dat de instroom zo constant bl ft. Er gaat dus bl kbaar iets mis aan de voorkant, nog voor

treden. Achter de voordeur, in de w ken, b verenigingen en op scholen.” Presentiebenadering Jongeren belanden niet alleen tussen wal en schip omdat ze een loopplank van de ene naar de andere instelling missen: ze wíllen die plank vaak ook helemaal niet op, denkt Kitty van Elst-van Scha ik. Ze werkt als hoofd begeleiden en wonen b Kwintes, een organisatie in de geestel ke gezondheidszorg

en maatschappel ke opvang. „Veel zwerfjongeren hebben geen vertrouwen meer in de hulpverlening.” Van Elst zwaait sinds 2007 de scepter over een succesvol zwerfjongerenproject in Almere. „Ons project gaat uit van de presentiebenadering. Het draait b ons om het opbouwen van een aandachtsvolle relatie met jongeren. We willen uitdragen dat we te vertrouwen z n en dat we ook hen willen vertrouwen.” Het is hard werken om zwerfjongeren te kunnen helpen, weet Van Elst. „Ze zetten continu de relatie met de begeleider op het spel, om te testen of h meent wat h zegt. Soms leidt dat tot grensoverschr dend gedrag, zoals het slaan van een medewerker, waardoor er wel maatregelen genomen móéten worden.” Uit het vorig jaar gepubliceerde onderzoek ”Zwerfwerken”, dat het effect van de presentiebenadering tegen het licht houdt, bl kt dat zwerfjongeren gemiddeld een halfjaar nodig hebben om een relatie op te

bouwen. Die t d kr gen ze b Kwintes. Daarin onderscheidt de organisatie zich van veel andere opvangtehuizen, zegt Van Elst. „Vaak moeten jongeren binnen een bepaalde t d uitstromen.” Kwintesbegeleiders proberen de jongeren bovendien zo lang mogel k vast te houden. „Als ze uitstromen, b voorbeeld richting detentie, bl ven we met hen in contact. Jongeren kr gen daardoor het gevoel dat ze gezien worden, fouten mogen maken en gesteund worden.” Geen hopeloze gevallen De aanpak van het Leger des Heils sluit aan b de presentiebenadering, zegt directeur Vader. Ook b z n organisatie is het opbouwen van een vertrouwensrelatie erg belangr k is. „Daarom moeten de jongeren echt op de begeleiders aankunnen. Niet alleen van negen tot v f uur, maar ook ’s avonds, ’s nachts en in het weekend. Zodat de jongeren weten: dit z n wel degel k mensen die echt om me geven.” Een sleutel tot succes heeft Va-

der niet. Jongeren bl ven soms jarenlang terugvallen in hun oude leven. Toch is elke jongere die uiteindel k een plek in de maatschapp verovert, winst. „Soms gebeurt dat pas na jaren van begeleiding. Daarom spreken we nooit over de nitief terugvallen. Er z n geen hopeloze gevallen, niemand is afgeschreven. Deze jongeren moeten we zeventigmaal zevenmaal een nieuwe kans bieden.” En af en toe, weet Vader, kan het Leger des Heils meer betekenen dan alleen begeleiding op hun weg in de maatschapp . Soms is de organisatie een middel om jongeren nog diepgaander te veranderen. „Dan kunnen we een venster z n waardoor jongeren zien dat ze gekend worden, uniek z n en een schepsel van God z n.”

In Puntkomma start woensdag een serie over drie zwerfjongeren die in een opvangtehuis van het Leger des Heils verblijven. Zij vertellen gedurende een jaar elk kwartaal hoe het met hen gaat. >>refdag.nl/dakenthuisloos

achterstevoren Overal demonen tekst Jan van Klinken

Als arts hield drs. Ruud van der Ven zich ooit bezig met zaken als iriscopie, acupunctuur, homeopathie en neuraaltherapie. H raakte daardoor naar z n zeggen in occulte sferen. Nadat h in 1989 tot geloof was gekomen, brak h met die prakt ken. H studeerde vervolgens theologie en verdiepte zich in de achtergrond van allerlei alternatieve geneesw zen. Daarover schreef h diverse boeken. Afgelopen zaterdag was in deze krant een interview met hem te lezen naar aanleiding van z n twee jongste geesteskinderen. Op een van die boeken wil ik wat nader ingaan, want daar valt volgens m het een en ander op af te dingen. Het heet ”Genezing uit het oosten?” en heeft als ondertitel ”Alternatieve therapieën getoetst”. Van der Ven had goede redenen voor die toetsing. H signaleert dat allerlei alternatieve therapieën de ziekenhuizen binnendringen. Dat gebeurt onder het vaandel ”integratieve geneeskunde”, een richting die uit de VS is overge-

waaid. De grote promotor van deze beweging in ons land is de Amsterdamse kinderarts Ines von Rosenstiel, die verbonden is aan het Slotervaartziekenhuis. Van der Ven maakt zich over deze ontwikkeling grote zorgen. H is bang dat patiënten hierdoor in demonische vaarwateren terechtkomen. Integratieve geneeskunde wil het beste uit twee werelden combineren. Anders dan de meeste artsen vindt Von Rosenstiel de reguliere geneeskunde zeker niet het eind van alle tegenspraak. Als ze andere geneesw zen tegenkomt die wellicht voor patiënten van belang kunnen z n, zoekt ze uit wat er bekend is over de werkzaamheid. Komt uit de literatuur naar voren dat ze iets doen, dan is ze in principe bereid ermee aan de slag te gaan. Een voorbeeld. Uit wetenschappel ke studies bl kt dat de aromatherapie een gunstig effect heeft op het genezingsproces. B die therapie wordt gewerkt met oliën en geuren. Het is zo simpel dat de reguliere geneeskunde er waarsch nl k om die reden haar neus voor ophaalt. Von Rosenstiel niet. Als het maar helpt, zo is haar redenering. Hypnose idem dito. Bewezen is dat kinderen met kanker door hypnose minder

angstig z n b p nl ke ingrepen zoals beenmerg- en ruggenmergprikken. Om die reden past kinderarts Arine Vlieger het toe in het Antonius Ziekenhuis in Nieuwegein, een ziekenhuis dat landel k gezien hoog in aanzien staat. Prima, zou je denken, maar Van der Ven vindt van niet. Hypnose is een gevaarl ke bezigheid waarb volgens hem per de nitie verboden terrein wordt betreden. Helemaal ongel k heeft h niet. Sommige mensen z n erg ontvankel k voor hypnose en raken gemakkel k in trance. In handen van een foute hypnotiseur doen ze dan de gekste dingen. De circusartiest Rasti Rostelli is zo iemand. Die hypnotiseert mensen en laat hen zichzelf dan helemaal uitkleden. Nog een graadje erger wordt het als de hypnotiseur occulte boodschappen doorgeeft en mensen helemaal in de ban raken van demonische machten. Maar het kan ook heel anders. De vroegere gereformeerd vr gemaakte zenuwarts drs. P. L. Los had t dens z n opleiding les in hypnose gekregen en paste het soms met succes b patiënten toe. Trauma’s die moeil k bespreekbaar waren geworden, kwamen op deze w ze aan de oppervlakte. Geen patiënt van hem die hierdoor z n

geloof kw traakte of rare dingen ging doen. Dus om nu met Van der Ven te zeggen dat hypnose per de nitie van de duivel is, dat gaat wat ver. Z n boek vind ik op dit punt echt niet overtuigend. H ziet overal demonen en gooit zo wel erg veel kinderen met het badwater weg, al ben ik met hem eens dat we met dat zweverige gedoe in ziekenhuizen moeten oppassen. Vaak komt het er b alternatieve geneesw zen op aan wie ze beoefent. Iemand met b voorbeeld troebele denkbeelden, of een christen? Ook Van der Ven erkent dat dit ertoe doet. Tegel k is daarmee niet alles gezegd. Als een niet-christel ke therapeut op een tamel k veilige w ze bezig is, zou ik niet weten waarom je per se b hem vandaan moet bl ven. Ik kom dan toch weer terug b Von Rosenstiel.

Geen patiënt die geloof kwijtraakte

Z was het op zeker moment beu dat kinderen met keel-, neus- en oorklachten vaak chronische patiënten worden en het niet goed doen. Ze z n hangerig en tieren niet. Toen las ze dat natuurgenezers vaak goede resultaten bereiken b deze kinderen. Dat doen ze niet door zwarte magie toe te passen maar door de darm ora te herstellen. Die is vaak als gevolg van het veelvuldig innemen van antibiotica van slag, net als b veel kinderen die met de keizersnee z n geboren. Z missen een afweerstof die b de natuurl ke geboorte op weg naar de ‘uitgang’ wordt meegegeven. Zoals bekend is voeding voor veel reguliere artsen een tamel k onontgonnen terrein, terw l natuurgenezers daarin b uitstek z n gespecialiseerd. Dus zocht Von Rosenstiel samenwerking met een (vrouwel ke) natuurtherapeut. Als ouders ermee instemmen, stuurt z de kinderen naar haar door. De resultaten z n verbluffend en hebben zelfs het reguliere artsenblad Medisch Contact gehaald. Die natuurgenezeres is misschien wel zenboeddhist. Maar die kinderen z n wel van hun klachten af en als z of de ouders christen z n, weten ze waar ze hun dank moeten brengen. Wat is dan het probleem?

cD= IKDP

pO OOD9C:PKMOD

lO=QLODI 9TD lCP

lOHCCN=MO;:KMOD CA PO dCC?P8O=;| [OH:8O

Ds. J. Belder & Mattie de Bruine

Gerrit van der Zwaan Een prachtig geïllustreerd geschenkboekje voor geboorte of doop. Met passende voorbeelden en bijbelteksten.

Aan de hand van de levens- en geloofsgetuigenissen van gelovigen op de Noordwest-Veluwe, laat de auteur zien dat Gods genade krachtig werkt in

Nieuw!

ISBN 978-90-8897-024-5, 80 blz., € 7,95

ISBN 978-90-8897-021-4, 272 blz., € 22,50

8TT?CG KI 9TD JO LC:

Eerder verscheen:

Marjoke Geertsema & Wim Geertsema Een schitterend geschenkboekje over de liefde. Met aansprekende bijbelteksten, columns, citaten en full colour afbeeldingen.

“Je bent een mens, dus je bent waardevol.” Arne Schaddelee; Manager Communicatie & PR bij de Reformatorisch Maatschappelijke Unie

ISBN 978-90-8520-158-8 64 blz.

ISBN 978-90-8520-147-2 64 blz.

ISBN 978-90-8520-165-6 64 blz.

ISBN 978-90-8520-182-3 64 blz.

ISBN 978-90-8520-202-8, 64 blz., € 6,95

rHCOPRTDP

ZTDLCAKM 9O?5O;

P.L. Gaus

DVZ deelt mijn principes. Bevlogen en betrokken. Twee woorden die Arne Schaddelee op het lijf zijn geschreven. Op de vraag waarom hij voor DVZ kiest, heeft Arne een duidelijk antwoord: “Ik wil dat mijn premie wordt besteed aan zaken waar ik achter kan staan. Zoals de bescherming van het leven. Aan palliatieve zorg bijvoorbeeld. Of aan ondersteuning van ongewenst zwangere vrouwen. Ik ben bewust christen. En dat komt terug in alle aspecten van mijn leven.” Zoals Arne hebben inmiddels ruim 30.000 christenen gekozen voor DVZ. Zij beoordelen ons al jaren als één van de beste zorgverzekeraars op het gebied van klanttevredenheid. Dat komt mede doordat wij helpen met het vinden van zorg die bij ze past. Is dat ook iets voor u? Stap dan nu over naar DVZ en ontvang een aantrekkelijke welkomstbonus. En bent u lid van een christelijke organisatie? Dan ontvangt u tot wel 10% korting! Kies net als Arne voor DVZ.

Midpric

Het spannende eerste deel uit een nieuwe serie detectives. Een uitgestotene van de amish-gemeenschap ontvoert zijn 10-jarige zoontje. Na enige tijd wordt het lichaam van de dader gevonden, maar waar is zijn zoontje?

Eerder verscheen: Dreigende duisternis ISBN 978-90-8520-183-0, 421 blz., € 19,95

In principe de beste zorgverzekeraar van Nederland

Kia van Mannekes

Bestseller!

Het los te lezen vervolg op Dreigende duisternis en de nieuwe bestseller van Bodie en Brock Thoene. Tijdens de Tweede Wereldoorlog neemt een Joodse concertpianiste een beslissing, die haar leven voorgoed verandert.

ISBN 978-90-8520-197-7, 288 blz., € 19,95

ISBN 978-90-8520-205-9, 288 blz., € 14,95

Bel 071 - 365 28 02 of ga naar www.dvz.nl

Bodie & Brock Thoene

Prachtige geschenkboeken [O?I?KJMRTT? KD PO RCOILTDPOH CN 9KT 888m:K;MO9O?=M?COAJCDMRHCOPmDHm

DECEMBERACTIE pBC<9G:SCP5 oN >BON O>SSO JC KN: OJNC<:NC@SHHN: 8SC ^N<:FNC:l

De gehele maand december actiemaand Megakorting op nieuwe Kia"s! en gebruikte auto"s Het van Mannekes team nodigt u van harte uit om tijdens de decemberweken de nieuwe KIA modellen te komen bekijken tijdens onze einde jaarsshow.

ÔbC4N SSC@SH J< N> B@ LN>JPK: BF 4B <CNG FBLNGJIH ON P9G:99> QJCCNC 97 QNO>JIM, B>LSCJ<S:JN BM <5<:NNF :N 8BNGNC NC :N N>8S>NC, BF 4B ON SPK:N>L>BCONC 8SC ON <J:9S:JN :N JONC:JMJPN>NCl VB H9CCNC 7JI <CNG ON N<<NC:J.GN JCMB>FS:JN 4JPK:QSS> FSHNC 7SS>CS 7N SON?9SS: 49GGNC KSCONGNCl b@ ON4N 7JI4N Q>NCLNC 7JI 8>JI7NG SGGN 4SHNC :B: NNC LBNO NJCOl qNGSCL>JIH KJN>QJI J< OS: BC4N PBC<9G:SC:< 4NN> >9JFN N>8S>JCL KNQQNCl fNCS>O a>JC< eSCSLJCL oJ>NP:B>

Veel voordeel te halen bij van Mannekes auto"s en voorkom BPM verhoging. ! INDIEN OP VOORRAAD EN LEVERBAAR

Consultancy is de rode draad in het dienstenpakket van Restment. Wat past er bij de situatie, bij u, uw bedrijf of organisatie. Adhoc of structureel. Preventief of repressief. Er is overal wel eens wat, dus ook in uw omgeving. Belangrijk is hoe we ermee om gaan. Het aanstellen van nieuwe medewerkers, het benoemen van een lid van de Raad van Bestuur of het aangaan van een zakelijke relatie vraagt om keuzes. En keuzes worden gemaakt op basis van overwegingen en informatie. Geen aannames maar feiten. Onrust in de organisatie vanwege verschillen in percepties, verscheidenheid in cultuur, malversaties, het weglekken van cruciale informatie of het overtreden van een concurrentie- of relatiebeding. De continuïteit van uw bedrijf is in het geding. Laat niet de emoties de boventoon voeren, maar een weloverwogen stappenplan om de rustin de organisatie terug te laten komen.

Snel en adequaat handelen in de eerste uren maakt het verschil om daarna weer verder te kunnen. Voorzorg en nazorg.

Nieuwe markten in het buitenland. Zijn de lokale partners betrouwbaar en wat is hun imago. Het aantrekken van managers op sleutelposities in een andere cultuur en hiërarchische verhoudingen. Uw beleid rondom expats. Bedreiging of uitdaging.

Op basis van ons advies kunt u gebruik maken van een of meerdere van onze diensten op het gebied van Security Management, Investigation, Mediation en Education.

UITERLIJK 21 DECEMBER 2011 Calamiteiten als inbraak, overval of bedreiging in uw woon- of werkomgeving.

Restment B.V. T +31 (0)88 011 88 11 www.restment.com

Op al deze en andere vragen op het gebied van veiligheid, onderzoek en training zoekt Restment een antwoord dat recht doet aan uw behoefte. Onze consultants inventariseren, analyseren, waarderen en adviseren.

Betrokken, ervaren en professioneel. Objectief en onafhankelijk. Ook de rode draad in uw organisatie?

Engaged | Experienced | Professional

bommen ruimen

zaterdag 3 december 2011 Reformatorisch Dagblad

Ruiming van vliegtuigbommen in Friesland. Links EOD’er sergeant Vincent Boer.

EOD’er in bompak.

Op scherp tekst Bob Bremmer en Johannes Visscher beeld EOD

Een granaat verstopt in boerenland, een verdacht koffertje op een treinstation, een vuurwerkbom in een schuur. Als er explosiegevaar dreigt, komt de Explosieven Opruimingsdienst Defensie (EOD) in actie. „Je bereidt je voor op het ergste.” ommotie op een middelbare school in Edam, dinsdag. Een in elkaar ge anste vuurwerkbom zorgt voor opschudding. Een leerling heeft de p pbom gevuld met kruit en kogellagers. Z n moeder brengt het projectiel naar school, waarna de conciërge de vuurwerkbom in een kluisje stopt. De Explosieven Opruimingsdienst Defensie (EOD) spoedt zich naar Edam om het explosief weg te halen. Opschudding eveneens in Sp kenisse, donderdag. De EOD komt in actie na een melding over een vuurwerkbom in een geparkeerde auto. Uit voorzorg moeten omwonenden deuren en ramen gesloten houden. De EOD concludeert na onderzoek dat er geen explosiegevaar is. De EOD kr gt in Nederland jaarl ks zo’n 2000 meldingen over gevonden explosieven en verdachte pakketjes. Na een melding van de politie komt een ruimploeg van twee, drie EOD’ers ter plekke. Doel: het onschadel k maken van de (eventuele) bom.

Frontlinies Zo’n 90 procent van de meldingen betreft materiaal uit de Tweede Wereldoorlog. „Denk aan niet-ontplofte vliegtuigbommen, maar vooral aan materiaal van grondtroepen, zoals artillerie-, tank- en infanteriemunitie”, zegt majoor Gerard Boone, hoofd Sectie Inlichtingen en Operatiën b de EOD, op de EOD-uitvalsbasis op de Sergeant-majoor Scheickkazerne, op een industrieterrein in

Culemborg. De opruimingsdienst verhuist binnenkort naar Soesterberg. De munitie uit de Tweede Wereldoorlog ligt, logischerw s, vooral op de oude frontlinies, legt Boone uit. „Gebieden als Zeeuws-Vlaanderen, Zuid-Beveland, Walcheren, het terrein waar operatie Market Garden (waaronder de Slag b Arnhem, red.) zich afspeelde, of het gebied langs de Maas waar in de winter van 1944-1945 is gevochten.” Ook op tientallen (voormalige) vliegvelden, gebombardeerd door geallieerde toestellen, ligt munitie in de grond. Als EOD’ers niet-ontplofte vliegtuigbommen uit de Tweede Wereldoorlog ruimen, z n het doorgaans 100-, 250-, 500- en 1000-ponders. „Die waren bestemd voor de kleinere doelen.” De zwaardere jongens, 2000- en 4000-ponders, worden zelden

alle meldingen vanaf 1970 staan opgetekend. Daarnaast maakt de EOD gebruik van m nenkaarten. „Op die kaarten van de geallieerden is te zien waar de Duitsers m nenvelden hadden aangelegd. Kort na de Tweede Wereldoorlog z n de bekende m nenvelden al geruimd. Maar dat wil niet zeggen dat alle m nen z n verdwenen. Er kan nog materiaal onder de grond liggen.” Een derde hulpmiddel voor de EOD bestaat uit schriftel ke plannen, verslagen en foto’s van routes die de geallieerde bommenwerpers vlogen. „T dens vluchten vanaf Engeland z n b voorbeeld luchtfoto’s gemaakt van de bomkraters.” Dat de EOD over divers bronnenmateriaal beschikt, wil niet zeggen dat alle oorlogsmunitie precies in kaart is gebracht, benadrukt Boone. „Er bl ven onzekere factoren. Soms

EOD’er: Je bereidt je voor op het ergste Majoor Boone. beeld RD

(nog) geruimd. Dat bommen dest ds niet ontploften, komt b voorbeeld doordat er iets mankeerde aan het mechanisme dat de bom op scherp moest stellen. „Vergel k het met een auto. Die doet het ook wel eens niet.” De diepte waarop een vliegtuigbom wordt gevonden, varieert van „50 centimeter tot 10 meter” onder de grond. „Van belang is onder meer vanaf welke hoogte een bom is afgeworpen. Ook speelt de bodemgesteldheid mee. B Schiphol is de grond b voorbeeld drassig. Dan kan een vliegtuigbom 10 meter onder de grond verborgen liggen.” Via verschillende bronnen heeft de EOD behoorl k zicht op de plaatsen waar oorlogsmunitie in de grond ligt, zet Boone uiteen. Allereerst beschikt de opruimingsdienst over een eigen archief, waarin

worden we verrast door de locatie van een gevonden bom. Het is mogel k dat een vlieger is afgeweken van z n voorgeschreven route en b voorbeeld een doel heeft gebombardeerd dat niet is terug te vinden in de verslagen.” Drukgolf Als de ruimploeg arriveert b een plek waar een oorlogsexplosief is gevonden, is het zaak om allereerst zo nodig de omgeving te ontruimen, legt Boone uit. Daarna moeten de ruimers bepalen om welk type oorlogsmunitie het gaat. Zo nodig kan de locatie worden afgeschermd met containers. „Als de bom onbedoeld explodeert, kunnen die containers de drukgolf en de scherfwerking opvangen.” Cruciaal voor de EOD’ers is om, op afstand, de ontsteking van een bom te halen. „We hebben twee methodes. In

het eerste geval trekken we de ontsteking met een touw, met daaraan een soort hamer, van de bom af. B de tweede methode verw deren we de ontsteking elektrisch, met een druk op de knop. Dat doen we met behulp van een zogeheten raketklem, waarb als het ware twee vuurp ltjes de ontsteking lostrekken. Er z n camera’s beschikbaar om op afstand mee te kunnen k ken.” De EOD’ers laten de „gevoelige” springstof in de ontsteking zo mogel k in de nab e omgeving tot ontplof ng komen, met behulp van kneedspringstof. De lading van de bom zelf wordt, als dat kan, binnen de grenzen van de gemeente waar het exposief is gevonden, tot ontplof ng gebracht. „We graven dan een groot gat, gooien de bom daarin, daarbovenop komt een grote berg zand. Die moet ervoor zorgen dat b de explosie de scherven geen schade aanrichten.” Robot Van een heel andere categorie dan oorlogsmateriaal z n de zogeheten geïmproviseerde explosieven (IED’s, Improvised Explosive Devices). EOD’ers ruimen ze in Nederland, maar ook b voorbeeld in Afghanistan. Weten EOD’ers b bommen en granaten uit de Tweede Wereldoorlog precies hoe de vork in de steel zit, b de geïmproviseerde explosieven is het telkens afwachten. Wat zit er in een koffer op een station? Hoe steekt een vuurwerkbom in elkaar? Kan de bom op afstand tot ontplof ng worden gebracht? B de ruiming maken EOD’ers eventueel gebruik van een robot. Recent moest de EOD b voorbeeld opdraven toen na een ramkraak b een bank in het Veluwse Hoenderloo een verdacht pakketje werd gevonden. Ook deden de bommenruimers onderzoek naar de ontplofte caisson b het Zeeuwse Ritthem. De in de waterbouw gebruikte constructie sprong eind september met een enorme klap uit elkaar. In oktober werd daarvoor een 20-jarige man uit Oost-Souburg opgepakt. Z n de EOD’ers b het ruimen van bommen en granaten uit de Tweede Wereldoorlog alleen

gehuld in militaire kled , in het geval van geïmproviseerde bommen dragen ze „b na alt d” een beschermend ‘bompak’, 40 kilo zwaar. Als de EOD’er in b voorbeeld een nauwe ruimte in een vliegtuig op onderzoek uit moet, zou het bompak uit kunnen bl ven. „Veiligheid staat voorop”, benadrukt Boone. „Iemand moet een goed verhaal hebben om geen bompak te dragen.” Over de manier waarop de EOD onderzoek verricht b geimproviseerde explosieven, laat majoor Boone niet het achterste van z n tong zien. „We willen mensen niet w zer maken dan nodig.” Meldingen over b voorbeeld verdachte pakketjes kunnen ook loos alarm z n. Frustrerend voor de EOD? „W moeten ons werk doen”, zegt Boone. „W hebben telkens te maken met een concreet object dat we moeten onderzoeken.” Voor het inschatten van de snelheid waarmee de EOD op meldingen moet reageren, hanteert de dienst vier categorieën. Variërend van A (direct reageren) tot D (reactie kan langere t d op zich laten wachten). „In categorie A vallen zaken waar we meteen op reageren. Denk aan een verdacht koffertje op een station, of een bom langs een wandelpad. Het gaat ook om kwesties die vanwege economisch belang een snelle reactie vragen. Als b voorbeeld in een frietfabriek op de lopende band een granaat uit de oorlog tussen de aardappels ligt.” Categorie B kent vondsten waar „wel haast is geboden”, maar waar de dienst b voorbeeld wacht tot de nacht voorb is. B categorie C horen b voorbeeld vondsten van explosieven in afgelegen gebieden. In die gevallen reageert de EOD doorgaans na enkele dagen. „Dan gaat het b voorbeeld om een boer die een granaat in z n akker vindt, waarb er geen acuut gevaar is.” In categorie D valt onder meer onderzoek naar oorlogsmunitie dat op een politiebureau ligt opgeslagen. Hand Recent verloor een EOD’er z n hand b een onderzoek naar een vuurwerkbom aan een itspaal in Voorschoten. Twee

verdachten die betroken z n b het maken van het explosief hebben een bekentenis afgelegd. Het ongeval gebeurde nadat de situatie veilig was verklaard. Het incident heeft er ingehakt b de ruim 220 militairen van de EOD. Boone: „Voorop staat dat we meeleven met de collega. De reactie hier was: wie heeft ons dit ge ikt? Het ongeval bepaalt ons weer sterk

b de risico’s die we lopen. Tien jaar geleden heeft een van ons z n onderarm verloren. Vorig jaar kwamen drie collega’s van de Duitse bomruimingsdienst om het leven. Maar gelukkig heeft b de EOD niemand na het incident in Voorschoten de vinger opgestoken en gezegd: Ik ga hier weg, omdat het werk te gevaarl k is.” Was er in Voorschoten sprake

van onvoorzichtigheid van de EOD? Boone wil er weinig over kw t. „Het onderzoek loopt nog.” Zonder gevaar is het bommenruimen niet, weet de majoor. „Onze ploegen bereiden zich voor op het ergste. De risico’s z n nooit terug te brengen naar nul. EOD’ers lopen gevaar om zo Nederland een stukje veiliger te kr gen.”

„Gezonde spanning” Hij haalt granaten uit akkers, speurt naar bommen onder auto’s, doorzoekt verdachte koffers op treinstations. Heeft sergeant Vincent Boer, bommenruimer bij de Explosieven Opruimingsdienst Defensie (EOD), gevaarlijk werk? „Gezonde spanning houdt je scherp”, zegt Boer. „We zijn goed opgeleid en kennen de gevaren. Je moet wel altijd goed op blijven letten. Ik denk dat een politieman die afgaat op een burenruzie net zo veel risico loopt.” Voor Boer kennen

bommen en granaten uit de Tweede Wereldoorlog weinig geheimen. Geïmproviseerde explosieven zijn een ander verhaal. „Je weet bij een geïmproviseerd explosief niet wat er voor je ligt. In die gevallen ben ik scherper en alerter.” Boer heeft een opleiding van zes jaar doorlopen. De eerste vijf jaar diende hij als tweede man in een EOD-ruimploeg. De ploeg bestaat uit een ploegcommandant –een ervaren ruimer– en één of twee bommenruimers in opleiding. De sergeant is

onlangs bevorderd tot ploegcommandant. De ervaren ruimer kan aan de buitenkant van een projectiel zien of dat in het verleden is verschoten of dat dat ergens is neergelegd. Zeker in deze tijd van het jaar moeten EOD’ers geregeld uitrukken om zelfgemaakte vuurwerkbommen onklaar te maken. „Dan stopt iemand van alles in een pijp. Als zo’n ding niet afgaat en op straat blijft liggen, kan een klein kind het aansteken. Met alle gevaar van dien.” Boer houdt van zijn

Sergeant Boer. beeld RD

werk. „Iedere melding heeft haar charme. De ene keer haal je een granaat van een boerenakker, de andere keer word je opgeroepen als er bij een huiszoeking een verdacht pakket is gevonden.”

De EOD rukte enkele weken geleden uit na een ramkraak op een bank in Hoenderloo, toen daar een verdacht pakketje werd gevonden. beeld ANP

iran

zaterdag 3 december 2011 Reformatorisch Dagblad

Een eenzame demonstrant protesteerde gisteren voor de Iraanse ambassade in Londen tegen de uitzetting van alle Iraanse diplomaten. De relatie tussen Iran en Groot-Brittannië staat op scherp.

Iran legt rookgordijn in Midden-Oosten tekst Martin Janssen beeld EPA

De inval in de Britse ambassade in de Iraanse hoofdstad Teheran heeft alles te maken met de koude oorlog die in het Midden-Oosten woedt tussen de as van sjiitische landen en de as van soennitische landen. en t de van de Koude Oorlog tussen de landen van het Warschaupact, geleid door de Sovjet-Unie, en het westers bondgenootschap, gegroepeerd rond de NAVO, genoten spionage lms in Europa grote populariteit. Daarin ontspon zich een geheimzinnige wereld van spionage en contraspionage: niets was wat het leek en geen persoon leek te z n wie h zei dat h was. Terw l de twee v andige blokken op verschillende plaatsen in de wereld hun oorlogen publiekel k uitvochten, woedde er ondergronds, in de duistere wereld van de inlichtingendiensten, een heel andere str d. Er werden crisissituaties gecreeerd die de aandacht moesten a eiden van andere, meer essentiële ontwikkelingen die verborgen dienden te bl ven. In dit daglicht komen de onthutsende ontwikkelingen van de afgelopen week in Teheran

in een ander licht te staan. De gebeurtenissen rond de bestorming Britse ambassade beheersten wereldw d dagenlang de voorpagina’s, wat waarsch nl k precies de bedoeling was van de Iraanse autoriteiten. De Iraanse veiligheidsdiensten hadden duidel k de opdracht van hogerhand niet in te gr pen t dens de bestorming. De actie bracht het jaar 1979 in herinnering, toen op vr wel identieke w ze de Amerikaanse ambassade in Teheran bestormd werd en een groot aantal Amerikanen meer dan 440 dagen in g zeling werd gehouden. Oplopende spanningen De afgelopen weken z n de spanningen tussen Engeland en Iran snel opgelopen. Op 22 november besloot Engeland om alle handelsbetrekkingen met Iraanse banken te beëindigen, als reactie op de Iraanse nucleaire activiteiten. Als antwoord hierop lieten de Iraanse autoriteiten zondag de Britse ambassadeur, Dominick Chilcott, weten dat h Iran diende te verlaten. Dinsdag, de dag waarop de Britse ambassade werd bestormd, was het precies een jaar geleden dat de Iraanse atoomgeleerde Majid Shahriari werd vermoord. Shahriari stond hiermee in een lange reeks van Iraanse atoomgeleerden die de afgelopen jaren ofwel werden vermoord ofwel op mysterieuze w ze verdwenen. Iran is ervan

overtuigd dat de Israëlische Mossad en de Amerikaanse CIA hiervoor verantwoordel k z n. En zo komt de schimmige wereld van spionage en inlichtingendiensten in beeld. Red de as In de koude oorlog die in het Midden-Oosten al decennialang woedt tussen de sjiitische en soennitische islam, ontwikkelden zich twee assen: een sjiitische, onder aanvoering van Iran, en een soennitische, onder leiding van Saudi-Arabië en de andere golfstaten. De sjiitische as strekt zich uit van Iran in het oosten en via Irak en Syrië tot Hezbollah in Libanon in het westen. De soennitische as bevindt zich ten zuiden hiervan. Met name de olier ke golfstaten z n militair zwak, en voor hun verdediging vr wel geheel aangewezen op de Verenigde Staten. Tot enkele jaren geleden was dit geen probleem. Osama bin Laden, de toenmalige leider van de terreurorganisatie alQaida, zei enkele jaren geleden veelbetekend in een van z n videoboodschappen dat zowel personen als landen de natuurl ke neiging hebben „om hun kaarten te zetten op het winnende paard.” Vertaald naar de situatie in het Midden-Oosten betekende dit dat de Arabische golfstaten zich zelfverzekerd voelden omdat de Verenigde Staten werden gezien als het winnende paard in de regio. Sinds het Iraakse

drama z n de kaarten echter opnieuw geschud. De snelle Amerikaanse militaire terugtrekking uit Irak bevestigde het beeld nog eens dat het triomferende Iran het nieuwe winnende paard van de regio was. Totdat begin dit jaar de problemen in Syrië begonnen en het regime-Assad steeds meer in een internationaal isolement terechtkwam. Dat bracht de gehele sjiitische as in beweging; Syrië vormt hierin een essentiële schakel. Er wordt koortsachtig gewerkt om deze schakel te behouden. Zo komen er vanuit Irak b voorbeeld berichten naar buiten dat er dagel ks honderden bussen met leden van de militie van de sjiitische geestel ke Muqtada al-Sadr Syrië binnenr den. Iran regisseert achter de schermen alle acties van de as van oost tot west. Het is moeil k om al deze activiteiten in kaart te brengen. Er hebben zich de afgelopen weken echter enkele merkwaardige ontwikkelingen voorgedaan, die vreemd genoeg paralellen vertonen in oost en west. Enkele weken geleden maakte de Libanese Hezbollah bekend een netwerk te hebben opgerold van agenten van de Amerikaanse inlichtingendienst CIA. Volgens goed ingevoerde Libanese kranten zou het gaan om de arrestatie van in totaal twaalf CIA-spionnen, waardoor de werkzaamheden van de CIA in Libanon de nitief zouden z n beëindigd.

Het Amerikaanse Pentagon zweeg in alle talen, maar in dezelfde t d doken er berichten op dat ook een onbekend aantal CIA-agenten zou z n opgepakt in Iran. Dit laatste werd impliciet bevestigd door Washington. Hezbollah maakte bekend dat het CIA-netwerk in Libanon was opgerold dankz de meest geavanceerde telecommunicatie technieken. Sindsdien circuleren er geruchten dat het hierb zou gaan om apparatuur die door het Duitse bedr f Siemens aan Iran is geleverd. Explosies Hezbollah heeft in het zuiden van Libanon een imperium opgebouwd dat zich feitel k aan iedere controle van de Libanese staat onttrekt. Vr wel dagel ks stuurt Israël verkenningsvliegtuigen naar dit gebied,

te w zen dat Hezbollah z n activiteiten in zuidel k Libanon momenteel opvoert. Net zo mysterieus z n de vreemde explosies die in het gebied plaatsvinden. De Libanese krant Daily Star meldde vorige week dat zich in zuidel k Libanon een „enorme ontplof ng” had voorgedaan. Hezbollah liet onmiddell k het hele gebied hermetisch afsluiten, zodat niemand weet wat zich hier precies heeft afgespeeld. Of cieel heet het dat er een oude landm n was ontploft, maar niemand hecht enige waarde aan deze verklaring. Was Hezbollah aan het experimenteren met een nieuw soort wapen en ging er iets fout, of was er sprake van sabotage door een buitenlandse inlichtingendienst? Deze vragen z n des te

„Inval in Britse ambassade Teheran moet aandacht van echte oorlog afleiden” en ook hier deed zich enkele weken geleden iets vreemds voor. VN-soldaten volgden vanaf de grond zo’n Israëlisch verkenningstoestel, dat echter plotseling van de radar verdween. Sindsdien heeft niemand hier meer iets over vernomen, en zowel de Israëlische als de Libanese autoriteiten doen er het zw gen toe. Dit alles l kt erop

prangender, omdat zich de afgelopen weken ook in Iran mysterieuze explosies hebben voorgedaan b nucleaire faciliteiten. Ongeveer tien dagen geleden had er een grote ontplof ng plaats b een nucleaire centrale vlak b Teheran, die buitengewoon nauwkeurig gepland en gecoördineerd moet z n geweest.

De explosie vond namel k plaats op het moment dat de Iraanse generaal Moghaddam de centrale bezocht met een aantal „Chinese gasten”, die allen om het leven sch nen te z n gekomen. Begin deze week heeft er wederom een grote explosie plaatsgevonden, ditmaal in de buurt van de Iraanse stad Isfahan. Het feit dat Teheran beide gebeurtenissen hardnekkig ontkent, bevestigt in de ogen van experts de ernst van de explosies. Rest slechts de vraag of binnenlandse of buitenlandse krachten hiervoor verantwoordel k waren. Rookgordijn Het is tegen de achtergrond van al deze ontwikkelingen dat dinsdag plotseling de Britse ambassade in Teheran werd bestormd. Er vinden momenteel koortsachtige activiteiten plaats binnen de sjiitische as die direct of indirect verbonden z n met de ontwikkelingen in Syrië. De bestorming van de Britse ambassade in Teheran en alle internationale tumult hierover fungeren hierb als een rookgord n dat de aandacht moet a eiden van wat zich in werkel kheid afspeelt. De koude oorlog in het MiddenOosten heeft als gevolg van de zogenaamde Arabische lente belangr k aan hitte gewonnen en ook in deze oorlog doen spionage en contraspionage ondergronds hun werk.

ISRAËL: BELEEF HET LAND VAN DE BIJBEL.

Met de

een rondreis een ervaring wordt die u altijd bij zal blijven. Intussen maakt

bijbel als gids kunt u een onvergetelijke reis maken door het beloofde

u kennis met het hedendaagse Israël en zijn eigentijdse comfort. De unieke

land. Hier liggen de wortels van het christendom. Ervaar het zelf in

combinatie van verleden en heden maken uw reis ‘wonderful’. Rondreizen

Jeruzalem, Nazareth, Galilea en vele andere historische plaatsen.

kunnen individueel, maar ook in groepen. De beste aanbiedingen vindt u op

De Bijbelverhalen krijgen een extra dimensie op al die locaties waardoor

www.goisrael.nl