In de regio febr West by Erdee Media Groep

VRIJDAG 25 FEBRUARI 2022

IN DE REGIO Nieuws, bedrijfspresentaties, reportages en interviews uit West-Nederland

Sporen van luchtaanvallen in de duinen

Rijksmuseum opent deuren martelkelder

Verdwalen in het stadspark van Rotterdam

Ontdek jouw SLAAP-DNA®

Slanke boxsprings met zwevend hoofdbord

Jouw specialist in draai- en schuifdeurkasten

• Maak optimaal gebruik van de ruimte in jouw huis • Deskundige adviseurs • Hoogwaardige en duurzame materialen • Eén contactpersoon voor advies, inmeten, ontwerp en montage

Morgana de Heer H.I.Ambacht Veersedijk 89 078-6813447 www.morgana.nl

Goed en gezond slapen

Bunkers, bomen en brommers Maarten Dijkstra

Een bunkermuseum, een collectie martelwerktuigen, een „surrogaatbos” en een werkplaats met Zündapps - deze regiobijlage belicht heel verschillende hoogtepunten in West-Nederland. De rode draad? Misschien dat alle thema’s uit een meer of minder grijs verleden stammen. Het Bunker Museum in IJmuiden was tussen 1940 en 1945 het doelwit van geallieerde luchtaanvallen. Vrijwilligers willen de zes bunkers de komende jaren opnieuw inrichten. De collectie martelwerktuigen in Den Haag ligt in de Gevangenpoort, waar sinds 1428 wanbetalers en misdadigers werden opgesloten. De opgelegde sancties bestonden uit geldboetes, verbanning, schand-, lijf- en doodstraffen. Pijnbanken en guillotines houden de herinneringen aan die gruwelijke tijd levend. Bezoekers moeten wel een sterke maag hebben; het gebeurt soms dat er iemand flauwvalt. Het Kralingse Bos bij Rotterdam is wat dat betreft een rustgevender plek. Martine van Rooijen beschrijft het in haar boek ”De achtertuin van Rotterdam”. Het bos heeft niet zulke oude wortels als de Gevangepoort, hoewel de oorsprong van het gebied verder teruggaat dan gedacht: de centrale Kralingse Plas ontstond door veenafgravingen voor turfwinning in de 17e eeuw. Datzelfde geldt voor de collectie Zündapps van Barendrechter Herman Cornelisse: de meeste mensen kennen de typische brommer van plaatjes uit de jaren vijftig, maar de ”Zünder-und apparatebau Gesellschaft m.b.H.” werd al op 17 september 1917 opgericht. Hoewel het bedrijf inmiddels is gestopt, is de Duitse brommer nog springlevend. Tochten met tientallen enthousiaste Zündapprijders zijn geen uitzondering. Cornelisse: „Het is heerlijk om met elkaar op stap te zijn. Het rijden, het praten over Zündapp, geweldig! Het verjongt je.”

Reformatorisch Dagblad

In de Regio

25 februari 2022

Bunkermuseum IJmuiden wil vernieuwen

Advertorials Graphorn Groenprojecten 7 | Kleur & Sfeeradvies 14, 15 | Piano Select 31

Advertenties

Jubilerend Rijksmuseum toont guillotine, pijnbank en vinger

Natuurmens heeft „surrogaatbos” bij Rotterdam nodig

Colofon Deze bijlage is een uitgave van het Reformatorisch Dagblad, Postbus 613, 7300 AP Apeldoorn. Directie: C. Heutink | Commerciële zaken: C.Th. Hovius | Tekst: EMG Mediaproducties | Vormgeving: Heidi Aalbers | Beeld omslag: Unsplash

Ben jij Loodgieter/Installatiemonteur Of Leerling Loodgieter/Installatiemonteur

Dan verwelkomen we jou met open armen Jouw eigen werkbus staat al voor je klaar ! Maak werk van je nieuwe baan en solliciteer snel Je kunt ons bereiken op 010-4508841 of via info@jdeborst.nl Volg ons op :

loodgietersbedrijfdeborst

Advertorial

Graphorn: sterk in Groen en Infra O

f het nu gaat om de aanleg van een daktuin, het onderhoud van groenvoorziening of het ontwerp, aanleg en onderhoud van infrawerken, Graphorn Groen- en Infraprojekten B.V. uit Ridderkerk is van alle markten thuis. Addy Boer, mede-eigenaar van het bedrijf in groenvoorziening en infrastructurele projecten, zet zich met zijn team in om klanten van begin tot eind te ontzorgen. “Een project voortvarend oppakken en uitvoeren, samen met het team van gemotiveerde werknemers, dat doe ik graag. Ik krijg er energie van als ik de plannen uitgevoerd zie worden. Als we dan achteraf waarderende woorden krijgen, maakt dat zo’n klus helemaal af.” Vragen van klanten komen bij Graphorn niet op de stapel te liggen, maar er wordt gelijk actie ondernomen. “Afspraak is afspraak, dat staat voor mij echt bovenaan. Wij vinden ons vak leuk, maar het ontzorgen van de klant is het meest belangrijk. Tijdens het uitvoeren van de opdracht hoeft de klant alleen maar te kijken hoe het gaat. Daarin maken wij het verschil.” Graphorn is de afgelopen jaren gegroeid tot een toonaangevende speler in de regio. Bij de groenvoorziening is het bedrijf actief in het aanleggen en onderhouden van (binnen)tuinen. Een van de trends waar het bedrijf al vroeg op inspeelde, zijn daktuinen. “Prachtig voor de uitstraling van je huis of bedrijf en erg geschikt als waterberging. Bovendien werkt een daktuin isolerend, in de winter blijft het warmer en in de zomer juist koeler.” Bij de infratak ligt de focus op het ontwerpen, aanleggen en onderhouden van infrawerken, rioleringswerkzaamheden en grond- en straatwerk. Daarnaast heeft Graphorn de nodige ervaring in het bouwrijp maken van bouwgrond voor gemeenten.

Graphorn is een middelgroot bedrijf. “Het voordeel daarvan is dat directie en personeel dicht bij elkaar staan. Er zijn korte lijnen. We hebben een hecht team en werken goed samen.” Om de continuïteit te leveren voor de klanten zoekt Graphorn naar nieuw personeel. “Bij ons bedrijf is maar weinig verloop; de mensen die hier werken, doen dat met plezier. Iedereen werkt met zijn eigen talenten en bekwaamheden om de klus te klaren.”

GRAPHORN GROEN- EN INFRAPROJEKTEN B.V. Mandenmakerstraat 20 2984 AS Ridderkerk 078-6772522 info@graphorn.nl www.graphorn.nl Reformatorisch Dagblad

Vacatures Ook enthousiast geworden over Graphorn? Het bedrijf zoekt momenteel personeel. Ben jij die meewerkend voorman groenvoorziening of infrastructuur? Graphorn zoekt medewerkers met kennis en leiderschapskwaliteiten. Voor medewerkers zijn er voldoende doorgroeimogelijkheden. Ook schoolverlaters zijn van harte welkom. Neem contact op met Addy Boer, of neem een kijkje op onze website.

In de Regio

Resten van de Seehund. beeld Vidiphoto

Model van een Schnellboot. beeld Vidiphoto

Bunkermuseum wil vernieuwen Gevochten om de Duitse bezetter te verdrijven is er in IJmuiden niet. Hoewel... De kustplaats met zijn havenfaciliteiten was vijf jaar lang het doelwit van geallieerde luchtaanvallen. De sporen zijn nóg zichtbaar in de duinen.

Gert Janssen

et gebied is openbaar terrein, maar wie een boeiend deel van de betonnen verdedigingswerken van binnen wil bekijken, moet de beurs trekken. Zes bunkers worden namelijk beheerd door de vrijwilligers van het Bunker Museum en is alleen in het seizoen –en dan nog maar beperkt– geopend. Maar daar komt verandering in. Er ligt een uitgewerkt bidboek (”Andermans Oorlog”) klaar, met als paradepaardje de bouw van een entreepaviljoen c.q. bunkergebouw met horecafunctie en toilet. Bezoekers moeten nu nog hun behoefte in de duinen deponeren. De overige bunkers van de batterijen Olmen en Heerenduin, gelegen aan het Bunkerpad, zijn overigens vrij te bezoeken. QR-codes zorgen voor gedetailleerde informatie. Projectleiders Harry Kops (gids) en Ruud Pols (oprich-

ter) hebben er alle vertrouwen in dat de gemeenteraad straks de benodigde bestemmingsplanwijziging goedkeurt. „De gemeente Velsen is trots op dit museum. Er is al subsidie toegezegd.” Maar ook andere fondsen zullen aangeschreven moeten worden om de benodigde 8 ton bij elkaar te krijgen. Meer vitrines Niet alleen een nieuw entreegebouw staat op het verlanglijstje, ook de expositie zelf, die nu verdeeld is over zes verschillende betonnen kolossen, wordt opnieuw ingericht. „Omdat er niets achter glas staat en alles aangeraakt kan en mag worden, lopen in iedere bunker drie suppoosten. Iedere openstelling vereist dus steeds minimaal achttien vrijwilligers. In de nieuwe situatie staan meer spullen in vitrines en is er minder toezicht nodig. Daarnaast blijft de mogelijkheid tot openstellingen met volledige bezetting van suppoosten.”

25 februari 2022

Boven: Het terrein van Bunker Museum IJmuiden is vrij te bezichtigen, toegang tot de zes bunkers kost geld. Onder: De Schnellbootbunker in de haven is in gebruik als mineralenopslag. beelden Vidiphoto

Reformatorisch Dagblad

ds Ho i K l a y o R zoekt

h c s i g o g Peda ers k r e w e med

Herken jij je in dit profiel? Reageer dan snel!

Wat wij jou bieden: • Vaste uren direct op contract

Samenwerken

salaris conform CAO Kinderopvang

Overzicht

• Een jaarcontract met uitzicht op een vast contract

Proactief

• Interne en externe scholing Liefdevol

diverse mogelijkheden voor opleidingen en cursussen

Flexibel Bij Royal Kids Home doet iedereen ertoe, gaan we respectvol met elkaar om en ondersteunen wij elkaar. Uiteraard is er ook ruimte voor persoonlijke ontwikkeling. Ben jij op zoek naar een uitdagende baan waarin jouw kwaliteiten en initiatieven erg belangrijk zijn? Dan komen wij graag met jou in contact!

Stuur een mail met CV én motivatie t.a.v. de directie naar solliciteren@royalkidshome.nl

Ook werken bij Royal Kids Home? Scan de QR-code en bekijk al onze actuele vacatures. Of kijk op www.royalkidshome.nl/vacatures

De beschikbare zes bunkers worden de komende jaren opnieuw ingericht aan de hand van zes verschillende thema’s: bunkerbouw, wapens, Atlantikwall, zeeoorlog, Duitsers over Nederlanders en Nederlanders over Duitsers. Aan de hand hiervan wordt met name de relatie belicht tussen de Festung, de daar gelegerde Duitsers en de omgeving. Daarmee kan het museum zich volgens de opstellers van het rapport onderscheiden van andere militaire musea aan de kust. Bezoekers hebben dankzij de thematische aanpak straks een beter overzicht en kunnen dan ook hun eigen gang gaan, zonder afhankelijk te zijn van gidsen of suppoosten. Dat er onmiskenbaar sprake was van een relatie tussen bezetters en burgers, blijkt wel uit het feit dat de Duitsers voor de voedselvoorziening en de bouw van de complexen afhankelijk waren van Nederlandse ondernemers. Waren dat verraders of werden ze gedwongen om voor de vijand te werken? Of nog anders: waren die werkzaamheden noodzakelijk om financieel te overleven? Op deze vragen wil het nieuwe museum straks een antwoord geven aan de hand van tal van foto’s en documenten die bewaard zijn gebleven.

in 2008 in het bezit kwamen van het museum. De bemanningsleden lieten het ‘geheime wapen’ in februari 1945 vastlopen op de kust bij Egmond nadat ze waren ontsnapt aan de Britten na een missie in Oostende. „Ze hadden niet door dat ze vlak bij de haven in IJmuiden waren. Om te voorkomen dat de duikboot in vijandelijke handen viel, werd hij later met explosieven vernield, evenals de andere Seehunde in de haven van IJmuiden.” De restanten van de duikboot werden al in de jaren negentig ontdekt, maar pas in 2002 geborgen omdat twee op scherp staande torpedo’s gevaar zouden kunnen opleveren voor de omgeving. Via een omzwerving kwam de U 50595 uiteindelijk in het IJmuidense bunkermuseum terecht, waar het nu een publiekstrekker bij uitstek is. „De Duitsers bouwden 285 stuks van dit type onderzeeboten. Wereldwijd zijn er nu nog slechts vijf exemplaren te vinden. Om deze Seehund te kunnen

Ruud Pols (l) en Harry Kops in een loopgraaf. beeld Vidiphoto

Seehund Een prominente plek blijft er voor de Seehund, een type tweepersoonsduikboot waarvan de restanten al

De Seehund werd vernield, zodat hij niet in vijandelijke handen viel

Reformatorisch Dagblad

rappen m eigen signatuur sinds 1923

Al sinds 1923 bedenkt, fabriceert en installeert Geleijnse haar befaamde Gelènzo trappen. Uniek en onderscheidend.

Trappenfabriek Fa. M. Geleijnse & Zoon Industrieweg 5 | 4283 GX Giessen | Holland Tel. 0183 - 441 441 | Fax. 0183 - 443 421 E-mail: mgeleijnse@kliksafe.nl

Bezoek eens onze showroom voor persoonlijk ontwerp en realisatie op maat

Kerk in Malawi is dienstbaar aan allerarmsten Helpt u mee? Christenen in Malawi staan voor grote uitdagingen en weten zich geroepen te helpen en langs de weg van dienstbaarheid te getuigen van het Evangelie. Met de RD-actie willen we hen steunen. Doet u mee?

Lees en kijk de verhalen en de praktische doelen op

www.rd.nl/actie Steun deze actie van het RD en geef op

IBAN NL67 INGB 0002 9707 00

Openingstijden Openingstijden: Maandag t/m vrijdag 7.30-17.00 uur. Tip: bel voor een afspraak.

exposeren moesten we speciale containers aanschaffen en ingraven. De ingangen van de bunkers waren te klein om het vaartuig naar binnen te kunnen brengen.” De professionaliseringsslag straks moet een nieuw tijdperk inluiden voor het Bunker Museum IJmuiden, dat in september 2004 voor het eerst zijn deuren opende in slechts één bunker. „In de loop der jaren groeide de collectie en daarmee het aantal expositieruimten. Via het buitenterrein en enkele loopgraven, waarvan één overdekt en authentiek, kunnen bezoekers die bereiken.” Juist omdat de gebouwen beperkt opengesteld zijn, komen er jaarlijks slechts een paar duizend belangstellenden. „Op de nationale bunkerdag zijn we ook altijd open. Dan trek je zo duizend mensen. Dat betekent dat er veel meer potentie is.” Vuurleidingsbunker Een andere wens van het museumbestuur is om in de toekomst ook de vuurleidingsbunker M178 in te richten en open te stellen voor publiek. Het is de mooiste en meest karakteristieke van de Marine Kustbatterij Heerenduin, zoals de officiële naam luidt. Heerenduin was op zijn beurt onderdeel van de Festung IJmuiden, die in totaal 2300 verdedigingswerken bevatte. Die was weer onderdeel van de 5000 kilometer lange Atlantikwall langs de Europese Noorzeekust. De Festung bestond uit twee ringen: één die de monding van het Noordzeekanaal en de havens afsloot en de buitenste ring, die vijandelijke aanvallen over land moest voorkomen. Tijdens de eerste jaren van de Tweede Wereldoorlog waren in de Festung 3000 manschappen van de Duitse marine en 7000 landmachtsoldaten gelegerd. „Later werden dat er minder omdat er steeds meer militairen nodig waren voor de oorlogsvoering. Personeel werd zogezegd vervangen door beton.” Volgens de beide vrijwilligers waren er bij de bevrijding nog zo’n 5000 Duitse soldaten in de Festung aanwezig. „Na de capitulatie op 4 mei moesten ze zichzelf bewaken. Pas op 8 mei arriveerden hier de eerste Canadezen. Het geallieerde commando was bang dat het Nederlandse verzet ondertussen zou proberen de manschappen te ontwapen. Dat zouden de Duitsers nooit gepikt hebben, met ongetwijfeld veel slachtoffers tot gevolg. Gelukkig is dat niet gebeurd. De Duitsers zijn later door de Canadezen ontwapend. Hun helmen werden na de oorlog door de bevolking gebruikt als vergiet of kookpan. Duitse krijgsgevangenen zijn later nog ingezet om hier in de duinen mijnen te ruimen.” Voor de bouw van de imposante M178 is 2300 kuub beton gebruikt. De wanden zijn 2 meter dik. In de bovenste observatiegleuf was een afstandsmeter opgesteld, waarmee de afstand tot de doelen gemeten werd. Met een rekenapparaat in de kelder van de bunker werden vervolgens de berekeningen uitgevoerd. De uitkomsten daarvan werden per telefoon doorgegeven aan de manschappen die de kanonnen bedienden in de geschuts-

opstelling naast de vuurleidingsbunker. Vanuit de onderste gleuf werd met verrekijkers het resultaat van de beschieting bekeken en waar nodig gecorrigeerd. Hoogovens Het Duitse luchtafweergeschut (FLAK) draaide in tegenstelling tot de kustverdediging overuren. Zolang de nazi’s plannen koesterden voor de invasie van Engeland, waren havenfaciliteiten onmisbaar. Bovendien waren de Hoogovens van groot belang voor de Duitse oorlogsindustrie. Daarnaast was de haven van IJmuiden uitvalsbasis voor de Schnellboote van de Kriegsmarine, hoewel de Nederlandse overheid de monding van het Noordzeekanaal in 1940 blokkeerde door er schepen af te zinken. Voor die tijd werd nog snel de complete goudvoorraad van de Nederlandse Bank vanuit IJmuiden overgebracht naar Engeland. Ook prinses Juliana, prins Bernhard en de prinsesjes Beatrix en Irene staken vanuit de havenplaats veilig de Noordzee over, aan boord van een Engelse torpedobootjager. Voor kleinere schepen bleef de haven ondanks de blokkade nog steeds toegankelijk. Tijdens de bezetting was de haven belangrijk voor de Duitse oorlogsindustrie. Om de schepen met ijzererts uit Zweden veilig bij de Hoogovens te krijgen, moest de Engelse marine op afstand worden gehouden. Het grote belang van IJmuiden voor de Duitsers resulteerde in een niet aflatende stroom van aanvallen door de RAF, eerst vooral met kleinere bommenwerpers later ook met zogenoemde vliegende forten en jachtbommenwerpers. In totaal zijn er meer dan zestig geallieerde luchtaanvallen uitgevoerd op IJmuiden. Pols: „Direct al na de verovering van Nederland zijn de Duitsers hier begonnen met het bouwen van geschut voor kustbewaking. Pas nadat de invasie van Engeland voor Hitler geen optie meer was, en de nazi’s in 1943 te maken kregen met tegenstand, kwamen er grotere en zwaardere vestingswerken als onderdeel van de Atlantikwall.” Geheime gang Pols en Kops achten de kans klein dat er nog bunkers worden gevonden die nog niet eerder ontdekt zijn. „Vrijwel alles is goed in kaart gebracht. Natuurlijk doen er allerlei verhalen de ronde. Zo zou er nog ergens een geheime gang naar de Schnellbootbunkers Forteiland liggen. Aan die praatjes hechten we weinig geloof. In de jaren na de oorlog is er maar één bunker onder het zand vandaan gehaald, waarin overigens nog handgranaten lagen.” >> De entreeprijzen van Bunkermuseum IJmuiden zijn: € 8,- voor volwassenen, € 5,- voor kinderen van 4 t/m 12 jaar en 0,- € voor kinderen t/m 3 jaar. Zie verder: bunkermuseum.nl. De openingstijden en -dagen worden overigens verruimd als de plannen gerealiseerd zijn.

Reformatorisch Dagblad

Advertorial

Kleur & Sfeer zorgt voor ‘warme deken’ in huis V

oelt uw huis als een écht thuis doordat uw woonstijl als een warme deken om u heen valt, wanneer u op de bank ontspannen zit te lezen? Natuurlijk, de mensen rondom u zorgen daarvoor, maar óók de kleuren van plafond, wanden en kozijnen, uw interieur en de decoratie voegen een grote waarde toe aan uw (t)huis. Soms krijgt u het nét niet zoals u het wenst. Dan helpt Dijkwaard Kleur & Sfeer graag door de stijl te creëren die u voor ogen heeft, vertelt adviseur Arjan Kruithof. „Door een persoonlijk kleuradvies laten we de afspiegeling van wie u bent terugkomen in uw woning, ruimte of kantoor.” De winkel toont de mooiste stijlkamers, waarin authentieke vloeren van Castle Stones een historische beleving geven. Hij bevat showkamers met wanden in mooie kleuren en effecten van Pure & Original, waarbij vloer en interieur op elkaar zijn afgestemd. „Door verftechnieken als krijt- en kalkverf, marrakech en betonlook te combineren met de mooiste vloeren, kroonlijsten en details krijgt een klant een totale beleving van warmte en luxe”, vertelt Arjan. „We geven ook professioneel advies over de verwerking en afwerking. Het kán namelijk in één keer goed!” Gedegen advies Arjan nodigt bezoekers van harte uit in de showroom waar hij aan de hand van hun wensen en ideeën een gedegen advies uitwerkt. „Onder het genot van een bakje koffie nemen wij de ruimtes door waarover klanten advies wensen. Dit doen wij aan de hand van hun foto’s, moodboards en tekeningen, rekening houdend met de ruimtes, de persoonlijke stijl en de totale harmonie.” Het resultaat is een mooi Kleur &

Interieurplan met de verwerkingsmaterialen en een prijsoverzicht in beeld. De benodigde materialen zijn daarna eventueel direct te krijgen, net zoals advies over de verwerking, zodat een klant zijn plan direct realiteit kan laten worden. „Je laten ontzorgen kan natuurlijk ook”, aldus Arjan. „ Wij hebben een mooi team dat zijn vak verstaat en dat de uitvoering graag voor zijn rekening neemt. Wij maken tijdens ons bezoek al een offerte op, zodat een klant direct weet waar hij aan toe is.”

DIJKWAARD KLEUR & SFEER Rijthoek 17A, LM Haaften 0418-652192 info@kleursfeer.nl www.kleursfeer.nl Reformatorisch Dagblad

Brandstory Dijkwaard is een familiebedrijf dat in 1990 startte. Naast het verzorgen van kleur en sfeer ín huis, werkt het team van ambachtsbedrijf Dijkwaard tegenwoordig aan bouw-, glas- en schilderwerk. Van een ruit vervangen tot bouw, verbouw of schilderwerk van woning of bedrijfspand; elke opdracht is bij Dijkwaard in juiste handen. Ambachtelijk meesterschap maakt het verschil.

In de Regio

Martelwerktuigen in het museum Wie een bezoek brengt aan de Gevangenpoort aan de Haagse Hofvijver moet niet alleen een sterke maag hebben, maar ook een flink relativeringsvermogen. Het jubilerende Rijksmuseum -140 jaar- bezit niet alleen de grootste collectie martelwerktuigen van ons land, maar weet ook bezoekers tot de laatste seconde te boeien en te verbazen. Gert Janssen

inds twee jaar is Tjeerd Vrij de hoogste baas van de voormalige gevangenis die samen met het Haags Historisch Museum in eenzelfde stichting is ondergebracht. Van beide musea -die zich op loopafstand van elkaar bevinden- is hij directeur. „Grootste verschil tussen beiden is dat de Gevangenpoort zélf het museum vormt. Het is een cellencomplex van zeshonderd jaar oud. Er is in die tijd vrijwel niets veranderd. Wie hier rondloopt -en voor coronatijd gebeurde dat onder leiding van een gids- hoort bij wijze van spreken de gevangenen nog kermen. Er valt hier een fantastisch verhaal te vertellen.” Het had overigens niet veel gescheeld of het gebouw was met de grond gelijk gemaakt. „Tot eind 19e eeuw had je in Nederland meer van dit soort complexen. Omdat individuele opsluiting rond 1830 een straf op zich werd, verloren de poortgebouwen hun functie en werden ze gesloopt.”

De rechtbank. beeld Vidiphoto

Van 1420 tot 1828 verbleven duizenden gevangen in het gebouw, daarna diende het als opslagplaats van militaire goederen. „Hoewel het poortgebouw op de lijst stond om gesloopt te worden maakte Victor de Stuers, de grondlegger van Monumentenzorg, er in 1882 een museum van. Hij verzamelde martelwerktuigen uit de andere gevangenissen, waardoor onze collectie nu de grootste van Nederland is”, aldus Vrij. De historie van de Gevangenpoort gaat echter nog verder terug. In het jaar 1280 was het de hoofdpoort tot het kasteel van de Graven van Holland, nu bekend als het Binnenhof. Pas in 1428 werd het ook een gevangenis. Hier werden wanbetalers opgesloten en wachtten verdachte misdadigers op hun proces. Een eeuw later werd de poort uitgebreid met de gajolen (de cellen) en het gerechtsgebouw. De stenen poort aan de buitenzijde van het gebouw herinnert nog aan de vroegere situatie. Waar nu over de brede Buitenhof trams rijden, bevonden zich vroeger woningen. In de nieuwbouwplannen van Berlage moesten die plaats maken voor een doorgaande route, waarmee de Gevangenpoort en het Binnenhof fysiek van elkaar werden gescheiden. De fascinerende historie van de Gevangenpoort als gevangenis begon aan het eind van de Middeleeuwen. Vanaf 1428 werden verdachten in de donkere en koude gajolen opgesloten in afwachting van hun ondervraging en proces. Dat kon soms maanden duren, maar gevangenhouding was tot de 17e eeuw geen strafmaat op zich. Het ging om geldboetes, verbanning, schand-, lijf- of doodstraffen. Dat het ondervragen van verdachten op een bepaald niet zachtzinnige wijze gebeurde, bewijzen de technische hulpmiddelen in de martelkamer, het hoogtepunt van de rondleidingen of audiotour. De

25 februari 2022

wanden zijn voorzien van Delfsblauwe ‘misbaksels’ zodat het bloed makkelijk van de muren geschrobd kon worden. „Alleen het zien van de apparaten was vaak al voldoende om de verdachten te laten bekennen, ook al waren ze onschuldig.” De pijnkelder bevond zich bovendien op een tactische plek, net onder de gajolen waar de gevangenen opeengepakt verbleven in een relatief kleine ruimte. Het geschreeuw en gegil tijdens het martelen drong onbarmhartig door tot de verdachten die op hun beurt wachtten. Overigens stond de marteling wel in verhouding tot de verdenking, vertelt Dave Staallekker, hoofd beveiling van de

Gevangen houden was tot de 17e eeuw geen strafmaat

Directeur Tjeerd Vrij in de kamer waar Cornelis de Wit gevangen zat. beeld Vidiphoto

Boven: Guillotine. Onder: Gevangenkamer van Johan de Wit. beeld Vidiphoto

Gevangenpoort. „Voor een relatief klein vergrijp werden niet eerst al je botten gebroken om je tot een bekentenis te dwingen.” Gebroeders De Wit Dat was anders bij de meeste beroemde arrestant van de Gevangenpoort, Cornelis de Wit. Het staatsgezinde raadslid van Dordrecht en broer van de bekende raadspensionaris Johan de Wit werd er opgesloten na beschuldigd te zijn van hoogverraad en het beramen van een moord op stadhouder Willem III. „Fake news had je toen ook al”, duidt Vrij de

Reformatorisch Dagblad

www.dewittenberg.nl

ERVAREN EERSTE AUTOTECHNICUS (FTE) Ben jij een ervaren Eerste Autotechnicus, met uitstekend technisch en praktisch inzicht en een commerciële instelling? Word je blij van het stellen van diagnoses en het oplossen van storingen, en wil je graag je kennis en ervaring delen met een gedreven en collegiaal team? Solliciteer dan bij ons! Wij bieden je een uitdagende functie, een goed salaris en volop mogelijkheden om trainingen te volgen en jezelf verder te ontwikkelen. Dit kan binnen je eigen functie maar je kunt ook doorgroeien naar een andere functie. Is dit de uitdaging die jij zoekt? Dan komen wij graag in contact met je! Stuur je motivatie en CV naar info@dejongoccasions.nl of neem telefonisch contact met ons op. Wij geven graag antwoord op je vragen en hopen je snel te mogen verwelkomen!

Garage de Jong Industrieweg 2E 2821 AL Stolwijk 0182 - 341916 info@dejongoccasions.nl www.dejongoccasions.nl

START 29 augustus 2022

ga aan de slag met je toekomst

Kies voor Inside-out!

Garage de Jong is een kleinschalig en dynamisch (universeel) auto-bedrijf, sinds 1986 actief in de autobranche. Wij zijn aangesloten bij BOVAG en Bosch Car Service. Jonge mensen krijgen bij ons de gelegenheid om tijdens hun opleiding het vak in de praktijk te leren en door te groeien. Wij zijn een erkend leerbedrijf. Acquisitie naar aanleiding van deze vacature wordt niet op prijs gesteld.

publieke opinie van dit moment. „Pamfletten -de sociale media van toen- werden onder het volk verspreid en zweepten de mensen op.” Terwijl het gepeupel zich verzamelde buiten het poortgebouw werd Cornelis binnen gemarteld. Hij moest zich uitkleden tot op zijn onderbroek. Allereerst kreeg hij de scheenschroeven om. Zijn armen werden door de beul op zijn rug gebonden en aan elke dikke teen werd een gewicht van 50 pond gehangen. Vervolgens werd hij aan zijn armen achter zijn lichaam met behulp van katrollen omhoog getakeld. Zijn ledematen werden zo uit de kom getrokken. Daarna kwam hij op de pijnbank, vastgebonden met een dun touw vol knopen gedompeld in zoutwater en werd zijn hoofd tussen vier pennen gelegd. De martelingen namen 3,5 uur in beslag. Toch hield hij vol onschuldig te zijn. Desondanks besloten de rechters als straf hem al zijn ambten te ontnemen en hem te verbannen uit Holland en West-Friesland voor de rest van zijn leven. Zo ver kwam het echter niet. Zijn broer Johan, die hem op de dag van de uitspraak kwam halen, werd samen met Cornelis door de opgejutte menigte uit de Gevangenpoort gesleurd. Beide broers werden buiten het gebouw door het volk vermoord en naakt opgehangen aan de galg. Vervolgens werden hun ledematen afgesneden en tegen opbod aan omstanders verkocht. Sommige lichaamsdelen werd zelfs ter plekke opgegeten. In het Haags Historisch Museum bevinden zich daarom de meest bizarre objecten uit de geschiedenis van de Gevangenpoort. In een klein, eikenhouten kistje liggen de in zout geconserveerde tong van Johan de Witt en de gedroogde vinger van zijn broer Cornelis.„Zoveel is er in deze tijd nog niet veranderd als het gaat om het manipuleren van de bevolking”, vindt Vrij. „Denk aan de Kristallnacht in Duitsland voor de Tweede Wereldoorlog of recent nog de bestorming van het Capitool in Washington vorig jaar. Ook daar had het volledig uit de hand kunnen lopen. Als je nepnieuws maar lang genoeg herhaalt gaan mensen het vanzelf geloven.” Gruwelijke straffen Martelen, vernederen en verminken van verdachten was vroeger gebruikelijk bij de verhoren, maar ook de straffen zelf waren gruwelijk. Een andere beroemde gevangene in de Gevangenpoort was bijvoorbeeld Catharina le Chasseur (1490-1541). Zij werd betrapt op valsemunterij en ter dood veroordeeld. Door haar huwelijk met een edelman werd haar een oneervolle openbare terechtstelling bespaard. In plaats daarvan werd ze ‘verdronken’. Vastgebonden op de pijnbank en met hulp van een trechter op haar mond moest ze water drinken tot ze er in stikte.

Boven: Buitenzijde van de Gevangenpoort. Onder: Strafwerktuigen. beeld Vidiphoto

Johan de Wits ledematen werden uit de kom getrokken De meeste pijnlijke doodstraf, het radbraken, werd alleen toepast op genadeloze moordenaars. Op een bank werden met een knuppel van beneden naar boven alle botten van de daders verbrijzeld. Tijdens de Verlichting kwam er meer aandacht voor het nut van de straffen voor de dader zelf. Boeven moest discipline worden bijgebracht. Alleen zo konden ze later weer terugkeren in de samenleving. Na de afschaffing van brandmerken en geseling (1854) en de doodstraf (1870) werd langdurige gevangenisstraf de enige hoofdstraf bij zwaardere delicten.

Reformatorisch Dagblad

BIJ SOET

---------------

Eigentijds uniek Van tijdloze, strakke meubelen tot unieke en eigentijdse items; ontdek de mooiste wooncollecties voor een sfeervol thuis of kantoor. Onze mogelijkheden qua maatwerk zijn eindeloos, laat u bij ons deskundig adviseren. Welkom in de winkel!

M A AT W ER K EN STIJLADVIES MET UNIEKE 3D IMPRESSIES!

De meest complete woonwinkel van de Krimpenerwaard

H O O F DS T R A AT 11-1 3 • B E R G A M B A C H T • 01 8 2-3 51 51 8 • I N F O @ S O E T W O N E N . N L • S O E T W O N E N . N L

De martelkelder. beeld Vidiphoto

Toch was er ook een andere kant, wijst Staallekker op de ”feestzaal” van de Gevangenpoort. Hoewel ook daar veel gevangenen bij elkaar werden opgesloten, verbleven zij er op kosten van hun aanklagers. Veelal hadden die een geldbedrag te goed en weigerde de dader dat te betalen. Die werd dan net zo lang gegijzeld totdat de verschuldige geldsom was betaald. Echter, de gevangen mochten eten en drinken wat ze wilden en dat op kosten van de gijzelnemer. Gevolg was dat de schuldeiser vaak al snel zijn eis inslikte. Het gevangenisregime met bijbehorende historische gebeurtenissen in de Gevangenpoort, die dit jaar zijn 140-jarig bestaan herdenkt, doet de bezoeker niet zelden de rillingen over het lijf lopen. Het gebeurt soms zelfs dat er iemand flauw valt, vertelt Staallekker. Desondanks heeft het Rijksmuseum over belangstelling niet te klagen. Buiten coronatijd trekt de educatieve en populaire dagattractie jaarlijks 50.000 bezoekers, waaronder veel school-

klassen. Voor jeugdigen geldt wel een adviesleeftijd vanaf acht jaar. Nieuwe expositie Vrij: „Sinds kort hebben we in het ”warme” deel van het complex, daar waar werd rechtgesproken, een geheel nieuwe tentoonstelling over de ontwikkeling van het strafrecht, waarbij de bezoeker aan de hand wordt genomen door een gevangene, cipier, beul en rechter. Deze expositie is met behulp van scholieren tot stand gekomen. We hebben hen gevraagd hoe we jongeren met dit verhaal kunnen boeien. Daar kwamen diverse ideeën uit naar voren die we ook in de tentoonstelling hebben verwerkt, zoals een interactieve game waarin jongeren zelf voor rechter kunnen spelen, met echte zaken van vroeger en van nu. Hun oordeel wordt dan vergeleken met hoe het werkelijk is gegaan. Hier leer je ook iets van en wordt het verleden relevant voor onze huidige tijd.”

Reformatorisch Dagblad

STOEL BELLA € 179,-

STOEL RAY V.A.€ 255,-

DE BESTE SERVICE

TEGEN SCHERPE PRIJZEN 100% NEDERLANDS VAKMANSCHAP

BANK 2,5 ZITS

FAUTEUIL LAAG

FAUTEUIL HOOG

IN LEER V.A. € 2.375,-

IN LEER V.A. € 1.295,-

IN LEER V.A. € 1.395,-

Dorpsstraat 119 (0180) 63 11 11 Geopend 9:00-18:00, vrijdag tot 21:00 2761 AN Zevenhuizen voorbrood.nl zaterdag 10:00-17:00

In de Regio

Fazant in de Heemtuin. beeld Dick den Braber.

Leo Hoogwerf. beeld Dick den Braber.

„Beste namaakbos van Rotterdam” Een natuurmens heeft het niet best in een grote stad als Rotterdam. Schrijfster Martine van Rooijen kan erover meepraten. Toch houdt ze het er al ruim veertig jaar vol. Hoe? Door zo vaak ze kan het Kralingse Bos in te duiken, het riante stadspark van Rotterdam. „Je kunt er de stad helemaal kwijtraken. Soms verdwaal ik er zelfs. Heerlijk.”

n haar recent verschenen boek ”De achtertuin van Rotterdam” belicht Van Rooijen (60) de historie van het Kralingse Bos. Het idee ontstond na een al tientallen jaren gekoesterde liefde voor het stadspark. De Rotterdamse pakt meerdere keren per week de fiets om daar met een vriendin een uurtje te gaan wandelen. „Ik kies dan graag slingerpaadjes, in plaats van de geasfalteerde wandelpaden. Dan komen we veel minder mensen tegen. Soms weet ik dan niet eens meer waar ik ben. Daar word ik blij van. Je kunt er best lang wandelen met het idee dat je in een echt bos bent.” Met het idee, inderdaad. Want een echt bos is het niet, vindt ze. „Dat heb je op de Veluwe. Dit is heel erg een surrogaatbos. Maar wél het beste van wat we hier aan natuur hebben.” Het natuurgebied omvat ruim driehonderd hectares, waaronder zo’n 140 hectare bos, vijftig hectare aan open ruimtes met velden en ligwei-

den, en een grote plas. Ter vergelijking: het Amsterdamse Vondelpark meet 47 hectare, het Hyde Park in London 142 hectare en het illustere Central Park in New York (qua inwonertal ruim veertienmaal zo groot als Rotterdam) bij elkaar 341 hectare. De centrale Kralingse Plas in het gebied ontstond door veenafgravingen voor turfwinning, in de 17de eeuw. Het water is maximaal drie meter diep. Takken sjouwen Zelf groeide Van Rooijen op in de provincie Groningen. Eerst in de gelijknamige provinciehoofdstad – toch wel anders van karakter dan Rotterdam – maar de tweede helft van haar jeugd in het nabijgelegen Winsum: een terpdorpje van 7400 zielen dat in 2020 het ANWB-predicaat ”allermooiste dorp van Nederland” ontving. Martine: „De weidsheid van daar mis ik hier wel, hoor.” Ze belandde in haar studententijd in de havenstad, en de liefde verklaart waarom ze er bleef. Vervolgens groei-

25 februari 2022

Het “oude bos”. beeld Dick den Braber.

Dick den Braber

Reformatorisch Dagblad

New collection by BAZZ Jeans & Casual

DAMES MOS MOSH XANDRES GIACOMO CIRCLE OF TRUST DRYKORN PENN&INK N.Y. DANTE6 BECK SONDERGAARD FABIENNE CHAPOT FREEQUENT SUMMUM CLOSED ALCHEMIST ABSOLUT CASHMERE MAC ANGELS JEANS WEAR OPUS JOSHV KNIT-TED ARMA STREET ONE LUNE ACTIVE NOTES DU NORD HEREN CAVALLARO NAPOLI CAST IRON ALAN RED BLUEFIELS MENSWEAR MEYER A-FISH-NAMED-FRED VANGUARD MOS MOSH MAC

BAZZ Jeans & Casual Oost-Voorstraat 27-28 3262 JE Oud-Beijerland 0186 - 621 155

bazzcasual bazzjeanscasual.nl www.bazzcasual.nl

OUD-BEIJERLAND

de haar gezin hier op, gevolgd door inmiddels twee kleinzonen. „Als ik nu nog zou verhuizen zou ik zó veel achterlaten. Maar als ik toch in Rotterdam moet wonen, dan wel in de buurt van dit bos.” Familie en vrienden uit het noorden neemt ze er graag mee naartoe. „Zij genieten er dan ook van. Ik denk dat de combinatie van het bos, de plas en de Rotterdamse skyline deze plek aantrekkelijk maakt.” Haar kennismaking met het Kralingse Bos begon met het peuterbad, bij het strand aan de noordwestkant van de Kralingse Plas. Het enkeldiepe bad bij het strand biedt ook de kleinsten de gelegenheid voor waterpret. „We woonden toen nog aan het Oostplein, en mijn kinderen hadden ruimte nodig om te kunnen spelen. Toen ik van andere moeders over dit peuterbadje hoorde, ging ik met ze hiernaartoe.” Nu komt ze er nog steeds, als oppasoma. Toen haar kinderen ouder werden, begon voor hen het bos aan de zuidoostkant van de plas te trekken. „Om er met takken te kunnen sjouwen, kastanjes te zoeken er te vissen in een sloot die daar loopt. We kwamen er elke week.” Niet alleen ter wille van haar kinderen. „Als natuurmens heb ik het bos echt nodig.”

uit hun herinneringen erover kunnen vertellen.” Voor haar nieuwste pennenvrucht, over het Kralingse Bos, moest ze vaker archieven doorspitten. Om het ontstaan van het stadspark te schetsen, bijvoorbeeld. Met alle geharrewar van dien – want werd het een bos voor de elite of voor héél de stad? Ze belicht in haar boek elk navolgend decennium. In tien hoofdstukken, gelardeerd met paginagrote foto’s. Met voorvallen als een door het stadsbestuur moeizaam bestreden kampeerplaats met tentjes van illegaal overnachtende Rotterdamse gezinnen. En tamme eekhoorns, die ’s zomers zo veel te eten kregen dat ze geen wintervoorraad aanlegden – waardoor ze enkele maanden later verhongerden terwijl de stedelingen bij de kachel zaten. En drukbezochte, meerdaagse popfestivals waarbij bezoekers als dank een bende achterlieten. En mondige Rotterdammers die daarom het einde van dergelijke festivals in hún bos eisten. Brandnetels „Ik heb geprobeerd zo veel mogelijk vanuit mensen te schrijven”, verklaart Van Rooijen. Zo ontdekte ze de wereld van de natuurbeheerders die het bos voor mens

Schrijfster Martine van Rooijen. beeld Dick den Braber

Illegaal kamperen Van Rooijen schreef tot nu toe (mee aan) 28 boeken. Sprookjes, kinderboeken, beschrijvingen van honderd jaar mode dan wel van een eeuw aan gebruiken rond bruiloften, en bijvoorbeeld een portret van de jeugd van Rotterdamse weesmeisjes – onder wie haar eigen moeder – in het rooms-katholieke weeshuis aan de West-Kruiskade. „Ik verzamel verhalen”, zegt ze zelf over dat laatste genre. „Liefst van mensen die zelf van-

„Bos, plas en skyline maken deze plek aantrekkelijk”

Reformatorisch Dagblad

ZOEKT ZOEKT STAGIAIRES ZO STA T GI GIAIR IRES

STAGE STA T GE G ONDERZOEK ONDERZOEK NAAR ON N AR KPI'S NA KPI'S KP ' (MEEWERK)STAGE (MEEWE WERK)STA T GE G CONTENT CONTE CO TENT CREATOR CREATO CR TOR (AFSTUDEER)STAGE ( FS (A F TU TUDEER)S ) TA T GE G MARTKONDERZOEK M RTK MA TKONDERZOEK SULKYS.EU SULKYS SU YS.EU E

WERKENBIJNEDCO.NL WERKENBIJNEDCO WE CO.NL N

Lijkt het je leuk om in de automotive te werken? Wegens groei zijn wij op zoek naar enthousiaste collega’s: (Junior) Service Adviseur (Eerste) Autotechnicus Technisch Specialist Medewerk(st)er Backoﬃce/KCC Leerling Eerste Autotechnicus (EAT) Junior Verkoopadviseur Commercieel Medewerker Sales Support Kijk voor alle actuele vacatures op: mulderautomotive.nl/vacatures ALBLASSERDAM DORDRECHT GORINCHEM SLIEDRECHT

Onze medewerkers beoordelen ons met een 8,8! Meer weten? Neem contact op of stuur een WhatsApp naar 06 – 302 621 53

en dier aantrekkelijk houden. Ze voerde gesprekken met de weduwe van een voormalige boswachter, met een huidig lid van de zeskoppige boswachtersploeg, met beheerder Leo Hoogwerf van de Heemtuin en met de gepensioneerde econoom Marius Huender, voorman van de vrijwilligersploeg. Die laatstgenoemde groep natuurliefhebbers spant zich sinds 2003 in met onzichtbaar werk, schrijft Van Rooijen: „Wie noteert dat aan deze kant van het Hazenpad de brandnetels zijn weggehaald, zodat er zicht is op een veld dovenetels? Voor biodiversiteit zijn brandnetels uiterst belangrijk, veel vlinders leggen er hun eitjes op, maar hier even niet. Wie merkt dat die afgebroken boomstam langs het Hazenpad mocht blijven liggen, omdat hij precies een afscheiding vormde? Wie merkt dat de reuzebalsemien, een exoot, overal wordt verwijderd, behalve aan het Naaldbomenpad? Wie merkt de gecreëerde doorkijkjes, zoals bij de vistrappen, waar het weghalen van het riet ook voor meer doorstroming zorgde? Goed voor de natuur, goed voor de mensen.” Havik De vrijwilligers delen hun uitgangspunt – een op biodiversiteit gericht natuurbeheer – met de beroepskrachten. Zoals de al eerder genoemde Heemtuinbeheerder Leo Hoogwerf. In zijn houten kantoortje overweegt Martine nog eens haar uitspraak over ”het surrogaatbos”. „Vind jij dit een echt bos, Leo? Het is tenslotte aangeplant, niet door de eeuwen heen ontstaan.” Hoogwerf (63) schudt zijn hoofd, terwijl hij koffie inschenkt. „Nee, ik vind het ook geen natuurlijk bos. In dit gebied horen elzen, essen en wilgen thuis. Zoals in het Loetbos, een natuurgebied in de Krimpenerwaard.” In het meest bosachtige deel van het Kralingse Bos – „het oude bos” – domineren machtige eiken en beuken. Die boomsoorten, in 1925 daar deels door de enthousiaste stadsjeugd geplant, verwacht je eerder in een Veluws bos. Toch houdt Hoogwerf het niet bij zijn relativering. Vanwege de grote biodiversiteit in ”zijn” bos. Zelfs onder de dennen, sparren en lariksen langs het Naaldbomenpad. „De naaldbossen in andere delen van Nederland zijn in feite heel arm. Je vindt er amper leven, behalve die bomen dan. Het Kralingse Bos is veel rijker. Je vindt hier bijvoorbeeld tot vijftig soorten broedvogels, heel veel soorten vlinders en honderden soorten planten. Dat gaat je niet lukken op de Veluwe. Verder leven hier ransuilen, sperwers, buizerds, een boomvalk en sinds drie jaar een havik. Net als vossen, en zelfs hermelijnen: die komen net als de roofvogels op de muizen af.” Dat die muizen er zijn, hangt samen met het natuurbeheer. Hoogwerf: „Eerst lieten we schapen op het grote grasveld grazen, maar die traden alles plat. De grond werd keihard.” Nu houden de beheerders het gras kort door ecologisch te maaien. Ze maken slingerende maaipaden die heel het jaar door variëren, en laten daartussendoor telkens grote stukken gras ongemoeid:

het zogeheten sinusbeheer. „Hierdoor blijven heel veel eitjes van vlinders en andere insecten intact.” Het resulteert voor het oog van de talrijke wandelaars en fietsers – zo’n 3,5 miljoen bezoekers per jaar, gemiddeld tienduizend per dag – in velden vol levendig wriemelend, zoemend en fladderend gedierte. Maar ook in insectenjagende libellen en muizen, gevolgd door de genoemde roofdieren die weer op muizen azen. Of, zoals de boomvalk, op de libellen. Berucht De al genoemde vossen verschenen trouwens vooral vanwege de fazanten op het toneel, beschrijft Van Rooijen in haar boek. Begin jaren zeventig resulteerde

„Als natuurmens heb ik het bos echt nodig” een falend gemeentelijk hondenbeleid in een wreed einde van de fazantenpopulatie. Ook de vossen bliezen hierop de aftocht. De komst van Leo Hoogwerf als beheerder van de Heemtuin gaf een nieuwe kans. Want juist in de Heemtuin kunnen de fazanten, als grondbroeders, hun jongen tegenwoordig ongestoord grootbrengen, noteert ze. „ Honden zijn er verboden en de dichte begroeiing biedt dekking bij gevaar, want ook bijvoorbeeld kraaien lusten jonge fazantjes.” In de Heemtuin geeft Hoogwerf de ruimte aan inheemse planten. Dat „inheems” vat hij breed op. Hoogwerf: „Zolang de plant ergens binnen Nederland groeit, vind ik het goed. Denk aan wilde geraniums en ooievaarsbekken, vingerhoedskruid en valse salie.” Hij knielt neer bij witte kopjes, die op groene steeltjes langs het pad omhoogsteken. „Lenteklokjes”, zegt hij. „Een vrij zeldzame plant in de wilde natuur.” Van Rooijen: „In het voorjaar en de zomer is de Heemtuin nog veel mooier.” Dat was niet altijd zo. Hoogwerf trof bij zijn aanstelling in 2007 een verwilderd stuk natuur aan op de plek. Het gebied van zo’n 1,1 hectare was geliefd bij hangjongeren en berucht als homo-ontmoetingsplek, vertelt ze. „Het was geen leuke plek om te komen, zeker niet met kinderen. Leo heeft er weer een fijne plek van gemaakt.”

”De achtertuin van Rotterdam. Het Kralingse Bos door de jaren heen”, door Martine van Rooijen, uitgeverij Scriptum Schiedam, 2021. ISBN 978 94 63192 50 7, 216 blz.; € 29,99.

Reformatorisch Dagblad

Bezoekadres:

Openingstijden:

Kreupeleweg 49

maandag t/m vrijdag: 07.30 - 17.00

3286 BB Klaaswaal

zaterdag:

T. (0186) 57 14 15 E. info@kvos.nl W. www.kvos.nl De acties zijn geldig tot 30/06/2022

08.00 - 12.00

Advertorial

Piano’s, vleugels en onderhoud P

iano Select in Zwijndrecht is meer dan alleen een pianohandel. „Wij leveren kwaliteitsinstrumenten voor een betaalbare prijs”, vertelt eigenaar Markes Mouthaan. „We hebben een groot aanbod piano’s en vleugels van Yamaha, Kawai en andere merken. Onze occasion instrumenten hebben, voordat ze worden verkocht, een grote onderhoudsbeurt of revisie ondergaan door onze eigen vakmensen.” Daarnaast kunnen klanten bij Piano Select onderhoud aan hun instrument laten uitvoeren. „In zo’n geval nemen we de tijd om het instrument te inspecteren en maken we een offerte. Samen met de klant kiezen we welke werkzaamheden er zullen uitgevoerd worden. Soms doen we het onderhoud thuis, maar bij grotere klussen voeren we de werkzaamheden uit in onze werkplaats. We zorgen ervoor dat het instrument weer soepel speelt en intoneren de hamerkoppen voor een warmere klank”, vertelt Markes. Piano Select is in 2005 opgericht voor de import en verkoop van occasion Yamaha piano’s en vleugels. Markes: „In januari 2021 hebben wij als familie Mouthaan het bedrijf overgenomen van familie Vreugdenhil. In combinatie met de muziekschool, McMouthaan Music, en onze passie voor instrumentenbouw zien we het bedrijf en de kwaliteit van de werkzaamheden verder groeien.” De technici van Piano Select hebben uitgebreide vakkennis in huis. Klanten hebben direct contact met een pianotechnicus die ook als pianodocent actief is. „Wij richten ons zowel op de beginnende pianist als op de fijnproever”, aldus Markes. „Voor een beginnend pianist halen wij een piano volledig open en laten wij zien wat de verschillen in prijs en kwaliteit van de instrumenten zijn. Zo geven we de koper handvatten in de

„Het is prachtig om instrumenten weer in topstaat te brengen” zoektocht naar een geschikt instrument. De fijnproever zal bij ons het verschil voelen in de hoge eisen die wij aan het onderhoud en de afregeling van een instrument stellen. Behalve aan particulieren, leveren wij ook instrumenten aan kerken en scholen. Het is prachtig om instrumenten na uren werk in topstaat terug te brengen, pianisten en luisteraars te laten genieten van de schoonheid van muziek en op die manier de grote rol van muziek binnen het geloofsleven te ondersteunen.”

PIANO SELECT H.A. Lorentzstraat 120 3331 EE Zwijndrecht 078 – 612 70 88 info@pianoselect.nl www.pianoselect.nl Reformatorisch Dagblad

Actie Speciaal voor de lezers van het Reformatorisch Dagblad heeft Piano Select een kortingsactie. Ontvang 10% korting op uw webshopbestelling boven de € 25,- met de kortingscode “RD10”! Deze actie vindt u op www. pianoselect.nl/rd. In de webshop van Piano Select vindt u bladmuziek, schoonmaakmiddelen, muzikale cadeau’s en accessoires. Deze actie is geldig t/m 30 april 2022.

In de Regio

beeld RD, Anton Dommerholt

„Zündapps maken je jong” Op 12-jarige leeftijd sleutelde Herman Cornelisse (59) op de camping al aan zijn eigen Zündapp. Nu komen bezitters en liefhebbers van het brommermerk van heinde en ver naar zijn showroom en werkplaats in Barendrecht om te kijken en te kopen. „Het is een uit de hand gelopen hobby met werkdruk.”

Bastiaan van Soest

sels liggen. Die waren er niet meer, dus ik heb er 600 laten maken in Italië. Nu heb ik er voorlopig genoeg.”

Jongeren De meeste klanten van Cornelisse zijn boven de vijftig. Maar, opvallend genoeg, sinds de coronapandemie komen er veel meer jongeren in de winkel. „Door corona zijn veel vaders hun Zündapp gaan opknappen en doen dat samen met hun zoon. En die jongens van vijftien of zestien jaar komen nu hier over de vloer.” De showroomvloer blijkt brandschoon te zijn; Cornelisse houdt van orde en netheid. De vijf Zündapps, in verschillende kleuren, staan keurig opgesteld, met de middenbok op een matje én het achterwiel van de vloer. „Zo horen ze erbij te staan.” Alle brommers -soms motoren met 125 of 175 cc- zijn te koop. Bijkomend nadeel van de coronacrisis: de prijzen zijn fors gestegen. Al het onderhoud aan de Zündapps doet Cornelisse in zijn eigen werkplaats. Verchromen, stralen en spuiten

enzinekraan open, choke uit, aantrappen en lopen. Het kenmerkende geluid van een tweetaktmotor vult de werkplaats annex winkel als Cornelisse een van de gereedstaande Zündapps start. „Mooi geluid toch?”, lacht de vriendelijke eigenaar. Hij is niet de enige die verzot is op de brommers van het Duitse merk. Er zouden in Nederland nog zo’n 26.000 Zündapps op kenteken staan. Veel van die eigenaren weten het pand in Barendrecht moeiteloos te vinden. En dat is geen wonder, aangezien Cornelisse bijna alle onderdelen voor de brommers op voorraad heeft liggen. Banden, benzinetanks, complete motorblokken, gloednieuwe zadels, alles ligt uitgestald in de glazen vitrinekasten in de showroom. En wat niet meer te krijgen is, laat Cornelisse zelf maken. Hij opent een kartonnen doos in het rek. „Kijk, hier heb ik motordek-

25 februari 2022

besteedt hij uit. Uiteraard is de klant koning. Ombouw van zes volt naar twaalf volt, een complete revisie en ”special paint”, alles is mogelijk. „Voor een restauratie trek ik zo’n acht weken uit. De onderdelen die verchroomd moeten worden breng ik eerst weg. Dan heb ik de tijd om de brommer technisch aan te pakken. Als de onderdelen dan terugkomen, kan ik de Zündapp in een paar dagen helemaal klaarmaken.”

Herman Cornelisse bij zijn Zündapps beeld RD, Anton Dommerholt

Originele onderdelen Een fonkelend rood exemplaar in de showroom is net af. „Deze heb ik gebouwd in opdracht van een klant. Ik heb gebruik gemaakt van veel originele onderdelen en hij is gespoten in een prachtige kleur.” De prijs is er dan ook naar, ruim boven de 10.000 euro. De onderkant van de markt begint bij zo’n 3000 euro. Maar dan heb je eigenlijk niet zoveel bijzonders, op z’n hoogst een restauratieobject, stelt Cornelisse. De brommers van Zündapp, afkomstig uit het Duitse München, begonnen na de oorlog aan een opmars in Nederland. De welvaart steeg en duizenden Nederlanders reden op een bromfiets van het Duitse merk. In de jaren ‘80 van de vorige eeuw kwam de klad in de verkoop, wat resulteerde in het faillissement in 1984. Het merendeel van de klanten van Cornelisse zijn mannen die vroeger een Zündapp hadden, of wilden heb-

ben. Nu, jaren later, kunnen ze het zich veroorloven. Wat maakt deze Duitse brommer nou zo aantrekkelijk? „Het rijden op een Zündapp verjongt je. Het is heerlijk om met elkaar op stap te zijn. De gezamenlijke hobby, het rijden, het praten over Zündapp, geweldig.” Jaarlijkse ontmoetingsdag Tochten met tientallen enthousiaste Zündapprijders zijn geen uitzondering. „In een mooi weekend verzamelen we hier in Barendrecht en maken we een mooie tocht, bijvoorbeeld over de Zuid-Hollandse eilanden. Daar heb je nog mooi de ruimte om met grotere groepen te rijden.” Ieder jaar, op Koningsdag, komen de liefhebbers vanuit het hele land naar het Stieltjesplein in Rotterdam, allemaal op de Zündapp, voor een jaarlijkse ontmoetingsdag met gelijkgestemden. Hobby Cornelisse maakte tien jaar geleden van de brommerhobby zijn werk. Of, zoals hij het zelf zegt: „Het is elke dag bezig zijn met je hobby. Als ik hier binnenkom, heb ik nooit het gevoel dat ik op mijn werk ben. Ik doe het met veel plezier. Ondertussen ben ik wel lekker bezig. Ik moet het ook niet veel drukker krijgen. Het is eigenlijk een uit de hand gelopen hobby met werkdruk.”

Reformatorisch Dagblad

“Wij maken uw dak en muren weer als nieuw!” Mensen vergeten vaak dat het dak van een huis een van de belangrijkste onderdelen van een huis is en ook uit esthetisch oogpunt belangrijk is. Op lange termijn heeft een dak te maken met diverse weer invloeden, zoals zon en zeer zeker de zure regen, verder krijgt

VOOR & NA

het dak nog te lijden onder diverse mossen en korstmossen, dit kan op langere termijn lijden tot schade aan uw dakpan. De korstmossen zorgen er voor dat de worteltjes tot diep in de pan dringen en er voor zorgen dat er samen met de winter stukjes van de pan afspringen, wat weer tot gevolg heeft dat de pan dunner wordt of met sneldekpannen ruwer wordt en zelf hun kleur verliezen. Doordat de pan ruwer wordt krijgen diverse organismen steeds meer de kans om zich aan de pan te hechten, u begrijpt het al, het wordt van kwaad naar erger. De oplossing zit hem in het werksysteem van HC Dakbehandeling.

VOOR & NA De behandelingen die wij verzorgen:

> > > > > > > > >

Schoonmaken en impregneren van uw dak (5 jaar garantie) Schoonmaken, impregneren én coaten (10 jaar garantie) Schoonmaken, impregneren, coaten én glazuren (12 jaar garantie) Het is ook mogelijk om de bestaande kleur van uw dak te wijzigen Het vernieuwen van daken (inclusief platte daken) Reinigen, impregneren en stralen van muren Reinigen van bestratingwen 10 jaar lang uw bestrating onkruidvrij Coaten van garagevloeren (keuze uit circa 150 kleuren)

VOOR & NA

Neem vrijblijvend contact met ons op voor gericht maatwerkadvies!

Telefoon 0113 56 75 82 of mobiel 06 50 89 67 96 E-mail info@hc-dakbehandeling.nl

www.hc-dakbehandeling.nl

Advertorial

Voetzorg en schoenen in één centrum V

reeken Voetzorg & Schoenmode heeft alles op het gebied van lekker lopen onder één dak. De zaak biedt goede en uitgebreide voetzorg door podologie, podotherapie, pedicure en comfortabele schoenmode te combineren. „Onze dagelijkse uitdaging is dat lekker lopen weer vanzelfsprekend is. Stap vrijblijvend binnen en zie wat wij voor u kunnen betekenen.” Het familiebedrijf heeft inmiddels zo’n dertig jaar ervaring in voetverzorging. Het werd in 1992 opgericht door Huib en Marie Vreeken in een kamer aan huis. Ze ondervonden dat voetklachten veelal niet op zichzelf staan en startten dus al snel met de verkoop van goede schoenen en een podologiepraktijk. In 2014 verhuisden ze naar de Plantageweg 45 in Alblasserdam. Het totaalpakket van pedicure, podologie, podotherapie en schoenen kwam hier onder één dak. In het centrum bevinden zich verder fysiotherapie, osteopathie en orthopedie. „Wij zijn gaan samenwerken met andere therapeuten en specialisten om nog complexere klachten te kunnen oplossen”, aldus Huib. Huib Vreeken en zoon Corstian zijn beiden specialist op het gebied van voet en houding. Met een deskundig oog kijken zij naar klachten aan rug, heupen, benen en voeten. Denk aan sportblessures, overbelasting, standsafwijking of afwijkende looppatronen. Dit heeft veel invloed op het algemeen welzijn van het lichaam en de mobiliteit van jong en oud. Veel houdinggerelateerde klachten kunnen worden behandeld door middel van therapiezolen met elementen die de afwikkeling en houding van de voet aanpassen, zodat klachten kunnen worden verlicht en mogelijk opgelost. Op het gebied van schoenmode is Vreeken zich gaan specialiseren in de comfortabele schoen die perfect bij een voettype past. „Mensen weten vaak niet

welk type voet zij hebben: erg breed of heel smal. Daarom meten wij zowel de breedte als de lengte van de voet. Met een modieus assortiment in diverse wijdtematen is er een ruime keuze in damesschoenen maat 36 t/m 44 en herenschoenen maat 40 t/m 48. Uiteraard is aanvullend advies van podoloog, podotherapeut of fysiotherapeut altijd mogelijk. Meer info? Kijk dan eens in de webshop, Vreeken.shop, of bel 078-6930331.

VREEKEN VOETZORG&SCHOENMODE Plantageweg 45, Alblasserdam info@vreekenvoetzorg.nl www.vreeken-voetverzorging.nl

Wij zijn gespecialiseerd in de nieuwbouw, verbouw en renovatie van (luxe) particuliere woningen en kleine utiliteit, en werken in een straal van ca. 20 km rondom Zaltbommel.

Vacature allround Monteur Installatietechniek Als jij je uitdaging vindt het aanleggen van nieuwe installaties in nieuw te bouwen, of het verbouwen van (luxere) particulieren woningen, dan zijn wij op zoek naar jou! ONZE WENSEN Door de zwaarte van de functie en de daarbij horende verantwoordelijkheden en veelzijdigheid is het belangrijk dat je als allround monteur beschikt over ervaring als zelfstandig werkend monteur. Verder zijn onze wensen: • Een gerichte opleiding op MBO niveau. • Belangrijk: Je hebt niet de ambitie om een ’gewone’ monteur te zijn, maar om de beste in je vakgebied te worden. Denk hierbij aan het niveau van de service die je verleent, de kwaliteit en creativiteit van de oplossingen die je bedenkt en de arbeid die je levert.

Vacature Servicemonteur Installatietechniek Als jij je uitdaging vindt om samen met je collega’s verantwoordelijk te zijn voor ca. 1500 jaarlijkse onderhoudscontracten van cv-ketels, warmtepompen, zonneboiler, ventilatie-systemen, enz. met alle daaruit voortkomende storingen, reparaties en vervanging, dan zijn wij op zoek naar jou! ONZE WENSEN Door de zwaarte van de functie en de daarbij horende verantwoordelijkheden en veelzijdigheid is het belangrijk dat je als servicemonteur beschikt over ervaring als zelfstandig werkend monteur. Verder zijn onze wensen: • Een gerichte opleiding op MBO niveau, • Technisch inzicht, zelfstandigheid, probleemoplossend en servicegericht, • Belangrijk: Je hebt niet de ambitie om een ’gewone’ monteur te zijn, maar om de beste in je vakgebied te worden. Denk hierbij aan het niveau van de service die je verleent, de kwaliteit en creativiteit van de oplossingen die je bedenkt en de arbeid die je levert, AANBOD De Bree Installatietechniek bv biedt haar werknemers goede primaire en secundaire arbeidsvoorwaarden aan, waarbij de inschaling afhankelijk is van je opleiding en ervaring. In een persoonlijk gesprek zullen deze mogelijkheden uitgebreid toegelicht worden. Verder biedt het werken bij De Bree Installatietechniek bv een aantal voordelen: • Mogelijkheden om de auto van de zaak privé te gebruiken. • Je krijgt een aanstelling met uitzicht op een vast contract.

REAGEREN Geïnteresseerd? Neem dan contact op met Rien de Bree via Rien@debreebv.nl of bel 0418-56 17 16. Voor meer informatie kijk op www.debreeinstallatietechniek.nl. We zien je sollicitatie graag tegemoet.

In de regio febr West

Articles inside

Bree Installatietechniek

Fa. M. Geleijnse & Zoon 12 | DEL | De Wittenberg 18 | Garage de Jong

Port Lavande 18 | Soet 20 | Voor