Terdege magazine - 28 mrt 2023

Regimentsfanfare: ”We

Rina Molenaar, directeur-bestuurder

Die ook Zijn eigen Zoon niet gespaard heeft, maar heeft Hem voor ons allen overgegeven, hoe zal Hij ons ook met Hem niet alle dingen schenken?

Romeinen 10:32

Gods gave

God de Vader had er, met eerbied gesproken, maar Eén Eén Kind Zijn heilig en lief Kind Jezus. Eens was Hij „spelende” voor het aangezicht van Zijn Vader Zijn „heilig” vermaak en altijd aangenaam in Vaders’ oog. Maar de Eniggeboren Zoon is gegeven, overgegeven, tot in de bittere en smadelijke dood aan het kruis. Dat is onbevattelijke zondaarsliefde:

„Die ook Zijn eigen Zoon niet gespaard heeft ”

Het verschil wordt gemaakt met de offerdienst onder het oude verbond: offers kwamen in de plaats van de offeraar, mensenoffers konden God niet behagen. Het mes van Gods’ recht ging in een offerdier, en het vuur van Gods’ toorn over de zonde werd zichtbaar.

Het verschil wordt gemaakt met de vader van alle gelovigen, Abraham De patriarch ging ook de berg op, met het mes en het vuur. Het hout lag op de rug van de zoon der belofte, Izak Moria lijkt op Golgotha Maar op die bewogen plaats, waar Izak gewillig op het hout ging liggen, werd een ram ten brandoffer verwezen naar de dood, in de plaats van de zoon. Echter, op de vloekheuvel Golgotha snijdt het mes ten dode en vloeit er bloed.

God de Vader heeft Zijn eigen Zoon niet gespaard, maar „voor ons allen” overgegeven. Wie zijn die ”allen”? De kanttekening (89) wijst op hen

„die in Hem geloven, die Hem liefhebben en naar Zijn voornemen geroepen zijn” Hoort u en hoor jij bij die gelukkige mensen?

Dan zullen we delen in die heerlijke belofte: alle dingen zullen hen uit genade geschonken worden Welke dingen zou de apostel bedoelen?

Wel, alles wat nodig is om zalig te zijn! Alles wat een pelgrim op aarde behoeft tijdens de woestijnreis en alles wat nodig is om straks dit Mesech te verlaten Alle dingen: dat is geloof, hoop en liefde Dat is rechtvaardigheid en heiligheid. Levensgenade en stervensgenade. Om straks de eeuwige God, om Jezus wil, in gemeenschap met de Heilige Geest te mogen dienen in Zijn tempel

tekst: DS. B. LABEE, VEENENDAAL

Tussen het vuilnis

Een bezoek aan de vuilnisbelt in de Ethiopische hoofdstad Addis Abeba gaat je niet in de koude kleren zitten. De geur, de indrukken en de sfeer van deze plek blijven lang bij je haken. Op deze plek in de wereld is de menselijke waardigheid ver te zoeken. Een grote, grijze vlakte vuilnis met hier en daar een kleurrijke stip die zich over de bulten beweegt. Een man, vrouw, jongen, meisje. Gekleed in een smoezelig maar kleurig shirt, op zoek naar iets wat waarde heeft. Tussen de hopen vuilnis is een modderig, zompig pad van modder vermengd met plastic. Ergens op deze plek bevindt zich een gammele deur, waar een woning achter blijkt te zijn. Hier leven en werken duizenden mensen. Op deze plaats wil je het liefst verschil maken. Maar waar begin je?

Shimelis, een man die hier ooit als kleine jongen met zijn moeder aankwam en moest overleven, weet het wel: bij de kinderen! Hij maakt nu verschil voor tientallen kinderen.

Terwijl de laatste hand aan dit nummer wordt gelegd, inspireert zijn verhaal mij tijdens mijn reis in Ethiopië. Ik weet weer waarom ik voor het thema: ”verschilmakers” koos. Shimelis in Ethiopië, Sara in Nederland en duizenden anderen maken het verschil. Hun verhalen halen niet altijd de krant, maar zijn de moeite waard om gehoord te worden.

Op deze plaats wil je het liefst verschil maken.

Maar waar begin je?

COLUMNS

Janine Hoekman: „Hoe langer ik in deze wereld zit, hoe erger ik het vind dat kleding als wegwerpproduct wordt behandeld. ( .) Dat motiveert me om mooie, duurzame kleding te maken. Ik zie het als mijn taak om bij te dragen aan meer rechtvaardigheid.”

„Kleine dingen troosten ons, omdat kleine dingen ons verdriet doen”

(Blaise Pascal)

Inhoud

BEZINNING

02 MEDITATIE

22 250 JAAR PSALMBERIJMING

Ds. S.W. Janse: „De psalmberijming van 1773 is me lief, maar ze is niet volmaakt”

30 BIJBELSTUDIE

De verloren zoon

33 OGENBLIK

34 DIENEKE BLOK-KALISVAART

„We krijgen het onderwijs door de kerk hard nodig”

74 PAASVERHAAL

Deel 2

115 JOUW VRAGEN

Zelfverloochening

MENSEN

12 RINA MOLENAAR

„Door mijn baan ontmoet ik wereldwijd christenen. Gesprekken met hen bemoedigen mij en geven mij ook weer kracht”

40 DE LEVENSLES VAN SARA KINSBERGEN

„Ik daag mezelf altijd uit voorbij mijn eerste oordeel te gaan ”

50 BOEKEN

56 PLEEGKIND OP URK

Sherry-Ann: „Ik woon hier vanaf mijn tweede jaar; dit is mijn dorp en Urkers is mijn taal”

66 GARDE GRENADIERS EN JAGERS

Fanfare wil de band tussen militairen en burgers versterken

80 CHANGEMAKERS

Gloria geeft Colombiaanse kinderen door onderwijs een betere toekomst

88 JANINE HOEKMAN

„Je zult mij niet vinden in een grote retailketen, sinds ik weet wat er allemaal misgaat in de kledingindustrie”

96 WEL OF NIET OP WERKVAKANTIE?

Waarom bouwen in Bolivia niet zomaar de beste manier van helpen is

122 FAMILIEBEDRIJF

ONTSPANNING

Contact!

HOUDT VAN POST

Belijdenis

Op zoek naar een passende kaart voor als een familielid of vriend(in) belijdenis doet? Neem een kijkje op terdege.nl/shop en ga naar: ”leuks van Terdege”.

TROUWE ABONNEES

Terdege zet vijf trouwe abonnees in het zonnetje als dank voor hun jarenlange abonnement.

W. Bakker uit Oldebroek

A. van Bloois uit Zwijndrecht

J. van Bochove uit Oud-Beijerland

A. Willemsen uit Ederveen

M. de Vries uit Krimpen a/d IJssel

Hebt u een leuke brief, wilt u iemand bedanken of gewoon iets laten weten? Stuur een mailtje naar redactie@terdege.nl. Bij huwelijk, jubilea of geboorte leven wij graag mee! Stuur een kaart en wij sturen een kleine attentie terug.

Zij krijgen een cadeau toegestuurd

GERT DEELEN (13 jaar) is op 15 maart geopereerd aan zijn heupen

GA ER LEKKER VOOR ZITTEN

Elke twee weken TERDEGE op de mat.

Daar ga je meteen voor zitten. De mooiste artikelen en interviews staan voor u op stapel. Mis ze niet!

Lees nu een jaar lang

Terdege en ontvang de eerste MAAND GRATIS.

Daarna betaalt u

€ 9,60 per maand.

Facebook & Instagram

In het volgende nummer van Terdege: op bezoek bij een winkel zonder wegwerpverpakkingen We vroegen: wat doet u om uw afval te verminderen?

FAM.KATER: Hier is er een winkeltje waar je bijvoorbeeld thee en koffie(bonen) kunt kopen Neem zelf een pot of bakje mee en ze vullen het

VANOOSTENTHAL: Zo min mogelijk in plastic verpakte producten kopen. Biologisch kopen en zelf groente verbouwen

ANDREBARBARATIMMERMAN: Wasbare producten gebruiken. Groenafval naar de kippen Wij hebben met zes personen één kleine afvalzak per week

JANTINE_DE_KORTE: Een netje gebruiken voor de groente Fruit gelijk in de tas Zelf wasmiddel maken

KRINGLOOPSCHAT: Bij de groenteboer eten halen en alleen kopen wat nodig is

ROSALINDE_DEWILDE: Geen weggooitasjes meer, maar herbruikbare tasjes. Kartonnen bekers in plaats van plastic bekertjes

MARILYNBOUT_: Shampoo bars! Geen plastic tassen Een broodtrommel en zo min mogelijk voorverpakt kopen

Volg ons ook op Facebook en Instagram.

STIJLVOLLE BRUIDSFOTOGRAFIE

Instaprofiel: janvandemaatfotografie

Wie: Jan van de Maat

„Voor mij als fotograaf is Instagram het ultieme platform om foto’s te delen Ik was er al vroeg actief, toen de meeste mensen nog op Facebook zaten Instagram kreeg steeds meer gebruikers en in de loop der jaren nam ook mijn aantal volgers toe Mijn doel is het laten zien van mijn werk, om zo nieuwe klanten aan te trekken Dankzij Instagram krijg ik (indirect) boekingen, tot in het buitenland toe. Ik heb een bruiloft in Denemarken mogen doen door een DM (direct bericht, red ) van de bruid Mijn account wordt vooral gevolgd door mensen die op de hoogte willen blijven: aanstaande bruidsparen, maar ook veel trouwe volgers die vaak reageren op een post Er zijn veel andere fotografen onder de volgers Ik heb zelf ook veel contact met internationale fotografen. Wat mijn volgers het meest aanspreekt? Foto’s die mijn stijl typeren: chic, klassiek en stijlvol En dan met een mooie lichtval Foto’s met bruidskinderen worden ook veel geliked. Of als er een juf met een meester trouwt, of een dominee ”

RINA MOLENAAR STAAT GRAAG MET HAAR VOETEN IN DE MODDER

DAT KAN IK

NIET”

Rina Molenaar (49) reist de hele wereld rond, maar geniet net zo intens van een zonsondergang aan de Dordtse Kil als van avondrood in Afrika. Ze heeft als directeur-bestuurder van Woord en Daad oog voor de arme weduwe in Colombia, maar spreekt net zo geïnteresseerd met de minister van Onderwijs in Burkina Faso. ”Hopeloze leefomstandigheden raken mij altijd weer.”

tekst: GISETTE VAN DALEN-HEEMSKERK beeld: RENATE BLEIJENBERG-VAN LEEUWEN

Rina maakt het huis vol. „Met haar persoonlijkheid, ‘kwali-tijd’ en aandacht ”

Zo omschrijft haar jongere broer Reinald, eindredacteur Visie bij de Evangelische Omroep, zijn zus „Gelukkig heeft ze het afgeleerd om me ”broertje” te noemen.”

Als kind „en nu nog steeds uiteraard” keek hij altijd uit naar haar komst. „Een weekendtas bij de kapstok, een leren rugzak vol boeken ernaast – Rina was weer thuis! Wij ‘jonkies’ konden dan rekenen op eindeloos veel verhaaltjes, liedjes, lekkers en gezelligheid Doordeweeks student in Gouda, in het weekend achter de toonbank bij de groenteboer in onze woonplaats én weer helemaal de grote zus tegen wie je –ik zeg het niet graag, maar voor deze ene keer dan– enorm op kijkt.”

HUURAUTO

RD-redacteur Mariska Dijkstra heeft enkele jaren bij Woord en Daad gewerkt In die periode –en ook in de jaren daarna– bedwongen Mariska en Rina heel wat keren de Mont Ventoux in Frankrijk, voor Sport for Others, het jaarlijkse sportevenement van Woord en Daad Een terugweg vergeet Mariska nooit meer. „We kregen autopech. Na een lange dag wachten bij een garage, ergens tussen de lavendelvelden in ZuidFrankrijk, tuften we in één nacht in een huurauto naar huis, waarna zij gewoon direct aan het werk ging Omdat je anderen toch niet kunt laten wachten ”

Volgens Mariska komt Rina graag snel tot de kern. „In duidelijke taal. Ze is gericht op resultaat, maar ook, misschien nog wel meer, op het tot hun recht laten komen van de mensen om haar heen. Ze

is bewogen met mensen in nood, maar geen hulpverlener om maar hulpverlener te zijn Liever geeft ze mensen zélf de tools in handen om verder te komen. Ze is directeur, maar diep in haar hart ook gewoon iemand die wil dóén. Met haar voeten in de modder, zeg maar. Misschien is haar moestuin daarom haar grote hobby ”

RINA, IK HEB ME LATEN VERTELLEN DAT JE GRAAG IN JE MOESTUIN WERKT.

„Ja, dat klopt. Ik vind het heerlijk om op zaterdag in mijn moestuin bezig te zijn. Tegelijk sta ik nooit helemaal uit. Er hoeft maar iets te gebeuren in de wereld en dan laat ik mijn schep of schoffel vallen. Ik kan niet anders dan door de bril van bestuurder van Woord en Daad het nieuws zien of de krant lezen.”

TERUG IN DE TIJD. JE BENT IN 1973 GEBOREN IN JAARSVELD. WELKE JEUGDHERINNERINGEN SPRINGEN ER VOOR JE UIT?

„Ik ben de tweede van negen kinderen. Dat maakte dat ik altijd broers en zussen had op wie ik terug kon vallen, een warm nest. Iedereen kwam bij ons binnenvallen Mijn moeder had manager bij het Leger des Heils kunnen zijn. Haar keuken was de zoete inval. Er stond een rookstoel en daar plofte iedereen in. Buurvrouw Truus, een excentrieke dame, maar ook Sharon uit India Zij nam Indiaas eten voor ons mee Ondertussen stond m’n moeder te koken of de was op te vouwen

School was voor mijn ouders echt maatwerk; ze keken per kind wat bij ons paste en stimuleerden ons allemaal je talenten zo goed mogelijk te gebruiken. We hebben alle negen uiteindelijk een verschillend

„Ik vind het heerlijk om op zaterdag in mijn moestuin bezig te zijn. Tegelijk sta ik nooit helemaal uit. Er hoeft maar iets te gebeuren in de wereld en dan laat ik mijn schep of schoffel vallen”

beroep gekozen. In de vakanties waren we altijd samen. De groten en de kleintjes De kleine dingen waren leuk. Mijn moeder hield van dieren. Er liep regelmatig een leplam in de tuin rond Zat je een paar maanden later met een groot schaap op de schommel. Ook stond er een tent in de tuin Er kon veel, al brandde de pap bij ons ook heus weleens aan. Maar dat hoort erbij. Mijn vader is predikant Daardoor waren er thuis twee werelden, die samen een eenheid vormden. Die van m’n moeder in haar keuken en die van m’n vader in zijn studeerkamer, waar de noden en zorgen uit de gemeente binnenkwamen. Mijn vader was betrokken bij een aantal stichtingen, zoals Hulp

Oost-Europa, Woord en Daad en de Gereformeerde Zendingsbond. Daardoor logeerden er thuis regelmatig gasten uit Oost-Europa en Afrika. Die mensen deelden met ons wat er in hun leven gebeurde Dat gaf ons al jong een betrokkenheid op de hele wereld.”

VOOR WELKE STUDIE KOOS JE?

„Ik wilde altijd juf worden. Maar na de mavo koos ik toch voor mdgo-aw Ik ging de gehandicaptenzorg in. Ik heb een jaar op Bartiméushage gewerkt, een instelling voor kinderen en jongvolwassenen die blind of slechtziend en verstandelijk beperkt zijn. Maar ik was een mager sprietje en kreeg last van mijn rug. In die tijd

raakte ook mijn verkering uit. Toen heb ik mijn hart gevolgd en alsnog met ontzettend veel plezier de pabo gedaan.

In het vierde jaar liep ik zes weken stage in India voor Woord en Daad Die reis was overweldigend. Ik voel nog die smoezelige handen van al die straatkinderen op mijn arm De directeur van de partnerorganisatie van Word en Deed India waarschuwde ons: „Geef geen geld, dat is maar een tijdelijke oplossing.” Toen ging ik voor het eerst nadenken over hoe je op een goede manier hulp kunt verlenen Want zomaar uitdelen werkt niet. Duurzame hulp is veel belangrijker. Dat leerde ik tijdens die stage in het klein. En dat is tot op de dag van vandaag nog steeds een thema.”

Mijn vriendin vanaf mijn 16e: Lia EskesBurggraaf.

UIT HET PLAKBOEK VAN Rina Molenaar

Trotse tante.

Op de Bosschool van Bartiméushage.

Met grote zus Bep en kleine broer Kees.

Op stage naar India.

JE DEED PABO, MAAR BENT NU BESTUURDER VAN WOORD EN DAAD

„Twee jaar na de pabo bedachten mijn vriendin en ik dat we in de zomervakantie opnieuw als vrijwilligers naar India wilden Toen zijn we weer zes weken geweest. Daarna kreeg ik, in 2002, het verzoek om parttime voor Woord en Daad te gaan werken. Daar had ik nog nooit over nagedacht, maar ik ben wel iemand die van dynamiek houdt En zo belandde ik voor twee dagen in de week bij de organisatie en bleef ik drie dagen voor de klas staan Omdat ik in mijn werk nogal perfectionistisch ben, deed ik beide bijna fulltime.

Na een jaar riepen Henk de Pater en Jan Lock mij bij zich. Ze vroegen of ik fulltime bij Woord en Daad wilde komen Dat trok me aan, maar ik wilde mijn klas niet in de steek laten. Daarom zou ik in augustus beginnen, maar in juli vroegen ze al of ik hoofd van de particuliere afdeling wilde worden. „Dat kan ik niet”, riep ik meteen Lang verhaal kort: dat zinnetje heb ik nog veel vaker geroepen. Onder meer toen ik de vraag kreeg om een voorwoord te schrijven voor het magazine dat we uitgeven en toen ik een master mocht gaan volgen aan de VU En iedere keer bleek ik het wel te kunnen. Ik heb veel kansen gekregen bij Woord en Daad ”

WAT IS ER VERANDERD BIJ

WOORD EN DAAD TUSSEN 2002 EN NU?

„Toen ik hier begon, zaten we tussen de middag in een kringetje van zo’n twaalf man een boterham te eten. Dat is nu bijna ondenkbaar Alleen al op ons kantoor in Gorinchem werken ongeveer 95 collega’s. Er kwam jaarlijks 10 tot 13 miljoen euro binnen, dat is nu

gegroeid tot 36 miljoen in 2022. Voor mij persoonlijk zijn het behalen van de master bestuurskunde aan de Vrije Universiteit en de stap naar bestuurder de grootste veranderingen geweest Alle andere functies die ik gehad heb binnen Woord en Daad waren sprongetjes Had ik iets onder de knie, dan kwam er weer wat anders bij. Maar als bestuurder voel je de eindverantwoording die je draagt Het uitdagende van ons werk is dat de wereld altijd verandert. En ons werk dus ook Door de jaren heen zijn we veel meer gaan investeren om systemen te veranderen. Dus niet meer een school steunen en een waterput slaan, die investeringen kunnen heel snel verdampen. Samen met de overheid, pabo’s, onderwijsadviesdiensten en een netwerk van scholen kun je veel efficiënter systemen veranderen en dus ook veel meer bereiken. Sinds 2016 zetten we hier zwaar op in. Daarbij gaat het ons er uiteindelijk nog steeds om dat we die ene boer of dat ene kind weer toekomst kunnen bieden We willen het beste voor de allerarmsten Enerzijds moet je daar ook enigszins relaxed in zijn. Na Genesis 3 is het overduidelijk dat de wereld niet maakbaar is. Af en toe moet je een stapje terug doen. Anderzijds eist het werk onze volledige inzet, en meer dan dat.”

WAT LEER JE TIJDENS BUITENLANDSE REIZEN?

„Soms kom ik in situaties

waarin de leefomstandigheden zo hopeloos zijn, dat ik er bijna geen woorden voor heb. Dat raakt mij altijd weer. En toch leven mensen in die moeilijke situaties vaak met de blik omhoog Daar kunnen wij in Nederland wat van leren. Enkele jaren geleden kwam ik net terug van een heftige reis uit Bangladesh. We hadden daar ontmoetingen gehad met heel jonge meisjes die in de seksindustrie terechtkwamen. Hartverscheurend. Dat moest ik thuis echt een plekje geven Maar niet lang daarna moest ik naar de Filipijnen, omdat daar een orkaan had gewoed. We reden door dat land, door een ontzettende ravage. Ik besefte dat het twintig jaar duurt voordat kokosbomen vrucht gaan geven Een uitzichtloze situatie dus. Ik sprak er een weduwe met vijf kinderen. Zij vertelde me dat ze het voor de ramp financieel net kon redden. Ze was bibliothecaresse en haar werk was in één klap verdwenen Zij zei: „We zeggen zo snel dat het belangrijk is om God over te houden. En nu weet ik wat dat betekent ” Die zekerheid in God kom ik veel tegen onder buitenlandse christenen.”

MET WIE BINNEN WOORD EN DAAD ZOU JE EEN WEEK VAN

WERKPLEK WILLEN RUILEN?

„Het grappige is dat ik bijna alles al een keer gedaan heb, doordat ik de weg van stagiair naar directeur heb afgelegd Wat mij erg intrigeert, is het werk van onze policy influencers in Den Haag. We heb-

„En toch leven mensen in die moeilijke situaties vaak met de blik omhoog. Daar kunnen wij in Nederland wat van leren”

ben vier lobbyisten in dienst, die de debatten en regelgeving in Den Haag op de voet volgen Wij willen bijvoorbeeld niet dat kinderen in fabrieken werken. Maar zo’n keten doorbreken is heel lastig Onze influencers lobbyen nooit om geld, maar om de inhoud. Voortdurend wegen ze belangen af en zoeken ze naar mogelijkheden voor constructieve gesprekken om zo bijvoorbeeld een wetsvoorstel aan een minister aan te bieden Ik zou wel een weekje lobbyist willen zijn. Sowieso heb ik een drang tot vertellen Of het nu om een opinie-artikel, column of een kinderboek gaat, ik deel graag mijn ervaringen.”

JE BENT NU RUIM VIER JAAR DIRECTEUR. IS DIT WERK DAT JE TOT JE 67E KUNT VOLHOUDEN?

„Volhouden wel, maar je moet je wel elk jaar afvragen: ben ik nog de goede vrouw op de goede plek?

Heb ik nog voldoende draagvlak? Ik wil dienen en ik houd veel van mijn werk, maar meneer Van ’t Lam, een van de oprichters van onze organisatie, zei altijd: Als Woord en Daad van jou wordt, moet je weg Dat heb ik wel in mijn oren geknoopt. De stichting is erg belangrijk voor me, maar ik bén geen Woord en Daad Mijn identiteit valt niet samen met mijn werk. Nuchter kijken helpt. Gelukkig heb ik een fijne familie en vrienden om me heen die me corrigeren als dat nodig is. Ik geniet ervan om met mijn nichtjes en neefjes op te trekken Verder doe ik vrijwilligerswerk bij Philadelphia en een kinderevangelisatieclub Ook binnen Woord en Daad wil ik aanspreekbaar blijven. Als ik geen tegengas krijg van collega’s, moet ik me achter mijn oren krabben Het helpt dat familie en goede vrienden kritisch durven zijn. Ik

ben een rijk, gezegend mens. Ik kan naar huis rijden met een diep, dankbaar gevoel Ik kom uit een mooie familie, heb fijne vrienden en een prachtige baan waardoor ik veel mooie mensen uit de hele de wereld ontmoet.”

WAARUIT PUT JE KRACHT?

„Ook ik heb heel moeilijke, verdrietige momenten in mijn leven gehad Dan is God mijn Anker Ik kan me niet voorstellen hoe het is om zonder Hem te leven. Door mijn baan ontmoet ik wereldwijd christenen Gesprekken met hen bemoedigen mij en geven mij ook weer kracht ”

KUN

JE OVERAL SLAPEN?

„Leuke vraag. Ik heb een speciaal nekkussentje, dat neem ik altijd mee. En daarmee kan ik echt overal slapen. In een jeep, gammel busje, het vliegtuig of op de grond Tot verwondering van veel mensen sta ik dan fris en fruitig op. Ik ben een echt ochtendmens Standaard ben ik rond vijf uur wakker en dan ga ik ook meteen flink aan.”

WAT IS HET MOOISTE PLEKJE VAN DE WERELD?

„Ik heb veel prachtige plekken van de wereld gezien, tegelijk is de gebrokenheid vaak dichtbij. Dan zie ik de zon schitterend ondergaan, maar weet ik dat er achter die schilderachtige heuvels mensen wonen die bezig zijn met overleven Dat kan heel dicht bij elkaar liggen Ik ben een echt natuurmens. De Afrikaanse zonsondergang vind ik bijvoorbeeld prachtig Die is heel rood. Maar ik kan ook intens genieten als ik vanuit mijn woning de zon in de Dordtse Kil zie ondergaan. Elke avond is dat weer een cadeautje.”

te b

De beste stuurluistaanaanwal

d

D

i e bes

oerwoon in diesta

Kerosinedampen

Onlangs mocht ik weer eens boven de wolken kijken in een CO2-machine Maar voordat het zover was, had ik al een hele logistieke operatie achter de rug. Nog even een minideoflesje halen. Checken of de tas écht echt niet te groot is of te zwaar Uitzoeken waar ik de auto voordelig kan parkeren En kinderen afgooien met een hoop spullen erbij.

Slechts eenmaal check ik mijn boarding card. Het staat er echt: stoel 15E is van mij

Dan naar de parkeerplaats, sleutels inleveren en met een shuttlebus richting luchthaven Inchecken en al je spullen, inclusief riem en schoenen, door de scanner proppen Dan de boel weer aantrekken en meesjouwen richting de gate Dat alles met een zenuwachtige tinteling in de onderbuik Als ik m’n vlucht maar niet mis!

Arien van Ginkel is (pleeg)vader van vier kinderen, onder wie een tweeling, en werkzaam als mediastrateeg

Tot zover heb ik me niet onderscheiden van de massa die voor een paar tientjes een comfortabel leven tijdelijk opoffert, enkel om het lichaam naar een andere plek op aarde te transporteren Maar nu, als de gate opent, blijkt mijn genialiteit

Een stuk of tien mensen waren zó bang de vlucht te missen dat ze zo te zien al een hele tijd voor de gate staan te wachten Bijna alle andere medepassagiers rennen naar hen toe, op het moment dat op een LCD-scherm het woordje ”boarding” begint te knipperen Met z’n allen schuifelen mijn lotgenoten een halfuur lang voetje voor voetje door een doolhof van metalen hekken

En dan staan ze buiten bibberend kerosinedampen te inhaleren.

En ik? Ik zit comfortabel aan een koffiebarretje

Met enige meewarigheid kijk ik naar het gedrang en gehijg van de passagiers

Slechts eenmaal check ik mijn boarding card. Het staat er echt: stoel 15E is van mij Als de rij bijna is opgedroogd, kieper ik m’n lege koffiebeker in de afvalemmer Parmantig paradeer ik richting een geschminkt medemens met mantelpakje, knalrode lippen en wimpers waar je bij een regenbui onder kunt schuilen „Have a nice flight, sir”, zegt ze vriendelijk En ik waan me even een buitengewoon intelligente multimiljardair met privéjet Na vier uur als bliksardientje land ik met beide benen op de grond.

Wie heeft lust den HEER te vrezen, ’t Allerhoogst en eeuwig goed?

God zal Zelf zijn Leidsman wezen;

Leren, hoe hij wand’len moet.

’t Goed, dat nimmermeer vergaat, Zal hij ongestoord verwerven, En zijn Godgeheiligd zaad

Zal ’t gezegend aard’rijk erven.

Psalmen van 1773 raken nog

“IN DE PSALMEN KOMEN ALLE GEVOELENS NAAR VOREN”

Janet Duijster

(34),

leerkracht

van de Eben-Haëzerschool in Barneveld en auteur

„Elke week leg ik op maandagmorgen een psalm uit in de klas Tijdens de eerste lockdown in maart 2020 kon ik dat niet doen. De kinderen zaten thuis en kregen les van hun ouders Sommige vaders en moeders vroegen waar ze uitleg over een psalm konden vinden Toen ontdekte ik dat er geen boek bestond voor ouders in de gereformeerde gezindte waarin alle psalmen op een begrijpelijke manier aan kinderen worden uitgelegd Daarom schreef ik elke week een uitleg bij een psalm en stuurde die tijdens de lockdown naar ouders toe

Na de coronatijd ging ik door met schrijven Uitgeverij Koster had belangstelling voor het resultaat en besloot mijn uitleg bij de psalmen uit te geven Sinds eind vorig jaar ligt het boek in de winkel

In de uitgave behandel ik alle psalmen plus dertien gezangen die achter in het psalmboek staan Bij elke psalm leg ik uit wanneer, door wie en waarom deze psalm is geschreven. Daarbij gaat het me niet alleen om de context van een psalm, maar ook om de inhoud van ellende, verlossing en dankbaarheid die in veel psalmen naar voren komt Elke

beschrijving van een psalm eindigt met vier vragen en een verwijzing naar een Bijbeltekst

Het boek schreef ik allereerst voor ouders Van hen krijg ik regelmatig positieve reacties. Ze gebruiken het bij het aanleren van de psalmen aan hun kinderen of voor zichzelf als naslagwerk Het boek kan ook goed op school en in de kerk worden gebruikt

Het aanleren van psalmen aan kinderen vind ik heel belangrijk De psalmen zijn uniek en vertolken wat er in het geestelijk leven van een kind van God gebeurt Na al die jaren is de inhoud nog steeds actueel Of je de psalmen altijd moet zingen in de berijming van 1773, is de vraag De psalmberijming van Datheen of van ds C J Meeuse vind ik ook heel mooi

Die laatste staat voor mijn gevoel dichter bij de grondtekst dan ‘1773’

Zelf ben ik opgegroeid met de berijming van 1773 Toen ik twee jaar was, zong ik al ”Opent uwen mond”. De psalmen die we op school moesten leren, werden ook in de kerk en thuis gezongen Die drieslag vind ik waardevol

De psalmen spreken mij vooral aan vanwege hun inhoud. Voor elke situatie is wel een psalm te vinden die weergeeft wat er in je hart leeft De ene keer ervaar ik verdriet en is een klaagpsalm passend. De andere keer voel ik me dankbaar en spreekt een lofpsalm meer aan

Van een nieuwe psalmberijming ben ik absoluut geen voorstander. Als mensen een woord niet begrijpen, laten ze dan de betekenis ervan opzoeken en niet de tekst vereenvoudigen Daardoor wordt een berijming oppervlakkiger en komt zij verder van de grondtekst af te staan. Ik hoop dat de gereformeerde gezindte dicht bij Gods Woord blijft en nog lang uit de berijming van 1773 zal zingen ”

van ”Zingen daar ik Hem verwacht; uitleg van de berijmde psalmen en gezangen voor kinderen”

Annelena Stam (10) uit

Nunspeet, leerling van groep

6 van de ds. C. de Ridderschool in Nunspeet

„Ik houd heel erg van psalmen. Samen met papa ga ik vaak naar een samenzangavond. De laatste keer was een nieuwjaarspsalmzangavond in januari met organist André Nieuwkoop. Het is heel mooi om in een volle kerk samen psalmen te zingen. Daar word ik rustig van Thuis zingen we elke dag psalmen. ’s Avonds na het eten oefenen we de verzen die mijn broertje en ik moeten leren voor school en zingen we nog andere psalmen Mijn broer speelt dan orgel. Ook heeft mijn moeder vaak

S.W. Janse (38), predikant van de gereformeerde gemeente Rijssen-Zuid

„De psalmen spreken me aan, omdat ze weergeven wat Gods volk in het geestelijke leven ervaart. Hoogte en diepte, klacht en jubel, vrees en vertrouwen. Met onze kinderen zingen we elke zondag de psalmen die ze op school moeten leren.

Naar psalmen luisteren doe ik ook graag. Meestal in de auto, maar ook thuis hebben we vaak instrumentale psalmen op staan. Liederen luister ik bijna niet, dat komt omdat ik er daar niet zo veel van ken. Ik zet toch het liefst iets herkenbaars op Ook bereiken weinig liederen de diepte en diepgang van de psalmen. Ik ben opgegroeid met de psalmberijming van 1773. Ik leerde die op school en speelde de psalmen thuis op het orgel Toen ik in Arnemuiden lesgaf, kwam ik in aanraking met de psalmberijming van Datheen. Hoewel de rijm wat kreupel loopt, vind ik de tekst prachtig Ze staat dichter bij de onberijmde psalmen dan de berijming van 1773.

De psalmberijming van 1773 is me lief, maar ze is niet volmaakt In een enkel vers proef je soms iets van het Verlichtingsdenken uit de achttiende eeuw. In Psalm 1:4 wordt gesproken over het pad der deugd. Sommige predikanten passen de tekst aan, dat doe ik niet Ik laat staan wat er staat. De meeste psalmen zijn Schriftuur-

psalmen opstaan die ze luistert via FamilyStream

Op school leer ik elke week een psalm Soms vind ik dat makkelijk, maar soms is de wijs lastig De meester legt moeilijke woorden gelukkig altijd uit

Mijn lievelingspsalm is Psalm 68:10 Ik vind het mooi dat de melodie bij dit vers aan het einde omhoog gaat

Dat past mooi bij de tekst: „Hij kan en wil en zal in nood, zelfs bij het naad’ren van de dood, volkomen uitkomst geven”

Van jongsaf aan zing ik graag Toen ik nog maar twee of drie was, kon ik al ”‘t Hijgend hert” en ”Ik roem in God”. Soms zing ik als ik boven ben of onder de douche sta Dat gaat vanzelf. Ik zit op koor en daar zingen we soms psalmen op een andere wijs en ook liederen. Pas hebben wij een lied over Psalm 27 geleerd. Die gaat zo: ”De Heer is mijn licht, is mijn licht en is mijn heil” Mooi, hè? Ik geniet er erg van om zo met elkaar te zingen.”

lijk-bevindelijk en zingen we van harte mee Sommige woorden uit de psalmberijming zijn verouderd. Denk aan het woord ”slechten” wat ”eenvoudigen” betekent We kunnen deze woorden niet missen, maar ze hebben wel toelichting nodig.

Bij het maken van een preek zoek ik psalmen uit die goed passen bij de tekst waarover ik preek Meestal maak ik daarbij gebruik van GBS Bijbel Online. Dat is een handige site waarop je psalmen kunt zoeken bij een trefwoord Als gemeente zingen we elke zondag alle psalmen die de kinderen op de reformatorische scholen moeten leren. Die probeer ik in de liturgie te verweven en verrassend genoeg passen ze vaak goed bij de tekst waarover ik preek

Een psalm die ik graag en vaak laat zingen, is Psalm 25:6 Wanneer ik deze psalm vroeger zong, voelde ik me er vaak buiten staan Er was toen een stille bede in mijn hart: Heere, U weet dat dat mijn verlangen is om U te vrezen en te dienen. Deze psalm laat duidelijk zien dat de dienst van de Heere een liefdedienst is De Heere heeft geen slaven in dienst, maar vrijwilligers. Hij geeft liefde in het hart en is het waard om gediend te worden Ik heb er moed op dat de psalmberijming van 1773 nog lang gebruikt gaat worden. Al 250 jaar worden deze psalmen gezongen. Mensen zijn eraan gehecht geraakt Dat merk ik ook in de gemeente Ik zie niet gebeuren dat er een andere psalmberijming komt die zo veel draagvlak heeft, al is de berijming van ds C J Meeuse knap gemaakt Wat mij betreft blijven we 1773 eeuw uit, eeuw in zingen.”

Ds.

Martijn Verduijn (49), orgelmaker, Waarder

„De psalmberijming van 1773 zit helemaal in mijn systeem Ik ben ermee opgegroeid en maak er elke dag gebruik van Als orgelmaker speel ik veel kerkmuziek, waaronder psalmen. Met mijn vrouw zing ik na elke maaltijd een psalm Altijd in de berijming van 1773 Die raakt mijn hart, omdat de Heere erdoor tot mij spreekt, hoewel ik andere berijmingen ook kan waarderen. Zo preekte een predikant tijdens een voorbereidingspreek op het heilig avondmaal over de woorden uit Psalm 119: „Mijn ziel druipt weg van treurigheid, maak mij levend naar uw Woord ” Dat was op dat moment de gestalte van mijn hart De zondag dat het avondmaal bediend zou worden, stond ik moedeloos op. Ik dacht dat ik me bedrogen had en dacht dat het avondmaal niet voor mij was

Toen ik beneden kwam, kroop ik achter het orgel om wat psalmen spelen Toen viel mijn oog op de tekst van de psalm die ik speelde Het was psalm 20:1: ”Dat

Anita Oudenaarden (48), Bodegraven, moeder van vier kinderen

„De psalmen zijn me dierbaar, vooral vanwege hun prachtige inhoud. Als ik in mijn stille tijd uit de Bijbel gelezen en gebeden heb, zing ik altijd een paar psalmen Het liefst zing ik alle coupletten van een psalm. Zo komen ook de psalmen die bijna nooit worden gezongen in de kerk aan bod.

Als ik de wijs niet ken, zoek ik die op internet op De psalmen zijn zo herkenbaar. Je vindt er klacht en jubel in. Die emoties zijn er ook in mijn geestelijk leven Een leven met de Heere is rijk, maar niet altijd gemakkelijk

De psalmberijming van 1773 is voor mij heel vertrouwd Ik ken er veel psalmen van uit mijn hoofd

De berijming van ds C J Meeuse vind ik ook mooi

Ik stuur weleens een kaartje naar iemand waarop ik een couplet van deze berijming schrijf. In onze gemeente, de gereformeerde gemeente in Bodegraven, zingen we er tijdens een kerstviering soms uit.

Ik geef zondagsschool aan kinderen van 5 en 6 jaar die elke week een psalm leren. Vaak begrijpen

op uw klacht de hemel scheure, dat zich de Heer ontdekk’ De God van Vader Jakob beure, u in een hoog vertrek Hij doe in gunstrijk welbehagen, uit Sions tempelzalen, om u te helpen en te schragen, Zijn zegen nederdalen” Deze woorden sloegen naar binnen Gods goedheid en zondaarsliefde werden zo in mijn hart uitgestort dat ik wel van vreugde kon opspringen Op zulke momenten krijgen de psalmen zo veel betekenis Psalm 27:2 speelt eveneens een grote rol in mijn leven. ”Deez’ ene zaak heb ik begeerd van God; Daar zoek ik naar; dit zij mijn zalig lot: Dat ik, zo lang mij ’t levenslicht bescheen, In ’s Heeren huis mocht wonen hier beneên.” Dat is van jongsaf mijn verlangen geweest, dat ik de Heere mag dienen en vrezen

In onze kerkelijke gemeente, de hervormde gemeente in Waarder, zingen we uit de psalmberijming van 1773. Ik verwacht en hoop dat we dat nog jaren blijven doen Ik zou 1773 niet graag missen Zelf zou ik er niets op tegen hebben om verouderde woorden te vervangen door meer hedendaagse Maar ik weet niet of anderen daar ook zo over denken ”

ze niet wat ze zingen Dat probeer ik dan uit te leggen, maar is soms best lastig. Van mij mogen bepaalde woorden worden aangepast. Zoals Psalm

4:3 ”Dan zult gij recht naar ’t outer treden” Outer betekent altaar. Of Psalm 63:2 ”Och, wierd ik derwaarts weer geleid”.

Wierd kun je veranderen in werd en derwaarts in daarheen. De berijmde psalmen zijn niet geïnspireerd, dus ik heb er geen moeite mee om die woorden te vervangen

Een tijdje geleden had ik het moeilijk, toen ben ik erg bemoedigd door Psalm 55 waar onder andere staat: ”Mijn ziel, God zal u onderhouden” Dat heeft de Heere tot op de dag van vandaag bevestigd.

Mijn lievelingspsalm is Psalm 103 Die lezen we als er iemand jarig is De inhoud ervan is zo rijk Het gaat enerzijds over de gebrokenheid van de schepping, maar ook over de trouw van de Heere over die Hem vrezen en de hoop voor het nageslacht.

We hebben vier kinderen, van wie er drie volwassen zijn Onder jongelui zijn de psalmen niet erg populair. Ze pakken sneller een lied. Daarom vind ik het zo belangrijk dat de psalmen begrijpelijk worden gemaakt Zo blijven ze ook voor een volgende generatie zingbaar.”

Geloofd zij God met diepst ontzag!

Hij overlaadt ons, dag aan dag, Met Zijne gunstbewijzen.

Die God is onze zaligheid;

Wie zou die hoogste Majesteit

Dan niet met eerbied prijzen?

Die God is ons een God van heil;

Hij schenkt, uit goedheid, zonder peil, Ons ’t eeuwig, zalig leven;

Hij kan, èn wil, èn zal in nood, Zelfs bij het naad’ren van den dood, Volkomen uitkomst geven.

Dan wordt genâ van waarheid blij ontmoet; De vrede met een kus van ’t recht gegroet; Dan spruit de trouw uit d’ aarde blij omhoog;

Gerechtigheid ziet neer van ’s hemels boog; Dan zal de HEER ons ’t goede weer doen zien; Dan zal ons ’t land zijn volle garven biên;

Gerechtigheid gaat voor Zijn aangezicht, Hij zet z’ alom, waar Hij Zijn treden richt.

Organist Geert-Jan (23)

en tenor John

Hoekman

(21), samen Duo Hoekman

„In oktober 2019 startten wij als neven een YouTubekanaal. Daarop plaatsten we zo nu en dan een video waarop we een lied of een psalm lieten horen. In coronatijd deden we dat elke week. Met de video’s wilden we mensen bemoedigen om hun hoop op God te stellen Momenteel zetten we om de week een filmpje met een psalm of een lied online. Allebei houden we veel van psalmen en zijn we opgegroeid met de berijming van 1773 We leerden de psalmen op school en bezochten regelmatig psalmzangavonden. Het is voor ons de meest vertrouwde berijming

Met ons YouTubeproject hebben we ervoor gekozen om alle psalmen op volgorde te zingen. We zijn nu bij Psalm 27. Hierdoor ontdekten wij opnieuw hoe rijk en veelzijdig de psalmen zijn Alle gevoelens komen erin naar voren: verdriet, angst, schuld, jubel, hoop, verwachting, vertrouwen. Er zaten psalmen bij die weinig worden gezongen in de eredienst, zoals Psalm 7, 11, 12 en 13. Die waren niet altijd gemakkelijk om uit te voeren vanwege de lastige melodieën

De psalmen geven een eerlijk beeld van het geloofsleven. Als je het moeilijk hebt, is het bijvoorbeeld heerlijk om Psalm 42:5 te zingen ”Maar de Heer’ zal uitkomst geven”. Op andere dagen heb je een boetepsalm als Psalm 6 nodig. De melodieën van de psalmen vinden we heel mooi en de meesten zijn goed zingbaar. Bij een bekende psalm op een samenzangavond zingt iedereen vaak uit volle borst mee De psalm die ons allebei het meeste aanspreekt is Psalm 85:4 Daarin wordt prachtig verwoord hoe de Heere Jezus door zijn dood verzoening heeft aangebracht Bovendien heeft de psalm een ijzersterke melodie

Dat er moeilijke woorden in de psalmberijming van 1773 staan, ervaren wij niet als een reden om deze berijming te vervangen Er zijn genoeg hulpmiddelen met uitleg. Een herziening is wat ons betreft niet nodig, al moeten we de berijming ook niet heilig verklaren

We verwachten niet dat de psalmberijming van 1773 ooit verdwijnt. Misschien dat er in de toekomst wel een andere berijming naast wordt gezongen. Om ‘1773’ voor de toekomst te behouden, is het belangrijk dat we de psalmen uitleggen en dat ze blijven klinken Hopelijk leveren wij daar met ons project een bijdrage aan.”

Mevr. D. Molenaar- van Dronkelaar (77), getrouwd met ds. P. Molenaar. Negen kinderen, van wie zeven getrouwd. Tweeëntwintig kleinkinderen

TEKST: RINA MOLENAAR

„De psalmen zijn voor mij de verbandkist in de Bijbel In tijden dat je het moeilijk hebt, kunnen psalmen troosten. Ik heb veel mensen gekend die juist op moeilijke momenten troost putten uit de psalmen. Bijvoorbeeld uit Psalm 116, waar het liefhebben van God en de eenvoud van mensen naar voren komt.

Ik was vijf jaar toen mijn moeder mij Psalm 81 vers 12 leerde Een mooie, bekende psalm. Mijn moeder hield veel van zingen. Ik bewaar daar warme herinneringen aan

Mijn man en ik luisteren bijna elke dag naar psalmen. Toen de kinderen nog thuis waren, zongen we veel. Na het avondeten zongen we steevast met elkaar een psalm. Dat was vaak de psalm die de kinderen op school moesten leren. Psalmen zijn direct Ze spreken je rechtstreeks aan en gaan altijd terug naar het Woord. Dat vind ik mooi Lees een gedeelte uit de Bijbel en je kunt er altijd wel een psalm bij vinden. Op dit moment geniet ik erg van de uitleg van de psalmen die dominee Van Zetten geeft in het blad ”Van vrouw tot vrouw”

Als ik een psalm mag kiezen, geef ik vaak Psalm 68 vers 10 op, over de lof van God en Zijn uitkomst, zelfs bij de dood. ”Zelfs vindt de mus een huis, o HEER’” is ook een psalm die ik graag zing

Er staan moeilijke woorden in sommige psalmen, maar die legde ik altijd aan de kinderen uit. Daarna zongen we het met elkaar en dan snapten de kinderen de woorden goed. Ik kijk er niet direct naar uit dat er een andere psalmberijming gaat worden gebruikt. Ik zing graag deze vertrouwde berijming ”

VOOR MEER ARTIKELEN OVER 250

JAAR PSALMBERIJMING VAN 1773 ZIE: RD.NL/250JAAR1773.

Vader van drie zonen (1)

Lezen: Lukas 15:11-32

De tweede gelijkenis die we hier bespreken, is door een schilderij van Rembrandt wereldberoemd geworden. Op indrukwekkende wijze heeft Rembrandt de terugkeer van de verloren zoon op het doek vastgelegd.

In Lukas 15 staan drie gelijkenissen: die van het verloren schaap, van de verloren penning en van de verloren zoon. Zo zijn deze drie gelijkenissen in de loop van de tijd bekend geworden. Ze zijn op verschillende manieren nauw met elkaar verbonden, bijvoorbeeld door getallen.

De eerste gelijkenis gaat over een herder die een van zijn honderd schapen mist, de tweede over een weduwe die een van haar tien penningen is kwijtgeraakt en de derde over een vader van twee zonen, dus: 1 op 100, 1 op 10 en 1 op 1.

In de eerste gelijkenis laat een herder zijn schapen thuis achter om het verloren schaap op te zoeken, in de tweede keert een weduwe haar hele huis ondersteboven om die ene penning te vinden en in de derde haalt een vader zijn zoon weer in huis, dus het woord ”huis” verbindt de drie gelijkenissen. Ook het werkwoord ”vinden” slaat een brug: de herder vindt, de weduwe vindt en de vader vindt. Alle gelijkenissen eindigen met blijdschap: de

herder en de weduwe roepen de buren om de vondst van het verlorene te vieren, de vader bidt zijn oudste zoon om samen met de rest blij te zijn om de terugkeer van zijn broertje En dan is er natuurlijk het woord ”verloren”: een verloren schaap, een verloren penning en een verloren kind

Daarnaast zijn er ook verschillen. Voor nu som ik alleen de belangrijkste op: de eerste en tweede gelijkenis eindigen met de opmerking dat er blijdschap in de hemel is, de derde gelijkenis daarentegen eindigt met een ernstig woord. Alleen van de verloren zoon wordt verteld dat hij dood was, maar opnieuw levend is geworden (24). Dat wordt van het verloren schaap en de verloren penning niet gezegd Nog een belangrijk verschil tussen de derde gelijkenis aan de ene kant en de eerste en tweede aan de andere kant: de negatieve reactie in de derde gelijkenis. De oudste zoon wordt boos om de blijdschap van zijn vader Deze verschillen maken dat de derde gelijkenis een ander accent legt dan de eerste twee.

Hoeveel zonen heeft deze vader? Twee of drie?

Vader van drie zonen (2)

Lezen: Lukas 15:1-10

De derde gelijkenis over het verlorene neemt in Lukas 15 een eigen plaats in. Wat is de eigen boodschap van deze gelijkenis? Wat bedoelt Jezus met verloren, dood en gevonden?

Trouwens wie is die vader? Heeft hij twee of drie zonen?

Op een dag staat de jongste zoon voor zijn vader. Recht op de man af vraagt hij om zijn deel van de erfenis. Hij kan dus niet wachten op de dood van zijn vader, en wil nu al incasseren. Een gezond denkend mens verzint dit niet, maar zonder enige schaamte eist deze jongen van zijn vader: „Geef mij!” (12) Een grove belediging of niet soms?

En die vader doet het! Hij verdeelt de erfenis tussen beide jongens. De oudste krijgt twee derde deel, de jongste zoon een derde deel in overeenstemming met de wetgeving van die tijd. (12) De vraag van de jongste zoon is verbijsterend, maar de reactie van de vader verbaast misschien nog meer. Hij wordt niet boos, gaat niet in discussie, maar willigt het verzoek van zijn kind in. En hij laat hem gaan Realiseert die vader dan niet wat die jongen gaat doen? Jazeker, hij kent zijn kind. Maar hij houdt hem niet tegen. Hij neemt de verantwoordelijkheid van deze jongen serieus en laat hem gaan. De vrijheid die zijn kind wil, kan en wil die vader hem

thuis niet bieden Daarom laat hij hem gaan

Kort na de bewuste dag waarop de vader de erfenis verdeeld heeft, vertrekt zijn kind met een zak vol geld

De jonge man reist af naar een ver gelegen land, dus zo ver mogelijk bij zijn vader vandaan Hij heeft nu alle vrijheid, is onder de ogen van zijn vader vandaan en neemt het ervan. Hij leeft overdadig, jaagt zijn geld erdoor en geniet met volle teugen van het leven dat hij wil leiden Er is alleen een probleem. Zijn portemonnee is niet bodemloos, hebzucht wel. Eerder dan hij zich had kunnen voorstellen, raakt zijn geld op Wanneer hij niets meer heeft, verliest hij ook zijn vrienden. Zijn het wel vrienden? Nee, het zijn klaplopers; mensen die teren op de portemonnee van een ander. Ze laten hem in de steek. Zeker nu er een hongersnood is uitgebroken, hebben ze wel andere zaken aan hun hoofd dan zich bezig houden met hulpvragen. Ook zij moeten deze schaarse periode overleven, toch?

Ds. C.P. de Boer is christelijk gereformeerd predikant te Sliedrecht en docent aan het HHS te Amsterdam

Stelling: iemand met veel vrienden is ten diepste eenzaam. Hij weet niet wat ware vriendschap is.

Alice Sanou Ouédraogo (35), Burkina Faso

Alice Sanou werd tijdens haar middelbare schoolperiode blind Nu heeft ze een bedrijf waar jonge moeders en ontheemde vrouwen, met en zonder beperking, kunnen werken en een vak leren. Op de foto een van de moeders in Alices bedrijf.

Wel

kom

Geef voor ons jubileumproject en steun verschilmakers

als Alice

Ons doel in dit jubileumjaar: 1000 jongeren in Burkina Faso starten een eigen bedrijf

Kom naar de Werelddag

Amazing Grace

D.V. 22 april 2023

’s Middags met parallel kinderprogramma

Woord en Daad werkt wereldwijd aan duurzame verandering voor mensen in armoede Al 50 jaar lang Dankzij uw betrokkenheid kunnen we ons onverminderd blijven inzetten voor de meest kwetsbaren. Hartelijk dank!

‘Ik heb het verlangen om mensen met een beperking te ondersteunen. ’

BLANK IS NIET BLANCO

Veel is er al gezegd over de excuses van Nederland voor het koloniaal verleden. Het voelt als ”spuit elf geeft ook modder” wanneer ik daarover begin

Toch kan ik het niet laten

Eerst iets over het dominoeffect van deze excuses De ene na de andere groepering die zich miskend voelt betreffende het verleden, schreeuwt om aandacht en erkenning Het herinnert me aan een schrijven van rabbijn Lody van de Kamp naar aanleiding van kerkelijke excuses betreffende Luthers uitingen over de Joden. Van de Kamp vond het „onzin” om spijt te betuigen voor wat mensen in het verleden hadden gedaan, en schreef:

„Ik zie helemaal niets in dit soort excuses Een dergelijke oproep tot excuses ervaar ik als zinloos en inhoudsloos. Als Maarten Luther excuses zou moeten aanbieden voor zijn uitspraken over Joden (…) dan zou de kerkhervormer dat zelf moeten doen Hij is na vijf eeuwen echter niet meer onder ons.

(...) Nu komt Erasmus langs, dan Voltaire –die beiden forse antisemitische uitspraken deden– (…) en nog even het Franse volk vanwege Napoleon die duizenden van onze jongens liet omkomen op weg naar Rusland (…) en natuurlijk Jozua die afrekende met zeven volkeren in een Bijbels verleden Dit vragen om excuses en afstand nemen is goedkope onzin.” In het dagblad Trouw schreef iemand gekscherend dat we ook maar moesten stoppen met het zingen over Piet Hein en de zilvervloot We zouden in plaats

daarvan 170 miljard aan Spanje moeten uitkeren. De Noren zouden spijt moeten betuigen vanwege de ellende die de Vikingen veroorzaakten. Natuurlijk moesten ook de Friezen het boetekleed aantrekken, omdat zij Bonifatius vermoordden Van een ander hoorde ik dat de grote boeren weleens spijt mochten betuigen voor het vernederen van hun arbeiders en melkmeisjes in het verleden. En natuurlijk mogen steenovensbazen niet ontbreken, die zelfs kinderen voor een hongerloontje lieten zeulen met zwaar beladen kruiwagens vol klei en slik Waar te beginnen, waar te eindigen? Toen de excuses rondom slavernij in december door premier Rutte werden uitgesproken, betekende dit geen punt erachter, maar een komma. Wat kan er allemaal gedaan worden om als blank en zwart naar elkaar toe te groeien. Afschaffen van zwarte piet en het uit de running nemen van de gou-

den koets is immers nog maar een begin Een ander programmapunt is het vermijden van de betiteling van ”blanke”. Daarvoor moet wit in de plaats komen Het dagblad Trouw kopte ”Het woord blank is niet blanco” en heeft zich voorgenomen in het vervolg niet meer over blanke, maar over witte mensen te spreken. Zelfs in lezersbrieven zou ”blank” in ”wit” worden veranderd Blank staat voor zuiver, onbezoedeld en rein en kan niet op blanke mensen worden toegepast, aldus de pleitbezorgers van ”wit” Ik vind dat erg zwartwit gesteld. Misbruik van het woord blanke en misdragingen van blanken heffen het goede gebruik niet op. Trouwens, waar wonen witte mensen die metterdaad wit zijn als sneeuw? Stond blank in oude exemplaren van de Dikke van Dale niet meer voor een roze-achtige huidskleur?

In de Bijbel komen we blank maar één keer tegen, namelijk in Hooglied 5:10 Het is daar van toepassing op de Liefste, de Bruidegom We lezen „Mijn Liefste is blank en rood en draagt de banier boven tienduizend” Op Hem is het woord blank echt van toepassing in de zuiverste zin. Wat schets echter onze verbazing? Bij het woordje ”blank” schrijven de kanttekenaren: „De witte kleur beduidt zuiverheid en triomferende heerlijkheid Daarom staat er dat de engelen verschenen zijn in witte klederen, ja, Christus Zelf” Ik denk dat we het toch maar bij blanken moeten houden.

Ds M. van Kooten, Elspeet

„Wat je jong hebt geleerd, gaat er niet meer uit”

ZAAIEN IN EEN

KINDERZIEL

Aan kinderen binnen en buiten de kerk de boodschap van het Evangelie uitleggen. Dat is de grote passie van Dieneke Blok-Kalisvaart. ”Het moet niet bij een mooie vertelling blijven. Gods Woord moet echt opengaan.”

tekst: HUIB DE VRIES beeld: TINEKE VAN DER EEMS

De bescheiden vrijstaande woning aan de Erfstraat in Randwijk staat op een steenworp afstand van het hervormde kerkje in het Betuwse dorp aan de Rijn. In zijn werkkamer zit Jonathan Blok te studeren. Als God het geeft, hoopt hij een hervormde gemeente elders in het land te gaan dienen Hij combineert de studie theologie nu al met kerkelijk werk in de Veenendaalse Vredeskerk. En met zijn plichten als echtgenoot en als vader van David, Rachel en Joas Dieneke (29) is een paar dagen per week druk voor de Bond van Hervormde Zondagsscholen op gereformeerde grondslag, naast de zorg voor het jonge kroost Ze houdt zich vooral bezig met het ontwikkelen van nieuw materiaal en de toerusting van zondagsschoolwerkers Terwijl de driejarige Rachel met de duim in de mond op haar schoot zit, vertelt de oud-onderwijzeres gepassioneerd over haar werk, dat ze als roeping ervaart

OUDERS

Over haar beroepskeuze had ze nooit vragen „Net als mijn vader wilde ik het onderwijs in.” Tijdens de studie aan Driestar Hogeschool in Gouda ging ze zich realiseren dat christelijk onderwijs niet in de eerste plaats bestaat uit het bijbrengen van vaardigheden waarmee kinderen goed door het leven komen. Ver daarbovenuit stijgt de noodzaak om hen iets mee te geven waarmee ze getroost het leven kunnen verlaten „Het is zó belangrijk dat kinderen al jong gaan begrijpen waar het in het Evangelie om gaat. Zeker als ze daar thuis weinig of niets over horen ” In haar eigen leven waren vooral haar ouders richtingwijzers. „Ze namen alle tijd voor Bijbellezen, zingen en bidden Er werd ook open gesproken over wat we uit de Bijbel hadden gehoord. Het is een geweldig voorrecht als je in zo’n sfeer opgroeit Ik ken geen bijzonder bekeringsmoment; God en Zijn Woord zijn altijd belangrijk voor me geweest. Het onderwijs van mijn ouders, de school en de kerk zijn daarvoor gebruikt Uitgeleerd raak je in deze dingen nooit.”

Bij haar diplomering, in 2014, was er een overschot aan leerkrachten in het basisonderwijs. Daarom solliciteerde ze op een vacature bij het Hervormd Jeugdwerk (HJW), met succes Ze combineerde deze parttimefunctie

met een deeltijdbaan bij een school voor speciaal basisonderwijs Eerst in Sliedrecht, daarna in Werkendam. „Omdat ik geen ervaring had in het speciaal onderwijs, vond ik het lesgeven op die scholen een uitdaging Ik was zo druk met de overdracht van de lesstof aan kinderen met beperkingen, dat ik minder dan ik wilde toekwam aan de vraag hoe ik invulling moest geven aan de Bijbelvertellingen. Dat kwam pas later.”

VEELZIJDIG GODSBEELD

Het denkproces werd bevorderd door haar baan bij het Hervormd Jeugdwerk Daar richtte ze Evangeliestek op, inmiddels onderdeel van het Interkerkelijk Kenniscentrum voor kinder- en jongerenwerk vanuit de kerk (IKC) Evangeliestek richt zich met name op het ontwikkelen van materiaal voor kinderevangelisatie „Dan moet je terug naar de kern van de Bijbelse boodschap Dat had ook gevolgen voor mijn denken over de godsdienstles op een christelijke school. Het moet niet bij een mooie vertelling blijven Gods Woord moet echt opengaan.”

Ze ging daar letterlijk invulling aan geven. „Door de les te beginnen met het voorlezen van een Bijbelvers of een paar verzen. Daarmee onderstreep je dat de vertelling die volgt niet door jou is verzonnen Ik ging ook meer aandacht besteden aan de verschillende eigenschappen van God, om een veelzijdig Godsbeeld over te dragen De toepassing werd gevarieerder. Het is onvoldoende als je kinderen elke dag voorhoudt dat ze een nieuw hart moeten krijgen Je moet uitleggen wat een nieuw hart inhoudt en waarom ze de Heere Jezus nodig hebben. Het spreken over zonde en genade probeerde ik concreet te maken door het uitleggen van kernteksten in de Bijbel.”

Een vacature op de School met de Bijbel van Randwijk was te mooi om te laten schieten Daardoor kreeg ze werk om de hoek. „Het is een school op gereformeerde grondslag, maar met een open toelatingsbeleid voor de leerlingen. Dat vind ik heel mooi. Je hebt daardoor zowel kerkelijke als niet-kerkelijke kinderen in de klas Het gaf me de mogelijkheid om het materiaal dat ik bij Evangeliestek ontwikkelde, te toetsen op de bruikbaarheid ervan ”

Bij het vertellen ging ze bewuster aandacht besteden aan het onderscheid tussen gelovige en niet-gelovige kinderen. „Je gaat er snel van uit dat alle kinderen nog tot geloof moeten komen, maar er kunnen kinderen in je klas zitten bij wie dat al is gebeurd. Zij

teksten legt hij uit. We zingen ook veel. ’s Morgens lezen we een paar verzen in combinatie met een dagboekje voor jonge kinderen; tussen de middag lees ik voor uit een kinderbijbel ”

Begin 2022 verschoof ze binnen het Interkerkelijk Kenniscentrum van Evangeliestek naar de Bond van Hervormde Zondagsscholen. „Het voelde niet als een grote verandering, want ik bleef werkzaam bij dezelfde koepelorganisatie en ben nog steeds betrokken bij Evangeliestek ”

hebben versterking van het geplante geloof nodig. Al doende leer je hoe je de Bijbelse boodschap voor verschillende soorten kinderen tot haar recht kunt laten komen ”

Na de geboorte van David nam ze afscheid van de school Met de geboorte van Joas kwam er ook tijdelijk een einde aan het kinderwerk voor de eigen kerkelijke gemeente. Ze richt zich nu volledig op het ontwikkelen van materiaal voor zondagsscholen „Belangrijk is dat je de kern van een bepaald Bijbelgedeelte scherp krijgt. Ik adviseer leidinggevenden die kern samen te vatten in één zin, en die in grote letters voor in de ruimte op te hangen. Je wilt dat de kinderen in iedere geval met deze zin naar huis gaan ”

HUISGODSDIENST

Het belang van zondagsschoolwerk ziet ze alleen maar toenemen. „Gezien de ontwikkelingen in de samenleving is het de vraag of het christelijk onderwijs op de huidige manier kan doorgaan. Zo niet, dan hebben we het onderwijs door de kerk dubbel hard nodig ” Dat besef werd nog sterker na de geboorte van haar eigen kinderen. „Niet alleen ouders hebben een grote verantwoordelijkheid Indirect rust die ook op leidinggevenden in het zondagsschoolwerk en jeugdwerk en uiteindelijk op alle leden. Bij de doop krijgen kinderen een plaats in het geheel van de gemeente ”

Voor de huisgodsdienst ruimt het echtpaar uit Randwijk royaal tijd in. „Onder het Bijbellezen neemt Jonathan David of Rachel op schoot. Zo nu en dan fluistert hij hun een tekst in het oor. Die zeggen ze dan hardop na Zo houd je hen erbij betrokken Moeilijke

De inwoonster van Randwijk hoopt kinderen met het door haar ontwikkelde materiaal een Bijbels Godsbeeld en mensbeeld mee te geven. In Jonathan heeft ze een theologisch adviseur onder eigen dak. Daarnaast laat ze een aantal ervaren predikanten meelezen

„De beide kanten van het Evangelie, zonde en genade, moeten evenwichtig aan de orde komen Dat geldt ook voor de liederen die we aanleren. Een tweede criterium is dat het materiaal iets moet bieden voor niet-gelovige én gelovige kinderen Het is onjuist om te doen of ze allemaal geloven, of geen van allen geloven.”

ZINGEN

Het doet haar verdriet dat het besef van de betekenis van zondagsschoolwerk onder ouders taant. „Bij veel zondagsscholen neemt het aantal kinderen af. Het argument van veel ouders is dat de kinderen al zo veel hebben. Of dat ze het fijn vinden de kinderen de hele zondag thuis te hebben, omdat ze doordeweeks allebei werken Er wordt ook steeds gemakkelijker gekozen voor seculier voortgezet onderwijs.”

Waar mogelijk draagt de zondagsschoolwerker uit hoe belangrijk het is dat kinderen vroeg Bijbelkennis opdoen. „Alles wat je jong hebt geleerd, gaat er niet meer uit Wanneer ouders niet voorleven dat de dienst van God het belangrijkste in het leven is, zullen de kinderen er zeker geen prioriteit aan geven „Laat de kinderen tot Mij komen en verhindert hen niet”, sprak Jezus. Het is onze taak om ze bij Hem te brengen. Hoe vroeger, hoe beter Aan het eind van de maaltijd is Joas het altijd een beetje zat, maar als we gaan zingen wordt hij stil en begint hij te lachen. Dat vind ik elke keer weer mooi ”

„We krijgen het onderwijs door de kerk hard nodig”

Origineel uit Boles-l-awiec

Column “We leven van 85 euro per maand”

Het verhaal van vader Arthur laat me niet los. Ik ben zelf vader en dan wil je maar één ding: dat het goed gaat met je kinderen! Vader Arthur heeft geen werk en moet zijn gezin onderhouden met slechts 85 euro per maand.. Ik kan me daar niets bij voorstellen. Natuurlijk zijn de prijzen in Armenië lager, maar dat staat niet in verhouding tot de hoogte van het inkomen. Arthur en zijn vrouw Anahit wonen met hun drie zoontjes Davit (7), Koryun (6) en de 2-jarige Tatul in Berd, een klein dorpje in Armenië.

Als ouders je zorgen maken om eten en kleding voor je kinderen. Ik weet niet wat dat is… Daarom raak ik iedere keer onder de indruk van het werk van de organisaties met wie we samenwerken. Diaconia bijvoorbeeld. Zij ondersteunen Armeense gezinnen zoals familie Khatchatryan. Arthur en Anahit krijgen regelmatig een voedselpakket, kleding en schoenen om de grootste armoede te verzachten. Davit en Koryun kunnen nu warm aangekleed en met een gevulde maag naar school. Dat is toch wat je als ouders wil?

Werken waar liefde woont

Maak kennis met de zorg en kom speeddaten!

Voor data, locaties en aanmelden, zie:

cedrah.nl/speeddate

Mag ik u vragen de Armeense gezinnen niet te vergeten? De armoede in Armenië is groot en de situatie in het land wordt er niet beter op. De oorlog tussen Azerbeidzjan en Armenië is bijna een ‘vergeten conflict’ en sinds december 2022 laait de onrust weer op. Voor 120.000 mensen, waaronder 30.000 kinderen, dreigt een hongersnood.

Denk alstublieft aan de familie Khatchatryan, zowel in uw gebeden en gaven!

Gerben Heldoorn

directeur

Jenthe

Jenthe (45) is met haar man Maarten (48) en hun kinderen Jos (18), Laura (16), Lindy (13) en Heidy (12) verhuisd naar de bergen op de grens tussen Oostenrijk en Slovenië, waar het gezin gastenverblijven heeft ingericht in een eeuwenoude boerderij.

Mét de sneeuw smelt ook de verstilde sfeer weg uit de steeds minder witte wereld rondom De morgen waarop de eerste zonnestralen ons erf weer raken, brengt een uitbundige stemming in huis. We ontwaken uit onze winterslaap en – het begint te kriebelen! Ook de kinderen worden ongedurig

„Van mij mag er wel weer eens wat gebeuren”, moppert Lindy Heidy knikt zuchtend „De zon is er nu wel, maar je kan nog niet zwemmen, helemaal niks ” Ik herken het Er valt niets te beleven Maarten en ik willen buiten aan het werk, maar de bodem is nog te hard bevroren We willen in de appartementen aan de slag, maar het water kan daar nog niet worden aangesloten, want je weet nooit of er misschien toch nog een nachtje strenge vorst komt

„De buurman in het dal is aan het fikkie stoken”, wijst Maarten op een vroege zaterdagmorgen „Wij kunnen die berg takken in de wei ook wel vast verbranden ” Ik knik Dat ruimt op Zo kunnen we tenminste toch alvast wat doen. Laura is ook al op en wil wel helpen, door alle takken die in de afgelopen winter onder de last van de sneeuw zijn afgebroken, naar de hoop hout te slepen. Ik zie haar sjouwen, terwijl Maarten een scheutje benzine over de takken giet Dan houdt hij er een lucifer bij Woeshhh, doet de berg takken en hij deinst achteruit om z’n kostbare haren te sparen. Terwijl hij naar de schuur loopt, zegt hij door het open raam: „Ik houd een oogje in het zeil, want het gras is al best droog.”

Ik ben nog niet eens lang bezig de vaat op te ruimen, als Laura de keuken binnenstormt, een emmer uit het aanrechtkastje grijpt en de kraan opendraait. „Gaat niet helemaal goed, geloof ik”, roept ze „D’r is al een heel stuk van de wei weg ” Ik kijk naar buiten en zie tot

mijn verbijstering alleen maar rook. Terwijl Laura en Maarten heldhaftig met het bluswerk beginnen, trommel ik Lindy uit bed en roep ik Heidy te hulp Twee tellen later zijn we allemaal in touw met emmers, gieters, pannen en maatkannen Lindy in badjas, Heidy in haar kanten jurkje en op blote voeten Zelf ren ik op sokken rond, want voor het zoeken van schoenen is nu geen tijd Aangezien in de appartementen het water nog is afgesloten, moeten we het doen met de kranen in het woonhuis. Het fonteintje in de wc is te klein, daar past geen emmer in Dus zet ik mijn kan onder de douche Maar het vuur is sneller dan het bluswater Angstaanjagend vlug kruipt het over het droge gras richting het huis en de schuren Hond Bas zit in huis te bibberen, hond Beer ploft pontificaal midden in de rookwolken neer en bekijkt het schouwspel van zo dichtbij mogelijk met bijzondere interesse

„Ik ben voor de brandweer” hijgt Laura vertwijfeld, terwijl ze verhit met de zoveelste emmer aan komt sjouwen Maarten vliegt naar de schuur om een tuinslang te halen Heidy holt de appartementen binnen en komt met twee brandblussers terug.

Het werkt! Langzaam maar zeker wordt de kring van vuur kleiner Het huis is gered Laura richt de tuinslang op Lindy en Heidy, en grijnst: „Jullie vonden dat er eindelijk weer eens wat moest gebeuren, toch?”

Ik zet de waterkan neer en kijk naar mijn doorweekte sokken Dan wis ik het zweet van mijn gloeiende voorhoofd De winterslaap is nu echt voorbij Ik ben klaarwakker Er valt weer wat te beleven Fijn Maar zo drastisch had nou ook weer niet gehoeven

Volgende keer: Verdwaald

ALTIJD EEN VRAAG OP HET PUNTJE VAN HAAR TONG

Ze groeide op in een wereld die zich beperkte tot voornamelijk één straat. Daar stonden de kerk, de basisschool, de supermarkt en een opvanghuis voor vrouwen. Maar juist op dat kleine stukske Belgische grond leerde Sara Kinsbergen (40) al jong een belangrijke levensles: kijk met een open blik naar de wereld.

tekst: RINA MOLENAAR EN GISETTE VAN DALEN beeld: TINEKE VAN DER EEMS

Gedreven, vol vuur. Of Sara nu praat over haar jeugd, over haar werk of over ontwikkelingsorganisaties: ”gepassioneerd” is een woord dat haar typeert. De journalist die deze ontwikkelingssocioloog mag interviewen, moet razendsnel kunnen typen, want de woorden buitelen naar buiten. Maar juist die gedrevenheid en nieuwsgierigheid naar de wereld om haar heen, waren redenen voor gasthoofdredacteur Rina Molenaar om Sara te benaderen voor een interview

HOE KIJK JE TERUG OP JE JEUGD?

„Mijn ouders hadden geen opvoedingsstrategie, maar ze hebben ons opgevoed met een open blik richting de wereld Dat gebeurde heel ongedwongen. Ik zat op een School met de Bijbel, uniek voor overwegend katholiek België Het gebouw was letterlijk verbonden aan onze protestantse kerk en aan een opvanghuis voor vrouwen, een soort blijf-van-mijn-lijfhuis. Eigenlijk speelde mijn leven zich in één straat af, maar tegelijk werd daar mijn blik richting de wereld geopend. De kerk koos ervoor de school open te stellen voor kwetsbare gezinnen. Daardoor zaten er veel kinderen op van illegale immigranten Zij kwamen met een busje vanuit Antwerpen Achter hun gezichten gingen vaak schrijnende verhalen schuil Als kind had je daar natuurlijk lang niet altijd erg in. Wij vonden het juist interessant dat ze met een pak Honey Pops van Kellogg’s onder hun arm op school aankwamen. Dat kregen wij thuis niet.

Het was bij ons de zoete inval Soms moesten de illegale immigranten even onderduiken, dan ving mijn moeder hun kinderen op en sliepen er ineens twee of drie bij ons in huis. Ook was ze actief in de kerk en in de jeugdbeweging

voor kinderen met een beperking. Dan had mijn moeder geen groot verhaal, maar zei ze eenvoudig: „Deze jongen heeft het syndroom van Down Of dit meisje zit in een rolstoel ”

Ons huis stond zo ongeveer op instorten Daar investeerden mijn ouders niet in, wel reisden we regelmatig naar verre landen. Soms was zo’n reis bijna ontwrichtend. Ik weet nog dat ik als meisje van een jaar of acht bij een schatrijke jeugdvriend van mijn vader in Californië kwam Wij wisten niet wat we zagen. De badkamer was behangen met dollarbriefjes, verwerkt in de wc-bril lagen muntjes. Ze hadden een nanny en er was een jacuzzi. De dag na onze aankomst gingen we de grens over naar Mexico. We ontmoetten daar een jongetje van een jaar of vijf. Hij stond in een veel te kleine romper te bedelen met een gitaartje in zijn hand. Een enorme tegenstelling Toen we thuiskwamen, heb ik midden in de nacht, half gammel van de jetlag, mijn ouders wakker gemaakt: „Ik weet hoe ik de armoede moet oplossen ” Zo was ik ermee bezig.

Onbewust hebben mijn ouders verrijkende keuzes voor ons gemaakt Wij, mijn broer, zus en ik, kregen veel vrijheid. Tegelijk is er in onze familie sprake van een heftig holocaustverleden. Van mijn vaders kant overleefden mijn grootvader, zijn broer en een oom als enigen van een familie de oorlog. Maar daar werd niet over gesproken.”

HOE BEN JE DAAR DAN ACHTER GEKOMEN?

„Ik bedoel dat mijn grootvader daarover zweeg. Mijn ouders spraken er wel over. Toen ik geboren werd, had ik heel donker haar en een lichte huid Mijn moeder zei: „Je kunt dus ook lelijke kinderen krijgen ” Mijn opa was dat beslist

„Ik weet nog dat ik als meisje van een jaar of acht bij een schatrijke jeugdvriend van mijn vader in Californië kwam. Wij wisten niet wat we zagen. De badkamer was behangen met verwerktdollarbriefjes, in de wcbril lagen muntjes”

niet met haar eens. Hij zei vol trots: „Dit is mijn eerste Joodse kleinkind.”

Ik denk dat daar het zaadje al is gelegd voor mijn zoektocht naar wat mijn Joodse afkomst betekent in mijn leven. Mijn grootvader heeft op verschillende onderduikadressen in Nederland gebivakkeerd. In het laatste gezin heeft hij zich bekeerd tot het christendom Ik vind dat best moeilijk, ik heb het gevoel dat hem zijn Joodse geloof is ontnomen Hij was negen jaar toen hij tijdens een vlucht zijn davidsster heeft afgetrokken. Wat heb je als kind voor keus? Maar mijn grootvader kijkt daar met een bepaalde dankbaarheid op terug. Hij is getrouwd met een protestantse vrouw en in Belgiё gaan wonen Mijn vader en moeder hebben elkaar op een bijzondere manier leren kennen Tijdens een weekend met

rooms-katholieke en protestantse jongeren brak er brand uit in een gebouw. Mijn vader bluste de brand en mijn moeder werd verliefd. Eigenlijk was het een onmogelijke liefde, want de ouders van mijn moeder waren zeer devoot katholiek Protestanten en katholieken leefden in het dorp redelijk gescheiden levens. Mijn grootmoeder heeft er ook de hand in gehad dat ik later naar een nonnenschool ben gegaan. Mijn klasgenoten deden op hun twaalfde communie en ik liep daar als enige protestantse tussen Het waren echt twee werelden.”

WAT UIT DIE OPVOEDING MAAKT

JOU TOT WIE JE NU BENT?

„Twee belangrijke dingen. Ik probeer me in te zetten voor een wereld die inclusiever is. Is iemand immigrant, heeft hij beperking of iets anders waardoor niet helemaal

in ons hokje past, hoeveel ruimte is er dan om dat hokje te vergroten?

En ik daag mezelf altijd uit voorbij mijn eerste oordeel te gaan. Ik ben echt niet roomser dan de paus: ook ik heb snel een oordeel klaar Maar ik houd mezelf altijd voor: probeer de ander echt te begrijpen In Belgiё heb ik maatschappelijk werk gestudeerd. Daar kreeg ik vaders tegenover me die hun kind misbruikt hadden Vreselijk Tegelijk vroeg ik me af: waarom heeft deze man dat gedaan?”

JE BENT ERG GEÏNTERESSEERD IN RELIGIE WAAROM WIL JE BEGRIJPEN WAT MIJ DRIJFT?

„In de afgelopen twee jaar heb ik je beter leren kennen. We hebben gesprekken gevoerd Ook met vriendinnen die geloven, voer ik dit soort gesprekken. Het lijkt me zo mooi om een sterk kompas te

Sara Kinsbergen (1982) promoveerde in 2014 aan de Radboud Universiteit in Nijmegen. Ze is gefascineerd door (Nederlandse) kleinschalige, vrijwillige ontwikkelingsorganisaties.

Inmiddels is ze werkzaam op de afdeling culturele antropologie en ontwikkelingsstudies (CAOS) van de Radboud Universiteit als universitair hoofddocent. In haar huidige onderzoeksproject bestudeert ze hoe kleinschalige, vrijwillige ontwikkelingsorganisaties en hun ontwikkelingsinterventies zich door de tijd heen ontwikkelen. Ook is ze programmadirecteur van de postacademische opleiding AMID. Daar begeleidt ze jonge professionals die werkzaam zijn binnen de wereld van internationale samenwerking.

In 2021 is ze benoemd als lid van de permanente commissie ontwikkelingssamenwerking van de Adviesraad Internationale Vraagstukken (AIV), het adviescollege voor regering en parlement op het gebied van buitenlands beleid. Sara heeft een partner en drie zoons.

hebben, waar je zo veel vertrouwen, troost en blijdschap uit kunt halen. Ik beschik er niet over Daar heb ik vrede mee, tegelijk vind ik het erg ingewikkeld in de opvoeding: hoe voed ik onze drie jongens dan op?

In mijn persoonlijke verleden zie ik hoe religie onder druk kan komen te staan, maar ook hoe het bij elkaar kan houden. De grootouders van mijn moeders kant waren zoals ik vertelde, devoot rooms-katholiek, maar in haar laatste levensfase is mijn grootmoeder bijgestaan door onze protestantse predikant Mijn grootmoeder was in haar leven zo trouw geweest aan de kerk. Maar aan het einde van haar leven liet die kerk het afweten Dat was in de kerk van mijn ouders anders. Daardoor kwam er verbinding.”

ONLANGS WAS JE GASTSPREKER BIJ PRISMA, DE KOEPELORGANISATIE VOOR CHRISTELIJKE ONTWIKKELINGSORGANISATIES. JE RIEP DAAR OP OM ZICHTBAAR

TE ZIJN IN DE SAMENLEVING EN HET GESPREK AAN TE GAAN MET ANDERSDENKENDEN. WAAROM?

„Ik zie heel duidelijk hoe belangrijk identiteit kan zijn. Ze kan polariserend werken. Maar vaker denk ik juist: wauw, wat mooi! In Nederland zijn er sterke ontwikkelingsorganisaties die vanuit een christelijke identiteit werken Met een heel sterke achterban Die gemeenschap en solidariteitszin leidt tot mooie dingen die heel veel mensen inspireren Mensen vinden elkaar daar juist, doordat ze hetzelfde kompas hebben. En door die gezamenlijke deler kunnen ze veel doen In deze tijd vinden sommige organisaties het spannend om hun identiteit uit te dragen Maar dat is juist een gemiste kans om de samenleving te mobiliseren voor een mooiere, eerlijkere wereld ”

JE BENT LID VAN DE ADVIESRAAD INTERNATIONALE VRAAGSTUKKEN

(AIV), DIE DE OVERHEID ADVISEERT. WAT IS DAAR JE INBRENG?

„Ik zit in de commissie ontwikkelingssamensamenwerking van de AIV. Door mijn nieuwsgierigheid heb ik met veel partijen goede relaties opgebouwd. Ik kom bij grote ontwikkelingsorganisaties en kleine stichtingen, maar ook bij schatrijke families die een vermogensfonds hebben opgericht Op die manier kan ik een verbinder zijn van kennis, mensen en perspectieven. Bij de AIV laat ik ook het stemgeluid horen van ondergeschoven kindjes Ik heb een zwak voor partijen of instituten die benadeeld dreigen te worden Dat gaat tegen mijn morele kompas in en staat ook mijn doel van een mooiere wereld in de weg.”

JE BENT BETROKKEN BIJ DE AIV, PRISMA, VERMOGENSFONDSEN

VAN RIJKE FAMILIES HEB JE

OVERAL DEZELFDE BOODSCHAP?

„Ja, mijn rode draad is: waartoe ben je op aarde? Wat wil je bereiken en wat is daarvoor nodig? Dan moet je scherp focussen op je einddoel Dat betekent dat je bruggen moet slaan naar anderen. In het groot, maar ook in het klein. Woont er iemand met andere gewoontes in de straat? Maak kennis. Een grondhouding van nieuwsgierigheid is een cruciale randvoorwaarde om elkaar te ontmoeten en iets voor anderen te kunnen betekenen. Bij voorbaat iemand uitsluiten van een gesprek vind ik zorgwekkend ”

ZIJN ER VERSCHILLEN TUSSEN

BELGEN EN NEDERLANDERS?

„Belgen zijn over het algemeen veel bedeesder. Zij denken vaak dat Hollanders met 3-0 voorstaan Terwijl bedachtzaamheid juist ook een kracht is. Elk jaar geef ik mijn studenten een boodschap mee En dan zeg ik altijd weer: „In elke klas heb je reserve-Belgen. Jij roept misschien niet zo hard, maar je

speelt een even belangrijke rol ” Je kunt ook op de voorgrond komen te staan door gewoon je werk te doen en dat met trots uit te stralen ”

JE BENT NET DRIE MAANDEN IN KENIA GEWEEST HOE WAS DAT?

„Ik heb daar onderzocht hoe je jongeren betrekt bij alle aspecten van de samenleving. Het waren drie fantastische, leerzame maanden. Ik kreeg er best veel vragen over dat ik drie maanden naar het buitenland ging Ik ben een moeder die veel van haar kinderen houdt, maar ook dol is op avontuur. Ik vond het bijzonder om te merken dat mijn Nederlandse gesprekspartners er over het algemeen meer moeite mee hadden dat ik mijn gezin drie maanden achterliet dan de Keniase. In Kenia waren mensen nieuwsgierig „Kan je man wel wassen?” Ik antwoordde dan: „Ik mag thuis niet meer wassen, want dat gaat altijd fout ” Dan moesten de mensen lachen

In Nederland proefde ik vaak een subtiele veroordeling. Dat mijn partner ervoor kiest om niet te werken, vinden omstanders heel vreemd. „Wat is dan zijn bijdrage aan de samenleving?” Of ze denken dat onze relatie op springen staat. In Nederland hoort alles in vrij strakke kaders Alles wat daar niet in past, vinden we ingewikkeld. Ik vind het belangrijk om juist oprechte nieuwsgierigheid te tonen. Dan kun je tot de conclusie komen dat je zelf een andere keuze zou maken, maar je respecteert de ander wel.

Polarisatie is soms nodig om tot verandering te komen Die rol kan

ze inderdaad vervullen, maar ik zie dat ze ook kan leiden tot onoverbrugbare verwijdering. Laten we nieuwsgierigheid maar op het puntje van onze tong laten liggen. Het zit ’m vaak in een vraag. In Kenia heb ik zo’n 450 ritjes in taxi’s gemaakt Het waren mijn lievelingsmomenten. Iedere keer weer trof ik nieuwsgierige mensen achter het stuur In die heel korte tijd ontstonden vaak prachtige gesprekken. Ik ontmoette veel chauffeurs met grote zorgen, maar ze dachten in kansen ”

WAT ZOU JE DE LEZERS VAN TERDEGE WILLEN MEEGEVEN?

Zonder aarzelen: „Eigenlijk dezelfde oproep: Laat ruimte voor nieuwsgierigheid Soms vindt de gemeenschap misschien ergens iets van, maar zet dan gezamenlijk de deuren open „Dit is wie wij zijn. Waar staan jullie voor”?

Dat kun je als individu doen, maar ook als gemeenschap Het maakt het leven zo veel mooier. Als ik gedacht had: Woord en Daad, mwah dan had ik ontzettend veel gemist. Door de gesprekken met Rina ben ik aan het nadenken gezet op het persoonlijke vlak Ook als professional ben ik door Woord en Daad op onderzoeksvraagstukken gekomen waar ik anders nooit aan had gedacht Op deze manier kun je verschil én verbinding maken Ik ben opgegroeid in een ogenschijnlijk klein wereldje, maar ik ben mijn ouders er nog altijd heel dankbaar voor dat ze zo’n allegaartje aan mensen en instituten ongecompliceerd aan mij hebben gepresenteerd.”

„Het lijkt me zo mooi om een sterk kompas te hebben, waar je zo veel vertrouwen, troost en blijdschap uit kunt halen”

Onder

ons

1.

Onze lieve (o)pa en (o) ma Maat-Adriaanse waren vrijdag 3 maart 45 jaar getrouwd Wij willen jullie hiermee feliciteren en wensen jullie Gods zegen toe. Een lieve groet van alle kinderen en kleinkinderen Steenbakkersstraat 25, 2922 XJ Krimpen aan den IJssel

2.

Op 27 februari waren onze lieve, zorgzame ouders en onze lieve opa en oma, K A Heijboer en W T Heijboer-Bijnagte, 55 jaar getrouwd! Van harte gefeliciteerd en wij wensen jullie Gods zegen toe voor de toekomst. Hoenderweg 78, 4697 BM Sint-Annaland

3.

Op 22 maart waren onze lieve (o)pa en (o)ma Booij-van Heteren 50 jaar getrouwd Van harte gefeliciteerd! We wensen jullie Gods zegen en nog vele goede jaren toe Liefs van jullie kinderen en kleinkinderen.

4.

Lieve (o)pa en (o)ma Konijnenburg-Budding, hartelijk gefeliciteerd met jullie 40-jarig huwelijksjubileum! Veel dank voor alle goede zorgen en Gods zegen toegewenst voor de toekomst! Veel liefs van jullie kinderen en kleinkinderen. Hattemseweg 65, 7335 JJ Apeldoorn

8

5.

Op 8 april zijn onze lieve papa en mama 12,5 jaar getrouwd. Wij willen hen hiermee van harte feliciteren Liefs van Henriëlle, Eloïse, Julia en Renger Hazeleger Livingstonestraat 18, 3772 KJ Barneveld

6.

Op 16 maart waren onze (overgroot)ouders Dick en Ineke van der Meer-van der Have 50 jaar getrouwd Ze mochten 14 kinderen, 43 kleinkinderen en 8 achterkleinkinderen ontvangen We hopen dat we ze nog lang in ons midden mogen hebben, en we willen ze via deze weg Gods onmisbare zegen toewensen.

7.

Voor ”Onder ons” kunt u een foto en een korte tekst inzenden: Onder Ons

Postbus 613, 7300 AP Apeldoorn; redactie@terdege.nl

Let op: er kan een lange wachttijd zijn.

8.

Op 6 april hopen onze ouders, Arie en Didy Rodenburg-Hardeman, D.V. 50 jaar getrouwd te zijn De kinderen, klein- en achterkleinkinderen willen hen hiermee feliciteren Prunushof 3, 3927 AZ Renswoude.

Op 8 januari is Lisa van Oort geboren Zij heeft twee betovergrootmoeders, 89 en 91 jaar Twee keer vijf generaties! Wij vinden dit erg bijzonder en zijn dankbaar dat we dit met elkaar mogen beleven!

‘

spreken uit zichzelf Engels tegen mij’

Je bent niet alleen

Een tijdje geleden hield ik een lezing voor een groep vrouwen van een kerkelijke gemeente. Een beetje buiten mijn comfortzone, maar dat was geen reden om het niet te doen, vond ik. Temeer omdat het onderwerp er zo toe doet. Ik vind dat iedereen er wel wat meer over mag weten. Dat het meer uit de taboesfeer mag komen en meer genormaliseerd mag worden.

Henrieke de Wit is verloskundige en moeder van drie. Blogt op terdege.nl over het wel en wee rond bevallen.

Mijn lezing ging over een postpartum depressie Ik vertelde de gebruikelijke dingen: wat het is, hoe vaak het voorkomt, wat de symptomen zijn, hoe het ontstaat, over de therapie Het riep veel op, heel veel Ik zal de ins en outs hier niet delen Daarvoor was het gesprek te kwetsbaar en te open Het was heel waardevol om te zien hoe een groep vrouwen herkenning vond Tien procent van de pasbevallen vrouwen krijgt te maken met een postpartum depressie Dat betekent in een gemiddelde kerkelijke gemeente misschien wel vijf of tien vrouwen per jaar In een schoolklas gaat het om moeders van twee of drie kinderen In een nieuwbouwwijk is het misschien je buurvrouw, of het gaat om de moeder van het vriendje van je zoontje die pas weer een kleintje heeft Of misschien ben jijzelf het wel Dan is het zo fijn om te weten dat je niet alleen bent. Dat je niet de enige bent die zich somber voelt, snel geprikkeld is, moe is maar toch slecht slaapt Heel diep in je hart kun je niet van je baby genieten, heel ver weggestopt is er het gevoel dat je niet blij bent met dat kleine mensje. Maar je durft het niet te zeggen, het voelt zo raar, je hebt nog nooit gehoord dat iemand dat heeft of voelt Daarom tob je maar alleen verder Maar je bent niet alleen, je bent niet de enige die dit zo ervaart En wat je voelt, wat je over je baby denkt, dat ben je niet zelf, het is de depressie in je. Daarom vooral raad ik je aan: praat erover met iemand die je vertrouwt, iemand die dicht bij je staat en die zonder oordeel naar je wil luisteren Doe het voor jezelf, voor je baby, voor je relatie, voor je gezin. Voor je baby, omdat een baby geliefd wil zijn. Voor jezelf, omdat je als moeder toch niet anders wilt dan goed voor je kleintje zorgen en van hem houden

Tien procent van de pasbevallen vrouwen krijgt te maken met een postpartum depressie

UIT DE BOEKENKAST

Als Rina Molenaar enkele leestips mag doorgeven, komt ze uit op het volgende lijstje. Haar keuze wordt gekenmerkt door verhalen die inzicht geven in levens, culturen en... jezelf.

tekst: RINA MOLENAAR beeld: MARTHE KOK - ROUKENS

Binnen is het donker, buiten is het licht

TITEL: BINNEN IS HET DONKER, BUITEN IS HET LICHT. KRONIEK VAN HET NAAKTE

BESTAAN IN EEN AFRIKAANS DORP.

AUTEUR: DICK WITTENBERG

FOTOGRAFIE: JAN BANNING

UITGEVER: QUERIDO FOSFOR

Dick Wittenberg verbleef enkele malen wekenlang in Dickisoni in Malawi, een dorp met driehonderd inwoners op 72 kilometer van de hoofdstad Lilongwe Hij deelt het leven van de dorpsbewoners en beschrijft hen, hun bezittingen en hun gebruiken tot in detail. Hij doet dat in een sobere stijl zonder bespiegelingen, zonder achtergrondinformatie, met een focus op waarnemen en rapporteren. Door die stijl geeft hij de lezer het gevoel de beschreven personen en hun wereld echt te leren kennen. De mensen in Dickisoni leven onder barre, veelal uitzichtloze omstandigheden. Wittenberg bewondert de gedrevenheid en vasthoudendheid waarmee de dorpsbewoners in deze armoede streven naar een leven met de schijn van normaliteit en probeert te begrijpen hoe ze dit doen. De lezer kijkt in dit boek alledaagse armoede in de ogen.

”Binnen is het donker, buiten is het licht” is een rijk boek, mede door de prachtige, verstilde

foto’s van Jan Banning die mensen op een waardige manier portretteren

EEN WOLKENKRABBER OP DE SAVANNE

TITEL: EEN WOLKENKRABBER OP DE SAVANNE

AUTEUR: KOERT LINDIJER

UITGEVER: ATLAS CONTACT

Wie een ”Een wolkenkrabber op de savanne” leest, krijgt inzicht in ontwikkelingen in enkele Afrikaanse landen De auteur Koert heeft als correspondent voor NRC en NOS jarenlang door Afrika gereisd en veel mensen gesproken Kenia, Ethiopië, Oeganda, Rwanda, Congo en Soedan komen uitgebreid langs Er is oog voor detail: de prachtige natuur en emoties van mensen zie je voor ogen. Tegelijk lees je over geopolitieke ontwikkelingen, conflicten tussen machthebbers en gruwelijke frontlinies. Het boek leest als ”recente geschiedenis”. Een inktzwarte pagina is de genocide in Rwanda, andere pagina’s getuigen van hoop, solidariteit en vriendelijk zonlicht. Lindijer beschrijft de ontwikkeling in Afrika vanaf de jaren 80, toen bijvoorbeeld Kenia een land was van boeren en nomaden, vrijwel zonder industrie. Dat beeld is inmiddels sterk gewijzigd met miljoenensteden, economische vooruitgang, mobiele telefoons, internet en consumptiegenot. Tegelijkertijd stuitte hij op grote schaal op uitbuiting: kinderen die werken onder levensbedreigende omstandigheden, gewapende bendes die de buurt terroriseren, hordes straatkinderen en kreupele bedelaars: „een lelijk litteken op het aangezicht van het oude sociale Afrika”

De keuze. Leven in vrijheid

TITEL: DE KEUZE. LEVEN IN VRIJHEID

AUTEUR: EDITH EGER

UITGEVER: LEV

Edith Eger is 16 als ze in 1944 naar Auschwitz wordt gedeporteerd. Ze verliest haar ouders die vergast worden. Edith moet dansen voor soldaten Ze doet het onverschrokken en is gericht op overleven. Samen met haar zusje overleeft ze het kamp. Deze oorlogsherinneringen lees je in ”De keuze”. Op indrukwekkende wijze brengt ze je terug naar de oorlog én deelt ze hoe ze jarenlang als psycholoog haar cliënten helpt om zich uit eigen gedachten te bevrijden en hoe iedereen uiteindelijk voor vrijheid kan kiezen „Als we afstand nemen van de verantwoordelijkheid voor onszelf, dan geven we ons vermogen om zingeving te creëren en te ontdekken op. Met andere woorden: dan geven we het leven op.”

Hoe kun je Gods stem verstaan?

TITEL: HOE KUN JE GODS STEM VERSTAAN?

AUTEUR: PETE GREIG

UITGEVER: KOK BOEKENCENTRUM

Een praktisch boek voor gewone mensen. In deze jachtige tijd is er weinig tijd voor stilte Alleen in stilte kan God tot ons spreken We zijn geschapen om een relatie met God te genieten. Dat kan alleen als je Zijn stem hoort. Als we Gods stem niet horen of verkeerd begrijpen, kan het verwarrend en pijnlijk zijn In dit boek staat Jezus’ gesprek met de Emmaüsgangers centraal, waar je als lezer aan gespiegeld wordt Pete is grondlegger van de wereldwijde gebedsbeweging 24-7 en voorganger in Groot-Brittannië. Door zijn kennis van de kerk door de eeuwen heen en wereldwijd ontstijgt hij de hokjescultuur. Pete schrijft op tijdloze wijze en zet je aan het denken

Mazzel tov en Minjan

TITEL: MAZZEL TOV EN MINJAN

AUTEUR: MARGOT VANDERSTRAETEN

UITGEVER: ATLAS CONTACT

”Mazzel tov” geeft een inkijkje in de orthodox-Joodse gemeenschap in Antwerpen De auteur maakt als buitenstaander (niet-gelovige studente en inwoner van Antwerpen) kennis met een chassidische familie Als werkstudente geeft zij bijles aan de kinderen van dit gezin Stukje bij beetje wint ze het vertrouwen van de kinderen wat uiteindelijk leidt tot vriendschappen voor het leven.

”Minjan” is het vervolg op ”Mazzel tov”. De auteur maakt kennis met andere leden van de Joodse gemeenschap in Antwerpen Ze voert gesprekken met hen, bouwt vriendschappen op en leert veel over de Joodse culinaire tradities Ook groeit bij haar het besef van de verschrikkelijke gebeurtenissen in de Tweede Wereldoorlog die ertoe leidden dat een hele generatie Joden opgroeide zonder grootouders. De verschillen tussen de beide leefwerelden zijn enorm en er is op veel punten veel onbegrip. Ondanks dat is er wederzijdse sympathie en respect „Ik geloof in de wetenschap In medicijnen (...) In de vruchten van de eenentwintigste eeuw Maar ik zou liegen als ik zou zeggen dat de gebeden van Leah en haar man, gebeden die al lang voor onze tijdrekening bestaan, mij onverschillig laten ”

Ontspannen & Genieten

Nieuw!

Koudekerkseweg 165 Middelburg www devlaschaard nl Volg ons op Telnr. 06-20328254 info@devlaschaard.nl

Voor het hele gezin

2e Paasdag geopend

Nog geen plannen voor 2e paasdag? Breng dan een bezoek aan Molen de Zwaluw. Een geschikt uitje voor jong en oud. Kinderen vermaken zich uitstekend in de grote speeltuin naast het terras, maar ook de bowlingbaan is favoriet bij onze gasten. 2e paasdag zijn wij geopend van 16 tot 21 uur Graag vooraf reserveren!

Molen de Zwaluw, Batterijenweg 19, Kesteren, molendezwaluw.nl

In maart vegen de reebokken de basthuid van hun gewei en kunnen ze eindelijk weer aansterken met het eerste voorjaarsgroen. De wintervacht maakt langzaam plaats voor de zomertooi. Ieder voorjaar is overal in de natuur te zien hoe het oude plaatsmaakt voor het nieuwe leven.

„JE WORDT HIER ZONDER PLICHTPLEGINGEN OPGENOMEN”

Pleegkind op Urk

Ze kwamen allebei uit een chaotische situatie en vonden op Urk rust en liefde. Robert Hofman is nu ouderling, Sherry-Ann Woord droomt van een huwelijk met een Urker jongen en het moederschap. “Ik geloof dat God het zo heeft bepaald dat ik in dit dorp terechtkwam.”

tekst: HUIB DE VRIES beeld: RENATE BLEIJENBERG - VAN LEEUWEN

De royale tussenwoning in Emmeloord is een toonbeeld van orde en huiselijkheid. Met zorg bereidt Robert Hofman (36) koffie in de open keuken. Nog altijd geniet hij van dit soort kleine dingen Voor anderen mogen ze vanzelfsprekend zijn, hij weet dat het anders kan.

Zijn vroege jeugd, in Apeldoorn, werd beheerst door armoe, onzekerheid en angst. Vanwege een alcoholistische moeder en een agressieve vader Twee keer werd het gezin uit huis gezet na het niet betalen van de huur „In mijn herinnering was mijn vader weinig thuis Mijn moeder lag het grootste deel van de dag laveloos op de bank. Met mijn oudere broer, Marco, trok ik langs afvalbakken om wat eten te regelen. Marco verzamelde ook lege flessen. Van het statiegeld kochten we patat of een frikadel bij een snackbar. Het was een chaotisch leven, maar we wisten niet beter ”

Na een kort verblijf bij oma in het Brabantse Oudenbosch verhuisde het gezin in 1991 naar Dronten

„Vraag me niet waarom we daarnaartoe zijn gegaan; er was in ieder geval een woning beschikbaar Aan de huiselijke situatie was niets veranderd. In december 1993 zijn we uit huis geplaatst, nadat we twee nachten bij de hoofdonderwijzer van onze school hadden geslapen. Die had al verschillende keren aan de bel getrokken bij Jeugdzorg ”

DISCIPLINE

De twee jongens werden opgevangen door de familie Flos in Lelystad. „Ik was zes, Marco negen Na het vertrek van de mensen van Jeugdzorg lieten onze pleegouders zien waar we gingen slapen In de kamer stond een opgemaakt bed en er lag speelgoed gereed. Dat hadden we nog nooit gehad, normaal bed-

dengoed evenmin Het gevoel dat het gaf, herinner ik me nog steeds. Zo chaotisch als het er bij ons thuis aan toeging, zo gestructureerd was het leven bij de familie Flos. Die discipline vond ik weldadig. Overdag gingen we met de taxi naar onze school in Dronten, daar wilden we graag blijven.”

Ondanks de luxe en rust miste hij aanvankelijk zijn ouders „Die waren met de noorderzon vertrokken. Achteraf bleken ze op een camping in Duitsland te zitten Gelukkig had ik Marco bij me.” Vanaf de zomer van 94 ging het tweetal geregeld een weekend logeren bij de familie Scheele op Urk, waar ze een definitieve plek zouden krijgen. „Om vast te wennen Daardoor verliep de overgang soepel.”

ONBEKENDE WERELD

Het echtpaar, dat geen eigen kinderen ontving, was halverwege de twintig toen de broertjes Hofman arriveerden. „Opnieuw kwamen we in een keurig gezin en kregen we een eigen slaapkamer Mijn pleegvader werkte in de gehandicaptenzorg, mijn pleegmoeder was onderwijzeres op een basisschool Van oorsprong waren ze geen van beiden Urker, dus thuis werd gewoon Nederlands gesproken Het Urkers heb ik op school geleerd.”

Bij het Urker volk voelde hij zich meteen thuis Op zondag ging hij met zijn pleegouders naar de Nederlands gereformeerde Jeruzalemkerk. „Die wereld was ons onbekend, maar ook daar werden we goed opgevangen. Net als de anderen ging ik naar catechisatie en de jeugdclub Als kind pas je je gemakkelijk aan Op Urk gaat bijna iedereen naar de kerk. Wat ik op school en in de kerk hoorde, nam ik voor waar aan ” Hij vindt het te „protserig” om zich een Urker te noemen, maar nergens

voelt hij zich beter thuis „Iedereen op Urk kent hem”, lacht echtgenote Jetty, communicatiemedewerker bij HG in Almere „Vooral omdat hij jarenlang in een bekende snackbar heeft gewerkt, als bijbaantje. En hij was superactief voor de Stichting Urk in Oorlogstijd ”

DISCUSSIES

Ook Sherry-Ann Hernandez Hernandez (17) –op Urk Sherry-Ann

Woord– voelt zich voluit Urker

Ondanks haar bloed van een Dominicaanse vader en een Antilliaanse moeder „Ik woon hier vanaf mijn tweede jaar; dit is mijn dorp en Urkers is mijn taal.”

Het hersteld hervormde echtpaar Woord had vier kinderen, van wie er één jong overleed, toen ze besloten pleegzorg te gaan verlenen. „Vóór mij kwamen er al twee zusjes uit een ander gezin. In totaal zijn we met zes meiden.”

Haar biologische vader was nooit in beeld; moeder zat geregeld in

detentie vanwege drugshandel Alle zes kinderen werden uit de ouderlijke macht ontzet en ondergebracht bij pleeggezinnen of in jeugdtehuizen. Een anderhalf jaar jongere zus kwam in een ander pleeggezin op Urk Sherry-Anns tweelingbroer zit in een jeugdtehuis in Almere. In die plaats wonen ook twee oudere broers, van wie er één getrouwd is „O ja, ik heb nog een broer in Equador. Dat is de jongste.”

„Voor mijkwamen er al twee zusjes uit een ander gezin”

De chaotische familiesituatie wordt gecompenseerd door de harmonie in het pleeggezin. „Ik heb nooit kunnen merken dat mijn pleegouders mij anders zien dan hun eigen kinderen. Ze zijn echt mijn vader en moeder Als jongste van het gezin kreeg ik zelfs extra veel aandacht. Ze moesten het op school niet wagen om me ”bruine” te noemen, dan kregen ze het met mijn moeder aan de stok. Met mijn vader heb ik altijd discussies, maar we kunnen niet zónder elkaar ”

TWEELINGBROER

Haar oudste zus ziet ze elke dag „Met haar heb ik een bijzondere band gekregen ” De biologische broers en zus ontmoette ze eens in de zes weken op het kantoor van Jeugdzorg in Lelystad. „M’n zusje op Urk zag ik natuurlijk vaker Intussen wonen de oudste broers op zichzelf. We hebben nog maar af en toe contact ”

Op 11-jarige leeftijd zag ze voor het eerst haar biologische moeder. „Dat was heel apart Ik vond het een rare vrouw, Nederlands sprak ze niet. Ze werd vertaald door mijn oudste broer Vanaf mijn veertiende jaar heb ik haar niet meer gezien. Ik heb er ook geen behoefte aan Het is een vrouw die komt en gaat; je kunt er niet op bouwen. Ze woont overal en nergens en doet wat ze zelf wil ”

Ook het contact met haar tweelingbroer verwaterde. Die volgt het spoor van zijn moeder en zit geregeld vast „Ik vind dat mijn oudste broer hem meer in de gaten moet houden; dat geeft dan weer woorden tussen ons Gelukkig is mijn zusje het altijd met me eens; dat scheelt. Soms denk ik: Sherry-Ann, laat alles los en besteed er geen tijd meer aan. Maar ja, het blijft wel je familie en je tweelingbroertje.”

LOYALITEIT

Robert en Marco Hofman kregen op Urk weer contact met hun biologische ouders. „Die woonden toen in Leusden”, vertelt Robert „Daar is nog een zusje geboren; Petra. Ook zij kwam naar de familie Scheele. Zo nu en dan zagen we onze ouders op het kantoor van Jeugd en Gezin; later werd het contact wat frequenter.”

Marco keerde op 18-jarige leeftijd naar zijn biologische ouders terug. „Op een manier die niet zo prettig was voor mijn pleegouders Hij vond hun huisregels te strak Mijn biologische ouders lieten mij daarna links liggen, waardoor het gevoel van loyaliteit steeds meer onder druk kwam te staan. Dat vond ik lastig. Ik voel me sterk aan mijn pleegouders verbonden, maar uiterlijk en in karakter ben ik anders dan zij. In de

nen, een geboren Urker. Tot die tijd was ze onbekend met pleegzorg en alles wat daarbij komt kijken. „Mijn schoonouders hadden destijds vijf pleegkinderen, blank en donker Ik vond het heel nobel. Je krijgt wildvreemden in huis, ook nog eens met een verleden ”

HYPOTHEEK

In 2016 traden ze in het huwelijk Het contact met de familie van Robert is intussen volledig verbroken. „Mijn zusje begon onze pleegouders zwart te maken”, licht Robert toe. „Dat vond ik niet kunnen. Mijn vader en mijn broer houden zelf de boot af Misschien heb ik wel té lang geprobeerd om het contact in stand te houden Dat lukt niet als het voortdurend van één kant komt Gelukkig heb ik het heel goed getroffen met mijn pleeggezin en mijn schoonfamilie ”

Zijn opleiding brengt hij in praktijk bij een handelsbedrijf in hygiëneapparatuur Binnen de kerkelijke gemeente, nog steeds de Jeruzalemkerk op Urk, is hij jeugdouderling. De meeste dagen is hij zich amper bewust een ex-pleegkind te zijn. Soms komt het ineens nadrukkelijk naar voren

loop der jaren kreeg ik daar minder last van, mede door de houding op Urk. Daar word ik gezien als één van Scheele.”

Het overlijden van zijn moeder, dertien jaar geleden, trok geen diepe sporen. „Ik had weer wat contact met mijn ouders, maar het bleef oppervlakkig Daar had ik me bij neergelegd. Ik was bezig met een hbo-opleiding facility management, had mijn bijbaantjes en veel sociale contacten, dus missen deed ik mijn moeder niet. Daarvoor zagen we elkaar te weinig en was de band te zwak.”

Het jaar daarop leerde hij Jetty ken-

„Bijvoorbeeld toen we dit huis wilden kopen”, zegt Jetty. „Daar heeft hij slapeloze nachten van gehad

„Wát als we de hypotheek niet kunnen betalen en uit huis worden gezet?” Terwijl het financieel gemakkelijk kon ”

OPGESPOORD

Vooral met bijzondere dagen, zoals de verjaardagen van hem en Jetty, voelt Robert de pijn van de verstoorde verhoudingen Daar staat tegenover dat hij goed contact kreeg met een aantal familieleden van zijn biologische ouders „Die had ik voorheen nooit gezien. Ik heb ze bewust opgespoord. Als je vragen

„Ik heb me altijdgerealiseerd dat mijn pleegouders me niks schuldig waren”

Bungalows, safaritenten, chalets, groepsaccommodatie of natuurlijk een staplaats

BETUWE UITJE

Hétadresalshetgaatom hetplannenvanjouwuitje indeBetuwe Verkende schitterenderegioopeen retroscooter,e-chopper, e-bikeofstep.Vissen, wandelenmetalpaca’s…Bij onskanhetallemaal

Gezellig in het mooie Vechtdal www.oldemeyer.nl of bel 0523-262805, Hardenberg - Rheeze

#CuraMareGeeft Zorg met hart en ziel

36 uur | HBO | Nieuw Rijsenburgh, Sommelsdijk

Teammanager Ouderenzorg

Ontdek wat CuraMare jou kan ge

uur Nieuw Rijsenbur h, dek wat geven!

hebt over je verleden, moet je ze tijdig stellen aan de mensen die nog antwoord kunnen geven. Het was niet altijd prettig om de waarheid te horen, maar je weet dan wel hoe het zit.”

Het paar uit Emmeloord kwam er niet toe om zelf pleegzorg te gaan verlenen. „Toen we verkering hadden, was ik het wel van plan”, bekent Jetty. „Later kwam de twijfel. Als pleegkinderen klein zijn, gaat het allemaal nog wel Bij het ouder worden komen de karakterverschillen steeds sterker naar voren. Dan merk je dat het niet je eigen kinderen zijn Als ze dan ook nog met kritiek vertrekken, heb je heel wat te verstouwen.”

ONDERDANIG

„Misschien was ik te onderdanig”, zegt Robert, „maar ik heb me altijd gerealiseerd dat mijn pleegouders me niks schuldig waren. Alles wat ik heb, is aan hen te danken En aan de Urker bevolking. Ik zou bijna zeggen: „Moet je naar pleegouders, kom naar Urk ” Daar word je zonder veel plichtplegingen in de gemeenschap opgenomen. Dat gun ik alle pleegkinderen Ze komen niet allemaal zo goed terecht als ik.”

Sherry-Ann volgt momenteel aan het Hoornbeeck College in Kampen de opleiding tot verpleegkundige. Met het ideaal een baan te vinden op de afdeling neonatologie van een ziekenhuis. „Ik houd van kinderen en zeker van baby’s ” Als ze wat verder denkt, ziet ze het plaatje voor zich van een Urker jongen met wie ze trouwt en kinderen krijgt Bij voorkeur in een huis op Urk. „Ik ken hier iedereen en voel me thuis in onze kerk. Toen ik zeven was, ben ik er gedoopt Ik geloof dat God het zo heeft bepaald dat ik in dit dorp terechtkwam. Ja, daar ben ik blij om ”

„Soms denk ik: laaSherry-Ann, t alles los en besteed er geen tijd meer aan”

De 7 zekerheden van

Persoonlijk

Ervaring (+20 jaar)

Complete levering

Groot assortiment

Uw persoonlijk adviseur: Eelke Keersemaker

WOORDZOEKER

VERVOLGWOORDZOEKER DEEL 2

Streep de 107 woorden uit de berijmde Psalmen 143 en 144 weg in het puzzelhok Maak van de elf letters die overblijven nog een woord uit een van de genoemde psalmversjes Bewaar dit woord Bij de vierde puzzel staan de inzendopdracht en de te winnen prijzen

„WIJ LOPEN ALTIJD VOOR DE KOETS MET DE KONING”

De Regimentsfanfare ‘Garde Grenadiers en Jagers’ verzorgt op 26 april voor Terdege

het Oranjeconcert. De fanfare wil verbinding leggen tussen burgers en militairen. ”Met een zesje zijn we niet tevreden.”

tekst: RIEKELT PASTERKAMP beeld: TINEKE VAN DER EEMS

Het planbord in de kamer van sergeantmajoor Willem-Jan

Visser op de Legerplaats Ermelo staat vol met repetities en afspraken „In 2022 gingen we richting de tweehonderd optredens.” Het grootste aantal evenementen komt voor rekening van Defensie, regering en Koninklijk Huis. Denk aan muziek bij commando-overdrachten, beëdigingen medaille-uitreikingen, ontvangst van hooggeplaats-

gaan door waar anderen stoppen.”

Defensie telt zes beroepsorkesten: de Marinierskapel der Koninklijke Marine (met Tamboers en Pijpers), de orkesten van de Koninklijke Luchtmacht en de Koninklijke Marechaussee, de Koninklijke Militaire Kapel Johan Willem

Friso, de Fanfare Bereden Wapens en de Regimentsfanfare

‘Garde Grenadiers en Jagers’

En dan is er ook nog een parttime fanfare van het Korps

dag 26 april voor Terdege in de Basiliek in Veenendaal het Oranjeconcert te verzorgen, werd dan ook met plezier aangenomen. „Ik zie er naar uit om duizend mensen vaderlandse liederen te horen zingen”, zegt Soepboer. „Soms zingen militairen weleens mee met een regimentslied, maar dit is anders.”

ten uit het buitenland en natuurlijk veteranendagen en Prinsjesdag. „Wij lopen altijd voor de koets met de koning”, zegt korporaal 1 Silva Soepboer niet zonder trots. „Onder het oog des konings ” Soepboer (37) en Visser (50) zijn twee van de 22 muzikanten van de Regimentsfanfare ‘Garde Grenadiers en Jagers’ (RF GGJ). Ze spelen beiden trompet „Al speel ik bij concerten altijd de flugelhorn”, zegt Visser. „Dat instrument klinkt veel romantischer ” De RF GGJ is opgericht in 2005 en is sinds 2020 gehuisvest op de Legerplaats Ermelo Het orkest vertegenwoordigt de tradities van het Garderegiment Grenadiers en Jagers, opgericht in 1829 Optredens in de openlucht gaan bijna altijd door. „In de stromende regen of zinderende hitte; wij

Nationale Reserve

Wie ze allemaal in actie wil zien, moet naar evenementen als de Nationale Veteranendag (laatste zaterdag van juni) of Prinsjesdag (dit jaar op 19 september) in Den Haag Ook de Nationale Taptoe, eind september in Ahoy Rotterdam, biedt een podium aan alle vaderlandse militaire orkesten.

TRADITIE

De RF GGJ is een compact orkest. „Relatief klein, vol energie en flexibel”, zegt Soepboer. „We zijn super gedreven en gemotiveerd. Met een zesje zijn we niet tevreden ” Doel van de fanfare is om een actieve bijdrage te leveren aan het versterken van de band tussen militairen en burgers, met oog voor behoud van traditie.

De uitnodiging om op woens-

De muzikanten van de RF GGJ zijn allemaal militair. Visser: „Je komt als muzikant bij Defensie binnen en het is een pre als je een conservatoriumopleiding hebt afgerond. Daarna volgt een medische en psychologische keuring, een sporttest en een antecedentenonderzoek. Vervolgens krijgt iedereen een verkorte militaire opleiding. Onze nieuwe dirigent Christian Ansink bijvoorbeeld is nu nog burger, maar na de keuringen en onderzoeken wordt hij militair ”

WAPEN

De muzikanten van de RF GGJ gaan niet op uitzending, maar „als de nood aan de man komt” weten ze wel een wapen vast te houden. „We staan ons mannetje. Al kunnen we beter blazen dan schieten”, glimlacht Visser. „Maar in tijden van oorlog heb je misschien iets meer aan een geweer dan aan een trompet ” Al was dat vroeger natuurlijk anders: tamboer en trompet hadden op kazernes en op het slagveld een tactische rol bij de verspreiding van orders en boodschappen Marsmuziek

„We zijn supergemotiveerd en niet tevreden met een zesje”

Repetitie Regimentsfanfare

‘Garde Grenadiers en Jagers’

hielp militairen vooruit tijdens lange marsen naar het slagveld Grote trommen en bekkens intimideerden de tegenstanders. Het bekende Signaal Taptoe is een trompetsignaal dat vroeger in kazernes werd gebruikt om het einde van de dag aan te kondigen. Tegenwoordig wordt het signaal in Nederland gebruikt bij herdenkingen en begrafenissen. Zo wordt het op 4 mei gespeeld voorafgaand aan de twee minuten stilte tijdens de Nationale Herdenking

GELUID

Soepboer prijst de veelzijdigheid van haar baan „Niet iedereen krijgt de gelegenheid om bijvoorbeeld in een vol voetbalstadion mooie muziek te maken. Hoe meer publiek, hoe leuker het is We zijn een klein orkest

Mensen verwachten niet dat we zoveel geluid kunnen produceren ” Er is ook nog een groot praktisch voordeel aan het spelen in een militair orkest „Je hoeft er ’s ochtends niet over na te denken wat je aantrekt.” Bij ceremoniële optredens draagt de RF GGJ het tenue van het Garderegiment Grenadiers Kenmerkend voor het ceremoniële tenue van de grenadiers is de berenmuts Ook hebben de muzikanten een concerttenue. Naast de ceremoniële diensten geeft de fanfare educatieve concerten. Tijdens deze voorstellingen wordt het werk van de landmacht en de militaire muziek uitgebeeld. Per schooljaar zijn er veertig tot vijftig voorstellingen Dit schooljaar heet de educatieve voorstelling ”De Missie: ver weg en toch dichtbij” „Het gaat

over een militair op missie en zijn gezin thuis. De jeugd die de voorstelling bijwoont is vaak muisstil. We willen twee dingen bij hen bereiken: herkenning en erkenning van militairen en veteranen.”

WILHELMUS

Voor het Oranjeconcert van Terdege trekken de leden van de regimentsfanfare zes repetities van ieder drie uur uit „We spelen tijdens het Oranjeconcert natuurlijk veel vaderlandse liederen zoals ”Merck toch hoe sterck”, ”Waar de blanke top der duinen”, ”Kom nu met zang” en ”Wilt heden nu treden” Ook staan onder meer de Arnhem-mars, Highland Cathedral en Monuments of the Netherlands op het programma. We sluiten uiteraard af met het Wilhelmus ”

Tegenwoordig wordt het signaal gebruikt bij herdenkingen zoals op 4 mei

WOENSDAG 26 APRIL 20.00 UUR

Beleef het Oranjeconcert mee!

Mis dit concert niet! Door middel van unieke beelden geluidsfragmenten nemen we bezoekers -tussen de verschillende muziekstukken door- mee naar de jaren 19401945. Natuurlijk maken we ook een sprong naar de actuele gebeurtenissen in Oekraïne.

Hoor een fragment van RADIO ORANJE uit de TWEEDE WERELDOORLOG, zing bekende VADERLANDSE LIEDEREN en psalmen en luister naar de indrukwekkende muziek van de Regimentsfanfare ”Garde Grenadiers en Jagers” . De musici spelen onder andere EIN FESTE BURG IST UNSER GOTT”

MUSICI: Regimentsfanfare ”Garde Grenadiers en Jagers”

SPREKER: Ds J Kommerie, legerpredikant

ORGANIST: Martin Zonnenberg

BEN JE ABONNEE VAN TERDEGE?

DAN ONTVANG JE € 5,00 KORTING OP HET TICKET VOOR VOLWASSENEN. KORTINGSCODE: ORANJE2023

Ga voor meer informatie (o a. het programma) of het bestellen van tickets naar terdege.nl/concert of scan de code.

Terdege-abonnees: € 12,50

Niet-abonnees: € 17,50

Kinderen t/m 14 jaar: € 6,00

TOEGANG IS INCL. KOFFIE/THEE EN EEN KOEK

Kauwgom

Bijna drie jaar geleden verloren we Jona. Een jaar geleden verloren we Sebas. De impact van beide verliezen is enorm, de ervaring in sommige opzichten verschillend en in sommige opzichten ongelooflijk overeenkomend. Met ieder verlies stortte het leven volledig in. Ik moest leren leven zonder hen en ineens leek alles moeilijker dan het ooit was.

Bij rouw komen heftige gevoelens, gedachten en emoties kijken

Mathilde Beverloo (26), moeder van Benjamin (2), verloor haar man Sebastian (31) en hun zoontje Jona (2).

Wat is er mis met mij? heb ik vaak gedacht Ik vergat bij het weggaan gewoon de voordeur dicht te doen Dan kwam ik na een uur of een paar uur met de auto terug en zag ik dat de deur nog op een kier stond Of ik vergat de sleutel uit mijn fiets te halen als ik ergens heen ging Het was zelfs zo dat als ik bij mijn broer kwam, hij standaard controleerde of ik mijn fiets wel op slot had gezet En als iemand iets tegen me verteld had, was ik het de volgende dag gerust vergeten, ik sloeg het gewoonweg niet op In het begin was dat het sterkst, maar nog steeds heb ik er last van Ik functioneer niet meer zoals voordat ik Jona en Sebas verloor. Cognitief werkt alles niet meer zoals voorheen Dat is best naar, zeker als er wel een taak als alleenstaande ouder te vervullen valt en een huishouden, eveneens alleen, te runnen is. Ik ben ervan overtuigd dat het een vorm van niet-aangeboren hersenletsel is Natuurlijk op een heel andere manier dan bij fysieke aantasting, maar emotionele en psychische schade wordt zwaar onderschat.

Behalve dat het naar is, blijkt het ook vrij normaal te zijn Vermoeidheid en concentratieproblemen zijn de meest voorkomende lichamelijke klachten bij mensen in rouw. Het verwerken van informatie vindt plaats in het werkgeheugen. ’s Nachts als we slapen wordt het werkgeheugen geleegd Bij rouw komen zulke heftige gevoelens, gedachten en emoties kijken, dat die blijven ‘plakken’ In een artikel vergelijkt een psycholoog dit met een stad na Koningsdag. Vegers gaan ’s nachts door de straten om de boel op te ruimen De volgende dag is de stad zo goed als schoon, maar één ding blijft plakken: kauwgom Dat krijg je niet zomaar weg – dat kost tijd. Jaren later zie je nog de afdrukken op straat. Zo is het ook met rouw. Met de tijd zal het beetje bij beetje beter gaan Maar weggaan doet het nooit

Goede Vrijdag

tekst: ELS FLORIJN beeld: UNSPLASH, MARTHE KOK-ROUKENS

VORIGE KEER: Ze zijn gaan zitten, zie ik vanuit het keukentje, de dominee op de stoel waar Thomas altijd zat, ouderling Joosse op de stoel van Rob Ik presenteer de cake Ik ben blij dat ik even bezig kan zijn. Als ik bezig ben, hoef ik niet te praten. En ik wil niet praten, al komen ze daar wel voor Natuurlijk Ze willen weten hoe het met me gaat.

Rob werd langer Hij speelde graag buiten Hij haalde geen geweldige cijfers op school, was traag Ik had daar geen last van, hij wel.Toen hij een keer met een niet al te goed rapport thuiskwam, huilde hij tegen mijn schort aan

„Maar je hebt je best toch gedaan?”zei ik. „Ik weet dat je goed je best hebt gedaan En de Heere kijkt niet naar diploma’s of hoge cijfers, maar of je doet wat je kunt.”

„Echt?”Hij boende zijn gezicht af met mijn schort

„Echt. Je hoeft er niet verdrietig om te zijn.”

„Maar ik dacht dat dominees altijd heel knap waren”, zei hij

„Dominees? Hoezo dominees?”

„Ik wil dominee worden”, zei hij, alsof het heel normaal was dat een kind van tien dat zei „Je wilt dominee worden?”

Hij knikte heftig „Ja Alleen ik dacht dat je daar heel goed voor moet kunnen leren”

„Waarom wil je dominee worden?”

Hij keek me aan met grote, ronde, blauwe ogen „Om iedereen over de Heere te vertellen natuurlijk!”

„Goed hoor”, zeg ik, ontwijkend „Hoe is het met uw vrouw? Knapt ze al wat op?”

„Het gaat goed met Martha”, zegt de ouderling „We zijn oud, allebei En ze heeft verdriet, dat slaat haar neer.”

Ik knik. Verdriet, ja, dat slaat je neer. Holt je uit Maakt je dagen inhoudsloos, maakt dat je moet zoeken naar wat je met je uren moet doen. Dagen heb ik hier aan de tafel gezeten, met mijn vinger alleen maar het patroon van het kleed nagetekend Dat patroon zat in mijn hoofd, in mijn hart, in mijn lijf, in mijn aderen Ik kon alleen maar aan dat patroon denken, want alles, alles waar ik verder aan dacht was verboden terrein. Ik bleef alleen maar binnen. Ik werd bloedeloos, lijkbleek De buurvrouw kwam iedere dag aan en hielp me met eten. De stem van ouderling Joosse breekt mijn gedachten Het is zo’n zachte stem, maar hij snijdt dwars door mijn beslommeringen.

„Maar hoe is het met u, na alles wat u hebt meegemaakt?”

Toen kwam de oorlog. Rob was zestien toen de

oorlog begon. Eerst merkten we er niet veel van, maar het eten werd schaarser Thomas ging soms de boeren af om roomboter en verse rauwe melk en eieren. Ik deed zo zuinig mogelijk en spaarde uit mijn eigen mond om Rob en Thomas genoeg eten te geven Rob werd lang en slungelig Hij werkte hard, hielp zijn vader, zat tot ’s avonds laat aan zijn schoolwerk, maar zijn cijfers bleven matig Zonder dat hij het zei, wist ik dat hij er verdriet van had Hij wilde nog steeds dominee worden Ook daar praatte hij niet meer over, maar ik wist dat dat verlangen er nog steeds was En toen hij achttien werd, was er ineens een meisje dat bij ons over de vloer ging komen, een klein, sprietig ding met een grote mond, en klare, open ogen voor de wereld om haar heen Ze zat hem op z’n kop, maar hij liet het zich gemoedelijk aanleunen Soms stak het me Dat ik minder belangrijk werd Maar ik hield me voor: misschien komen er ooit kleinkinderen, en dan zal ik oma zijn, dan heb ik weer een kleintje op schoot

En toen, zonder dat wij er iets aan konden doen, werd ergens ons lot voor ons beslist. Jonge mensen, die ons land lief hadden, laadden ’s nachts in overmoed hun wapens en verstopten zich bij de brug. Ze wisten dat er een auto met officieren aankwam De jonge mannen schoten De Duitsers schoten terug Een Duitse officier stierf Een jonge man die in het verzet zat, stierf ook.

Terwijl dat gebeurde, sliepen wij Niemand had er een idee van dat het ergste nog zou komen

Ik zeg niets. Hoe is het met me? Ik heb geen idee Ik zorg weer voor mezelf Ik maak de kruiswoordpuzzels in de krant. Ik heb het gevoel dat ik heel de dag in een nauwe, lage ruimte zit, met een plafond waar ik mijn hoofd tegen stoot, een plek waar ik weg wil. Maar ik kan niet weg. Vroeger leek de ruimte van mijn leven geen muren te hebben, nu lijkt alles gekrompen en besloten. Ik krijg niet genoeg adem. Ik krijg doorlopend niet genoeg adem Maar hoe kan ik dat zeggen?

Ik weet niet eens of ik dat wel wil zeggen. „U hebt nogal het nodige meegemaakt”, dringt de jonge dominee aan „Hoe bent u daar onder?”

O, man, houd je mond, denk ik, houd op, niet zo zuigen, niet genadeloos opnieuw al die pijn weer blootleggen Ik wil het er niet over hebben, ik voel me als gebroken glas,

dit leven is als scherpe messen onder mijn voeten.

Hij blijft aandringen „Voor u is het nu vaak erg eenzaam, nietwaar? Hebt u steun vanuit de buurt? En kunt u met al uw noden bij de Heere terecht? Is er iets waarin we u kunnen helpen?”

Ik kijk hem recht aan. De ruimte waar ik in zit lijkt kleiner dan ooit Ik kijk naar zijn jonge gezicht. Zijn gladde handen. Waarom hij wel dominee, waarom Rob niet? Geen waarom vragen, zeggen ze dan, vraag: waartoe? Ik heb het allebei naar God geschreeuwd: waarom en waartoe, en op geen van beide vragen kreeg ik antwoord Ik kan de harde woorden niet meer binnenhouden

„Ach man”, zeg ik recht in zijn jonge gezicht, „je bent nog zo jong, je hebt nog niks meegemaakt, wat weet jij er nu eigenlijk van?”

Die dag was de wereld grauw Ik keek ’s ochtends uit mijn raam De hemel zag eruit alsof die dichtgenaaid was, geen scheurtje in de grauwigheid te bekennen Ik weet alles van die dag nog, maar ik herinner het me op een vreemde manier, alsof ik op mezelf neerkijk. Ik zie mezelf nog naar buiten kijken Ik zie mezelf brood smeren Ik had ook nog twee eieren, die had ik gebakken voor op brood. Ik hoorde schreeuwen. Harde stemmen. Rob en Thomas zaten allebei aan tafel Rob las een boek,Thomas had zijn handen om zijn kom gevouwen, een kom surrogaatkoffie. We keken alle drie op Ze kwamen door de straat naar de huizen Woede in hun ogen. Geweerkolven, harde klappen op de voordeuren We werden naar buiten geduwd Overal huizen die brandden, de geur van rook over heel het dorp. De rook sloeg neer, golven van angst om ons heen Ik hield de arm van Rob vast, de hand van Thomas, maar we werden uit elkaar geduwd Ik vocht om bij hen te komen, schreeuwde „Rob! Thomas!”Rob wilde me niet loslaten, kreeg mijn hand weer te pakken, maar toen sloeg de soldaat hem, ik hoorde een smak, alsof iets teers door iets hards wordt geraakt, en toen moesten we loslaten

Ze keken allebei naar me om, voor ik werd weggeduwd en met de andere vrouwen in de kerk werd gebracht „Alles is goed, mama!”schreeuw-

de Rob nog, zijn hand tegen zijn gezicht en Thomas schreeuwde ook wat, maar dat kon ik niet meer verstaan Het was het laatste wat ik van hen zag In gedachten zie ik ze iedere dag wel honderd keer bij me vandaan lopen, de angst in hun ogen, hoor ik de geschreeuwde woorden: alles is goed, mama, en dan lijk ik de rook weer te ruiken, de geur van verderf. Als ik daaraan denk moet ik met mijn vinger de lijnen van het kleed volgen, om alles buiten te sluiten, om mezelf in te kapselen

Ik zie de onthutste, bezeerde blik in zijn ogen wel. Maar ik neem mijn woorden niet terug. Wat weet hij ervan? Mijn zoon had dominee moeten zijn Mijn kind Kan hij mij vertellen waarom het God goeddunkte om me mijn man en mijn zoon tegelijk af te nemen? Had ik dat zo nodig, die dagen dat mijn stem aan scherven was door het schreeuwen? Deze jonge dominee kan mij geen antwoord geven op die vragen Niet op de vraag waarom Hij mij een jongen gaf toen ik het niet meer verwachtte en niet waarom Hij hem weer wegnam, waarom Hij mijn zoon en mijn man wreed weg liet rukken. Niet waarom ik degene ben die hier avond aan avond naar het patroon op het kleed zit te staren en kruiswoordpuzzels maak en iedere keer denk dat ik toch zijn klompen weer hoor, dat zijn stem weer opklinkt in het kamertje, dat hij voor me zal staan, lachend, de geur van buitenlucht en wind in zijn haren.

Zes jonge mannen en een jonge vrouw werden doodgeschoten Een van die jonge mannen was Rob Zeshonderdnegenenvijftig mannen werden weggevoerd Een van hen was Thomas Er kwamen er maar achtenveertig terug. Ik wist het. Ik wist dat Thomas niet terug zou komen Maar hoop is taai

Soms denk ik: wat als ze zich hebben vergist? Wat als Thomas toch nog terugkomt? Maar de dagen zijn opnieuw verstreken en vergleden en toen het bericht kwam dat hij in Bergen-Belsen was overleden, was ik niet verbaasd Alles was dof Mijn dagen krompen tot mijn stoel en mijn tafel, het patroon van het tafelkleed en de buurvrouw die af en toe mijn hand vasthield

Vertel me, wat weet jij daarvan, jonge dominee? Hoe het is als alles je ontnomen wordt?

Hij zoekt naar woorden, hij weet niet wat hij moet zeggen. Een dikke, zware en suizende stilte daalt de kamer in, een vertroebeld zwijgen Dan gaat ouderling Joosse verzitten

Hij heeft zijn kromme handen op zijn knieën liggen. Werkhanden. Sterk en doorgroefd. Die handen konden niet voorkomen dat er van Joosses zeven zonen twee werden weggevoerd. Ze zijn allebei niet teruggekomen. Maar hij heeft er nog vijf over, denk ik, ik heb niets meer. Ik hoop niet dat hij gaat zeggen dat hij begrijpt hoe ik me voel. Dat hij weet hoe het is. Met mijn handen knijp ik mijn nette rok aan kreukels

Maar dat zegt hij niet. Hij kiest zijn woorden langzaam en zorgvuldig, legt ze voorzichtig en heel liefdevol neer in de diepe stilte van de kamer. „God had één Jongen

Joosse, „en Hij wilde Hem k voor mij ” Hij haalt diep ade

Hem verliezen voor jouw zo

mooie preken die ik van hem heb gehoord. Ik draai de lamp uit. De vlam siddert en sputtert. In het donker kleed ik mij uit En als ik in bed lig, komen de tranen opnieuw, warm en heftig. Ik lig nog lang wakker in het donker te staren, tot ik langzaam de nieuwe dag aan zie komen sluipen, en de kamer lichter gaat worden

Voor dit verhaal heb ik gebruikgemaakt van een bekende geschiedenis over ds. Kievit en ouderling Schuitemaker. Ik heb alleen heel zijdelings gebruikgemaakt van de feiten in deze geschiedenis, ook al zijn een paar zinnen daarop te herleiden. Ik wil met nadruk stellen dat het niet mijn intentie is om iets af te doen of toe te doen aan het originele verhaal. De p n”, zegt ouderling kwijt voor jou en em „En Hij wilde on en mijn zonen.”

De woorden slaan een gat in de krappe ruimte waar ik in verdriet spoelt over mij heen

n de wanden van zit Een golf van n, en dan huil ik. gehuild dat het in et huilen van een

Ik heb al zo lang niet meer g mijn eigen oren klinkt als he heel klein kind.

Door mijn tranen heen zie ik mijn raam Het is donker bu licht wit op tegen de nacht a gedachten loop ik de weg we hand, zie ik hoe hij wordt ge hij? Alles is goed, mama.

k het kruis van uiten, het kruis achter de ruiten. In eer, grijp ik Rob’s eslagen Wat zei

Hij zei niet: het is goed, hij z Alsof hij wist wat er ging ge goed, mama Het is opnieuw

Vrijdag. Ik kom om Uw wil t

zei de Zoon Alles is

Ik open de deur voor ze en laat ze gaan. De jonge dominee heeft nog een stamelend en hortend gebed gedaan als afsluiting, een gebed dat me liever was dan al de

zei: alles is goed. ebeuren Alles is w bijna Goede te doen, Vader, goed, Vader

personen die ik in dit verhaal beschrijf, zijn slechts ontsproten uit mijn fantasie en hebben niets met de originele geschiedenis van doen.

Raar maar waar. Een nieuw medicijn van 3,5 miljoen euro per behandeling blijkt een goedkope oplossing voor mensen met hemofilie B. Hoe zit dat?

tekst: BART VAN DEN DIKKENBERG

Apple beweert dat de gegevens die het bedrijf verzamelt over het gebruik van zijn producten, niet worden gebruikt om klanten te identificeren Maar dat blijkt niet waar te zijn. Een rapport van softwarebedrijf Mysk toonde onlangs aan dat iedere klant een permanent ID-nummer heeft „gekoppeld aan de volledige naam, geboortedatum, het telefoonnummer, e-mailadres en meer ” Zelfs wanneer die klant tracking heeft uitgeschakeld. Dat is in tegenspraak met de plechtige privacybeloften van het bedrijf.

DE VONDST VAN ZIJN LEVEN

Peter Williams, directeur van Tyndale House, een onderzoeksinstituut voor Bijbelwetenschap in Cambridge, deed onlangs de vondst van zijn leven. Terwijl hij een Egyptisch Bijbelmanuscript op perkament bestudeerde, stuitte hij op iets bijzonders Verborgen onder de Bijbeltekst ontdekte de onderzoeker een deel van de lang verloren gewaande

sterrencatalogus van de astronoom Hipparchus (190-120 v Chr ) „De coördinaten lijken de verloren coördinaten te zijn van de grote Griekse astronoom Hipparchus Het zijn de vroegste stercoördinaten die bewaard zijn gebleven in welk manuscript dan ook ” Het leidde tot een artikel in het wetenschappelijke tijdschrift

Nature

Wie gezondbezig wil zijn, moet eens wat vaker achteruitlopen

Beeldje hout en gips van

Geboren in 1341 voor Christus, vermoede ijk de zoon van farao Achnaton en Achnatons zuster

Wordt in 1333 v Chr op negenjarige leeft jd koning

Trouwt met zijn halfzuster zus Ankhesenamun

Overlijdt in 1323 v Chr op 19- arige eeftijd mogelijk aan malar a en degenerat eve botziekte

In november 1922, na jaren zoeken, stuit de Britse archeoloog Howard Carter op een begraven trap tijdens zijn werk in de Vallei der Koningen in Egypte en graaft de toegang tot het 3000 jaar oude graf van Toetanchamon op In de maanden die volgen worden duizenden artefacten van onschatbare waarde teruggevonden in een van de grootste vondsten in de geschiedenis van de archeologie

Het enige graf uit het faraon sche Nieuwe Kon nkrijk (1550 BC-1069 BC) dat bijna intact is gevonden

Bewijs van oude, alleen k e ne inbraken, waarschi n ijk snel na de begrafenis Schatten geven een un ek nz cht n begrafen sr tuelen en vaardigheid van ambachts ieden

Annex Voorportaal

Bevat huishoudelijke artike en voor de re s van de koning naar het h ernamaals

Volgestopt met meer dan 2 000 artefacten

Grafkisten

Gemummificeerde resten bewaard in een serie van dr e uitvoerig vers erde doodskisten

Buitenste kist

Gemaakt van vergu d hout

Middelste kist

Verguld hout ngelegd met rood en turkoois glas en blauw aardewerk

Binnenste kist 110kg mass ef goud

Gemummificeerd l chaam van Kon ng Toet

Dodenmasker

Puur gouden “dodenmasker” van jongenskoning, inge egd met lap s, obsidiaan en kwarts nu con sch symbool van Oude Egypte

Grafkamer En ge kamer met muurschi der ngen die begrafenis en aankomst in de onderwere d tonen

4

25 nov: Pu n dat toegang tot eerste verzegelde deur blokkeert, verwijderd, en gang onthuld

26 nov: Carter gluurt door het gat in de tweede verzegelde deur voor de eerste blik in de tombe Hij ziet “prachtige dingen

Sandalen n de tombe gevonden

17 feb 1923: De grafkamer wordt einde ijk geopend voor genode gasten Buitenste schrijn d e de ruimte vult is te zien

Fotograaf Harry Burton's 1924 herschepping van het moment dat Carter (knielend) ngen eur Arthur Callender en assistent voor het eerst de sarcofaag door geopende deuren zien

28 okt 1925: Na drie aar opgraving opent Carter de laatste van de drie doodskisten van de kon ng om het gouden masker te onthu len, voor het eerst in

3250 aar te zien

Koning Toet opkomend u t een otusbloem, gevonden in de tombe 2meter

Het zou Carter 10 jaar kosten om alle 5 398 voorwerpen van de begrafenis waaronder tronen boogschuttersbogen trompetten voedsel w jn en vers ondergoed, te catalog seren

Recente analyse suggereert dat Toets do k een ijzeren lemmet heeft gemaakt van meteoriet

Beeld van de god Anubis

Canopische schrijn

Koninklijke sarcofaag Gesneden uit één blok rode kwartsiet en omr ngd door vier vergulde houten heiligdommen

Schatkamer

In Canopische schrijn zit k st met vier kruiken, die interne organen - longen, maag, darmen en ever - bevatten, elk bedekt met albasten afbee d ng van Toetanchamon

Honderd jaar na de eerste vondst blijft Toetanchamon mensen boeien. Een museum in het Egyptische Caïro exposeert sinds afgelopen najaar alle 5000 voorwerpen van de farao.

H De Amerikaanse voedsel- en warenautoriteit FDA heeft onlangs een medicijn goedgekeurd tegen een zeldzame bloedstollingsziekte Dat is op zich niet zo bijzonder. Maar in dit geval hangt er een fors prijskaartje aan Een behandeling kost per dosis 3,5 miljoen euro En daarmee is dit het duurste medicijn ter wereld Het geneesmiddel Hemgenix is een gentherapiebehandeling voor hemofilie B, een zeldzame, erfelijke, levenlange ziekte die verminderde stolling van het bloed veroorzaakt De ernstigste symptomen zijn spontane bloedingen die moeilijk te stoppen zijn Toch is het middel kosteneffectief, omdat elke patiënt met hemofilie B anders zo’n 20 miljoen euro kwijt is gedurende zijn hele leven

Het klinkt gek, maar achteruitlopen is goed voor je. Achteruitlopen kun je niet op de automatische piloot; kortom, het is een uitdaging voor de hersenen En de gezondheid vaart er wel bij. Het blijkt goed voor de lijn. Mensen met chronische lage rugpijn ervaren minder klachten Na een beroerte revalideren mensen sneller door geregeld achteruit te lopen

nov 1922: Drie dagen in laatste door Lord Carnarvon gef nancierde se zoen vindt Carter een trap u tgehakt in kalkstenen bodem

„De kinderen hebben te maken met veel agressie en problemen”

Gloria geeft Colombiaanse kinderen door onderwijs een betere toekomst.

Betere toekomst

WIE: Gloria Lezama, Colombia

WAT: directeur van de God is Love-school in Lucero Alto, Bogota

„Ik werk nu 24 jaar voor deze school, voor zowel het basisonderwijs als het voortgezet onderwijs Ik ben daarnaast ook onderwijscoördinator geweest en betrokken bij de uitbreiding van de school Zeven jaar geleden werd ik directeur

Ik kom uit een heel arme familie en toen ik klein was, droomde ik ervan veel geld te gaan verdienen om mijn familie te helpen Daarom koos ik voor een studie systems engineering. Maar dat lag mij niet Ik haalde mijn vreugde uit onderwijs geven op de zondagsschool En dus ben ik lerares geworden, ook al was er eigenlijk geen geld voor die studie Ik zie kinderen als kleine bloemen Die moet je beschermen en verzorgen En met elk stukje zorg worden de bloemen mooier Het is zo bemoedigend om te zien dat kleine kinderen die de school binnenkomen uiteindelijk verantwoordelijke volwassenen worden Dat maakt me heel gelukkig

Onze kinderen komen uit heel verschillende gezinnen In de meeste gezinnen zijn er problemen Er is vaak sprake van armoede, verslaving, verwaarlozing en huiselijk geweld Kinderen krijgen te maken met seksueel misbruik, fysieke mishandeling, verlating. Leerlingen die opgroeien met twee ouders zijn in de minderheid De meesten wonen alleen bij hun moeder of vader, bij een oma of tante. Al die problemen maken de leerlingen soms agressief

Er is ook veel geweld op straat Straatjongeren gebruiken kinderen om drugs te verkopen en schakelen hen in bij gevechten

Toch kunnen we als school veel betekenen Zo zijn er jaren geleden twee kinderen bij

ons gekomen uit een heel moeilijk gezin De vader mishandelde hen Geld om eten te kopen was er niet Hier op school gaven we hen schoolspullen, een uniform en soms boodschappen Niet zo lang geleden heeft de moeder de vader aangegeven Daarop heeft hij hun in de steek gelaten. Omdat de moeder werkt, zijn de kinderen overdag veel op straat Ze komen vaak zonder ontbijt en lunch op school. Wij geven hen financiële hulp en psychologische ondersteuning

We proberen hen te leren dat God vol liefde en genade is, ondanks dat ze in een moeilijke omgeving wonen en veel moeten lijden Ook proberen we hen te beschermen tegen bemoeienis met bendes. Het belangrijkste wat we als school kunnen doen, is van onze leerlingen houden We wijzen hen op Jezus en de hoop die in Hem is. Hij is de Weg, de Waarheid en het Leven Hij leidt en beschermt in moeilijke en bange tijden en wil voorzien in de noden van deze kinderen. We willen als school een veilige plek vormen, waar de kinderen beschermd en beschut worden De leerlingen zelf vinden het onderwijs ook heel belangrijk. Ondanks hun vele problemen en moeilijkheden leren ze graag Zelfs hun families begrijpen het belang ervan, en doen daarom hun best de kinderen naar school te laten gaan Het onderwijs dat ze bij ons krijgen, kan hun leven veranderen We zien dat bij oud-leerlingen. De meesten hebben goed werk, zijn niet agressief, houden van hun kinderen en leren hen over God Dat laatste vind ik het belangrijkste: dat onze leerlingen de school verlaten met liefde voor God Ik hoop dat daardoor ook onze buurt veiliger wordt Dat de hele buurt zal zien dat God de sleutel is tot onze toekomst ”

Brood voor armen

WIE: Ebe Bruinsma (61) uit Dordrecht

WAT: Oprichter Dagelijks Brood Dordrecht

„Dagelijks Brood is een organisatie die in Dordrecht wekelijks 120 gezinnen bezoekt met een pakket voedsel. Dat zijn gezinnen die niet in aanmerking komen voor de voedselbank, maar het financieel wel krap hebben. Het eten dat in deze pakketten zit, wordt gedoneerd door een christelijke supermarktondernemer in de stad Het idee voor de stichting ontstond een jaar of twintig geleden Ik was toen betrokken bij Dabar, het evangelisatiewerk van de HGJB, op een camping hier in de buurt De ondernemer van de Plus stelde voor dat ik wat eten zou meenemen voor de vrijwilligers Het ging om voedsel dat de uiterste houdbaarheidsdatum naderde en dat anders in de container terecht zou komen Taart bijvoorbeeld, en broodjes „Ik geef het liever aan jullie dan dat ik het in de prullenbak gooi”, zei hij

Toen het evangelisatiewerk voorbij was en de scholen weer begonnen, hoorden we van een gezin dat krap bij kas zat vanwege ziekte van de man Ik zei: „Ik ga de Plus bellen en vragen of ik het eten wat overblijft bij hen mag bezorgen ” Daarna hoorden we via het Leger des Heils, kerkgemeenschappen en Stichting Evangelisatie

van steeds meer mensen in nood Binnen een week had ik twaalf adressen waar ik eten kon brengen.

Een tijdlang heb ik dat werk in mijn eentje gedaan Tot ik na acht jaar hulp kreeg van

een vriend die de boel administratief op orde heeft gebracht

Dat was nodig ook Ik ben administratief niet zo sterk En er veranderde telkens best veel Dan gingen er weer adressen af of kwamen erbij Het ene gezin had babyvoeding nodig, het andere at geen varkensvlees

Die jongen heeft me ontiegelijk goed geholpen. Met hem erbij werd het initiatief een complete werkgroep Inmiddels is Dagelijks Brood onderdeel van Missie Dordt en heeft de organisatie dertig vrijwilligers. De kern van ons werk is: God opent deuren Wij mogen organiseren, plannen en beschikbaar zijn, maar God heeft ervoor gezorgd dat dit werk op ons pad kwam Persoonlijk word ik ook gemotiveerd door de wetenschap dat er in Nederland bizar grote hoeveelheden eten weggegooid worden Nu komen die overschotten toch op een goede plek. De ene supermarkt doet dat via de voedselbank, de Plus in Dordrecht doet dat via ons De eigenaar is geen ondernemer die zuinig is als het daarop aankomt Soms krijgen we ook overschotten van de Voedselbank Vorige week hadden we nog een hele vracht stroopwafels Een andere keer is het chips of koek Pakken wc-papier met een scheurtje in het plastic. Of appelstroop met een fout in het etiket

Ik vind het werk na twintig jaar nog steeds fantastisch mooi Elke avond rijden vrijwilligers langs de deuren om zo’n tien tot vijftien gezinnen blij te maken met een doos met eten Wat is er mooier dan dat?”

„Vorige week hadden we veel stroopwafels. Soms is het chips of koek”

Ebe Bruinsma verdeelt voedselpaketten onder Dordrechters.

Sephora vangt wezen en straatkinderen op in Tsjaad.

„Er waren dagen dat we niets anders hadden dan gekookt water met zout”

Liefde voor wezen

WIE: Sephora Nadjimbaidje uit

Tsjaad

WAT: Oprichter Foundation Dieu Benit (God zegent)

„De omstandigheden in Tsjaad zijn moeilijk Veel mensen leven in ellendige omstandigheden De armoede is soms zo groot dat ouders niet voor hun kinderen kunnen zorgen

Toen ik zo’n 13 jaar geleden de kinderen op straat zag dwalen, besloot ik me voor hen in te zetten Samen met mijn familie huurde ik een huis om de eerste 23 kinderen op te vangen Daarna volgden er nog veel meer Sinds 2011 hebben meer dan 700 (wees)kinderen een opleiding gevolgd via FDB Ze leren bij ons elkaar te respecteren en hun talenten te ontwikkelen Bovenal wijst ons onderwijs hen op het wonder van Jezus Christus als persoonlijke Verlosser

Ik werk veel met kinderen die wees zijn geworden Ik weet hoe rouw voelt Mijn eigen vader overleed in de oorlog in 1979 Mijn moeder probeerde daarna geld te verdienen door handel op de markt, maar er waren dagen dat ze niets verkocht en dan kon ze ons niets anders voorzetten dan gekookt water met zout. Ze was een gelovige vrouw Aan het einde van de dag las zij vaak Mattheüs 6 met ons: „Zijt niet bezorgd voor uw leven, wat gij eten, en wat gij drinken zult; ( ) is het leven niet meer dan het voedsel, en het lichaam dan de kleding?”

Of ze las uit 1 Kronieken 28: Indien gij Hem zoekt, Hij zal van u gevonden worden; maar indien gij Hem verlaat, Hij zal u tot in eeuwigheid verstoten.” Dat maakte veel

indruk op me

Mijn broers en zussen en ik

konden niet meer naar school

Samen met mijn zussen verkocht ik donuts langs de straat, soms tot ’s avonds laat Dat bracht wat geld op, maar het was heel gevaarlijk In die periode op straat heb ik geleden onder discriminatie en onmenselijkheid Ik kan wel zeggen dat ik een moeilijke jeugd heb gehad. Het harde werken leverde me uiteindelijk wel iets goeds op: na drie jaar kon ik terug naar school Door alle ervaringen in mijn jeugd wilde ik zelf iets betekenen voor kansarme kinderen Met ons werk voor FDB kunnen we kinderen zicht geven op een toekomst en de liefde van Christus delen Die hebben ze zó hard nodig Het is vaak moeilijk werk, want we werken in een omgeving met vooral moslims Zij willen niet dat wij daar zijn en hun kinderen beïnvloeden. Ik had nooit verwacht opgepakt te worden en in de cel te belanden, maar dat is wel gebeurd Achter een hoge muur met prikkeldraad, omringd door soldaten, heb ik de Heere in gebed gezocht De volgende dag werd ik bevrijd Er waren moslimvrouwen in mijn cel, die aan me vroegen Wie mijn God is Tot op de dag van vandaag kom ik geregeld in de gevangenis om, waar mogelijk, over God te vertellen en wat eten of zeep te brengen Kinderen hebben een belangrijke rol in de opbouw van een land Als ze in hun eigen omgeving een verandering op gang kunnen brengen, kunnen ze dat later ook op grotere schaal En door het Woord van God kunnen ze geestelijke vervulling vinden ”

BEDANKT VOOR UW STEM!

Wilt u ons blijven steunen? Word lid

De ChristenUnie is een politieke partij die, gedreven door het geloof in Gods liefde voor mensen, verantwoordelijkheid neemt voor het bestuur in ons land.

Daar hebben we uw steun bij nodig. Onze 25.000 leden maken het mogelijk dat onze politici ondersteuning krijgen in hun werk, dat we een nieuwe generatie

op kunnen leiden en dat we hoopvolle campagnes kunnen voeren.

We maken vol overtuiging werk van onze christelijk-sociale idealen. Doet u mee met #teamCU?

Word dan nu lid voor 5 euro per maand Meld je aan via christenunie.nl/welkom.

Je organen zijn van levensbelang. Functioneert een orgaan minder goed, dan kan het moment komen dat orgaantransplantatie nodig is. Het vinden van een geschikte donor is dan van levensbelang. Sinds 2020 wordt iedere inwoner van Nederland automatisch in het donorregister opgenomen als je zelf geen andere keuze doorgeeft. Hoe kun je hierop je visie vormen vanuit de Bijbel?

GASTSPREKER: Astrid Bokhorst, verbonden aan de NPV PRESENTATOR: Henrieke Hoogendijk

Vragen die langskomen zijn: Welke richtingwijzers geeft Gods Woord bij dit thema? Hoe verloopt een stervensproces en wat betekent de term “hersendood” hierbij? En heeft je keuze om wel of geen donor te zijn gevolgen voor een situatie waarin je zelf een donororgaan nodig hebt?

DE WEBINAR IS GRATIS MEE TE KIJKEN! MELD JE WEL AAN VIA LIVE@TERDEGE.NL

Janine verkoopt eerlijke kleding

Ze had een goede baan, maar gaf die op om eerlijke kleding te produceren. Janine Hoekman

(31) uit Utrecht richtte samen met haar man Antonie Kamerik het kledinglabel Common & Sense

op. ”Het is enorm veel werk, maar langzaam worden we nu een stabiele onderneming.”

tekst: JACOMIJN ARIAKHAH beeld: RENATE BLEIJENBERG-VAN LEEUWEN

In hartje Utrecht, te midden van allerlei kledingwinkels die hun laatste maartkoopjes proberen te slijten, zit GreenUp. Een onderneming die zich volledig richt op duurzame en eerlijke initiatieven In de kelder van dit gebouw zijn Janine en haar collega’s neergestreken. Ze hebben er hun kantoor en verkopen er een deel van de door hen geproduceerde kleding. Kleurige maxijurken bijvoorbeeld, en comfortabele truien. Casual mannenkleding, maar ook gebloemde shirtjes en roze rokjes van wol Kleding bedoeld voor mannen en vrouwen tussen de 25 en de 40, zegt Janine. „Ik draag veel van onze kleren zelf ook Je zult mij niet in een grote retailketen vinden, sinds ik weet wat er allemaal misgaat in de kledingindustrie.”

De van oorsprong Zeeuwse onderneemster werkte jarenlang als projectleider IT- en dataprojecten voor openbaar vervoersbedrijven Maar altijd bleef het kriebelen. „Ik ben op mijn 16e in Ethiopië geweest waar ik me verdiepte in het effect van microkredieten voor kleine ondernemers. Daar is mijn droom ontstaan om iets te doen met duurzaamheid en eerlijke handel.”

Wat precies wist ze lange tijd niet. Ter voorbereiding op een toekomst in de fairtrade industrie gaat ze aan het hbo de internationale landbouwopleiding ”rural development and innovation” doen, de enige opleiding die toen iets met eerlijke handel deed „Al ging mijn hart niet sneller kloppen van maïs, bonen en cacao.”

Pas als ze al in de openbaar vervoerssector aan het werk is, wordt ze aan het denken gezet over de kledingindustrie. „Ik vind kleding een ontzettend leuk product Maar ik realiseerde me door alles wat ik las en hoorde dat het een bizarre industrie is Ik wilde hierin graag verschil maken. Zo viel alles samen.”

Ze koopt sinds haar studententijd al zo veel mogelijk fairtrade kle-

ding. Maar het aanbod viel tegen. „Het was toen nog heel basic en met veel geitenwollensokkenproducten die ook nog behoorlijk duur waren. Daarom had ik het idee om een vrouwelijke stijl te ontwikkelen tegen een betaalbaardere prijs ” Ze legt zichzelf een uitdaging op: 150 zelfontworpen jurkjes op een eerlijke manier produceren en verkopen voor 50 euro. „Omdat het een challenge was, mocht er van alles misgaan Er zaten maar weinig risico’s aan. Er ging dus ook van alles mis. Ik kwam in aanraking met een schimmig bedrijf in India, werd op het verkeerde been gezet door een ondernemer in China en toen ik op

bij het maken van de stoffen. In India hebben sommige rivieren elk seizoen een andere tint, afhankelijk van de modekleuren. Veel chemische troep die bij het maken van de stoffen over is, wordt daar gewoon in de natuur gedumpt.”

De jurkjes komen er uiteindelijk en worden allemaal verkocht „Op gunfactor, dankzij familie en vrienden. Mijn omgeving vond het leuk wat ik deed Ik kwam laatst weer iemand tegen die het jurkje droeg Dat vind ik zo leuk. Ik ben dankbaar voor die eerste klanten, die mij steunden toen ik nog niet eens een officieel bedrijf had.”

De challenge smaakt naar meer.

bezoek ging bij een kledingfabriek in Italië, ontdekte ik dat die vrijwel alleen illegale Chinese werknemers had, die ook in de fabriek woonden. Ze sliepen op een matrasje, waar een gasbrandertje naast stond om eten op te koken Toen ik er kritische vragen over stelde, sprak ineens niemand meer Engels Ik leerde daardoor dat je echt op de fabrieksvloer moet komen om te zien hoe het eraan toe gaat. Anders is de regie snel zoek ”

SCHIMMIG

Uiteindelijk ontmoet ze een Nederlandse ondernemer die eigenaar is van een kledingfabriek in Turkije Omdat het contact met deze man goed voelt, besluit ze haar jurkjes in deze fabriek te laten produceren Eerlijk gemaakt, dat weet ze zeker. „Alleen waren de stoffen die ik gebruikt had minder duurzaam, bleek achteraf Ik was zo gefocust op een eerlijk proces, dat ik er niet voldoende bij stilgestaan had dat er ook nog van alles mis kan gaan

Ze besluit verder te gaan met het ontwerpen van duurzame mode en richt samen met haar man Antonie het merk Common & Sense op. Een tijdje ontwerpt ze kleding naast haar baan Maar dat wordt te druk Dus zegt ze in 2020 haar werk op. Hun spaargeld stoppen ze in het opzetten van de onderneming

BALANS

Inmiddels zijn Janine en Antonie twee jaar verder. Cruciale jaren, zegt ze. „De eerste drie jaar heb je nodig om te ontdekken of je concept levensvatbaar is. We moeten nu alleen nog een beetje groeien om stabieler te worden ”

Het team is uitgebreid met twee medewerkers klantsupport en een modeontwerpster Janine en haar collega-ontwerpster zijn vrijwel doorlopend bezig met het samenstellen van nieuwe kledingstukken. De productie loopt namelijk het hele jaar door, in kleine hoeveelheden. Want aan fast fashion (kleding die zo goedkoop en snel mogelijk in de

„Ik wil bijdragen aan meer rechtvaardigheid in de wereld”

winkel ligt, red ) doen ze niet Ze werken nu ook met vaste kledingfabrieken. Die staan niet in Turkije, maar in Portugal „Portugal is een van de weinige Europese landen die nog een complete kledingindustrie heeft Op een gegeven moment hebben Antonie en ik ons daarom twee maanden in Portugal gevestigd om te netwerken en contacten op te bouwen Inmiddels liggen de eerste made-in-Portugalkledingstukken klaar.”

In april worden waarschijnlijk de nieuwste items geleverd. Daar kan ze erg naar uitzien. „We hebben hard gewerkt aan de ontwerpen en hebben voor het eerst ook onze eigen stof laten maken.”

Hoe ze dat doet, kleding ontwerpen terwijl ze daar geen opleiding heeft gevolgd? „Ik ben creatief, kan naaien en al doende leer je Bij de eerste productie werkte ik samen met de patronenmaker van de fabriek. Nu doen we dat nog steeds, al hebben we inmiddels dus ook een modeontwerpster in dienst.”

CREPEREN

Het is veel werk, het runnen van een eigen onderneming Met een lach: „Als ik bij de start had geweten wat ik nu wist, was ik er niet aan begonnen Er gaan zo veel uren in zitten De eerste jaren heb ik voor niets gewerkt.”

Toch blijft ze gemotiveerd. Vooral omdat ze weet dat ze echt verschil kan maken. „Er is zo veel mis in de kledingindustrie. Dat heeft een enorme impact op de levens van veel

mensen Moet een kledingstuk hier goedkoop in de winkel liggen, dan kan het bijna niet anders dan dat de fabriek haar werknemers vrijwel niets betaalt Voor een simpel shirt moet katoen worden geplukt, gewassen en gebleekt Er moeten garen gesponnen worden, waarna die wordt geweven tot stof. De stof moet vervolgens worden geverfd of bedrukt en volgens een bepaald patroon worden genaaid. Daarna wordt het shirt gewassen, gestreken en ingepakt Dan kan het toch niet voor een paar euro hier in de winkel liggen? Hoeveel mensen moeten daarvoor creperen?”

Wat haar ook frustreert is het gebrek aan respect voor al die mannen en vrouwen die elke dag achter hun naaimachines zitten. „Hoe langer ik in deze wereld zit, hoe erger ik het vind dat kleding als wegwerpproduct wordt behandeld. Het maken van kleding is geen robotwerk, maar handwerk Kleding moet weer iets worden wat we met aandacht kopen Het is zo zinloos om iets moois waar zo veel werk in zit zo te grabbel te gooien Dat motiveert me om mooie, duurzame kleding te maken. Ik zie het als mijn taak om bij te dragen aan meer rechtvaardigheid in de wereld.”

TWIST

Haar eigen bedrijf groeit inmiddels gestaag Waar ze het meest van houdt? Van de contacten met de klanten, zegt ze zonder twijfel. „Die maken je bedrijf.”

Ze is net terug van een werkbezoek

in Portugal en Polen, waar ze fabrieken en naaiateliers bezocht. Ook daar kan ze erg van genieten. Zoals die fabrikant in Portugal, die altijd zo serieus probeert over te komen maar het niet kan laten om met allerlei grappen te strooien Of neem dat naaiatelier in Polen, waar ze per ongeluk op stuitten. De naaisters hebben er allemaal een enorme passie voor hun werk

En dan het kleding maken. „Dat is een heel leuk, creatief proces. Vaak werken we met thema’s Binnenkort komt onze kleding uit met als thema ”wedding guest”. Klassieke pasvormen met een leuke twist ” En voor een breed publiek, want haar klanten komen uit alle lagen van de maatschappij

Of ze haar eigen kleding vaak draagt? „Sommige stukken heel vaak Daar woon ik bijna in Maar af en toe neem ik ook een pauze van mijn eigen kleding. Want anders ben ik tijdens het dragen voortdurend bezig met hoe het zit en waar ik het nog kan verbeteren. Ik ben een beetje een controlfreak ”

Haar kleding wordt nu voornamelijk online verkocht. Komen er in de toekomst traditionele verkooppunten bij? Janine heeft haar aarzelingen. „Ik heb het nog niet helemaal uitgedacht, maar ik geloof niet meer zo in het huidige retailsysteem

Juist het gebrek aan verkooppunten maakt dat onze producten redelijk betaalbaar zijn En het valt bij ons alles mee wat er retour komt. Wat dat betreft heb ik een gouden klantenkring ”

CHRISTELIJKE RIVIERCRUISES

Zomer 2023

Gegarandeerd vertrek

Met het luxe MS Dutch Grace****

Volpension

Goed Idee Reizen reisbegeleiding

Reizen in vertrouwde sfeer

Vertrek D V 6 mei 8-daagse cruise Rijn & Moezel vanaf € 899 p.p.

Vertrek D V 4 september 6-daagse cruise Rijn & Moezel vanaf € 749 p.p.

Vertrek D.V. 30 september 8-daagse cruise IJsselmeer & Texel vanaf € 899 p.p.

Voor informatie en boekingen kijk op www.tui.nl/goed-idee-reizen, neem contact op met één van onze Goed idee reisspecialisten via 088 088 58 08 of informeer bij uw reisadviseur

Die avond, 21 februari 2002, zou ik preken over Johannes 17 vers 24 Ik hield een serie over dit tere en o zo diepe hoofdstuk Toen kwam, midden in de nacht, het telefoontje: „Papa is gestorven!” Op drie maanden na was hij tachtig Zwak en altijd rekening houdend met de dood, vroeg hij me de zaterdag voor zijn sterven: „Wil jij mij begraven, Wouter?” „Ja, papa, dat is goed ” „Maar je moet me beloven dat je niets goeds over mij zult zeggen, denk erom!” „Dat beloof ik, papa.”

En zo brak de donderdag aan, waarop hij niet meer wakker werd uit de slaap, óf zoals we wel zingen: „Maar blij vooruitzicht, dat mij streelt: / Ik zal ontwaakt Uw lof ontvouwen. / U in gerechtigheid aanschouwen, / Verzadigd met Uw Godd’lijk beeld ”

Die avond was er de dienst over: „Vader, Ik wil, dat waar Ik ben, ook die bij Mij zijn, die Gij Mij gegeven hebt; opdat zij Mijn heerlijkheid zullen aanschouwen, die Gij Mij gegeven hebt; want Gij hebt Mij liefgehad, voor de grondlegging der wereld.” Treffende stof als je bedenkt wie zij waren die Jezus hier bedoelt: diezelfde nacht nog zouden ze allen zich aan Hem stoten en allen zouden Hem verlaten en Petrus zou niet vóór of mét Hem sterven, maar Hem –om zijn eigen hachje te redden– verloochenen Nee, over zulke mensen viel niets goeds te zeggen Maar over zulk een Hogepriester viel niets kwaads te zeggen!

En zo heb ik die avond gepreekt. Nee, ik heb niet gezegd dat het in dit vers ook over mijn vader ging Wie ben ik om te oordelen? Ook in de rouwdienst heb ik dat vermeden God is Rechter Hij beslist Hij kende mijn vader Hij kent mij We zongen die gedenkwaardige donderdagavond ook deze regels van Psalm 63: „Dan zal ik voor Uw Godd’lijk oog / Uw deugden al mijn leven prijzen.”

En dat was wat mijn vader zei: „Als ik het dan hiernamaals niet zou kunnen doen, omdat ik niet naar de hemel ga, dan wil ik het hier en nu nog doen: „’k Zal zo lang ik leef, mijn psalmen / Vrolijk wijden aan Zijn lof. / ’k Zal zo lang ik ’t licht geniet, / Hem verhogen in mijn lied ” Gisteravond, 22 februari 2023, heb ik dezelfde tekst bepreekt en hebben we als gemeente dezelfde psalmversjes gezongen Herinnering aan vader Dierbare herinnering Ik zucht bij het schrijven Mijn vader was mij zó lief De tekst van de rouwdienst was – en laat dat voor alle lezers én voor de schrijver uit genade waar mogen zijn: „Als ik niet had geloofd, dat ik het goede des Heeren zou zien in het land der levenden… Wacht op de Heere, wees sterk en Hij zal uw hart versterken Ja, wacht op de Heere ”

Elspeet, Ds. W. Pieters

Toen kwam, midden in de nacht, het telefoontje: Papa is gestorven!

WAAROM BOUWEN IN BOLIVIA NIET ZOMAAR DE BESTE MANIER VAN HELPEN IS

Handen uit de mouwen

in een ander land

”Zet jij je deze zomer in voor beter onderwijs in Moldavië?” ”Geef jij drie maanden van je tijd aan de allerarmsten in Oeganda?” De wervende zinnen in advertenties voor werkvakanties en vrijwilligersreizen laten je maar moeilijk los. Vol goede bedoelingen en met veel energie zou je meteen al op weg willen om aan de slag te gaan. Maar zijn deze reizen wel zo’n goed idee?

tekst: HENRIEKE HOOGENDIJK-VAN DAM beeld: UNSPLASH

Bij ons in de boekenkast ligt een stapeltje fotoboeken die mij heel dierbaar zijn. Boeken vol zomerfoto’s zijn het, met bouwgereedschap als decor. Boeken waarin de jongere versies van onszelf dakspanten zetten en rabat schieten. Jaar in jaar uit vulde de eindeloze zomer zich tussen plinten en plamuur, terwijl het lawaai van onze boormachines luid werd overstemd door een almaar zingend Urker mannenkoor

Opgetogen waren we, dat we na een jaar lang studeren en nadenken een vakantie lang iets voor de ander konden dóén Waar we overdag bikkelden met saus en met cement, spraken we ’s avonds bij het kampvuur over wereldproblemen als armoede en ongelijkheid

Nu, jaren later –burgerlijk gesetteld in het rijke Nederland– denken we regelmatig terug aan die warme zomers Als je leest dat ontwikkelingshulp nu ontwikkelingssamenwerking is geworden, met kernwoorden als ”duurzame hulp” en ”zelfredzaamheid”, dan ontkom je er niet aan dat die zomers van toen naast die woorden van nu komen te liggen. Hoe moet je werkvakanties (die met hamer en zaag) en vrijwilligersreizen (met georganiseerde kinderochtenden en lichte werkzaamheden) nou zien, tegen de achtergrond van duurzaam ontwikkelingswerk?

Een zoektocht aan de hand van zes vragen aan drie ervaringsdeskundigen:

Harry Droppert is voorlichter bij stichting Stéphanos. Stéphanos zet zich in voor kwetsbare (wees) kinderen in Malawi. De stichting biedt een reis aan naar Malawi voor maximaal zestien personen Zij gaan samen met een Malawiaan aan de slag op de compound van Stéphanos in Chilangoma. De deelnemers aan de werkvakantie dragen bij aan de projecten ter plaatse Ze verzorgen activiteiten voor kinderen en geven Bijbelonderwijs. Ook doen ze klussen als reparatie- of schilderwerk

Laurens Sok is beleidsmedewerker bij Kom over en help. Deze stichting is werkzaam in (voormalig) communistische landen als Albanië, Armenië, Oekraïne en Oezbekistan De stichting organiseert ”Xperiencereizen”. Jongeren gaan bij mensen thuis op bezoek, maken een lokale kerkdienst mee, bezoeken projecten van partnerorganisaties en ontdekken de cultuur. Af en toe trekken ze met kinderen of jongeren van de lokale gemeenschap op, binnen een project van Kom over en help De jongeren worden bewust niet ingezet voor bouwprojecten, renovatiewerkzaamheden of dagelijkse projectondersteuning ter plaatse

Saskia Verdoes is werkzaam onder straatkinderen en sociaal kwetsbare gezinnen in de Roemeense stad Onești Daar wordt vanuit sociaal centrum De Oase hulp en educatie geboden aan straatkinderen. Ook is er in het centrum een consultatiebureau en kunnen mensen er leren naaien, computeren of koken Saskia Verdoes was in het verleden contactpersoon voor werkvakanties die werden georganiseerd door een werkgroep en een kerkelijke gemeente in Nederland

ONTWIKKELINGSSAMENWERKING OF ERVARINGSREIS?

Harry Droppert: „We zien de reis als onderdeel van de hulp die we bieden in Malawi, maar ook als bewustwording voor de jongeren die meegaan Enerzijds zetten de jongeren hun naastenliefde in en dragen ze bij aan onze projecten. Anderzijds worden ze zich bewust van de eigen rijkdom en de armoede waarin veel mensen leven, door de contacten met de mensen in het land. Ook de kennismaking met het zendingsaspect van ons werk zien we als doel van de vakanties. En je hoopt dat de reis de achterban vergroot. De reis is gewild bij jongeren Elk jaar moeten we ”nee” verkopen, maar we bieden bewust geen tweede reis aan. We willen de rust op de compound bewaren. Ook willen we het werk van de stichting zo veel mogelijk door lokale mensen laten doen In Zuid-Malawi werken 120 mensen voor de stichting en slechts een heel klein aantal van hen komt uit Nederland Dat kan ook niet anders, want je wilt de hulp die je verleent meer en meer overdragen aan mensen ter plaatse, zodat je zelf overbodig wordt.”

Laurens Sok: „We noemen onze reizen Xperiencereizen. Je zou ook bewustwordingsreizen kunnen zeggen, want bewustwording is ons doel. Dat komt vooral op gang als je ervaringen opdoet die over landsgrenzen heen gaan. Daarom organiseren we de reizen voor scholen en jongeren. We hopen dat jongeren zich bewust worden van hun eigen situatie en die van hun naasten, maar dat ze bijvoorbeeld ook nadenken over wat hun taak is in deze wereld Je hoopt dat ze geraakt worden door wat ze zien en dat ze zich willen gaan inzetten voor hulpverlening in Nederland of voor ontwikkelingssamenwerking in het buitenland ”

WELKE VOORBEREIDING IS NODIG VOOR ZO’N REIS?

Harry Droppert: „Een zorgvuldige voorbereiding is een vereiste bij een werkvakantie. Daarom hebben we een voortraject met twee bijeenkomsten opge-

steld. In die bijeenkomsten gaat het onder meer over de plaatselijke culturele gewoonten. Voor christenen in Malawi is het ondenkbaar om te roken of alcohol te drinken. De jongeren die meegaan op de reis ondertekenen dat ze zich daaraan aanpassen Ook schrijven ze een motivatiebrief, waarin ze uitleggen waarom ze graag mee willen. We lezen daarin heel mooie, persoonlijke overwegingen ”

Laurens Sok: „Ga kritisch na waarom je als vrijwilliger naar het buitenland wilt. Als je als kerkelijke gemeente een bouwproject gaat uitvoeren omdat dit goed is voor de onderlinge band, is dat geen zuivere intentie voor het bieden van hulp. Steeds heb je jezelf de vraag te stellen: dien ik de ander er echt mee? Niet jouw wens of jouw goede gevoel, maar het belang van de ander moet steeds vooropstaan ”

IS HET NODIG OM AAN DE SLAG TE GAAN IN HET BUITENLAND?

Laurens Sok: „Vanuit de achterban merk ik een sterke wil om zich actief in te zetten voor mensen in nood. Die bereidwilligheid is iets moois. Die bleek ook wel aan het begin van de oorlog in Oekraïne. Er kwamen heel veel telefoontjes van mensen die aanboden om hulptransporten te verzorgen Blijkbaar is het een natuurlijke reflex om meteen iets te willen dóén. Maar de reflex zou niet de vorm van de hulp moeten bepalen. Bij het bieden van ontwikkelingshulp is het belangrijk om de ideeën van de mensen die er wonen leidend te laten zijn. Wat hebben zij nodig?

In Oekraïne gaven onze lokale partnerorganisaties aan dat eten, drinken, kleding en medicijnen voldoende beschikbaar waren. Een hulptransport is dan niet de juiste hulp Over eventuele financiële steun kun je wel afstemmen De strategie van Kom over en help is de afgelopen jaren steeds meer de kant opgegaan van het aanreiken van zelfredzaamheid Denk aan het verstrekken van microkredieten, zodat mensen zelfstandig een onderneming kunnen beginnen. Het concept van de werkvakanties begon daarom voor ons te schuren. Hoe kun je mensen promoten om actief en zelfredzaam te worden, terwijl je met jongeren uit Nederland huizen komt renoveren of een kerk komt bouwen? Dat kan de bevolking prima zelf.”

Saskia Verdoes: „Duurzaam helpen staat absoluut voorop. Nederlandse kerken, werkgroepen en stichtingen zouden daar een dienende en ondersteunende rol in moeten spelen Dit betekent dat

Saskia verdoes

Laurens Sok

Harry Droppert

Vijf afwegingen voor wie een werkvakantie of vrijwilligersreis overweegt:

1. Bedenk hoe je je goede bedoelingen ook op een goede manier kunt vormgeven. Willen werken voor de ander is niet altijd de juiste manier van hulp verlenen. Kan de bevolking het werk ook zelf verrichten? Je wilt die mensen de kans op werkgelegenheid en de mogelijkheid om zich te ontwikkelen niet ontnemen. Deze overweging druist wellicht in tegen je gevoel. Het kan zijn dat je de hulp aanbiedt vanuit een diepe overtuiging of met een biddend hart. Toch zijn datgene wat de ander nodig heeft en de manier die daarbij past, belangrijker dan onze eigen bedoelingen.

2. Denk kritisch na over het beeld dat je hebt van jouw hulp en van je verre naaste. ”White saviorism” wordt het wel genoemd: de gedachte dat inwoners van lage-inkomenslanden westerlingen nodig hebben voor betere leefomstandigheden en een stuk vreugde in hun leven. Als je overweegt om met een vrijwilligersreis mee te gaan, is het belangrijk om kritisch na te denken over hoe je jezelf ziet. Bedenk ook hoe je aankijkt tegen je medemens die met veel minder middelen of zelfs ver onder de armoedegrens moet leven. Hoe gelijkwaardig zie je de ander? Hoe kun je de ander laten merken dat jullie elkaar nodig hebben?

3. Formuleer hoe je de ander respectvol tegemoet treedt. De Bijbelse opdracht van je naasten liefhebben, gaat ook over het behandelen van de ander zoals je zelf behandeld wilt worden. En dat heeft gevolgen voor hoe je doet en wat je nalaat als je in

het buitenland bent. Het betekent dat je eerst aftast wat de wensen en gewoonten van de ander zijn, als je met elkaar omgaat. Het betekent ook dat je vraagt of de ander ook met jou op de foto wil, voordat je je selfie al geschoten hebt - en is die foto eigenlijk wel nodig? Zou je die ook maken bij je vrijwilligerswerk in Nederland?

4. Onderzoek bij jezelf vanuit welke intentie je de reis wilt maken. Meer dan eens wordt vrijwilligerswerk in het buitenland gedaan omdat het goed staat op je cv. Advertenties voor werkvakanties of vrijwilligersreizen kunnen je ook op het verkeerde been zetten. ”Je maakt echt verschil in iemands leven”, is er dan te lezen. Of: ”Laat je vormen door deze reis.” Maar in beide zinnen sta jij als vrijwilliger centraal. Bijbels gezien gaat naastenliefde voorbij aan eigenbelang of zelfontplooiing en richt je je onvoorwaardelijk op de ander.

5. Overweeg om jouw vrijwillige inzet in Nederland vorm te geven. Realiseer je dat samenwerkingsprojecten in het buitenland complexe vragen met zich meebrengen. Pakken we onbewust geen plaatselijke werkgelegenheid af? Bezitten we wel de juiste kennis en kunde om het project te doen? (Zouden we dit werk ook in Nederland mogen uitvoeren?) Hoe voorkomen we dat het project een afhankelijkheidsrelatie versterkt? Ook in Nederland zijn er mogelijkheden genoeg om je in te zetten voor arme naasten. Dat kan door acties op te zetten om bestaande ontwikkelingssamenwerking te ondersteunen. Denk ook eens aan helpen bij de voedselbank of aan SchuldHulpMaatje. Scheelt meteen een vliegreis.

ze niet altijd zelf een actieve rol in het buitenland hoeven te vervullen.”

KOMEN DERGELIJKE PROJECTEN TER PLEKKE WEL VAN DE GROND?

Saskia Verdoes: „In het ideale geval wel Maar in de praktijk zijn er nog wel wat obstakels. Hier in Roemenië is er bijvoorbeeld onvoldoende ervaring met het gestructureerd doordenken en uitvoeren van een project. Mensen zijn niet gewend om van tevoren een plan op te stellen en te zorgen dat de financiering rond is Dat geldt ook voor bouwprojecten. In Roemenië zet je de muren van je huis neer en begin je weer met sparen totdat het dak erop kan Later volgen de ramen en deuren Daarom lukt het niet zo goed om hier in korte tijd een samenwerkingsproject van de grond te krijgen. Dat betekent niet dat een project niet uitgevoerd kan worden door de mensen zelf De dingen hebben alleen meer tijd nodig en gaan op een andere manier. Maar bovenaan staat dat samenwerken wel de beste manier van werken is ”

HOE KUN JE SAMEN OPTREKKEN MET DE BEVOLKING IN HET BUITENLAND?

Harry Droppert: „Tijdens de werkvakantie van Stéphanos werken de Nederlandse jongeren altijd samen op met een Malawiaan Die wederkerigheid vinden we belangrijk. Het is niet zo dat de groep westerlingen de problemen in Malawi komt oplossen De reis is veel meer gericht op het samen werken aan een doel, op het tonen van naastenliefde.”

Saskia Verdoes: „Ik merk dat de Roemenen zich soms best laten overrompelen door een groep vrijwilligers uit het buitenland. Als er mensen contact zoeken die aanbieden iets voor je te bouwen, dat zelf te regelen en daar ook nog eens voor te betalen, dan zou je wel gek zijn om dat niet aan te nemen

Met de beste bedoelingen worden er zo projecten gerealiseerd voor de Roemeense bevolking Maar de vrijwilligers beseffen onvoldoende dat ze de Roemenen daarmee de wapens uit handen slaan om er zelf mee aan de slag te gaan. Om ontwikkelingsprojecten op een goede manier te laten slagen, is het nodig om elkaar in de waarde te laten. Het betekent dat je samen nadenkt welke aanpak het best aansluit op de vraag die er ligt Belangrijk is dat je daarbij ook aansluit op de cultuur waarbinnen het project gedaan wordt. Het opdringen van je eigen ideeën –”het moet zo, want wij doen het zo”– kan een goede samenwerking in de weg staan.”

Laurens Sok: „Over de grens is wederkerigheid nodig Het belangrijkste is dat je samen een meer-

jarenplan maakt, waarin beschreven staat hoe het project financieel gezond kan draaien en het eigen voortbestaan kan borgen Samen een school bouwen met lokale mensen kan in eventuele gevallen een optie zijn. Maar vaak blijkt dat aannemers ter plaatse dat prima zelf kunnen Je bijdrage aan het project kun je dan vooral in Nederland vormgeven Lukraak hulp verlenen is geen goed idee, daar is het al te vaak op misgegaan ”

WORDT WERKVAKANTIESCHAAMTE HET NIEUWE SCHULDGEVOEL?

Saskia Verdoes: „Werkvakantieschaamte is zeker niet nodig, maar ik denk wel dat het concept herzien en gemoderniseerd moet worden. Kerken en stichtingen in Nederland zouden meer vraaggericht moeten werken. Vaak hebben ze goede banden met een organisatie of contactpersoon in het buitenland Als daarmee een gelijkwaardige afstemming kan plaatsvinden, dan voelen mensen die de hulp nodig hebben ook de ruimte om concreet te vertellen waarmee ze het meest geholpen zouden zijn

En niet altijd hoeven daarbij Nederlanders naar het buitenland te komen – hoeveel bereidheid ze ook hebben om dat wel te doen ”

Laurens Sok: „Als stichting proberen we ons steeds beter te richten op langetermijnhulp. Daarom doen we geen kledingtransporten meer en zijn voedselpakketten niet meer het speerpunt van ons werk Dat betekent niet dat we ons daarvan afkeren, maar we maken denk ik wel een gezonde ontwikkeling door De Xperiencereizen zullen we blijven aanbieden. We hopen dat ze een middel zijn om jongeren te raken, zodat ze zich willen inzetten voor ontwikkelingssamenwerking Nog meer hoop je dat ze iets betekenen voor hun persoonlijk geloof. Dat jongeren het verlangen krijgen om te werken in Gods Koninkrijk ”

Harry Droppert: „In de motivatiebrief die de jongeren van de werkvakantie naar Malawi schrijven, hebben we meer dan eens persoonlijke motivaties gelezen die te maken hadden met een verlangen om de zending in te gaan. We kennen ook de voorbeelden van mensen bij wie het zaad van hun zendingswerk gelegd werd tijdens een werkvakantie. Als mensen zich vrijwillig willen inzetten voor hun naaste, zeggen we altijd: Zet je energie in om te bidden. Dat is het belangrijkste werk dat je voor je naaste kunt doen. En heb je het verlangen om zending te bedrijven, zoek dan met een geopende Bijbel de weg van de Heere Als een werkvakantie daaraan bij kan dragen, dan is het doel van de vakantie meer dan behaald ”

bespaar 20% op schakeltjes kerkdiensten en activiteiten

Plaats uw advertenties voordelig online

•Toegankelijke website

•Bespaar 20% t.o v. opgave per e-mail

•Na registreren kunt u een overzicht van eerder geplaatste advertenties inzien

Wilt u schakeltjes online bekijken?

Ga dan naar schakeltjes nl Uw schakeltje wordt 1 week doorgeplaatst op de website

Hierdoor krijgt uw schakeltje nog meer aandacht

Regel het direct op advertentie.rd.nl

Boerderijcamping de Vijverhof in Ommeren, voor ouderen en gezinnen. Goede sanitaire voorzieningen, ook voor mindervalide

Te huur: 2 stacaravans, chalet en vakantiewoning.

Vind je het fijn om te luisteren naar de podcastserie ‘Bij ons thuis’? Kom naar de avond over opvoeding! Ga in gesprek met de redacteuren en ouders uit de podcast, luister naar een lezing over ‘Opvoeden met het Woord van God’ en kies een workshop

www.campingdevijverhof.nl info@campingdevijverhof.nl

Na een rigoureuze verbouwing zijn onze deuren weer open

Wij heten u van harte welkom om de winkel én de nieuwe voorjaarscollectie te komen bewonderen!

Met ons vertrouwde personeel voorzien wij u graag van een passende outfit

- Herenkleding - Rouw- en ambtskleding

Minder religieuze buurvrouw

De ”Rotturdamse-buurvrouw-zonder-make-up” wordt door haar zoon opgehaald Het gesprek over religiositeit stopt daarmee. Vervolgens wordt er een kreunende patiënt binnengebracht, weer een vrouw die zich tot de tachtigers mag rekenen Ze is opgenomen omdat haar heup uit de kom is. Zo te horen een pijnlijke aangelegenheid.

Tussen het gekreun door vang ik op dat deze dame al een paar weken niet uit de voeten kan vanwege een gebroken rugwervel Dat euvel is ontstaan doordat mevrouw tijdens haar wekelijkse spel trefbal wat al te fanatiek heeft bewogen en hard gevallen is Tachtigplus en dan trefballen Tja Na een paar dagen pijn lijden is de wervelbreuk vastgesteld, die haar danig beperkt in haar bewegingen Zo ook op deze zondagmorgen Bij het opstaan zorgde een verkeerde beweging voor de heupluxatie Daar lag ze naast haar bed Wel vlakbij de telefoon De buurman werd gealarmeerd, die op zijn beurt 112 belde, waarna een ambulance mevrouw zonder dralen kwam ophalen

Het zat B. Rekebeen niet mee, afgelopen voorjaar Hij maakte een val die grote gevolgen had. Deel 13. ”Een goed gesprek heb je niet zomaar ” .

Mevrouw wordt nog deze zondag geopereerd en keert zichtbaar opgeknapt terug in het bed naast me Al pratend kom ik iets over haar te weten Ze is reeds twee keer weduwe en heeft het nodige aan verdriet meegemaakt. Mevrouw is wel wat verbaasd De standaardvraag bij de opname van een patiënt is of hij of zij gereanimeerd wenst te worden als die noodzaak zich voordoet Deze vraag zorgt voor verontwaardiging bij mevrouw. Voor de tweede keer vandaag hoor ik min of meer dezelfde woorden: „Ik ben zo verbaasd dat ze me dat vragen Natuurlijk wil ik dat Ik vind het allemaal nog veel te leuk in het leven om te stoppen ” Twee dames van in de tachtig bevestigen dat iedereen een soort van natuurlijke hang naar het leven heeft In hun bestaan wordt ook maar weer duidelijk dat ieder mens zijn deel in dit leven krijgt Dezelfde blijde en verdrietige dingen komen voor in het leven van gelovigen en ongelovigen. Wat me verder helder wordt is dat deze dames heel veel missen Een goed gesprek heb je ook niet zomaar Er is moed voor nodig om het over wezenlijke zaken te hebben Beschaamd stel ik vast dat die moed me vandaag ontbreekt.

„Natuurlijk wil ik gereanimeerd worden. Ik vind het leven veel te leuk om te stoppen”

Indiaas platbrood

Hoe luchtiger, hoe lekkerder - en daarvoor moet het deeg wel hoog opzwellen... Maar oefening baart kunst, dus: aan de slag met dit overheerlijke brood uit India! Het is de moeite waard.

tekst: RINA MOLENAAR beeld: UNSPLASH

Ingrediënten

CHAPATI: * 2 kopjes volkorenmeel * 3/4 tot 1 kopje warm water * 1/2 theelepel zout * 1 eetlepel olie of ghee (optioneel)

KIPCURRY: * 1 pond kippenborsten of dijen zonder botten, zonder vel, in hapklare stukjes gesneden * 2 el plantaardige olie * 1 grote ui, fijngehakt * 2 teentjes knoflook, fijngehakt * 1 el verse gember, geraspt * 1 el kerriepoeder * 1 tl gemalen komijn* 1 tl gemalen koriander * 1/2 tl kurkuma * 1/4 tl cayennepeper * 1 kop kippenbouillon * 1 kop tomatenblokjes uit blik, uitgelekt * 1/2 kopje kokosmelk * zout en peper naar smaak * gehakte verse koriander voor garnering (optioneel)

Smaak te pakken

RINA MOLENAAR

Ben je in India, dan moet je chapati gegeten hebben, het overheerlijke platbrood, dat met verschillende curries goed smaakt.

Bereiding

CHAPATI:

* Combineer de bloem en het zout in een mengkom Voeg geleidelijk het warme water toe en meng met je hand tot een zacht deeg De benodigde hoeveelheid water kan variëren, afhankelijk van het type bloem, dus voeg langzaam toe en pas indien nodig aan

* Kneed het deeg 5-10 minuten tot het glad en elastisch wordt Als het te plakkerig is, bestrooi het dan met bloem. Als het te droog is, voeg dan nog wat water toe

* Verdeel het deeg in 8-10 porties van gelijke grootte en rol elk stuk tot een bal. Druk elke bal een beetje plat met je handpalm.

* Bestuif het werkoppervlak met bloem en rol elke bal uit tot een dunne cirkel van ongeveer 15-20 cm in doorsnee Gebruik een deegroller om gelijkmatig te rollen en oefen tijdens het rollen gelijke druk uit

* Verhit een platte koekenpan op middelhoog vuur Leg de uitgerolde chapati op de koekenpan en bak 30 seconden tot het oppervlak begint te borrelen

* Draai de chapati om en bak nog 30 seconden aan de andere kant De chapati moet tijdens het koken een beetje opzwellen.

* Haal de chapati uit de koekenpan en doe hem in een afgedekte bak of wikkel hem in een schone doek om hem warm en zacht te houden.

* Herhaal dit proces met de resterende deegballen

* Optioneel: bestrijk elke chapati met een beetje olie of ghee voor extra smaak en zachtheid.

* Serveer de chapati warm met je favoriete Indiase curry

Als student reisde ik naar India en genoot ik elke keer weer van de chapati. Ik oefende vele malen met de Indiase vrouwen in verschillende keukens. Met zorg en liefde bereidden zij het deeg. Hoe hoger het deeg opzwelt hoe luchtiger de chapati is. En hoe lekkerder. Dat heb je niet zomaar onder de knie. Dankzij het geduld van mijn Indiase vriendinnen lukt het me nu toch aardig.

In India eet je de chapati met je rechterhand. Je linkerhand gebruik je voor alle minder frisse klusjes. Probeer het maar eens om met je rechterhand te eten.

De curry te pittig?

Combineer die dan met een schaaltje yoghurt.

Het vermakelijck landt-leven”

Op deze prachtige locatie in Baarn, omringd door frisgroene bomen, beekjes en slingerpaden, geniet je van ”Het vermakelijck landt-leven” De kasteelzalen vormen een unieke plek voor een programma vol muziek, workshops en lezingen.

SAVE THE DATE 19T/M 22 JULI SAVE THE DATE 19T/M 22 JULI

SCHRIJF JE NU IN ALS EXPOSANT!

RY:

ekkere chapati verdient een pittige curry. In India weten ze daar wel raad Deze curry kun je combineren met een Indiase chapati of rijst de olie in een koekenpan op middelhoog vuur Voeg de kip toe en bak ze aan alle kanten bruin is, ongeveer 5-7 minuten. Haal de kip uit de n zet opzij de uisnippers toe aan de koekenpan en bak tot ze zacht zijn, ongeveer uten. Voeg de knoflook en gember toe en bak nog een minuut. de kerriepoeder, komijn, koriander, kurkuma en cayennepeper toe aan ekenpan en roer om te combineren met de uien en knoflook Kook gede 1-2 minuten tot geurig. de kippenbouillon, tomatenblokjes en kokosmelk toe aan de koekenpan er om te combineren Breng het mengsel aan de kook de gebruinde kip weer toe aan de braadpan en roer om met de saus te ken Zet het vuur laag en laat het mengsel 15-20 minuten sudderen, of kip gaar is en de saus is ingedikt op smaak met peper en zout. Serveer de kipcurry heet, eventueel geg erd met gehakte verse koriander

Spelletje doen? Spelletje doen?

SPEL: WINGSPAN

Leeftijd: vanaf 10 jaar

Moeilijkheidsgraad: gemakkelijk (3.5 sterren van de 5)

HOE WERKT HET:

In Wingspan ben je op zoek naar de juiste vogels voor jouw natuurgebied Door je vogelkaarten slim met elkaar samen te laten werken, behaal je het meeste voordeel Dankzij tactische combinaties scoor je zo meer eieren, kaarten of voedsel dan je tegenspelers Pak je deze ronde het voedsel of kaap je de vogelkaart voor je buurman weg? Je bent constant bezig een motor op te bouwen met de fraai vormgegeven kaarten. Daarnaast is geen enkel potje hetzelfde en het blijft spannend tot de laatste ronde!

WEETJE

Wingspan heeft inmiddels diverse uitbereidingen Deze zorgen voor nog meer unieke vogelkaarten of extra spelmechanismen

TIPS

Algemene tip: koop het spel alleen als je wat ingewikkelder bordspellen gewend bent

Speltip: negeer de punten die je tussen de rondes door kunt scoren niet, deze kunnen je net de eindoverwinning geven!

AANTAL SPELERS: 1-5 (MET

UITBREIDING 6)

Speelduur: 40-70 minuten

ENORM SUCCES

Aanrader: een dikke 8

Wij hebben inmiddels al wel zo’n vijfig potjes Wingspan gespeeld. Het is leuk dat je dit spel met meerdere personen kunt spelen. Met de vriendengroep, je ouders, de kinderen of met zijn tweeën, Wingspan is elke keer weer een enorm succes. Het eerste potje duurt wat langer en daarom adviseer

ik ook om een paar proefbeurten te spelen om vervolgens voor ”de echt” te gaan. De herspeelbaarheid van dit spel is enorm. Dit komt mede doordat Wingspan 170 unieke kaarten heeft. Een vaste tactiek die zeker tot de overwinning leidt is er niet, dus je bent elke keer heerlijk aan het afwegen wat de juiste zet is voor jouw beurt.

Geurt van Lagen selecteert de leukste spelletjes

Burger van

Een foto toont een Aboriginal in Nederlands kostuum.

de wereld

Dagje Tropenmuseum

Het Tropenmuseum is een gebouw vol verhalen van mensen over de hele wereld, uit het verleden en het heden. Over kolonialisme, slavernij en hedendaagse dwangarbeid, maar ook over hoe we omgaan met plastic.

tekst: MARTIJN DEN HOLLANDER beeld: TINEKE VAN DER EEMS

Gedwongen arbeid behoort nog niet tot het verleden.

De geschiedenis van plastic begint bij een biljartbal.

Er schijnt een waterig zonnetje in Amsterdam. De bomen zijn nog kaal, krokussen schieten uit de grond. Links statige woonhuizen en de Muiderpoort, rechts het Oosterpark Ertussenin: het Tropenmuseum Voor de ingang voetballen jongens met een blikje. Een oudere man zit achter een schildersezel Op het doek verschijnt de Linnaeusstraat, met de toren van de Muiderkerk.

In het museum gaat Zdenka Fieggen voor naar de tweede etage. Vanaf de balkons met gietijzeren ballustrades is het uitzicht op de Lichthal indruk-

wekkend. Rondom bevinden zich de expositieruimtes, met vaste en wisselende tentoonstellingen Fieggen, woordvoerder van het Tropenmuseum, wijst glimlachend naar beneden. Een dreumes drentelt met onzekere stapjes door de enorme hal

WERELDBURGER

Enthousiast vertelt Fieggen over de doe-tentoonstelling Sabi Suriname, voor kinderen vanaf 6 jaar „Je komt via een kast in een andere wereld, een stukje Suriname. Kinderen leren koken, muziek maken en rappen met Surinaamse woorden We vertellen

over de feestdag Keti Koti en wat die naam betekent. Het is interactief, heel gaaf ”

Het Tropenmuseum is open over het koloniale verleden, dat ook het verleden van het museum zelf is „We vertellen verhalen vanuit allerlei perspectieven, niet met het Westen als middelpunt Ons doel is om te laten zien hoe we met elkaar verbonden zijn. Dat er verschil is in hoe we dingen doen, maar dat we ook heel veel overeenkomsten hebben Dat verandert je kijk op de wereld, het geeft een bredere blik. We willen inspireren tot wereldburgerschap ”

PLASTIC

”Plastic Crush” is het thema dat op de tweede etage wordt belicht De geschiedenis van plastic begint bij een biljartbal. Celluloid, de eerste kunststof, werd uitgevonden als goedkoop alternatief voor ivoren biljartballen. Aan de hand van tal van voorwerpen passeert het verhaal van plastic de revue: Oost-Duitse eierdopjes in de vorm van kippen, Tupperware, een waterkoker uit 1930 met een bakelieten stekker, plastic speelgoed en een groene telefoon uit 1986

Op de muur staat een citaat van de Indiase schrijver Amitav Ghosh: „Vele mensen, zo niet de meesten, leven vandaag zoals eens de kolonisten deden: de aarde is er in hun ogen vooral voor uitbuiting en gewin.” De woordvoerder: „We kijken met een kritische blik naar de wereld, maar er zitten altijd meer kanten aan een verhaal Een voorbeeld: plastic wordt vaak gezien als slecht voor het milieu, maar voor een vluchteling kan een plastic flesje water levensreddend zijn.”

De expositie toont ook voorlopers van plastic voorwerpen Zoals fraaie kunstbloemen van zijde en metaal uit Indonesië, gemaakt vóór 1928. De beschrijving vermeldt: „Bloemen hebben door hun kleuren, vormen en geuren betekenissen. De geur van echte bloemen stijgt op naar God ” In een volgende ruimte gaat het over kleding en synthetische stoffen. Polyester is niet het enige weerbestendige materiaal, bewijzen regenjassen en -mutsen van wol, vissenhuid en palmvezel.

Een schoolklas komt de trap op De museumdocent stopt bij een donkergrijs kunstwerk, gemaakt van gerecycled plastic en getiteld ”Onzichtbare Wond”. Het verbeeldt de bagage die Jezidi-vluchtelingen met zich meedragen „Als ik zeg: plastic, waar denken jullie dan aan?” „Recyclen!” klinkt het. „Plastic soep in de oceaan!” De gids vertelt over

de Jezidi’s, die niet de luxe hebben om na te denken over het klimaat. „Wat zou de kunstenaar met het beeld willen zeggen?” „Dat een mens gedragen wordt door plastic”, oppert een kind „Wow!” antwoordt de museumdocent

KOLONIALE VERLEDEN

Een verdieping lager staat onze koloniale erfenis centraal. Uit speakers klinkt een vraag: „Welke associaties hebben jullie bij het koloniale verleden?” Een jonge man, geprojecteerd op een scherm, reageert Na hem vertelt een jonge vrouw over haar Indische achtergrond en de zoektocht naar haar identiteit „Voelt dit als thuis, en wat is thuis dan?” Premier Rutte en burgemeester Halsema komen in beeld, met de excuses voor het slavernijverleden

Voorwerpen in vitrines vertellen het verhaal van de West-Indische Compagnie, van de plantages, van slavernij en racisme, van Indonesië en de Caraïben. Een zeventiende-eeuws porseleinen bord met het wapen van de VOC. Een wandkleed van de Antillen, geschonken door de prinsessen Margriet en Irene Een scheepsmodel uit 1651, met daarbij een citaat van Jan-Peter Balkenende: „Laten we zeggen: Nederland kan het weer! Die VOC-mentaliteit, over grenzen heen kijken, dynamiek! Toch?”

Een zwart-witfoto toont een Aboriginal in zeventiende-eeuws Nederlands kostuum, met een Bijbel in de hand De fotograaf draaide de rollen om „Deze portretten laten ons kritisch nadenken over het idee van ‘ontdekking’”, luidt de begeleidende tekst Ontdekkingsreizigers arriveerden bijna altijd op plekken waar al eeuwenlang mensen leefden, met hun eigen culturele tradities

GEROMANTISEERD

Schoolplaten en schilderijen uit de negentiende en twintigste eeuw geven een geromantiseerd beeld van de koloniale tijd, zo wordt duide-

lijk in het Tropenmuseum. Lieflijke landschappen met wuivende palmen, schepen met hagelwitte zeilen en een lokale bevolking die de westerlingen vriendelijk verwelkomt. Oorlog en verzet komen niet in beeld

In een vitrine staat een gipsen buste van Jan Pieterszoon Coen, gemaakt tussen 1915 en 1930 „Zelfs in die tijd was hij al omstreden vanwege zijn bewind en misdaden”, stelt de beschrijving Even verderop fotografeert een in zwarte broek en witte sweater gestoken man een kleurrijk modern schilderij, waarop de botanische tuin van Bogor in Indonesië te zien is.

De tentoonstelling vertelt het verhaal van suiker en koffie, van tabak en opium, van zout, palmolie, tin, goud en bauxiet. Een somber kunstwerk aan de muur verbeeldt de uitputting van de aarde. Op de voorgrond dikke stalen ketenen, daarachter een kaalgeslagen landschap Uitbuiting en gedwongen arbeid behoren nog niet tot het verleden, tonen recente foto’s uit Congo en Bangladesh

Er is ook aandacht voor de rol van kerken in het koloniale verleden, onder de titel ”Bekeren en beschaven”

Een portret van de predikant Jacobus Elisa Joannes Capitein, afkomstig uit Ghana, gaat vergezeld van een tekst uit 1742: „Aanschouwer zie deez’ Moor! Zijn vel is zwart: maar wit zijn ziel, daar Jesus zelf als Priester voor hem bidt ”

Op de begane grond gaat het over ”Things That Matter” Dingen die ertoe doen: taal, geloof, klimaat, cultuur en kleding. Schooljeugd vliegt van de brede trappen af, de Lichthal in Een comfortabele bruine bank blijkt zich te lenen voor een radslag. Naast een uitbundig, knalrood carnavalskostuum prijkt in witte letters op een zwarte muur de vraag: „Waar geloof jij allemaal in?” Bij het verlaten van het museum glippen de woorden stilletjes mee naar buiten. Op de Mauritskade vervluchtigen ze, als de geur van de krokussen

Leest u ook graag uw favoriete tijdschrift online?

Dat kan met Digibron Actueel!

In deze gratis te downloaden app staan de digitale versies van De Waarheidsvriend, De Wekker, RDMagazine, Terdege en Zicht Bent u abonnee op deze uitgaven? Download dan nu de app en maak gebruik van het gemak van Digibron Actueel

Scan om de app te downloaden

Het RD geeft me inzicht in de christelijke waarden die ik mijn leerlingen mee wil geven.

Corstiaan | Directeur basisschool

De een leest graag persoonlijke verhalen, de ander zoekt verdieping bij het nieuws. Maar allemaal hebben we behoefte aan goede, evenwichtige en eerlijke informatie. Aan zicht op het Bijbelse perspectief in ons bestaan.

Het RD wil helpen verder te kijken dan jezelf

RD, de krant voor het hele verhaal.

WAT BETEKENEN DE WOORDEN ”ZO IEMAND ACHTER MIJ WIL KOMEN, DIE VERLOOCHENE ZICHZELVEN, EN NEME ZIJN KRUIS DAGELIJKS OP, EN VOLGE MIJ” EIGENLIJK PRECIES, VANDAAG DE DAG?

Ds. A.T. Vergunst, Carterton

Het is radicaal wat Jezus hier ons toeroept. In het Engels wordt dit uitgedrukt met een pakkend gezegde: ”Salvation is free, but discipleship is costly”. In het rijke Evangeliewoord roept onze God ons toe: „Komt, want alle dingen zijn nu gereed ” Aarzel niet of je welkom ben Daarover bestaat geen twijfel als je dicht bij het Woord leeft. „O alle gij dorstigen, komt tot de wateren, en gij die geen geld hebt, komt, koopt en eet, ja komt, koopt zonder geld en zonder prijs wijn en melk.” De zaligheid wordt ons om niet aangeboden, hoewel het voor God oneindig kostbaar was, vanwege de kruisdood van Zijn Zoon. Hoewel zalig worden „zonder prijs” (van onze kant) is, is het zalig leven niet prijsloos Toen vele scharen Hem achternaliepen, draaide de Heere Jezus Zich om en sprak: „Indien iemand tot Mij komt, en niet haat zijn vader en moeder, en vrouw en kinderen, en broeders en zusters, ja, ook zelfs zijn eigen leven, die kan Mijn discipel niet zijn; en wie zijn kruis niet draagt en Mij navolgt, kan Mijn discipel niet zijn.” Pittige woorden! Wat betekent dat voor ons, vandaag?

Stel dat je ouders onkerkelijk zijn Jij vertelt hen hoe je hart tot de Heere Jezus getrokken is. Je hebt Hem leren kennen als de enige hoop in je verloren leven „Vader en moeder, ik zal Hem dienen Die mij zo liefgehad heeft dat Hij voor mij stierf aan het kruis dat ik verdiende. Daarom kan ik niet meer mee met al die dingen die wij als gezin deden. Ik trek mijn streep duidelijk: Zondag is nu Gods heilige dag voor mij en ik ben

lid geworden van de gemeente. De films die we samen bekeken, wil ik niet meer zien; de muziek die hier gespeeld wordt, staat me tegen ” Dit is een aantal toepassingen van de woorden van de Heere Jezus. In de Bergrede gaf Hij ook voorbeelden van het ”navolgen” Hij sprak over de „andere wang toekeren” (dat wil zeggen: geen wraak nemen voor wat je aangedaan werd door een klap op je wang), de „tweede mijl gaan” (dus liefde voor iemand die gebruik van je maakte voor zijn eigen gemak), je „vijand liefhebben” (je auto aan hem uitlenen als zijn auto net voor je huis ermee ophield). Het navolgen is uit de oprechte liefde van het hart doen zoals Jezus deed en doet! Daar is veel zelfverloochening voor nodig Dat kun je nooit opbrengen zonder dagelijks in geloof te zien op Hem, Die de hemel verliet om via een weg van schaamte en pijn naar de hel te gaan voor ons zondaren Zijn kruis is een beeld van diepe schaamte, verwerping, verachting en vervloeking. Jezus’ volgen en Hem dienen met woord en daad levert je geen applaus op. Je omgeving zal om je lachen, het je moeilijk maken, je verachten. Dat is kostbaar en pijnlijk en dit gebeurt helaas niet alleen in het maatschappelijke leven.

Dit ”volgen” is dus iets waar we wel diep over moeten nadenken Toch is het alles waard! Hoor het maar uit Zijn eigen mond: „En zo wie zal verlaten hebben huizen, of broeders, of zusters, of vader of moeder, of vrouw of kinderen, of akkers, om Mijns naam wil, die zal honderdvoud ontvangen en het eeuwige leven beërven.”

Toetje ”te weinig”

Hoe dit dessert moest heten? Het is geen mousse, geen crème, geen pudding. Dus het kreeg de naam

”toetje te weinig”. Omdat het zo lekker is, zegt iedereen aan tafel: Er is te weinig!

tekst: TEUNIE LUIJK beeld: UNSPLASH, TEUNIE LUIJK

Ingrediënten

VOOR 4 PERSONEN: * 175 g goede chocolade (bijv. pure chocoladechunks van Callebaut)

* 250 ml slagroom

Bereiding

* Neem vier eetlepels van de slagroom en doe die in een pannetje

* Hak de chocolade in stukjes (of gebruik druppels of chunks).

* Doe de chocolade bij de slagroom en hang het pannetje in een grotere pan met water

* Breng het water aan de kook en smelt de chocolade au bain-marie. Zet het pannetje met gesmolten chocolade 15 tot 20 minuten in de koelkast

* Klop intussen de rest van de slagroom stijf.

* Schep de slagroom op de afgekoelde chocolade en schep dan alles met een grote spatel rustig door elkaar tot een homogeen geheel (Dus niet roeren of mixen, maar scheppen!)

* Verdeel alles over vier glazen of schaaltjes en zet die circa vier uur in de koelkast

* Versier vlak voor het opdienen naar eigen inzicht Ik spoot er een klein toefje slagroom op en prikte er een blaadje munt in

Eén kritiekpuntje

Als ik iets voor deze rubriek maak, mag het gezin dat eerst keuren. Niet zelden volgt er daarna een versie 2.0, waarin de kritiekpunten zijn verwerkt. Op dit dessert was maar één puntje van aanmerking: te weinig! Dat betekende niet: een te kleine hoeveelheid of te weinig calorieën, maar: té lekker! Ik vroeg het proefpanel ook hoe dit dessert moet heten. Het is geen mousse, geen pudding, maar wat dan wel? We kwamen er niet uit. Daarom bedacht ik dat het maar gewoon ”te weinig” moet heten. Het is ongelooflijk dat je zoiets lekkers kunt maken met maar twee ingrediënten. Het is wel belangrijk om goede chocolade te gebruiken. Hoe beter de chocolade, hoe lekkerder het eindresultaat.

TEUNIE LUIJK

B-14 KRUISWOORDPUZZEL (2 PT)

Horizontaal: 1 gebied, 4 slachtoffer, 8 brand, 10 Europese taal, 12 abonnee, 13 zeil, 15 radiozender, 16 rond, 17 nummer, 19 drank, 21 muzieknoot, 22 verdedigingswerk, 24 reeds, 25 uier, 27 soort stof, 29 netheid, 31 rookartikel, 32 plaats in Flevoland, 33 snel, 34 op bergruimte, 36. familielid, 38. boom, 41. berg in Israël, 44. register, 46 getijde, 47 militair ziekenhuis, 50 politieke partij, 51 ieder, 53 genotmiddel, 54 soort onderwijs, 55 visnet, 57. huisdier, 58. zoen, 59. Engelse titel, 61. zuil, 62. set, 63 bundel

Verticaal: 1 ante, 2 bejaard, 3 nummer, 5 bolgewas, 6. via, 7. delfstof, 8. getijde, 9. nachtverblijf, 11. rust, 13. hoofddeksel, 14 toiletartikel, 16 sierheester, 17 roe, 18 gelaatsuitdrukking, 20 oord, 22 buurtschap, 23 automerk, 26. bloedgever, 28. ontzag, 30. plaats in Gelderland, 31 waterkering, 35 drank, 37 geneesmiddel, 39 top, 40 tentoonstelling, 42 koekje, 43 korting, 45 Europese, 48. verpakking, 49. knaagdier, 52. geleerd, 54 hoofddeksel, 56 vogel, 58 afdeling in het ziekenhuis, 60 bergplaats, 61 slee

SPELREGELS

1. Elke goede oplossing levert punten op Hebt u vragen over puzzelaantal e d , stuur dan een aan uzelf geadresseerde, gefrankeerde retourenvelop mee

2. Zolang de antwoorden nog niet in Terdege staan, kunt u uw puzzeloplossingen inzenden (eventueel twee afleveringen tegelijk)

3. Eén inzending per abonnementadres

4. Wie in totaal 200 punten heeft, ontvangt een prijs Overgebleven punten (staan vermeld achter de naam van de winnaar) gaan mee naar de volgende ronde

5. Stuur oplossingen op één briefkaart (gebruik alleen een envelop als u een gefrankeerde retourenvelop meestuurt)

naar: Miranda van der Hart, Kersenweg 1

A 4416 PT Kruiningen of naar puzzelbox@ kliksafe nl Vermeld de puzzelnummers en uw adres

6. Zendt u voor het eerst in, zet dan ‘nieuw’ op uw briefkaart

7 Prijswinnaars verliezen hun punten als ze een jaar niet hebben ingezonden Ze beginnen dan weer met nul punten

Inzenden: het woord dat ontstaat op 6-61-47-9-48-37-3-33-24-17

A-14 BIJBELSE PUZZEL (2 PT)

Zoek in de aangegeven teksten het juiste woord dat past in de slangdoorloper. De laatste letter van een woord is de eerste van het volgende woord. Tekst 1 = nummer 1 enz Maak van de letters op de sterretjes de oplossing, een zin behorend bij een paaslied

1. Johannes 19:26

2 Matthëus 27:29

3. Johannes 19: 18

4. Matthëus 26:31

5. Matthëus 26:18

6. Johannes 19:5

7 Matthëus 27:60

8. Matthëus 27:65

9. Matthëus 27:38

10. Lukas 23:36

11. Johannes 19:17

12 Johannes 19:29

13 Johannes 19:34

14. Lukas 23:47

15. Markus 15:22

16. Matthëus 28:2

17. Markus 14:32

D-14 CIJFERINVULPUZZEL (2 PT)

18. Johannes 20:12

19. Johannes 11:50

20. Markus 15:29

21 Lukas 23:53

22. Lukas 22:66

23. Johannes 20:8

24. Lukas 23:17

E-14 VERSCHUIFPUZZEL (1 PT)

Vul de volgende woorden in het diagram in. Op die plaats, zodat op de sterretjes diagonaal twee namen te lezen zijn. Van linksboven naar rechtsonder en van linksonder naar rechtsboven.

aardmassa, baanveger, eindstrijd, griesmeel, melodrama, muggenhor, predikant, rammelaar

Inzenden: de woorden die ontstaan op 5-11-1-11-5-11-8-24

15-3-3-20-23-11-11-20-19.

Inzenden: die twee namen (Joh. 19).

C-14 SLANGDOORLOPER (2 PT)

1. vader van Abraham, 2. ophitsing, 3. Bijbelboek, 4 voedingsstof, 5. ondernemingsvorm, 6 nagerecht, 7 hars, 8 favoriet, 9. kosten, 10. alarm, 11. stad in Zweden, 12. angst, 13. snelschrift, 14. plaats in Overijssel, 15. communicatiemiddel, 16. huidziekte, 17. zelfvertrouwen, 18 eiland in Indonesië, 19. beroep, 20. advies, 21. tragedie, 22. koningin in Israël, 23. in dit geval, 24. woning, 25. maar, 26 slagboom, 27. invloed, 28. fakkel, 29. halt

Oplossingen

A-12 De kinderen Israëls

B-12. Horizontaal: milieu, 3. rederij, 5. rotonde, 7. tetra, 9 waanwijs, 10 liever, 12 volzin, 14 Valletta, 17 genre, 19 motie, 20 fusie, 21 balie, 22 magie, 24. retro, 26. Salvador, 28. brado, 29. sofa, 31. Trabant, 33 belle, 35 suikervrij, 37 tenslotte, 38 weldadig Verticaal: 1 Milete, 2 euro, 3 rede, 4 rijbewijs, 6. tondel, 8. tralie, 9. waanzin, 11. verval, 12 Volta, 13 dagen, 15 letter, 16 natie, 18 refugie, 19 Molière, 22 manier, 23 lava, 25 tronie, 26 saldo, 27. dorso, 28. Brabant, 30. fabel, 31. trawanten, 32 duiker, 34 levendig, 35 suite, 36 vrijwel Familierelatie

C-12. 1. groots – scherf – folder, 2. etage – etmaal

languit, 3 stigma – aanname – exact, 4 lama

Almere – edik – kunst, 5 alibi – ibis – spel – lekker, 6. Coca-Cola – antiek – krab, 7. hop – proost – treef – folie, 8 tante – email – lobbes – sik, 9 studio – omzet – tijdelijk, 10 regio – onzin – noedel – los, 11. ellendig – gloed – dweil, 12. glorie

– eentonig – glas, 13 inkeer – route – ekster – ra, 14 slag – gezicht – toendra, 15 trend – domino –omissie, 16. enerlei – incasso – ober, 17. reuk – kok – kooi – iets – sport Geslachtsregister, stamboomonderzoek, familiebijeenkomst

D-12. 1. margriet, 2. smakelijk, 3. Damaskus, 4. nogmaals, 5 helemaal, 6 placemat, 7 charisma, 8 talisman, 9 Euromast, 10 commando, 11 Himalaya, 12. amaretto, 13. maximaal. Geslachtsnaam.

Inzenden: het woord en zijn betekenis, deze ontstaan op eerst de oneven en daarna de even cijfers

Winnaars

400 punten: L. Zevenbergen, Sliedrecht (5); 1200 punten: G

Ottevanger, ’s-Heer-Hendrikskinderen (7); 1400 punten: C.P. Goudriaan-Knaape, Papendrecht (3); 2400

punten: H van Ravenhorst, Woudenberg (16); 2800 punten: J.J. ter Beek, Weesp (7); 3200 punten: A Bieren-Hak, Nieuw-Lekkerland (5); 3600 punten: Y. Eisma, Wouterswoude (8); 4000 punten: J Krijgsman-Hoogendijk, Dordrecht (7); 5400 punten: J.R. Alderlietsen-van de Kuilen, Putten (7); H Korteland-van Krimpen, Nieuw-Lekkerland (4); 5800 punten:

E-12 Genealogie

G. Verboom-Harbers, Harderwijk(2); H Heiwegen-Hazeleger, Barneveld (3); 6200 punten: A van Biesheuvel, Lexmond (10); E. van Dodeweerd-den Hartog, Veenendaal (16); S v d Steen, Veenendaal (7)

Wilt u bij uw volgende oplossingen aangeven welke prijs u wilt? U kunt kiezen uit:

• ”De klacht van een zondares”, door Catherine Parr;

• ”Brieven van een lieve moeder en oma”, door Mary Winslow;

• ”Vrijheid door het Evangelie”; door Wilhelm Busch;

• ”Een hartelijke nodiging”, door Thomas Boston;

• ”Vergeving!” door Jeroen Kriekaard;

• ”Schuurtjesvolk”, door Huib de Vries;

• ”Kleur het jaar door. Kleurplaten bij de christelijke feestdagen”, door Linda Bikker;

• ”De sterkste band”, door Geesje Vogelaar-van Mourik;

• ”Schuilen in de schaduw”, door Nelleke Wander.

Meer informatie: www debanier nl

Stoned naar het werk

Terwijl ik op een wijkbureau een rapportage zit te tikken, word ik gebeld. Of ik naar het hoofdbureau wil komen voor een man die is aangehouden door de nachtdienst. Daar aangekomen hoor ik van mijn collega’s dat de man hen opviel door zijn rijgedrag, en dat hij zelf zijn auto voor het politiebureau parkeerde. „Hij dacht dat hij bij z ’ n werk was aangekomen.”

„Echt, die man kwam heel raar op ons over We hebben een drugstest afgenomen, die was positief ”

Politieagent Johan

Dubbeldam en ambulancechauffeur

Jan de Vries schrijven om de beurt een column.

Ik ga naar de cel waar de 30-jarige man zit Ik zie hem rondjes lopen in z’n werkkloffie Hij kijkt me verwilderd aan Ik probeer zo goed en zo kwaad als het gaat uit te leggen wat er gaande is, maar ik merk dat hij flink onder invloed is Hij kan geen twee seconden naar me luisteren en springt van de hak op de tak Nadat een arts bloed bij hem heeft afgenomen, besluiten mijn collega’s dat de verdachte pas later zal worden uitgenodigd voor een verklaring en wordt hij, nadat zijn rijbewijs is ingenomen, vrijgelaten.

Tot mijn verbazing wil de man niet weg Het wordt niet helemaal duidelijk waarom, maar hij stribbelt tegen als hij het bureau wordt uitgezet. Het lukt de collega’s uiteindelijk om hem buiten het hek te zetten, maar de man laat het er niet bij zitten Hoewel we alles doen om hem te overreden weg te gaan, blijft hij hangen Even later klimt hij zelfs het hek over en staat hij op het binnenterrein. De man praat over ”vermoord worden”, ”advocaat spreken” en haalt alles door elkaar Opnieuw wordt hij buiten het hek geplaatst maar jawel, even later klimt hij er voor de tweede keer overheen Ondanks vorderingen zich te verwijderen gaat hij niet weg, waarna hij weer wordt aangehouden

Opnieuw heb ik een gesprek met hem, maar er is geen chocola van te maken Hij krijgt een cel en paar uur later ga ik weer met hem in gesprek.

Tegen die tijd lijkt hij niet meer te weten wat er zich die morgen allemaal heeft afgespeeld Dit keer zijn we het snel eens, drugs verwoest je leven Ik hoop dat hij daar de rest van de dag nog zo over denkt...

We zijn het snel eens; drugs verwoest je leven

tekst & beeld: Niek Stam

Mirjam en Elize: „We zijn afgelopen december samen dit kinderdagverblijf in Ochten begonnen We waren allebei gastouder, maar kregen zo veel aanvragen dat we als zussen besloten te gaan samenwerken Ons doel was het bieden van laagdrempelige en benaderbare opvang op christelijke grondslag voor kinderen uit deze omgeving Maar we hadden een beetje onderschat hoeveel behoefte hieraan is Dit gebouw was een oude showroom, die vooral onze echtgenoten Richard (van Elize) en Sylvester (van Mirjam) in drie maanden tijd omgebouwd hebben Dit gebeurde met name in de avonden, soms tot heel laat, en op zaterdag, maar het is gelukt Terwijl de mannen klusten, haalden wij onze laatste benodigde diploma’s, voerden sollicitatiegesprekken en overlegden met de GGD Bij de opening was formeel zelfs de vergunning nog niet helemaal rond Achteraf gezien was het eigenlijk te gek, maar als je eenmaal in die rollercoaster zit, ga je door Gelukkig hielpen veel familieleden mee Het was een intensieve maar ook gezellige tijd – al waren we na een tijdje de kipnuggets van McDonalds wel een beetje zat, haha We verwachtten knus te beginnen met vijftien kinderen en dat aantal rustig uit te breiden. Maar nu mogen we al voor 99 kinderen zorgen. Nummer 100 krijgt taart van ons, haha! Ons team is gegroeid naar veertien medewerkers, onder wie zus Jeanine, nichtje Lisanne en onze moeder Marian Heel fijn ging dat: we hebben nooit vacatures hoeven plaatsen en krijgen nog wekelijks cv’s binnen.

We zijn dankbaar dat ons concept werkt En we zijn blij met het vertrouwen van ouders: kennelijk voorzien we in een grote behoefte Kritiek kregen we ook, bijvoorbeeld dat je op deze manier werkende vrouwen faciliteert. Maar die zijn er nu eenmaal steeds meer, ook bijvoorbeeld in de zorg

Kinderen zijn al vanaf halfzeven ’s morgens welkom, dan mogen ze hier ontbijten We houden het bewust laagdrempelig. Doordat wij zelf elke dag op het kinderdagverblijf zijn en meedraaien, bouwen we een band op Dat is ook echt wat we willen: we kennen alle kindjes en hun ouders, en die mogen ons, behalve op zondag, altijd bellen of appen met vragen.

We waren bezorgd hoe onze eigen kinderen het zouden vinden, maar dat weten we inmiddels Ze hebben hier elke dag vriendjes en kunnen zich altijd terugtrekken bij ons op het kantoor. En als ze dat willen, kunnen ze eerder naar huis.”

„We hebben onderschat hoeveel vraag hiernaar was”

V.l.n.r., zittend: eigenaars en zussen Mirjam Keus-de Heus en Elize Moerkerken-de Heus, met nichtjes Noé en Loïs. Staand: Jeanine de Heus (zus), Marian de Heus-van den Hater ( ) (moeder), Lisanne van den Hater (nicht).

Samen zingen uit 1773

De berijming van 1773 is stokoud maar springlevend. Nog altijd zingen velen deze psalmen. Precies 250 jaar geleden ontstond het psalmboek. Om dat te markeren organiseert het RD in mei twee samenzangavonden en een koorscratchdag.

Tijdens de samenzangavonden zingen we geliefde én onbekende verzen, hele psalmen en psalmen in beurtzang. Dr. Jaco van der Knijff vertelt over de achtergronden van ”1773”

Tijdens de koorscratchdag repeteert een scratchkoor onder leiding van André van Vliet overdag de muziek die is toegestuurd, ’ s avonds geven de zangers een concert. Op het programma staan psalmbewerkingen van o a. Goudimel, Vaughan Williams en Pieter Stolk. Ook gaan deze dag drie nieuwe composities van Johan Bredewout, Marcel van de Ketterij en Leander van der Steen in première

Kom zingen in Ede of Tholen en/of meld je aan voor het scratchkoor in Gorinchem Ervaar dat de psalmen van 1773 nog altijd actueel zijn!

Psalmzangavonden

Grote Kerk Tholen

Datum: zaterdag 6 mei 2023

Tijdstip: 19 30 uur (kerk open 19 00 uur)

Opening en meditatie: ds. GW.S. Mulder (Ridderkerk)

Toelichting: Jaco van der Knijff (muziekredactie RD)

Organist: Pieter Heykoop

Oude Kerk Ede

Datum: vrijdag 12 mei 2023

Tijdstip: 19.30 uur (kerk open 19.00 uur)

Opening en meditatie: ds J.M. Molenaar (Zoetermeer)

Toelichting: Jaco van der Knijff (muziekredactie RD)

Organist: Harm Hoeve

Toegang: gratis (wel aanmelden)

Koorscratchdag

Datum: zaterdag 27 mei 2023

Locatie: Grote Kerk Gorinchem

Tijdstip repetitie: 9 30-1700 uur

Tijdstip concert: 19 30 uur (kerk open 19 00 uur)

Medewerkenden concert:

Dirigent: André van Vliet

Trompet: Maurice van Dijk

Orgel: Marcel van de Ketterij

Opening en meditatie: ds. W J C. van Blijderveen (Kruiningen)

Toelichting: Jaco van der Knijff (muziekredactie RD)

Kosten deelname: RD-abonneeprijs: € 29,95 p.p. Niet-abonneeprijs € 34,95 p.p. (inclusief muziek, soep en exemplaar van Ons psalmboek van dr. Jaco van der Knijff).

Aanmelden uiterlijk maandag 17 april

André van Vliet Harm Hoeve Maurice van Dijk Jaco van der Knijff Pieter Heykoop Marcel van de Ketterij

Lievelingssom

„Kijk, mama!” Jolijn wappert na kerktijd trots met een papier voor mijn neus. „Dit zijn mijn preekaantekeningen!” Dat wil ik natuurlijk wel even bekijken. Zou ze iets hebben opgepikt? Ik lees wat ze heeft opgeschreven: 5+5=10, 10x10=100, 2+2=4, 4+4=8, 8+8=16. Ernaast staat een tekening van een collectezak waar een muntje boven zweeft. „Want papa zei dat ik ook wel iets over de kerkdienst moest schrijven.”

trouwt:

Neline is getrouwd en moeder van Martha (9), Abel (7), Jolijn (6), Reinout (4) en Sifra (1).

„Papa heeft helemaal gelijk”, zeg ik „Maar je hebt wel mooie sommen gemaakt, hoor ” „Ja”, zegt ze stralend, „vijf plus vijf is echt mijn lievelingssom Omdat je ook tien vingers hebt ” Dat krijg je kennelijk als je met een wiskundestudent trouwt: kinderen met favoriete sommen En met een grote fascinatie voor getallen Als ik Reinout een prentenboek heb voorgelezen en vraag wat hij ervan vond, zegt hij gerust: „Niet zo leuk, want ik zag nergens bladzijdenummers ” Nu hield ik op de middelbare school ook best van wiskunde, maar die enorme voorliefde voor cijfers herken ik niet zo Dan is taal toch meer mijn ding Maar goed, zoals het een moeder betaamt probeer ik aan te sluiten bij de belevingswereld van de kinderen, en dus vliegen er hier regelmatig getallen over tafel Als de kinderen een beetje moeilijk doen met eten, helpt het bijvoorbeeld om de happen te tellen of na elke verorberde wortel een som te beloven.

Martha heeft als enige geen stok achter de deur nodig om haar bord leeg te eten, maar ook zij hoeft zich vandaag niet te vervelen Jan is al uitgebreid aan het uitleggen wat derdemachtswortels zijn. Intussen bedenk ik een nieuwe reeks sommetjes voor Jolijn, want die heeft zoals altijd nog heel wat happen te gaan Op het laatst is mijn wiskundige inspiratie wel op Een beetje melig zeg ik: „En Jolijn plus Reinout is…” Daar is nog wel een antwoord bij te bedenken ook: ”gezellig samen spelen” Nu we de smaak te pakken hebben, tellen we nog twee andere gezinsleden bij elkaar op Ik laat even in het midden welke twee, want de uitkomst van deze som is ”ruzie maken”. Gelukkig zijn er bij dit soort opgaven meerdere goede antwoorden mogelijk Tijd voor een laatste som, want Jolijns bord is bijna leeg: „Wat is papa plus mama?” Jolijn denkt even na en zegt dan met glinsterende ogen: „Liefde!” Ik smelt. Per vandaag heb ik ook een favoriete som.

Dat krijg je als je met een wiskundestudent

kinderen met favoriete sommen

Volgende keer

Niets missen van Terdege?

Neem nu een abonnement!

De parlementaire enquête aardgaswinning Groningen leverde een onthutsend rapport op. Over een exploitatiemaatschappij die problemen negeerde, een overheid die wegkeek en burgers die vermorzeld werden door een bureaucratische molen. Hoe vergaat het hen nu?

Als jongen vond ds. A.T. Vergunst Prediker maar een wonderlijk Bijbelboek. Nu herkent hij veel van wat de schrijver Salomo erin naar voren brengt. Hij denkt dat iedereen zich het gedachtegoed van Prediker eigen zou moeten maken.

Godsdienstdocent Sjaco van Gurp wil voor zijn leerlingen een gids naar de Schrift zijn en heimwee naar God uitlokken. “Het is mooi als ze hier kennis opdoen, maar nog belangrijker vind ik de bijna gewijde sfeer die soms in het lokaal hangt.”

Fluitende vogels, stijgende temperaturen: het voorjaar komt. En daarmee ook het tuinseizoen. Terdege nam onder meer een kijkje in de prachtige pluktuin van Marieke Nolsen.

Jarenlang waren wegwerpmaandverband en -tampons de norm. Duurzame alternatieven winnen steeds meer terrein: cups, wasbaar maandverband en menstruatieondergoed. Wat zijn dit voor producten en wat zijn de voor- en nadelen?

Terdege is een reformatorisch familieblad en verschijnt elke twee weken Terdege is een onderdeel van Erdee Media Groep (EMG) EMG legt van abonnees gegevens vast voor de uitvoering van de (abonnee)overeenkomst en om u te informeren over producten en diensten van EMG

gaat over defensie

Postadres: Terdege, Postbus 613, 7300 AP Apeldoorn

Bezoekadres: Laan van Westenenk 12, 7336 AZ Apeldoorn

Telefoon (algemeen): 055 - 5390333

Fax: 055 - 5419318 E-mail: redactie@terdege nl

Directie: ir C Heutink

Hoofdredactie: dr ir S M de Bruijn

Bladmanager: Jeannette Zeeman-van Grol, tel 055 - 5390333

Chef-redacteur: Gisette van Dalen-Heemskerk, tel 055 - 5390333

Redactie: Jacomijn Ariakhah-Hoekman, Martijn den Hollander, Annemieke Fieret-van den Berg, Huib de Vries

Vormgeving: Marthe Kok-Roukens, Jendy Pieterse, Esther Karman-Rap

Abonneeservice: tel 055 - 5390300, e-mail: abonneeservice@erdee nl

Advertenties: Tel 055-5390499, e-mail: advertentie@erdee nl

ISSN: 1382-9076 Giro 719 502 (Erdee Media Groep)

Druk: Damen Drukkers bv Werkendam

Abonnementsprijs: maandincasso € 9,60

De 40e jaargang loopt tot 1 oktober 2023

Abonnementen kunnen op elk moment ingaan

Opzegging: Een maand voor einde abonnementsperiode, bij voorkeur telefonisch via Abonneeservice

Adreswijzigingen: Schriftelijk drie weken vóór

ingangsdatum

Aansprakelijkheid: Terdege is op geen enkele wijze aansprakelijk voor producten en diensten die aangeboden worden door adverteerders in deze Terdege

Dit geldt ook voor de integriteit van de adverteerder Meer info: terdege nl; erdeeservice nl

Het is verboden Terdege zonder toestemming op te nemen in, of ter beschikking te stellen van een leesportefeuille Terdege is op geen enkele wijze verantwoordelijk voor de kwaliteit of integriteit van producten en diensten die in de advertenties worden aangeboden

Voor alle in deze uitgave genoemde toekomstige data geldt Deo volente

Terdege in braille, grootletter en digitale vorm: Terdege is in braille, grootletter, digitale en in gesproken vorm verkrijgbaar bij Bibliotheekservice

Passend Lezen, tel 070-338 15 00, E-mail: klanten@passendlezen nl, Postbus 84010, 2508 AA Den Haag