Terdege 22 oktober 2014 by Erdee Media Groep

STOFFERING

SL A APCOMFORT

MEUBELEN

WOONACCESSOIRES

ADVIES

Adellijk dorp

Schrijver-docent

Rentmeester Frans van Lynden: „In Hemmen is iedere vierkante millimeter landgoedbezit.”

Henk Koesveld houdt van de geschiedenis: „Elke periode is leuk om over te vertellen.”

terdege

22 oktober 2014 32e jaargang nr. 2 Losse nummers: € 3,95

reformatorisch familiemagazine

●

terdege 22 oktober 2014 ●

32e jaargang ●

nummer 2

Ds. J.J. ten Brinke

Welkom in onze woonwinkel

„Gezag werkt pas goed als het dienend is”

Thema ‘Wonen’ Meubelmaker „Steigerhout in huis erg populair” Interieurstyliste „Soms heel andere woning door simpele ingreep” Woninginrichter „Service en bediening enorm belangrijk” Valkseweg 57, 3771 RD Barneveld • Tel.: (0342) 41 32 79 • E-mail: info@vanwolfswinkelwonen.nl • Internet: www.vanwolfswinkelwonen.nl

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\PLANNING\TD_02_001-001 2-3 Pag 108.indd 1

9-10-2014 7:05:15

13-10-2014 16:44:59

Pag 2.indd 1

9-10-2014 7:00:25

Pag 3.indd 1

6-10-2014 7:25:42

inhoud

86 Jonge boer

Eiland Wight

Fred Lugthart: „Het mooiste moment van de dag is het binnenhalen van de koeien.”

Op zoek naar herinneringen aan ‘Jenny de hutbewoonster’ en ‘de dochter van de veehouder’.

Hondentherapeut Willemijn de Bruijn: „Vaak kan er veel gedaan worden aan vervelend gedrag van een huisdier.”

Leven op heerlijke grond Sinds het overlijden van de kinderloze baron Frans Godard Van Lynden is de Stichting Het Lijndensche Fonds voor Kerk en Zending de eigenaresse van het Betuwse dorpje Hemmen.

Het moment van Huib

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\PLANNING\TD_02_004-005 4

Pendelen naar Engeland Om de week reist Addy de Jong voor enkele dagen naar Birmingham. De Werkendammer is er recent benoemd tot hoogleraar marketing.

De ontdekking van Hemmen was voor mij echt een verrassing. Het adellijke dorpje in de Betuwe ademt een rust die je elders niet snel vindt. Ideaal om te onthaasten! Huib de Vries, redacteur

13-10-2014 16:17:46

welkom!

reportages 10 Hemmen, adellijk dorp in de Betuwe 52 De zusters van het eiland Wight interviews 20 Addy de Jong, hoogleraar in Birmingham 30 Auteur Henk Koesveld 36 Hondentherapeut Willemijn de Bruijn 40 Pastoor J.R.M. Groos 76 Ds. J.J. ten Brinke 86 Jonge boer Fred Lugthart bezinning 7 Meditatie 29 Ogenblik 48 Opinie 89 Jouw vragen columns 23 Ir. B.J. van der Vlies 33 Moerstaal 93 Emigranten 101 Willemien rubrieken 18 Psychologie 26 Tafelen met Teunie 34 Creatief 39 Weg (agenda) 44 Groen 46 Puzzels 50 Vervolgwoordzoeker 82 Feuilleton 101 Ziekenhoekje 102 Onder ons

Wonen

62 Meubelmaker 68 Interieurstyliste 72 Woninginrichter

Ad Ermstrang, chef redacteur

Wonen

Het beeld van grote winkelcentra is de afgelopen jaren drastisch veranderd. In binnensteden staat veel leeg. Er zijn zaken failliet gegaan, terwijl anderen besloten voortijdig hun te dure pand te verlaten. De drukte van weleer lijkt echt voorbij. Vooral woonboulevards, opgezet in een tijd dat het niet op leek te kunnen, zijn erg stil geworden. Consumenten houden nog steeds de hand op de knip. Een groeiend deel van de verkoop verloopt via webwinkels. Het is niet allemaal kommer en kwel. Ons katern staat ditmaal in het teken van wonen en woninginrichting. Een styliste geeft aan dat het besef groeit dat een goed advies veel narigheid kan voorkomen. „Want in de winkel is het bankstel altijd veel kleiner.” Woninginrichter Van Wolfswinkel vertelt hoe hij de crisis doorkwam en zelfs uitbreidde. En Henk van Erk, die zich heeft toegelegd op het maken van steigerhouten meubelen, kon de vraag het afgelopen jaar nauwelijks aan. In deze Terdege starten we ook met een serie over schrijvers uit onze achterban. Auteurs van kinderen jeugdboeken en romans. Wie

„In de winkel is het bankstel veel kleiner” zijn ze en wat drijft hen? We beginnen met geschiedenisdocent Henk Koesveld. In zijn boeken komen ridders en monniken tot leven. Alles moet kloppen. „Het onderzoek vind ik net zo leuk als het schrijven zelf.” Christelijke elementen zegt hij alleen op een natuurlijke wijze in zijn verhaal te willen verweven. „Elke rechtgeaarde schrijver zegt dat de boodschap er niet duimendik bovenop moet liggen, maar te vaak is dat nog wel het geval.” aermstrang@terdege.nl

terdege 22 oktober 2014 ●

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\PLANNING\TD_02_004-005 5

13-10-2014 16:16:27

Mooi aanknopingspunt SPECIALIS

MEN

: Advies bij position er ing Corporate identity Creatieve concepten Ontwerp e n vormg ev ing Webdesign en develop m ent

Als u klanten wilt strikken â&#x20AC;&#x201C; en dat wilt u â&#x20AC;&#x201C; moet u vooral blijven communiceren. Niet loslaten. Vasthouden dat lijntje, aantrekken die knoop. Op zoek gaan naar originele aanknopingspunten. Via andere kanalen de verbinding leggen. Pure marketing is het en wij helpen u er graag bij. We geven advies van communicatiestrategie tot positionering. En onze studio ontwerpt en realiseert alle denkbare communicatiemiddelen. Als u Gijs Huisman eens belt (0488 484004) raakt u de draad niet kwijt.

HOOFDSTRAAT 66 | KESTEREN | 0488 - 484004 | INFO@G2O.NL | WWW.G2O.NL

141022FC225x277.indd 1 Pag 6.indd 1

26-09-14 16:17 9-10-2014 6:29:08

meditatie

Verbondsteken „(...) en zie, een deur was geopend in de hemel; (...) en een regenboog was rondom de troon, in het aanzien de steen Smaragd gelijk.” Openbaring 4:1-3 Ds. J.A. Weststrate, Pretoria

eliefde lezer, Johannes was door keizer Domitianus verbannen naar het eiland Patmos „om het Woord Gods en de getuigenis van Jezus Christus”. Maar uit genade mocht Hij lijdzaamheid beoefenen en buigen onder de verdrukkingen die hij onderging. Waarom? Omdat te midden van deze verdrukkingen de Heere hem bezocht. Dan wordt de opstand gebroken en is het kruis geen kruis meer. Voordat Johannes de oordelen Gods beschrijft, ziet hij eerst wat anders. „En zie, een deur was geopend in de hemel.” „En zie” drukt verwondering uit. Voor de oude grijsaard, die al zo vaak onder een geopende hemel was geweest, was het opnieuw een wonder van genade dat de hemel geopend was. Het grondwoord drukt uit dat die deur niet altijd geopend was. Door onze val leven we allen van nature onder een gesloten hemel. Toch zal de Kerk bediend worden door de dauw die valt vanuit een geopende hemel en zullen ze na hun sterven door een geopende deur gedragen worden in de hemelse gewesten. Hoe kan dat? Omdat God de Vader gedachten des vredes heeft over zijn uitverkoren Kerk. Hij kan niet zonder Zijn Kerk. Maar Hij is ook de handhaver van Zijn Recht. Hij moet de zonde straffen en Hij moet Zijn liefde kwijt. Dat kan alleen in Christus, omdat in Zijn offer „de gerechtigheid en de vrede elkander hebben gekust”. Als de Kerk daarop ziet met geloofsogen en er indrukken van heeft dat het is om hun zonden, dan gaat de hand op de mond en strijdt men niet meer om onder kruis en druk uit te

komen. Dan mag men volgen zonder vragen. Kent u een gesloten hemel? Het eerste wat Gods kinderen inleven, is dat de hemelpoort vanwege hun zonde en schuld voor hen gesloten is. Dat ze buitenstaanders zijn en dat ze in het rijk Gods niet kunnen komen, tenzij ze van nieuws geboren worden. Als dan de hellepoort opengaat, wordt het zo benauwd. De satan doet alles om de ontdekte zondaar in de wanhoop te trekken. Onder de toelating des Heeren is het allemaal nodig om afgebracht te worden van alle gronden buiten Christus, de enige Deur. Als men denkt weg te zinken door de hellepoort, ontsluit de Heere de hemelpoort en mag men horen van Zijn gezegende lippen: „Ik ben de Deur; indien iemand door Mij ingaat, die zal behouden worden; en hij zal ingaan en uitgaan, en weide vinden.” Dan is men hemelsgezind en ziet men „Jezus

alleen”. Men denkt dan zo op de hemel aan te gaan, om te leren dat de hemeldeur keer op keer door onze verdorvenheid gesloten wordt. Keer op keer brengt de Heere door kruis en druk Zijn Kerk weer als dood aan Zijn voeten. Niet om hen naar recht weg te stoten door de hellepoort maar om de hemelpoort opnieuw te openen. Onze verdorven, aardsgezinde aard kan die deur niet dichthouden. Johannes zag niet alleen een geopende deur maar hij mocht in de geest door de hemeldeur naar binnengaan. Hij zag de allerhoogste Majesteit op Zijn troon zitten. Johannes mag vanuit de hemel inblikken in de Godsregering. Dan wordt gezien dat kruis en druk ons niet overvallen maar geschieden naar Gods wijs beleid.

Gods trouw is iedere dag nieuw

Johannes ziet rondom de troon een smaragdkleurige (groene) regenboog. Het is een teken van Gods trouw aan Zijn genadeverbond. Groen is een kleur van frisheid. Zo is Gods trouw aan Zijn verbond iedere dag nieuw. Daarom zal de uitverkoren Kerk zalig worden. Door vele verdrukkingen. Maar die zijn nodig om ze strijdbaar te houden en pasklaar te maken voor het hemelleven. Als ze met het geloofsoog zien op de groene regenboog, mogen ze verkondigen dat de Heere Zich nooit vergist. Dan zingen ze: „Wij steken ’t hoofd omhoog, en zullen d’ eerkroon dragen. Door U, door U alleen, om ’t eeuwig welbehagen. Kunt u dat ook in waarheid zingen?

terdege 22 oktober 2014 ●

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\PLANNING\TD_02_007-007 7

7-10-2014 8:57:41

Pag 8.indd 1

9-10-2014 6:30:31

Pag 9.indd 1

9-10-2014 6:31:44

reportage

Leven op heerlijke grond Eeuwenlang was Hemmen eigendom van een baron Van Lynden. Sinds het overlijden van Frans Godard beheert het Lijndensche Fonds het dorpje aan de Linge. Ieder is er welkom, maar als er meer gegadigden zijn, gaan de hervormden van Hemmen voor. tekst Huib de Vries foto’s Anton Dommerholt

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\PLANNING\TD_02_010-016 10

7-10-2014 8:52:49

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\PLANNING\TD_02_010-016 11

7-10-2014 8:53:08

en klassieke baron is Frans van Lynden niet. In casual kledij ontvangt hij me in de ontvangstkamer van zijn rentmeesterskantoor, ooit de eetkamer van ds. Ottho Gerhard Heldring. De voormalige pastorie in het centrum van het Betuwse dorp ziet uit op het 14e-eeuwse kerkje waar de befaamde Reveilpredikant en grondlegger van de Heldringstichtingen in Zetten veertig jaar het Woord bediende. Van Lynden was nog maar kort rentmeester in Hemmen toen hij bezoek kreeg van de bejaarde mr. Frank Wolfaert Boudewijn baron van Lynden, oudvoorzitter van de Hoge Raad van Adel. Tot dat moment kende hij deze deftige naamgenoot niet. „Ongetwijfeld hebben we ergens een gemeenschappelijke voorvader, dus ik noemde hem maar oom. Hij kwam hier om een graf uit te zoeken, omdat de wortels van onze familie in Hemmen liggen. We weten ons met dit dorp verbonden.” Net buiten de dorpskern liggen de laatste resten van Huis Hemmen. Ooit stond hier een slot, dat in 1360 in handen kwam van Steven van Lynden. Nadat het in de eerste helft van de 18e eeuw door brand was verwoest, liet de toenmalige heer van Hemmen op de fundamenten een statig landhuis bouwen en eromheen een park in Engelse stijl aanleggen. Tijdens de slag om het Betuwse dorp, in 1945, werd Huis Hemmen verwoest. Het is nadien niet meer

opgebouwd. Het park is wel in oude luister hersteld.

Wilsbeschikking

De laatste heer van Hemmen, Frans Godard baron van Lynden, stierf in 1931 kinderloos. Voor zijn dood bracht de edelman de Heerlijkheid onder in de familiestichting het Lijndensche Fonds voor Kerk en Zending. De vriend en geestverwant van Heldring wilde op deze wijze het landgoed in stand houden en een bijdrage leveren aan het werk in Gods Koninkrijk. „Aan de laatste wilsbeschikking van Frans Godard, een neef van mijn overgrootvader, heb ik een belangrijk deel van mijn huidige werk te danken”, stelt Frans van Lynden vast. De joviale rentmeester groeide op in Utrecht, maar kwam veelvuldig naar het dorpje aan de Linge. Vader Ludo was secretaris van het Lijndensche Fonds, zelf begon hij in Hemmen een fruitbedrijf. Daarnaast werkte hij parttime op een rentmeesterskantoor en verrichtte hij incidenteel wat werk voor de familiestichting. In 1990 begon de jonge baron zijn eigen kantoor, negen

jaar later stootte hij het fruitbedrijf af. „Ik werk nu ongeveer een dag per week voor het Lijndensche Fonds.” De statuten bepalen dat een meerderheid van het stichtingsbestuur moet bestaan uit leden van de familie Van Lynden. Vandaag zijn dat de baronnen Willem, Diederik en Lex. Het gezelschap wordt gecompleteerd door drs. Huub Lems en Frits baron van Tuyll van Serooskerken, beiden werkzaam voor de Protestantse Kerk in Nederland. „Vanuit mijn functie als rentmeester draag ik verantwoordelijkheid voor de inkomsten en de administratie daarvan”, licht Van Lynden toe. „Na aftrek van de beheers- en instandhoudingskosten voor het landgoed

Jan van den Brandhof: „Er heerst hier altijd een serene rust”

12 terdege ● 22 oktober 2014

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\PLANNING\TD_02_010-016 12

7-10-2014 8:53:22

blijft er jaarlijks ongeveer zes ton over voor uitkering aan kerken zendingsdoelen. Het bestuur bepaalt aan welke doelen het geld wordt uitgekeerd.”

Marktconform

De inkomsten van het zevenhonderd hectare grote landgoed komen uit de opbrengst van verpachte landbouwgronden en de huur en erfpacht die de inwoners en middenstanders van Hemmen betalen. „Het unieke van dit dorp is dat iedere vierkante millimeter van het landgoed is”, onderstreept Van Lynden. Onder de huidige rentmeester kwam er een eind aan het financieel bevoordelen van belijdende leden van de hervormde gemeente te Hemmen. Iedereen betaalt nu een marktconforme huur. Wel krijgen actieve leden van de kerk nog altijd voorrang als er meer gegadigden voor een woning zijn. „Geld speelt bij ons

niet de voornaamste rol. Met wat inspanning zouden we van Hemmen een forensendorp voor Wageningse hoogleraren kunnen maken, maar dat willen we niet. In het spoor van de erflater proberen we het karakter van het dorp zo goed mogelijk te bewaren.” Van een feodale verhouding tussen de dorpelingen en de Van Lyndens is geen sprake. In zijn studententijd huurde Frans van Lynden een kamer in boerderij De Hucht, aan de rand van het dorp, terwijl zijn huidige onderkomen werd bewoond door Jan van den Brandhof. In het voetspoor van ds. Heldring ving die er samen met zijn vrouw mensen op die maatschappelijk en sociaal tussen wal en schip waren geraakt.

„Mooi werk, maar ook zwaar”, constateert de minzame Hemmenaar. Na twintig jaar zijn we ermee gestopt.” Nu bewoont hij de voormalige uitbouw van de oude pastorie, als buurman van Frans.

Wandelpaden

De dorpskern rond de oude kerk met bijbehorend kerkhof is omringd door platanen en beukenhagen. Achter de kerk staat de dorpspomp uit 1748, die tot 1945 werd gebruikt. Een vel papier in het vitrinekastje naast de ingang van het oude godshuis laat weten dat in de erediensten en het vormings- en toerustingswerk „wordt gezocht naar verbindingen met elkaar en met God”.

Frans van Lynden: „Het unieke van dit dorp is dat iedere vierkante millimeter van het landgoed is”

terdege 22 oktober 2014 13 ●

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\PLANNING\TD_02_010-016 13

7-10-2014 8:53:36

Een digitaal scherm, iets verderop, toont afwisselend een topografische kaart van Hemmen, toeristische informatie en het onroerend goed dat binnenkort vrijkomt. De oude dorpsschool doet sinds de sluiting dienst als dorpshuis. In het voormalige ‘meestershuis’ heeft Pauline Blankenberg haar bedrijf Pauline’s Cuisine, voor catering en workshops, gehuisvest. ‘Heerlijkheden voor 5 tot 500 gasten’, staat op de antieke driewielige Vespacar voor de deur. Vanuit de dorpskern loopt een netwerk van wandelpaden over het rustieke landgoed. Niet alleen inwoners van Hemmen en het naburige Zetten maken er gebruik van. Ook volk van elders heeft de ‘parel van de Betuwe’ ontdekt. Wie een dag of dagdeel wil onthaasten, vindt daarvoor in Hemmen alle ingrediënten.

Laagdrempelig

Ed Janssen, voormalig chef gebouwendienst van de Heldringstichtingen, groeide op in de tijd dat de doofstomme baron Frans van Lynden voorzitter was van het Lijndensche Fonds. Hemmen was toen nog een besloten gemeenschap. „Iedereen kende iedereen, al je buren noemde je ‘oom’ en ‘tante’. Ik zat in de zesde klas met twee meisjes, dat was alles. De school telde twee lokalen.” De verhouding met de bestuurders van het Lijndensche Fonds was ook toen al vriendschappelijk. „Baron Frans, de grootva-

Ed Janssen: „Iedereen kende iedereen, al je buren noemde je oom en tante”

der van de huidige Frans, had boven in het eenvoudige gemeentehuis naast het hulppostkantoor een grote bibliotheek. Daar ben ik vaak geweest, want ik was zeer geïnteresseerd in boeken, dankzij onze hoofdonderwijzer Teunis van Goor. Die verdiepte zich in historie, sterrenkunde, landschapsbeheer, flora en fauna, literatuur, te veel om op te noemen. Zijn enthousiasme wist hij op zijn leerlingen over te dragen.” Na zijn trouwen moest Janssen noodgedwongen het dorp verlaten, omdat er geen woning beschikbaar was. Direct na het overlijden van zijn moeder, in 1977, vervoegde hij zich bij baron Godard van Lynden, destijds voorzitter van het Lijndensche Fonds en burgemeester van de gemeente Valburg. „Op mijn vraag of ik nu de woning kon huren, sprak hij op deftige toon: ‘Nou Eddie, dat lijkt me niet zo’n probleem, maar ik moet het wel even overleggen. Daar

heb je een bestuur voor.’ Die reactie was typerend voor de gemoedelijke sfeer in dit dorp. Ludo, de vader van Frans, sprak ik gewoon bij zijn voornaam aan. Frans is nog laagdrempeliger dan zijn vader.”

Biologisch

De tijd dat vrijwel alle Hemmenaren op zondag naar het hervormde kerkje kwamen en bij verkiezingen op de CHU stemden, is voorbij. „Er wonen hier nog maar weinig geboren Hemmenaren”, zegt Janssen. „Het merendeel is import.” In de oude smederij waar zijn vader ter wereld kwam, is nu biologische winkel De Smidse gehuisvest. Dankzij de inzet van de huidige rentmeester kreeg het landgoed ook een aantal biologische boerenbedrijven. Op een akker buiten het dorp spreekt André Jurrius een groep bezoekers toe. Gezeten op een boerenkar luistert het gezelschap naar het verhaal van de bevlogen agrarische ondernemer, die van De Lingehof een florerend ecologisch akkerbouwbedrijf wist te maken. Zo’n vier hectare grond verhuurt hij aan Welmoet, Angelien en Linde van biologische tuinderij De Stroom. Een groot deel van hun gewassen zetten de dames af via de ‘Hemmense groentetas’ die meer dan driehonderd gezinnen wekelijks ontvangen.

14 terdege ● 22 oktober 2014

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\PLANNING\TD_02_010-016 14

7-10-2014 8:53:47

Liselotte Tap: „De oude Hemmenaren vinden het geweldig leuk dat ik hier een restaurant ben begonnen” zaten pal naast de kerkenraad. Dat privilege was voor de Tappen niet weggelegd, maar ze hadden wel een eigen bank, bijna voorin. „De kerk zat toen nog stampvol”, zegt Liselotte, „maar wij hoefden ons nooit te haasten. Een oudere zus van me vond dat gênant, ik had er geen moeite mee.” Na de studie pr en marketing, in Leiden en Amsterdam, vestigde ze zich in Utrecht. Later woonde ze met haar partner Frank Schimmelpennink in Deventer. Financieel hadden ze het prima, maar de gedachte dat ze tot hun pensioen achter een bureau zouden zitten, sprak hen niet aan. Toen de voormalige bakkerij van Hemmen vrij kwam, ontstond het idee daarin een brasserie te beginnen. „We zijn met Frans om tafel gegaan en hebben een businessplan geschreven. Daar was hij meteen enthousiast over. En hij wist wat voor vlees hij met mij in de kuip had.”

Bakkerij In De Hemmense Boerderij, nabij het kasteelpark, is een woonvoorziening en dagbestedingscentrum van Philadelfia ondergebracht, voor mensen met een verstandelijke beperking. De kwekerij is geopend voor publiek. Bezoekers worden er opgewacht door Arthur, die visitekaartjes spaart en de verzamelde collectie trots toont.

Brasserie

Liselotte Tap, uitbaatster van Brasserie Heerlijkheid aan het Kerkplein, keerde na tientallen jaren naar haar geboortegrond terug. Ze werd geboren in herenboerderij De Boelenham, tegenover het ministation van Hemmen-Dodewaard.

Ooit stond hier een slot dat dienst deed als wachtkasteel voor de erfgenaam van de Heer van Hemmen. Nadat een overstroming het kasteel ruïneerde, verrees op dezelfde plek herenhuis De Boelenham, dat net als Huis Hemmen in 1944 door oorlogsgeweld werd verwoest. Na de oorlog werd een boerenwoning van bescheidener omvang neergezet. Door vererving was het goed inmiddels in handen van de familie Tap gekomen. Arie Hendrik Tap, de vader van Liselotte, dreef er zijn fruitteeltbedrijf. Op eigen grond, een unieke situatie in Hemmen. Pas toen hij door ziekte niet meer in staat was het bedrijf overeind te houden, verkocht hij zijn land aan het Lijndensche Fonds. De positie van de familie Tap was ook op zondag zichtbaar. De herenbank voor in de kerk, tegen de zijwand, was gereserveerd voor leden van de familie Van Lynden. Die

Sinds december woont ze weer in haar geboortedorp, nu pal naast de kerk. Het voelde een beetje als thuiskomen. „Hemmen is nog altijd een heel mooi en rustig dorpje. De hele dag zie ik vogels en eekhoorntjes. De oude Hemmenaren vinden het geweldig leuk dat ik hier een restaurant ben begonnen.” Frank, een liefhebber van koken, bereidt de gerechten, zo mogelijk met producten uit de regio. „Wat we zelf lekker vinden, passen we hier toe. Dat slaat aan. Onze omzet is veel hoger dan we hadden verwacht.” In de voormalige bakkerswinkel verkoopt Liselotte onder de naam Soesa gebruiksvoorwerpen uit Afrika, Azië en Zuid-Amerika. Klanten van de brasserie en Soesa ontvangen gratis een fraai kaartje met daarop de wandelroutes en bijzondere objecten in het dorp. Door haar terugkeer naar Hemmen verkeert de boerendochter ook weer in de nabijheid van De Boelenham. Na het overlijden van haar vader besloot ze de geschiedenis van de streek en de hoeve op papier te zetten. In 2011 werd ‘Huize De Boelenham. De geschiedenis van een Betuws adellijk goed’ gedrukt. „Voor mijn neefjes en nichtjes, zodat ook zij bekend blijven met de historie.” Dat was niet de enige reden. „Mijn drie zussen en ik hebben het huis geërfd, mijn moeder heeft het vruchtgebruik. Als zussen moeten we beslissen wat we in de toekomst met De Boelenham gaan doen. Met het oog daarop

terdege 22 oktober 2014 15 ●

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\PLANNING\TD_02_010-016 15

7-10-2014 8:53:59

leek het me goed om vast te leggen wat we van onze vader hebben gekregen. Het is niet zomaar een rijtjeshuis. Ik vind het belangrijk dat De Boelenham op een goede manier wordt overgedragen.”

Unieke kasteeltuin

De ommuurde kasteeltuin van Hemmen is sinds 1993 ondergebracht in een aparte stichting. De verwaarloosde hof werd volledig gerenoveerd en opnieuw beplant. Dankzij de inzet van zo’n dertig vrijwilligers uit de regio, 450 donateurs door het hele land en het geld dat bezoekers in de giftenbus bij de ingang deponeren, hoeft geen entree te worden geheven. „Dat is uniek in Nederland”, onderstreept secretaris en onbezoldigd beheerder Jan van den Brandhof, in het dagelijks leven inspecteur en keurmeester bij de Nederlandse Algemene Kwaliteitsdienst Tuinbouw. De voormalige moestuin van de adellijke familie veranderde in een

siertuin in classicistische stijl, met door buxus omgeven borders en zitjes tussen hagen van taxus. Blikvanger is de rozenboog in het hart van de tuin, die zeshonderd verschillende plantensoorten telt. De harde kern van de bezoekers houdt precies bij welke beplanting is aangepast. Jaarlijks trekt deze plek vele duizenden bezoekers. Niet alleen plantenliefhebbers, maar ook rustzoekers. Binnen de begroeide muren van de feeërieke kasteeltuin is het rumoer van de wereld ver weg. „Mensen zitten hier rustig op een bankje naar de bloemen, de planten en de vlinders te kijken”, weet Van den Brandhof. „De kasteeltuin heeft Hemmen op de kaart gezet. Door publicaties in bladen als Landleven komen mensen van heinde en ver hiernaartoe.” De beheerder begrijpt waarom. „’s Morgens ben ik vaak heel vroeg wakker. Als ik dan naar de kasteeltuin loop, word ik meer dan eens toegejuicht door een winterkoninkje op de rozenkoepel. Een andere keer zie ik de groene specht, of

de miereneter. Er heerst hier altijd een serene rust. Ook ’s avonds wandel ik vaak nog even naar de tuin, samen met mijn vrouw. Heen langs de Linge, terug door het kasteelpark. Dat rondje blijft bijzonder.”

16 terdege ● 22 oktober 2014

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\PLANNING\TD_02_010-016 16

7-10-2014 8:54:20

Pag 17.indd 1

9-10-2014 6:57:03

psychologie

Bart (28 jaar) loopt er steeds meer tegenaan dat hij moeilijk keuzes kan maken. „Over de simpelste dingen lijk ik veel langer te doen dan anderen, bijvoorbeeld beslissen wat ik aan zal trekken of wat ik zal eten.” tekst Hilleke Hoekstra, GZ-psycholoog

oen Bart nog bij zijn ouders woonde, was het niet zo’n groot probleem, omdat zijn ouders vaak de knoop doorhakten. Toen hij alleen woonde en studeerde, was het soms wel lastig, dan kwam hij soms te laat, maar verder had niemand er hinder van. Nu heeft hij echter een volle werkweek... „Ik krijg er steeds meer last van en zou het willen veranderen.” Keuzes maken, we doen het de hele dag. Het begint als ‘s ochtends de wekker gaat: Ga je er meteen uit, of blijf je nog even liggen? Koﬃe of

Hanteer voor elke beslissing een tijdslimiet thee bij je ontbijt? Brood of yoghurt? Welke kleding trek je aan? Veel mensen zullen nu zeggen: Daar denk ik helemaal niet over na. Ik doe gewoon altijd hetzelfde als de dag ervoor. Ik eet áltijd brood en ik drink áltijd koﬃe bij mijn ontbijt, dus dat zijn geen keuzes. Toch zijn dat wel degelijk keuzes, alleen is de ‘kiezer’ zich dat niet bewust. Mensen hebben per dag ongeveer 50.000 gedachten. Daarvan is 98 procent hetzelfde als de dag ervoor (en de dag daarvoor). Die 98 procent stuurt ons gewoontegedrag en onze routines aan. Het is natuurlijk erg handig en energie sparend dat we veel dingen uit

gewoonte doen. Als je denkt: ‘ik ga nu naar de winkel’ , dan pak je automatisch je jas, je ﬁets- of autosleutel en rijd je naar de supermarkt waar je meestal je boodschappen doet. Stel je voor dat je bij al die automatismen een halve minuut zou stilstaan om een bewuste keus te maken: ‘ik kies er nu voor om naar de kast te lopen en mijn tas te pakken’ , ‘ik ga er nu voor kiezen dat ik mijn jas pak en die aantrek’. Dat zou heel veel tijd vragen. Bij jou, Bart, lijkt net het omgekeerde te spelen. Je hebt veel tijd nodig, schrijf je, om heel alledaagse keuzes te maken. Alsof je daarin weinig automatismen hebt. Wat daar de reden van is, weet ik niet precies. Er zijn een paar zaken die zouden kunnen mee spelen. Misschien maak je die dagelijkse zaken elke keer tot een opdracht voor jezelf, waarin je wel of niet kunt slagen. Je moet dan van jezelf precies de juiste kleding aantrekken, die perfect past bij je activiteiten die dag. Omdat ‘het perfecte’ niet bestaat, blijf je maar zoeken en overwegen. Of je bent veel bezig met wat anderen vinden wat passend of goed is. Ook dat kun je nooit zeker weten, dus blijf je heen en weer bewegen tussen verschillende mogelijkheden. Een derde mogelijkheid is dat jij tot de groep mensen behoort die, nadat ze een beslissing hebben genomen, onrust ervaren, omdat de andere opties opeens veel meer voordelen lijken te hebben. Door die onrust ga je je aanvankelijke beslissing weer her-

overwegen. Je schrijft dat, toen je nog bij je ouders woonde, zij voor jou de knoop doorhakten. En, hoe begrijpelijk ook van je ouders, het is mogelijk dat je daardoor van jezelf het beeld hebt ontwikkeld dat je zelf niet in staat bent om goede en adequate beslissingen te nemen.

Je zou kunnen proberen voor elke beslissing, waarvan je nu vindt dat je daar te veel tijd voor nodig hebt, een tijdslimiet in te stellen. En begin dat dan langzaam af te bouwen. Als je nu bijvoorbeeld drie kwartier voor de kast staat om je kleding uit te zoeken, dan ‘mag’ je daar in het vervolg nog een half uur over doen. Als je dat een week hebt gedaan, ga je bijvoorbeeld naar twintig minuten, enzovoort. Zo kun je dat ook doen met boodschappen en met andere zaken die je nu té veel tijd kosten. Geef jezelf daarna positieve feedback: ‘ik heb dit goed gedaan, ik kán dit soort beslissingen nemen en het zijn beslissingen die misschien niet perfect zijn, maar wel goed genoeg’.

Naam en leeftijd zijn gefingeerd. Heeft u ook een vraag? Mail naar psycholoog@ terdege.nl

18 terdege ● 22 oktober 2014

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\PLANNING\TD_02_018-018 18

13-10-2014 16:06:15

HSV Studiebijbel de complete tekst van de HSV, aangevuld met verklarende voetnoten, inleidingen op de bijbel boeken, kaartjes en artikelen. Een betrouwbaar, ver staanbaar en verdiepend hulpmiddel bij het lezen van de Bijbel De extra artikelen geven inzicht in de bijbelse theologie, historische ontwikkelingen op het terrein van bijbeluitleg en bijbelvertalingen. De studiebijbel maakt gebruik van teksten uit de ESV Study Bible (herziening van de King James Version uit 2001) aangevuld met artikelen van Nederlandse auteurs 9789065393746 | 69,50 (vanaf 112015: 79,95)

Asselsestraat 58 7311 EN Apeldoorn tel: 055 5222 757 www.clcnl.org

Betrouwbare anticonceptie In harmonie met je eigen lichaam

Sensiplan® is een moderne en wetenschappelijke natuurlijke methode voor geboorteregeling, die helemaal past binnen een christelijke beleving van seksualiteit en vruchtbaarheid. Sensiplan is gezond voor je lichaam en het milieu en verrijkt en verdiept je relatie.

In de Sensiplan cursus leer je zeer betrouwbaar je vruchtbare en onvruchtbare dagen te bepalen. Daarom helpt Sensiplan ook paren die juist wél zwanger willen worden.

www.sensiplan.nl - info@sensiplan.nl - 038-386 85 40

Sponsor een kind,

geef toekomst!

Voor € 25,- per maand geeft u een kind onderwijs, voedsel, medische zorg en kleding

Barbara Haïti

Helen

Guatamala

Stichting Woord en Daad Postbus 560 4200 AN Gorinchem sponsoreenkind@woordendaad.nl IBAN: NL64 RABO 0385487088

Mariam

Burkino Faso

Kies voor een specifiek informatiepakket: Basis - een algemeen pakket Gezin - speciaal om sponsoring voor u en uw kinderen leuker te maken 20-plus - sponsors in de leeftijd van circa 20 tot 30 jaar, alles digitaal op een USB-stick Voor meer informatie over de inhoud van de pakketten: www.woordendaad.nl/sponsoreenkind

Neserdin Ethiopië

Wilt u een kind sponsoren? Neem dan contact met ons op via 0183 – 611874 of ga naar www.woordendaad.nl/ sponsoreenkind

terdege 22 oktober 2014 19 ●

Pag 19.indd 1

9-10-2014 5:47:25

interview

Pendelen naar Engeland Om de week reist Addy de Jong (39) voor een aantal dagen naar Birmingham. De in marketing gespecialiseerde Werkendammer is er recent benoemd tot hoogleraar. In de internationale wereld van de wetenschap wordt er steeds minder van opgekeken als er tussen landen wordt gependeld. Wat lastiger ligt het als het gaat over principiële keuzes. „Daar kun je niet duidelijk genoeg over zijn.” tekst Ad Ermstrang foto’s Anton Dommerholt

20 terdege ● 22 oktober 2014

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\PLANNING\TD_02_020-023 20

6-10-2014 15:15:57

terdege 22 oktober 2014 21 ●

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\PLANNING\TD_02_020-023 21

6-10-2014 15:16:11

e in het dorpje Wijngaarden in de Alblasserwaard opgegroeide boerenzoon studeerde psychologie aan de universiteit van Leiden. Hij legde zich toe op de psychometrie, de wiskundige kant van de psychologie. Tijdens zijn aanwezigheid thuis, in de weekends, werd hij gewoon aan het melken gezet, maar hij deed dit graag. „Best pittig. Op zondag vroeg uit de veren voor de koeien, op maandag voor de studie”, herinnert hij zich als hij terugblikt op deze periode. In Maastricht deed De Jong aansluitend promotieonderzoek bij de vakgroep marketing aan de economische faculteit. De verschillende vakgebieden van verkoop en techniek kwamen daar voor hem bij elkaar. Als universitair (hoofd)docent aan de afdeling technische bedrijfskunde van de TU in Eindhoven doceerde hij niet alleen het vak multivariate statistiek, maar ontwikkelde hij ook een nieuw vak. „Selling new products. Dat gaat ervan uit dat bij innoverende nieuwe producten de klant centraal staat. Eenmalig iets via verkooptrucs aan de man brengen is geen goede verkooptechniek.” Bij het ontwikkelen van nieuwe producten door ingenieurs wordt nog maar al te vaak de klant veronachtzaamd, zo is zijn ervaring. „Die gooien iets nieuws als het ware over de schutting bij de afdeling sales, met de opmerking dat zij het maar moeten verkopen. Op die wijze gaat het vaak mis. Beter is het de ontwikkelafdeling en de verkoop vanaf de eerste dag met elkaar te laten optrekken.”

Cultuurschok

De Jong’s kwaliteiten op het terrein van ‘multivariate statistics’ en ‘selling new products’ bleven in Engeland niet onopgemerkt. Voor de marketingspecialist kwam de vraag om hoogleraar te worden aan de Aston University in het Engelse Birmingham niet geheel onverwacht. „Via mijn netwerk ken ik er verschillende mensen. Met een Nederlandse onderzoeker die er tot voor kort werkte, ben ik goed bevriend. We kennen elkaar via publicaties, conferenties en internationale cursussen. Ik wist dat er een vacature was op het terrein van sales en techniek. Vorig jaar was ik al informeel benaderd.” Toen de vraag concreet werd, stelde hij die binnen zijn gezin aan de orde. Zijn echtgenote Heleen (40) en de oudste dochter – het echtpaar heeft drie kinderen: Marie Louise (11), Rosalyne (8) en Anna Sophie (4) – voelden niet voor verhuizing. Heleen, geboren en getogen in Werkendam, geeft aan haar woonplaats niet graag achter zich te laten. „We hebben de eerste twee jaar van ons huwelijk in Weert gewoond. Toen Addy de kans kreeg om vooral in Eindhoven te werken, hebben we die benut om hier te gaan wonen. We hebben allebei onze ouders in de buurt en de kinderen hebben hier in de omgeving hun vriendjes

en vriendinnetjes. We hebben het goed naar onze zin en wonen in een fijne buurt.” Ook Addy zelf stond niet te trappelen. Hij is lid van het schoolbestuur en het bestuur van de SGP in zijn woonplaats. „Kerkelijk zouden we in de buurt van Birmingham nog wel onderdak kunnen vinden, dat hebben we tijdens een eerder bezoek gemerkt. Maar de cultuurschok zou voor het gezin wel erg groot zijn. Ik heb daarom aangegeven wel voor het hoogleraarschap te voelen, maar niet te willen verhuizen. Voor de Engelsen was dit geen punt, zodat ik eind november voor een nadere kennismaking naar Birmingham ben gegaan.” Er volgde een officiële sollicitatieprocedure en nog een bezoek. „In mei heb ik doorgepraat over de kosten die het reizen met zich mee zou brengen. Daar kun je in Engeland over onderhandelen. In Nederland is dat niet mogelijk, daar word je gewoon in een schaal geplaatst.”

Skype

Voorlopig is hij om de week van dinsdag tot en met donderdag in Birmingham. „De reistijd bedraagt maximaal vijf uur, van deur tot deur.” Als er onderwijs wordt gegeven, zal hij er wat langer en vaker zijn, daar heeft hij nog niet precies zicht op. De Werkendammer verblijft in een hotel, onder hetzelfde dak als de universiteit en eveneens eigendom van de onderwijs- en onderzoeksinstelling. De andere week werkt hij vanuit huis, hoewel er nog steeds bezoeken zijn aan de universiteiten van Eindhoven en Maastricht. „Ik begeleid nog twee AIO’s (assistenten in opleiding – tot wetenschappelijk onderzoeker). Eentje in Maastricht, de ander werkt in Finland. Je hebt veel contact via Skype. Het is natuurlijk een beetje een avontuur, maar aan alles merk je dat je leeft in een netwerksamenleving, die steeds internationaler wordt.” Heleen heeft hem er niet van weerhouden om de functie te aanvaarden. „Ik vond dat hij het moest doen. Het is net zoals bij veel schippersgezinnen, waarvan vrouw en kinderen aan de wal wonen.

Addy de Jong: „Er heerst in de wetenschap vaak een klimaat van ego’s”

22 terdege ● 22 oktober 2014

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\PLANNING\TD_02_020-023 22

9-10-2014 14:04:08

column

Bovendien was ik door zijn gereis naar conferenties er al enigszins aan gewend. Een voordeel is dat de verbindingen goed zijn. ’s Avonds neem je via Skype met de kinderen gezamenlijk de dag door.” Met de andere teamleden met wie hij in Birmingham moet samenwerken, had De Jong direct een click. „De sfeer is er uitstekend, dat is daar heel belangrijk. Het gaat er niet alleen om prestige. Als team moeten we rekening houden met collega’s die om wat voor reden ook er meer moeite mee hebben om via publicaties in de top mee te draaien. Dat is expliciet aan de orde geweest.”

Farizeeër

Christenen bekleden in de wereld van de wetenschap vaak eenzame posten, vindt de bij de Gereformeerde Gemeente van Werkendam aangesloten De Jong. Het is belangrijk om vanaf de eerste dag te laten zien waar je voor staat. Je wordt vooral beoordeeld op je gedrag en niet op wat je zegt.” Over het algemeen worden mensen in hun waarde gelaten, vindt hij. Een enkele keer is er openlijke vijandschap. „Bij een discussie over een ethisch dilemma heeft iemand me in Maastricht eens uitgemaakt voor ‘die farizeeër uit het noorden’.” Aan sommige onderzoeken doet hij niet mee. „Dan gaat het bijvoorbeeld over loterijen of ﬁlms. Je moet dat wel in een vroeg stadium aangeven.” Dat geldt ook voor de deelname aan conferenties, een uiterst belangrijk onderdeel in de wereld van de onderzoekers. „Die zijn vaak ook op zondag. Ik plan dan een dag vrij. Het is wel zaak dat je dit ver van te voren aankondigt, anders word je ingepland voor het geven van een onderzoekspresentatie op die dag. Ik zoek een kerk in de omgeving. Meestal lukt dat aardig.”

Ego’s

Over de sfeer binnen de wetenschap is hij niet bijzonder positief. „Er heerst vaak een klimaat van ego’s. Geld verdienen is minder belangrijk, het draait vooral om prestige en het publiceren in toptijdschriften. Er is bijna geen moreel kompas meer en daardoor speelt wantrouwen vaak een rol. Het gaat allemaal heel subtiel. Dat maakt het soms lastig om in zo’n omgeving te werken.” De onbekendheid met de Bijbel is erg groot. „Als je aangeeft van mening te zijn dat je leven wordt geleid, word je wat glazig aangekeken.” Van zijn levensbeschouwing komt een enkele maal iets naar voren in het gebruik van bepaalde teksten tijdens colleges. „Zoals bij een discussie over een stelling van een topman van Oracle, die zei dat succes niet genoeg is, maar dat concurrenten moeten falen. Twee zijn beter dan één, uit Spreuken, had ik ertegenover geplaatst. Bij een stemming onder de studenten zie je dat in zo’n geval toch een groot deel kiest voor de eerste stelling.”

Ir. B.J. van der Vlies, oudfractieleider SGP in Tweede Kamer

Oud en grijs

Uit de volksmond: We willen wel allemaal oud worden, maar oud zijn moet beleefd worden. De ouderdom komt veelal met gebreken. Ouderen worden al afhankelijker. Dankbaar wordt hulp aanvaard. Van familie, buren, vrienden, van vrijwilligers en mantelzorgers. Als het moet, is er ook nog de professionele thuishulp. Als * het niet langer zelfstandig in de eigen woning gaat, zijn er de instellingen. Laat dat hele wereldje nu maatschappelijk en politiek sterk ter discussie staan. Met onzekerheid als pijnlijk gevolg. Mogen we dat onze ouderen, aan wie we zo veel te danken hebben, wel aandoen? Zij hebben hun krachten gegeven aan onze samenleving. Zij verdienen een rustiger oude dag. Als dan in de gezondheidszorg ook nog de indringende vraag om de hoek komt kijken of ouderen niet té oud kunnen zijn voor bepaalde dure behandelingen, worden we wel heel sterk op ons moreel besef aangesproken. De kwaliteit van onze samenleving laat zich onder meer aflezen uit de wijze waarop we met onze ouderen omgaan.

De vroege kerk viel op door aandacht voor ouderen De kerk in de eerste eeuwen na Christus viel op door de aandacht en zorg voor ouderen. Daar ging iets van uit, dat was wervend voor de christelijke gemeente (zie Kerkgeschiedenis van Eusebius, aangehaald door dr. Seldenrijk in “Waardevol leven”, blz. 391 e.v.). Daar ligt ook nu een dure roeping voor de kerk. Maar hoe goed er ook voor ouderen wordt gezorgd, Psalm 71:18 gaat dieper en is rijker: „Daarom ook, * terwijl de ouderdom en grijsheid daar is, verlaat mij niet, o God.” vandervlies@terdege.nl

terdege 22 oktober 2014 23 ●

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\PLANNING\TD_02_020-023 23

9-10-2014 14:03:57

Vestje Bobbie € 39,95 | Topje Verona € 12,95 Gebreide rok Noortje € 49,95 | Legging Rianne € 19,95

Links: Vestje Bobbie € 26,95 | Shirt Ingrid € 14,95 Gebreide rok Noortje € 33,95 Maillot Cato € 14,95 Midden: Vestje Lara € 24,95 | Shirt Ingrid € 14,95 Sjaal Lieneke € 16,95 | Baret Beertje € 16,95 Rok Josien € 18,95 | legging Soes € 16,95 Rechts: Shirt Geke € 22,95 | Poncho/sjaal Bambi € 17,95 Baret Beertje € 16,95 | Rok Josien € 18,95 Legging Soes € 16,95

Pag 24.indd 1

9-10-2014 5:48:49

KINDERKLEDING KINDERKLEDING KINDERKLEDING

TIENERDAMESMODE TIENERTIENER& DAMESMODE &&DAMESMODE

Pom Pom Pom Pom Pom Pom

Silke Silke Silke

LAND PORT LAND LAND PORT PORT

KINDERKLEDING KINDERKLEDING KINDERKLEDING

TIENERDAMESMODE TIENERTIENER& DAMESMODE &&DAMESMODE

Najaarscollectie

2014

Kwaliteit is ook betaalbaar WINKELS IN BARNEVELD, KAMPEN, KATWIJK, GOUDA, RIDDERKERK, STAPHORST, SLIEDRECHT, WERKENDAM EN RIJSSEN Jan van Schaffelaartraat 15 Barneveld | Oudestraat 111 Kampen | Princestraat 19 Katwijk St. Jorisplein 18-20 Ridderkerk | Markt 70 Gouda | Gemeenteweg 69 Staphorst Rembrandlaan 53 Sliedrecht | Hoogstraat 95 Werkendam | Haarstraat 16 Rijssen

VOOR INFORMATIE: POMPOM.NL OF SHOP ONLINE OP WWW.PORTLANDSHOPS.NL

Pag 25.indd 1

9-10-2014 5:49:53

tafelen e ni met Teu

Tips: • De koek is lekker bij de koffie of thee, maar hij is ook heel geschikt als tussendoortje, om mee te nemen naar school en werk. Daarvoor snijd ik altijd een deel in repen.

tekst en foto’s Teunie Luijk, Teunie@terdege.nl foto’s

26 terdege ● 22 oktober 2014

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\PLANNING\TD_02_026-027 26

7-10-2014 7:51:50

De koek is niet heel vet omdat ik appelmoes gebruik Teunie Luijk

Havermoutplaatkoek

Bereiding: • Verwarm de oven voor op 200 graden. • Meet alle ingrediënten af met een cup-maat. Als u geen cup-maat heeft, kunt u een beker nemen met een inhoud van ongeveer 250 ml. De inhoud van een Amerikaanse cup is officieel 237 ml. Het komt echter niet zo nauw. • Knip of snijd de gedroogde abrikozen in stukjes.

• Was de rozijnen en dep ze droog. • Smelt de boter of de margarine op een laag vuur. • Doe alle ingrediënten in een grote mengkom en meng alles goed door elkaar. • Vet de bakplaat van de oven in met margarine of bekleed hem met bakpapier. • Schep het deegmengsel

op de bakplaat en strijk die met de achterkant van een vochtige lepel glad. • Schuif de bakplaat in het midden van de oven en bak de plaatkoek in circa 20 minuten gaar en lichtbruin. • Snijd de koek als hij nog warm is in stukken. Daarna laten afkoelen.

Ingrediënten: • 4 cup zelfrijzend bakmeel • 4 cup havermout • 1 cup suiker • 1 cup rozijnen • ½ cup gedroogde abrikozen • 4 eieren (M) • 1 cup appelmoes • 125 gram boter of margarine

Gouwe ouwe De havermoutplaatkoek is in ons gezin een echte ‘gouwe ouwe’. Soms vergeten we hem een poosje. Maar altijd is er dan wel weer iemand die vraagt: „Wanneer hebben we weer eens plaatkoek?” Kinderen of onervaren bakkers kunnen deze plaatkoek probleemloos bakken. En de ingrediënten hebben we eigenlijk altijd standaard in huis. Zelf bak ik hem vaak meteen na het bakken van brood. De oven is dan toch al heet. U kunt volop op het recept variëren. Bijvoorbeeld door er kaneel of koekkruiden aan toe te voegen. Of wat dacht u van chocodrups en kokos? Een zakje studentenhaver erdoor smaakt ook fantastisch. De rozijnen en abrikozen zijn prima te vervangen door dadels. Laat uw fantasie de vrije loop. Deze koek is niet heel zoet. Bent u een echte zoetekauw, neem dan een halve cup suiker of honing extra. De koek is ook niet heel vet. Dat komt omdat ik appelmoes gebruik. Heeft u dat niet in huis, dan kunt u ook 125 gram margarine extra nemen. In totaal dus 250 gram.

terdege 22 oktober 2014 27 ●

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\PLANNING\TD_02_026-027 27

7-10-2014 7:51:13

www.che.nl

“Op de CHE kan ik over mijn vak én over mijn geloof praten” David Reitsma, student Bedrijfskunde MER

Bekijk hier mijn droom en opleiding

Open Dag

Laten we duidelijk zijn. Je komt naar de Christelijke Hogeschool Ede (CHE)

zaterdag

om een beroep te leren. Je kiest daarmee voor de hoge kwaliteit en bevlogen

10.00 - 15.00

ontmoetingen en diepgaande gesprekken opleveren. Het is een waardevol

8 november Op kamers in Ede?

docenten van de CHE. Bovenal kom je zoals je bent: als christen. Dat gaat je mooie

onderdeel van je vorming als professional. Misschien verklaart dat wel de gezellige sfeer op de campus. Blijf dicht bij jezelf, kom naar de CHE!

Proef het studentenleven op de campuswoningen

dicht bij de CHE

DICHTBIJ

JE TOEKOMST

Bedrijfskunde MER • Human Resource Management • SPH • MWD • Leraar Basisonderwijs • Verpleegkunde Godsdienst Pastoraal Werk • Leraar Godsdienst/Levensbeschouwing • Journalistiek • Communicatie

20980000600-CHE-adv Terdege 225x277 Terdege.indd 1 Pag 28.indd 1

01-10-14 15:49 8-10-2014 6:38:07

ogenblik

Concilie van Trente Ds. M. van Kooten, Elspeet

orig jaar was het precies 450 jaar geleden dat in Trente de laatste vergadering met betrekking tot de contrareformatie werd gehouden. Van 1545 tot 1563 vonden er maar liefst 25 concilies plaats in het Noord-Italiaanse Trente. Het duurde echter tot het volgende jaar voordat de uitspraken van dit concilie ook pauselijk bekrachtigd werden. Dat was op 26 januari 1564, precies een jaar en een week na de uitgave van de Heidelberger Catechismus. In de bul getiteld ‘Benedictus Deus’ stelt paus Pius IV dat eindelijk is bereikt wat van de Vader der lichten is afgesmeekt en waar men dag en nacht mee bezig is geweest. De geloofsbelijdenis van Trente, getiteld ‘Iniunctum nobis’ (‘Bevel aan ons’), die op 13 november 1564 het licht zag, was als het ware een samenvatting van wat op de 25 concilies bijna twintig jaar lang besproken was. De belijdenis begint goed, namelijk met het overnemen van de geloofsbelijdenis van Nicea, die we in de reformatorische kerken ook kennen. Daarna komt echter de Roomse leesregel van deze geloofsbelijdenis, die er niet om liegt, of juist wel! Vervolgens wordt namelijk gesteld dat men de Heilige Schrift aanvaardt maar dan volgens de overleveringen van de kerk. Dat houdt in dat men de zeven sacramenten eerbiedigt. Daarbij wordt met name gesteld dat in de mis het zoenoﬀer wordt gebracht:

Standvastig houd ik dat er een reinigingsoord (purgatorium) is en dat daar de vastgehouden zielen door voorbeden van gelovigen worden geholpen; en eveneens dat de heiligen die samen met Christus heersen, vereerd en aangeroepen moeten worden, en dat zij voor Gods aangezicht gebeden brengen voor ons en dat hun relikwieën vereerd moeten worden; Verder zweert men de paus als opvolger van Petrus en plaatsbekleder van Christus gehoorzaamheid, terwijl men zich verder zal houden aan de uitspraken van het concilie van Trente. De belijdenis besluit met deze woorden: Ik, N.N., beloof, wens en zweer dat ik dit ware katholieke geloof, waarbuiten niemand kan worden gered en wat ik - nu tegenwoordig - uit vrije wil belijd en voor waarachtig houd, met Gods hulp standvastig tot mijn laatste ademtocht ongeschonden en vlekkeloos bewaar en belijd en dat ik - zover het in mijn macht ligt - daarvoor zorg draag dat dit alles, door de mij toevertrouwden en door diegenen die aan mijn zorg zijn toevertrouwd, krachtens mijn ambt wordt vastgehouden, geleerd en verkondigd: zo waarlijk helpen mij deze heilige Evangeliën Gods. Het voert te ver om alle vervloekingen (het zijn er 125) te noemen die op het concilie zijn uitgesproken. Ik noem er enkele: - Als iemand zegt: het rechtvaardigende geloof is niets anders dan het vertrouwen op de goddelijke barmhartigheid, die wegens Christus de zonden vergeeft, of het is alleen dit vertrouwen, waardoor wij gerechtvaardigd worden, die zij vervloekt.

- Als iemand zegt dat het niet beter en zaliger is in maagdelijkheid of celibaat te leven dan te huwen, hij zij vervloekt. - Als iemand zegt: Het is een bedrog om missen te celebreren ter ere van heiligen en om hun voorspraak bij God te verkrijgen, zoals de Kerk bedoelt, hij zij vervloekt. Deze vervloekingen zijn onverkort nog van kracht. Dat heeft de aartsbisschop van Utrecht, Wim Eijk, begin dit jaar laten weten. Zeker, het kan zijn dat een roomskatholiek ‘onder een deksel’ incidenteel Bijbelse waarheden kan doorgeven. Maar als hij het houdt naar het heilig Blad, dan gaat hij vanuit de roomse kerkleer ten principale buiten zijn boekje. Overigens lust het me niet om eindeloos op de leergeschillen met Rome in te gaan. Het is namelijk heel goed mogelijk dat we met

Vervloekingen nog onverkort van kracht een goede en Schriftuurlijke belijdenis, zoals we die in de reformatorische belijdenisgeschriften kennen, toch nog vreemdeling zijn van de bevinding ervan. Dan mogen wij terecht van de vervloekingen van het concilie van Trente huiveren, maar zelf liggen we dan nog onder de vloek waarvan de apostel Paulus zegt: „Indien iemand de Heere Jezus Christus niet liefheeft, die zij een vervloeking.”

terdege 22 oktober 2014 29 ●

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\PLANNING\TD_02_029-029 29

9-10-2014 13:59:53

interview

De pen gepakt deel 1

Vertellen over vroeger Ridders, kastelen, monniken, Henk Koesveld kan er niet genoeg van krijgen. Maar soms kiest hij ter afwisseling voor een thema uit de 17e eeuw. Ook dát is lang geleden. „Ik heb weleens iets hedendaags geprobeerd, maar dat liep stroefjes en werd een piefpafpoefboek. ’k Heb het niet gepubliceerd. Nee, laat mij maar in de historie rondneuzen.” tekst L. Vogelaar foto’s Anton Dommerholt

30 terdege ● 22 oktober 2014

terdege 22 oktober 2014 31 ●

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\PLANNING\TD_02_030-033 31

7-10-2014 7:56:22

ardinxvelder H.L. Koesveld was negentien jaar leerkracht op een basisschool in zijn woonplaats. Inmiddels is hij vijftien jaar geschiedenisdocent op locatie Marnix van het Wartburg College in Dordrecht en daar ook alweer jaren havo/ vwo-decaan. „Welke leeftijdsgroep ik ook voor me heb, ik blijf vertellen. Feiten blijven hangen als je ze koppelt aan een verhaal, al is het maar een korte anekdote. Ik ben nu bezig met de Tachtigjarige Oorlog. Een tijdlang was de term Nederlandse Opstand gangbaar, maar gelukkig mag je nu weer gewoon Tachtigjarige Oorlog zeggen. Door te vertellen komt het verleden dichtbij. Op de basisschool schoof ik aan het eind van de dag op een tafeltje, met de rug tegen het bord. Dan zoog ik een verhaal uit mijn duim waarvan ik zelf niet wist hoe het de volgende dag verder zou gaan. Die spanning beleefde je samen met de klas. Aan mijn leerlingen in het voortgezet onderwijs bemerk ik of ze op de basisschool leerkrachten met liefde voor geschiedenis hebben gehad.” Uit een kast komt een scherf met inscripties tevoorschijn. „Met een collega ben ik –in zwembroek– een kreek bij Nieuw-Beijerland ingestapt. Op de bodem vonden we onder andere deze scherf, uit 500 voor Christus of zo. Als je zo’n voorwerp in de klas laat rondgaan, wordt het verleden tastbaar. Mijn moeder, die onlangs overleed, was bijna 95. Ze heeft haar leven beschreven. Als kind woonde ze in een dijkhuisje ver buiten het dorp. Er stonden daar nog wat huizen en ook een winkeltje. Als er in de buurt een dokter nodig was, werd bij het winkeltje een rode zakdoek aan een stok gebonden. De dokter reed met een rijtuigje zijn visites en met de verrekijker keek hij dan of de zakdoek uithing. Zo ja, dan ging hij daar vragen waar de zieke woonde. Als je zulke dingen vertelt, kijken de leerlingen je ongelovig aan. Zoveel kan er in een mensenleeftijd veranderen.”

kind las ik heel veel. K. Norel was mijn favoriete auteur. Diens ‘Scheepsmaat Woeltje’ heb ik stukgelezen.” De meester op de lagere school las eens een boek voor dat zich in de Middeleeuwen afspeelde. „Nú weet ik dat het van geen kant klopte wat erin stond, maar het heeft wel mijn interesse voor die tijd gewekt.” Door zijn keuze voor onderwerpen uit de Middeleeuwen valt Koesveld op in het assortiment van de reformatorische uitgevers. Eigenlijk is hij al verhalen vertellend aan het schrijven geraakt. „Met een collega in het basisonderwijs constateerde ik dat er weinig verhalen op papier stonden. We verzamelden er een aantal en uitgeverij De Vuurbaak wilde ze bundelen in een ringband. Die is er echter nooit gekomen. Enkele van die verhalen heb ik vervolgens uitgewerkt tot een boek.” Zoals ‘Rowan’, zijn eersteling, uit 1994. „De namen van mijn personages kwamen in de beschreven periode echt voor. Ze moeten kloppen, net als alle andere feitjes. Ik zoek uit wat de mensen aten, hoe ze zich kleedden, wat de politieke situatie was. Het onderzoek vind ik net zo leuk als het schrijven zelf.”

Biesbosch

Koesveld leest stapels boeken over zijn onderwerp. „Altijd met een notitieblokje bij de hand. Er zijn inmiddels nogal veel boeken in dit huis. In de babykamer zit het babybehang nog op de muur, maar dat geeft niet. Het is toch niet meer zichtbaar.” De schrijver bezoekt ook de plaats die hij voor zijn verhaal in gedachten heeft. Voor het boek ‘De houten speelbal’, waarin het St. Agathaklooster bij Cuijk voorkomt, dook hij ettelijke zaterdagen het kloosterarchief in. „Met mijn bootje steek ik graag de Merwede over, naar de Biesbosch. Schrijfmap mee. Daar dobber ik dan wat rond, lees een boek en noteer wat ik gebruiken kan. Vervolgens maak ik een samenvatting en een tijdlijn van het verhaal dat ik heb bedacht. Het schrijven zelf gebeurt thuis, achter de computer, omgeven door boeken. De ene keer gaat dat vlot, de andere keer houterig. Gemiddeld kost een boek een jaar voorstudie en driekwart jaar schrijftijd. Tegenwoordig speur ik ook vaak op internet, maar dat is tijdrovend en veel informatie is erg ondiep. Het is leuker om onbekende gegevens te vinden, bijvoorbeeld in een beduimeld boekje dat je nergens op internet aantreft.”

„Feiten blijven hangen als je ze koppelt aan een verhaal, al is het maar een korte anekdote”

Middeleeuwen

Koesveld (55) groeide op in Nieuwendijk, een gehucht op de rand van de Hoeksche Waard. „Als

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\PLANNING\TD_02_030-033 32

Informatief

Buitenbeentje onder de veertien boeken die Koesveld schreef, was ‘Eben-Haëzer’, waarin hij samen met enkele kerkenraadsleden ‘Gereformeerde Gemeente HardinxveldGiessendam 1909-2009’ vastlegde. „Het is de enige nonﬁctie die ik heb geproduceerd. Hoewel, in mijn jeugdboeken is de hoofdpersoon nooit historisch, maar de bijﬁguren zijn dat soms wel. Zo arrangeer ik in mijn recent verschenen boek over de waterlinie in het rampjaar 1672 een ontmoeting van de hoofdpersoon met prins Willem III.

7-10-2014 7:58:12

moerstaal

Een ziekelijke prins van 21 jaar nam dan toch maar de leiding op zich van een land dat compleet in verwarring was. Ik beschrijf hem zoals hij volgens bronnen uit die tijd reageerde. ’k Heb uitgezocht waar de waterlinie liep en hoe het in Utrecht ging tijdens de Franse overheersing. Niet alle feiten kun je in je verhaal kwijt, want dan zakt het door zijn hoeven. Recensenten zeggen ook weleens dat ik veel informatie meegeef en dat mijn boeken niet al te dun zijn. Dat klopt; ik wil de lezers een goed beeld geven van de tijd die ik beschrijf. Voor Terdege heb ik samen met Jaap Kramer eens een stripverhaal over de Romeinen gemaakt. Ik houd echter van een ingewikkelde plot, en dat lukt in zo’n verhaal niet.”

Boodschap

Koesvelds volgende boek gaat weer over de Middeleeuwen. „De naam van een dorp in deze omgeving, Schelluinen, blijkt van Askelon afgeleid te zijn, en dat heeft weer te maken met de Duitse orde. De kruistochten naar Jeruzalem zijn bekend, maar er waren ook andere initiatieven. De Duitse orde trok naar het oosten om Litouwen te kerstenen. Dat ben ik gaan uitzoeken voor een eerder boek. Mijn volgende boek gaat over de Malthezer orde, een soortgelijke groep.” Christelijke elementen zegt Koesveld alleen op een natuurlijke wijze in zijn verhaal te willen verweven. „Elke rechtgeaarde schrijver zegt dat de boodschap er niet duimendik bovenop moet liggen, maar te vaak is dat nog wel het geval. In mijn boeken staat de tegenstelling tussen goed en kwaad centraal. Soms doe je opeens een vondst. De 17e-eeuwse Amsterdamse dokter Tulp verving na een tegenvaller in het zakenleven – het ene moment kocht je voor drie tulpenbollen een huis; het volgende ogenblik waren de bollen niets meer waard – de tulp boven zijn deur door de woorden ‘Wandelt met God’. Een mooi element in je verhaal.”

Contact met lezers

Bijna elke auteur heeft tegenwoordig een eigen website, maar daar begint Koesveld niet aan. „’k Heb er geen zin in om door e-mails overspoeld te worden. Contact met lezers vind ik wel prachtig. Er wordt weleens smalend gedaan over de ‘tafeltjesdagen’, waarbij een schrijver op een beurs handtekeningen zet en met lezers praat, maar dat is wel heel mooi. ’k Vertel ook op scholen en verenigingen over het schrijverswerk.” Zijn bevoegdheid voor geschiedenisdocent behaalde Koesveld ooit aan het COCMA, de huidige Hogeschool Utrecht. „Met een scriptie over de neutraliteitspolitiek van Nederland tijdens de Eerste Wereldoorlog. Eigenlijk vind ik van elke periode dat het leuk is om erover te vertellen.”

Jan van Klinken freelance journalist

Au, hangijzer De wethouder zit in de problemen omdat een afdeling op het gemeentehuis niet goed haar werk doet. Er worden mensen overgeplaatst en zo, maar het blijft tobben. Dan vraagt een raadslid hoe het gaat en wat zegt hij dan? „Het is nog steeds prut met peren maar wie weet komt het op den duur wel goed.” Nou, dan kan hij wel inpakken. Nee, hij zegt: „We hebben het spoor van verbetering te pakken.” Raadslid tevreden, wethouder heeft hachje gered. Het is bobotaal in optima forma. Heel bekend is: „We nemen het mee.” Vaak wordt ermee bedoeld: Ik wil niet onbeleefd zijn, dus zeg ik dat we er serieus naar kijken. Later volgt de mededeling: „Helaas blijkt uw idee binnen de huidige context niet haalbaar.” Op Twitter is een pagina van een liefhebber van bobotaal die honderden van dit soort voorbeelden heeft verzameld. „De roadmap naar voren is niet betrouwbaar”, vind ik zelf een van de mooiere. Het betekent zoiets als: Het hele plan is een sprong in het duister. Neem ook deze: „De insteek van deze bijeenkomst is een intersectorale en interdisciplinai-

„De roadmap naar voren is niet betrouwbaar” re uitwisseling tussen deelnemers onderling.” Je kunt ook zeggen: „Het doel van de bijeenkomst is dat de deelnemers over hun werk vertellen en ervaringen uitwisselen.” Maar in bobotaal klinkt het veel interessanter. Een nogal saaie vraag is: „Kan ik dit voorstel even met je bespreken?” De bedienaars van bobotaal hebben daar wat op gevonden. Zij zeggen: „Mag ik dit voorstel even tegen je aanhouden?” Mijn reactie zou zijn: „Je doet maar zolang het geen heet hangijzer is.” moerstaal@terdege.nl

terdege 22 oktober 2014 33 ●

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\PLANNING\TD_02_030-033 33

7-10-2014 7:58:24

creatief

Silhouet-schilderij Deze hangt al een poosje bij ons in de kamer... Op rommelmarkten en in kringloopwinkels zie je soms de mooiste lijstjes. In dit lijstje zat een klok waar geen beweging meer in zat en nu kijken we naar deze mooie dame! tekst Maaike Schiphorst en Arjanne van der Meer foto’s Marianne Witvliet

Zo maak je het • Neem het plaatje over op een A4-tje (of patroonpapier). • Speld het A4-tje op het zwarte vilt. • Knip het silhouet uit met papier en al. • Plak met de boekbinderslijm een stukje stof op het MDF. • Plak daarop met alleslijm het silhouet. • Als er geen ophanghaakje meer aan zit, bevestig je twee kleine schroefjes met een ijzerdraadje ertussen. Tip: Op internet vind je erg mooie plaatjes van silhouetten.

Dit heb je nodig • Oud lijstje van de rommelmarkt • Stukje dun MDF of dik karton ter grootte van de lijst • Leuk stofje of stukje behang • Zwart vilt • Klein scherp schaartje • Boekbinderslijm of textiellijm • Alleslijm

34 terdege ● 22 oktober 2014

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\PLANNING\TD_02_034-035 34

7-10-2014 7:59:53

terdege 22 oktober 2014 35 ●

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\PLANNING\TD_02_034-035 35

7-10-2014 8:00:11

De werkdag van Willemijn de Bruijn Beroep: Hondengedragstherapeut Leeftijd: 23 jaar Opleiding: Martin Gaus Academie

Vragenlijst doornemen.

Rondje lopen.

Nora is bang voor harde geluiden Eigenaren van honden zijn soms geneigd zich neer te leggen bij vervelend gedrag van hun dier. Vaak kan er echter nog veel aan gedaan worden, heeft hondentherapeut Willemijn de Bruijn inmiddels ervaren. tekst Gertrude de Wildt-Brouwer foto’s Anton Dommerholt

36 terdege ● 22 oktober 2014

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\PLANNING\TD_02_036-037 36

7-10-2014 8:26:48

Adviezen opvolgen.

et baasje en bazinnetje van een foxterriër hebben me gevraagd om hen te helpen met het trainen van Elis. Ze valt vaak uit naar andere honden. Voordat ik naar Meerkerk toe ging, heb ik de door hen ingevulde vragenlijst doorgenomen, om een goed beeld te krijgen van de hond. Uit wat voor nest komt ze? Welk probleemgedrag laat de hond zien? 10.30 uur: Samen met de eigenaren van Elis neem ik de vragenlijst door. Elis is zeven jaar oud en heeft in een asiel gewoond. Ik observeer vast een beetje het gedrag van Elis en hoe de eigenaren erop reageren. Ik stel voor om een rondje te gaan lopen met de hond. Daar heeft het dier wel oren naar. 11.00 uur: Tijdens de wandeling zijn de honden uit de buurt juist binnen. Jammer, want het is altijd het mooist om te zien hoe dat gaat. Elis loopt al wel naar een hek of tuin toe waarvan hij weet dat er een hond woont. Juist dit gedrag moeten de eigenaren ook al niet accepteren, vind ik. Elis valt dan nog niet uit naar andere honden, maar ze is verkeerd gefocust. Ik laat de eigenaren zien hoe ze de aandacht van de hond op het baasje kunnen vestigen. Door zelf rustig te blijven, de wandeling

Aan probleemgedrag is wat te doen...

interessant te maken voor de hond en de riem niet strakker aan te spannen, blijft de hond zelf ook rustiger. Daarmee zijn ze een uitval voor. 11.30 uur: Met de eigenares van Elis loop ik terug naar huis. Ze probeert nu mijn adviezen op te volgen. Het gaat goed. Elis loopt zelfs zonder te kijken een tuin voorbij waar zij een hond weet. Soms, als mensen veel signalen via de lijn geven, raad ik hen aan om de riem in de jaszak te stoppen. Van veel praten, allerlei signalen via de riem en lichaamstaal raakt een hond overprikkeld. 14.00 uur: In Arnhem heb ik een gedragsconsult bij een echtpaar van 60 dat een kooiker heeft. Kooikers zijn vaak gevoelig voor harde geluiden, en dat geldt voor dit hondje wel in het bijzonder. Als ze tijdens het uitlaten een hard geluid hoort, wil ze zo gauw mogelijk naar huis. Is ze los, dan rent ze op eigen houtje terug. Is ze aangelijnd, dan lopen baas of bazin achter haar aan. In de vragenlijst heeft het echtpaar al wel ingevuld dat, als hun dochter Nora uitlaat, ze dan niet dat gedrag vertoont. Dat signaal zorgt

Wandeling moet interessant zijn voor het dier.

ervoor dat ik nog beter let op de interactie tussen Nora en haar eigenaren. 14.30 uur: Als ik de straat inrijdt, zie ik al dat dit een prettige woonplek is voor Nora. Mooi rustig, met een eindje verderop een bos. Als we na het gesprek gaan wandelen, herken ik wat de eigenaren zeggen. Ik adviseer hen om bij harde geluiden niet meteen naar huis te gaan, maar met Nora door te blijven lopen. Ook kunnen ze proberen om het lopen leuker te maken, door onderweg spelletjes te doen. Kooikers zijn vaak slimme honden en bijna elke hond houdt van zoekspelletjes. Daarmee leiden ze de aandacht van harde geluiden af. Het zelfvertrouwen van Nora en haar vertrouwen in de eigenaren moeten groeien. 16.00 uur: Thuisgekomen zie ik dat er een aanvraag is voor een aantal privélessen met een jonge toller. In een eerste gesprek zal ik handvatten geven voor het omgaan met deze hond. Na twee weken, waarin de eigenaren zelf gaan trainen, kom ik dan kijken hoe het gaat. Soms neem ik bij deze privélessen ook mijn eigen hond mee. Een Duitse herder van drie jaar. Dan is er interactie tussen de honden. Het is leuk om te zien hoe het gedrag van honden met eenvoudige adviezen al verbeterd kan worden. Eigenaren zijn soms geneigd om zich neer te leggen bij vervelend gedrag, maar vaak kan er nog veel aan gedaan worden.

Bijna elke hond houdt van een zoekspelletje

terdege 22 oktober 2014 37 ●

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\PLANNING\TD_02_036-037 37

8-10-2014 12:05:01

350.000X

‘DANKJEWEL’ Geef voor blinden en slechtzienden

Gelegen in het Zuid Limburgse Heuvelland. Een Oase van rust. Een ruime zon- en schaduwrijke tuin op het zuiden. Comfortabel ingerichte Hotelkamers (met airco). Sfeervolle Appartementen. Genieten van ontspannende Wellness.

Een verblijf bij hotel Creusen... dat is vertrekken met een goed gevoel!

Sms ‘ogen ’ naar 4333 en doneer € 2 ,50

Nederland telt nu al 350.000 blinden en slechtzienden. Dat aantal groeit snel. Wij helpen met onderwijs, hulpmiddelen én onderzoek. Help ook mee. steunBartimeus.nl

www.hotelcreusen.nl | info@hotelcreusen.nl Wilhelminastraat 50 | 6285AW Epen | 043-4551215

Bouwkavel!

DE GROOTSE

SHOP

ARMA - RABE - ERFO - HV POLO - LILYTIME - GAASTRA MOSCOW - LASALLE - FALINO - DIAMBRE - MCGREGOR ALAN RED - MILANO - YAYA - QUESTION - EUGEN KLEIN SCAPA SPORTS - GOLLÉ HAUG - CAVALLARO SAÕ PAULO - GERRY WEBER - WEBER EDITION FRANK WALDER - ROBERTO SARTO CLAUDIA STRÄTER - ROZES OF AVALON HERMANN LANGE

Hal 2 Stand 2518

VAN NEDERLAND

Rhenen, Zuidelijke Meentsteeg 16-1 Centraal tussen Rhenen en Veenendaal gelegen bieden wij u een prachtige bouwkavel in het buitengebied aan. De bouwkavel, ter grootte van ca. 4.000 m2, heeft zowel aan de voor- alsmede achterzijde vrij uitzicht over de landerijen. Er is een maximaal bouwvolume van maar liefst 800 m3 excl. bijgebouwen toegestaan. Verder kan er een bijgebouw van maximaal 125 m2 worden gerealiseerd. Inruil van de eigen woning is mogelijk. Informeer vrijblijvend bij ons kantoor naar de indicatieve bouwprijzen. Er zijn geen verplichtingen aan aannemer of architect!

Leuke acties tijdens de Wegwijsbeurs op onze stand én in onze winkel.

De kavel ligt centraal t.o.v. de centra van zowel Rhenen als Veenendaal met alle voorzieningen als winkels, scholen, kerken, etc. Daarnaast zijn de rijkswegen A12 (Utrecht-Arnhem) alsmede de A15 (Geldermalsen-Nijmegen) snel en goed bereikbaar.

vRaagpRijs € 445.000,- K.K. Meer informatie: telefoon 0318 - 628 412 of info@burglandveenendaal.nl

www.burglandmakelaars.nl

Dam 48 en 50 Alblasserdam Tel. 078 - 6990145 www.marlenevlot.nl

GRATIS PARKEREN VOOR DE DEUR. VERGEET UW PARKEERSCHIJF NIET

38 terdege ● 22 oktober 2014

Pag 38.indd 1

8-10-2014 9:02:52

weg

Muziek • Zaterdag 25 oktober (19.30 uur): Psalmzangavond (met bovenstem) in St. Maartenskerk, Zaltbommel. M.m.v. Mannenkoor Deo Juvante (Kesteren) o.l.v. Joost van Belzen, Betuwse Bovenstemgroep, Peter Wildeman (orgel). Toegang gratis, collecte voor Hudson Taylor Stichting. • Vrijdag 31 oktober (19.45 uur): Reformatieherdenking in Morgensterkerk, Zoetermeer. M.m.v. ds. M.A. v/d Berg (meditatie) en CRK Adoramus (Hazerswoude) o.l.v. Peter Burger.

Burgwal, Den Haag. M.m.v. vereniging Bovenstem, Ouderkerk a/d IJsel, Arie v/d Vlist (orgel) en ds. D. Heemskerk (inleidingen op psalmen). Toegang vrij, collecte t.b.v. Balkan Zending. • Zaterdag 1 november (20.00 uur): Concert door Chr. Jongerenkoor Deum Fidentes o.l.v. Jan Peter Teeuw. M.m.v. Jan Lenselink (piano), Peter Koetsveld (klarinet), Mark Wester (slagwerk), Kees Alers (dwarsfluit), Sylvia Maessen (contrabas), Marjo van Someren (sopraan) en Bart Oenema (bariton). Locatie: Dorpskerk, Polsbroek. Toegang gratis. • Zaterdag 1 november (19.30 uur): Concert in Herv. Kerk, Kapelle. M.m.v. Chr. Samengesteld Mannenkoor Zeeland o.l.v. Ron van Ommen, solisten Arne van Ommen en Henk Dijkhuizen, pianist Arjan Breukhoven en organist Martin Weststrate. Toegang vrij, collecte voor MAF. • Zaterdag 1 november (19.30 uur): Concert door ’t Hierder zangkoor o.l.v. Peter Witteveen in Dorpskerk, Hierden. M.m.v. Henk v/d Maten (orgel en piano) en Herman Waanders (fluit). • Vrijdag 7 november (20.00 uur): Orgelconcert door Minne Veldman in Oude Kerk, Torenplein 1, Barneveld. Toegang gratis, collecte voor orgelrestauratie.

• Zaterdag 1 november (20.00 uur): Reformatieconcert in Geref. Gemeente, Gouda. M.m.v. vocaal ensemble Canticum Amicorum o.l.v. Patrick v/d Linden en Begeleidingsorkest Ars Musica; Gerben Mourik (orgel). Toegang gratis, collecte. • Zaterdag 1 november (19.30 uur): Psalmzangavond met bovenstem in Evang. Lutherse Kerk, Lutherse

• Zaterdag 8 november (13.30 uur): Harmoniumdag in Bethelkerk, Groen van Prinstererlaan 2, Barneveld. Lezing door Johan Zoutendijk (Verschueren Orgelbouw). Om 14.30 uur concert door Joke de Vin (altmezzo) en Dick Sanderman (harmonium). Van 15.30 tot 16.30 uur harmoniumbeurs.

• Zaterdag 8 november (19.30 uur): Zangavond in Grote Kerk, Heusden. M.m.v. mannenkoor De Lofzang (’s-Grevelduin-Capelle) o.l.v. Dick de Jong, jongerenkoor Cantilena (Werkendam) o.l.v. Peter Wildeman, organisten Gerit Kazen en Anton de Raad en spreker evang. H.J. v/d Bogaart. Toegang gratis, collecte voor evangelisatiepost Tilburg. • Zaterdag 15 november (19.30 uur): Koor- en samenzangavond in Hervormde Kerk, Dorpsstraat 1, Krimpen a/d Lek. M.m.v Christelijk Mannenkoor Selah o.l.v. Gert-Jan Korevaar; Jongerenkoor Heman o.l.v. Martien van der Zwan; Kinderkoor

Insturen Inzendingen voor deze pagina zijn welkom via redactie@terdege. nl of Terdege 'Uit & thuis', Postbus 75, 7300 AB Apeldoorn. Plaatsing is kosteloos maar kan niet worden gegarandeerd. In 'Muziek' hebben concerten/ zangavonden die gratis toegankelijk zijn en/of worden gehouden voor een goed doel voorrang.

terdege 22 oktober 2014 39 ●

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\PLANNING\TD_02_039-039 39

8-10-2014 8:43:29

interview

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\PLANNING\TD_02_040-043 40

6-10-2014 15:19:33

De Institutie door het oor van een pastoor Door contacten met hersteld hervormde predikanten leerde pastoor Groos van Kaatsheuvel de Institutie kennen. Over de leesbaarheid van de nieuwe uitgave in de vertaling van dr. C.A. de Niet is hij enthousiast, maar de inhoud van Calvijns magnum opus blijft voor hem een moeilijk verteerbare brok. „Het is voor mij niet altijd een pretje om erin te lezen.” tekst Huib de Vries foto Anton Dommerholt

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\PLANNING\TD_02_040-043 41

6-10-2014 15:19:46

e kolossale kerk van de Heilige Willibrordparochie aan de rand van Kaatsheuvel herinnert aan het rijke roomse leven van weleer. Na het Tweede Vaticaans Concilie sloeg de ontkerkelijking toe. Door de noodzakelijke fusie van parochies is pastoor Johannes Rudolphus Maria Groos (70) tegenwoordig medepastor. Een jongere collega heeft de centrale verantwoordelijkheid voor de Heilige Willibrordparochie, die een kleine 20.000 zielen omvat. Het aantal bezoekers van de zondagse diensten in de twee resterende parochiekerken van Kaatsheuvel komt vaak niet boven de tweehonderd. Groos bewoont nog altijd de royale pastorie naast de kerk aan de Erasstraat. Op het bureau in zijn woonkamer staat het schaakbord waarmee hij het opneemt tegen een schaakcomputer. Aan de overzijde van de gang ligt zijn studeervertrek, met de boekenschat. De meerdelige Summa Theologiae van Thomas van Aquino heeft de pastoor van Kaatsheuvel altijd binnen handbereik. De scholastische filosoof en theoloog uit het Italië van de 13e eeuw is voor hem het grote voorbeeld. „Thomas heeft een geweldig constructieve houding. Het goede uit de filosofie van denkers als Aristoteles weet hij te benutten voor de uitleg van de Heilige Schrift.”

Vermoeid

Het gezin waarin Groos opgroeide was bepaald niet behoudend rooms-katholiek. „Mijn moeder was van huis uit hervormd. Naar de maatstaven van die tijd hadden mijn ouders met vijf kinderen een klein gezin. Op zondag gingen we naar de kerk, maar het was bij ons niet gebruikelijk dat we voor schooltijd naar de heilige mis gingen.” Na de middelbare school studeerde hij eerst sociologie. „Dat was voor velen de weg naar atheïsme of de heilige Mao, maar ik ontving de genade dat ik als jongen van twaalf, dertien jaar de knop al omzette. Als je met welwillendheid naar de kerk kijkt, kun je er veel moois in ontdekken. Kijk je er argwanend of zelfs sarcastisch naar, dan verkruimelt al het goede. Dat is helaas in heel veel levens in ons katholieke milieu gebeurd.” Een belangrijke oorzaak was in de optiek van de pastoor de grote dadendrang en de sterke nadruk op gehoorzaamheid aan de kerk. „Die heeft velen vermoeid gemaakt. Er was ook weinig reflectie. Op een gegeven moment had-

den we hoger en zelfs universitair rooms onderwijs, maar je moet vrezen dat veel mensen die daar doceerden of werden opgeleid wat het geloof betreft op kleuterniveau bleven steken. Veel rooms-katholieken hebben de besluiten van het Tweede Vaticaans Concilie over de vernieuwing van de liturgie als een soort protestantisering beleefd. ‘Prima als die een verrijking betekent’, zei ik dan. We hebben heel wat lessen moeten trekken, soms pijnlijke lessen. De nieuwe generatie priesters heeft gelukkig weer echt visie op het geloof, maar daarmee verricht je nog niet het wonder van het enthousiasmeren van mensen.”

Institutie

Vanuit de overtuiging dat rooms-katholieken en protestanten ten diepste uit dezelfde bron drinken, bracht Groos na de komst van ds. D. Zoet naar de hersteld hervormde gemeente van het buurdorp Loon op Zand een bezoek aan zijn nieuwe collega. Die gaf hem de Institutie van Calvijn te leen mee, in de vertaling van Sizoo. „Daar kwam ik niet doorheen, of beter gezegd: ik kwam zelfs niet goed op gang.” Bij ds. W.M. van der Linden, hersteld hervormd predikant te Sprang Capelle, maakte hij kennis met de Institutie in de vertaling van dr. C.A. de Niet. „Die is heel goed leesbaar, daarom heb ik hem zelf aangeschaft. Ik heb er al flink in zitten ploegen. Het is interessant om te zien dat we een behoorlijke gemeenschappelijkheid hebben, onder meer in de Godsleer. Wat de protestantse wereld heeft, bezitten wij ook, maar wij hebben nog meer.” Dat meer ligt voor Groos vooral in de bredere canon. „Wat is het jammer dat Luther er op zeer zwakke gronden voor heeft gekozen om een aantal Bijbelboeken apocrief te verklaren. Je kunt onmogelijk volhouden dat het boek Wijsheid minder zou zijn dan het boek Prediker en dat Judith minder is dan Esther. In de boeken die jullie apocrief noemen, wordt rijk belicht wat er in de mens te waarderen valt. Een heel markant punt is de vrije wil. ‘Een mens krijgt waar hij voor kiest’, staat in hoofdstuk 15 van de Wijsheid van Jezus Sirach. Hij sluit daarin aan bij Mozes. Die stelde voor zijn dood het volk voor de keus tussen de dood en het leven. Dat zijn belangrijke accenten. ‘Wat hebben al onze preken en vermaningen voor zin als de mens geen vrije wil heeft’, verzucht Thomas ergens. Met name in het calvinisme wordt het menselijke aspect karig bedeeld. In zijn Institutie gebruikt Calvijn zelfs voor Paulus na zijn bekering termen die voor mij totaal niet te plaatsen zijn. Onredelijk, om niet te zeggen absurd.”

„Het ligt niet voor de hand dat de Heilige Geest eeuwenlang Zijn kerk in de steek heeft gelaten”

Gemakzuchtig

Een ander wezenlijk verschilpunt is voor de pastoor de visie op de apostolische successie. „Omdat voor protestanten aan de positie van Petrus met zijn dood een einde kwam, kent het protestantisme geen vitale, door Gods Geest geleide beslissingsmogelijkheid ten aanzien van kwesties die rijzen. Heel wezenlijk is voor ons wat er staat in Handelingen 15: ‘De Heilige Geest en wij hebben besloten.’ Door de verwording van de kerk in de 15e en 16e eeuw heeft Luther helaas niet alleen afstand genomen van de apostolische successie, maar er zelfs een enorme haat tegen ontwikkeld.” Ook Calvijn kan er wat van, vindt Groos. „Het is voor mij niet altijd een pretje om zijn Institutie te lezen. Af en toe schrijft hij dingen waarvan ik

42 terdege ● 22 oktober 2014

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\PLANNING\TD_02_040-043 42

6-10-2014 15:19:58

bijna van mijn stoel val. Vaak scheldt hij wel erg gemakzuchtig tegen alles wat hem niet zint. Daardoor is zijn werk niet erg geschikt om rustig in gesprek te gaan met Rome. U weet wat keizer Karel tegen Luther zei: ‘Het kan toch onmogelijk zo zijn dat de kerk duizend jaar een wezenlijk verkeerd spoor is gegaan?’ Dat vind ik een sterk argument om in ieder geval voorzichtig te zijn. Het ligt niet voor de hand dat de Heilige Geest eeuwenlang Zijn kerk in de steek heeft gelaten. Het heeft voor mij iets van een mysterie dat deze mensen geen oog hebben gehad voor het goede van de kerk in haar traditionele gestalte. Zowel Luther als Calvijn maakte misbruik van de situatie in hun eigen tijd om een tegenkerk te stichten. Dat betreur ik zeer, al kan hun houding blijkbaar samengaan met een echte liefde voor Christus die je in hun werk proeft.”

Vitaliteit

Om het denken van calvinisten beter te kunnen doorgronden, bezocht de pastoor uit Kaatsheuvel een middagdienst van de hersteld hervormde gemeente van Sprang Capelle. „Die duurde anderhalf uur, terwijl de kerkgangers er ’s morgens ongetwijfeld ook waren geweest. Het ging over de eerste vraagstelling van de Heidelbergse Catechismus.”

„Wat de protestantse wereld heeft, bezitten wij ook, maar we hebben meer”

Het opmerkelijkst vond hij de stijl van preken. „Wij zijn tegenwoordig weinig retorisch ingesteld. Van der Linden is juist heel markant in zijn taalexpressie. Hij spreekt hoog en laag, snel en langzaam... Interessant, maar in onze oren wat eigenaardig. Je zou het kunnen vergelijken met het verschil tussen Augustinus en Thomas. Ook Augustinus maakte gebruik van retorische effecten om de mensen mee te krijgen. Thomas is de rustige geleerde, die zonder ophef beginners probeert in te leiden in de leer van de kerk, waarbij hij wel veel teruggrijpt op Augustinus. Dat doet Calvijn in zijn Institutie ook, maar zeer selectief. Hij citeert hem met betrekking tot de genadeleer en de voorbestemming, maar dat is slechts een beperkt veld in vergelijking met de héle Augustinus.” Wat hem bij zowel Calvijn als diens volgelingen aanspreekt, is hun ijver. „Wij zouden weer diezelfde vitaliteit moeten ontwikkelen. Omgekeerd zouden calvinisten evenwichtiger en rijker aandacht moeten besteden aan de menselijke kant van het heil. De eenvoudigste opstap daarvoor is het accepteren van de volle canon.”

terdege 22 oktober 2014 43 ●

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\PLANNING\TD_02_040-043 43

6-10-2014 15:20:07

groen tekst en foto’s Kalkhoven Fotografie

Dahlia’s rooien Ook al heeft het nog niet echt gevroren, toch is het beter om de dahliaknollen nu uit de grond te halen. Zeker als u tuiniert op kleigrond of op zompige veengrond, die nogal wat water vasthoudt. Maak eerst de labels en vermeld daarop naam en kleur van de desbetreffende dahlia. Leg de knollen in een kistje en laat ze drogen. Doe ze daarna in een sinaasappelnetje en hang ze in de cv-ruimte of op zolder. Controleer de knollen wel regelmatig op uitdrogen of schimmel.

Heesterroos Terwijl we ’s zomers genieten van een keur aan bloemen, doen we het in de herfst met zaaddozen, bottels en bessen. De flesvormige bottels van de wilde Rosa Geranium (ofwel Rosa moyesii Geranium) zijn

een lust voor het oog. Het is een fraaie heesterroos die bloeit met scharlakenrode bloemen met ei-gele meeldraden. De roos hoeft niet gesnoeid te worden, afgezien van een enkele uitschietende tak, en neemt genoegen met relatief arme grond en half schaduw.

Kuipplanten naar binnen Vrijwel alle kuipplanten moeten niets van vorst hebben. De meeste komen immers uit warmere oorden. Daarom moeten ze nu naar binnen. Geef twee weken voor je ze binnen zet geen water meer. Controleer de planten op insecten, slakken en dergelijke. Verwijder uitgebloeide bloemen en verdord blad.

44 terdege ● 22 oktober 2014

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\PLANNING\TD_02_044-045 44

6-10-2014 15:25:45

Gazon Eind oktober hoef het gazon normaal gesproken niet meer gemaaid te worden. Het is beter om bij de laatste maaibeurt het gras niet heel kort te maaien, om beschadiging door vorst te

groenstrook

agnes lemstra voorkomen. Maak na de laatste maaibeurt de maaimachine schoon

en laat de messen eventueel slijpen.

Tuinagenda • Fatsoeneer de composthoop voordat een lange regenperiode aanbreekt of de vorst invalt. • Zorg voor een veilige winterschuilplaats voor egels, padden en kikkers, door takken en blad op hopen te gooien. • Afhankelijk van de grondsoort kun je nu nog bollen bestellen. Voor natte grond zoals veen en klei zijn bijna alle soorten Fritillaria’s geschikt. Plant ze meteen na ontvangst en bij voorkeur in groepjes bij elkaar. • Plant in doorsnee tuingrond eens veel trommelstokjes (Allium sphaerocephalon, ook wel bekend als Bulgaarse sieruien). Het zijn prachtige, paarsrode snijbloemen die in juli bloeien. Ze zijn in trek bij bijen en andere insecten.

Winterviolen Fleur het komende seizoen op met gezellige winterviolen in potten. Zorg voor verse potgrond en een gat onder in de pot voor de afvoer van het hemelwater. Zet ze als blikvanger bij de voordeur of op de tuintafel.

Lavendelgeur Tegen de zomer stond elders in de rubriek ‘Groen’ de tip om „een bosje lavendel voor het slaapkamerraam te hangen”. De geur ervan zou met de wind mee de kamer ingevoerd worden... Dat leek me wel wat. Hoewel onze lavendelstruiken niet zo uitbundig bloeiden, doordat ik tot op het kale hout had gesnoeid, was er genoeg om een leuke bos te maken. Echter, in onze slaapkamer hangen jaloezieën, die we overdag wel opendraaien, maar niet omhoog trekken. Met elk zuchtje wind raakte de lavendelbos de jaloezie. Gevolg: elke dag verdroogde bloemetjes in de vensterbank. En van lavendelgeur geen spoor. Hm, dit was dus voor onze slaapkamer niet zo’n geslaagde actie. Geen nood. Ik heb alle bloempjes van de stelen gehaald (ik werd bijna bedwelmd door de geur) om ze te verwerken in geurzakjes. Even wat leuke stofjes opzoeken in de lappenkast en dan maar naaien. Zo heb je in het najaar toch nog steeds lavendelgeur!

terdege 22 oktober 2014 45 ●

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\PLANNING\TD_02_044-045 45

6-10-2014 15:26:02

puzzelen

Spelregels van het laddersysteem

Diny v. Leeuwen

Andrea Sinke

1. Elke goede oplossing levert punten op. Hebt u vragen over puzzelaantal e.d., stuur dan een aan uzelf geadresseerde, gefrankeerde retourenvelop mee. 2. De inzendingen moeten drie weken na verschijnen van de puzzel(s) in ons bezit

Jenneke v/d Jagt

A-2 Bijbelse uitsprakenpuzzel 2pt

C-2 Groeipuzzel 2pt

Welke vrouw zei het? Kies uit de namen. Er blijft nog een naam over. Welke uitspraak is van haar bekend?

Vul woorden in van vier, vijf en zes letters. Gebuik dezelfde letters als de kolom ervoor plus een willekeurige letter.

Abigaïl / Debora / Elisabet / Esther / Hanna / Izebel / Martha&Maria / Mirjam / Naomi / Rebekka / Ruth / Sara / Zippora

1. eenheid - spreken - kledingstuk, 2. spreuk - gewoonte - hoofdbedekking, 3. toespraak - schaden - hetzelfde, 4. plan - elk deuntje, 5. contant - vis - letsel, 6. persoon - dampkring - hoewel, 7. moeite - slaperig - woelig, 8. opnieuw - plaats in Limburg - juridische term, 9. wat - hellend - pijpzweer, 10. akelig - hijswerktuig - harde wind, 11. talent - korenmijt - bende, 12. grondsoort - windhalm - alarm, 13. soort weefsel - handeling - ouderwets, 14. leidsel - troon - aflaathandelaar, 15. klimaat - afslaan - weerverschijnsel, 16. vreemde taal - mannelijk dier - garage.

1. „God heeft mij een lachen gemaakt.” 2. „Is het zo? Waarom ben ik dus?” 3. „Voorwaar, gij zijt mij een bloedbruidegom.” 4. „Hij heeft het paard met zijn ruiter in de zee gestort.” 5. „Dat ik opstond, een moeder in Israël.” 6. „Uw volk is mijn volk en uw God mijn God.” 7. „Noemt mij Mara.” 8. „Hij vernedert, ook verhoogt Hij.” 9. „Och, mijn heer, mijne zij de misdaad.” 10. „Wat is dit (…) en dat gij geen brood eet?” 11. „Gezegend is de Vrucht uws buiks.” 12. „Zo ware mijn broeder niet gestorven.”

Inzenden: De vier woorden die ontstaan in de eerste letters van kolom 1 en 3.

Inzenden: De overgebleven vrouw en ‘haar’ uitspraak, met de vindplaats. 1

E-2 Woordpuzzel 1pt Maak van het woord in de eerste rij, plus een willekeurige letter en een woord uit de tweede rij, een nieuw woord.

2 3 4 5

trein wed bijbel bedrijf koper hoofd foto

auto eis gent raad raaf ring ver

Inzenden: Het woord dat gemaakt kan worden van de tussengevoegde letters.

6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16

46 terdege ● 22 oktober 2014

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\PLANNING\TD_02_046-047 46

6-10-2014 16:01:33

zijn. U kunt dus twee afleveringen tegelijk inzenden. 3. Eén inzending per abonnementadres. 4. Wie in totaal 200 punten heeft, ontvangt een prijs. Overgebleven punten (staan vermeld achter de naam van de winnaar)

gaan mee naar de volgende ronde. 5. Stuur oplossingen op één briefkaart (gebruik alleen envelop als u antwoordenvelop meestuurt) naar: mw. A. Sinke-van der Jagt, Koningin Julianastraat 34, 4401 CZ Yerseke of naar puzzelbox@kliksafe.nl.

B-2 Lettergreepkruiswoord 2pt Horizontaal: 1. stierenvechter, 3. voorschrift, 5. nul, 7. weer, 8. sport, 10. machine, 12. larve, 13. vervelend persoon, 15. zoogdier, 16. zeurpiet, 17. breuk, 18. haak, 20. windhalm, 22. Europeanen, 23. koopman, 25. soort, 27. roofdier, 28. radiostation, 30. simpel, 31. wraak. Verticaal: 1. plotseling, 2. kleur, 3. afmeting, 4. verhaal, 6. Europese hoofdstad, 7. behandelcentrum, 9. overbodigheid, 11. soort huis, 12. kloosterling, 14. frankering, 15. levensbeschouwing, 18. optillen, 19. toespraak, 21. voldoen, 22. elk, 23. sieraad, 24. schoeisel, 26. zeilwedstrijd, 27. vroeg, 29. missen. Inzenden: Het woord dat gemaakt kan worden van de hokjes met een sterretje. 1

5 8

19 23

14 16

D-26 (Lettergreepwegstreper): 1.

Vul op de vier uiterst rechtse en linkse hokjes de plaats in waar Luther in zijn jeugd op school geweest is. 1

gunst aanschouwen; Ps. 5:7: Uw gunst verhogen; Ps. 8:5: Uw rijkste gunst; Ps. 21:6: met Uw gunst verzellen; Ps. 23:2: door Uw gunst gegeven; Ps. 40:6: Uw gunst en trouw; Ps. 43:3: Uw gunst verbeidt; Ps. 56:6: Uw dierbare gunst; Ps. 86:3: Uw gunst oneindig groot; Ps. 90:8: Uw gunst sterkt meer; Ps. 92:1: Uw gunst in ’t licht; Ps. 109:13: Uw gunst is groot; Ps. 119:38: dat Uw gunst verschijn; Ps.138:1: om Uw gunst en waarheid; Ps. 144:6: zo blijk Uw gunst. Spreuken 3:4. En vind gunst en goed verstand in de ogen Gods en der mensen.

C-26 (Slangdoorloper): 1. branie, 2. ecru, 3. uitlaat, 4. tenor, 5. routine, 6. dag, 7. etmaal, 8. laatst, 9. Terah, 10. hobo, 11. oublie, 12. echec, 13. cahier, 14. Ruth, 15. heft, 16. tent, 17. te. Burltocht, edelhert.

D-2 Figuurpuzzel 2pt

1. slot, 3. voertuig, 4. land in Azië, 5. heldendicht, 6. pijnlijke aandoening, 7. wasbak, 8. tuinkruid, 9. broodje, 10. plaats in Roemenië, 11. verdieping, 12. Amerikaanse boerderij, 13. behoeftig.

A-26 (Bijbelse puzzel): Ps. 3:2: Uw

Puzzeloplossingen

B-26 (Wegstreper): Bronsttijd.

Vermeld de puzzelnummers en uw adres. 6 Zendt u voor het eerst in, zet dan ‘nieuw’ op uw briefkaart. 7. Prijswinnaars verliezen hun punten als ze een jaar niet hebben ingezonden. Ze beginnen dan weer met nul punten.

4 5

6 7

reservaat, 2. wildernis, 3. jachtopziener, 4. meute, 5. roedel, 6. hinde, 7. achtpunter, 8. boonsel, 9. telescoop, 10. diorama, 11. pondok, 12. spitser. Wildrooster. E-26 (Verschuifraadsel): Damhert,

gazelle.

9 10

Inzenden: De namen die ontstaan op 2 en 3 verticaal.

12 13

terdege 22 oktober 2014 47 ●

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\PLANNING\TD_02_046-047 47

6-10-2014 16:01:44

opinie x onderwijs

Pick&mixgedrag bepaalt ons bij onze schuld Bij veel reformatorische jongeren is het gezag van de Bijbel tanende. De meesten van hen willen zeker rekening houden met het Woord, maar ze vinden ook dat er nog zoveel andere interessante meningen zijn. Die willen ze graag meenemen in hun meningsvorming. Uit allerlei bronnen wordt een graantje meegepikt. Door meningen en standpunten samen te voegen, komt men tot een eigen kijk op de wereld en de godsdienst.

n de Nieuwsbrief van het Hoornbeeckcollege ‘Werken aan een opdracht’ (lectoraat van dr. W. Fieret) d.d. september 2014 wordt dit pick&mix-gedrag genoemd. Minstens 68 procent van onze jongeren zou dit gedrag vertonen. Dat is schokkend. Waar liggen de oorzaken? vragen velen zich af. De diepste oorzaak ligt in onze zonden en het geen acht geven op de waarschuwingen van ons geweten. Een belangrijk aspect daarbij is dat er toegegeven wordt aan de tijdgeest. Daarom trekt de Heere Zijn Geest meer en meer in en zijn ook de algemene werkingen van Gods Geest minder merkbaar. Het gevolg is dat de liefde van velen gaat verkouden. Dat betreft de liefde tot de naaste en vooral het verlaten van Gods Woord als de Waarheid. Er is dus sprake van een toenemende verharding. De verharding is een oordeel op de zonde. Op het oordeel der verharding volgt dat der verwoesting. We kunnen niet anders zien dan dat we beleven hetgeen de apostel Paulus schrijft over het wegnemen van de wederhouder. We lezen daarvan in 2 Thessalonicensen 2:6 en 7. In welk verband lezen we dit woord? De apostel spreekt hiervan nadat hij de gemeente gewezen heeft op het feit dat Christus niet terstond zou verschijnen om te oordelen de levenden en de doden. Sommigen meenden namelijk dag en uur van de wederkomst te kunnen bepalen. De apostel zegt dan dat niemand zich daardoor moet laten verleiden, want die dag komt niet voordat de afval gekomen is en de mens der zonde, de zoon des verderfs, geopenbaard wordt. Dat zal gebeuren als de wederhouder weggedaan wordt. Dan zal namelijk de ongerechtige geopenbaard worden. Wie is de wederhouder en de ongerechtige? Daar zijn veel gissingen

48 terdege ● 22 oktober 2014

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\PLANNING\TD_02_048-049 48

6-10-2014 16:02:40

naar gedaan. Sommigen hebben gezegd dat met de wederhouder het Romeinse keizerrijk wordt bedoeld en met de ongerechtige de paus. We zijn het echter met die uitleggers eens die zeggen dat de wederhouder het Woord des levens is, dat, als middel in Gods hand, uitleving van de zonde tegenhoudt en onder beslag brengt. Waar het woord des konings is, daar is heerschappij (Prediker 8:4). Dat geldt zeker voor het Woord van de Koning der koningen. Als dat Woord geen kracht meer doet, komt de mens der zonde openbaar. Dan verkeren we in de ure van de verzoeking die over de gehele wereld komen zal (Openbaring 3:10). Volgens kanttekening 25 bij 2 Thessalonicensen 2:7 bereikt de verborgenheid der ongerechtigeheid trapsgewijs haar toppunt achter valse vertoning en voorwendsels. Dat zien we in onze tijd. Denk aan hetgeen we hiervoor zeiden over het pick&mix-gedrag. Bij deze jongeren legt het Woord geen beslag meer op het geweten. Ontzettend is het als we in dit verband letten op hetgeen de apostel Paulus schrijft aan de gemeente van Korinthe: „Doch indien ook ons Evangelie bedekt is, zo is het bedekt in degenen, die verloren gaan; In dewelke de god dezer eeuw de zinnen verblind heeft, namelijk der ongelovigen, opdat hen niet bestrale de verlichting van het Evangelie der heerlijkheid van Christus, Die het Beeld Gods is.” (2 Korinthe 4:3) We zien de geestelijke boosheden in de lucht (Efeze 6:12) als hoogmoed, afgunst en nijd. Het zijn in het bijzonder de duivelen die aanvallen uitvoeren op de gelovigen. Wat wederhoudt dan wel? Het antwoord daarop zal een ieder kunnen geven. Het is de kinderlijke vreze des Heeren en de daarmee gepaard

drs. R.A. van der Garde, bestuurder Ds. G.H. Kerstenonderwijscentrum

gaande geestelijke wapenrusting (Efeze 6) die doet wijken van het kwade. We lezen in dat hoofdstuk immers van deze wapenrusting dat de lendenen dan omgord zijn met de Waarheid, dat het borstwapen der gerechtigheid is aangedaan, de voeten geschoeid zijn met de bereidheid van het Evangelies des vredes. Bovenal dat is aangenomen het Schild des geloofs, de helm der zaligheid en het zwaard des Geestes (Gods Woord). Als dat door soevereine genade mag gelden, dan is er sprake van bidden en waken. Dan is er een waarachtige terugkeer tot de levende God en tot Zijn Woord. Dan zal dat grote gevolgen hebben voor de opvoeding.

De wederhouder is het Woord des levens, dat uitleving van de zonde tegenhoudt Het zal een opvoeding zijn waarin sprake is van wezenlijke levensernst. Daar zal liefde zijn tot elkaar en tot de waarheid. Geen toegeeflijke opvoeding, maar een ernstig onderwijs vanuit Gods Woord. Daar zullen de straf en de bemoediging in de opvoeding niet ontbreken, maar gezag en gehoorzaamheid mogen daar bloeien. Daar mag rust zijn en tijdens de gezamenlijke momenten in de gezinnen zal de huisgodsdienst met liefde en harte-

lijkheid beoefend worden. Daar zijn ouders een voorbeeld en wordt er veel met kinderen gesproken over de wegen des Heeren. Wie kan zo’n grote verandering schenken? Degene Die spreekt in Jesaja 45:7: „Ik formeer het licht en schep de duisternis. Ik maak de vrede en schep het kwaad. Ik, de HEERE, doe al deze dingen.” Hij alleen kan met macht spreken en zeggen: „Drupt, gij hemelen, van boven af, en dat de wolken vloeien van gerechtigheid; en de aarde opene zich, en dat allerlei heil uitwasse, en gerechtigheid te zamen uitspruite; Ik, de HEERE, heb ze geschapen.” (Jesaja 45:8) Pick&mix-gedrag bij jongeren bepaalt ons bij onze schuld. De zonden zijn er de oorzaak van dat het Woord geen of minder kracht doet. Aangrijpend is het te moeten vaststellen dat de wederhouder steeds meer weggenomen wordt. Daar volgt de verwoesting op, zoals we zagen. Letten we echter op de woorden die we citeerden uit Jesaja 45, dan is er nog verwachting. De Heere zal naar Zijn soeverein welbehagen nog zondaren zalig maken. Er liggen er nog onder het zegel van Gods eeuwige verkiezing. Dat zal echter nooit gaan zonder het werk van de Heilige Geest, waarvan Christus sprak in Johannes 3:5 en 8. Hoe noodzakelijk is het zelfonderzoek: „Doorgrond mij, o God, en ken mijn hart; beproef mij en ken mijn gedachten. En zie, of bij mij een schadelijke weg zij; en leid mij op den eeuwigen weg.”

terdege 22 oktober 2014 49 ●

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\PLANNING\TD_02_048-049 49

8-10-2014 14:45:16

puzzelen

Vervolgwoordzoeker deel 4

AANDACHT ALLEMAAL APPELFLAP BETER BOEK BOERENKOOL DAKLOOS DECEMBER DRUK ECHT EENZAAM ELKAAR EXTRA FEBRUARI FOTO GAST GAVE GEVOEL GEZELLIG GIFT GLIJDEN GRIEP GUUR HERDERS HERINNERING HULST IJS

IJZEL JANUARI KAARS KACHEL KERK KERSTFEEST KIST KLANKEN KLOK KOUD KRIBBE KRUIK KRUIS KUSJE LAMP LICHT MUTS NAAM NACHT OLIEBOL OUDJAAR PEN POST RAPPORT RIJP ROEST ROOK

SAMEN SCHAATSEN SCHADUW SCHIM SCHOON SFEER SJAAL SKI SLEE SNEEUWPOP START STEM STER TOUW TROMPET TRUI VISITE VREDE VREUGDE VRIENDSCHAP VRIJ WELKOM WENSEN WERK WINTER WORST ZANG

Inzendopdracht

Dit kunt u winnen:

Neem van het eerste woord de 2e en 4e letter (dit eerste woord telt 5 i.p.v. 8 letters, zoals in Terdege nr. 25 vermeld werd). Neem van het tweede woord de 3e en 6e letter. Neem van het derde woord de 1e, 7e en 10e letter. Neem van het vierde woord de 3e en 7e letter. Maak van deze negen letters het oplossingswoord.

Stuur dit woord voor 13 november naar redactie@terdege.nl of naar Terdege ‘Vervolgwoordzoeker’, Postbus 75, 7300 AB Apeldoorn. Vermeld uw naam en adres.

Informatie: www.fhshop.nl

Streep de 81 woorden over de winter weg. Welk woord vormen de negen letters die overblijven? Daarna wacht de inzendopdracht.

1e t/m 5e prijs: R ainmate regenrok met klittenbandsluiting. 6e t/m 10e prijs: DVD-pakket Nederlandse verzetshelden. 11e t/m 15e prijs: S et van 12 wenskaarten van Mattie de Bruine. 16e t/m 20e prijs: Cd Jubileumconcert Interclassic Music.

50 terdege ● 22 oktober 2014

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\PLANNING\TD_02_050-050 50

6-10-2014 16:04:42

Gerdine kiest dit najaar voor terdege

En jij? 8x Terdege 8x Minimagazine Kits

nu 4 maanden voor

â&#x201A;Ź19, â&#x201A;Ź Snel regelen? Ga naar www.terdege.nl/actie of bel 055 - 53 90 300

terdege Pag 51.indd 1

Voor elk moment in je leven 9-10-2014 7:50:10

reportage

De zusters van het eiland Wight \TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\PLANNING\TD_02_052-059 52

9-10-2014 10:26:41

In de kerk van Mary the Virgin, in het dorp Brading op het Engelse eiland Wight, is het duister. Door kleine ramen valt aarzelend een schaars namiddaglicht. Hier kerkte Jane Squibb, ofwel ‘Jenny de hutbewoonster’. Hier hoorde Jenny wat tot haar eeuwige vrede diende. tekst en foto’s Jan van ’t Hul

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\PLANNING\TD_02_052-059 53

9-10-2014 10:26:57

KUIJT WOMEN & MENSWEAR: EPE

Hoofdstraat 65

KOOTWIJKERBROEK Veluweweg 28-30

KUIJT WOMENSWEAR: BARNEVELD

Langstraat 15-17

HOOGEVEEN

Hoofdstraat 206

www.kuijt-mode.nl

Nieuwsgierig? www.kuijt-mode.nl

54 wonen ● 22 oktober 2014

Pag 54.indd 1

9-10-2014 5:56:20

Engeland Arreton

Wight

e kerk aan de High Street in Brading is stokoud, wel achthonderd jaar. Het is echt een huis van hout en steen, dat al die jaren een schuilhut heeft willen zijn, voor mensen die wel kort van dagen waren, maar vaak lang niet heilig. Hier zongen de eilandbewoners hun hymns, vaak dwars door hun tranen en bekommernissen heen. Hier luisterden ze naar heilige woorden die altijd van Boven moesten komen, maar die ook zo vaak tussen de balken bleven hangen. In deze kerk zocht Jenny naar een blijkje van Gods alvermogen. De echte naam van Jenny de hutbewoonster was Jane Squibb. Ze werd in 1784 geboren in Brading, op het eiland Wight, aan de zuidkust van Engeland. Haar ouders waren arm en een beetje zonderling, gingen niet naar de kerk en waren afkerig van de boodschap van vrije genade. Wat zouden ze daar ook mee moeten doen?

Getuige

Toen Jenny twaalf jaar oud was, leerde ze de predikant van het dorp kennen, ds. Lech Richmond. Vriendinnen namen haar op zaterdagmiddag mee naar zijn pastorie. Daar kregen ze onderwijs, uit de Bijbel en uit de catechismus. Ze leerden Bijbelteksten uit het hoofd en zongen samen vrome liederen, met het uitzicht op het kerkhof van het dorp.

Brading

tige kracht en liefde, waardoor haar hart tot God werd gekeerd.”

„Vrede”

Korte tijd later werd Jenny ziek. Met haar ouders kon ze niet spreken over de dingen van de Heere. Daarom liet ze vragen of de dominee eens wilde komen. Als de grootste van alle zondaren beleed ze hem de zonden uit haar jonge leven, en hij wees haar op het enige Middel tot haar behoud: Jezus Christus en Dien gekruisigd. De vele bezoeken die de predikant aan Jenny bracht, waren zowel voor haar als voor hemzelf tot een zegen. Hij zat naast haar bed en hoorde haar in kinderlijk eenvoudige woorden spreken over haar geloof in haar Zaligmaker en Verlosser. Hij zat ook bij haar bed toen ze de laatste woorden sprak: „Mijn ziel is gered, Christus is alles voor mij! Dominee,

„Wij zullen elkaar in de hemel weer ontmoeten, is het niet?”

Wight

wij zullen elkaar in de hemel weer ontmoeten, is het niet? O ja, ja! Dan zal alles vrede zijn..., vrede..., vrede.”

Cottage

Ds. Richmond beschrijft de woning van Jenny als „een huisje van de geringste soort, gelegen achter een hoge aarden wal”. Het huisje is er nog. Het staat iets buiten het centrum van Brading. Langs de kant van een straatje dat The Mall heet, staat een groen bordje met de tekst ‘Little Jane’s’. Zo’n twintig meter verderop staat haar huis. De „hut van de geringste soort” is inmiddels naar alle kanten toe uitgebouwd tot een alleraardigste cottage, witgepleisterd en met riet gedekt. Onder de rieten overkapping bij de voordeur staat op een plankje van hout: ‘Little Jane’s, 1547’. Het huis staat onder monumentenzorg. Van hieruit werd op 2 februari van het jaar 1799 een droeve stoet gevormd om een koningskind ten grave te dragen.

Predikantenbord

Het kerkhof van Brading ligt rond de kerk van Mary the Virgin. Iedere zondag is er tweemaal dienst. Binnen staat op het predikantenbord

De hut waar Jenny de hutbewoonster woonde, is inmiddels uitgebouwd tot een riante cottage.

Van ds. Richmond begreep Jenny dat God ook kinderen en jongeren opriep om voor Hem te verschijnen en dat er op dat kerkhof al velen van haar leeftijd in de aarde waren neergelaten. Dat beroerde haar hart. Jenny besloot naar de kerk te gaan en dat deed ze trouw. Ds. Richmond was getuige van het werk van Gods Geest in haar ziel: „God riep haar niet alleen als een kind om door een gelijkenis aan te tonen wat de bekering betekent, maar Hij riep haar ook door Zijn genade tot een vat van Zijn barmhartigheid. Om een levendige getuige te zijn van de almach55 terdege ● 22 oktober 2014

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\PLANNING\TD_02_052-059 55

9-10-2014 10:27:17

Speciaal

voor u als abonnee van Terdege...

Korting

Voordeelarrangement in de Achterhoek

€ 40,00 p.p.

Geniet van gastvrijheid in de Berkelvallei

Het gastvrije 3-sterren Landhotel De Hoofdige Boer

3-daags Terdege voordeelarrangement: 2x overnachting in een luxe tweepersoons kamer

is gevestigd in een prachtig 19e-eeuws klassiek pand,

2x uitgebreid ontbijtbuﬀet

midden in het gezellige dorpje Almen, in de Achter-

De eerste avond een heerlijk 2-gangen diner

hoek. In de tuin van het hotel kijkt u uit over de

De tweede avond een heerlijk 3-gangen diner

weilanden en de Berkelvallei. Aan de voorzijde van het

Gratis wandelroute

hotel kijkt u uit op deTheetuin, en het nabijgelegen

Gratis WiFi & parkeren

natuurgebied de Elger.

Abonneevoordeel: € 99,- per persoon i.p.v. € 139,- p.p.

De luxueus ingerichte kamers beschikken o.a. over

Bij aankomst op donderdag t/m zaterdag geldt een prijs

draadloos internet, telefoon en een schrijftafel.

van € 109,- p.p. U kunt het arrangement verlengen,

De omgeving van Almen kenmerkt zich verder door de

dat kost per nacht € 39,50 p.p. inclusief ontbijt.

adembenemende bossen waar u fijn kunt wandelen

Actie is geldig t/m 31 maart 2015 (m.u.v. feestdagen).

en fietsen. Op korte afstand bevinden zich drie mooie natuurgebieden. De historische steden Lochem en Zutphen liggen ook in de buurt.

Voorwaarden: Voordeelprijs is gebaseerd op een 2-persoonskamer en is excl. verblijfsbelasting à € 2,50 p.p.p.n. en € 7,50 reserveringskosten. Kijk voor overige voorwaarden op de hieronder genoemde website van Goedverblijf. Informatie en reserveren kan uitsluitend via www.goedverblijf.nl/erdee0714

Of telefonisch van maandag t/m vrijdag van 9.00 tot 18.00 uur en zaterdag van 10.00 tot 16.00 uur via 085 - 489 90 19

terdege Pag 56.indd 1

9-10-2014 5:57:49

de naam van Jenny’s predikant, ds. Lech Richmond. In het koor staat breeduit geschreven: ‘En hun ogen werden geopend, en zij kenden Hem.’ Links van de kansel is een stiltecentrum, voor meditatie, overpeinzing en gebed. Buiten liggen de doden, totdat aan de hemel gezien zal worden het teken van de Zoon des mensen. Het hek naar de akker van de dood is open. Tientallen zerken staan achteloos in het gras, soms drie bij elkaar, soms vijf of zes, dan weer één alleen. Onkruid overwoekert sommige graven, maar hier mag dat. Oude en nieuwe graven liggen rommelig door elkaar. De dood vraagt ook niet naar oud en nieuw, maar spreekt slechts: Bereid uw huis!

Boven: De kerk in Brading waar Jenny de hutbewoonster luisterde naar de preken van ds. L. Richmond. Links: Voetpad genoemd naar Jenny.

Graftekst

Aan de oostkant van de kerk ligt, bijna tegen de kerkmuur, als vierde in een rij, het graf van Jenny de hutbewoonster, die alweer vele jaren bewoonster mag zijn van het Vaderhuis, niet met handen gemaakt, maar eeuwig in de hemel. Aan de voet van de steen, liggend onder de beschutting van een hoge hulst, heeft iemand nog niet zo lang geleden een bloempje geplant. Op de zerk staan uitgebeitelde woorden: ‘Ter herinnering aan Little Jane, die stierf op 30 januari 1799, op de leeftijd van vijftien jaar’. De graftekst is nog lang, maar de letters zijn door weer en wind inmiddels onleesbaar geworden. Haar grafschrift is op andere manieren wel bewaard gebleven en luidt, vrij vertaald: „Ze is door Gods kracht met genoegen haar weg gegaan, en tekende met blijdschap elk genadeteken aan. Treed nu voorzichtig naderbij en onderzoek op dit graf de korte geschiedenis die de arme ons gaf. In dit graf rust een kind, maar nu is haar lot met dierbare herinnering voor eeuwig bij God. Stort tranen van liefde, over haar die hier ligt. ’t Is Jane, ‘de hutbewoonster’, maar haar oog is nu op de Koning.”

Briefwisseling

Jane’s predikant, Lech Richmond beschreef haar leven in ‘Annals of the poor’. Het boekje bevat vijf voor hem onvergetelijke ontmoetingen, vijf levensverhalen van armoedige bewoners van het eiland Wight, die de aarde konden verlaten omdat de hemel door Gods genade hun tehuis was geworden. Het bekendste van die vijf verhalen is dat van Jenny de hutbewoonster. De andere vier verhalen dragen als opschrift: ‘De negerbediende’, ‘Het gesprek in de hut’, ‘Bezoek aan het ziekenhuis’ en ‘De dochter van de veehouder’. Die dochter van de veehouder was Elizabeth Wallbridge. Ook Elizabeth was, naar wereldse maatstaven, arm. „Maar”, zo schrijft Richmond, „als we de godsdienst in zijn eenvoudigste en zuivere aard wensen te zien, moeten we dat zoeken onder de armen der wereld, die rijk zijn in het geloof.”

„Ze zal op de jongste dag gezien worden aan de rechterhand van haar Verlosser”

Elizabeth Wallbridge woonde in Arreton, ook op het eiland Wight, een paar kilometer van Brading vandaan. Richmond kwam met haar in aanraking toen ze hem vroeg haar jongere zuster te begraven. Er ontstaat een briefwisseling tussen beiden, waarin ze van hart tot hart met elkaar spreken over Gods leiding in hun leven. Zij schrijft hem bijvoorbeeld: „De meeste tijd, nadat ik de wegen van God leerde kennen, ben ik alleen geweest. Daarom ben ik zo verheugd wanneer ik een ander ontmoet die graag spreekt van Gods goedheid en liefde en van Zijn genadige handelingen.”

Boekenplank

Het huisje van het veehoudersgezin bestaat nog. Het staat buiten het dorp Arreton, aan de weg

57 terdege ● 22 oktober 2014

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\PLANNING\TD_02_052-059 57

9-10-2014 10:27:31

BOUWPLANNEN? VOLOP GENIETEN, MOOI WONEN Bouwplannen? Bestel het gratis SelektHuis magazine. 100% inspiratie • • • • • • •

Ontwerp en indeling op maat Traditionele bouw Energiezuinig (EPC ≤ 0.6) Korte bouwtijd Scherpe prijs door uitgekiend bouwsysteem Eén aanspreekpunt tot en met de oplevering Met 6 vestigingen altijd bij u in de buurt

GRATIS BROCHURE Tel. 0548-537555 www.selekthuis.nl Volg ons op Twitter! Like ons op Facebook!

AMERSFOORT

• HEDEL • MOORDRECHT • RIJSSEN • SNEEK • THOLEN

Speciaal

voor u als abonnee van Terdege...

Nieuw Formaat 14 x 18 cm in ringband 95

GRATIS

3 kaarten bij agenda

€ 11,

Mattie-agenda 2015

12 dubbele wenskaarten met crème enveloppen

Met 3 GRATIS wenskaarten

Nieuw: formaat tussen groot en klein Thema: Landelijk leven Prachtige aquarellen van Mattie de Bruine Veel notitieruimte

Alle schoolvakanties Nostalgische recepten Week begint met zondag Met liniaal

Per set Bij aankoop Bij aankoop Bij aankoop

van € 9,95 voor van 2 sets van 3 sets van 4 sets of meer

€ 8,95 € 7,95 per set € 6,95 per set € 5,95 per set

Bestelinformatie Deze actie loopt tot 31 dec. 2014 of zolang de voorraad strekt. Verzendkosten € 2,50 per bestelling.

terdege

Bestel via www.fhshop.nl of bel 055 - 539 06 78

Proﬁteer nu extra van uw abonnement! Kijk voor meer abonneevoordelen op terdege.nl/abonneevoordeel

58 wonen ● 22 oktober 2014

Pag 58.indd 1

9-10-2014 5:58:59

naar Branstone. In de voortuin staat een beduimeld bordje: ‘Dairyman’s daughter cottage’ (huis van de dochter van de veehouder). Er staat een romantisch schilderijtje bij van een meisje dat een juk met twee melkemmers draagt. Op de achtergrond staat een ruiter op een paard: Lech Richmond. Rond de cottage is geen enkele romantiek is vinden. Het huis (vast niet helemaal hetzelfde als de cottage van de veehouder) is haveloos, de tuin verwilderd. Achter het erf ligt camping ‘The friendly club’, waar geen mens te zien is. Richmond kwam hier vaak en schrijft dan: „Hoewel de grote armoede in alles zichtbaar is, ziet alles er keurig verzorgd en schoon uit. Op een plank in een hoek liggen twee Bijbels, een gebedenboek, een liederenbundel en nog enkele andere christelijke boeken. Het zijn er niet veel, maar die er liggen zijn van een bijzondere waarde: Bunyans Christenreis, een boekje van Alleine, een van Baxter, en ‘Het leven, de wandel en de triomf des geloofs’ van Romaine.” Over dit huisje schrijft Richmond ergens: „Op de muur van deze woning is als het ware geschreven: Hier woont God.” In een van haar brieven schrijft Elizabeth dat ze ziek is geworden en dat beterschap uitblijft. „De dokters zeggen dat het de tering is.” Haar dagen zijn geteld. Ten laatste schrijft ze nog: „Mijn zandloper is bijna leeg, maar Christus is dierbaar voor mijn ziel.” Ze sterft op 30 mei 1801.

„Op de muur van deze woning is als het ware geschreven: Hier woont God” St. George’s kerk in Arreton. Richmond spreekt over de tekst die Elizabeth voor haar dood zelf had genoemd: „Kostelijk is in de ogen des Heeren de dood Zijn gunstgenoten.” (Ps. 116:15) Als de kist in het graf daalt, worden er liederen gezongen. „Het gordijn der scheiding is dichtgetrokken, ze wordt hier niet meer gezien. Maar op de jongste dag zal ze gezien worden aan de rechterhand van haar Verlosser.” De begraafplaats van Arreton ligt wat hoger dan de rest van het dorp. De doden liggen er zij aan zij. Hier heersen slechts vernedering en schande, maar die hadden bij Elizabeth Wallbridge toch niet het laatste woord. Haar graf heeft slechts een staande steen: ‘Ter herin-

nering aan Elizabeth Wallbridge, The Dairyman’s Daughter’. Het grootste deel van de lange tekst is vrijwel onleesbaar geworden. Aan het begin van het dorp Arreton staat een heel andere herinnering aan Elizabeth Wallbridge. Het is een kermisachtig spul dat de naam ‘The Dairyman’s Daughter’ draagt. Daarbij horen een restaurant, een pub, een speeltuin, een maritiem museumpje, een glasblazerij en een gokhal. De ober in de pub weet niet waarom deze uitspanning genoemd is naar de dochter van de veehouder. Hij verwijst naar een A-viertje dat aan het raam is gekleefd. Daarop staat in het kort Elizabeths levensverhaal, en ook dat haar leven beschreven is door Lech Richmond. „Van dit boek zijn meer dan tien miljoen exemplaren in omloop, in meer dan negentien talen.” www.isle-of-wight.nl

Begrafenis

De dochter van de veehouder wordt begraven op het kerkhof rond de

Boven: Graf van Elizabeth Wallbridge, bekend als ‘De dochter van de veehouder’. Rechts: De Church of St. George van het dorp Arreton, de kerk van Elisabeth Wallbridge. 59 terdege ● 22 oktober 2014

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\PLANNING\TD_02_052-059 59

9-10-2014 10:27:42

Stoffeerderij

ACTIE! EN

KLOK

PVC VLOER m. 5 p. VANAF 24,9

Hoe komen wij aan een hypotheek?

Proﬁteer nu van de historisch lage hypotheekrente.

Hypotheken Financieringen Pensioenen Sparen

Starter op de woningmarkt of doorstromen naar een grotere woning? Uw huis verbouwen of hypotheek oversluiten? Begin met een goed gesprek bij Van Ommeren Financieel Advies. Wij weten de weg in de ﬁnanciële wereld en verzorgen graag uw hypotheek. Maak een afspraak voor een adviesgesprek.

COMPLETE WONINGEN PROJECTSTOFFERING • Gordijnen • Vloerbedekking • Meubelstoffering • Vloerkleden op maat

Financiële vragen? Verstandige antwoorden!

FINANCIEEL ADVIESBUREAU

Albert Plesmanstraat 2 | 3772 MN Barneveld | 0342 421 653 | www.vanommeren-fa.nl

SCHOONHOVEN

Showroom: Hoofdweg 234, 6744 WR Ederveen Telefoon: 0318 - 48 53 32 • E-mail: info@stoffeerderijklok.nl Openingstijden: vrijdag 9.00 - 17.00 uur. Zaterdag 10.00 - 16.00 uur

www.stoffeerderijklok.nl

ZILVERSTAD

Trouwringen koopt u in Schoonhoven en Lekkerkerk

Setprijs incl. diamant € 1785,De voordeligste ring GRATIS U betaalt € 938,-* Setprijs incl. diamant € 1132,De voordeligste ring GRATIS U betaalt € 611,-*

* Prijswijzigingen voorbehouden.

Rikkoert Juweliers presenteert meer dan 1000 trouwringen! U vindt bij ons de collecties van o.a. Acredo, Aller Spanninga, Colom, Desiree, Saint Maurice en het huismerk Rikkoert Ringen. Maakt u een keuze uit de Rikkoert collectie met meer dan 300 modellen, dan ontvangt u de voordeligste ring gratis! Bij alle overige merken krijgt u een korting van 10%, met uitzondering van Acredo. Wij als trouwringenspecialist maken van elk idee werkelijkheid! Haven 1-13 Schoonhoven Tel. (0182) 38 26 51 info@rikkoert.nL

Ook voor: * Vervangen van inbouw apparatuur * Opknappen van uw keuken * Al uw installatie werk voor de keuken * Al uw bouwwerk voor de keuken

Showroom uitverkoop Keukens tegen elk aannemelijk bod Liefde op eerste gezicht.

GA NAAR WWW.RIKKOERT.NL EN ONTWERP UW EIGEN TROUWRINGEN MET HET UNIEKE ACREDO DESIGN PROGRAMMA IN ELK DENKBARE VARIATIE EN PRIJSKLASSE Kies uw eigen breedte, proﬁel, goudkleur, aantal diamanten, zetvorm etc. Burg. Roosstraat 22 Lekkerkerk Tel. (0180) 66 14 90 www.rikkoert.nl

V r i j d a g k o opav o n d . Gr a t i s pa r k e r e n n a bi j h e t S c h o o n h o v e ns e v e e r .

60 terdege ● 22 oktober 2014

Wij doen wat anderen beloven

Showroom: Pruimendijk 236 Ridderkerk-Oostendam Telefoon 078 - 681 33 68 E-mail: info@verveerkeukens.nl Internet: www.verveerkeukens.nl 

Wonen NUMMER 2 . JAARGANG 32 . KATERN

MEUBELMAKERIJ . BINNENHUISADVIES . WONINGINRICHTING

PAGINA

Styliste

„Soms andere inrichting door simpele ingreep”

PAGINA

Woonwinkel

„We geven steeds vaker gratis advies aan huis”

vrouw 22 oktober 2014 61 ●

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\PLANNING\TD_02_061-074 61

14-10-2014 13:25:17

m e u be l m a k er

62 wonen ● 22 oktober 2014

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\PLANNING\TD_02_061-074 62

14-10-2014 13:25:38

Van

schooldirecteur tot meubelmaker Hij liftte mee op het succes van steigerhouten meubelen. „Eerst was er veel vraag naar buitenmeubelen, de laatste jaren is dit materiaal binnenshuis erg populair”, zegt Henk van Erk (52). De vroegere onderwijsman schoolde succesvol om, nadat hij om gezondheidsredenen zijn functie als basisschooldirecteur had moeten neerleggen. „Soms kriebelt het nog wel eens.” tekst Ad Ermstrang foto’s Anton Dommerholt

Het snerpende geluid van de zaag weerklinkt uit de werkplaats. Achter een vroegere boerderij aan de Luntersekade in Ederveen huurt Henk samen met zijn 22-jarige zoon Leander sinds vorig jaar een flinke verbouwde schuur, ooit in gebruik als varkensstal. Hij heeft er de ruimte voor de machines, de opslag van steigerhout en een hoek die als showroom dienst doet. In een aanpalend kantoortje met een keukentje kunnen de administratieve verrichtingen plaatshebben, evenals gesprekken met klanten. Het is al de derde locatie voor de inwoner van Veenendaal, die begon in een boerenschuur in De Klomp, verhuisde naar een industrieterreintje in Veenendaal en vorig jaar verkaste naar Ederveen. „Dit is echt een ideale plek voor ons. We kunnen veel buiten zagen, hebben voldoende ruimte en minimale kosten.”

Moeilijke periode De in Berkenwoude geboren en getogen Van Erk had nooit kunnen bevroeden dat hij nog eens in het hout terecht zou komen. Hij deed de Pabo in Gouda en ging als vormingsleider aan de slag. Al spoedig werd hij leerkracht en vervolgens directeur van

een basisschool. De laatste vijf jaar in Veenendaal, in een periode daaraan voorafgaand vijftien jaar in Katwijk aan Zee. Het onderwijs beviel Van Erk prima, totdat er gehoorproblemen ontstonden. „Ik begon een deel van de communicatie tijdens vergaderingen te missen en was daardoor steeds minder geschikt voor mijn werk. Doofheid en het directeurschap van een school gaan niet samen.” Een oplossing was er niet voorhanden, want de problemen met zijn linkeroor lieten zich niet door hulpmiddelen oplossen. „Het was een moeilijke periode”, zegt Van Erk, als hij terugblikt. „Je weet niet hoe het verder moet.” Zijn zoon, die voor timmerman leerde, maakte in zijn vrije tijd al tuinmeubelen. „Gewoon als hobby, hij gebruikte daarvoor steigerhout. Omdat ik ervan houd om niet al te lang te treuzelen, heb ik de knoop doorgehakt en besloten te proberen met hem iets op te zetten. Een op een gesprekken voeren, gaat prima. Alleen in de groep kan ik niets. Ik heb dat aan mijn loopbaanbegelei-

wonen 22 oktober 2014 63 ●

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\PLANNING\TD_02_061-074 63

14-10-2014 13:26:08

EEN DROOM VAN EEN BED NU OOK IN BARNEVELD. Magnitude is een uniek bedconcept dat je toelaat je hoogstpersoonlijke luxebed te creĂŤren. Jij kiest de elementen en bepaalt de sfeer. Van klassiek tot design, van barok tot minimalisme, van sober tot gewaagd... Geniet van de ultieme slaapervaring dankzij de perfecte symbiose tussen esthetische magie en uitgebalanceerde ergonomie. Comfort op maat met de hand vervaardigd in onze eigen ateliers. Deel mee in onze passie voor pure ambacht en onbegrensde liefde voor detail. Diverse opstellingen van Magnitude staan voor u klaar in onze showroom.

Dr. W. Dreeslaan 2 - Barneveld - tel. 0342 425738 W W W. DROOMZAAK. NL

der voorgelegd. Met hem had ik heel plezierige gesprekken. Hij fungeerde als vraagbaak en voorzag me van extra informatie.”

Op maat Van Erk stapte in een branche waarmee hij niet helemaal onbekend was. „Als twintigjarige draaide ik zelf poten voor houten lampen. Als vormingsleider gaf ik les in houtbewerking. Het zat dus al wel een beetje in mijn bloed. Mijn zoon heeft mij vervolgens geholpen bij het aanleren van bepaalde technieken.” In 2009 begon Designwood. Waren het aanvankelijk vooral de vrienden en bekenden die bestelden, al spoedig breidde de klantenkring zich uit. „We hebben zelden geadverteerd, alleen via Marktplaats. De rest van de bekendheid ontstond vooral door mond-tot-mondreclame en door onze website.” De drie tot vijf meter lange en drie centimeter dikke steigerplanken worden door Henk en Leander gezaagd en geschaafd. Het vurenhouten materiaal heeft door het jarenlange gebruik in de bouw een grijsbruine kleur. „Het cement valt op de plank en vormt als het ware een coating.” Als de meubels klaar zijn, worden ze nog eens geschuurd en desgewenst met white- of greywash bewerkt en voorzien van een transparante laklaag. „Maar dat hoeft niet. Het is zoals de klant

„Waarom de trend voortduurt, weet ik niet. Dat is en blijft ongrijpbaar” het wil”, aldus Van Erk. Dat geldt voor alle producten. Die worden zoveel mogelijk op bestelling gemaakt. Henk heeft zich gespecialiseerd in bedden en bureaus. Leander maakt vooral dressoirs, kledingkasten en tafels. „Met alle wensen kunnen we rekening houden”, zegt Van Erk, als hij een foto toont van een hoog bed dat kan worden in- en opengeklapt. „Gemaakt voor iemand met een handicap, die nergens iets kon vinden dat aan haar wensen voldeed. Het was uiteindelijk de leverancier van lattenbodems die naar ons doorverwees. Alles kan op maat. We maken ook kasten of bureaus aan de hand van tekeningen die klanten ons verstrekken.”

Trends De sterk gestegen en almaar voortdurende vraag naar steigerhouten meubels in huis heeft ook Van Erk verrast. „Waarom zo’n trend zo sterk is geworden, weet ik niet. Dat is en blijft ongrijpbaar. Feit is wel dat het degelijk, stevig en duurzaam materiaal is. De crisis heeft eveneens een rol gespeeld.” Toen hij begon, wisten bouwbedrijven geen raad met hun steigerplanken. Ze werden vaak opgestookt of weggegooid. Door de toenemende vraag is de prijs gestegen. De teruggang in de bouw

wonen 22 oktober 2014 65 ●

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\PLANNING\TD_02_061-074 65

14-10-2014 13:24:19

Grote collectie klassieke bankstellen en meubelen vindt u bij Straluma OP DE 1e ETAGE BEZOEK ONZE WEBSITE WWW.STRALUMA.NL

Stoffen bankstel 2 1/2 +1+1 Klassiek bankstel. Uitstekende zitkwaliteit.

3498,-

Op de 1e verdieping vindt u op 2500 m2 een prachtige collectie klassieke- en romantische meubelen én een prachtige collectie klassieke verlichting!

Bankstel 2 1/2 +1+1

Een voorbeeld uit onze prachtige collectie klassieke/kersen meubelen

Stoffen bankstel met lederen armmanchetten en verstelbare zittingen. Uitstekende zitkwaliteit. In vele kleurenleverbaar

4970,-

KLASSIEKE- EN ROMANTISCHE VERLICHTING OP DE 1e ETAGE

GROTE COLLECTIE RELAXFAUTEUILS OP DE 2e ETAGE Vele soorten, modellen in verschillende prijsklassen

Straluma is de grootste verlichtings speciaalzaak van Nederland.

Op de 1e etage vindt u een groot assortiment klassieke verlichting in brons, messing en kristal.

OPENINGSTIJDEN

MAANDAG van 11.00 tot 17.30 uur DINSDAG T/M DONDERDAG van 9.00 tot 17.30 uur VRIJDAG van 9.00 tot 21.00 uur ZATERDAG van 9.30 tot 17.30 uur

Zeemanstraat 17 • 2991 XR Barendrecht Rotterdam-IJsselmonde (bedrijventerrein Reijerwaard) Tel. 010-292 10 26 Meubelen Tel. 010-292 10 22 Verlichting Ring Rotterdam-Zuid A15 afslag 20 Barendrecht Rotterdam-IJsselmonde

7500 m2 KLASSIEKE EN MODERNE MEUBELEN EN VERLICHTING

GRATIS PARKEREN RONDOM HET PAND

Betonvloeren, Gietvloeren, Grindvloeren, Pandomo enterrazzo Tussen Gouda en Rotterdam ligt het poldergebied De Krimpenerwaard, in het Groene Hart van Holland. Verborgen tussen de grote steden van de Randstad vindt u Janmaat vloeren. Een ambachtelijk bedrijf, gespecialiseerd in de verkoop en applicatie van kunstofvloeren. En natuurlijk steengoed! Een (grind) (betonlook) (rezina) (pandomo) vloer vormt de basis van uw woonplezier.Wij zijn van mening dat een mooie (vloer), de basis vormt van een woning of interieur, dus ook van de uwe! Janmaat vloeren zorgt voor de uitstraling van uw werkplek, bedrijf, woning of leefomgeving en maakt uw identiteit zichtbaar en onderscheidend.Wij leveren verschillende soorten vloeren en desgewenst met uw eigen logo verwerkt in de vloer.

Janmaat

MASTER IN QUARTZ & GIETVLOEREN

Noord 44 i 2931 SK Krimpen aan de lek i T 0180 - 55 09 72 i info@janmaatgrindvloeren.nl i www.janmaatgrindvloeren.nl

P roefabonnement:

4,95 1 3 maanden voor terdege

Voor elk moment in je leven

66 terdege ● 22 oktober 2014

Bel 055 - 539 03 00, mail naar adm@terdege.nl of ga naar www.terdege.nl

zet de prijzen verder onder druk. „Gebruikt steigerhout is nu duurder dan nieuw.” De vraag is in de zes jaar dat hij dit vak beoefent alleen maar gestegen, maar personeel wil Van Erk niet. „De concurrentie is flink toegenomen en wij houden onze prijzen scherp doordat we samen zijn, zonder personeel. Bovendien hebben we geen duur winkelpand of andere kosten.” Hij bezorgt en monteert de meubelen vaak bij de klant. De meubelmaker houdt ervan om klanten te bezoeken. „Ik heb graag contact met hen. Dat heb ik overgehouden aan het onderwijs.” Hij schat dat de klanten van Designwood in een straal van ongeveer 100 kilometer rondom het bedrijf wonen. „We zitten hier precies in het midden van het land. Als een spin in het web. Een ideale plek.” Hij levert loungesets, timmert kastjes van sloophout en maakt in toenemende mate gebruik van de dikke balken steigerhout bij het samenstellen van meubels. Ook is er vraag naar onderstellen van steigerpijpen. „Vooral in winkels en bedrijven. We werken ook voor hen.” Zo leverden vader en zoon de afgelopen tijd het interieur van bedrijven in Assen, Arnhem, Veenendaal, Rhenen,

Ede en een aantal restaurants in de regio. „We houden de trends goed in de gaten.”

Wonderlijk Op stille momenten zette Henk zich de afgelopen jaren aan het in elkaar zetten van oppottafeltjes, iets waar hij de laatste tijd nauwelijks nog aan toe komt. „Die heb ik door het hele land in pakketjes verstuurd. Stevige tafels, tegen dezelfde prijs als ze, maar dan veel wankeler, elders te koop zijn.” Bij vlagen denkt hij terug aan het onderwijs. „Maar ik heb het nu uitstekend naar mijn zin. Terugkijkend ben ik God dankbaar voor de wonderlijke weg die Hij met mij is gegaan. Als kerkenraadslid kan ik nog steeds iets van mijn onderwijsgevoel kwijt. Of ik dit werk blijf doen? Je moet nooit uitsluiten dat er iets anders op je pad komt, maar niet van de hak op de tak springen.” www.designwood.nl

wonen 22 oktober 2014 67 ●

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\PLANNING\TD_02_061-074 67

14-10-2014 13:26:33

st y l i ste

Hulp

bij de

inrichting Ze plant, maakt overzichten in 3D en gaat als het nodig is mee naar de woonwinkel. Zelfs een schilder, behanger of timmerman laten aanrukken, behoort tot de mogelijkheden. Interieurstyliste Ineke van den Berg (49) uit Zelhem zoekt mee naar de juiste plek, kleuren en stijlen. „Er kan steeds meer. Brocante én modern, grijs en bruin naast elkaar...” tekst Ad Ermstrang foto’s Anton Dommerholt

68 wonen ● 22 oktober 2014

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\PLANNING\TD_02_061-074 68

14-10-2014 13:33:32

Na de middelbare school werd ze apothekersassistente. Ze moet achteraf hartelijk lachen om die keus. „Vriendinnen gingen de zorg in, dat was in veel gevallen vanzelfsprekend. Er werd niet zo over nagedacht.” De Deco Homewinkel in Doetinchem van haar ouders was helaas geen optie. „Mijn vader wilde geen familieleden in de zaak. Daar was hij op dat moment heel duidelijk in.” Het speet haar wel een beetje, maar toen ze een aantal jaren later alsnog in de winkel belandde, wist ze het zeker. „Ik was daar echt op mijn plek. Het voelde als een thuis komen.” Het adviseren van klanten bij de aankopen voor hun inrichting was haar op het lijf geschreven. Ineke volgde verschillende cursussen via de Detail Managament Groep, de franchiseorganisatie waarbij haar vader was aangesloten. „Er was nog geen echte opleiding voor interieurstylist. Ik leerde er van alles over kleuren en stoffen en ook hoe je plattegronden van bemeubelde kamers moest tekenen.”

dan thuis. En met een verkeerde bank ben je duurder uit dan met een inrichtingsadvies.” De komst van 3D is een fraaie stap vooruit, omdat veel mensen er moeite mee hebben in platte vlakken te denken.

Spannend Ineke van den Berg informeert bij haar klanten wat ze gezien hebben en leuk vinden in bladen en woonwinkels, gaat dieper in op hun persoonlijke smaak, let op de gezinssamenstelling en noteert hun wensen. „Voorop staat dat de opdrachtgever het mooi moet vinden. Die moet er wonen en er zich thuis voelen en niet het gevoel hebben in een showroom te zijn beland.” Haar persoonlijke smaak doet er in principe niet toe. „In het begin vond ik het wel moeilijk als ik iets zag waarvan ik vond dat je dat

Geen luxe Haar broer, zelf schilder, adviseerde haar in 2001 om zich te vestigen als interieuradviseur. „Dat was de start. Gewoon aan huis.” In de beginperiode kwamen er geinteresseerde klanten via de winkel van haar ouders. Later breidde zich dat uit in de omgeving. „Ik maak plannen, waarna mensen zelf aan de slag gaan. Maar het is ook mogelijk om hen te begeleiden bij de aankoop in de winkel of om zelfs het gehele interieur te laten inrichten. Dat laatste gebeurt niet zo vaak, maar in dat geval heb ik de beschikking over een netwerk met vakmensen die schilderen, behangen, vloeren leggen of wat dan ook. Daarnaast ben ik ook actief voor bedrijven.” Rond de millenniumwisseling was het beroep van woonstylist, zeker op het platteland, nog nauwelijks bekend. „Je had wel mensen die stylden voor woonbladen, maar daar hield het wel zo’n beetje mee op.” Advertenties in landelijk gelezen bladen brachten haar bij klanten in andere delen van Nederland. „In de jaren daarna breidde het belang van internet zich sterk uit. Als je goed vindbaar bent, komen sommige mensen vanzelf bij jou.” Een doordacht advies is geen luxe, vindt de styliste. „Veel mensen gaan in de winkel de fout in. Daar lijkt alles kleiner

„Je kunt met een simpele ingreep soms een heel andere inrichting maken” wonen 22 oktober 2014 69 ●

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\PLANNING\TD_02_061-074 69

14-10-2014 13:33:52

Kwaliteit sinds 1935

Ontwerp en montage: Huisman

Passie voor keukens

Eersteklas service Alle stijlen in huis Eigen montageteam

Voltastraat 1 • 2952 AW Alblasserdam • 078 69 32 541 • w w w.huismanalblasserdam.nl

KERKBUURT 31, 3361 BC SLIEDRECHT 0184 412863 WWW.VERSCHOORSTORE.NL

WIJ VERTEGENWOORDIGEN O.A. DE VOLGENDE MERKEN DAMES AIRFIELD CAMBIO CLAUDIA STRATER GOLDBERGH IBANA ROUGE JOSEPH RIBKOFF LUISA CERANO PARAJUMPERS HEREN BLUE INDUSTRY BRIXON CAST IRON DIGEL JAGGY M.E.N.S. MEYER NO EXCESS OLYMP PETROL PROFUOMO SEVEN DIALS VANGUARD

Bezoek ons van 21 t/m 25 oktober op de wegwijsbeurs stand 4266

Uw harde vloeren specialist!

Alle topmerken vloeren tegen de scherpste prijzen!

HOUT | LAMINAAT | PVC | VINYL RAAMDECORATIE & INTERIEURSTYLING

70 terdege ● 22 oktober 2014

Tevens compleet onderhoud voor uw houten vloer en traprenovatie. Utrechtseweg 4 | 3927 AV Renswoude | T. +(31) 318 477 080

www.vleugelvloeren.nl

beter niet zo kon doen, maar dat heb ik leren loslaten. Het is hun huis.” Het wordt spannend als man en vrouw een geheel verschillende smaak hebben en dat laten blijken. „Dan probeer ik een middenweg te zoeken en geef ik aan dat beide partijen wat water bij de wijn moeten doen.” Ze maakte mee dat de vrouw des huizes probeerde via haar een bepaalde mening door te drukken. „Daar wil ik liever niet aan meewerken.” Een interieur is lang niet altijd waardenvrij. „Als een echtpaar iets wil veranderen, kom je heel dicht bij hun gevoelens. Je merkt dat het bestaande met zorg is uitgezocht, dat er meubels zijn waar men aan hecht of die een emotionele waarde hebben. Die verhalen vind ik prachtig. Dat sociale element trekt me aan.”

Bonte mix Het behoud van oude en vertrouwde elementen is alleen maar gemakkelijker geworden. Als ze terugblikt, constateert Ineke dat de okergele en warmrode kleuren van vijftien jaar geleden plaats hebben moeten maken voor grijze en witte tinten. De hoofdstromingen klassiek, romantisch, modern of landelijk zijn gebleven, maar wel veel diffuser geworden. „Je ontkomt niet helemaal aan trends doordat je afhankelijk bent van wat er wordt aangeboden. De keuzevrijheid is, vermoedelijk als gevolg van het toenemende individualisme, wel veel groter geworden. Gekleurde meubels, brocanteachtige dingen, vintage uit de jaren zestig, het kan allemaal. Naast oudindustriële stukken en design. Duurzaamheid en hergebruik zijn ook trends die je overal terugziet. Hetzelfde geldt voor veel kleuren.” Om uit een bonte mix van mogelijkheden toch een passend geheel te kiezen, is het advies van een stylist volgens haar geen overbodige luxe. „Veel mensen vinden het moeilijk om objectief naar huis of woonkamer te kijken. Het moet zo staan; het kan echt niet anders, hoor je dan. Terwijl je met een simpele ingreep soms een heel andere inrichting kunt maken. Daarnaast let ik op een goede verdeling

„Ik werk ook met heel kleine adviezen” van de kleuren en de materialen. Je kunt niet alles koel en hard inrichten. Dat moet je aanvullen met houten en stoffen elementen.”

Crisis De gedachte dat je vermogend moet zijn om voor de inrichting van je woning een adviseur te raadplegen, is de afgelopen jaren volgens haar steeds verder afgebrokkeld. Dat wil niet zeggen dat starters of anderen die hun interieur willen vernieuwen massaal een interieuradvies vragen. „Er blijft altijd een groep die het niet veel uitmaakt. Ik kom wel eens bij mensen binnen aan wie ik graag advies zou geven, maar die daar toch nooit om zullen vragen.” Ze bestrijdt dat het inhuren van een stylist duur is. „Een plan voor een gemiddelde woonkamer kost rond de 300 euro.” De crisis heeft ook invloed gehad. „De seizoenen geven wel flinke schommelingen te zien, maar het aantal adviezen is redelijk op peil gebleven. Je wordt veel vaker gevraagd als gevolg van verbouwingen. Je past je natuurlijk aan. Sinds een aantal jaren werk ik ook met heel kleine adviezen.” Zelfs heeft ze haar relatief nieuwe woning eveneens ingericht met wat ze omschrijft als een allegaartje. Wel spreekt er een duidelijke voorkeur uit voor stoere en natuurlijke materialen en overheersen de grijze kleuren. „Ik wissel regelmatig meubelstukken en de muren hebben al verschillende andere tinten gehad. Dan weer dit en dan weer dat. Dat vind ik leuk.” www.nstyling.nl

wonen 22 oktober 2014 71 ●

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\PLANNING\TD_02_061-074 71

14-10-2014 13:34:16

Tegen

de wind in

zeilen

w oo n w i n ke l

72 wonen ● 22 oktober 2014

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\PLANNING\TD_02_061-074 72

14-10-2014 13:31:32

De jarenlange crisis heeft diepe sporen getrokken in de woonbranche. Vooral bedrijven met forse huren en hoge personele lasten hebben het loodje gelegd. Maar ook gezondere bedrijven moesten zich aanpassen, zegt Evert van Wolfswinkel, die twee jaar geleden zijn zaak zelfs nog uitbreidde. „Je moet alles op alles zetten om de klanten aan je te binden.” tekst Ad Ermstrang foto’s Sjaak Verboom

Al in 1977 streek Van Wolfswinkel Woninginrichting neer aan de rand van industrieterrein De Valk in Barneveld. Voorheen was de winkel in het dorp gevestigd, herinnert de 53-jarige eigenaar zich. Het was zijn vader die daar begon, nadat hij in de eerste jaren na de Tweede Wereldoorlog met zijn fiets langs de deur was gegaan en kleding en textiel aan de man had gebracht. Uit die ambulante handel ontstond de verkoop van meubels, later uitgebreid met tapijt, pvc-vloeren, gordijnen, inbetweens, vouwgordijnen, een beddenafdeling, zonwering en allerlei woonaccessoires. Tot aan het begin van de crisis, die begon in 2008 in de financiële wereld en zich in de jaren daarna als een olievlek verspreidde over tal van branches, was er sprake van een gestage groei. Op een korte onderbreking na namen omzet en winst vrijwel ieder jaar gestaag toe. Van Wolfswinkel Woninginrichting groeide uit tot een bedrijf met drie stoffeerders en drie verkopers. De economische teruggang raakte de meubelen woonspecialist pas in 2011/2012. De aanloop nam af. Daar staat tegenover dat de meesten die het bedrijf wel bezoeken geen kijkers maar kopers zijn, aldus Van Wolfswinkel. „Het overgrote deel van de mensen komt hier bewust naartoe. Dat heeft ook te maken met de plek, buiten het eigenlijke dorp.”

onze zorg. Maar we hebben dat goed in de hand.” De veranderingen zijn voor Van Wolfswinkel een „logisch gevolg van de gewijzigde situatie. Je moet op tijd de bakens verzetten.” De aanpassingen in de collectie en daarnaast het verlenen van goede service hebben het bedrijf geholpen bij het doorstaan van de financiële storm in de afgelopen jaren. „Door de veranderende marktomstandigheden blijf je ook alert op de nieuwe dingen.” In zijn algemeenheid vindt Evert van Wolfswinkel dat er hard moet worden gewerkt om zich te kunnen onderscheiden van andere bedrijven. „Service en bediening zijn enorm belangrijk. Je moet je best doen om klanten aan je te binden. We geven ook steeds vaker (kosteloos) advies aan huis.”

„Service en bediening zijn enorm belangrijk”

Goedkoper Omdat de klanten minder bereidheid toonden om hun portemonnee ver open te trekken, paste Van Wolfswinkel de collectie aan. „We hebben nu ook veel goedkopere bankstellen opgenomen in de collectie. De kwaliteit ervan is prima. Dat was in het begin nog

Klantentrouw De opvattingen over klantentrouw zijn ingrijpend veranderd. „Dat was evenwel al veel langer aan de gang. Voorheen had je met de verkoop van meubels aan de ouders ook de kinderen. Dat zie je tegenwoordig minder. Internet heeft hier een belangrijke rol in gespeeld. Langs die weg wordt vaak een voorselectie gemaakt van zaken die ze bezoeken. Van Wolfswinkels klanten komen uit een groot deel van het land. „Tot in Zeeland toe. Dat is vooral het gevolg van de vakanties. Als men die hier doorbrengt, leidt dat

wonen 22 oktober 2014 73 ●

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\PLANNING\TD_02_061-074 73

14-10-2014 13:34:55

soms tot een bezoek aan onze zaak. We hebben bij de woninginrichting nooit rekening gehouden met de afstand. Maar ook in de regio zijn we actief. Er zijn hier drie tot vier concurrenten weggevallen. Dat is natuurlijk heel triest, maar het biedt voor ons nieuwe kansen.” Twee jaar geleden liet hij een hal van vijftig bij veertien meter naast de woonwinkel bijbouwen. De bovenverdieping dient als opslag, een stukje van de hal wordt ook gebruik voor het laden en lossen. De rest is nu in gebruik als een soort outlet, maar kan in een handomdraai bij de rest van de zaak worden getrokken. „Als het moeilijk wordt, heb ik altijd de neiging om tegen de wind in te zeilen.”

Positief Veel mensen nemen de moeite om een eind te rijden om meubels uit te zoeken of de inrichting van een slaapkamer aan te schaffen, zo is zijn ervaring. Dat geldt voor jong en oud.

„Wereldgebeuren geeft veel onzekerheid” Of de consument momenteel weer meer besteedt, weet hij niet. „Het gaat tot op heden beter dan in 2013. Maar dat kan zo weer verdampen, want het wereldgebeuren geeft veel onzekerheid. In handel heb je ook nooit zekerheid. Ik probeer ondertussen wel positief te blijven. Prachtig vind ik het als hier mensen komen die zeggen dat ze alleen maar even komen kijken. Dan heb je ze binnen. Je knoopt een gesprek aan en zonder hen iets op te dringen, lukt het toch vaak om een offerte te maken waar een verkoop uit volgt.”

74 wonen ● 22 oktober 2014

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\PLANNING\TD_02_061-074 74

14-10-2014 13:35:20

Advertorial

‘Het voedselpakket kwam als een wonder’

€ 22,

30.000 voedselpakketten voor Oost-Europa

Alleen samen met u kunnen wij hoop geven

Kou en nauwelijks voedsel maken het leven van veel kansarme mensen in Oost-Europa uitzichtloos tijdens de winter. Zoals voor de familie Bogdan uit Moldavië.

Lokale medewerkers en vrijwilligers van Zending over Grenzen staan klaar om de voedselpakketten te brengen naar gezinnen, kinderen en ouderen die het in de koude winter zwaar hebben. Daarmee wordt Kerst ook voor hen een feest waaruit blijkt dat God omziet naar een wereld in nood. Al voor €22,50 geeft u een voedselpakket cadeau. Helpt u mee?

ictor en Liudmila Bogdan wonen met hun vier kinderen en twee kleinkinderen in een oud huisje zonder badkamer en toilet op het Moldavische platteland. Het weinige werk dat er in de omgeving is, grijpen de ouders met beide handen aan, maar het werk is doorgaans seizoensgebonden en de lonen zijn laag.

Doneer op IBAN-rekeningnr. NL34 INGB 0000 0060 04 o.v.v. Voedselpakkettenactie

Blij onthalen de kinderen van de familie Bogdan het voedselpakk et

Vriend “Armoede leek onze beste vriend te zijn”, vertelt Liudmila. Vorig jaar kwam hier verandering in. “We waren verbaasd dat er vanuit het niets hulp kwam en dat er

‘We kunnen nauwelijks geloven dat er mensen zijn die naar ons omzien’ mensen waren die voor ons open stonden, met ons spraken en ons als vrienden behandelden. We zijn zo blij om te horen over God en Zijn liefde voor ons!”

Wonder In de periode rond Kerst gaan de coördinatoren van Zending over Grenzen op pad om met 30.000 voedselpakketten degenen te bereiken die dringend hulp nodig hebben.

Kijk voor meer informatie op www.zendingovergrenzen.nl/ voedselpakketten

Hoop De pakketten worden lokaal gevuld met basis-voedsel zoals meel, gist, zout en macaroni. Het voedsel verlicht de nood. Maar voor velen is het meer: een tastbaar teken dat zij er niet alleen voor staan in de armoede en eenzaamheid die hun leven vaak tekent, maar dat God voor hen zorgt. “Het mooiste vind ik dat we hoop brengen!”, vertelt coördinator Andrian Ariton.

Zending over Grenzen | Postbus 1222 | 1300 BE Almere T: 036 536 36 15 | E: info@zendingovergrenzen.nl W: www.zendingovergrenzen.nl F: facebook.com/ZendingOverGrenzen IBAN: NL34 INGB 0000 0060 04 (voor speciale acties) NL 56 INGB 000 29 62 556 (voor giften) KvK voor Gooi-, Eem- en Flevoland, nr. 41188479

Pag 75.indd 1

Of doneer online:

“De olie was net op, maar we hadden geen geld voor een nieuwe fles”, deelt moeder Liudmila. “Het voedselpakket kwam als een wonder. De olie, rijst, suiker, pasta, thee en al het andere voedsel, betekenen veel voor ons. We kunnen nauwelijks geloven dat we geliefd zijn en dat er mensen zijn die omzien naar mensen zoals wij.”

HELP

Samen brengen we hoop! 9-10-2014 6:01:16

interview

Spreken met gegeven gezag Bijna dagelijks komt het gebrek aan acceptatie van gezag ter sprake. Veel vaker dan het onderliggende probleem dat de meeste gezagsdragers, ook in christelijke kring, beducht zijn voor de uitoefening van gezag. “Verleende volmacht” wil hen daarin toerusten en bemoedigen. Ds. J.J. ten Brinke: „Gezag functioneert pas goed wanneer het dienend is, wat iets anders is dan soft.” tekst Huib de Vries foto’s Sjaak Verboom

76 terdege ● 22 oktober 2014

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\PLANNING\TD_02_076-081a 76

10-10-2014 12:40:36

terdege 22 oktober 2014 77 ●

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\PLANNING\TD_02_076-081a 77

10-10-2014 12:40:51

Onze

najaarscollectie in de schijnwerpers

Speciaal voor u hebben wij een nieuwe collectie samengesteld waarmee u uzelf kunt laten zien. Onze medewerkers staan klaar met een persoonlijk advies, zoals u van ons gewend bent!

P�t � T��s S‫��פ‬ AANDACHT VOELT BETER

Volg ons op:

www.speksnijder.nl

Bergambacht Hoofdstraat 105

Veenendaal Verlaat 2

Kampen IJsselkade 64

Gratis be en gemonzorgd teerd!

Wegwijsaanbieding!

Alleen tijdens de Wegwijsbeurs:

Diverse boxsprings vanaf

€ 1.595,00 Daarnaast héél véél dekbedovertrekken flink afgeprijsd!

Tot ziens op de beurs, u vindt ons bij stand 1100!

De Jager Wonen & Slapen · Dam 32-36, 2951 GB Alblasserdam · T 078-6912170 · www.dejagerwonenenslapen.nl 78 terdege ● 22 oktober 2014

Pag 78.indd 1

9-10-2014 6:19:10

e redactie van de Artiosreeks vroeg niet zonder reden ds. J.J. ten Brinke als auteur voor een boekje over gezag. De predikant van de hervormde gemeente in Stolwijk kent het thema als ervaringsdeskundige binnen verschillende verbanden: zijn eigen gezin, de gemeente en de christelijke school. In de jaren voor zijn bevestiging tot predikant was hij godsdienstdocent aan het Ichthus College in Veenendaal. Samen met medeauteur dr. A. de Muynck, lector Christelijk leraarschap bij Driestar Hogeschool, verdiepte Ten Brinke zich in het Bijbelse spreken over gezag en de betekenis daarvan voor gezin, school, kerk en samenleving. Binnen gezinnen, ook zijn eigen jonge gezin, signaleert hij een sterke behoefte aan helderheid. „Die is altijd van belang geweest, maar vandaag nog meer, omdat kinderen worden geconfronteerd met een veelheid aan meningen. Dat maakt het des te noodzakelijker om als ouder duidelijk en consequent te zijn in het wijzen van de weg die naar het leven is.” Op het Ichthus College had hij te maken met pubers. Ook bij deze leeftijdsgroep proefde hij, bij alle branie aan de buitenkant, de behoefte aan leiding. „Jongeren vinden het even leuk om de boel op stelten te kunnen zetten, maar na een paar keer zijn ze dat zat. Ze gedijen het best in een klimaat van structuur en duidelijkheid. De roep om gezag zie ik weer toenemen. Ons boekje is geen klaagzang over het gebrek aan gezag, maar biedt inzicht in het heilzame ervan. Mensen die gezag hebben uit te oefenen, willen we aansporen dat met vrijmoedigheid te doen.”

vanuit de dienende liefde van Christus, roept weerstand op. Die is dan misschien nog wel sterker dan buiten een christelijke setting.” In hoeverre is de aversie tegen gezag een reactie op het misbruik ervan? „Dat misbruik is er zeker geweest, en het komt nóg voor, maar daar ligt niet het hoofdprobleem. De weerstand tegen gezag heeft direct te maken met de zondeval in het paradijs. Daar was immers sprake van opstand tegen Gods gezag. Vanaf dat moment heeft elk mens moeite om gezag te accepteren of die op een goede manier uit te oefenen. Het gaat mis als de gezagsdrager vergeet dat hij het gezag niet in zichzelf heeft. Het is hem verleend en daarom moet hij voortdurend aan het hoogste gezag verantwoording afleggen van de wijze waarop hij met de verleende volmacht omgaat. Gezag functioneert pas goed wanneer het dienend is, wat iets anders is dan soft.” Waar doelt u op met het laatste? „Toegespitst op ambtsdragers zie ik een aarzeling om met het gezag van het Woord op te treden: „Zo zegt de Heere.” Vanaf de kansel hoor je hoe predikanten een tekst met de gemeente overdenken of denken dat een tekst vooral dit of dat betekent. Ouderlingen die op huisbezoek gaan, hebben er meer dan eens moeite mee om onbijbelse zaken die ze signaleren aan de orde te stellen. Als jeugdouderlingen ben je soms al blij als er leidinggevenden voor het jeugdwerk zijn. Je ontloopt echter je roeping als ambtsdrager wanneer je de vaak jonge leidinggevenden hun gang laat gaan zonder duidelijk aan te geven waar vanuit de Schrift grenzen liggen in het jeugdwerk. In kerkenraadskamers proef ik bij ambtsdragers verlegenheid om iets te zeggen over de prediking. De oorzaak is in alle gevallen dezelfde: onduidelijkheid over de eigen gezagspositie. Het gezag van het ambt is gelegen in het gezag van het Woord, waarmee de ambtsdrager gewapend is. Het moge duidelijk zijn dat het optreden met dit gezag er alleen kan zijn als de gezagsdrager weet wat het is om zelf werkelijk horig te zijn aan dat Woord.”

„Essentieel in de christelijke visie op gezag is de zelfverloochening”

Vindt u de vaak gehoorde klacht over het schoppen tegen gezag onterecht? „Zo zou ik het niet zeggen. Zowel onder jongeren als onder ouderen vind je de houding: “U kunt het zo zien, maar ik kijk er anders tegenaan.” Daarmee wordt gezag in wezen miskend. Het besef dat iemand iets te zeggen heeft omdat hij met gezag is bekleed, is voor een groot deel verdwenen.” Is het in de gereformeerde gezindte op dit punt positiever gesteld dan in de rest van de samenleving? „Die indruk heb ik niet. Bepalend is de erkenning van het gezag van de Heere Jezus over je leven. Pas dan komt zowel de gezagsuitoefening als het accepteren en respecteren van gezag op zijn plaats. Waar de levende verbinding met Christus ontbreekt, zie je meer dan eens de vervulling van het spreekwoord: ‘Het bederf van het beste is het slechtste’. Gezagsuitoefening die met de term christelijk wordt aangeduid maar niet functioneert

Betekent het komen met het gezag van het Woord dat de ambtsdrager alleen gezag heeft wanneer hij naar het Woord spreekt, of heeft hij ook gezag louter vanwege zijn ambt? „Het eerste staat voor mij bovenaan, maar in Zijn Woord geeft de Heere ook aan hoe wij de ambtsdragers hebben te zien en te gehoorzamen. Niet alles is te beargumenteren met teksten uit de Bijbel. Neem een discussie over de vraag hoe laat de avonddienst moet beginnen. Na afweging van alle argumenten moet de kerkenraad de knoop doorhakken en is de gemeente geroepen zich van harte te onderwerpen aan dat besluit. Vanuit de erkenning van het ambtelijk gezag, ook bij middelmatige zaken. Tegelijk moeten ambtsdragers zich er altijd van bewust zijn dat in de gemeente van Christus elke gelovige met de Geest van God is bedeeld. Dat roept wel meteen de vraag op: is het gemeentelid dat vragen stelt bij een ambtelijke beslissing in Christus? De natuur-

terdege 22 oktober 2014 79 ●

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\PLANNING\TD_02_076-081a 79

10-10-2014 12:41:03

Pag 80.indd 1

9-10-2014 6:04:33

lijke mens, ook binnen de kerk, verstaat niet de dingen die van de Geest van God Zijn. Elke roep uit de gemeente heeft daarom niet hetzelfde soortelijk gewicht. Daar heeft een ambtsdrager in alle fijngevoeligheid mee te rekenen.” U onderstreept in “Verleende volmacht” dat gezag door God is gegeven, tegelijk geeft u meer dan eens aan dat het kan worden verkwanseld. Hoe verhouden die twee zich tot elkaar? „Ons uitgangspunt is dat gezag niet hoeft te worden verworven, de hedendaagse visie, maar door God is verleend. Ouders die gehoorzaam willen zijn aan Christus, zijn als de handen van God naar hun kinderen. De gezagsdrager verkwanselt zijn gezag echter als hij meent het van zichzelf te bezitten en het gebruikt voor eigen voordeel. Die constatering is geen vrijbrief voor het negeren van gezag, maar is bedoeld als een appèl op gezagsdragers. Maken ze zich schuldig aan ernstig misbruik van hun positie, denk aan incest, dan dient het gezag hen te worden ontnomen door andere gezagsdragers.” Wat hebt u zelf geleerd van het bestuderen van het Bijbelse spreken over gezag? „Iets wat me voorheen nooit zo opviel, is dat wat ik heb geschreven in het hoofdstuk over het gezag van Christus. Onderdeel van verleende volmacht is de macht om mensen vrij te laten. Jezus sprak als gezaghebbende, maar Zijn “Volg mij” was geen dwangbevel. De Heere was met innerlijke ontferming over de rijke jongeling bewogen, maar toen die koos voor zijn geld, liet Hij hem gaan. Dat is heel moeilijk voor een ambtsdrager en nog moeilijker voor ouders die worstelen met pubers die een andere kant op willen, maar als we werkelijk met het gezag van het Woord hebben gesproken, mogen we het resultaat overlaten aan de vrijmacht van de Heere. Een tweede aspect waar ik meer oog voor heb gekregen, is Christus’ regeren op de wijze van het kruis. Die dienstknechtgestalte moet ook onze uitoefening van gezag stempelen. Essentieel in de christelijke visie op gezag is de zelfverloochening. Die mag niet ontbreken.” Geldt dat alleen binnen de kring van de kerk of ook in het geheel van de samenleving? „Het geldt primair voor het christelijke gezin

en de christelijke gemeente, maar die staan niet los van de samenleving. Ook niet van onze geseculariseerde samenleving. De heidense koning Kores werd door God “Mijn knecht” genoemd, zelfs “Mijn gezalfde”. Als onderdanen zijn we geroepen ons te onderwerpen aan de wettige overheid, ook wanneer dat lijden met zich meebrengt. Petrus leert ons in zijn brieven dat gehoorzaamheid pijn moet doen in het leven van de christen. Ook in onze kring verzetten we ons veel te snel tegen het gezag van de overheid. De grens ligt daar waar gehoorzaamheid aan de overheid strijdig is met de gehoorzaamheid aan God, maar het past een christen niet om voor zichzelf actie te voeren.” Moet in prediking en catechese meer aandacht worden besteed aan de inhoud en de uitoefening van gezag? „Ik verwacht niet zo veel van het spreken óver gezag. Veel belangrijker is dat we spreken mét gezag: het gezag van het Woord, omdat we daar zelf uit

„Het echte gezagsprobleem ligt bij het feit dat de levende band met Christus al te vaak wordt gemist” leven. Dan weet je wanneer en op grond waarvan je iets mag of zelfs moet zeggen. Het echte probleem ligt bij het feit dat de levende band met Christus al te vaak wordt gemist. Dan kun je avonden vullen met het spreken over gezag, maar dat zal niet baten. Voor gezagsdragers die buiten Christus leven, geldt maar één opdracht: Bekeert u en gelooft het Evangelie. Dan pas gaan we de zaken, ook die ten aanzien van gezag, in het juiste licht zien. Zeker binnen de christelijke gemeente kun je niet over gezag praten buiten de onderwerping aan Christus om.” N.a.v. ‘Verleende volmacht. Nieuwe gehoorzaamheid in gezin, school, kerk en samenleving’, door ds. J.J. ten Brinke en dr. A. de Muynck; uitg. Royal Jongbloed, Heerenveen; 176 blz.; € 12,50.

terdege 22 oktober 2014 81 ●

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\PLANNING\TD_02_076-081a 81

10-10-2014 12:41:18

Vervolgverhaal

Het verloren vaderland tekst Rudolf van Reest illustratie Rino Visser

Aflevering 43

et neerwerpen van de sergeant door Peter was verbluﬀend snel in zijn werk gegaan. De tirailleurs aarzelden. „Pak toch aan!” schreeuwde de sergeant. Ik zag een tirailleur naderbij komen met een gevelde bajonet. Ik wilde Peter waarschuwen, maar het was overbodig. Het ding gleed de man uit de vingers, zo snel ontwrong Peter hem het wapen en het volgende ogenblik lag hij languit naast de sergeant in de glasscherven. Nu trad Max naar voren en legde zijn hand op Peters arm. „Houd op, beste jongen, je komt op de hogeschool terecht, als je zo doorgaat” , zei hij kalmerend. Peter lachte hem toe en zei: „Laat me m’n gang gaan, ik vermoord ze allemaal!” De mannen van de wacht aarzelden. De sergeant krabbelde overeind en wist blijkbaar ook niet goed wat hij beginnen moest. Peter scheen op adem te komen. „We zullen, vóór we verder gaan, eerst eens drinken” , zei

hij. Hij nam van een tafeltje een glas wijn en goot die naar binnen. Toen veegde hij het zweet van zijn voorhoofd en keek eens rond. Het was alsof hij plotseling geheel ontnuchterd was. Hij glimlachte een beetje verlegen naar de sergeant, die met zijn zakdoek zijn gezicht stond te betten. Bijna beleefd vroeg hij toen aan Peter of hij met hem wilde meegaan. „Laten we die lol eens hebben, beste jongen!” zei Max, „dan gaan we een keer onder geleide naar huis.” Hij knipoogde naar de sergeant. „Ja, onder geleide naar huis” , herhaalde Peter. Kaarsrecht, alsof hij niets gedronken had, liep hij als een bevelvoerend oﬃcier naar buiten en de patrouille volgde hem. Wij kwamen erach-

teraan. Ik voelde me allerellendigste. ’s Avonds bij het appèl riep de korporaal: „Peter van der Meer absent!” „Dat weet ik” , zei de sergeant van de wacht, „die zit in het prison van het garnizoen. Overmorgen, als we op mars gaan, komt hij eruit.” Na het instinction du feu werd alles stil in het kamp. Ik draaide mij om en om in het natte alfagras, maar sliep die nacht niet. De krankzinnige ogen van onze kok keken mij aldoor aan. Al maar verder marcheerden we de bled in. Er scheen geen einde aan te komen. Slechts een paar dagen hadden we in het grote kamp van Bou-Denib doorgebracht. Toen kregen we het bericht dat we ons marsvaardig moesten maken voor een tocht naar Skar-Es-Souk. Een oord van verschrikking in het hartje van de bled, met niet anders dan salpeterwater, zo wit als melk. Een afstand van meer dan honderd kilometer, in twee etappes.

82 terdege ● 22 oktober 2014

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\PLANNING\TD_02_082-083 82

7-10-2014 9:01:37

De kapitein reed opnieuw vooraan op zijn ‘oude Frits’. Peter was weer de oude. Straf had hij niet gekregen. De officieren ontzagen hem, omdat hij een beste kok was en zijn dienst goed deed. Aan de kilometers scheen geen einde te komen. En de zon brandde ongenadiger dan ooit te voren. Het ging over een steenachtige bodem, vol gruis en stukjes rots, zodat je je voet nooit plat op de grond kon zetten. Een smerige stof dwarrelde onder het lopen omhoog. Die kleefde aan je bezwete gezicht, drong in je longen en benauwde de ademhaling. De uitrusting van vijfentwintig kilo woog elke kilometer zwaarder op je rug. Op het laatst had je het gevoel alsof je de hele atlas op je kromgebogen, branderige rug torste. Het geweer drukte op de vermoeide schouder en als je de loop van het wapen beetpakte, leek het alsof je gloeiend ijzer in je handen hield. Het was een marteling. Vlak voor mij liep een Deen, die op het laatst niet meer kon en wilde uitvallen. Een sergeant liet hem tussen twee ezels inbinden; deze dieren sleepten hem letterlijk voort. Max, die naast mij liep, had het zwaar. Ik had nog nooit grote vermoeienis bij hem ontdekt, maar deze mars leek toch boven zijn krachten te gaan. Telkens verslapte zijn stap en kreeg hij van de korporaal, die achter hem liep, een opstopper. Na uren lopen veranderde de bodem. Hier was mul zand. Eerst meende ik dat dit een verbetering was. Ik stootte mijn voeten niet meer tegen de stenen en ze zakten zacht neer in de bodem. Maar dat was maar even. Weldra moest ik ervaren dat mul zand een grotere terging is dan een steenachtige bodem. Je voeten zakken bij iedere stap weg en de fijne korrels zand dringen in je schoenen en gloeien rondom je voeten. Je krijgt het gevoel alsof ze rauw vlees zijn, dat je bij elke stap in een hete oven steekt. De baron kreeg het ook moeilijk. „Zelfs een sigaret smaakt me niet meer” , poogde hij glimlachend te schertsen. Ik schrok van zijn stem, die vreemd hees klonk. „Volhouden, kerel!” bemoedigde ik hem. Hij knikte en zette de tanden op elkaar. Ten slotte hadden we de eerste zestig kilometers afgezwoegd en kwam de post, waar we de nacht zouden doorbrengen, in het gezicht. Een sergeant reed langs de troep en sprak bemoedigend: „Nog maar een paar kilometer en we zijn in Boubernous, mannen!” „Morgen hebben we allemaal de dysenterie van het salpeterwater” , bromde Peter. Een opmerking die onze moed juist niet deed klimmen.

Wonderlijk genoeg arriveerde de compagnie zonder een enkele achterblijver. De Deen was echter geradbraakt en bleef liggen op de plaats waar men hem van de ezels had losgemaakt. Ik vond het vreemd dat we plotseling stil stonden. Ik had de neiging in mijn ledematen om nog verder te marcheren. Ik was een stuk machine geworden, die, als de stroom is uitgeschakeld, uitdraaien moet. Enkele legionairen en onderofficieren wuifden ons vanaf de post toe. Een schildwacht liep ongeduldig op het bastion heen en weer. Al vijf maanden vertoefde een sectie van het vierde regiment in deze onbegaanbare wildernis, die het onbetwistbare domein scheen van hyena’s en jakhalzen. We verzorgden onze voeten, die als klompen rauw vlees uit de laarzen kwamen. „Ik geloof niet dat ik het morgen volhoud” , zei Max ’s avonds tegen me. „Ik dacht gisteren hetzelfde, maar als het moet, kun je het toch wel weer” , zei ik. „Je vergeet dat ik mijn beste jaren achter de rug heb. Ik heb vroeger aan het westelijk front ook geforceerde marsen gemaakt en nachten en dagen de grootste ontberingen doorgemaakt, maar toen was ik nog jong. Ik voel me nu oud en afgeleefd. Maar het is niet zo erg, er is niets aan mij te verliezen. Geen mens in Europa wacht op me.” Ik had hem nog nooit zo somber gezien en schrok van zijn gezicht, dat het masker van de dood droeg. De baron zat naast ons en keek Max doordringend aan. „Wanneer je zulke dingen in je hoofd haalt, dan kun je ook niet verder, maar je moet zeggen: ik wil, dan gaat het weer. Een mens kan tien maal zoveel verdragen als hij denkt. Het is een kwestie van autosuggestie” , zei hij. Max haalde de schouders op. Hij zweeg en staarde in het vuur, waar Peter het eten gereed maakte en waarachter zijn zware gestalte als een spookverschijning afstak. Die

kerel scheen van ijzer. Nu stond hij weer de pot klaar te maken, terwijl de rest amechtig op de grond lag. Veel rust kregen we niet die nacht. Al om twee uur werd reveille geblazen; het was mij of ik uit een dodenslaap opstond. Versuft keek ik in de duisternis rond. Waarom konden we niet eens een behoorlijke nachtrust hebben? „Beter nu dan in die kokende hitte” , zei Peter praktisch. Bij zonsopgang was er niets meer van Boubernous te zien. We liepen in hetzelfde marstempo als de vorige dag de bergen in. In de verte ontdekte ik een soort oase, die volgens Max de palmerie van Skar Es Souk was. Ik hoopte dat we daar rusten zouden, maar de kapitein dreef zijn ‘oude Frits’ in een bocht eromheen en wij hadden slechts te volgen. Het ging in een snel tempo een berghelling af, een dal door, waar de hitte snel steeg. Het was een smalle kloof. Aan alle zijden hingen zware rotswanden dreigend boven onze hoofden. Maar van de omgeving zag

„Het is niet zo erg. Er is niets aan mij te verliezen. Geen mens in Europa wacht op me” ik niets. Een mens wordt ten slotte een machine. Ik geloof ook niet dat ik nog dacht. Versuft liep ik tussen de andere manschappen in. Ik keek ook niet meer uit waar ik liep. Dof plantten mijn voeten zich bij iedere stap neer en pijn voelde ik niet. Ik wist ook niet meer dat ik daar liep. Ik scheen buiten mijn bewustzijn te zijn. Wanneer ik op ditzelfde ogenblik door een onzichtbare macht was overgedragen naar mijn geboorteplaats en ontdekken zou dat ik daar over de buitendijk wandelde, zou ik mij niet eens verwonderd hebben. Wordt vervolgd

terdege 22 oktober 2014 83 ●

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\PLANNING\TD_02_082-083 83

7-10-2014 9:01:57

(advertorial)

“In reformatorische gezindte verandert woonbeleving” De manier van wonen en leven in de gereformeerde gezindte is de afgelopen tien jaar sterk veranderd, zegt mede-eigenaar Herbert Groeneveld van Interieurbouw Groeneveld & Poirot in Alblasserdam. Dat merkt de onderneming vooral aan de toenemende vraag naar inloopkledingkasten. “Tien jaar geleden had nog bijna niemand zoiets.”

84 terdege ● 22 oktober 2014

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\PLANNING\TD_02_084-085 84

10-10-2014 13:14:13

oen Herbert Groeneveld in 1999 in Nieuw-Lekkerland als zzp’er voor zichzelf begon, had hij vast niet gedacht dat hij vijftien jaar later met een compagnon tien man personeel zou aansturen. Toch ging het zo. Samen met André Poirot leidt hij vandaag de dag een succesvol interieurbedrijf, waar dagelijks badkamers, kantoormeubilair- en inrichting, keukens, displays, winkelinterieurs en inloopkledingkasten worden geproduceerd. Een krappe vijftig procent van hun klanten bestaat uit bedrijven, kerken en scholen, de andere helft uit particulieren. De laatste jaren is de vraag naar luxe woonhuisinterieurs vanuit die laatste groep – en dan met name binnen de reformatorische gezindte – gegroeid, constateert de interieurbouwer. Hij denkt dat die groei te maken heeft met een onderliggende verandering. “Ik sprak eens iemand die vertelde dat hij het moeilijk vond personeel aan te nemen. Op een gegeven moment had hij een personeelsfunctionaris aangesteld, die het heel gemakkelijk afging. Het eerste wat hij altijd vroeg, was: eten jullie thuis aan tafel of op de bank? Daarbij ging het hem niet om de tv, maar om de

manier van leven, om de structuur die erachter zat.” Groeneveld merkt dat dit soort structuren voor met name jonge mensen in de reformatorische gezindte veel minder gelden. “Je ziet het ook aan andere dingen. Tot voor kort was het gebruikelijk vijf keer per week groenten met aardappels te eten, op zaterdags friet en ‘s zondags soep. Nu eten we allemaal pasta’s, pizza’s en gerechten uit de wereldkeuken.” Onder invloed van kookboeken of -programma’s is ook de achterban van Terdege anders gaan koken, en staat er steeds vaker een wokbrander of een teppan yakigrillplaat op het fornuis. Badkamers zijn kleine wellnessruimtes, in plaats van witbetegelde hokjes waar men zich dagelijks opfrist. In lijn daarmee veranderde ook de visie op hoe je bijvoorbeeld met je garderobe omgaat, zegt Groeneveld. “Ik zit geregeld met jonge stellen om tafel die net een huis gekocht hebben en een overschietende kamer willen inrichten als inloopkledingkast. Tien jaar geleden had bijna niemand zoiets, dat vond men maar overdreven. Jonge

mensen stellen andere eisen aan hun garderobekast.” De doelgroep van het Alblasserdamse bedrijf bevindt zich daarbij tussen enerzijds de rich and famous die een interior designer inhuren en anderzijds jonge stellen die soms zaterdagen achtereen alle Nederlandse woonboulevards afstruinen. “Daartussenin is er een groep mensen die een partner zoekt die constructief meedenkt over zaken als kleuradvies, verlichting en allerlei andere elementen, maar die een officiële stylist iets teveel van het goede vinden. Wij denken samen met de klant na over een maatwerkoplossing, waarbij we ze die complete ontzorging bieden. Dat vinden we prachtig om te doen. Vooral als klanten aan het eind zeggen: ‘Zo, dat is veel mooier geworden dan we in gedachten hadden.’ We zijn dankbaar dat we hier samen met onze klanten van kunnen genieten.”

Groeneveld & Poirot Ampèrestraat 32 2952 AA Alblasserdam Telefoon (0184) 686 173 www.groeneveldpoirot.nl info@groeneveldpoirot.nl

terdege 22 oktober 2014 85 ●

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\PLANNING\TD_02_084-085 85

10-10-2014 14:02:12

jongeren

Jonge boeren deel 4

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\PLANNING\TD_02_086-089 86

8-10-2014 8:22:07

Fluiten naar de koeien Geluk zit in de kleine dingen, weet Fred Lugthart (23) uit Hattemerbroek. In het avondritueel op de boerderij, bijvoorbeeld. „Als ik op een rustige, stille avond de koeien ophaal, word ik helemaal blij.” tekst en foto’s Corine Boone-Bruggink

e donkergroene houten deuren van de stal aan de kaarsrechte Middeldijk staan open. Binnen is het schemerig en koel. Een zwaluw vliegt af en aan. Tegen een van de dwarsbalken in de nok van de schuur bouwt ze haar kunstig nest. De stal lijkt verlaten. Het overgrote deel van de 55 melkkoeien die het bedrijf van Fred Lugthart en zijn ouders telt, vermaakt zich buiten. Voor een tiental zwart-witte exemplaren gaat die vlieger niet op; het zijn de zogenaamde ‘droge koeien’. „Die hebben zwangerschapsverlof”, lacht Fred. Kersverse

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\PLANNING\TD_02_086-089 87

moeders liggen loom in het goudgele stro. Hun pasgeboren kalfjes bivakkeren een eindje verderop. Keurend beent Fred langs de voerbakken. Voor de jonge boer is het dagelijkse routine. Hij helpt al heel wat jaren een handje mee op het melkveebedrijf van zijn ouders. „Voeren, melken, gras maaien, schudden, harken”, somt Fred op. „Als jochie deed ik alles wat ik kon doen.” Het agrarische leven bevalt de Veluwse boer zo goed, dat hij besluit om na het vwo de opleiding Dier- en veehouderij te volgen aan de Hogere Agrarische School in Dronten. Als enige van zijn dertien broers en zussen heeft de boerenzoon aspiraties om het melkveebedrijf van zijn ouders over te nemen. Concrete plannen over de opvolging moeten nog besproken worden. Tot

de overname werkt Fred drie dagen per week op het melkveebedrijf in Hattemerbroek. Hij vormt een maatschap met zijn ouders. Om extra eigen vermogen op te bouwen, werkt Fred de resterende dagen van de week buiten de deur als ruwvoerspecialist bij het landbouwzadenbedrijf Limagrain Nederland. Als vertegenwoordiger van maïs- en graszaden bezoekt hij agrarische bedrijven in vier provincies rond het IJsselmeer. Voor de jonge boer vormen de twee banen een ideale combinatie. „Als ik de boerderij overneem, zal ik ongetwijfeld minder buiten de deur

„Na het werk kan ik gerust een uur de koeien observeren”

8-10-2014 8:22:27

het kalf bij de koe weg om de overdracht van eventueel aanwezige ziektekiemen te beperken, behandelen de koe als dat nodig is en geven de kalveren biest om hun weerstand op te bouwen. Het is allemaal handwerk, dus het kost de nodige tijd. Als het werk gedaan is, kan ik gerust een uur de koeien in de stal observeren.”

Melkput

werken. Tot die tijd wil ik het graag volhouden. Ik kom bij zo’n honderd verschillende bedrijven binnen, daar leer ik enorm veel van. En het mes snijdt aan twee kanten, want ik kan mijn praktijkkennis weer toepassen.”

Vrijheid

Tevreden blikt Fred over het weidse land achter de stal. De jonge boer is in zijn element op het platteland. Een nieuwsgierige koe duwt haar

„De vrijheid van het boerenberoep is een groot voordeel”

slijmerige neus tegen Freds mouw. De dieren volgen hun baas op de voet. Die lacht. „Het mooiste moment van de dag vind ik het binnenhalen van de koeien. Op zo’n stille, vredige avond. Dan hoef ik maar één keer te ﬂuiten en ze volgen me. Prachtig.” De dagen op het melkveebedrijf zijn goedgevuld. Als de koeien gemolken zijn en buiten lopen, is er volop werk in en om de stal. Het vee wordt verplaatst, de hokken krijgen een schoonmaakbeurt en in de zomer is er veel werk op het land. ‘s Avonds is het opnieuw melken voertijd. De vrijheid van het boerenberoep is een groot voordeel, volgens Fred. En de afwisseling is uitdagend. „Soms is het heel druk, dan weer rustiger. Nu zijn we druk omdat er veel koeien kalveren. We halen

Met een te romantisch beeld van het boerenleven rekent Fred af. Het is aanpakken en doorwerken, weet hij. „Je moet ’s ochtends vaak vroeg je bed uit. En je werkt met levende have, dat kost tijd en energie. Laatst had een koe gekalfd. Met het kalf ging het goed, maar de koe kon niet meer lopen. Voordat we haar in het strohok hadden, gleed ze uit in de melkput. Het kostte heel veel tijd en moeite om haar daar uit te halen en alles weer netjes op te ruimen.” Dat ﬂexibiliteit een vereiste eigenschap is voor een boer, heeft Fred de laatste jaren wel geleerd en ervaren. „Er wordt, ook in de agrarische sector, gehamerd op planmatig werken. Dat moet ook, maar je bent als boer afhankelijk van heel veel zaken, waaronder de weersomstandigheden.” Het houdt Fred niet tegen om zijn eigen koers te volgen. En dat zouden alle aspirant-boeren moeten doen, volgens hem. „Als boer ben je vrij man. Laat je die vrijheid niet afpakken. Weet wat je wilt, laat je niet te veel beïnvloeden door anderen. Dan is boer zijn het mooiste beroep dat er is.”

88 terdege ● 22 oktober 2014

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\PLANNING\TD_02_086-089 88

8-10-2014 8:22:46

jongeren ❘ jouw vragen

Verkering (4) „En Izak was uitgegaan om te bidden in het veld, tegen het naken van de avond.” Wat een heerlijk getuigenis geeft de Heilige Geest hier van Izak. Hij zocht in de stilte de Heere. Waarom bad hij? Dat Eliëzers reis voorspoedig zou zijn en hij van de Heere een vrouw zou ontvangen met wie hij Hem kon dienen. Heb jij ook gebeden voordat je aan je verkering begon? Ds. A.A. Egas, Nieuwkoop

eet je wat een groot wonder is? Dat de Heere zo’n gebed verhoren wil, soms op het alleronverwachtst. Want als Izak opstaat van zijn gebed, ziet hij Eliëzer komen, samen met Rebekka. Het mocht een gezegend huwelijk worden. Het staat er zo heel eenvoudig: „En hij nam Rebekka en zij werd hem ter vrouw en hij had haar lief.” Zie je in deze geschiedenis hoe de Heere je een vriend of vriendin wil geven met

Je krijgt steeds minder geheimen voor elkaar wie je samen de Heere mag vrezen? Nu stuurt onze vader niet meer een vriend of familielid eropuit om een huwelijkspartner voor je te zoeken. Nu doen we dat zelf, maar doen we het biddend? Wij kennen nu een verkeringstijd waarin we ons samen op het huwelijk voorbereiden. Maar ook daarin zijn we zo afhankelijk van de zegen van de Heere. Wat is nu de bedoeling van verkering? Ik denk dat het ligt opgesloten in het verlangen om met elkaar te gaan trouwen. Dat woord trouwen

geeft aan waarom het gaat in een huwelijk: trouw zijn aan de ander. Met dat ‘trouw zijn aan de ander’ hangt nauw samen dat we elkaar leren vertrouwen. Dat is de belangrijkste basis onder het huwelijk, en ten diepste ook van het geestelijk huwelijk. Want dan mag een kind van God geloven in de Heere Jezus. En geloven betekent: je helemaal aan Hem toevertrouwen, omdat je Hem vertrouwt voor tijd en eeuwigheid. Het aardse huwelijk mag daar een afspiegeling van zijn. Het gaat in de verkeringstijd dus om elkaar te leren vertrouwen. Wat is daarvoor nodig? In de eerste plaats dat je een diep respect hebt voor elkaar. Je krijgt steeds meer waardering voor elkaar. Je gaat dingen bij elkaar ontdekken, waardoor die ander steeds waardevoller wordt. Door de liefde die er groeit, laat je je ook niet minachtend over elkaar uit, maar verdraag je elkaars gebreken. Je weet dat ook van elkaar. Een tweede aspect van dat vertrouwen is dat je onvoorwaardelijk achter de ander staat. Je blijft elkaar trouw door alles heen. Juist ook als anderen op je pad komen, die misschien wel proberen met jou een relatie aan te gaan. Maar je wijst die

radicaal af, omdat je steeds zekerder weet dat deze vriend of vriendin de ware is, aan wie je steeds dieper verbonden raakt. En je gelooft dat het zo ook bij de ander is. In de verkeringstijd merk je ook dat de liefde voor elkaar steeds sterker wordt. Je ziet ernaar uit om bij elkaar te zijn. Dingen samen te doen en er samen op uit te gaan. Maar ook de lichamelijke liefde wordt sterker. Het verlangen naar elkaar verdiept zich. Dat geldt eveneens voor het geestelijk samenzijn. Je zoekt de momenten dat je samen kunt bidden en uit de Bijbel lezen. Je ervaart dat dit wederzijds is. Ten slotte word je ook steeds kwetsbaarder voor elkaar. Je krijgt steeds minder geheimen voor elkaar. Je durft je open naar elkaar op te stellen. Je verzwijgt geen moeilijke dingen meer, maar je wilt ze met elkaar delen. Je ervaart het als een zegen dat je naar elkaar kunt luisteren en de tijd voor elkaar neemt. Zo mag je van stap tot stap naar elkaar toegroeien. Steeds meer ervaar je geborgenheid en veiligheid bij elkaar. Zo verdiept zich het vertrouwen in elkaar en zie je uit naar de dag waarop je elkaar trouw belooft. Laat ik ook nog een eerlijke en waarschuwende opmerking maken. Wanneer je deze dingen niet ervaart in je verkeringstijd, stap dan nooit met elkaar in het huwelijksbootje, want dan is het gedoemd te stranden. Vraag daarom ook in je gebed om genade die eerlijk maakt.

Reacties en vragen: jouwvragen@terdege.nl terdege 22 oktober 2014 89 ●

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\PLANNING\TD_02_086-089 89

8-10-2014 8:23:19

MUZIEKHANDEL KEES VAN WILLIGEN

Uw betrouwbare adres voor:

Bruiloften

Gratis bruid s voor u taart Terde als gele als u b zer, ij ons uw br uiloft viert!

(max. 275 personen)

Warm- en koud buffet Diner à la carte Ons Restaurant bevindt zich tussen Renswoude en Scherpenzeel in een groene omgeving. Wij beschikken over een ruime parkeergelegenheid.

Langstraat 70-72 3771 BH Barneveld tel: 0342-413571 info@keesvanwilligen.nl www.keesvanwilligen.nl

Utrechtseweg 34, 3927 AW Renswoude www.restaurantdedennen.nl - info@restaurantdedennen.nl

Bielzen Landhekken (Verzinkte) draadmatten Kokers / Buizen / Strippen

Kastanjehout Hardhouten tuinpalen Bouwhekken en vele andere producten

Uw adres voor al uw ijzer- en bouwmaterialen voor tuin en erf! www.hardeman.nl/webshop H. Hardeman bv

Generatorstraat 27a

Tel.: (0318) 52 17 00

Postbus 376

Industrieterrein ‘Nijverkamp’

Fax: (0318) 52 04 18

3900 AJ Veenendaal

Veenendaal

www.hardeman.nl

90 terdege ● 22 oktober 2014

Pag 90.indd 1

9-10-2014 6:11:20

Heykoop (orgel). Locatie: Joh. Fontanus College, Weth. Rebellaan 135, Barneveld. Entree: € 5,00. Info en aanmelding: Fam. Morren (0342-422641; info@aartdebloemenman.nl). Opbrengst: Helpende Handen.

weg

• Zaterdag 8 november (9.3015.00 uur): Verkoping & rommelmarkt t.b.v. St. Ontmoeting in Krimpenerwaard College, Driekamp 4, Krimpen a/d IJssel. • Zaterdag 8 november (10.0014.00 uur): Verkoping t.b.v. Adullam in Pieter Zandt SG, Grafhorsterweg 53, IJsselmuiden.

Activiteiten • Zaterdag 25 oktober (10.00-15.00 uur): Verkoping t.b.v. St. Adullam in de Schakel, Schoolstraat 24, Bergambacht. • Zaterdag 1 november (10.00–21.00 uur): Verkoping in kerkelijk centrum de Wijngaard, Fazant 6, Sprang-Capelle. Opbrengst: Herv. kerk. • Vrijdag 7 november (19.30 uur): Dia-avond over Veluwe door Rien Mouw, m.m.v. Pieter

Muziek • Zaterdag 8 november (9.30- 13.30 uur): Rommelmarkt / winterfair t.b.v. GZB, bij Herv. Gemeente, Kerkstraat 1, Bergschenhoek.

• Zaterdag 8 november (10.00-15.00 uur): Verkoping (t.b.v. zending e.a.) in kerkgebouw Elim, Merellaan 346, Capelle a/d IJssel.

• Zaterdag 1 november (19.25 uur): Najaarsconcert t.b.v. St. KOEH in Dorpskerk, Beekbergen. M.m.v. mannenkoor IJsselmuidenGrafhorst o.l.v. Freddy Veldkamp, jongerenkoor Shalom (TerwoldeDe Vecht) o.l.v. Arjan van ’t Zelfde, Harry Hamer (orgel). Toegang gratis.

Prinses Diana

reportage

Het stille dorp van prinses Diana In het slaperige heuvelland van de Engelse graafschap Northamptonshire ligt het dorpje Great Brington. Sinds 1997 staat het op de kaart. In Great Brington leefde lang geleden Diana Spencer, princess of Wales. De populaire prinses ligt begraven op een eiland in de grote vijver van haar eigen landgoed Althorp. tekst Jan van ’t Hul foto’s EPA en Jan van ’t Hul

In Terdege van 8 oktober staat een artikel over het dorp van prinses Diana. Daarin wordt melding gemaakt van een permanente tentoonstelling. Die is inmiddels echter afgelopen. Wel is het landgoed (beperkt) toegankelijk. Informatie: www.spencerofalthorp.com

voor u als abonnee van Terdege...

Toegangshek tot het landgoed Althorp, waar ze woonde en waar ze begraven werd.

B OE

SEN

Uw betrouwbare zaak in boeken. Bezoek onze website www.boekenhuisrijssen.nl voor uw online bestellingen en e-books. Boekenhuis Rijssen Uitgeverij Wieger Smeijers

Bakken zonder oven, in de wonderpan!

Van € 49,95 voor € 39,95

Met de nieuwe wonderpan bakt u alles wat u normaal in de oven doet, maar dan op het fornuis. De smeuïge cake smaakt net zo heerlijk als de cake die oma vroeger bakte, in de oude wonderpan!

NHUIS KE

Speciaal

Elsenerstraat 44, Rijssen 0548 - 52 03 04

Cake, taart en brood bakken zonder oven Volg het bakproces door het glazen deksel Met binnen- en buitenpan Geschikt voor alle warmtebronnen, dus ook inductie Eenvoudig in gebruik en energiezuinig Gratis receptenboek met veertig heerlijke gerechten

Bestelinformatie Deze actie loopt tot 31 dec. 2014 of zo lang de voorraad strekt. Vul bij Referentie ”Td” in. Verzendkosten € 5,95. Bestel via www.fhshop.nl. of bel 055 - 539 06 78. Kijk voor meer aanbiedingen op terdege.nl/abonneevoordeel

terdege

terdege 22 oktober 2014 91 ●

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\PLANNING\TD_02_091-091 91

15-10-2014 10:28:38

TI E O F A R T S I N I A DM V IES? D A G N I T S BEL A

BEL NU 0318 -556355

Aan zijn brood zal het niet liggen. Maar wie bewaakt zijn rendement? U het vakmanschap. Wij de cijfers. De droom waarmee u ooit begon, de stappen die u zet, de groei die u wilt realiseren, de dilemma’s waar u voor staat, de keuzes die u maakt: ze boeien ons. Eigenlijk doen wij niets liever dan zorgdragen voor de cijfers áchter dit verhaal. De cijfers die u nodig hebt om op te sturen. De cijfers waar u tegelijk vanaf wilt omdat u meer te doen hebt dan de boekhouding. Als administratie- en belastingadviesbureau zetten we u als ondernemer centraal. Want wat zou u aan cijfers hebben zonder verhaal?

Het administratiekantoor voor ondernemers Steeds meer ondernemers kiezen voor onze • administratieve en fiscale diensten • gemakkelijke online boekhouding • samen-boekhouden-oplossing met gratis facturenscanner • aansprekende tarieven Deel uw verhaal met ons en ontdek de cijfers erachter. Bel voor een inspirerende kennismaking!

(Bijna) startende ondern emer? Bel voor advies en begin goed! Veenendaal • Tel. 0318 - 556355 • www.merweadvies.nl

emigranten

Karen Kranendonk, getrouwd met Ron en moeder van 10 kinderen

Nieuw thuis

Ik heb elke dag maar één gebed: dagelijks brood

wordt u haar

lp?

Geef op NL42 RABO 0161 0045 55 o.v.v. Winterhulp

Van gebakjes naar donuts, van boerenkool naar maïskolven, van polders naar prairies: van Nederland naar Canada. De emigranten werden een halve eeuw geleden geconfronteerd met vele veranderingen. Enkelen zochten het avontuur, maar voor velen was het een noodzakelijke stap naar een betere toekomst. Na de oorlog lag Nederland in puin. De woningnood, werkloosheid en armoede waren groot en er dreigde een Koude Oorlog. Emigreren was geen kleinigheid. Moeilijk was het om afscheid te nemen van familie en vrienden, met de vraag of men elkaar ooit zou terugzien. De aanstaande Canadezen zagen uit naar een betere toekomst, maar tegelijk zagen ze op tegen de barrières in het nieuwe land. Uitdagingen moesten getrotseerd worden zonder de vertrouwdheid van familie, vrienden en kerk. Maar de Heere ging mee. Hij leidde hen en voorzag in alles wat nodig was. Wij zijn een tweede generatie Nederlandse Canadezen. Onze vier ouders werden geboren in Nederland en emigreerden met de vier grootouderparen naar Canada, in verschil-

Voor velen was het een noodzakelijke stap lende periodes, op verschillende manieren. De meesten kwamen in de jaren ’50 per boot; anderen kwamen later per vliegtuig. Lees met mij mee, vang een glimp op van onze familiegeschiedenis en bezie de dingen vanuit het perspectief van een Canadees gezin met Nederlandse wortels. We zijn God dankbaar voor Zijn bewarende hand, waarmee Hij onze familie naar het nieuwe thuisland leidde. Maar toch zal er altijd een speciale plaats in ons hart zijn voor ons vaderland, in het bijzonder voor ons reformatorische erfgoed! Is God onze Toevlucht en Sterkte?

terdege 22 oktober 2014 93 ●

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\PLANNING\TD_02_093-093 93

15-10-2014 10:30:35

Hotel Inkelshoês Nu nog meer genieten tijdens onze speciale verwen-arrangementen: www.inkelshoes.nl

Actief genieten en... tot rust komen, midden in het Limburgse heuvelland.

Gespecialiseerd in meubels en accesoires gemaakt van natuurlijke materialen zoals werkelijk alle soorten en modellen manden (ook op maat gemaakt), rieten stoelen, houten tafels, unieke eenmalige items en kunstobjecten voor binnen en buiten. Tevens repareren/restaureren wij uw oude mand/meubel weer als orgineel. Ook voor vervangen van gaatjes en biezen stoelmatten op de orginele wijze. Bezoek vrijblijvend onze winkel werkplaats … de koffie is er altijd! Openingstijden: di. t/m vrij. 9.00-12.30 - 13.30-17.30 - za. 9.00-16.00

Mandenmakerij ”de Broedkorf ”

Nu ook luxe vakantiewoningen voor 4 - 12 personen (www.inkelshoeve.nl)

Statenland 3, 3421 GZ Oudewater, 0348 - 56 23 96 www.broedkorf.nl

Epen, Zuid-Limburg • 043-4551742 • www.inkelshoes.nl

Lopikersingel 11, 2871 AP Schoonhoven (ma-za open) Tel. 0182 - 38 30 18 info@kcschoonhoven.nl www.schoonhovenkeukens.nl

KEUKENS

◆

BADKAMERS

◆

INTERIEURS

◆

VERBOUWINGEN

P roefabonnement:

95 , 4 3 maanden voor 1 terdege

Bel 055 - 539 03 00, mail naar adm@terdege.nl of ga naar www.terdege.nl

Voor elk moment in je leven

Receptenkaartje verkrijgbaar bij boekhandel Riemer tijdens Gezinsbeurs Wegwijs

Bij aankoop GRATIS katoenen tasje

WIJNANDA HOGENDOORN

CARRIE TURANSKY

Koken volgens het Genesis principe

Highland Hall – 1

Verkrijgbaar in de boekhandel • Prijswijzigingen voorbehouden - 140521 -Terdege

KEEP CALM

Natuurlijk lekker

AND

READ

De gouvernante

Natuurlijk lekker bevat meer dan 200 makkelijk te bereiden recepten volgens het Genesis-principe: natuurlijke voedingsmiddelen vol vitaminen en mineralen. Denk daarbij aan (onbewerkte) granen, bonen en peulvruchten, noten en zaden, groenten en fruit, kruiden en specerijen. Dat je met deze ingrediënten talloze heerlijke gerechten voor ontbijt, lunch, diner en tussendoor kunt maken die ook nog eens makkelijk te bereiden zijn, bewijst Wijnanda Hogendoorn in Natuurlijk lekker. Goed voor je lijf en goed voor de wereld!

Engeland, 1911. De 27-jarige Julia Foster keert met haar ouders terug uit India wanneer haar vader ernstig ziek wordt. Eenmaal weer thuis neemt Julia een baan aan als gouvernante op het landgoed Highland Hall om haar ouders te ondersteunen. Daar krijgt ze te stellen met vier verwende en ongemanierde kinderen. In de financieel zware tijden moet de heer van Highland Hall, weduwnaar Sir William Ramsey, alles uit de kast halen om het landgoed te redden van de ondergang. Het laatste wat hij nodig heeft is een gouvernante die het hele huishouden onder handen neemt. Tot hij inziet dat Julia’s hervormingen wel eens de redding van Highland Hall kunnen betekenen.

€ 19,90 gebonden | 160 blz.

€ 19,99 paperback | 368 blz. www.kok.nl

94 terdege ● 22 oktober 2014

vorstelijk

Koninklijke handdruk

Josine Droogendijk

Bij elk bezoek dat het koningspaar aﬂegt, valt het me steeds weer op hoeveel handen er geschud worden. Vaak is er na het oﬃciële programma even tijd voor contact met het publiek. Bijvoorbeeld op Koningsdag of tijdens een streekbezoek worden al snel honderden handen uitgestoken voor een koninklijke handdruk. Toch lijkt een gedeelte van het publiek hier tegenwoordig niet meer tevreden mee te zijn. Ze hebben een nieuw doel: een kus van de koning of koningin.

Hoewel ik zelf absoluut niet dol ben op de verplichte drie zoenen tijdens verjaardagen, verbaas ik me nog veel meer over het lef van sommige mensen. En volgens mij ben ik niet de enige. Tijdens de opening van de nieuwe Markthal in Rotterdam werd Máxima tot haar grote verrassing door een enthousiaste mevrouw uit het publiek begroet met drie kussen. De koningin kon (of moest?) er wel om lachen, maar toen vervolgens iemand anders ook een kus probeerde te bemachtigen, reageerde Máxima resoluut „dat ze daar niet aan kon beginnen”. Ik vraag me altijd af wat Máxima op zo’n moment denkt. Ze kan namelijk nooit eens uit haar slof schieten. Van haar wordt verwacht

dat ze steeds maar fatsoenlijk en vriendelijk blijft. Voor het koningspaar hoop ik dan ook dat deze nieuwe trend niet doorzet en dat men tevreden blijft met een handdruk. Naar mijn idee kan het koningspaar daar zelf ook aan meewerken door wel benaderbaar te blijven, maar niet té. De balans tussen het aansluiten bij de maatschappij en het behouden van het respect voor het koningshuis is lastig, maar ik twijfel er niet aan dat hier op De Eikenhorst ook goed over nagedacht wordt!

Foto Henk Visscher

Het koningspaar schudt toegestoken handen tijdens Koningsdag in De Rijp.

terdege 22 oktober 2014 95 ●

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\PLANNING\TD_02_095-098 95

15-10-2014 10:40:10

Koning Willem-Alexander ontvangt het eerste exemplaar van de Bijbel in Gewone Taal uit handen van directeur Buitenwerf van het Nederlands Bijbelgenootschap.

Prinses Beatrix plaatst op 28 juni, ter ere van het 200-jarig bestaan van het Nederlands Bijbelgenootschap, de eerste letters van een levensgrote Bijbel.

96 terdege â&#x2014;? 22 oktober 2014

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\PLANNING\TD_02_095-098 96

15-10-2014 10:44:58

Koning ontvangt Bijbel in Gewone Taal Op woensdag 1 oktober heeft koning Willem-Alexander het eerste exemplaar van de Bijbel in Gewone Taal in ontvangst genomen. De koning treedt hiermee in de voetsporen van zijn moeder, die tien jaar geleden de Nieuwe Bijbelvertaling kreeg overhandigd. tekst Josine Droogendijk foto’s ANP

inds 30 april 2013 is koning Willem-Alexander de nieuwe beschermheer van het Nederlands Bijbelgenootschap(NBG). Net als prins Willem ll, koning Willem lll, koningin-regentes Emma, koningin Wilhelmina, koningin Juliana en koningin Beatrix zet hij zich in voor het NBG, dat de Bijbel vertaalt en verspreidt in binnen- en buitenland. De overhandiging van het eerste exemplaar van de Bijbel in Gewone Taal vindt plaats in het World Forum in Den Haag. Na enkele muziekoptredens krijgt vertaler Matthijs de Jong de gelegenheid om de 700 genodigden uitleg te geven over het vertaalproces. Verschillende versies van een Bijbeltekst worden op de beamer naast elkaar gezet en besproken. Koning Willem-Alexander luistert geïnteresseerd en lijkt bekend met de teksten die aan bod komen. Op zich is dit ook niet heel verwonderlijk, want de koning houdt zich al sinds 1992 bezig met

Bijbelstudie. Samen met enkele studievrienden krijgt Willem-Alexander in eerste instantie les over het Oude en Nieuwe Testament, maar na zes jaar komen er ook onderwerpen aan bod zoals wereldgodsdiensten, euthanasie en het huwelijk.

Neutraal

Ondanks zijn interesse in de Bijbel is het geen vanzelfsprekendheid dat koning WillemAlexander een nieuwe Bijbelvertaling in ontvangst neemt. Al tijdens de inhuldiging wordt duidelijk dat de koning zijn geloofsleven gescheiden wil houden van zijn functie en dat hij het liefst een neutrale koning is. Deze bewuste keuze levert de koning veel positieve waardering op vanuit bepaalde delen van de maatschappij, maar voor veel christenen in Nederland is het wel een teleurstelling dat de naam van God alleen bij de eed expliciet naar voren komt.

Ook tijdens zijn eerste kersttoespraak kiest Willem-Alexander voor een vrij neutrale opstelling. Het kerstfeest wordt omschreven als „een feest van licht en verwachting” , maar verder gaat de toespraak vooral over verbinding en samenwerking. Het lijkt Nederland niet te deren, want vooral de huiselijke setting van de kersttoespraak is het onderwerp van gesprek.

Mee naar huis

Vrij onverwachts wordt de neutrale opstelling van de nieuwe koning toch nog een mediahype, dankzij PKN-voorzitter Karin van

terdege 22 oktober 2014 97 ●

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\PLANNING\TD_02_095-098 97

15-10-2014 10:46:18

De koning houdt een toespraak tijdens het jaarcongres van de Koninklijke Bond van Oranjeverenigingen in de Grote Kerk in Dordrecht.

den Broeke. In het NRC laat Van den Broeke zich kritisch uit over de weinige publieke uitlatingen van de koning en al snel ontstaat op internet een felle discussie. Voorstanders vinden het opvallend dat de koning zich wel proﬁleert als sportliefhebber en niet als christen, terwijl de tegenstanders blij zijn met een koning „die past bij deze tijd”. Of de PKN-voorzitter blij is met de discussie, is maar de vraag, want ruim twee weken later moet zij het koningspaar ontvangen bij het tienjarig jubileum van de Protestantse Kerk in Nederland. Van spanning is tijdens de hartelijke begroeting echter niets te merken en ook bij de overhandiging van de Bijbel in Gewone Taal valt er geen onvertogen woord. Met een ferme

handdruk bedankt de koning de directeur van het Nederlands Bijbelgenootschap. Niet veel later vertrekt hij weer naar huis. De gloednieuwe Bijbel wordt echter niet afgegeven aan de adjudant, maar gaat met de koning mee naar Villa Eikenhorst in Wassenaar.

Oranjecongres

Tien dagen later, op zaterdag 11 oktober, bezoekt de koning in Dordrecht het jaarlijkse congres van de Koninklijke Bond van Oranje Verenigingen. Het thema van het congres is ‘200 jaar Koninkrijk der Nederlanden’ en koning Willem-Alexander is een van de sprekers. De toespraak begint met een terugblik op de Koninginnedagen, maar

tot ieders verrassing gaat de koning ook in op de toekomst van de feestdag. „We zouden ook wensen dat het feest in het teken staat van ontmoeting en verbinding. Van contact. En we zouden wensen dat het feest aan een stad en streek de optimale gelegenheid geeft iets van zichzelf te laten zien. Een manifestatie van het markante en mooie dat een stad en streek kenmerkt. Op grond van deze uitgangspunten willen wij in de jaren die komen op Koningsdag graag een bezoek brengen aan één gemeente met een centrumfunctie voor de streek. Tijdens dat bezoek hopen we zoveel mogelijk mensen uit stad en streek te ontmoeten en een karakteristiek deel van de gemeente te doorkruisen. Dat vertrouwde element houden we graag vast. (...) De Koninklijke Bond van Oranjeverenigingen had geen passender locatie kunnen vinden voor dit Oranjecongres: Koningsdag 2015 vindt plaats in Dordrecht.”

98 terdege ● 22 oktober 2014

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\PLANNING\TD_02_095-098 98

15-10-2014 10:46:32

DEALER

circles-trouwringen.nl Tel 078 62 00 966 • Veerplein 10 • 3331LE Zwijndrecht

Speciaal

Open Doors-dag

voor u als abonnee van Terdege...

Geloof zonder grenzen Iraanse gevangenis werd een kerk voor Maryam en Marziyeh

Bord Identiteit € 13,95

Mok Identiteit € 9,95

Bord Initiaal € 15,95

Mok Initiaal € 11,95

Servies met naam en betekenis

Een fraai bord en een sierlijke mok met een unieke opdruk: de voornaam met de herkomst en betekenis ervan! Uitgevoerd in een speciaal ontworpen, exclusief design. Bestel nu dit bijzondere, porseleinen serviesgoed voor een speciale prijs. Exclusief design van Family Homeware.

Wordt speciaal voor u met de hand gemaakt Met voornaam, herkomst, betekenis en aantal naamgenoten Uniek cadeau bij geboorte, verjaardag of huwelijk Echt, wit porselein; vaatwasmachinebestendig Mok 34 cl, bord 21 cm Prima te gebruiken als dagelijks servies

Bestelinformatie

Deze actie loopt tot 31 dec. 2014 of zo lang de voorraad strekt. Verzendkosten € 5,95. Bij bestellingen boven de € 45,00 geen verzendkosten. Zo kunt u bestellen. Let op: geef alleen de roepnaam door, NIET de doopnaam. De levertijd is 3 tot 4 weken. 1. Via www.fhshop.nl. Vul bij referentie Td in. 2. Per e-mail: info@fhshop.nl 3. Per post: Abonneevoordeel, Laan van Westenenk 12, 7336 AZ Apeldoorn 4. Telefonisch: 055 - 539 06 78

terdege

Kijk voor meer aanbiedingen op terdege.nl/abonneevoordeel

1 november 2014 Jaarbeurs Utrecht 10.00 - 16.00 uur gratis toegang www.opendoors.nl/dag terdege 22 oktober 2014 99 ●

Altijd m e de laag t ste prijsga rantie!

STOLK ORGELS biedt u een grote collectie van bekende merken, zoals: Johannus, eminent, domus, ahlborn, Monarke, Cantilena enz.

Word je binnenkort moeder of oma? Bij Teuntje Pluis vind je alles wat je nodig hebt.

Kanaalweg 50 Capelle aan den IJssel

KlassieKe KlassieK Klassie s s eK ss e K e oor orgels... g e llss gels... ge

ruime ervaring in zaal- en kerkorgels

www.babyhuisteuntjepluis.nl

NieuwerKerK a/d iJssel Vrijheidslaan 55 - tel. (0180) 31 56 52

open van dinsdag t/m zaterdag van 10:00 tot 17:00 uur

Krabbendijke - Nederhemert Nrd. - Papendrecht voor openingstijden zie:

www.stolkorgels.nl

Boekhandel

Frits Hardeman Nieuw! Zeer gebruiksvriendelijke Ruim webshop! assortiment U bent van harte welkom in onze ruime zaak. Telefoonweg 64b, Ede, Tel. 0318 - 61 75 55 info@fritshardeman.nl, www.fritshardeman.nl

T 0577 - 75 09 06 E info@hop-ict.nl www.hop-ict.nl

Steeds meer ondernem ers kiezen voor het gemak van HOP ICT Consultancy. Zij laten de inrichting en het ond erhoud van hun ICTomgeving over aan specialisten. Zij houden net als u van snelle serv ice - remote en op locatie - en van een par tner die een totaaloplossing biedt!

He Uit t Z ge oe ver kl ij ich t

klassieke CD’s

Wij zijn gespecialiseerd in het installeren en onderhouden van com puternetwerken. Daarnaast kunnen wij alle apparatuur leveren!

€ 18,95

€ 19,95

€ 14,95

De naaister van de Amish

Onbreekbaar

De hemel is ons thuis

Mindy Starns Clark & Leslie Gould | 389 pag. paperback

Nancy Mehl | 263 pag. paperback

Johan ’t Hart | 172 pag. paperback

Izzy Mueller past niet echt binnen het Amish-gezin en de gemeenschap waarin ze opgroeit. De enige die haar door en door kent, is haar beste vriend, Zed Bayer, die in een Mennonieten-gezin is opgegroeid. Izzy werkt als verzorgster en is ook een naaister met veel talent. Ze vindt het heerlijk om tijdens het handwerken naar de oude verhalen van haar patiënten te luisteren. Totdat ze op een dag een niet zo mooi verhaal over een van haar voorouders te horen krijgt. Ze gaat op zoek naar de waarheid. Kan ze leren van de fouten van anderen, of moet ze een stap in geloof zetten en haar eigen toekomst zeker stellen? Deel 4 van ‘De vrouwen van Lancaster County’

De zachtaardige en bescheiden Hope Kaufmann heeft nooit vragen gesteld over haar Mennonitische opvoeding of over de tradities van de Mennonieten. Veranderingen hangen in de lucht in het kleine Mennonitische stadje Kingdom. De spanning is te snijden. Hope’s leven wordt bedreigd door een onbekende vijand. Zullen Hope en de inwoners van Kingdom zwichten voor de angst en grijpen naar geweld, of zullen ze staan in de kracht van de God die ze dienen? Vervolg op ‘Geen ontkomen aan’ (serie ‘De weg naar Kingdom’)

Zijn wij vastgekleefd aan het leven hier en nu? Waar ligt onze focus? Met die vragen gaat de auteur aan de slag in dit boek. Johan ‘t Hart neemt u mee op reis naar de hemel. Op reis naar de hemel wil Gods Geest ons leiden en aanmoedigen om te vertrouwen op Hem. De auteur wil het verlangen met u delen naar de hemel. De angst en het verdriet maken plaats voor geborgenheid en euforische blijdschap. Gaat u mee op reis?

Bestel telefonisch: T: 0343 – 413300. Boeken ook verkrijgbaar bij de evangelische boekwinkel.

Bestel via onze webshop: www.zoeklichtwebshop.nl 100 terdege ● 22 oktober 2014

ingezonden

column

Ziekenhoekje Mw. J. Vermeulen-van Wijngaarden hoopt op 31 oktober 83 jaar te worden. Ze wordt verzorgd in De Koningshof, Kamer 10, Spinozaweg 451, 3076 EW Rotterdam. Mw. G. Vermeulen-van Wijngaarden hoopt op 31 oktober ook 83 jaar te worden. Michelangelostraat 274, 3066 NR Rotterdam. Jacoline van Beek hoopt op 29 oktober 25 jaar te worden. Ze heeft het Syndroom van Down, woont thuis bij haar ouders en werkt in de winkel van Veldheim (Adullam) in Ede. Heuvelseweg 6, 6741 CK Lunteren. Rosita van de Braak (5 jaar) is voor enkele weken

opgenomen in het epileptisch centrum in Zwolle. Kraaikamperweg 5B, 6732 EN Harskamp.

Puzzelprijswinnaars

200 punten: B. Stam-de Bie, Kinderdijk (0). 400 punten: Mathilde Compagner, Zwole (1). 600 punten: G.A. van Manen, Waarde (1). 800 punten: J. Stout, Alblasserdam (1). 1000 punten: J. Elshof-Wilbrink, Apeldoorn (4); T. Zijlmans-Luth, Zevenbergen (1). 1400 punten: R.

v/d Bunt, Alphen a/d Rijn (6); M.J. v/d Houten, Zierikzee (3); J. v/d Meer-Dekker, Nijemirdum (0). 1600 punten: Y. Eisma, Wouterswoude (9); T. Groeneveld-de Sterke, Dordrecht (14). 1800 punten: A.E. Kampphuis-Roubis, Apeldoorn (7); J. Middelkoop, Waarder (13). 2000 punten: W. Poppe, Grijpskerke (13); Mw. Teeuw, Sliedrecht (8). 2200 punten: A. Klijn-Lokker, Ouddorp (4); H. Troostvan Pijkeren, Nunspeet (0); M. Verheij, Werkendam (13). 2400 punten: S. Hazeleger-Beker, Wekerom (12); C. van Hekezen-den Ouden, Zwartebroek (6). 2800 punten: Fam. Stok, Ridderkerk (5). 3400 punten: J. Jelierv/d Berge, Capelle a/d IJssel (41); H. Walhout-Hofman, ’s-Gravenpolder (13); D. Wijnands, Monster (2). 3600 punten: D. Barneveld, Houten (11). 4000 punten: C.W. Goedegebuure, Sint-Annaland (11). 4200 punten: F. Klaassen, Putten (1). Wilt u bij uw volgende oplossingen aangeven welke prijs u wilt? Zie voor de prijzen Terdege van 8 oktober, pagina 97. De DVD ‘Drie koningen van Oranje’ is niet meer verkrijgbaar.

Willemien, vormgeefster en single

Zorgelijk

Met kleine pasjes dribbelt mijn neefje achter mij aan over de zandweg. Soms kijkt hij even achterom en vraagt hij bezorgd kijkend: „Mama”? Ik beloof hem dat we zo weer naar mama gaan en hij dribbelt weer met me mee. Waarschijnlijk is het een geruststelling voor hem dat ‘grote’ zus ook meegaat. Zij rent elke keer voor ons uit en plukt bloemen voor tante Willemien. Haar mondje staat geen moment stil. Ze is duidelijk in de waarom-fase. Terwijl we zo lopen, moet ik denken aan woorden van minister Jet. Vrouwen die een opleiding hebben gevolgd, moeten aan het werk. Die mogen niet zomaar huismoedertje spelen. Daarvoor kostte hun studie te veel. Als vanzelf komen mijn gedachten uit bij de bezuinigingen in de zorg. Er moet meer aan mantelzorg gedaan worden. Even zwart/wit denkend. Man werkt, vrouw werkt. Wie is dan mantelzorger? Dat levert nieuwe banen op. Er moeten meer revalidatiecentra komen. De thuiszorg zal haar handen vol hebben aan zorg bieden. Of zullen mantelzorgers zorgverlof krijgen? Vergeet die bezuinigingen maar.

Dankzij familie en vrienden kon ik thuis revalideren Laatst stond in de krant een overzicht van wie een minnetje en wie een plusje krijgt in 2015. En wie gaan in de min? De alleenverdieners, de mantelzorgers. Deze groepen worden afgestraft, lijkt het wel. Dankzij hulp van mijn familie, buren en vrienden heb ik thuis kunnen revalideren. Daar kan geen thuiszorg, hoe goed ook, tegenop. Tijd om naar huis te gaan. We draaien om en ik zeg: „Kom, we gaan naar mama, ze wacht op jullie.” willemien@terdege.nl

terdege 22 oktober 2014 101 ●

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\PLANNING\TD_02_101-101 101

15-10-2014 10:35:02

onder ons

Divers

u weer nder Ons ziet Ook in deze O e mooie en leuk verschillende de n aa er e lekk foto’s. Bert di ge on ho sc t hij koffie zit nada g in nn Pe da Li maakt heeft, opt te worden, ho ar ja 50 e di n a m s l van een lydi a H u g e Arie die geniet m oo r e b , en v a n de n aan het strand m die genoot ra B g, rin ha heerlijke . r mooie foto’s nnelies nog veel mee de Ruijter en A lis ne or C u et zi d w beloofou uw tr ro In Get augustus 29 op ar ka el die uidegom Hoogesteger, d kwam de br ui br de or vo sing n. Heel leuk! den. Als verras nkoets ophale de ar pa en ee et een foto in ‘G haar m verrassen met d an uur st m ie of k l ai oo Wilt u er Ons? M nd O in je ts aa er n pl httijd is ongeve trouwd’ of ee dactie! De wac re de en ar n na ge in to een fo uw inzend . Ik zie uit naar twee maanden ze pagina’s! geniet van de ldoorn, , 7300 AB Ape 75 s bu st Po , Ons Adres: Onder e.nl. eg rd te @ ie ct da re

Verrassing! Lieve papa en mama. No teerd met jullie 12,5-jar g gefeliciig 7 augustus. Jo -Annah huwelijk op Bel.

85 jaar

rtelijk gefeliciLieve o(ma), ha e verjaardag 85 teerd met uw ber. Van uw op D.V. 27 okto ht (115). Wie ac talrijke nagesl sen met een as rr ve wil haar . TijssenM kaartje? Mw. . Staringhof .W .C A Vroegop, Kesteren. 11, 4041 WB

Lieve pa en ma

met Van harte gefeliciteerd 2 op lijk we hu ig -jar 45 ie jull dat we oktober. Wat een zegen bn he ge mo s on bij g no ie jull eid. We ben in goede gezondh en toe! zeg ds Go ie jull en ns we van uw s lief el ve el Sjaloom! He n. ere ind ink kle en ren de kin

80 jaar vriend

schap

Jarig

nning r hoopt Lida Pe Op 28 oktobe n. Ze vindt het erg de 50 jaar te wor art te ontvangen. ka n ee leuk om Statifd. Huismus, De Schutse, A 41 C J Kesteren. 40 onsstraat 28,

In 1934 gingen van de Kieft en Gijsje van HeerdtBlankespoor vo Teuntje van RoekelRuitenbeeksch or het eerst naar de werden vriend ool in Lunteren. Ze in later, genieten nen. Nu, 80 jaar elkaars gezels ze nog steeds van chap.

102 terdege ● 22 oktober 2014

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\PLANNING\TD_02_102-105 102

15-10-2014 10:37:25

n (o)ma

Lieve (o)pa e

12,5 jaar getrouwd

llie 30 -jarig liciteerd met ju r. We wenbe Van harte gefe to ok um op 26 huwelijksjubile el gezonde en gezegende ve sen jullie nog hopen dat jullie er nog lang e w en e to & Gerdine, n jare jn! Liefs, Jan zi en og m s landa, Anvoor on eth, Henri & Jo , Janine, ab iz El & tin ar M ette r, Joost & Gis neke & Rutge nkinderen. ei Thijmen en kl

nier Matijs en Sieneke Garde ,5 12 al er tob ok 24 waren op tje. jaar in hun huwelijksboo ij Me r de n Va De familie wenst hen van harte toe dat hun huwelijksbootje . en nog lang verder mag var rd! Gefelicitee

40 jaar getrouwd

Eten

e, eet u Oom Ari n? Groe e e . altijd all Bastiaan l ie G , ten

th, Lieve (o)pa en (o)ma Bo t me rd ee icit fel ge rte ha van jullie 40 -jarig huwelijk! le ve We wensen jullie nog n jare de zon goede en ge ds Go l na ve bo ar ma , toe t. zegen voor de toekoms en ren de kin ie jull van fs Lie kleinkinderen.

Getrouwd

mpen a/d Cornelis de Ruijter uit Kri esteger IJssel en Annelies Hoog n elkaar uit ’s- Gravenpolder gave stus 2014. het jawoord op 29 augu bruidegom De bruid werd door de enkoets, opgehaald in een paard ng voor wat een echte verrassi t verhaar was. Dit had ze nie wacht! akt in De trouwfoto’s zijn gema boerderij ‘Zwake’, op en rond de e. van de familie Aarnouts vond De huwelijksvoltrekking j in eri plaats in de trouwboerd Heinkenszand. ven door De ringen werden gege en het het zusje van de bruid m. neefje van de bruidego lijk kerkelijk we hu t he rd we a Daarn eerde bevestigd in de Gereform Gemeente van

weleerwaarde ’s- Gravenpolder, door de trouwtekst was heer ds. S.W. Janse. De derwijzen, en u lePsalm 32:8: „Ik zal u on gaan zult; Ik zal raad ren van de weg dien gij u zijn.” geven, Mijn oog zal op heerlijk buffet met n ee er s Vervolgens wa

in de Heyzon in aansluitend een receptie g een gezellig no Kapelle. Daarna was er enden. vri en samenzijn met familie met mooie g, da Het was een prachtige is in ’sar pa ids herinneringen. Het bru n. ne Gravenpolder gaan wo

terdege 22 oktober 2014 103 ●

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\PLANNING\TD_02_102-105 103

15-10-2014 10:38:31

Lammycoats (lamsvacht: mantels / jassen) Mooie, grote collectie voor dames en heren U weet wel, leer / suède buiten en vacht van binnen. Een jas, zeer licht in gewicht en draagbaar van ± eind oktober t/m april. Zeer functioneel dus... en uitstekend geschikt óók voor de mildere winter. Zowel dames- als heren collectie. Zowel kleine als grote maten.

Mantels - Bodywarmers - Voeringen Hoeden - Mutsen en accessoires

Maatwerk Bontreiniging (Furcleanen) ● Bontbewaring (mei t/m oktober) ● Modernisering en reparaties ● ●

Reparaties en omwerkingen worden vrijblijvend getaxeerd en vakkundig verzorgd. Specialiteit: Uitgelaten Nertsmantels Bij aankoop: eventueel inruil van bont mogelijk

BONT

●

LEDER

●

LAMMY

Hoofdstraat 168 -Tel. 055 - 5218094 - Apeldoorn

Op zoek naar de trouwlocatie van uw dromen?

Brink 2, 3455 SE Haarzuilens - Tel. 030 - 677 19 98 info@wapenvanhaarzuylen.nl

Speciaal

Beddinghouse Auburn grey

www.wapenvanhaarzuylen.nl

voor u als abonnee van Terdege...

Ariadne at Home Jardin des roses

Marjolein Bastin Vlindertuin

Room Seven Bird branches

Dekbedovertrekken met korting van 35 tot 50%

Beddinghouse, Ariadne, Marjolein Bastin

1-pers.

van € 39,95

2-pers.

van € 69,95

Lits jum. van € 79,95

voor € 24,95 voor € 44,95 voor € 49,95

Room Seven: halve prijs!

van

€ 79,95

van

€ 139,95

van

€ 159,95

voor € 39,95 voor € 69,95 voor € 79,95

Nu keuze uit 15 dessins

Op onze website vindt u nog veel meer dessins.

Bestelinformatie Deze actie loopt tot 31 dec. 2014 of zolang de voorraad strekt. Verzendkosten € 5,95. Bestel via www.fhshop.nl of bel 055 - 539 06 78

terdege 104 terdege ● 22 oktober 2014

Proﬁteer nu extra van uw abonnement! Kijk voor meer aanbiedingen op terdege.nl/abonneevoordeel

Lieve oma Maatje

Voor papa

Ik ben heel bl ij met het mooie dekentje, de sj aal en de sokjes die u voor mij gemaakt heef t! Kusjes van Ja nPieter.

Papa, voor uw dag. Wat hadd verjaaren een pret, hè, aa we strand. Liefs va n het n jullie Bram.

Schoonmaker

neratie

Vijf ge

ijkerk vaart-B r-v/d e e r B w. V/d cheurwate erS e voor m Rechts arachter mw. or mw. V/d L marie o (92), da rt (66), linksv rachter Anne a a Breeva ater (45), da 3) en de baby w Scheur en-v/d Leer (2 r van Bu in van Buren. Anne -L

koffie, dat Hoi Bert, lekker aan de kan jij hard t Wa heb jij wel verdiend! was de jou er nd Zo ! werken, zeg t klaar nie g grote schoonmaak no schoonde van s tje oe geweest! Gr st. maakploeg Capelle-We

75 jaar

hoopt op 30 Joke Heutink (midden) n. Op deze foto’s oktober 75 jaar te worde De familie Koe. staat ze met haar zusjes rte feliciteren ha van ke Jo te tan l wi n ma haar trouwe en haar bedanken voor n in vreugde ve vriendschap en meele igheden. Gods en moeitevolle omstand toekomst. de or zegen toegewenst vo

12,5 jaar getr

ouwd

Mijn lieve papa Johan en Helenen mama, Rijswijk, zijn D a Meinster-van .V 12,5 jaar getrou . 2 november gefeliciteerd! wd. Van harte Van jullie zoon tje Thomas.

terdege 22 oktober 2014 105 ●

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\PLANNING\TD_02_102-105 105

15-10-2014 14:51:49

Foto’wedstrijd’

Hollandse wolkenluchten

Wij ontmoeten u graag in stand

1419!

Wie verdient de publieksprijs? Kom naar Wegwijs 2014 en doe mee, wie weet wint uw favoriete foto!

In de stand van de Erdee Media Groep vindt u de 25 genomineerde foto’s voor de publieksprijzen van de fotowedstrijd Hollandse wolkenluchten. U mag als abonnee beslissen welke fotograaf de publieksprijs krijgt. Vul uw voorkeur in op het formulier in onze stand en ontvang een presentje.

terdege

Voor elk moment in je leven

colofon

Over twee weken ❘ 5 november 2014

Terdege is een reformatorisch familieblad en verschijnt elke twee weken. Terdege is een onderdeel van Erdee Media Groep (EMG). EMG legt van abonnees gegevens vast voor de uitvoering van de (abonnee)overeenkomst en om u te informeren over producten en diensten van EMG en zorgvuldig geselecteerde derden. Als u dat niet wenst kunt u een briefje sturen naar : Erdee Media Groep, afd. Abonneeservice, Postbus 75, 7300 AB Apeldoorn. Deze bezwaarregeling geldt niet voor eventueel bij Terdege bijgevoegde folders.

Postadres: Terdege, Postbus 75, 7300 AB Apeldoorn Bezoekadres: Laan van Westenenk 12, 7336 AZ Apeldoorn Telefoon (algemeen): 055 - 5390333 Fax: 055 - 5419318 E-mail: redactie@terdege.nl Directie: Ir. B. Visser Hoofdredacteur: W.B. Kranendonk Chef-redacteur: Ad Ermstrang, tel. 055 - 5390445 Redactiecoördinator: Wim Lemstra, tel. 055 - 5390282 Redactie: Gisette van Dalen, Jan van ‘t Hul, L. Vogelaar, Huib de Vries Vormgeving: Harry Blankestijn, Hans Kraayeveld, José van der Meer, Roelien Pieper-Schipper Abonnementen en bezorging: Ditje van Huffelen, tel. 055 - 5390300, fax 055 - 5415687, e-mail: administratietd@erdee.nl Advertenties: Gerben van den Berge, Jaap Bos, Roelof Bovendorp, Arjan Cromwijk, Bart van Dam, Hendrina de Graaf, Gerrit Heij, François Hoogstrate, Annet ten Hove, Johan Kleinbloesem, Alphons Mauritz, Mark Meuleman, Eelco Slingerland, Eibert Spaan, tel. 055-5390499, e-mail: advertentietd@erdee.nl. Bij het afsluiten van een advertentiecontract zijn de Rota Regelen van toepassing. ISSN: 1382-9076 Giro 719 502 (Erdee Media Groep) Druk: Koninklijke BDU Grafisch, Bedrijf BV, Barneveld Abonnementsprijs: Per jaar € 89,50 (factuur) € 88,50* (incasso), per kwartaal € 23,40 (factuur) € 22,90* (incasso). *Dit bedrag is inclusief de korting voor incasso. De 32e jaargang loopt tot 1 oktober 2015. Abonnementen kunnen op elk moment ingaan. Opzegging: Een maand voor einde abonnementsperiode, voorzien van opzegreden. Adreswijzigingen: Schriftelijk, drie weken vóór ingangsdatum. Aansprakelijkheid: Terdege is op geen enkele wijze aansprakelijk voor producten en diensten die aangeboden worden door adverteerders in deze Terdege. Dit geldt ook voor de integriteit van de adverteerder. Meer info: terdege.nl; erdeeservice.nl

Respect voor elkaar Regels van fatsoen en beleefdheid voorkomen slordig gedrag. Ze hebben ook sterk te maken met het hebben van respect voor elkaar. Dat wil niet zeggen dat de normen niet veranderen. „Mensen gaan in het openbaar leuker met elkaar om dan vroeger, ongeacht rang of stand.”

Interesse wekken voor de Boodschap In bijna veertig jaar schreef ze ongeveer zeventig boeken. Voor kinderen, jeugdigen én volwassenen. Voor Geesje Vogelaarvan Mourik (61) is de Bijbelse boodschap het belangrijkst. „Die moet wel verpakt zijn in een verhaal dat boeit. Het moet de lezer maar ook mezelf raken.”

En verder: • Alianna Dijkstra wil laten zien dat autisten ook maar normale mensen zijn • In het Philips Museum wordt de complete bedrijfshistorie getoond • Herfsttafel met pompoenen en violen • Loomen is ook populair onder tieners

De blik naar buiten Als voorman van de Vereniging voor Gereformeerd Schoolonderwijs werkt Pieter Moens aan verdieping, verbinding en verbreding, een houding die hij erfde van zijn vader.

Het is verboden Terdege zonder toestemming op te nemen in, of ter beschikking te stellen van een leesportefeuille. Terdege is op geen enkele wijze verantwoordelijk voor de kwaliteit of integriteit van producten en diensten die in de advertenties worden aangeboden. Terdege in braille, gesproken vorm en groteletterleesvorm: Loket Aangepast - lezen, Den Haag, tel. 070-3381500

terdege 22 oktober 2014 107 ●

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\PLANNING\TD_02_107-107 106-107

13-10-2014 16:05:32

STOFFERING

SL A APCOMFORT

MEUBELEN

WOONACCESSOIRES

ADVIES

Welkom in onze woonwinkel

Valkseweg 57, 3771 RD Barneveld • Tel.: (0342) 41 32 79 • E-mail: info@vanwolfswinkelwonen.nl • Internet: www.vanwolfswinkelwonen.nl

Pag 108.indd 1

9-10-2014 7:05:15