lokaal verhaal Rechtspraak op het Herenhul

lokaal verhaal

Voor het Verhaal van Gelderland werden tal van lokale verhalen ingestuurd. Ze zijn opgenomen in een special op mijnGelderland.nl en deels verwerkt in de tekst van de vier boeken.

MijnGelderland vertelt de geschiedenis van Gelderland in canons, routes, specials en losse verhalen, en biedt een platform voor de Gelderse erfgoedorganisaties. Bekijk ook de culturele agenda op mijnGelderland.nl.

Rechtspraak op het Herenhul

Op het Herenhul in Engelanderholt, iets ten zuiden van Apeldoorn, vonden in de middeleeuwen in de open lucht rechtszaken plaats. Er werden voornamelijk zaken behandeld waarbij een van de partijen in hoger beroep ging tegen een eerdere uitspraak. Ook de rechtspraak betreffende een deel van de ridderschap vond hier plaats. Tevens is de locatie vele jaren gebruikt als vergaderplaats van de Hanze.

Geschreven door Emma Goossens

De eerste schriftelijke bewijzen voor rechtszaken op het Herenhul komen uit 1227. Er zijn ook klaarboeken gevonden uit de vijftiende eeuw met daarin on geveer vierhonderd uitspraken. Na 1470 werd de rechtbank tijdelijk niet meer gebruikt vanwege de onrust die heerste in Gelre. Zowel Frankrijk als het Habsburgse Rijk probeerden destijds Gelre in bezit te krijgen. Nadat Gelre in 1543 onderdeel was geworden van het Habsburgse Rijk keerde de rust langzaam terug. In 1563 werd voor het eerst weer een rechtszaak gehouden in Engelanderholt.

De rechtbank op het Herenhul werd voornamelijk gebruikt voor klaringen: zittingen die waren bedoeld om rechtelijke uitspraken van lagere rechtbanken op te helderen. In feite was dat een vorm van hoger beroep. Dat klaringen erg belangrijk waren, blijkt wel uit het feit dat ze altijd geopend werden door de hertog, die de rechtszaak ook (gedeeltelijk) voorzat.

Een groot gedeelte van de Gelderse ridderschap bestond uit ministerialen of onvrije dienstlieden: een aparte juridische stand met eigen rechtspraak en aparte straffen. In de vijftiende en zestiende eeuw werden de rechtszaken van deze ridders altijd op het

 Herenhul. Foto: Geurt Besselink Herenhul behandeld. De rechtspraak op het Herenhul vond plaats in de open lucht. Er werden dan speciale voorzieningen geplaatst, zoals banken. Maar erg comfortabel was dit niet, te meer omdat klaringen soms drie weken in beslag namen. Daarom werd in 1573 besloten wel nog de inleiding van de rechtszitting op het Herenhul te houden en daar na afloop ook het oordeel voor te lezen, maar de eigenlijke zitting in Arnhem te houden. Het belang van het Herenhul nam vanaf dat moment duidelijk af. Vanaf 1626 vond er geen rechtspraak meer plaats op het Herenhul. ◼