Πολεοδομία στην Ανταρκτική: Ο Σταθμός McMurdo

PRODUCED BY AN AUTODESK STUDENT VERSION

Πολεοδομία στην Ανταρκτική: Ο Σταθμός McMurdo

Εγκαταστάσεις:

     Εμβαδόν κλειστών χώρων: 32.750 m2 Εμβαδόν επιστημονικών εργαστηρίων: 5.439 m2 Διαθέσιμα κρεβάτια: 1.200 Μέγιστος αριθμός προσωπικού: 1.200 Εμβαδόν χώρων ιατρικών υπηρεσιών: 455 m2 PRODUCED BY AN AUTODESK STUDENT VERSION

Γεωγραφικός Νότιος Πόλος

Ένα παράδειγμα που έχει ενδιαφέρον να αναλύσουμε, είναι ο σταθμός McMurdo, ο μεγαλύτερος σταθμός της Ανταρκτικής. Ο σταθμός McMurdo, είναι χτισμένος πάνω στον ηφαιστειακό βράχο της χερσονήσου PRODUCED BY AN AUTODESK STUDENT VERSION Hut Point στο Ross Island, το πιο νότιο σημείο με συμπαγές έδαφος που είναι προσβάσιμο με πλοίο. Ο σταθμός ιδρύθηκε το 1955. Είναι ο κόμβος εφοδιασμού του Προγράμματος της Ανταρκτικής των ΗΠΑ, και διαθέτει

λιμάνι, διάδρομο προσγείωσης σε πάγο και ελικοδρόμιο. Έχει περίπου 85 κτίρια που το μέγεθος τους κυμαίνεται από

μία μικρή καμπίνα ραδιοφώνου, έως μεγάλες, τριώροφες κατασκευές. Περιλαμβάνει εγκαταστάσεις για επισκευές,

κοιτώνες, διοικητικά κτίρια, πυροσβεστικό σταθμό, σταθμό παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος, μονάδα απόσταξης νερού,

αποβάθρα, καταστήματα, κλαμπ, αποθήκες και το εργαστήριο “Crary Lab” 16. Οι εγκαταστάσεις συνδέονται μεταξύ τους

με υπέργειες εγκαταστάσεις νερού, αποχέτευσης, τηλεφώνου και ηλεκτρικού ρεύματος. 17 Πρόκειται για έναν σταθμό

που λειτουργεί όλο τον χρόνο, με δυνατότητα να φιλοξενήσει έως 1.200 άτομα ταυτόχρονα. Κατά την περίοδο 2019-

2020, ο προγραμματισμός περιλάμβανε τη διαμονή 2.500 ατόμων κατά την θερινή περίοδο και 180 κατά τη χειμερινή. 18 Η

έρευνα που πραγματοποιείται είτε στον σταθμό, είτε σε κοντινή απόσταση από εκείνον, σχετίζεται με την αστροφυσική, τη βιολογία, την ιατρική, τη γεωλογία και τη γεωφυσική, την μελέτη των πάγων και τα κλιματολογικά συστήματα.

16 17 18 Κέντρο Επιστήμης και Μηχανικής, με χώρους εργασίας 4320 τ.μ. ‘U.S. Antarctic Program - McMurdo Station’., National Science Foundation ‘Science Planning Summary 2019-2020’. United States Antarctic Program, σελ.8

Οι καταγεγραμμένες ακραίες θερμοκρασίες αγγίζουν τους -50°C και τους +8°C.

Ο ετήσιος μέσος όρος είναι -18 °C.

Το χιόνι συσσωρεύεται σε ύψος περίπου 1,5 μέτρων ετησίως, αν και ο σταθμός το καλοκαίρι είναι γυμνός από χιόνι.

Ο μέσος άνεμος είναι περίπου 5,1 μέτρα ανά

δευτερόλεπτο. 1 Βρίσκεται σε υψόμετρο 10m

από την στάθμη της θάλασσας

1 Council of Managers of National Antarctic Programs, Antarctic Station Catalogue., σελ.. 146-147 Εικ. 24. Ο σταθμός

Εικ. 25. Πλάνο από το Ντοκιμαντέρ

Εικ. 26.

Η καφετέρια του σταθμού

Η καθημερινότητα στον σταθμό

Μέσα από το ντοκιμαντέρ “Encounters at the End of the World” του 2007, βλέπουμε πώς εκτυλίσσεται η ζωή του

προσωπικού στον σταθμό McMurdo. Τα παντοπωλεία προμηθεύονται τρόφιμα απο την διεθνή αγορά, οι ξυλουργοί και

οι εργάτες συντηρούν τις εγκαταστάσεις, οι οδηγοί λεωφορείων μεταφέρουν επιβάτες και αγαθά μέσω του διαβόητου

λεωφορείου “Ivan the Terra”, κηπουροί διατηρούν τα θερμοκήπια και όλοι τρώνε παγωτό στην καφετέρια του McMurdo.

Ο σταθμός διαθέτει επίσης γυμναστήριο, ενώ υπάρχει και πρόσβαση στο Διαδίκτυο. Η αίσθηση της «κοινότητας»

είναι έντονη στον σταθμό, ενώ συχνές είναι και οι ομαδικές δραστηριότητες, καθώς και οι ψυχαγωγικές εκδηλώσεις,

ιδιαίτερα κατά τη θερινή περίοδο. Η αίσθηση του να ζει κανείς υπό αυτές τις συνθήκες σε αυτήν την τοποθεσία,

παρομοιάζεται συχνά από το προσωπικό ως μία «διαστημική αποικία». 19

19 Herzog, Encounters at the End of the World.

Εικ. 27.

1Ο σταθμός το 1957 Εικ. 28.

Σχέδιο του σταθμού το 1957

«Πολεδομική» εξέλιξη, «άναρχη δόμηση»

Αρχικά, ο σταθμός ιδρύθηκε τη δεκαετία του 1950 υπό τη διεύθυνση του Πολεμικού Ναυτικού των ΗΠΑ, Αργότερα,

μεταφέρθηκε στο NSF 20 , Ο σχεδιασμός, η κατασκευή και οι ανακαινίσεις του σταθμού, εκτυλίσσονται εδώ και πάνω

από μισό αιώνα, με μία σειρά από master plans, αλλά και ανακαινίσεις και αντικαταστάσεις μεμονωμένων κτιρίων, Οι

επιλογές πίσω από τον τρέχων σχεδιασμό του σταθμού και τα γεωπολιτικά και επιστημονικά κίνητρα για τη διατήρηση

της παρουσίας του, δεν ήταν πάντα ξεκάθαρα. Ο σταθμός McMurdo εξελίχθηκε από ένα μικρό στρατιωτικό πεδίο

προσωρινών κατασκευών, σε έναν μόνιμο ερευνητικό σταθμό που φιλοξενεί εκατοντάδες ανθρώπους όλο τον χρόνο. 21

Ο διαμήκης άξονας των κτιρίων προσανατολίστηκε παράλληλα με τους ανέμους καταιγίδας και κάθετα στους ανατολικούς και βορειοανατολικούς ανέμους, προκειμένου να μειωθεί η συσσώρευση χιονιού στις εισόδους. Τα Αρκτικά κτίρια τύπου Τ-5, ήταν μία τυπολογία κατασκευής, προκατασκευασμένη, με ξύλινη επένδυση, η οποία χρησιμοποιήθηκε εκτενώς τα πρώτα χρόνια λειτουργίας του σταθμού. Στη συνέχεια, αντικαταστάθηκε από μία εκδοχή κατασκευής με μεταλλικά πλαίσια.

20 21

National Science Foundation - United States of America Davis, ‘A history of McMurdo Station through its architecture’. , σελ. 167-168

Με το πέρασμα των δεκαετιών, ο σταθμός McMurdo αναπτύχθηκε με βάση τις νέες ανάγκες αλλά και τα όσα επέτρεπε ο προϋπολογισμός. Η πολεοδομική του διάταξη ξέφυγε περισσότερο από τον κάναβο και έγινε πιο οργανική, βασισμένη στην τοπογραφία, η οποία με τα χρόνια έχει πλέον αλλοιωθεί. Η απότομη πλαγιά προς την ακτή και οι παγωμένοι κρατήρες ήταν τα μόνα εμπόδια για την περεταίρω εξάπλωση του σταθμού. Αυτός ο τρόπος ανάπτυξης του πολεοδομικού συστήματος, οδήγησε σταδιακά σε προβλήματα κρίσιμα για τη λειτουργία του σταθμού. Ο άναρχος σχεδιασμός επέφερε προβλήματα στις συγκοινωνίες και στην σύνδεση των σταθμών, δυσχεραίνοντας το έργο των επιστημόνων. Ταυτόχρονα, η ανάγκη εκσυγχρονισμού του σταθμού σε συνδυασμό με τους υπόλοιπους παράγοντες, οδήγησε το United States Antarctic Program και το National Science Foundation των ΗΠΑ, στην σύνταξη ενός νέου masterplan και προγράμματος αναβάθμισης και ανακαίνισης του σταθμού. PRODUCED BY AN AUTODESK STUDENT VERSION ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΚΤΙΡΙΟ

m 20 50

Εικ. 29. Πρόσφατο masterplan του σταθμού McMurdo (2014)

Μ ε λ λ ο ν τ ι κ ά σ χ έ δ ι α γ ι α αναβάθμιση

Το AIMS (Antarctic Infrastructure Modernization for Science), είναι ένα πρόγραμμα εκσυγχρονισμού του σταθμού McMurdo, το οποίο θα υλοποιηθεί. σε διαδοχικά στάδια. Περιλαμβάνει ένα νέο masterplan κατεδάφισης, ενοποίησης και ανακαίνισης συγκεκριμένων τμημάτων και ανέγερση καινούριων εγκαταστάσεων Εργασίες για το πρώτο στάδιο έχουν ξεκινήσει το πρώτο

2 2

τρίμηνο του 2020.. Το αρχιτεκτονικό γραφείο OZ Architecture, το 2013 πρότεινε ένα σχέδιο ανάπτυξης μεγάλης εμβέλειας, το οποίο συνεχίζει να προσαρμόζεται και να εξελίσσεται μέχρι σήμερα. Σχεδόν κάθε λειτουργία του σταθμού προτείνεται να εμπεριέχεται σε μία τεράστια δομή, εξαιρουμένων κάποιων ειδικών λειτουργιών, όπως το νοσοκομείο και οι εγκαταστάσεις επεξεργασίας νερού και λυμάτων. Η μεγάλη κεντρική δομή, απλώνεται σε τρία διασυνδεδεμένα μέρη. Η πρόταση περιλαμβάνει τον εκσυγχρονισμό και την αναβάθμιση των εσωτερικών χώρων, σε μία προσπάθεια βελτίωσης της καθημερινότητας του προσωπικού στον σταθμό. Συμπεραίνουμε λοιπόν ότι ακόμα και σε ένα «λευκό πεδίο», όπως αυτό της Ανταρκτικής χρειάζεται προσεκτικός σχεδιασμός και προνοητικότητα για τη μελλοντική επέκταση των δομών, για να μην διογκωθεί το πολεοδομικό πρόβλημα όπως σε αυτόν τον σταθμό.

22 ‘Demolition of McMurdo Structures Makes Way For AIMS Construction’., US Antarctic Program

m 20 50 100

Εικ. 30. Απεικόνιση πρόθεσης παρέμβασης