9789037233414 gezin in beeld

ij

er

ev

itg

U

tie

u' Ac

Ed

Gezin in beeld

.

fb .v

Cursus

Auteur(s): Ingrid Mulder en Paulien Klap Inhoudelijke redactie: Floortje Vissers Titel: Gezin in beeld ISBN: 978 90 3723 341 4 ©

fb .v

Uitgeverij: Edu’Actief b.v.

0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl

.

Colofon

u' Ac

tie

Edu’Actief b.v. 2018 Behoudens de in of krachtens de Auteurswet gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

Voor zover het maken van reprografische verveelvoudigingen uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16h Auteurswet dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (www.reprorecht.nl). Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in compilatiewerken op grond van artikel 16 Auteurswet kan men zich wenden tot de Stichting PRO (www.stichting-pro.nl).

Ed

De uitgever heeft ernaar gestreefd de auteursrechten te regelen volgens de wettelijke bepalingen. Degenen die desondanks menen zekere rechten te kunnen doen gelden, kunnen zich alsnog tot de uitgever wenden.

U

itg

ev

er

ij

Door het gebruik van deze uitgave verklaart u kennis te hebben genomen van en akkoord te gaan met de specifieke productvoorwaarden en algemene voorwaarden van Edu’Actief, te vinden op www.edu-actief.nl.

Inhoudsopgave Over deze cursus

9

De nieuwe Jeugdwet

13

Multiprobleemgezinnen

17

Systeemgerichte benadering Opvoeden en cultuur Reflectie

fb .v

Opvoedingsstijlen

.

7

22

tie

OriĂŤntatie

4

26

32 34

u' Ac

Theoriebron Opvoedingsstijlen

Theoriebron De nieuwe Jeugdwet

38

Theoriebron Multiprobleemgezinnen

42

Theoriebron Systeemgerichte benadering

45

Ed

Theoriebron De kracht van het sociale netwerk 50

U

itg

ev

er

ij

Theoriebron Opvoeden en cultuur

48

3

Over deze cursus

Over deze cursus

.

Inleiding

er

ij

Ed

u' Ac

tie

fb .v

Deze cursus gaat over het gezin. Volgens de overheid is een gezin een leefverband van een of meer volwassenen die verantwoordelijk zijn voor de verzorging en opvoeding van een of meer kinderen. Er zijn verschillende gezinssamenstellingen mogelijk: met twee vaders of twee moeders, alleenstaande ouders, adoptieouders, pleegouders, stiefouders en co-ouders.

Er zijn ook bijzondere gezinssituaties: een groot gezin, een multicultureel gezin, kinderen met een verstandelijk beperking of een ouder met een psychische aandoening. Het is belangrijk om samen te kunnen leven en problemen binnen het gezin op te lossen.

Verschillende personen en instellingen vormen het netwerk waar een gezin mee te maken heeft.

U

itg

ev

Leerdoelen

Beoordelingsformulier <

4

• • • • •

Je hebt kennis van diverse opvoedingsstijlen.

Je hebt kennis van de Jeugdwet in de praktijk, de jeugdhulp.

Je hebt kennis van multiprobleemgezinnen en de aanpak daarvan.

Je hebt kennis van de systeemgerichte benadering in de praktijk.

Je hebt kennis van de cultuur van het gezin en de invloed daarvan op de gezinsleden en de omgeving.

Beoordeling Aan het eind van de cursus wordt je parate kennis beoordeeld met een toets.

Over deze cursus

.

Je praktische beheersing van de leerdoelen wordt getoetst met een beroepsproduct. We beoordelen daarbij op inhoud (producteisen) en op uitvoering (processtappen). Andere belangrijke punten bij de beoordeling zijn: actieve deelname aan de lessen en een nette uitwerking van de opdrachten in correct Nederlands. Je vindt de beoordelingspunten bij elkaar in het beoordelingsformulier.

Een beroepsproduct maken kost tijd. Daarom moet je dit goed plannen. Lees eerst de opdracht van het beroepsproduct goed door en vul daarna het planningsformulier in. Neem ook de andere opdrachten van deze cursus op in je totale planning. Zo voorkom je dat je in tijdnood komt.

tie

Planningsformulier <

fb .v

Planning

Beroepsproduct: Wat een familie!

u' Ac

Stel een datum vast waarop je dit beroepsproduct inlevert. Vul deze datum in op je planningsformulier.

Ed

Als ouders en jeugdigen in een vroeg stadium steun krijgen bij het versterken van eigen kracht, kan dit problemen voorkomen. Deze steun kan plaatsvinden binnen het eigen sociale netwerk maar ook in laagdrempelige ondersteuning, die integraal en op maat aangeboden wordt aan ouders met opvoedvragen en jeugdigen met opgroeiproblemen. Deze werkwijze kan de zorgafhankelijkheid van mensen beperken en leiden tot minder doorverwijzen naar gespecialiseerde zorg.

er

ij

Belangrijk: • uitgaan van vragen en behoeften van gezinsleden • de mogelijkheden van de gezinsleden centraal stellen en niet de problemen • het sociale netwerk activeren en betrekken bij het maken van een ondersteuningsplan • positieve krachten van de gezinsleden en mensen in hun omgeving benutten • vaardigheden van ouders, jeugdigen en omgeving versterken.

Opdracht

Bekijk het filmpje ‘Meerpunt film: Casus familie Van der Burg’. De documentaire is gemaakt vanwege de decentralisatie van de jeugdzorg en de nieuwe Jeugdwet, in opdracht van de gemeente Zoetermeer.

U

itg

ev

Filmpje Meerpunt film: Casus familie Van der Burg <

Maak samen met drie andere studenten een soortgelijke documentaire waarin de volgende onderwerpen naar voren komen: • gezinssamenstellingen • multiprobleemgezinnen • opvoedingsstijlen • de nieuwe Jeugdwet • de kracht van het sociale netwerk • systeemgerichte benadering • opvoeden en cultuur • een gezinsgesprek.

De documentaire mag maximaal twintig minuten duren.

5

Over deze cursus

Processtappen

Werkmodel Pitch <

• •

Werkmodel Werkplan <

.

• • • •

fb .v

Werkmodel Filmtips <

Bekijk de documentaire ‘Meerpunt film: Casus familie Van der Burg’.

Brainstorm over wat gaan jullie doen: – Hoe gaan jullie de verschillende onderwerpen met elkaar in verband brengen? En hoeveel aandacht besteed je aan ieder punt? Ga je mensen interviewen? Waar haal je je informatie vandaan?

Maak een planning en een taakverdeling. Gebruik hierbij het Werkmodel Werkplan.

Schrijf in het kort het script en de scenes uit. Gebruik hierbij het Werkmodel Storyboard.

Maak de opnames. Maak hierbij gebruik van het Werkmodel Filmtips.

Bewerk de film. Hierbij kun je gebruikmaken van Moviemaker, iMovie of een filmbewerkingsprogramma naar keuze.

Pitch je film en vertoon de documentaire in de groep. Vraag daarna om feedback. Je kunt hierbij gebruikmaken van het Werkmodel Elevatorpitch.

Schrijf een reflectieverslag en gebruik hiervoor Werkmodel STARRT-methode.

Eisen aan het beroepsproduct • • • • • •

een film (documentaire) die ongeveer vijftien minuten duurt werkplan storyboard lijst met bronnen pitch reflectieverslag STARRT.

u' Ac

Werkmodel STARRT-methode <

tie

• •

Werkmodel Storyboard <

U

itg

ev

er

ij

Ed

Laat elke processtap goedkeuren door je docent, voordat je begint aan de volgende processtap.

6

Oriëntatie

Oriëntatie Opdracht 1

Als ik dit onderwerp hoor, dan wil ik …

Onderwerp: Gezin in beeld

Opdracht 2

Dit wil ik leren:

tie

Dit weet ik al:

fb .v

.

Schrijf het onderwerp van de cursus op een blaadje en maak daaronder twee kolommen.

Boven de eerste kolom schrijf schrijf je: ‘Dit weet ik al.’ Boven de tweede kolom schrijf je: ‘Dit wil ik leren.’

Placemat

ev

er

ij

Ed

u' Ac

Ga met drie andere klasgenoten aan een tafel zitten. Leg een A3 of A4 in het midden. Zet een groot vierkant in het midden van het blad en verdeel de rest van het blad in vier vlakken.

Zorg dat je allemaal een pen of potlood en een arceerstift hebt.

U

itg

Schrijf in het midden het begrip ‘multiprobleemgezinnen’. Schrijf daarna in je eigen vlak op, waar je aan denkt bij multiprobleemgezinnen. Zet hierbij een timer op vijf minuten.

Opdracht 3

Na vijf minuten lichten jullie toe wat jullie hebben opgeschreven. Zijn er veel dezelfde dingen opgeschreven? Waar had je absoluut niet aan gedacht?

Heb je ervaring met?

Heb jij ervaring met het bieden van ondersteuning bij gezinsproblemen? Beschrijf dan je ervaring met behulp van de volgende vragen. Heb je hier nog geen ervaring mee? Vraag dan een klasgenoot die wel ervaring heeft om deze opdracht samen te maken.

7

OriĂŤntatie

U

itg

ev

er

ij

Ed

u' Ac

tie

c. Hoe heb je de ondersteuning geboden?

fb .v

b. Waarom had het gezin ondersteuning nodig?

.

a. Waar heb je de ervaring opgedaan?

8

Opvoedingsstijlen

Opvoedingsstijlen

.

Inleiding

fb .v

Iedere ouder heeft bij de opvoeding van zijn of haar kinderen een doel voor ogen. Dit doel heeft meestal te maken met de toekomstverwachting die de ouder van zijn of haar kinderen heeft. Om deze uit te laten komen hanteren ouders verschillende opvoedingsstijlen.

Leerdoelen

Opdracht 4 Theoriebron Opvoedingsstijlen <

tie

Je kunt het begrip opvoedingsstijl uitleggen.

Je kunt uitleggen wanneer een opvoedingsstijl effectief is en wanneer niet.

Je kunt drie opvoedingsstijlen benoemen.

Je kunt drie opvoedingsstijlen uitleggen.

Je kunt het effect van de drie opvoedingsstijlen op het individu en gezin uitleggen.

u' Ac

• • • • •

Opdracht: Wat zijn opvoedingsstijlen?

a. Lees de Theoriebron Opvoedingsstijlen en beantwoord de volgende vragen: Wat is een opvoedingsstijl?

Ed

b. Wanneer spreek je van verwaarlozing?

ev

er

ij

Leg in je eigen woorden de volgende drie opvoedingsstijlen uit. c. Democratische opvoedingsstijl

U

itg

d. Autoritaire opvoedingsstijl

e. Laisser-faire-opvoedingsstijl

9

Opvoedingsstijlen

Opdracht 5

Verschillende opvoedingsstijlen

.

Hierna staan drie casussen beschreven. Deze casussen bevatten allemaal een opvoedingsstijl.

Lees de casussen door en beantwoord daarna de vragen. Je kunt hierbij gebruikmaken van de Theoriebron Opvoedingsstijlen.

tie

a. Welke opvoedingsstijl herken je hierin?

fb .v

Johan en Ina zijn de ouders van Jesse. Jesse is een creatief kind: hij kan prachtige dingen maken. Toch zit Jesse het grootste gedeelte van zijn vrije tijd achter de computer om spelletjes te spelen. Johan en Ina maken zich daar niet druk om. Het is ook de juf op Jesses school opgevallen. Zij vindt het ontzettend jammer dat Jesse zo weinig met zijn talent doet. Ze heeft de ouders van Jesse hierop aangesproken, maar zij gaven als antwoord dat als Jesse dat niet wil, dat ook niet hoeft.

u' Ac

b. Vind je deze opvoedingsstijl effectief voor Jesse? Waarom wel of niet?

Ed

c. Wat is het effect van deze manier van opvoeden voor Jesse en voor Jesses ouders?

er

ij

Christel is vorige week achttien geworden en na haar verjaardagsfeest staat ze dit weekend te popelen om voor het eerst uit te gaan. Tijdens het avondeten legt ze dit voor aan haar ouders. Die zijn niet gelijk heel blij met het idee. Haar moeder vraagt hoe ze dit voor zich ziet. Christel legt uit dat ze graag met haar vriendengroep naar de lokale discotheek wil en dat ze daarna bij een vriendin zal slapen, zodat er niemand alleen door het donker hoeft te fietsen. Haar vader vindt het een goed idee, maar stelt voor dat de vriendin van Christel bij haar blijft slapen, zodat hij en haar moeder wat geruster zijn. Christel snapt de bezorgdheid van haar ouders en gaat akkoord met dit voorstel. Ze is al blij dat ze nu lekker op stap kan.

ev

d. Welke opvoedingsstijl herken je hierin?

U

itg

e. Vind je deze opvoedingsstijl effectief voor Christel? Waarom wel of niet?

10

f. Wat is het effect van deze manier van opvoeden voor Christel en haar ouders?

Opvoedingsstijlen

g. Welke opvoedingsstijl herken je hierin?

fb .v

.

Zoë woont samen met haar moeder, stiefvader en twee halfbroertjes in Assen. Op school gaat het niet zo goed: Zoë kan zich moeilijk concentreren en ze is vaak afwezig. Pas wanneer de school contact opneemt met het gezin, wordt Zoë ziekgemeld. Wanneer Zoë wel op school is, ziet ze er vaak onverzorgd uit en heeft ze meestal geen ontbijt gehad.

De school maakt zich zorgen om Zoë, maar wanneer ze met de ouders proberen te praten, worden alle adviezen in de wind geslagen.

Wat is het effect van deze manier van opvoeden voor Zoë en haar ouders?

Opdracht 6 Filmpje Ali B <

Ed

u' Ac

i.

tie

h. Vind je deze opvoedingsstijl effectief voor Zoë? Waarom wel of niet?

De gevoelige plaat

Bekijk voor deze opdracht het filmpje ‘Ali B’.

Beantwoord de volgende vragen.

er

ij

a. Waarom is Ali B zo geëmotioneerd?

c. Ali B vertelt in dit liedje veel over hoe hij zijn kinderen momenteel opvoedt. Vind jij zijn opvoedingsstijl effectief en wat is precies het effect van deze opvoedingsstijl voor hem en zijn kinderen?

U

itg

ev

b. Welke opvoedingsstijl hangt Ali B aan en waaruit maak je dat op?

11

Opvoedingsstijlen

Opdracht 7

Bekijk het filmpje ‘Opvoeding met harde hand’ en beantwoord daarna de volgende vragen. a. Wat vind je van de inhoud van dit filmpje en waarom vind je dat?

fb .v

.

Filmpje Opvoeding met harde hand <

Opvoeding met harde hand

tie

b. Vind je dit een opvoedingsstijl? Waarom wel of waarom niet?

Opdracht 8

u' Ac

c. De vrouw aan het einde van het filmpje zegt: “Alles met liefde en dan komt alles goed.”

Ben je het eens met deze uitspraak? Waarom wel of waarom niet?

Elk probleem kent een oplossing

Ed

Hierna staan een drietal probleemsituaties. Inmiddels heb je veel kennis opgedaan over opvoedingsstijlen. Bedenk per situatie wat een oorzaak zou kunnen zijn. Houd hierbij de reeds opgedane kennis in je achterhoofd.

er

ij

a. Tim is zeven. Sinds een jaar zijn de ouders van Tim gescheiden. Elke keer als Tim in het weekend naar zijn vader gaat, vertoont hij probleemgedrag. Hij luistert niet naar zijn vader, is enorm druk en geeft vaak een grote mond.

U

itg

ev

b. Vera is zestien en zelden thuis. Haar ouders hebben geen idee wat ze de hele dag doet en Vera vertelt ook niks.

12

c. Naomi is twaalf en begint te puberen. Sinds kort gaat ze over alles een discussie aan met haar ouders. Ook over dingen die al jaren zo gaan, zoals de afwas. Haar ouders worden er helemaal gek van, maar kunnen Naomi hierin niet stoppen.

De nieuwe Jeugdwet

De nieuwe Jeugdwet

.

Inleiding

fb .v

De nieuwe Jeugdwet vervangt de Wet op de jeugdzorg, de Zorgverzekeringswet (geestelijke gezondheidszorg voor jongeren) en de Algemene Wet Bijzondere Ziekenkosten (zorg voor licht verstandelijk beperkte jeugd). Gemeenten zijn voortaan verantwoordelijk voor de jeugdhulp. Dit heet ook wel: de decentralisatie van de jeugdhulp.

Leerdoelen

Theoriebron De nieuwe Jeugdwet <

Een hele verandering

tie

Opdracht 9

Je kunt de betekenis van de Jeugdwet uitleggen.

Je kunt vier soorten jeugdhulp benoemen.

Je kunt uitleggen wanneer iemand recht heeft op deze vier soorten van jeugdhulp.

u' Ac

• • •

Bekijk het filmpje ‘Transitie Jeugdwet’.

Beantwoord de volgende vragen.

a. Waarom is er een nieuwe Jeugdwet?

Ed

Filmpje Transitie Jeugdwet <

ij

b. Wat is het belangrijkste thema van de Jeugdwet?

ev

er

c. Zoals je in de Theoriebron De nieuwe Jeugdwet kunt lezen heet jeugdzorg nu jeugdhulp.

Benoem vier soorten jeugdhulp.

Een helpende hand voor de jeugd In de Theoriebron De nieuwe Jeugdwet kun je lezen over vier verschillende vormen van jeugdhulp. a. Welke zijn dit?

U

itg

Opdracht 10

13

De nieuwe Jeugdwet

Opdracht 11

Eigen regie Lees de Theoriebron De nieuwe Jeugdwet.

u' Ac

b. Wat vind jij van eigen regie?

tie

a. Wat betekent eigen regie in de nieuwe Jeugdwet?

fb .v

.

b. Zoek op internet naar nog twee vormen van jeugdhulp en omschrijf kort wat deze hulp inhoudt.

Opdracht 12

Ed

c. Gaat eigen regie op voor alle problemen?

Vier soorten jeugdhulp

Lees de Theoriebron De nieuwe Jeugdwet.

ev

er

ij

Bedenk bij de vier soorten jeugdhulp drie activiteiten die jij zou kunnen aanbieden vanuit het sociaal-cultureel werk.

Opdracht 13

U

itg

Pagina Casussen op Kennismaking met de jeugdzorg.nl <

14

Casussen binnen de jeugdhulp Ga naar de pagina â&#x20AC;&#x2DC;Casussenâ&#x20AC;&#x2122; op de website van Kennismaking met de jeugdzorg. a. Lees casus 2: Nigel (15), 2 havo, problematisch grensoverschrijdend gedrag. Pas op deze casus de Jeugdwet toe. Waar heeft het gezin recht op en waar heeft Nigel recht op?

De nieuwe Jeugdwet

fb .v

.

b. Lees casus 3: Kim (11) worstelt met de scheiding van haar ouders. Pas de Jeugdwet toe.

Waar heeft het gezin recht op en waar heeft Kim recht op?

Opdracht 14

Bekijk het filmpje ‘De Nieuwe Jeugdwet’ van de gemeente Hengelo (OV).

Vat in ongeveer een half A4’tje en in je eigen woorden samen wat de nieuwe Jeugdwet precies inhoudt. Neem hierbij ook het passend onderwijs mee.

U

itg

ev

er

ij

Ed

Filmpje De Nieuwe Jeugdwet <

Samengevat

u' Ac

tie

c. Lees casus 4: Mara (2,5) is aangemeld bij het AMK (Veilig Thuis). Pas de Jeugdwet toe.

Waar heeft het gezin recht op en waar heeft Mara recht op?

15

De nieuwe Jeugdwet

Opdracht 15

Aanspraak maken op hulp Alle kinderen in Nederland hebben recht op jeugdhulp. Noem bij elke vorm van jeugdhulp een voorbeeld van een situatie waarin een kind aanspraak maakt op deze vorm van jeugdhulp.

b. Daghulp

c. Pleegzorg

U

itg

ev

er

ij

Ed

u' Ac

d. ResidentiĂŤle jeugdzorg

tie

fb .v

.

a. Ambulante jeugdzorg

16

Multiprobleemgezinnen

Multiprobleemgezinnen

.

Inleiding

fb .v

In multiprobleemgezinnen spelen meerdere problemen een rol. Niet alleen van sociale of economische aard maar ook op het psychosociale vlak. Deze gezinnen hebben zo veel problemen dat meerdere hulpverleners betrokken zijn bij het gezin.

Leerdoelen

Artikel Inspecties willen meer drang en dwang bij hulp aan multiprobleemgezinnen <

Groepsdiscussie

Lees het artikel ‘Inspecties willen meer drang en dwang bij hulp aan multiprobleemgezinnen’.

In dit artikel staat de uitkomst van een onderzoek over het aanpakken van de problemen van multiprobleemgezinnen. a. Wat is de uitkomst van dit onderzoek?

Ed

Opdracht 16

tie

•

Je kunt het begrip multiprobleemgezin uitleggen.

Je kunt de kenmerken van een multiprobleemgezin uitleggen.

Je kunt risicofactoren benoemen in het kader van multiprobleemgezinnen.

Je kunt organisaties en instanties benoemen die hulp kunnen bieden aan multiprobleemgezinnen.

Je kunt diverse begeleidingsmethodieken uitleggen aan multiprobleemgezinnen.

u' Ac

• • • •

er

ij

b. Wat vind je van de uitkomst van het onderzoek?

U

itg

ev

c. Een deel van de uitkomst van het onderzoek is dat gemeenten en netwerkpartners meer gebruik moeten maken van drang en dwang. Verdeel de klas nu in twee helften. In de ene helft van de klas gaan de leerlingen staan of zitten die het met deze stelling eens zijn en aan de andere kant de leerlingen die het hier mee oneens zijn.

Zet nu een timer op vijftien minuten en ga vervolgens met elkaar in discussie. Probeer ‘de overkant’ te overtuigen van jouw/jullie mening. Wanneer iemand overtuigd is, gaat hij aan de nieuwe kant staan. Na vijftien minuten is de discussie ten einde. Schrijf tot slot in het kort op wat de uitkomst is van de discussie.

17

Multiprobleemgezinnen

Opdracht 17

Lees de Theoriebron Multiprobleemgezinnen. a. Leg in je eigen woorden het begrip â&#x20AC;&#x2DC;multiprobleemgezinâ&#x20AC;&#x2122; uit.

Opdracht 18

u' Ac

tie

b. Benoem de kenmerken van een multiprobleemgezin.

fb .v

.

Theoriebron Multiprobleemgezinnen <

Help!

Rol van het sociaal-cultureel werk

Hierna staan enkele risicofactoren van een multiprobleemgezin beschreven. Bedenk per factor drie activiteiten, die je zou kunnen organiseren vanuit het sociaal-cultureel werk, om deze mensen te helpen.

Ed

a. Huishouden

er

ij

b. Maatschappelijke positie

U

itg

ev

c. Psychosociale problemen

18

d. Relatie tussen de (ex-)partners

Multiprobleemgezinnen

Bekijk het filmpje ‘Multi-probleem gezin’. a. Welke organisatie is bij de familie Leenders betrokken?

tie

Filmpje Multi-probleem gezin <

De familie Leenders

fb .v

Opdracht 19

.

e. Opvoeding

u' Ac

b. Wat is een risicofactor van Jeffrey op het gebied van geld?

c. Wat doet deze organisatie voor de familie Leenders?

Ed

d. Zoek op internet nog drie organisaties die hulp bieden aan multiprobleemgezinnen.

Risicofactoren

ij

Opdracht 20

ev

er

a. Geef een definitie van het begrip ‘risicofactor’.

U

itg

b. Noem een risicofactor voor een kind binnen een multiprobleemgezin op economisch gebied.

c. Noem een risicofactor voor een kind binnen een multiprobleemgezin met betrekking tot de gezinssamenstelling.

19

Multiprobleemgezinnen

.

d. Noem een risicofactor voor een kind binnen een multiprobleemgezin op het gebied van gezondheid en/of verslaving van de ouders.

Opdracht 22

tie

Senna

Bekijk het filmpje ‘Dit is Senna: Senna en haar zusje zijn nu dikke vriendinnen’ en beantwoord de volgende vragen. a. Hebben we in dit filmpje te maken met een multiprobleemgezin?

Ja / Nee b. Waarom hebben de ouders van Senna hulp ingeschakeld?

er

ij

Filmpje Dit is Senna: Senna en haar zusje zijn nu dikke vriendinnen <

• Stap 1: ga naar de website Glogster.

• Stap 2: registreer je met je Facebookaccount of via mail.

• Stap 3: kies voor een persoonlijk account.

• Stap 4: klik nu op ‘create your first glog’.

• Stap 5: maak een poster over multiprobleemgezinnen.

Op deze poster komt het woord ‘multiprobleemgezin’ te staan, een korte omschrijving van wat een multiprobleemgezin is en de kenmerken van multiprobleemgezinnen. Verder mag je de poster opmaken zoals je het zelf wilt.

• Stap 6: sla de poster op en print hem uit.

u' Ac

Website Glogster <

Een onlineposter maken

Ed

Opdracht 21

fb .v

e. Noem een risicofactor voor een kind binnen een multiprobleemgezin op het gebied van gezondheid en temperament van het kind.

ev

c. Welke vorm van hulp wordt er geboden en waar is deze hulp een onderdeel van?

U

itg

d. Wie wordt er geholpen?

20

e. Hoe ziet deze vorm van hulp eruit?

Multiprobleemgezinnen

Opdracht 23

Interventiemethoden

fb .v

g. Wat is het resultaat van deze vorm van thuishulp?

.

f. Hoe ziet deze vorm van hulp eruit?

Ed

b. Wraparound Care

u' Ac

a. Intensieve Pedagogische Thuishulp

tie

Hierna staat een aantal interventiemethoden. Zoek uit wat deze interventiemethoden inhouden en noem per methodiek een organisatie die deze vorm van hulp levert.

er

ij

c. Wijkgerichte Intensieve Gezinsbegeleiding

ev

d. Intensieve Orthopedagogische Gezinsbehandeling-Erger voorkomen

U

itg

e. ReSet

21

Systeemgerichte benadering

.

Systeemgerichte benadering

fb .v

Inleiding

De systeemgerichte benadering richt zich niet alleen op de persoon die in de problemen zit, maar ook op het systeem van relaties om de persoon heen. Een mens is niet alleen, de wisselwerking met de mensen om hem heen beïnvloedt zijn gedrag. Dit kunnen zijn: de andere gezinsleden, familie, buurtgenoten, medestudenten, collega’s en vrienden.

Ieder mens komt weleens in de problemen. Vaak wordt een probleem niet alleen veroorzaakt door het individu zelf, maar speelt ook het systeem om hem heen een rol. a. Lees de Theoriebron Systeemgerichte benadering.

Wat houdt volgens jou een systeemgerichte benadering in?

ij

Theoriebron Systeemgerichte benadering <

Het probleem van mijn omgeving en mij

Ed

Opdracht 24

Je kunt de betekenis van de systeemgerichte benadering uitleggen.

Je kunt de drie fases van de systeemgerichte benadering uitleggen.

Je kunt het belang aangeven van het sociale netwerk.

Je kunt uitleggen hoe de begeleiding eruitziet binnen de systeemgerichte benadering.

u' Ac

• • • •

tie

Leerdoelen

ev

er

b. Bedenk een voorbeeld van een probleem waar het systeem invloed op heeft.

U

itg

Opdracht 25

22

De drie fases van de systeemgerichte benadering De systeemgerichte benadering kent drie fases: de motiveringsfase, de individuele hulpverleningsfase en de systeemgerichte hulpverleningsfase.

Geef van elk van deze fases een beschrijving. a. De motiveringsfase

Systeemgerichte benadering

fb .v

.

b. De individuele hulpverleningsfase

Filmpje Systeemgericht werken kort en krachtig uitgelegd <

Jarabee Jeugdzorg

Bekijk het filmpje ‘Systeemgericht werken kort en krachtig uitgelegd’ van Jarabee Jeugdzorg.

u' Ac

Opdracht 26

tie

c. De systeemgerichte hulpverleningsfase

a. Voor wie is de systeemgerichte benadering van Jarabee bedoeld?

Ed

b. Wie worden er allemaal betrokken bij de systeemgerichte benadering?

er

ij

c. Hoe ziet de begeleiding eruit binnen de systeemgerichte benadering?

Een sterk sociaal netwerk

ev

Opdracht 27

Lees de Theoriebron De kracht van het sociale netwerk. a. Bedenk vijf redenen waarom het hebben van een sociaal netwerk belangrijk is.

U

itg

Theoriebron De kracht van het sociale netwerk <

b. Beschrijf in je eigen woorden wat ‘versterken van eigen kracht’ inhoudt.

23

Bekijk het filmpje ‘Bouwstenen’ en beantwoord de volgende vragen.

a. Welke fase van de systeemgerichte benadering zie je hier en waarom is dat zo?

tie

Filmpje Bouwstenen <

Aanpakken die hap!

fb .v

Opdracht 28

.

Systeemgerichte benadering

u' Ac

b. Vind je de wijze waarop de ouders benaderd worden effectief?

Opdracht 29

Ed

c. Welke betekenis heeft het systeemgericht benaderen van dit gezin? Wat is het nut van deze werkwijze?

Hulp voor Jannie en haar gezin

er

ij

Je bent maatschappelijk werker en krijg te maken met Jannie en haar gezin. Jannie is twaalf jaar. Ze heeft een broertje van acht en een zus van vijftien. Haar ouders zijn beiden werkloos.

Af en toe werkt de moeder van Jannie als schoonmaakster bij een alleenstaande vrouw. Zij krijgt zwart uitbetaald. De vader van Jannie kijkt niet echt om naar Jannie en haar broertje en zus. Hij slaapt ’s ochtends vaak lang uit en ’s middags drinkt hij vaak veel drank. De sfeer in huis is dan niet gezellig.

U

itg

ev

Beschrijf de drie fases van de systeemgerichte benadering en bedenk bij elke fase hoe je Jannie zou kunnen begeleiden.

24

Opdracht 30

Het bedenken van vragen

tie

fb .v

.

Systeemgerichte benadering

ij

Ed

u' Ac

a. Bedenk vijf vragen waarmee je zwakke sociale relaties in kaart kunt brengen.

ev

er

b. Hoe kun je een sociaal netwerk versterken?

U

itg

c. Hoe belangrijk vind jij het hebben van veel sociale contacten en waarom vind je dat?

25

Opvoeden en cultuur

Opvoeden en cultuur

.

Inleiding

fb .v

Opvoeding wordt beïnvloed door de cultuur (culturele achtergrond). De cultuur wordt namelijk overgedragen in de opvoeding: de ouder brengt de waarden en normen over.

Hoe verloopt de opvoeding als je opgroeit in twee culturen?

Leerdoelen

•

Filmpje Najib Amhali - Alles Komt Goed – Moeder. <

Even terug naar het land van herkomst

Bekijk het filmpje ‘Najib Amhali - Alles Komt Goed – Moeder’.

In dit filmpje vertelt Najib over de dingen die hij en zijn moeder in hun land van herkomst niet kenden. Zo ontstonden er situaties waar Najib achteraf om kan lachen. Maar niet alleen het onbekende van bruggen en de angst voor honden leveren voor veel mensen met een andere achtergrond problemen op. In Marokko heerst een collectivistische cultuur. Het belang van de gemeenschap wordt boven het belang van het individu gesteld. In Nederland heerst juist een individualistische cultuur.

Ed

Opdracht 31

tie

• •

Je kunt de invloed van een collectivistische cultuur op gezinsleden uitleggen.

Je kunt de problemen benoemen die gezinsleden met een collectivistische cultuur kunnen tegenkomen in de omgeving.

Je kunt de invloed van een individualistische cultuur op gezinsleden uitleggen.

Je kunt de problemen benoemen die gezinsleden met een individualistische cultuur kunnen tegenkomen in de omgeving.

Je kunt uitleggen hoe een sociaal werker problemen met cultuurverschillen kan overbruggen.

u' Ac

• •

itg

ev

er

ij

Benoem drie problemen waar Marokkanen in Nederland tegenaan kunnen lopen op het gebied van cultuurverschillen.

Opdracht 32

U

Artikel Het geduld van de school is op <

Samira Samira is elf en van Marokkaanse afkomst. Ze woont sinds haar vierde in Nederland en zit in groep acht waar ze het erg naar haar zin heeft. Haar leerkracht vertelt de klas dat ze binnenkort op schoolkamp gaan. Iedereen is enthousiast en heeft er heel veel zin in. Na schooltijd gaat Samira vrolijk naar huis en ’s avonds bij het eten vertelt Samira over het schoolkamp. Samira’s moeder vindt het leuk, maar Samira’s vader steekt er gelijk een stokje voor: ‘Jij gaat niet op schoolkamp’, roept hij. Samira snapt er niks van. Ze wil haar mond opendoen om te reageren, maar haar vader reageert gelijk met: ‘Geen discussie!’

Lees nu het artikel ‘Het geduld van de school is op’ uit Trouw (17 juni 2002).

26

Opvoeden en cultuur

a. Wat zouden de beweegredenen van de vader kunnen zijn?

fb .v

.

b. Heerst er bij Samira thuis een individualistische of collectivistische cultuur?

Filmpje Chinezen in de snackbar <

Waarom verkoopt een Chinees patat? Deel 1 Maak eerst deze opdracht en daarna deel 2.

u' Ac

Opdracht 33

tie

c. Samira heeft op school te maken met een individualistische cultuur. Deze cultuur heeft invloed op de gezinsleden. Noem twee problemen waarmee Samira in de toekomst nog meer te maken kan krijgen.

Bekijk het filmpje ‘Chinezen in de snackbar’ van de Wereldomroep en beantwoord de volgende vragen:

Ed

a. Wat wordt als reden gegeven voor het feit dat veel Chinezen een snackbar runnen?

er

ij

b. Wat vind je van deze redenen?

Waarom verkoopt een Chinees patat? Deel 2 Wang Lee is 49 jaar, woont al jaren in Nederland en werkt heel hard. Dit komt voort uit zijn cultuur: Chinezen zijn hele harde werkers. Jij bent sociaal werker en zit in je vrije tijd te wachten op een patatje van Wang Lee. Je ziet hoe hij door zijn snackbar vliegt. Zijn dochter Ming, die achter de toonbank staat, ken je een beetje. Ze zit bij dezelfde sportvereniging als jij. Ze kijkt je aan en lacht naar je. Je kunt het niet laten om een opmerking te maken en zegt lachend: ‘Nou, jouw vader heeft het maar druk!’ Mings antwoordt raakt je. Ze zegt: ‘Hij zou eens wat minder hard moeten werken, dit houdt geen mens vol! Volgens mij is hij hartstikke overspannen. Ik heb al eens gezegd dat hij hulp moet zoeken, maar dat weigert hij. Het is alsof dat voor hem een schande is.’

U

itg

ev

Opdracht 34

Op dat moment is je patatje klaar. Ming pakt het voor je in en wenst je smakelijk eten.

Onderweg naar huis denk je na over Wang Lee en over wat Ming je zojuist gezegd heeft.

Beantwoord de volgende vragen:

27

Opvoeden en cultuur

fb .v

b. Waarom denk je dat Wang Lee geen hulp zoekt?

.

a. Welke cultuur hangen de meeste Chinezen aan?

u' Ac

tie

c. Bij deel een van deze opdracht stond een vraag die ging over de reden dat Chinezen snackbars runnen. Wat vind je nu van deze redenen? En denk je dat de redenen kloppen?

Zijn er andere redenen bijgekomen?

Ed

d. Ming is twintig jaar geleden in Nederland geboren. Ze heeft haar vader aangeraden om hulp te zoeken, maar dit heeft hij geweigerd. Ming snapt dat niet. Waarom staat Ming hier anders tegenover dan haar vader?

ev

er

ij

e. Hoe zou je als sociaal werker dit probleem kunnen aanpakken?

Opdracht 35

Etnische factoren

U

itg

a. Zoek uit wat het begrip â&#x20AC;&#x2DC;etnische factorâ&#x20AC;&#x2122; betekent.

28

b. Zoek uit hoe etnische factoren een rol spelen in het dagelijks leven van een individu.

Opvoeden en cultuur

Opdracht 36

Jochem staat samen met een vriend in de trein van Amsterdam naar Den Haag. Het is druk en ze kunnen nergens zitten. Ze blijven in het gangpad staan. Naast hen staan Bashir en Said, zij zitten bij Jochem op school. Het zijn aardige jongens.

Het is erg warm in de trein en Jochem staat niet erg comfortabel. Hij draait zich om waardoor zijn grote rugzak tegen Bashir aan komt. Bashir wordt boos: ‘Kijk toch eens uit!’ roept hij.

Said valt zijn vriend gelijk bij: ‘Ja Jochem! Kijk toch eens uit!’ Niet veel later staan er om Jochem heen allemaal vrienden van Bashir en Said om Bashir te helpen. Jochem voelt zich ongemakkelijk en kijkt naar zijn vriend die met gebaren voorstelt om ergens anders in de trein te gaan staan.

fb .v

.

Theoriebron Opvoeden en cultuur <

In de trein

Maak gebruik van de Theoriebron Opvoeden en cultuur en beantwoord de volgende vragen:

tie

a. Uit welke cultuur komen Bashir, Said en zijn vrienden?

u' Ac

b. Uit welke cultuur komen Jochem en zijn vriend?

Opdracht 37

Ed

c. Wat is het verschil in handelen tussen deze twee culturen en hoe kan dit?

Gezichtsverlies

er

ij

Hassan is de enige jongen op school die geen zakgeld krijgt. De meeste van zijn klasgenoten krijgen vijf euro in de week. Hassan heeft dit aan jou als sociaal werker verteld. Jij weet dat je de collectivistische vader niet kunt zeggen: ‘Jij moet je zoon zakgeld geven, want dat krijg iedereen in zijn klas.’ Het gevolg daarvan zal zijn dat de vader boos zal worden.

U

itg

ev

Bedenk een manier waarop je de vader van Hassan toch kunt overhalen om zijn zoon wat zakgeld te geven.

Opdracht 38

Filmpje Cultuurverschillen in een vliegtuig <

Cultuurverschillen in een vliegtuig Bekijk het filmpje ‘Cultuurverschillen in een vliegtuig’ van Nilgün Yerli.

29

Opvoeden en cultuur

fb .v

.

a. Nilgün Yerli is cabaretière. Waarom zal dit een weinig gekozen beroepskeuze zijn in de collectivistische cultuur?

tie

b. Denk je dat er veel moslims in de zaal zitten? Waarom wel of niet?

u' Ac

c. Denk je dat er veel moslims in de zaal zitten? Waarom wel of niet?

Ed

d. Waarom past dit beroep beter bij de individualistische cultuur?

ev

er

ij

e. Nilgün is op haar tiende naar Nederland gekomen. Haar familie is later weer teruggegaan naar Turkije, maar Nilgün is in Nederland achtergebleven omdat ze hier op haar plek is.

Waarom zal dat zijn?

U

itg

Opdracht 39

30

Olé, olé, olé Nederlanders hangen een individualistische cultuur aan, maar er zijn een paar momenten waarin we veel collectiever worden, zoals bijvoorbeeld tijdens het WK voetbal. Op zo’n moment zijn we ineens samen een. a. Noem drie dingen die anders gaan binnen een gezin wanneer Nederland moet voetballen op een WK.

Opvoeden en cultuur

.

b. Wat vind je hiervan?

Cultuurverschillen overbruggen

tie

Opdracht 40

fb .v

c. Een aantal Nederlanders vindt het WK maar niks. Ze volgen het niet en doen niet mee aan de Oranjekoorts. Dit mag. Maar waarom mag dat?

U

itg

ev

er

ij

Ed

u' Ac

Stel je bent sociaal werker in een asielzoekerscentrum. Je krijgt daar dagelijks te maken met cultuurverschillen. Bedenk vijf situaties waar je mogelijk mee te maken krijgt en beschrijf hoe je zoâ&#x20AC;&#x2122;n situatie het beste kunt oplossen.

31

Reflectie

Reflectie Opdracht 41

Reflectie op de lesstof

fb .v

1.

.

a. Wat heb je allemaal geleerd? Noem drie dingen.

2.

3.

tie

b. Wat wist je al?

Opdracht 42

u' Ac

c. Wat ga je in de toekomst in jouw werk gebruiken?

Kritisch en creatief denken

ij

Ed

a. Kijk je naar verschillende mogelijkheden als dingen niet in een keer lukken? Noem één voorbeeld.

ev

er

b. Kom jij voor jouw mening uit als de situatie dat vraagt? Noem één voorbeeld.

U

itg

c. Heb jij het uiterste uit jezelf gehaald bij de opdrachten? Noem één voorbeeld.

32

Opdracht 43

Jouw visie op de stof a. Is jouw mening over multiprobleemgezinnen veranderd? Waarom wel of waarom niet?

Reflectie

.

b. Is jouw mening over andere culturen veranderd? Waarom wel of waarom niet?

U

itg

ev

er

ij

Ed

u' Ac

tie

fb .v

c. Zou jij in de toekomst met deze doelgroepen willen werken? Waarom wel of waarom niet?

33

Theoriebron Opvoedingsstijlen

.

Theoriebron Opvoedingsstijlen

fb .v

Inleiding

ij

Ed

u' Ac

tie

Iedere ouder heeft bij de opvoeding van zijn of haar kinderen een doel voor ogen. Dit doel gaat meestal over de toekomstverwachting die de ouder van zijn of haar kind heeft. Om deze uit te laten komen hanteren ouders verschillende opvoedingsstijlen. Afhankelijk van de cultuur waarin ouders zelf zijn opgegroeid, is een bepaalde opvoedingsstijl dominant. In deze theoriebron worden vier opvoedingsstijlen uitgelegd.

er

Opvoeden is het grootbrengen van een kind.

U

itg

ev

Wat is een opvoedingsstijl?

34

Een opvoedingsstijl is de manier waarop ouders of verzorgers een kind opvoeden. Een opvoedingsstijl is mede afhankelijk van de cultuur waarin de ouders zelf zijn opgegroeid.

Hierbij spelen normen en waarden een belangrijke rol. Daarnaast is de opvoedingsstijl afhankelijk van de opvattingen die ouders hebben, de methodes die ze toepassen en de uitgangspunten van de opvoeding.

Welke opvoedingsstijl het beste is, is niet zomaar te zeggen. Dit is onder andere afhankelijk van de situatie, het geslacht en het karakter van het kind, het karakter van de ouders en de omgeving waarin het kind wordt opgevoed.

Theoriebron Opvoedingsstijlen

Democratische opvoedingsstijl

tie

fb .v

.

De opvoedingsstijl die het meeste tijd en energie kost, is de democratische opvoedingsstijl.

Bij deze manier van opvoeden heeft iedereen een inbreng. Ouders die de democratische opvoedingsstijl hanteren stellen duidelijke regels, geven leiding en beargumenteren waarom ze de dingen doen zoals ze die doen. De ouders gaan met hun kinderen in gesprek en luisteren hun wensen.

De democratische opvoedingsstijl stelt kinderen en hun zelfontplooiing centraal. Er zijn wel duidelijke regels gesteld, maar het kind krijgt de mogelijkheid om zijn mening te geven.

Door te praten krijgt het kind het gevoel dat hij serieus genomen wordt. Communicatie is dan ook een belangrijk onderdeel binnen de democratische opvoedingsstijl. Daarnaast is er veel oog voor de prestaties van het kind. Kortom: bij een democratische opvoedingsstijl (ook wel autoritatief genoemd) voeden ouders op vanuit gezag en niet vanuit macht.

Effect van de democratische opvoedingsstijl

U

itg

ev

er

ij

Ed

u' Ac

Het gevolg van de democratische opvoedingsstijl is dat kinderen vaak een positief zelfbeeld ontwikkelen. Ook leert de democratische opvoedingsstijl kinderen al vroeg om samen te werken. Bij het onderhandelen over grenzen, vormen de kinderen al gauw een front tegenover de ouders. Doordat kinderen voor hun mening mogen uitkomen en ouders deze mening serieus nemen, leren kinderen om zelfstandig te zijn. Kinderen worden hierdoor hulpvaardig, leren zoeken naar overeenkomsten en stellen zich sociaal op. Deze manier van opvoeden stimuleert het zelfvertrouwen en de zelfstandigheid van het kind.

Bij een democratische opvoedingsstijl worden veel gesprekken gevoerd.

Autoritaire opvoedingsstijl De autoritaire opvoedingsstijl heeft regels als basis. De ouders stellen de regels op en het kind heeft zich hieraan te houden. Het kind weet zo precies wat van hem verwacht wordt.

Als het kind de regels niet opvolgt, volgt vaak straf. De band tussen ouder en kind gaat bij de autoritaire opvoedingsstijl uit van de machtspositie van de ouder. De ouder verwacht dat het kind gehoorzaamt, zich aanpast en luistert. Er is geen onderhandeling, zoals bij de

35

Theoriebron Opvoedingsstijlen

democratische opvoedingsstijl. De ouder vertelt het kind wat het moet doen. Het kind kan bij een autoritaire opvoedingsstijl zelf geen keuzes maken of zijn mening geven over de vastgestelde regels.

.

Effect van de autoritaire opvoedingsstijl

tie

fb .v

Een autoritaire opvoedingsstijl geeft weinig ruimte voor de eigen ontplooiing van kinderen.

Het kind wordt niet uitgedaagd om zelf na te denken. Hierdoor kan mogelijk een negatief zelfbeeld ontstaan: ‘Wat ik vind is toch niet belangrijk.’ Ook kan het kind gaan twijfelen aan zichzelf, zich onmachtig voelen, zich opstandig gaan gedragen en zelfs agressief worden.

Het kind leert niet om verantwoording af te leggen over het eigen gedrag. Een ander gevolg van deze opvoedingsstijl is, dat het kind heel gevoelig is voor autoriteit en zich gemakkelijk aanpast en volgt. Dit maakt hem of haar kwetsbaar voor negatieve invloeden.

Laisser-faire-opvoedingsstijl

u' Ac

De Laisser-faire-opvoedingsstijl is de tegenhanger van de autoritaire opvoedingsstijl. ‘Laisser faire’ is Frans voor ‘laten begaan’ en betekent in deze context dat je als ouder zo min mogelijk bepaalt voor het kind. Het is een hele tolerante opvoedingsstijl. Er worden weinig eisen en grenzen gesteld. Ook is er weinig dagelijkse structuur: er wordt gegeten bij honger en het is bedtijd als het kind moe is.

Ed

Bij deze toegeeflijke opvoedingsstijl is er veel ruimte voor het kind. De ouders hebben veel aandacht voor zijn wensen en behoeften, maar geven doorgaans weinig feedback. Vaak verwennen ze het kind en zijn er weinig conflicten tussen de ouders en hun kind, omdat ze gelijkwaardig aan elkaar zijn.

Effect van de laisser-faire-opvoedingsstijl

U

itg

ev

er

ij

Kinderen die opgevoed worden met de laisser-faire-opvoedingsstijl zijn vaak onzeker. Dit komt doordat ze weinig tegengas krijgen; hierdoor is voor hen vaak onduidelijk waar ze aan toe zijn. Een gevolg kan zijn dat deze kinderen al vroeg verantwoordelijkheid krijgen die ze nauwelijks aan kunnen. Deze kinderen voelen zich vaak alleen of in de steek gelaten en kunnen gemakzuchtig worden, omdat hun ouders toch niet zien wat ze doen. Als ouders het kind niet leren hoe je om kunt gaan met emoties, kan het kind zich verdrietig, impulsief en agressief uiten. Hij of zij kan zich eenzaam voelen en kan het moeilijk vinden om rekening te houden met anderen. Wanneer een kind begint te puberen bestaat de kans dat de ouder alle controle over het kind verliest.

36

tie

fb .v

.

Theoriebron Opvoedingsstijlen

u' Ac

Bij een vrije opvoeding bestaat de kans dat ouders geen idee hebben wat hun kinderen doen.

Verwaarlozing

U

itg

ev

er

ij

Ed

Ook verwaarlozing is een opvoedingsstijl. We spreken van verwaarlozing wanneer de ouders niet betrokken zijn bij hun kinderen. Ouders die hun kind verwaarlozen bieden geen emotionele steun, geven geen grenzen aan, stellen geen regels en tonen nauwelijks interesse.

De afstand tussen de ouder en het kind is groot. De ouder negeert het kind vaak wanneer hij iets vraagt, iets wil vertellen of iets nodig heeft. Kinderen leren hierdoor niet wat goed of fout is en krijgen nauwelijks normen en waarden mee. Soms is er bij verwaarlozing sprake van lichamelijke mishandeling of vijandigheid tussen ouder en kind. Ouders nemen hier niet hun verantwoordelijkheid. Het effect van verwaarlozing kan zijn dat het verwaarloosde kind heel onzeker wordt, op een negatieve manier aandacht gaat vragen en ongepast gedrag vertoont.

37

Theoriebron De nieuwe Jeugdwet

.

Theoriebron De nieuwe Jeugdwet

fb .v

Inleiding

ij

Ed

u' Ac

tie

De nieuwe Jeugdwet vervangt de Wet op de jeugdzorg, de Zorgverzekeringswet (geestelijke gezondheidszorg voor jongeren) en de Algemene Wet Bijzondere Ziekenkosten (zorg voor licht verstandelijk beperkte jeugd). De nieuwe Jeugdwet heeft het niet langer over jeugdzorg maar jeugdhulp. Gemeenten zijn voortaan verantwoordelijk voor de jeugdhulp. Dit heet ook wel: de decentralisatie van de jeugdhulp.

er

Vanaf 1 januari 2015 is de gemeente verantwoordelijk voor de jeugdhulp.

U

itg

ev

Waar gaat de nieuwe Jeugdwet over?

38

Sinds 1 januari 2015 zijn gemeenten verantwoordelijk voor de geïndiceerde (noodzakelijke) jeugdhulp. Dit betekent dat gemeenten voortaan verantwoordelijk zijn voor: • jeugdreclassering • jeugdbescherming • jeugdzorg PLUS (gesloten jeugdzorg) • geestelijke gezondheidszorg voor jeugdigen (jeugd-GGZ) • zorg voor jeugd met een licht verstandelijke beperking (jeugd-LVB).

Theoriebron De nieuwe Jeugdwet

Soorten jeugdhulp

fb .v

.

Er zijn diverse soorten jeugdhulp. Bij ambulante jeugdzorg worden jongeren met problemen geholpen binnen hun thuissituatie. Voor jongeren die overdag niet naar school gaan bestaat er daghulp, zoals een dagbesteding. Bij jongeren die deze vormen van hulp krijgen, mag de problematiek niet te ernstig zijn en is terugkeer naar school het uitgangspunt.

Wanneer het voor een jongere tijdelijk niet mogelijk is om thuis te wonen, kan pleegzorg worden ingezet. De thuissituatie is in dat geval zo slecht, dat het beter is voor de jongere om tijdelijk uit huis te gaan. Het doel van deze opvang is om weer terug te kunnen keren naar huis.

tie

Residentiële jeugdzorg is zorg voor jongeren tot 23 jaar waarbij de thuissituatie zeer ernstig is. Deze zorg kan zowel op vrijwillige basis als verplicht worden verleend. Jongeren die gebruikmaken van residentiële jeugdzorg worden 24 uur per dag opgevangen in een instelling. Ze krijgen daar opvoeding en een dagbesteding.

u' Ac

Uitgangspunten van de nieuwe Jeugdwet

ij

Ed

De nieuwe Jeugdwet kent vijf uitgangspunten: 1. preventie en uitgaan van eigen verantwoordelijkheid en eigen mogelijkheden van jeugdigen en hun ouders, met inzet van hun sociale netwerk 2. demedicaliseren, ontzorgen en normaliseren door onder meer het opvoedkundig klimaat te versterken in gezinnen, wijken, scholen en in voorzieningen als kinderopvang en peuterspeelzalen 3. zo snel, zo dichtbij en zo effectief mogelijk hulp bieden met aandacht voor de (kosten)effectiviteit van de geboden hulp 4. integrale hulp bieden aan gezinnen volgens het uitgangspunt één gezin, één plan, één regisseur 5. meer ruimte voor professionals om de juiste hulp te bieden door vermindering van regeldruk.

U

itg

ev

er

De nieuwe Jeugdwet moet voorkomen dat ouders en jeugdigen verdwalen in het systeem.

Het nieuwe stelsel kent één wettelijk kader en één financieringssysteem. Door vermindering van regels en bureaucratie wordt integrale zorg bij meervoudige problematiek mogelijk, zoals dit het geval is bij multiprobleemgezinnen.

39

tie

fb .v

.

Theoriebron De nieuwe Jeugdwet

u' Ac

Wanneer er binnen een gezin naast problemen met een kind ook andere problemen spelen, spreken we van een meervoudige problematiek.

Taken van de gemeente

Om de nieuwe Jeugdwet goed vorm te geven hebben gemeenten extra taken gekregen. Als professional is het belangrijk te weten waarvoor je bij de gemeente terechtkan.

er

ij

Ed

De taken van de gemeente zijn de volgende: 1. het opvoedkundig klimaat in gezinnen, buurten, scholen en kinderopvang versterken 2. een goed en een toereikend aanbod van jeugdhulp bieden 3. bepalen welke vorm van jeugdhulp geboden moet worden 4. inzetten van de juiste jeugdhulp 5. een verzoek tot onderzoek bij de Raad voor de Kinderbescherming aanvragen als er een kinderbeschermingsmaatregel nodig is 6. de participatie en zelfredzaamheid van kinderen en jongeren ondersteunen 7. zorgen dat er genoeg (gecertificeerde) instellingen zijn voor de jeugdhulp 8. maatregelen treffen tegen kindermishandeling, ook in de preventie.

U

itg

ev

Recht op jeugdhulp

40

De gemeente is verplicht om een kind of jongere met problemen te helpen, zodat hij veilig en gezond kan opgroeien. De gemeente bepaalt of en welke jeugdhulp er geboden moet gaan worden. Deze plicht geeft de gemeente de ruimte om maatwerk te leveren en te doen wat nodig is voor een gezin. Een gemeente zal als eerste inzetten op preventie en op de eigen kracht van een gezin. Daarnaast biedt de gemeente, indien nodig, hulp en ondersteuning in de sociale omgeving van het kind. Bepaalt de gemeente dat er professionele zorg nodig is, dan moet de gemeente deze zorg ook realiseren.

u' Ac

tie

fb .v

.

Theoriebron De nieuwe Jeugdwet

Wanneer een jongere zich niet kan concentreren omdat er thuis veel problemen zijn, is de gemeente verplicht deze jongere te helpen.

Ed

Samenwerking gemeente en onderwijs

U

itg

ev

er

ij

In de Jeugdwet en de Wet Passend Onderwijs staat beschreven dat scholen en gemeenten samen moeten werken aan jeugdhulp. Scholen moeten passend onderwijs kunnen leveren.

Passend onderwijs houdt in dat scholen ook een zorgplicht hebben. Zij zijn verantwoordelijk om alle leerlingen die extra ondersteuning nodig hebben een goede onderwijsplek te bieden.

Reguliere scholen en speciale scholen moeten hierdoor veel meer samenwerken. Wanneer de samenwerking tussen scholen en gemeente goed verloopt, is dit een ondersteuning voor alle jeugdhulp.

41

Theoriebron Multiprobleemgezinnen

.

Theoriebron Multiprobleemgezinnen

fb .v

Inleiding

Ed

u' Ac

tie

Bij multiprobleemgezinnen spelen meerdere problemen een rol. Er is sprake van een of meerdere problemen op sociaal en/of economisch gebied, maar ook komen er vaak psychosociale problemen bij kijken. Deze gezinnen hebben zo veel problemen, dat meerdere hulpverleners bij hen betrokken zijn. Belangrijk is dat de hulp die geboden wordt goed op elkaar is afgestemd. Multiprobleemgezinnen worden ook wel 'gezinnen met meervoudige problematiek' of 'risicogezinnen' genoemd.

er

ij

Bij multiprobleemgezinnen spelen meerdere problemen een rol.

Risicofactoren

U

itg

ev

De meeste multiprobleemgezinnen hebben te maken met meerdere risicofactoren. Zo ontbreekt vaak structuur binnen het huishouden, is er weinig of geen regelmaat en is de hygiĂŤne onder de maat.

42

Het huis waarin geleefd wordt is vaak niet toereikend voor het gezin en de financiĂŤle buffer niet groot. Vaak betreft het mensen die laag- of niet-opgeleid zijn. Ook komt binnen multiprobleemgezinnen veel werkloosheid voor. Daarnaast ontbreekt de kennis over bijvoorbeeld het opvoeden van kinderen en spelen er vaak psychosociale problemen, zoals een depressie of verslaving.

Binnen deze gezinnen is met regelmaat sprake van miscommunicatie tussen partners en ontstaan er problemen en ruzies na een echtscheiding. Ook zijn de ouders niet vermogend genoeg om hun kinderen op te voeden, waardoor er soms sprake is van verwaarlozing en/of mishandeling.

Theoriebron Multiprobleemgezinnen

Kenmerken van een multiprobleemgezin

Ed

u' Ac

tie

fb .v

.

Kenmerkend voor een multiprobleemgezin is, dat binnen het gezin individuen niet altijd goed met elkaar overweg kunnen. Ze kunnen niet met maar ook niet zonder elkaar. Het gezin heeft te maken met meerdere risicofactoren en leeft vaak al jarenlang met vele problemen. Hierdoor ontstaan regelmatig spanningen en ruzies die escaleren. De afstand tussen ouder en kind is meestal groot en het kind wordt meegezogen in de problemen van zijn ouders. Multiprobleemgezinnen willen vaak geen hulp: ze zijn niet gemotiveerd en meestal niet bereid om mee te werken aan een oplossing.

Bij een multiprobleemgezin worden kinderen meegezogen in de problemen van de ouders.

ij

Aanpak

U

itg

ev

er

Omdat multiprobleemgezinnen op meerdere gebieden problemen hebben, is het belangrijk dat er op verschillende gebieden tegelijkertijd hulp komt. Er moet hulp worden verleend aan zowel de ouders als het kind. Ook voor de leefomgeving kan hulp worden ingeschakeld.

De hulp is intensief en de verschillende soorten hulp moeten goed op elkaar afgestemd worden. Daarom zijn samenwerkingsverbanden tussen verschillende instellingen van groot belang. Daarnaast moet de hulp dicht bij het gezin worden geboden. EĂŠn hulpverlener moet de coĂśrdinatie op zich nemen en een plan opstellen. Vervolgens kan gespecialiseerde hulp aangetrokken worden om de problemen op te lossen.

Begeleiding en ondersteuning voor multiprobleemgezinnen Om een multiprobleemgezin te kunnen helpen moet er niet alleen therapeutische hulp, maar ook praktische hulp worden verleend. Omdat veel multiprobleemgezinnen niet zitten te wachten op hulp, is het belangrijk dat de hulpverlener zich betrokken en positief opstelt, zodat het gezin de hulpverlener gaat vertrouwen. Het begeleiden van multiprobleemgezinnen is maatwerk.

43

Theoriebron Multiprobleemgezinnen

Intensieve Pedagogische Thuishulp is een vorm van hulpverlening. Deze hulp is bedoeld voor gezinnen met kinderen jonger dan achttien jaar. Gezinnen kunnen hier vrijwillig een beroep op doen, maar daarnaast kan het als gedwongen hulpverlening ingezet worden door bijvoorbeeld Bureau Jeugdzorg.

u' Ac

tie

fb .v

.

Ook het inschakelen van een gezinscoach is een manier om multiprobleemgezinnen te helpen.

Gezinscoaches zijn geen hulpverleners: zij coachen en worden ingezet om problemen binnen een gezin aan te pakken. Een gezinscoach stelt samen met het multiprobleemgezin een plan van aanpak op.

Ed

Een gezinscoach kan een multiprobleemgezin helpen om problemen aan te pakken.

Voorzieningen

U

itg

ev

er

ij

De nieuwe Jeugdwet bepaalt dat de hulp voor multiprobleemgezinnen integraal, dus in zijn geheel, moet worden aangeboden. De onderstaande voorzieningen kunnen hulp bieden: • jeugdhulp Wanneer er problemen zijn rondom de opvoeding of wanneer er opgroeiproblemen zijn, kan jeugdhulp ingeschakeld worden. Voorbeelden van jeugdhulp zijn: Centrum voor Jeugd en Gezin, opvoedingssteunpunt, kinder- en jeugdpsychiatrische klinieken.

• jeugdbescherming Wanneer de problemen ernstig zijn, kan de ouder onder toezicht worden gesteld of kan een kind uit huis geplaatst worden. Wanneer daar sprake van is komen Bureau Jeugdzorg en de Raad voor de Kinderbescherming om de hoek kijken.

• Veilig Thuis Wanneer er sprake is van huiselijk geweld kan er een beroep worden gedaan op Veilig Thuis.

• UWV Het UWV kan ingeschakeld worden bij werkloosheid of problemen met een werkgever.

• sociale dienst De sociale dienst kan extra financiële ondersteuning bieden, zoals huursubsidie en/of bijzondere bijstand.

• kredietbank De kredietbank kan het gezin helpen bij schulden.

• Bureau Leerplicht De leerplichtambtenaar kan ondersteuning bieden wanneer er problemen zijn op school.

44

Inleiding

fb .v

Theoriebron Systeemgerichte benadering

.

Theoriebron Systeemgerichte benadering

er

ij

Ed

u' Ac

tie

De systeemgerichte benadering richt zich niet alleen op de persoon die in de problemen zit, maar kijkt ook naar het systeem van relaties rondom die persoon. Deze benadering erkent de invloed van andere gezinsleden. Een mens is niet alleen: de wisselwerking met de mensen om hem heen beĂŻnvloeden zijn gedrag. In de systeemgerichte benadering wordt niet alleen het individu met het probleem aangepakt, maar ook het systeem eromheen. Dit kunnen de andere gezinsleden zijn, maar ook familie, buurtgenoten, medestudenten, collegaâ&#x20AC;&#x2122;s en vrienden.

ev

Bij een systeemgerichte benadering wordt ook de omgeving van het individu meegenomen, dit kunnen bijvoorbeeld buren zijn.

U

itg

Systeemgerichte benadering De systeemgerichte benadering richt zich niet alleen op het individu. Ook de mensen om hem heen worden betrokken in de hulpverlening of begeleiding. Een systeem is een samenhangend geheel van delen die elkaar beĂŻnvloeden en onderling afhankelijk van elkaar zijn. In het gezin zijn dit de ouders en de kinderen of grootouders. Wanneer er binnen het gezin een probleem is met een van de kinderen, dan worden, naast de gezinsleden, de subsystemen ingezet waarvan het kind deel uitmaakt. Denk hierbij aan de school en de vriendenkring. Ook de economische situatie waar het gezin in zit kan een rol spelen. Je bekijkt de problemen van het kind in samenhang met dit grotere geheel. Wie of wat veroorzaakt de problemen? Welke omstandigheden of personen verergeren de problemen?

Wie of wat kan helpen om de problemen op te lossen?

45

Theoriebron Systeemgerichte benadering

Doelstellingen & fasen

De systeemgerichte benadering bestaat uit drie fasen: • de motiveringsfase • de individuele hulpverleningsfase • de systeemgerichte hulpverleningsfase.

fb .v

.

Er zijn verschillende doelstellingen van de systeemgerichte benadering, zoals: • rust creëren binnen het gezin • relaties herstellen of beëindigen (bijvoorbeeld door scheiding of uithuisplaatsing) • duidelijkheid creëren over de toekomst (bijvoorbeeld het maken van afspraken over een bezoekregeling bij relatiebeëindiging, of het maken van afspraken om samen dingen te doen bij relatieherstel).

tie

Fase 1 van de systeemgerichte benadering: de motiveringsfase

u' Ac

De motiveringsfase is stap één binnen de systeemgerichte benadering. Om een probleem te kunnen aanpakken moet degene met het probleem gemotiveerd worden om echt met zijn of haar problemen aan de slag te gaan. Hij of zij moet uitleg krijgen over de werking van de systeemgerichte benadering.

Daarnaast worden ook de betekenisvolle mensen rondom de persoon met het probleem op de hoogte gebracht. Zo wordt voor iedereen duidelijk wat er van de betrokkenen verwacht wordt en welke verwachtingen zijzelf hebben. Tot slot moet iedereen een hulpverleningscontract ondertekenen.

Ed

Fase 2 van de systeemgerichte benadering: de individuele hulpverleningsfase

er

ij

Daarna volgt de individuele hulpverleningsfase. In deze fase krijgen alle betrokken binnen het systeem hulp. Deze hulp is voor iedere betrokkene anders. Wanneer er bijvoorbeeld sprake is van huiselijk geweld, dan krijgt de dader hulp bij het beheersen van zijn agressie.

De hulp voor het slachtoffer is gericht op het verwerken van het geweld en weerbaarheidstraining.

ev

Er wordt in deze fase gekeken naar het individu en zijn behoeften. Wanneer deze behoeften duidelijk zijn, volgt fase 3.

U

itg

Fase 3 van de systeemgerichte benadering: de systeemgerichte hulpverleningsfase

46

In deze fase wordt het systeem bij elkaar gebracht en gaat het om praten over de problemen.

Het doel van deze fase is om gezamenlijk tot een oplossing te komen.

In deze fase staan de relatie en de communicatie tussen de partners centraal: praten en luisteren. Het gaat over wat beide partijen in fase twee al individueel met een hulpverlener besproken hebben. Er worden afspraken gemaakt voor de toekomst, zodat er duidelijkheid komt voor alle betrokken partijen.

tie

fb .v

.

Theoriebron Systeemgerichte benadering

u' Ac

In fase 3 wordt het systeem bij elkaar gebracht. Communicatie staat hierbij centraal.

Voorbeeld van een systeemgerichte benadering: gezinsgesprekken

Ed

Een voorbeeld van een systeemgerichte benadering kan zijn: het voeren van gezinsgesprekken.

Deze hebben als doel de relatie tussen ouder en kind te verbeteren en te kijken of er nog meer ondersteuning nodig is. Voorwaarden voor een goed gezinsgesprek zijn: de veiligheid wordt gegarandeerd, de betrokken hulpverleners of begeleiders leiden het gesprek, de kinderen zijn oud genoeg om deel te nemen (ongeveer zes jaar) en alle deelnemers zijn gemotiveerd.

ev

er

ij

Themaâ&#x20AC;&#x2122;s binnen gezinsgesprekken kunnen individuele belevingen zijn, of het probleem en hoe dit opgelost kan worden. Bij verloren vertrouwen gaat het over de manier waarop dit hersteld kan worden en wat hiervoor nodig is. Ook de verwachtingen van ieder gezinslid kunnen een onderwerp zijn. Wat verwacht de ouder van zijn kind en wat verwacht het kind van de ouder?

U

itg

Rol van de begeleiders bij gezinsgesprekken De begeleiders bepalen de gespreksonderwerpen die aan bod komen bij gezinsgesprekken.

De gezinsleden praten onderling, terwijl de begeleider de gesprekken observeert en ingrijpt waar nodig, bijvoorbeeld wanneer er ruzie ontstaat. Ook zorgt een begeleider ervoor dat iedereen de tijd krijgt om zijn of haar verhaal te vertellen.

Bij moeilijke woorden die niet ieder gezinslid begrijpt, geeft de begeleider opheldering en vraagt hij of iedereen het begrepen heeft. Heeft een kind iets verteld maar weet de begeleider niet of het bij de ouder goed overgekomen is, dan vraagt de begeleider aan de ouder om het in zijn of haar woorden te herhalen. Tot slot stimuleert de begeleider alle deelnemers om na te denken over mogelijke oplossingen.

47

Theoriebron De kracht van het sociale netwerk

.

Theoriebron De kracht van het sociale netwerk

fb .v

Inleiding

Ed

u' Ac

tie

Multiprobleemgezinnen hebben op meerdere gebieden ondersteuning nodig. Naast professionele hulpverlening kan een netwerk van sociale relaties aan deze ondersteuning bijdragen. Centraal staan het versterken van eigen kracht en mogelijkheden van het gezin om samen met het netwerk de problemen aan te pakken.

ij

Na wat hulp op eigen kracht verder kunnen, geeft een voldaan gevoel.

er

Versterken van eigen kracht

U

itg

ev

Het versterken van eigen kracht is gericht op het versterken van zowel de kracht van het gezin als dat van elk individu binnen het gezin. De hulpverlener spreekt de betrokken personen aan op eigen verantwoordelijkheid en eigen mogelijkheden. Hierdoor krijgen zij het gevoel dat ze genoeg kracht hebben om de problemen aan te pakken. Dit geeft de gezinsleden zelfvertrouwen en moed. Samen met de hulpvragers kijken zij naar de oplossing, waarbij de hulpverlener de hulpvrager stimuleert om naar eigen oplossingen te zoeken en deze oplossingen in te zetten. De hulpvrager wordt gestimuleerd door beloning van zijn eigen initiatief. Deze aanpak wordt ook wel de empowermentbenadering genoemd.

48

Redenen om het sociale netwerk te versterken Er zijn diverse redenen om het sociale netwerk van een persoon te versterken. Sociale netwerken dragen bij aan de levenskwaliteit van een individu. Mensen hebben sociale contacten nodig om tot ontplooiing te komen. Ook zonder professionele hulpverlening

Theoriebron De kracht van het sociale netwerk

kunnen mensen worden geholpen. Daarnaast is de professionele hulpverlening eindig en moet het individu op eigen kracht verder kunnen. Daarom is het belangrijk om een netwerk te creëren waar een persoon op terug kan vallen wanneer hij hulp nodig heeft.

Zwakkere sociale relaties

fb .v

.

De professionele hulpverlening kan helpen bij het versterken van het sociale netwerk van mensen met problemen. Dit kan bijvoorbeeld door de omgeving bij het hulpverleningstraject te betrekken. Hierdoor wordt de hulpverlening duurzamer en de kans vergroot dat degene met problemen zijn problemen ook buiten de professionele hulpverlening bespreekbaar kan maken.

u' Ac

tie

Er zijn diverse mogelijkheden om het sociale netwerk van mensen in kaart te brengen.

Gezinsleden, familie en vrienden horen duidelijk bij het sociale netwerk van een persoon.

Buiten beeld blijven vaak de zwakkere sociale relaties. Mensen vergeten deze mensen te noemen, omdat er weinig contact is. Toch kunnen ook deze relaties een rol spelen in de ondersteuning. Daarom is het belangrijk deze relaties ook in beeld te brengen. Vragen die daarbij helpen zijn: • Wie stuur je een kerstkaart?

• Als je vijf mensen mee mag nemen naar een optreden, wie neem je dan mee?

• Stel dat je gaat verhuizen, wie stel je dan allemaal op de hoogte?

• Stel je gaat op vakantie, wie geeft dan de bloemen water?

Ed

Versterken van het sociale netwerk

U

itg

ev

er

ij

Door contacten te reanimeren, activeren, deblokkeren, intensiveren of onderhouden kun je een sociaal netwerk versterken. Bij reanimeren investeert een persoon weer in mensen die hij lang niet meer gezien en gesproken heeft. Bij activeren worden persoonlijke kwaliteiten van mensen uit de omgeving ingezet. Wanneer relaties een deuk hebben opgelopen, kun je contacten deblokkeren. Hierbij steken mensen energie in het herstellen van de band. Bij intensiveren gaat het om energie steken in zwakkere sociale relaties. Hierbij gaat het niet alleen om elkaar meer zien of spreken, maar juist ook om verdieping. Tot slot is het belangrijk bestaande relaties te onderhouden. Hiervoor moet tijd worden vrijgemaakt en is een proactieve houding belangrijk.

49

Theoriebron Opvoeden en cultuur

.

Theoriebron Opvoeden en cultuur

fb .v

Inleiding

ij

Ed

u' Ac

tie

Cultuur is de leefstijl van de samenleving. Het zijn al die dingen die mensen doen en denken.

Het zijn de normen en waarden die zij hebben en de opvattingen en gewoonten die ze met zich meedragen. Ook de wijze van kleden en de godsdienst zijn onderdeel van iemands cultuur. Opvoeding wordt beïnvloed door de cultuur en culturele achtergrond, want ouders geven hun kinderen door hun opvoeding een cultuur mee. De invloed van cultuur is groot en wanneer een kind tussen twee verschillende culturen leeft, krijgt hij of zij te maken met cultuurverschillen.

er

Allochtone kinderen schommelen vaak tussen twee culturen.

U

itg

ev

Cultuurverschillen en opvoeden

50

Overal waar mensen leven, worden kinderen geboren. Of dit nou in je eigen woonplaats is, in een stam in Ethiopië, in een sloppenwijk in Rio de Janeiro of in hartje New York. Al deze kinderen worden anders opgevoed. Dit komt onder andere voort uit cultuurverschillen.

Terwijl bijvoorbeeld in West-Europa onafhankelijkheid, zelfstandigheid en opkomen voor jezelf belangrijke onderdelen zijn van de opvoeding, staan in Ethiopië gehoorzaamheid, respect voor ouders en familietrouw heel hoog in het vaandel.

Opvoeden doen ouders met een doel. Dit doel wordt bepaald door de culturele waarden en normen. Vier belangrijke opvoedingsdoelen zijn: • autonomie: voor jezelf opkomen, zelfstandig zijn en verantwoordelijkheidsgevoel hebben • sociaal gevoel: goed met mensen kunnen omgaan, behulpzaam zijn • prestatie: een goede opleiding afronden en serieus aan de toekomst werken • conformiteit: respect voor ouders en ouderen, en gedrag afgestemd op hun verwachtingen.

Theoriebron Opvoeden en cultuur

Verschillende culturen, verschillende waarden

fb .v

.

Binnen de Nederlandse cultuur hechten mensen veel belang aan autonomie. Veel Marokkanen en Chinezen vinden autonomie minder belangrijk. Marokkanen en Turken hechten vaak meer waarde aan prestatie. Veel Marokkanen en Turken zijn naar Nederland gekomen om een betere positie te verwerven. Zij willen dat hun kinderen de opleidingskansen die ze hier krijgen met beide handen aangrijpen. Nederlandse ouders vinden presteren wel belangrijk, maar hechten in veel gevallen meer waarde aan zelfredzaamheid en jezelf kunnen zijn, dan aan uitmuntende schoolprestaties. Sociaal gevoel scoort lager bij Surinamers en Turken. Het is niet zo dat zij behulpzaamheid niet belangrijk vinden, maar ze richten zich meer op prestatie, autonomie en conformiteit. Conformiteit is ook voor Marokkanen belangrijk. Dit hebben zij meegenomen uit hun land van herkomst.

tie

Opvoedingsdoelen: Surinaams/creools

Turks

Marokkaans

Chinees

1

Autonomie

Autonomie

Prestatie

Prestatie

Conformiteit

2

Sociaal gevoel

Prestatie

Conformiteit

Conformiteit

Prestatie

3

Conformiteit

Conformiteit

Autonomie

Sociaal gevoel

Sociaal gevoel

4

Prestatie

Sociaal gevoel

Sociaal gevoel

Autonomie

Autonomie

u' Ac

Nederlands

Bron: Wittebrood (2000) Rapportage jeugd.

Ed

Collectivistische visie en individualistische visie

er

ij

Binnen de collectivistische visie worden kinderen opgevoed met weinig uitleg. Wanneer een ouder iets vindt, heeft het kind dit gewoon te accepteren. Kinderen worden hierdoor afhankelijk van een externe bron. Zij leren niet zelf wat goed of fout is, maar dit bepalen de ouders. Wanneer een kind ongewenst gedrag vertoont buiten zijn eigen familie, dan heeft het kind de familie tot schande gemaakt. Schaamte speelt dan ook een hele belangrijke rol binnen de collectivistische visie.

U

itg

ev

De individualistische visie bevat het woord â&#x20AC;&#x2DC;individuâ&#x20AC;&#x2122;. Bij deze visie is ruimte voor de inbreng van iedereen (elk individu). Er is niet alleen ruimte, maar er wordt ook verwacht dat iedereen (die daartoe in staat is) nadenkt over levenszaken. Deze visie zie je vaak bij een democratische opvoedingsstijl.

Tussen twee culturen Voor allochtone kinderen kan het lastig zijn om tussen twee culturen te schommelen. De cultuur thuis is bijvoorbeeld anders dan de cultuur op school. Ook de culturen op straat en bij vrienden of vriendinnen verschillen. Kinderen kunnen hierdoor verward raken: wat thuis wordt afgekeurd, wordt buitenshuis juist beloond. Hierdoor kan de kloof tussen ouder en kind worden vergroot. Zij begrijpen elkaar steeds minder en buitenshuis gedraagt het kind zich anders dan thuis. Door de cultuurverschillen kan het kind op school probleemgedrag vertonen, terwijl het thuis heel rustig is. Omdat ouders het probleemgedrag niet herkennen, wijzen zij vaak naar de school. De school zou bijvoorbeeld niet streng genoeg zijn. Het werkelijke probleem ligt echter vaak bij de cultuurverschillen.

51

tie

fb .v

.

Theoriebron Opvoeden en cultuur

u' Ac

Cultuurverschillen kunnen zorgen voor probleemgedrag dat ouders niet herkennen.

Mogelijke gevolgen van het opgroeien binnen twee culturen

er

ij

Ed

Kinderen die geconfronteerd worden met verschillende waarden en normen, kunnen zich nogal eens onzeker voelen. De verschillende verwachtingen van binnenshuis en buitenshuis werken verwarrend voor de kinderen. Zo hebben jongens binnen islamitische gezinnen vaak meer vrijheid dan meisjes. Dit is wel aan het veranderen: meisjes gaan naar school en ook een vervolgopleiding wordt inmiddels als belangrijk gezien. Tegenwoordig presteren Islamitische meisjes op school beter dan islamitische jongens. Er zijn wel beperkingen als het gaat om uitgaan, relaties en seksualiteit. Waar islamitische jongens vrij zijn om te gaan waar ze willen, worden islamitische meisjes hierin beperkt. Het gevolg hiervan is dat zoâ&#x20AC;&#x2122;n meisje zich verscheurd kan voelen.

Cultuurverschillen overbruggen

U

itg

ev

Omdat allochtone kinderen vaak moeite hebben met het overbruggen van de cultuurverschillen binnens- en buitenshuis, is het verstandig om professionele hulp in te schakelen, zodra dit gesignaleerd wordt. Een professional kan helpen om de cultuurverschillen te overbruggen. Allereerst kijkt zoâ&#x20AC;&#x2122;n professional wat de opvoedingsvisie van de ouders is, welk doel zij voor ogen hebben en wat zij belangrijk vinden. Wanneer ouders merken dat de professional een duidelijk beeld heeft van hun opvoedingsvisie en deze ook accepteert, staan ze vaak meer open voor hulp. Vervolgens kijkt de professional of de problemen tussen de ouder en het kind ontstaan zijn door culturele verschillen. Vaak snappen allochtone ouders de wereld waarin hun kind leeft niet. Toch zijn er naast de vele verschillen ook overeenkomsten. Het is belangrijk dat de professional op zoek gaat naar deze overeenkomsten. Vaak zijn ze te vinden in de waarden. Vanuit die waarden kunnen normen worden bepaald waar zowel ouder als kind mee kan leven.

52