9789037233452 huishoudelijke werkzaamheden

co

py r

ig h

tE

du

'A

fb

ct ie

Huishoudelijke werkzaamheden

.v .

Training

Colofon

.v .

Uitgeverij: Edu’Actief b.v.

0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl Auteurs: Lily Benjamin - Merens, Stijnie Bijlsma

fb

Inhoudelijke redactie: Agnes Schouten Titel: Huishoudelijke werkzaamheden

© Edu’Actief b.v.2016

ct ie

ISBN: 978 90 2723 345 2

'A

Behoudens de in of krachtens de Auteurswet gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

tE

du

Voor zover het maken van reprografische verveelvoudigingen uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16h Auteurswet dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (www.reprorecht.nl). Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in compilatiewerken op grond van artikel 16 Auteurswet kan men zich wenden tot de Stichting PRO (www.stichting-pro.nl).

De uitgever heeft ernaar gestreefd de auteursrechten te regelen volgens de wettelijke bepalingen. Degenen die desondanks menen zekere rechten te kunnen doen gelden, kunnen zich alsnog tot de uitgever wenden.

co

py r

ig h

Door het gebruik van deze uitgave verklaart u kennis te hebben genomen van en akkoord te gaan met de specifieke productvoorwaarden en algemene voorwaarden van Edu’Actief, te vinden op www.edu-actief.nl.

Inhoudsopgave Over deze training

9 11

Huishoudelijke werkzaamheden

fb

Schoonmaakproducten

14

Werkzaamheden rondom het huis

17

ct ie

Protocol

7

.v .

Oriëntatie

4

Cliënten ondersteunen en motiveren

19

Een veilige en stimulerende omgeving

Ergonomie

27

Reflecteren

29

25

30

du

Theoriebron Protocol

'A

Brandveiligheid

22

Theoriebron Schoonmaakproducten

33

tE

Theoriebron Huishoudelijke werkzaamheden Theoriebron Het doen van de was

36

39

ig h

Theoriebron Het verzorgen van kamerplanten en dieren Theoriebron Cliënten ondersteunen en motiveren Theoriebron Veilige en stimulerende omgeving

py r

Theoriebron Brandveiligheid

43 45

48

51

co

Theoriebron Ergonomie

41

3

Over deze training

Over deze training

.v .

Inleiding

du

'A

ct ie

fb

Als hulpverlener moet je soms huishoudelijke werkzaamheden uitvoeren. Dit gebeurt vaak samen met de cliënt. Sommige mensen vinden opruimen en schoonmaken leuk om te doen, anderen doen het alleen omdat het moet. Iedereen vindt geld het prettig als de leefruimte ‘op orde’ is. In de ene situatie vraagt dit meer van jou en de cliënt dan in de andere.

Huishoudelijk werk is een vast onderdeel van je In deze training leer je verschillende functie. manieren van schoonmaken. Ook leer je cliënten ondersteunen bij taken in en rond het huis. Je gaat er ook praktisch mee aan de slag. Daarnaast bekijken we wat protocollen zijn en hoe je hiermee te maken krijgt. Ook gaat het over ergonomisch werken. Je moet huishoudelijke taken op een manier uitvoeren die gezond is voor je lichaam. Tot slot besteden we aandacht aan de inrichting van de ruimte.

Hoe doe je dit op een manier die bijdraagt aan je dagelijks werk? En hoe zorg je ervoor dat het risico op vallen minimaal is?

Leerdoelen

ig h

tE

Je kunt: • een protocol lezen en toepassen • op een efficiënte manier werken met schoonmaakmiddelen • huishoudelijke werkzaamheden uitvoeren • werkzaamheden rondom het huis uitvoeren • cliënten ondersteunen en motiveren huishoudelijke werkzaamheden uit te voeren • een ruimte inrichten waarbij je rekening houdt met de eisen van de doelgroep • op een brandveilige manier werken • op een ergonomische manier werken.

py r

Beoordeling

co

Beoordelingsformulier <

4

Je wordt op verschillende punten beoordeeld. Deze punten kun je in het beoordelingsformulier terugvinden. De volgende punten zijn belangrijk bij de beoordeling: • Je doet actief mee aan de lessen.

• Je voldoet aan de voorwaarden bij de oefeningen en bij de demonstratie: correcte kleding, goede persoonlijke verzorging, geen sieraden.

• Je maakt de oefeningen.

• Je maakt de opdracht voor Demonstratie 1.

• Je maakt de opdracht voor Demonstratie 2.

Over deze training

Planning Aan het einde van de training moet je een demonstratie uitvoeren. Plan deze demonstratie op tijd in. Lees eerst de demonstratie goed door en vul daarna het planningsformulier in.

Neem ook de andere oefeningen van deze training op in je totale planning. Zo voorkom je dat je in tijdnood komt.

.v .

Planningsformulier <

fb

Demonstratie 1: Ruimte 2.0 Voor deze demonstratie kun je kiezen uit de volgende situaties:

ct ie

Nachtopvang dak- en thuislozen Maak met elkaar een plan voor het inrichten van een ruimte waar de cliënten van de nachtopvang ’s ochtends kunnen ontbijten. Bedenk welke doelen je nastreeft.

Daarnaast maak je een overzicht van de huishoudelijke werkzaamheden die hierbij komen kijken.

du

'A

Dagbesteding Ook binnen de dagbesteding is steeds meer aandacht voor alles wat groeit en bloeit.

Besloten is om komend jaar een moestuintje in te richten. De beroepskrachten maatschappelijke zorg kunnen hier samen met de cliënten met een psychiatrische stoornis werken. Maak met elkaar een plan voor de binnen-/buitenruimte die hiervoor nodig is.

(Denk aan: voorkweken zaden, verwerken groentes, telen in bakken, ruimte om te lunchen.)

Bedenk welke doelen je nastreeft.

Daarnaast maak je een overzicht van de huishoudelijke werkzaamheden die hierbij komen kijken.

ig h

tE

Kleinschalige woonvorm Jaarlijks houdt de kleinschalige woonvorm voor cliënten met een verstandelijke beperking een zomeractiviteitenweek, in de laatste week van de schoolvakantie. De cliënten en omwonenden kunnen hieraan deelnemen. Voor deze week kunnen jullie gebruikmaken van een kerkgebouw. Bedenk een thema voor deze week en hoe je de eetruimte van het kerkgebouw in gaat richten.

Daarnaast maak je een overzicht van de huishoudelijke werkzaamheden die komen kijken bij het schoonmaken van de eetzaal, nadat jullie deze gebruikt hebben.

co

py r

Voorbereiding • Maak een keuze uit de voorgaande situaties.

• Maak een planning.

Uitvoering • Bepaal eerst welke doelen jullie willen bereiken bij de inrichting van de ruimte.

• Hoe werken deze doelen door bij de inrichting?

• Welke sfeer wil je in de ruimte creëren?

• Maak een moodboard van jullie ideeën voor de ruimte.

• Maak daarna een schoonmaakplan: welke huishoudelijke taken horen bij de ruimte(s) die jullie inrichten?

• Zet de taken in een schoonmaakschema.

• Bepaal met elkaar bij welke taken de cliënten kunnen helpen.

5

Over deze training

Demonstratie 2: Poster veilig werken

fb

Casus

.v .

Reflectie • Wat heb je geleerd? Noem twee dingen.

• Heb je een goede planning gemaakt? Noem een voorbeeld.

• Waar wil je nog meer over weten?

ct ie

Je werkt als stagiaire in een kleinschalige woonvorm voor dementerende ouderen. Jullie praten regelmatig over veilig werken. Hierbij hebben medewerkers het over het voorkomen van het vallen van cliënten en ook over ergonomisch werken tijdens de uitvoering van huishoudelijke vaardigheden. Niemand weet goed wat hiervoor de richtlijnen zijn. Ze vragen jou om een handige poster met tips voor veilig werken.

'A

Voorbereiding • Bedenk waar je je op richt: valpreventie of ergonomisch werken tijdens de uitvoering van huishoudelijke werkzaamheden. Lees de informatie over dit onderwerp nog eens door.

• Maak een planning.

tE

du

Uitvoering • Bedenk vier tips voor veilig werken (valpreventie of ergonomisch werken) in de toekomstige werksituatie. Werk deze tips uit. Bedenk goede, leesbare teksten (een slogan) en/of goede beelden.

• Maak hiervan een poster.

• Presenteer de poster aan je docent en licht deze mondeling toe.

Reflectie • Wat heb je geleerd? Noem twee punten.

• Hoe vond je het om een poster te maken?

• Heb je een goede planning gemaakt? Noem een voorbeeld.

co

py r

ig h

Plan een datum waarop je de demonstratie gaat uitvoeren. Vul deze datum in op je planningsformulier.

6

Oriëntatie

Oriëntatie Oefening 1

Protocol

.v .

Organisaties en instellingen werken met protocollen. Denk aan het ziekteprotocol of het examenprotocol op school. Beantwoord voor jezelf de volgende vragen:

welke heb je weleens te maken (gehad)?

ct ie

b. Waarom werken organisaties met een protocol?

fb

a. Welke protocollen over het uitvoeren van huishoudelijk werkzaamheden ken je, of met

'A

c. Houd je je altijd aan de regels van een protocol? Waarom wel of niet?

du

Een protocol is de manier waarop we een taak uitvoeren. Deel de groep in groepjes in. Laat iedere groep een protocol (werkvolgorde) bedenken. Ieder groep kiest een onderwerp: • het schoonmaken van een koelkast • een maaltijd klaarmaken met een groepje deelnemers van de dagopvang voor dementerende ouderen • het schoonmaken van een badkamer.

Oefening 2

tE

Presenteer de protocollen aan elkaar. Bespreek verschillen.

Schoonmaken

ig h

De docent verzamelt verschillende schoonmaakmiddelen. De studenten kunnen de middelen bekijken. Samen geef je antwoord op de volgende vragen: a. Welk middel gebruik je voor welke schoonmaakklus?

co

py r

b. Weet je welke informatie er op een etiket van een schoonmaakmiddel staat?

c. Als je schoonmaakt, houd je je dan aan een vaste volgorde? Leg deze hier uit.

d. Welke schoonmaakklussen doe je weleens? (Bijvoorbeeld thuis.)

7

OriĂŤntatie

e. Welke schoonmaakklussen doe je nooit?

f. Welke schoonmaakklussen zijn nog handig om te leren/ te oefenen voor jouw toekomstige

Veilige inrichting

fb

Oefening 3

.v .

werk?

Beantwoord de volgende vragen:

ct ie

a. Weet jij hoe je op een gezonde manier kan werken? Denk aan het tillen van materiaal.

b. Neem in gedachten een groep waar je weleens mee werkt (of mee wilt gaan werken).

'A

Op welke manier kun je de ruimte zo inrichten dat je de ontwikkeling van de cliĂŤnten

du

stimuleert?

tE

c. Ken je maatregelen die je kunt nemen om brand te voorkomen? Noem er enkele.

co

py r

ig h

Weet je waar je aan moet denken bij de ontruiming van deze ruimte? Schrijf de punten op een flap of op het bord. Maak met elkaar een logische volgorde van deze punten.

8

Protocol

Protocol

.v .

Inleiding In het dagelijks werk heb je te maken met protocollen. Je gaat hier praktisch mee oefenen.

Hoe lees je een protocol? En hoe gebruik je het in de praktijk?

Theoriebron Protocol <

Protocol

Bestudeer Theoriebron Protocol en beantwoord de vragen.

a. Leg in je eigen woorden uit wat een protocol is. Lees de theoriebron nog eens door of

'A

Oefening 1

Je kent het begrip protocol.

Je kent het doel van protocollen.

Je weet waar de protocollen te vinden zijn bij een instelling.

Je kunt protocollen toepassen in een huishoudelijke werksituatie.

ct ie

• • • •

fb

Leerdoelen

du

gebruik het internet om het begrip op te zoeken.

b. Ken je uit je werk, BPV, opleiding of eigen omgeving voorbeelden van protocollen? Noem

tE

er enkele.

co

py r

ig h

c. In de lesgroep werken jullie samen. Je bent in een gebouw met veel andere studenten en docenten. Bedenk met elkaar voor welke onderwerpen er een protocol moet zijn in een school.

Oefening 2

Je eigen protocol Maak groepjes van vier en maak samen een protocol.

1. Je gaat boodschappen doen met drie bewoners van een kleinschalige woonvorm voor dementerenden om later samen de lunch klaar te maken. Bedenk in je groep een protocol voor het doen van de boodschappen. Schrijf alle stappen in een logische volgorde uit.

2. Gebruik een flap-over om jullie stappen aan de groep te presenteren.

3. Hang de protocollen op flap-overs op in de lesruimte. Bekijk elkaars protocollen.

4. Beantwoord met elkaar de volgende vragen: a. Wat is hetzelfde en wat verschilt?

9

Protocol

d. Waarom is het belangrijk om met een protocol te werken?

Protocollen opzoeken

fb

Oefening 3

.v .

b. Ben je in je eigen groep belangrijke stappen vergeten? Ja / Nee c. Wat gebeurt er als ieder op zijn eigen manier een taak uitvoert (stappen bedenkt)?

a. Waarvoor is het protocol bedoeld?

'A

b. Wie zijn erbij betrokken?

ct ie

Zoek op internet naar een protocol over de schoonmaak van de huiskamer in een verpleeghuis.

Kijk ook op de websites van verpleeghuizen, bijvoorbeeld van je stageplek.

Lees het protocol door en beantwoord de vragen:

du

c. Lees de praktische stappen door: wat moet je als hulpverlener volgens dit protocol doen?

Groepsdiscussie

ig h

Oefening 4

tE

d. Vind je het protocol logisch of zouden jullie het zelf anders doen?

In het werkveld van een hulpverlener zijn er voor veel situaties protocollen. Bijna alle handelingen zijn beschreven. Toch kan het voorkomen dat je in een werksituatie terechtkomt waarvoor geen protocol beschikbaar is. In deze oefenopdracht discussiĂŤren jullie met elkaar over de volgende stellingen, die gaan over het nut en de noodzaak van protocollen.

co

py r

Stelling 1: Er zijn te veel protocollen In het werkveld van een hulpverlener.

Stelling 2: Er doet zich een situatie voor waarvoor geen protocol is. Nu kan ik handelen zoals ik zelf denk dat het best is.

10

Schoonmaakproducten

Schoonmaakproducten

.v .

Inleiding

fb

Bij het schoonmaken gebruik je allerlei producten. In een instelling kunnen deze anders zijn dan thuis. Hoe gebruik je producten op de beste manier en hoe lees je de etiketten op een product? Hiermee ga je aan de slag in deze oefeningen.

Leerdoelen

'A

Bestudeer Theoriebron Schoonmaakproducten.

Welk middel gebruik je bij welke schoonmaakklus? Zet het juiste schoonmaakmiddel bij de juiste klus. Een schoonmaakmiddel kan voor meerdere klussen gebruikt worden. Er zijn dus meer antwoorden mogelijk. Kies uit de volgende klussen: 1. Beddengoed van de slaapruimte wassen 2. Een lastige vlek van een tafel verwijderen 3. De tafel schoonmaken na het brood eten 4. Een vloer dweilen 5. Afwassen 6. Spelmateriaal schoonmaken 7. Het aankleedkussen na het verschonen reinigen 8. De toiletpot schoonmaken.

tE

Theoriebron Schoonmaakproducten <

Het juiste middel

du

Oefening 1

Je kent de schoonmaakproducten.

Je weet de werking van schoonmaakproducten bij huishoudelijke werkzaamheden.

Je kent schoonmaakmaterialen voor droog en nat reinigen.

Je kent de betekenis van waarschuwingssymbolen op schoonmaakproducten.

Je kunt de waarschuwingssymbolen toepassen in de werksituatie.

ct ie

• • • • •

Klus nummer

ig h

Product

Allesreiniger

Vloeibaar schuurmiddel Groene zeep

co

py r

Afwasmiddel Wc-reiniger Waspoeder

Oefening 2

Schoonmaakmiddelen in huis 1.

2.

3.

4.

5.

Kijk thuis, op school of op je BPV-plaats welke schoonmaakmiddelen er worden gebruikt.

Maak hiervan een foto (of meer foto’s).

Bekijk bij ieder middel waarvoor het gebruikt wordt.

Maak een overzichtelijke collage of mindmap met de middelen die jullie gevonden hebben.

Presenteer deze aan de lesgroep.

11

Schoonmaakproducten

Oefening 3

Eens of oneens Lees de uitspraken. Ben je het eens of oneens met de uitspraak? Leg uit waarom.

ct ie

fb

b. Als hulpverlener moet je er ook op letten dat je zuinig werkt.

Eens | Oneens, omdat

.v .

a. Het maakt niet uit hoeveel schoonmaakmiddel je gebruikt, als het maar schoon wordt.

Eens | Oneens, omdat:

Oefening 4

'A

c. Werken met te veel schoonmaakmiddel kan gevaarlijke situaties opleveren.

Eens | Oneens, omdat

Lees het etiket

du

Kijk op de verpakking van enkele schoonmaakmiddelen. Beantwoord de volgende vragen: a. Voor welke schoonmaakklussen kun je dit middel gebruiken?

tE

b. Hoe moet je het gebruiken?

ig h

c. Staan er veiligheidsmaatregelen op het etiket? Welke?

Symbolen

py r

Oefening 5

co

Op etiketten van schoonmaakmiddelen staan symbolen. Zet onder elk symbool waarvoor het waarschuwt. Gebruik de symbolen in de leerstof.

12

Schoonmaakproducten

Oefening 6

De laatste jaren is er steeds meer aandacht voor het milieu en duurzaamheid. In deze opdracht zoeken jullie uit hoe je bij huishoudelijke werkzaamheden en schoonmaken ook rekening kunt houden met het milieu. Een organisatie die veel doet op dit gebied is Milieu Centraal.

Op hun website vind je veel tips voor milieuvriendelijker werken. Ook als je in Google â&#x20AC;&#x2DC;milieuvriendelijk schoonmakenâ&#x20AC;&#x2122; intypt kun je veel informatie vinden.

.v .

Website Milieucentraal.nl <

Groen schoonmaken

co

py r

ig h

tE

du

'A

ct ie

fb

Bedenk samen vier huishoudelijke taken waarmee je in jouw werk veel te maken krijgt.

Zoek bij iedere taak tips voor een milieuvriendelijke uitvoering.

Leg uit wat het verschil in werken is en waarom dit beter is.

Presenteer je punten aan de groep.

13

Huishoudelijke werkzaamheden

.v .

Huishoudelijke werkzaamheden Inleiding

fb

Goed schoonmaken leer je door het te doen. In deze oefeningenset ga je aan de gang met verschillende schoonmaaktaken. Eerst bestudeer je hoe je dit het beste doet, daarna ga je zelf aan de slag. Ook maak je een schoonmaakschema.

a. Omschrijf in je eigen woorden het nut en de noodzaak van huishoudelijke werkzaamheden. Geef drie redenen waarom ze belangrijk zijn.

tE

Theoriebron Huishoudelijke werkzaamheden <

Nut en noodzaak van huishoudelijke werkzaamheden

du

Oefening 1

Je kent het nut en de noodzaak van huishoudelijke werkzaamheden.

Je kunt de basale huishoudelijke werkzaamheden uitvoeren.

Je weet hoe je een schoonmaakschema kunt opstellen.

Je kunt werken volgens een werkvolgorde voor huishoudelijke werkzaamheden.

Je kunt zorgvuldig omgaan met materialen en middelen.

'A

• • • • •

ct ie

Leerdoelen

ig h

b. Vind je huishoudelijke werkzaamheden prettig om te doen? Waarom wel of niet?

Oefening 2

Nu is het tijd om praktisch aan de slag te gaan met de schoonmaak. Jullie werken in tweetallen of viertallen.

py r

Werkmodel Stofzuigen <

Schoonmaak in uitvoering

co

Werkmodel Toilet schoonmaken <

14

Volg deze stappen: a. Lees de werkmodellen voor de huishoudelijke werkzaamheden door en bekijk de filmpjes die hierbij horen. De filmpjes vind je in de bronnenbak op www.factor-e.nl/welzijn.

Heb je vragen over de werkmodellen? Noteer deze hier.

b. Voer de huishoudelijke werkzaamheden uit volgens het protocol. Dit doet ieder uit het groepje. De andere studenten uit het groepje kijken mee. Na afloop van de uitvoering van de taak geven de andere studenten feedback. Wat ging er goed? Wat kan er beter?

Is het protocol goed nagelopen?

Huishoudelijke werkzaamheden

c. Bepaal met de uitkomsten van vraag b. welke taken je nog een keer moet oefenen. Welke taken zijn dit?

fb

.v .

d. Heb je meer uitleg nodig bij de huishoudelijke werkzaamheden? Wie uit je groepje kan deze uitleg of instructie aan je geven? Wanneer ga je dit doen?

Oefening 3

Bedenk een schoonmaakschema voor een van de volgende ruimtes: 1. de slaapkamer van een cliënt in een woonvoorziening voor psychiatrische cliënten 2. de badkamer van een cliënt in een verpleeghuis 3. de woonkamer van een cliënt met een lichte verstandelijke beperking, die zelfstandig woont 4. het lokaal in een medisch kinderdagverblijf.

'A

Werkmodel Schoonmaakschema <

Schoonmaakschema

ct ie

e. Voer de huishoudelijke werkzaamheden nog een keer uit. Verliep nu alles volgens protocol? Ja / Nee

Oefening 4

tE

du

Maak hierbij gebruik van het Werkmodel Schoonmaakschema.

Bedenk samen welke vaste huishoudelijke werkzaamheden er zijn bij het schoonhouden van deze ruimte. Bepaal welke taken er dagelijks, wekelijks of periodiek gedaan moeten worden.

Maak een schema (papieren kalender of digitaal) voor de huishoudelijke werkzaamheden voor deze ruimte. Schrijf dit uit in een document met een tabel in Excel. Bespreek deze schoonmaakschema’s klassikaal.

Schoonmaakvolgorde

ig h

Bedenk een logische schoonmaakvolgorde voor de volgende situaties:

co

py r

A. Jullie hebben heerlijk met de peutergroep van een kinderdagverblijf, voor kinderen met een verstandelijke beperking, buiten gespeeld. Een groepje heeft in de zandbak gespeeld, een ander groepje met water. Ook staan er wagentjes, trekkertjes en andere spelmaterialen over het plein verdeeld. Het eind van de dag is in zicht. Tijd om naar binnen te gaan. De kinderen worden zo opgehaald door het taxibusje.

B. Met meerdere cliënten, die in een rolstoel zitten, hebben jullie een wandeling gemaakt.

Onderweg begon het te regenen. Cliënten zijn nat en schoenen en rolstoelbanden zijn modderig.

C. De koffieochtend in de recreatiezaal van het verpleeghuis is voorbij. Tijd om op te ruimen en de boel aan kant te maken.

15

Huishoudelijke werkzaamheden

a. Welke huishoudelijke taken zijn er in deze situaties?

A:

.v .

B:

fb

C:

b. Maak een logische werkvolgorde voor deze huishoudelijke taken.

ct ie

A:

co

py r

ig h

du

tE

C:

'A

B:

16

Werkzaamheden rondom het huis

.v .

Werkzaamheden rondom het huis Inleiding

Lees Theoriebron Het doen van de was. Geef bij de volgende wassymbolen op kleding aan wat dit wassymbool betekent:

ig h

tE

Theoriebron Het doen van de was <

Wassymbolen

du

Oefening 1

Je kunt de werkzaamheden verzorgen van de was, drogen en strijken uitvoeren.

Je kunt aangeven wat er komt kijken bij het doen van boodschappen.

Je kunt aangeven wat er komt kijken bij het verzorgen van kamerplanten en dieren.

Je kunt een voorraad beheren.

'A

• • • •

ct ie

Leerdoelen

fb

Naast huishoudelijke werkzaamheden zijn er nog andere werkzaamheden in en rondom het huis nodig. Denk aan het doen van de was en de strijk, het verzorgen van kamerplanten en dieren, het beheren van de voorraad en het doen van inkopen. In deze oefeningen ga je hiermee aan de slag.

Oefening 2

Was sorteren

py r

Lees Theoriebron Het doen van de was en bekijk de filmpjes Was voorbereiden en Was sorteren.

1. Bereid een stapel was voor om gewassen te worden.

2. Sorteer vervolgens de stapel was. Denk hierbij aan de verdeling in bonte was, licht bonte was en witte was. Denk verder aan temperatuur en materiaal.

co

Oefening 3

Werkmodel Strijken van een overhemd <

Strijken Bekijk het Werkmodel Strijken van een overhemd.

Maak groepjes van twee. Een student gaat een overhemd strijken volgens het stappenplan.

De andere student observeert deze student, zegt achteraf wat hij/zij goed heeft gedaan tijdens het strijken en geeft hem of haar een tip. Wissel van rol en herhaal de procedure.

17

Werkzaamheden rondom het huis

Oefening 5

Lees Theoriebron Het verzorgen van kamerplanten en dieren.

Tijdens de bewonersvergadering van een kleinschalige woonvorm zegt een cliënt dat hij het leuk zou vinden als er een poes komt. Deze cliënt heeft dit al eerder aangegeven. Tijdens de laatste teamvergadering met je collega’s hebben je dit besproken en het team ging hiermee akkoord. Jij leidt de bewonersbespreking.

Geef aan welke punten je met de cliënten bespreekt over de aanschaf van de poes.

.v .

Theoriebron Het verzorgen van kamerplanten en dieren <

Aanschaf van een dier

fb

Oefening 4

Verzorgen van kamerplanten

Oefening 6

tE

du

'A

ct ie

Lees Theoriebron Het verzorgen van kamerplanten en dieren.

Je begeleidt Rita, een vrouw met een lichte verstandelijke beperking, die sinds kort zelfstandig woont. Ze heeft van haar moeder twee bladplanten en een vetplant gekregen. Haar moeder heeft aan jou gevraagd of je Rita wilt ondersteunen bij de verzorging van de planten. Je stelt samen met Rita een stappenplan op.

Beschrijf hoe je dit aanpakt en uit welke punten het stappenplan bestaat.

Voorraadbeheer

py r

ig h

Maak groepjes van twee personen. Jullie zijn verantwoordelijk voor de voorraad van voedingswaren en schoonmaakmiddelen van een kleinschalige woonvorm voor dementerende ouderen. Er is een grote voorraadkast, waar deze producten staan.

Benoem waar jullie op letten bij het beheer van deze voorraadkast.

co

Oefening 7

18

Boodschappen doen Stel een boodschappenlijst op waarin je voor drie dagen boodschappen haalt voor zes personen. Het gaat hierbij om de warme maaltijd. Geef ook aan waar je de gehaalde boodschappen moet bewaren en wat de reden hiervan is.

Cliënten ondersteunen en motiveren

.v .

Cliënten ondersteunen en motiveren Inleiding

Leerdoelen

ct ie

fb

Afhankelijk van het niveau en de mogelijkheden van cliënten probeer je hen zo veel mogelijk bij huishoudelijke werkzaamheden en werkzaamheden bij het huis te betrekken. Hoe je hen het beste kunt betrekken en motiveren, hoe je de juiste voorwaardes creëert om hen te laten oefenen met nieuwe werkzaamheden en hoe je samen werkafspraken maakt voor de uitvoering van huishoudelijke werkzaamheden, leer je met de oefeningen. Ook ga je in op hulpmiddelen, die cliënten bij huishoudelijke werkzaamheden kunnen gebruiken om deze werkzaamheden zo veel mogelijk zelfstandig uit te voeren.

Bestudeer Theoriebron Cliënten ondersteunen en motiveren en lees de casus over Elly.

Elly is een vrouw met psychische problemen. Ze is korte tijd opgenomen geweest in de psychiatrie. Nu is Elly sinds een week weer thuis. Ze vindt dit fijn en het gaat redelijk goed met haar. Het huishouden ziet ze niet zitten. Ze weet niet waar ze moet beginnen. Ze vraagt haar thuisbegeleidster om hulp.

ig h

Theoriebron Cliënten ondersteunen en motiveren <

Motiveren

tE

Oefening 1

du

'A

• Je kunt cliënten betrekken bij de uitvoering van huishoudelijke werkzaamheden en hen motiveren.

• Je kunt voorzien in voorwaarden om cliënten te laten oefenen of experimenteren met ander gedrag, of nieuwe huishoudelijke werkzaamheden.

• Je kunt hulpmiddelen beschrijven om de zelfstandigheid van cliënten in het huishouden te vergroten.

• Je kunt samen met de cliënt een plan en werkafspraken maken over de uitvoering van huishoudelijke werkzaamheden.

co

py r

Speel met twee personen een rollenspel tussen Elly en de thuisbegeleidster.

Bespreek samen met Elly wat haar hulpvraag is. Wat ze nog zelf kan en waar ze ondersteuning bij nodig heeft.

Bekijk hoe je Elly kunt motiveren om wat ze nog zelf kan en aankan te doen.

Dit rollenspel wordt na afloop klassikaal besproken met de volgende vragen: 1. Hoe heeft de begeleider zijn/ haar rol ervaren?

2. Lukte het om gezamenlijk de hulpvraag van Elly duidelijk te krijgen?

3. Wat was deze hulpvraag?

4. Hoe heb je als begeleider Elly gemotiveerd om zelf te doen wat ze nog zelf kan en aankan?

5. Wat had dit voor resultaat?

19

Cliënten ondersteunen en motiveren

Bedenk in tweetallen een activiteit voor een cliënt met een meervoudige beperking, die in een rolstoel zit, een activiteit met materiaal dat je gebruikt bij het wassen van de ramen.

Samen schoonmaken

ct ie

Oefening 3

Lees de Theoriebron Cliënten ondersteunen en motiveren en bekijk de website over de methode Doedels.

.v .

Pagina Wat is doedels? op Methodedoedels. sheerenloo.nl <

Doedelactiviteit

fb

Oefening 2

Lees de volgende situaties en maak de bijbehorende opdrachten.

du

'A

Situaties: 1. Je hebt met kinderen en jongeren van het logeerhuis cupcakes of pizza’s gemaakt.

2. De kinderen van de dagopvang hebben aan hun presentatie gewerkt voor de open dag.

Hiervoor hebben ze de computers en boeken uit de activiteitenruimte gebruikt.

3. Het koffiedrinken van dementerende cliënten in de huiskamer is net klaar.

4. Je hebt het incontinentiemateriaal bij een cliënt met een ernstige verstandelijke beperking verwisseld.

5. Je ruimt met een cliënt de puzzel op die hij net heeft gemaakt.

tE

a. Omschrijf welke taken de kinderen of cliënten in deze situaties zelf kunnen doen.

ig h

b. Op welke taken moet je extra alert zijn als het gaat om veiligheid of hygiëne?

co

py r

c. Bedenk met elkaar hoe je een kind of cliënt de taken kunt aanleren die je bij a. hebt omschreven.

20

d. Op welke manier kun je andere doelen, zoals stimuleren van samenwerken of ontwikkelingsstimulering, verbinden aan deze huishoudelijke werkzaamheden? Bedenk er drie.

CliĂŤnten ondersteunen en motiveren

Oefening 4

Hulpmiddelen in de huishouding Lees onderstaande casus en maak de opdracht.

.v .

Mevrouw Lindeboom doet graag de dingen die zij nog kan zelf in het huishouden. Ze is afgelopen jaar 75 geworden en nog redelijk fit. Alleen haar armen en handen werken niet zo goed meer mee. Ze kan moeilijker dingen openkrijgen en uitwringen. Ook het hoog reiken en het bukken gaat niet meer zo soepel.

Oefening 5

fb

Zoek op internet naar drie plaatjes van hulpmiddelen, die ervoor kunnen zorgen dat mevrouw Lindeboom huishoudelijke vaardigheden nog zelfstandig kan doen.

Opstellen stappenplan

ct ie

Je bent thuisbegeleider van Pieter. Pieter is een jongeman met een lichte verstandelijke beperking en autisme. Pieter woont sinds kort in een tweekamerappartement. Je leert hem om zelf zijn woonkamer schoon te maken.

co

py r

ig h

tE

du

'A

Maak voor Pieter een stappenplan, zodat hij leert om zelf zijn slaapkamer schoon te maken.

Stel ook werkafspraken met hem op.

21

Een veilige en stimulerende omgeving

.v .

Een veilige en stimulerende omgeving Inleiding

ct ie

fb

Voor de inrichting van ruimtes is het belangrijk met meerdere punten rekening te houden.

In dit blok leer je wat deze punten zijn en hoe je deze toepast in een praktijksituatie. Ook leer je wat aandachtspunten voor een veilige omgeving zijn en hoe je zo veel mogelijk voorkomt dat een cliënt komt te vallen. Ten slotte leer je de relatie tussen beleidsregels en de inrichting van ruimtes aangeven.

Leerdoelen

Verschillende visies op inrichting

du

Oefening 1

'A

• Je kunt de aandachtspunten om menselijke en omgevingsfactoren te optimaliseren aangeven en toepassen in een werksituatie.

• Je kunt aandachtspunten voor een veilige omgeving en het belang van valpreventie benoemen en toepassen in een werksituatie.

• Je weet op welke wijze domotica ingezet wordt om vallen te voorkomen.

tE

Er zijn verschillende pedagogen en pedagogische benaderingen die zich bezig hebben gehouden met de inrichting van een ruimte voor kinderen.

Denk hierbij aan: • Maria Montessori • Reggio Emilia (genoemd naar een plaats in Italië) • Rudolph Steiner • Celestin Freinet.

ig h

Verdeel de pedagogische benaderingen over de lesgroep.

Ieder groepje studenten heeft een eigen pedagogische benadering.

1. Zoek op internet of in boeken informatie over de pedagoog of pedagogische benadering.

2. Beantwoord samen de volgende vragen:

py r

Wat zijn de uitgangspunten in de pedagogische visie van deze pedagoog? Zijn er verschillende uitgangspunten voor verschillende leeftijden van kinderen? Beschrijf deze.

co

Wat zijn de uitgangspunten van deze pedagoog voor de inrichting van een ruimte in een kinderdagcentrum voor kinderen met een verstandelijke beperking?

22

Zoek naar voorbeelden, afbeeldingen, illustraties. Maak een presentatie over jullie onderwerp die je aan je medestudenten kunt laten zien. Presenteer in de lesgroep de pedagogische visie en tips voor de inrichting van een ruimte in een kinderdagcentrum voor kinderen met een verstandelijke beperking.

Een veilige en stimulerende omgeving

Oefening 2

Moodboard Met een groep studenten maken jullie een moodboard voor de inrichting van een ruimte voor een doelgroep. Jullie presenteren dit moodboard aan je medestudenten.

Kies één van de volgende ruimtes:

.v .

1. de algemene ruimte van een afdeling voor depressieve cliënten binnen de ggz 2. de woonkamer van een logeerhuis voor jongeren van twaalf tot achttien jaar met een licht verstandelijke beperking 3. de woonkamer van een kleinschalige woonvorm voor dementerende cliënten.

fb

Voorbereiding Voor het maken van de moodboards gebruik je papier, plakband of plaksel, tijdschriften of wooncatalogi.

'A

ct ie

Uitvoering Geef met elkaar eerst antwoord op de volgende vragen: • Met welk doel wordt deze ruimte gebruikt?

• Wat is jullie visie op de omgang met de cliënten, die gebruikmaken van deze ruimte?

(Hebben de cliënten rust nodig of is bijvoorbeeld het prikkelen van de zintuigen belangrijk?)

• Welke (ontwikkelings)aspecten wil je stimuleren of onderhouden?

• Welke sfeer wil je uitstralen?

• Welke activiteiten vinden er plaats?

du

Maak nu het moodboard. Verzamel uit tijdschriften of eigen foto’s afbeeldingen die aansluiten bij jullie ideeën voor de ruimte. Leg de afbeeldingen op een groot vel. Bespreek samen wat wel en niet goed past. Bevestig daarna de afbeeldingen. Bereid je presentatie voor. Wat ga je vertellen aan je medestudenten? En hoe?

ig h

tE

Controle • Heb je een helder beeld van alle aspecten van de ruimte?

• Zijn er nog vragen waar je geen antwoord op hebt gegeven?

• Heb je afbeeldingen kunnen vinden bij jullie idee?

• Heb je het moodboard met elkaar samengesteld?

• Hebben je medestudenten een goed idee gekregen van de ruimte?

co

py r

Reflectie a. Hoe hebben jullie het aangepakt?

b. Heeft iedere student een bijdrage geleverd? Ja / Nee c. Wat ging je goed af om te doen?

d. Wat vond je lastiger?

23

Een veilige en stimulerende omgeving

Lees de theoriebron en beantwoord de volgende vragen: a. Wat zijn belangrijke persoonlijke factoren die een rol kunnen spelen bij valincidenten?

fb

Theoriebron Veilige en stimulerende omgeving <

Valincident

.v .

Oefening 3

Oefening 5

'A

Stoelalarm

Bekijk het filmpje ‘Dazar Opticare Optiseat Stoelarm’. In dit filmpje zie je gebruik van een stoelalarm om vallen bij ouderen zo veel mogelijk te voorkomen.

ig h

Filmpje Daza Opticare Optiseat Stoelalarm <

Bekijk in tweetallen de brochure ‘Zorg dat u thuis niet valt’.

Welke oplossingen zijn er om vallen in de badkamer te voorkomen?

du

Brochure Zorg dat u thuis niet valt van Veiligheid.nl <

Zorg dat u thuis niet valt!

tE

Oefening 4

Bespreek in tweetallen twee voordelen en een nadeel van het gebruik van dit stoelalarm.

py r

Voordelen:

co

Nadelen:

24

ct ie

b. Wat zijn belangrijke omgevingsfactoren, die een rol kunnen spelen bij valincidenten?

Brandveiligheid

Brandveiligheid

.v .

Inleiding

fb

Bij het letten op veiligheid is brandveilig werken belangrijk. Hoe kun je brand voorkomen?

Hoe kun je handelen als er toch een calamiteit is? Met deze oefeningen verdiep je je verder in dit onderwerp.

Leerdoelen

a. Leg uit wat brandveiligheid betekent volgens jou.

du

Theoriebron Brandveiligheid <

Begrippen

'A

Oefening 1

Je kent de begrippen brandveiligheid en brandpreventie.

Je kent aandachtspunten bij de preventie in verband met brandveiligheid.

Je kunt aandachtspunten voor preventie toepassen in een werksituatie.

Je kent principes van handelen bij brand en ontruiming.

Je kunt principes voor handelen bij brand en ontruiming toepassen in een werksituatie.

ct ie

• • • • •

tE

b. Leg uit wat brandpreventie betekent volgens jou.

ig h

c. Noem drie punten om te zorgen dat brand in een instelling voorkomen wordt.

Ontruimingsplan Werk in tweetallen.

Verzamel verschillende ontruimingsplannen. Denk aan het ontruimingsplan van de eigen school, maar ook van je werk, je BPV, de sportclub of andere organisaties.

py r

Oefening 2

co

Lees de ontruimingsplannen door. Heb je vragen over de ontruimingsplannen? Beschrijf deze en schrijf op wat je zou kunnen doen om het protocol duidelijker te maken.

25

Brandveiligheid

Oefening 3

Ontruimingsplan toepassen

Oefening 4

.v .

Je werkt in een kleinschalige woonvorm voor zes dementerende ouderen. Het is een vrijstaande woning in een rustige wijk. Tegenover de woonvorm staat een kerk met een grote parkeerplaats ervoor. Stel met je groepje een ontruimingsplan voor deze kleinschalige woonvorm op. Lever dit ontruimingsplan in bij je docent.

Workaid brandpreventie

fb

Brandpreventie doe je niet alleen. Het is belangrijk om het met bewoners, familie, bezoek en collega’s te hebben over veiligheid zonder hen onnodig bang te maken. Denk aan het meenemen van kerststukjes waarin een echte kaars zit. Ook het goed voorbereiden van cliënten op een ontruiming is van groot belang.

Bedrijfshulpverlening

du

Oefening 5

Bedenk vijf tips voor brandpreventie voor de doelgroep.

Bedenk enkele tips voor ontruiming voor deze doelgroep.

Maak een poster met woord en beeld van je tips.

'A

• • •

ct ie

In deze opdracht maken jullie een poster met brandpreventietips voor één van de volgende groepen: 1. een groep van 12-21 jarigen in een logeerhuis voor cliënten met autisme 2. volwassen cliënten met eetstoornisproblematiek in een behandelkliniek 3. familieleden van dementerende ouderen in een verpleeghuis.

Beantwoord de volgende vragen:

a. Noem vier taken van de bedrijfshulpverlening.

tE

1.

2.

3.

ig h

4.

py r

b. Heeft iedere organisatie bedrijfshulpverlening nodig?

co

c. Er is een calamiteit op je werk. Volg je de instructies op van je leidinggevende of van de bhv’er? Leg uit.

26

Ergonomie

Ergonomie

.v .

Inleiding

fb

Als hulpverlener moet je goed op je gezondheid letten. Lichamelijke klachten kun je beter voorkomen dan genezen. Met deze oefeningen leer je hoe je op een ergonomische manier kunt werken en lichamelijke klachten zo veel mogelijk kunt voorkomen.

Leerdoelen

a. Leg in je eigen woorden uit wat ergonomie en ergonomisch werken inhoudt.

du

Theoriebron Ergonomie <

Begrippen

'A

Oefening 1

ct ie

• Je kunt uitleggen wat het begrip ergonomie betekent.

• Je kunt het nut en de noodzaak van ergonomie aangeven.

• Je kent de belangrijkste aandachtspunten voor ergonomisch werken tijdens de uitvoering van huishoudelijke taken.

• Je kunt aandachtspunten bij ergonomie toepassen in een huishoudelijke werksituatie.

Oefening 2

tE

b. Leg in je eigen woorden uit wat arbo betekent.

Belang van ergonomisch werken

ig h

Leg uit waarom ergonomisch werken belangrijk is.

Ergonomie tijdens de uitvoering van huishoudelijke werkzaamheden

py r

Oefening 3

co

Pagina Schoonmaken op Arbocatalogusvvt.nl <

Bekijk de pagina ‘Schoonmaken’ op de website van de Arbocatalogus VVT over de juiste werkhouding tijdens de uitvoering van huishoudelijke taken.

Maak groepjes van vier studenten. Kies per groepje een huishoudelijke taak.

Maak een filmpje van maximaal tien minuten over de belangrijkste tips bij het uitvoeren van de huishoudelijke taken. Laat zien wat wel en niet de bedoeling is bij je werkhouding tijdens de uitvoering. Presenteer dit filmpje aan je groepsgenoten.

27

Ergonomie

Oefening 4

Bekijk de pagina ‘Schoonmaken’ op de website van de Arbocatalogus VVT over de juiste werkhouding tijdens de uitvoering van huishoudelijke taken.

Oefen de volgende huishoudelijke taken in tweetallen: • wringen • het wegbrengen van een zware vuilniszak.

.v .

Pagina Schoonmaken op Arbocatalogusvvt.nl <

Juiste werkhouding

Discussie

ct ie

Oefening 5

fb

Lees hierbij de arbotips op de website goed door en pas deze toe. Let bij de uitvoering op het gebruik van de juiste werktechniek en het werken in de juiste werkhouding. Oefen zo veel mogelijk met ´echt´ materiaal, zoals een gevulde emmer met water, een gevulde vuilniszak enzovoort. De ene student voert de huishoudelijke taak uit. De andere student let op of het goed gebeurt. Geef elkaar tips en benoem ook wat er goed gaat.

Discussieer met elkaar over de volgende situaties:

du

'A

Situatie 1 Er is veel ziekte. Iedereen moet alle zeilen bijzetten om het werk goed te kunnen doen.

Als je vandaag op het werk komt, vraagt je leidinggevende of je vandaag wat langer door wilt werken. De collega van de late dienst heeft zich net met griepklachten ziekgemeld.

Je hebt er niet zo veel zin in, je bent moe. Tegelijk denk je aan de contractverlenging die binnenkort besproken wordt en besluit je toch maar je beste beentje voor te zetten. Je zegt toe om de extra uren nog even te werken.

tE

Situatie 2 Je werkt in een woning voor cliënten met een ernstige verstandelijke beperking. De ouders van Joris willen graag dat zijn bed met de lange zijde tegen de muur staat, omdat Joris graag met zijn rug naar de muur ligt. Zo kan hij de ruimte goed overzien. Joris kan zijn bed niet zelf opmaken en verschonen. Dit doe jij voor hem. Je weet dat volgens de richtlijnen het bed alleen met het hoofdeinde tegen de muur mag staan. Dit om te voorkomen dat je in onprettige houdingen moet staan tijdens het verschonen van het beddengoed. Wat doe je?

co

py r

ig h

Situatie 3 Je werkt als thuisbegeleider bij Marco. Marco is een man met autisme. Je leert Marco zelf de ramen te wassen. Met een stappenplan kan hij al goed de onderste ramen van zijn appartement wassen. Omdat hij in het verleden zijn arm gebroken heeft en dit niet goed hersteld is, kan hij niet goed de bovenste raampjes wassen. Dit doe jij voor hem. Als je je armen goed strekt kun je de raampjes precies goed schoonmaken. Achteraf heb je wel last van je rug. Je vraagt de volgende keer aan Marco of hij een trap heeft. Deze heeft hij niet en hij heeft ook geen geld om een trap aan te schaffen. Wat doe je?

Situatie 4 Je begeleidt een stagiaire. Je ziet dat ze zich tijdens de uitvoering van huishoudelijke werkzaamheden niet aan de ergonomische voorschriften houdt. Wanneer je haar erop aanspreekt, zegt ze dat ze nergens last van heeft: ze is nog jong en kan dat wel aan. Wat doe je?

28

Reflecteren

Reflecteren Oefening 1

Reflectie op de lesstof

fb

.v .

a. Wat heb je allemaal geleerd? Noem drie dingen.

ct ie

b. Wat wist je al?

Kritisch en creatief denken

du

Oefening 2

'A

c. Wat ga je in de toekomst in jouw werk gebruiken?

tE

a. Kijk je naar verschillende mogelijkheden als dingen niet in één keer lukken? Noem één voorbeeld.

co

py r

ig h

b. Kom jij voor jouw mening uit als de situatie dat vraagt? Noem één voorbeeld.

Oefening 3

Zelfregulatie, zelfsturing en samenwerking a. Heb je een goede planning gemaakt? Geef hiervan één voorbeeld.

b. Hebben jullie als groep goede afspraken gemaakt? Geef één voorbeeld van een goede afspraak.

29

Theoriebron Protocol

Theoriebron Protocol

.v .

Inleiding

fb

Overal waar mensen samenwerken, werken ze met protocollen. Denk aan het ziekteverzuimprotocol op school of een protocol voor examens. In je werk als hulpverlener heb je te maken met veel protocollen en regels. Wat doe je bijvoorbeeld wanneer een cliënt gevallen is, of wanneer je opvallend gedrag signaleert bij een jongere? In deze theoriebron bespreken we wat een protocol is en waarom we dit gebruiken. Een protocol volgt meestal vanuit algemene beleidsregels of wetten.

ct ie

Protocol

ig h

tE

du

'A

Een protocol is een gedragsinstructie over hoe je je moet gedragen en wat je moet doen in een situatie. Stap voor stap staat dit in het protocol beschreven.

Het kan een eenvoudige checklist zijn, met de stappen die je na moet lopen. Soms staat de samenhang met algemene beleidsregels of wetgeving in het protocol. Ook kan er algemene informatie over het onderwerp in staan. Het kan bijvoorbeeld gaan over het reinigen van een koelkast of een badkamer, of over het zorgen voor een optimale brandveiligheid.

Woorden die vergelijkbaar zijn met het woord ‘protocol’ zijn: checklist, procedure en voorschrift. In deze theoriebron hebben we het steeds over een protocol.

py r

Een agressieprotocol.

co

Voorbeelden van protocollen Overal werken mensen met protocollen. Wat kun je lezen in een protocol? Hierna volgen voorbeelden.

Protocol handen wassen: Wat is het doel van het op de correcte manier reinigen van de handen?

Hoe voer je het handen wassen stap voor stap op de juiste wijze uit?

Wat zijn aandachtspunten bij het handen wassen?

Protocol koelkast poetsen: Wat zijn de benodigheden voor het poetsen van de koelkast?

In welke volgorde kun je de koelkast het beste poetsen?

Wat moet je doen om te zorgen voor een goede hygiëne van de koelkast?

30

Theoriebron Protocol

Waarom werken met protocollen?

fb

.v .

We werken met protocollen om dezelfde taken steeds op dezelfde manier uit te voeren.

Hierdoor werk je op een juiste en veilige manier, zorg je voor duidelijkheid en lever je steeds dezelfde kwaliteit.

Wanneer je met verschillende collega’s dezelfde taken uitvoert, volg je een protocol om het allemaal hetzelfde te doen. Met sommige protocollen werk je dagelijks, deze ken je snel uit je hoofd. Andere protocollen gebruik je misschien een paar keer per jaar, zoals een protocol voor uitstapjes buiten het gebouw of de woning. Dan is het handig dat alle stappen nog eens op een rijtje staan en je ze na kunt lezen. Werken volgens protocol is handig in noodsituaties. Doordat er veel tegelijk aan de hand is, bijvoorbeeld bij brand of een ongeval, kun je stappen vergeten. Het protocol geeft je houvast.

ct ie

Relatie protocol met beleidsplannen en wettelijke regels

'A

Een protocol ontstaat vaak uit een wet, een beleidsplan of regels. Hoe je bijvoorbeeld omgaat met medicatieverstrekking, staat voor iedere organisatie in een protocol. Ook werkt iedere organisatie met protocollen voor hygiëne.

du

Werken met protocollen in de instelling

ig h

tE

De protocollen van een organisatie zijn vastgelegd in een (digitaal) protocollenboek. Soms zit er een uitgeprinte versie van de protocollen in een map. Daarnaast zijn protocollen te vinden op de plaats waar je ze moet gebruiken. Bijvoorbeeld: het protocol voor het schoonmaken van de koelkast ligt bij de koelkast. Een protocol voor het opruimen van het spelmateriaal in de activiteitenruimte hangt vaak aan de binnenkant van de deur van een kast. Veel instellingen hebben (een deel van) de protocollen op de website van de organisatie staan. Op deze manier laten zij zien hoe ze werken. Daarnaast is het handig om protocollen thuis na te kunnen kijken.

Dagelijks werken met protocollen

co

py r

Dagelijks krijg je te maken met protocollen. Om hier goed mee om te gaan werk je op de volgende manier: • Lees protocollen waarmee je te maken krijgt rustig door. Stel vragen over stappen die je niet begrijpt, of die je onlogisch vindt.

• Houd protocollen bij de hand tijdens je werk, zodat je ze er nog even bij kunt pakken.

• Werkt een protocol volgens jou niet of zie je een verbeterpunt? Bespreek dit met je collega’s en daarna met je leidinggevende.

• Zorg dat je op de hoogte bent van de actuele informatie. Lees hiervoor steeds de updates van de protocollen. Deze worden via mail of intranet aangekondigd. Maak tijd om ze door te lezen. Zo werk je samen aan de kwaliteit van de instelling.

31

Theoriebron Protocol

Actueel houden van protocollen

Aanpassen van protocollen

fb

.v .

Het is belangrijk dat protocollen actueel blijven. Je moet controleren of een protocol nog wel werkt. Er kunnen verschillende redenen zijn om een protocol aan te passen. Bijvoorbeeld als een schoonmaakmiddel giftig blijkt te zijn, mag je het niet meer gebruiken. Dan komt er een aanpassing van de instructies.

Wanneer een protocol in de praktijk niet blijkt te werken, omdat medewerkers het niet goed (kunnen) uitvoeren, is het goed om naar aanpassingen te kijken. Je kunt dit aangeven bij je leidinggevende.

'A

ct ie

In de meeste instellingen is het actueel houden van protocollen een taak die centraal bij een functionaris ligt. Deze zorgt voor de aanpassing van protocollen, checkt of protocollen aansluiten bij het beleid en de wetten en communiceert veranderingen naar de medewerkers.

Als hulpverlener is het belangrijk om steeds te werken met de laatste versie van een protocol.

Werk je met uitgeprinte versies, dan moet je deze steeds checken met het centrale protocollenboek. In veel instellingen kun je protocollen alleen digitaal nakijken en mag je ze zelfs niet uitprinten.

du

Situaties buiten protocollen

tE

Veel situaties staan omschreven in protocollen. Toch kan niet alles beschreven en bedacht zijn. Er zullen in de praktijk van het dagelijks werk altijd situaties voorkomen waarvoor geen protocol is.

ig h

Denk aan: • verschillende calamiteiten tegelijk: door onweer is er brand ontstaan en is de stroom uitgevallen • een onbekende (nieuwe) ziekte die zich voordoet • niet te verklaren gedrag van de cliënten.

co

py r

Doet zich een onbekende situatie voor, waarin je niet weet hoe je moet handelen? Dan kun je altijd de volgende stappen ondernemen: • Observeer en signaleer: wat gebeurt er precies, welk gedrag zie je, wie zijn erbij betrokken?

• Informeer leidinggevende en collega’s.

• Bespreek samen hoe je moet handelen in deze situatie.

• Voer de stappen uit die jullie met elkaar hebben besproken.

• Stel op een later moment vast of er een protocol moet komen voor deze onbekende situatie.

32

Theoriebron Schoonmaakproducten

.v .

Theoriebron Schoonmaakproducten Inleiding

ct ie

fb

Voor het uitvoeren van huishoudelijke werkzaamheden gebruik je verschillende materialen en middelen. Je werkt hiermee efficiënt, zodat je geen middelen verspilt. Daarnaast is het erg belangrijk dat je veilig werkt. Schoonmaakmiddelen moet je buiten het bereik van cliënten opruimen. In deze theoriebron krijg je uitleg over deze onderwerpen.

Schoonmaakmaterialen

ig h

tE

du

'A

Schoonmaakmaterialen zijn de ‘gereedschappen’ waarmee je schoonmaakt. Wanneer je in een instelling werkt heb je te maken met de materialen die daar gebruikt worden. Denk aan een schrobmachine om de vloeren te doen. Als je bij een cliënt thuis werkt is dit anders.

Iedereen doet het huishouden op een andere manier en kiest voor andere producten. In de ene situatie zijn er minder producten beschikbaar dan in de andere. Vaak krijg je bij het schoonmaken te maken met: • emmer • stofdoek • huishoudtrap • dweil/mop • spons en zeem • raamtrekker • raamwisser • veger/wisser • stoffer en blik • microvezeldoek • stofzuiger en kruimeldief • werkdoekjes • bezems.

co

py r

Schoonmaakmiddelen Schoonmaakmiddelen zijn middelen die je gebruikt om vuil te verwijderen. Vaak maak je hierbij een sopje. Voorbeelden van schoonmaakmiddelen zijn: • allesreiniger, geschikt voor alle oppervlakken die nat gereinigd mogen worden (in plaats van allesreiniger kun je ook groene zeep gebruiken) • schuurmiddelen om hardnekkige vlekken en vetvlekken te verwijderen van krasvaste materialen • afwasmiddel voor de afwas en voor kleine sopjes • wasmiddel voor het reinigen van wasgoed in de wasmachine • soda • specifieke schoonmaakmiddelen die jouw instelling gebruikt • toilet- en sanitairreiniger.

33

Theoriebron Schoonmaakproducten

Als je in een instelling werkt, gebruik je de middelen van de instelling. Deze kunnen anders zijn dan de middelen voor een thuissituatie. Lees daarom altijd de etiketten en de gebruiksaanwijzing goed door voordat je begint.

.v .

Droog en nat reinigen

ct ie

fb

Wanneer je huishoudelijke werkzaamheden uitvoert, krijg je te maken met verschillende soorten vuil. Deze behandel je ook verschillend.

Droog vuil kun je vaak opruimen of wegvegen. Denk hierbij aan lege verpakkingen of zand op de vloer. Hiervoor gebruik je een veger of een stofzuiger. Los vuil kun je ook met je handen oppakken en weggooien. Doe wel handschoenen aan!

Voor het schoonmaken van vastzittend en klevend vuil heb je vaak een sopje nodig (of een microvezeldoek). Denk aan het verwijderen van vlekken na het eten of het schoonmaken van de koelkast. Dit vuil veeg je niet gemakkelijk weg.

Ook sanitair (toiletten, kranen en wasbakken) reinig je met een sopje. Vaak gebruik je hiervoor een speciaal schoonmaakmiddel.

'A

Etiketten op middelen

ig h

tE

du

Op de verpakking van ieder schoonmaakmiddel zit een etiket.

Hierop lees je informatie over het middel. Zo staat erop waarvoor je het middel kunt gebruiken (soorten vlekken, soorten materialen). Ook vind je op het etiket de informatie over de hoeveelheid van het middel die je moet gebruiken. Het etiket op schoonmaakmiddelen in Nederland moet altijd in het Nederlands zijn geschreven.

py r

Het is belangrijk om je te houden Lees altijd het etiket. aan de gebruiksaanwijzing. Gebruik je te weinig dan wordt de ondergrond niet schoon. Ook te veel gebruiken is niet goed. Denk aan een vloer die met te veel sop is gedweild. Deze is glad en kan daardoor gevaarlijke situaties veroorzaken. Als je de juiste verhouding gebruikt, verspil je geen geld en houd je zo veel mogelijk rekening met het milieu.

co

Gevaarsymbolen

34

Op ieder schoonmaakmiddel vind je gevaarsymbolen. Deze geven aan welke stoffen in het middel zitten. Wanneer er schadelijke stoffen in een schoonmaakmiddel zitten, dan is het verplicht om deze gevaarsymbolen op het middel te zetten. Hierbij staat ook wat precies het risico is.

fb

Veelgebruikte symbolen op schoonmaakmiddelen en hun betekenis.

.v .

Theoriebron Schoonmaakproducten

Schoonmaakmiddelen en veiligheid

tE

du

'A

ct ie

In schoonmaakmiddelen zitten schadelijke stoffen.

Cliënten, vooral kinderen of cliënten met een ernstige verstandelijke beperking, kunnen in een fles schoonmaakmiddel iets anders zien. Zij denken misschien dat het een fles limonade is en zetten de fles aan hun mond. Zorg ervoor dat ze niet bij de schoonmaakmiddelen kunnen.

Volg de tips: • Ruim schoonmaakmiddelen zo veel mogelijk achter slot en grendel op.

• Je kunt de schoonmaakmiddelen ook op een hoge plek neerzetten, als je zeker weet dat cliënten hier niet bij kunnen.

• Ruim schoonmaakmiddelen direct op. Laat de fles niet op het aanrecht staan wanneer je iets schoonmaakt.

ig h

Hoe goed je ook voorzorgen neemt, in de praktijk kan er toch een ongelukje gebeuren waardoor een cliënt schoonmaakmiddel binnenkrijgt. Hoe je dan moet handelen is afhankelijk van het middel. Soms is braken goed, soms juist niet.

Informatie hierover kun je vinden in de Gifwijzer.

co

py r

Opruimen na huishoudelijke werkzaamheden Als je klaar bent met een huishoudelijke klus is het belangrijk om alles goed op te ruimen.

Op deze manier zijn de schoonmaakmaterialen en -middelen weer klaar voor een volgend gebruik. Daarnaast staan ze op een veilige plek. Denk daarom aan de volgende punten: • Gooi afvaldoekjes en papieren zakdoekjes direct in de afvalbak.

• Spoel gebruikte doeken en dweilen uit en laat ze drogen door ze uit te hangen.

• Spoel emmers af en laat ze drogen.

• Ruim gebruikte middelen op achter slot en grendel of op een hoge plaats.

• Ruim apparaten op, controleer of het materiaal nog goed werkt en veilig te gebruiken is. Kijk ook of de stofzuigerzak vervangen moet worden.

• Leeg prullenbakken dagelijks en doe op tijd een nieuwe zak in de afvalemmer.

35

Theoriebron Huishoudelijke werkzaamheden

fb

Inleiding

.v .

Theoriebron Huishoudelijke werkzaamheden

ct ie

In welke ruimte wil jij het liefst zijn als je naar deze twee beelden kijkt? Veel mensen vinden opruimen en schoonmaken geen plezierige taken om te doen. Maar het resultaat is vaak wel prettig. In een schone en opgeruimde ruimte functioneert een mens meestal beter dan in een ruimte waarin het niet schoon en opgeruimd is.

Waarom schoonmaken?

tE

du

'A

Schoonmaken is nodig. Een ruimte die schoongemaakt en netjes is, is prettig om in te leven.

Er zijn nog andere redenen om schoon te maken.

Wanneer je met meerdere mensen bij elkaar leeft, moet je zorgen voor een goede hygiëne.

Bacteriën kunnen zich dan niet vermenigvuldigen en ziektes krijgen minder kans. Vooral als je werkt met kwetsbare cliënten die vatbaar zijn voor ziektes, is het belangrijk om hier rekening mee te houden.

Vuil trekt vuil aan. Denk aan een koffievlek op tafel. Als je deze niet opruimt, kan iemand dit in zijn/haar kleding krijgen. Er zijn onderzoeken waaruit blijkt dat mensen in een rommelige omgeving ook zelf rommeliger worden. Vuil zorgt ook voor slijtage. Veel zand op de vloer zorgt ervoor dat de vloer sneller lelijk wordt. Zand in een machine kan ervoor zorgen dat deze kapot gaat.

ig h

Huishoudelijke werkzaamheden Huishoudelijke werkzaamheden gaan over het schoonhouden van ruimtes in een woning of instelling. In een instelling is vaak een facilitaire dienst werkzaam of komt een schoonmaakbedrijf om schoonmaakwerkzaamheden uit te voeren. Toch krijg je als hulpverlener ook te maken met huishoudelijke werkzaamheden.

Denk aan: het opruimen van materialen (en schoonmaken ervan), het schoonmaken van Welke stappen komen kijken bij het stofzuigen? meubilair na eten en drinken, afruimen, afwassen en het wissen van de vloer. Ook kun je te maken krijgen met kleine ongelukjes, waardoor je op het moment zelf op moet ruimen. Een cliënt heeft bijvoorbeeld een beker omgegooid of heeft een ongelukje op het toilet. In dat geval kun je niet wachten totdat de vaste schoonmaker aan het eind van de dag komt.

py r

Werkmodel Stofzuigen <

co

Werkmodel Toilet schoonmaken <

36

Theoriebron Huishoudelijke werkzaamheden

Ook kan het zijn dat je in de thuissituatie cliënten ondersteunt bij de uitvoering van huishoudelijke werkzaamheden. Bijvoorbeeld bij het schoonhouden van ruimtes, meubels en materialen en het wassen van de ramen. Het is daarom belangrijk dat je weet hoe je deze taken uit moet voeren.

.v .

In de werkmodellen vind je de protocollen voor huishoudelijke werkzaamheden. Bij sommige werkmodellen vind je een verwijzing naar een filmpje in de bronnenbak. Neem de protocollen door en bekijk de filmpjes.

fb

Traditioneel schoonmaken en werken met microvezeldoek

ig h

tE

du

'A

ct ie

De manier van schoonmaken die we allemaal kennen, is het werken met een sopje en een doekje. Je maakt een emmer met sop klaar, doet het doekje erin en maakt hiermee een glad oppervlak, zoals een tafel of een deur, schoon.

Tegenwoordig is het mogelijk om te werken met microvezeldoeken.

Deze doeken maak je nat met een klein sopje of met een spuitfles met water. Daarna neem je het oppervlak af. De microvezeldoek werkt zodanig dat op deze manier het vuil meekomt in de doek. Gebruik in dit geval juist geen schoonmaakmiddel.

Werken met de microvezeldoek heeft voordelen: • Je hebt geen schoonmaakmiddel nodig en kunt dus goedkoper werken.

• Je hebt veel minder water nodig.

• Je hoeft minder te sjouwen met zware emmers. Dit is beter voor je lichaam.

Schoonmaakschema

Veel huishoudelijke werkzaamheden die je dagelijks. Andere komen wekelijks of maandelijks aan de beurt.

co

py r

Werkmodel Schoonmaakschema <

Dagelijks

toilet schoonmaken afwassen keuken opruimen afval weggooien vloeren reinigen

Wekelijks

koelkast schoonmaken en opruimen

Per drie maanden of (half)jaarlijks

gordijnen wassen kledingkasten opruimen ramen wassen

37

Theoriebron Huishoudelijke werkzaamheden

Als je in een instelling werkt zijn hier lijsten voor. In een schoonmaakschema lees je wat je iedere week moet doen, welke maandelijkse taken er zijn enzovoort. Met het schoonmaakschema bepaal je wat je op een dag moet doen aan huishoudelijke werkzaamheden. In het Werkmodel Schoonmaakschema zie je hier een uitwerking van.

.v .

Schoonmaakvolgorde

fb

Schoonmaken doe je in een vaste volgorde. Hierdoor werk je efficiĂŤnt en maak je niet weer vies wat je net hebt schoongemaakt.

co

py r

ig h

tE

du

'A

ct ie

Een goede schoonmaakvolgorde is: 1. van boven naar beneden Eerst op de kastjes en op de tafels schoonmaken en als laatste de vloer. Bij het schoonmaken van een tafel kan er altijd wat naar beneden vallen (kruimels), dat pak je altijd als laatste met de vloer mee.

2. van buiten naar binnen Maak eerst de buitenruimte schoon en als laatste de binnenruimte, werk naar de deur toe.

3. Van schoon naar vies Maak eerst de kraan in het toilet schoon. Daarna pas de wc-pot en de bril.

4. van droog naar nat Maak eerst droog schoon, dus stofzuigen, vegen en stof afnemen. Daarna maak je nat schoon.

38

Theoriebron Het doen van de was

.v .

Theoriebron Het doen van de was Inleiding

ct ie

fb

In een grotere instelling gaat de was vaak naar de wasserette. Soms is dit een wasserette binnen de organisatie. In kleinschaligere woonvormen of in de thuisbegeleiding van cliënten was je vaak zelf. De cliënten doen, met jouw ondersteuning, zo veel mogelijk dingen zelf.

Op welke plaats je als hulpverlener ook werkt, je zult altijd te maken krijgen met onderdelen van het doen van de was.

Onderdelen van het doen van de was

du

'A

Het doen van de was bestaat uit: 1. opslaan van de was 2. voorbereiden en sorteren van de was 3. handwas of machinewas 4. drogen van de was 5. vouwen en strijken.

Opslaan en voorbereiden van de was

ig h

•

Gebruik een wasmand of waszak voor het verzamelen van de was.

Zorg dat de was die je verzamelt droog is. Natte was kan gaan schimmelen. Hang natte was goed uit, voordat je deze in een wasmand of waszak doet.

Bewaar het wasgoed op een koele, droge plaats en sla je was niet langer dan een week op. Dit voorkomt dat het gaat stinken.

tE

• •

Voorbereiden en sorteren van de was

In de filmpjes ‘Was voorbereiden’ en ‘Was sorteren’ gaat het over aandachtspunten bij het voorbereiden en sorteren van de was. Bekijk deze filmpjes.

py r

Filmpje Was voorbereiden <

co

Filmpje Was sorteren <

In het filmpje ‘Was sorteren’ gaat het over de etiketten van de kleding. Op de etiketten staan verschillende wassymbolen. Deze wassymbolen vertellen hoe je de kleding mag wassen.

Aangegeven staat op welke temperatuur je de kleding mag wassen, voor welke wasprogramma je het beste kunt kiezen, of je het mag bleken en of je het chemisch mag reinigen.

Aandachtspunten bij het behandelen van vlekken zijn: • Behandel een vlek zo snel mogelijk. Wacht je te lang, dan kan een vlek moeilijk verwijderd worden.

• Wrijf niet te hard over een vlek. Zo voorkom je dat een vlek dieper in de kleding trekt en moeilijker te verwijderen is.

• Doe vlekkenmiddel op de vlek voordat je het in de wasmachine stopt. Lees op het etiket van het vlekkenmiddel hoe dit te gebruiken. Elke vlek heeft een eigen behandeling nodig, afhankelijk van waar de vlek uit bestaat.

39

Wassymbolen en hun betekenis.

Handwas of machinewas

'A

Met de etiketten bepaal je of je voor handwas of machinewas kiest. Als je alles goed gesorteerd hebt kun je gaan wassen. Zorg dat je goed weet hoe de wasmachine werkt. Bekijk de handleiding bij onduidelijkheden.

Spaar de was op totdat je een volle trommel hebt. Hierdoor hoef je minder vaak te wassen.

Dit is minder belastend voor het milieu en is financieel voordeliger.

Kies zo veel mogelijk voor een afbreekbaar (ecologisch) wasmiddel, een wasmiddel zonder bleekmiddel of een wasmiddel in een verpakking die goed te recyclen is. Dit scheelt voor het milieu. Bekijk Stappenplan De was doen voor een stapsgewijze beschrijving van het doen van de was.

tE

du

Stappenplan De was doen <

ct ie

fb

.v .

Theoriebron Het doen van de was

Drogen van de was

De goedkoopste manier om was te drogen is het op een waslijn of wasrekje te hangen. In het Werkmodel Wasgoed drogen aan de waslijn staat welke stappen je het beste kunt volgen.

Bekijk voor de juiste wijze van drogen de etiketten van de kleding.

Er zijn twee soorten drogers: een afvoerdroger en een condensdroger. Bij een afvoerdroger is er een slang naar buiten om de waterdamp die uit het wasgoed komt af te voeren. Een condensdroger vangt de waterdamp op in een bak. Bekijk voor de juiste manier van het gebruik van de wasdroger het Werkmodel Wasgoed drogen in de droogtrommel.

ig h

Werkmodel Wasgoed drogen aan de waslijn <

py r

Werkmodel Wasgoed drogen in de droogtrommel <

co

Werkmodel Strijken van een overhemd <

40

Vouwen en strijken

Als de was droog is kun je het gaan strijken en/of vouwen. Het voordeel van strijken is dat je bacteriĂŤn doodt die nog in het wasgoed zitten.

De temperatuur van het strijken is afhankelijk van het materiaal waarvan de kleding gemaakt is. Kijk voor de temperatuur van het strijken op de etiketten van de kleding. De stippen komen overeen met de standen op het strijkijzer.

Start met het strijken van de kleding die je op de laagste stand moet strijken en eindig met de kleding die je op de hoogste temperatuur moet strijken. Bekijk het Werkmodel Strijken van een overhemd hoe je dit in stapjes kunt uitvoeren.

Theoriebron Het verzorgen van kamerplanten en dieren

.v .

Theoriebron Het verzorgen van kamerplanten en dieren

fb

Inleiding

ct ie

Vaak staan er in een woning of dagactiviteitencentrum planten om te zorgen voor huiselijkheid en sfeer. Ook kom je in instellingen en bij de ondersteuning in de thuissituatie van cliënten steeds vaker huisdieren tegen. Het is belangrijk om te weten hoe je deze optimaal kunt (helpen) verzorgen.

Verzorgen van kamerplanten

ig h

tE

du

'A

Planten hebben voldoende water, voedsel en licht nodig. Verder is de temperatuur in de ruimte van invloed op een plant. Veel planten vinden het niet prettig om in direct zonlicht of dicht bij een verwarming te staan. Vaak krijg je een kaartje bij de aankoop van planten, waarop de ideale standplaats en de ideale hoeveelheid water voor een plant staat. De meeste planten moeten één tot twee keer per week water Geef planten voldoende water en plantenvoeding. hebben. Vetplanten (cactussen) hebben minder water nodig dan bladplanten. Ook is het belangrijk dat je de planten voldoende plantenvoeding geeft om ze optimaal te laten groeien en bloeien. Om te zorgen dat de planten voldoende water krijgen, spreek je af wie wanneer de planten water geeft.

co

py r

Verzorgen van dieren Net als planten brengen dieren leven en gezelligheid in huis. In steeds meer instellingen hebben cliënten huisdieren. Dit kan verschillende redenen hebben. Het verzorgen van dieren kan het verantwoordelijkheidsgevoel van cliënten vergroten. Ook kan het een positief effect hebben op het inlevingsvermogen: cliënten leren dat andere levende wezens ook aandacht nodig hebben. Verder hebben dieren niet alleen aandacht nodig, maar krijgt een cliënt ook aandacht van een dier. Ten slotte kan een dier het gevoel van eenzaamheid verminderen en bevorderen dat een cliënt vaker naar buiten gaat.

41

Theoriebron Het verzorgen van kamerplanten en dieren

Aandachtspunten bij de aanschaf van een dier Bij de aanschaf van een dier moet je met verschillende punten rekening houden:

ct ie

fb

.v .

1. financiën Is er voldoende geld voor de aanschaf van het dier, een kooi of een mand, de aanschaf van voeding, bijvoorbeeld stro en de onkosten van de dierenarts?

2. akkoord Als er meerdere cliënten samen leven, gaat dan iedereen akkoord met de aanschaf van het dier? Is iedereen het erover eens wie het dier verzorgt?

3. ruimte Is er voldoende ruimte in het gebouw of de tuin aanwezig voor het dier?

4. aandacht en tijd Is er voldoende tijd om het dier de aandacht te geven die het nodig heeft?

5. allergie Is er een cliënt die allergisch voor het dier is?

Aandachtspunten bij de verzorging van een dier

co

py r

ig h

tE

du

'A

Bijna ieder dier heeft dagelijks meerdere keren per dag eten nodig. Om te zorgen dat het dier voldoende eten krijgt is het belangrijk om goed af te spreken wie het dier wanneer eten geeft. Ook moet je afspreken wie het hok wanneer verschoont of het dier uitlaat. Verder moet je voorkomen dat het dier last krijgt van parasieten (teken, vlooien) en de juiste maatregelen nemen als het dier hier toch last van krijgt, of ziek wordt.

42

Theoriebron Cliënten ondersteunen en motiveren

fb

Inleiding

.v .

Theoriebron Cliënten ondersteunen en motiveren

ct ie

Welke ondersteuning heeft een cliënt nodig bij het uitvoeren van huishoudelijke vaardigheden of werkzaamheden rondom het huis? Hoe kun je ervoor zorgen dat een cliënt zo zelfstandig mogelijk huishoudelijke taken uit kan voeren? Hoe betrek je een cliënt bij huishoudelijke vaardigheden en waar let je op bij het motiveren van een cliënt? Deze vragen worden beantwoord in deze theoriebron.

'A

Zelfstandig wonen en huishoudelijke vaardigheden

ig h

tE

du

Ouder wordende cliënten en cliënten met een lichte verstandelijke beperking of psychische problemen, willen vaak graag zelfstandig gaan of blijven wonen.

Meestal hebben zij ondersteuning nodig bij huishoudelijke werkzaamheden.

Hierbij is het belangrijk dat je eerst de hulpvraag van de cliënt achterhaalt. In gesprek met de cliënt en andere betrokkenen ga je na wat een cliënt nodig heeft om huishoudelijke vaardigheden uit te (blijven) voeren. Wat zij zelf nog kunnen doen en waar zij ondersteuning van anderen bij nodig hebben.

Ga altijd eerst in gesprek met de cliënt om de hulpvraag te bepalen.

co

py r

Cliënten kunnen hulp en ondersteuning nodig hebben, denk aan: • ondersteuning bij het plannen en organiseren van de werkzaamheden Bij cliënten die niet goed weten waar ze moeten beginnen of hoe ze iets aan moeten pakken. Het helpt als je een werkplanning en werkafspraken met hen maakt.

• ondersteuning bij de uitvoering van huishoudelijke vaardigheden, bijvoorbeeld door hun lichamelijke of verstandelijke beperking Als het probleem duidelijk is, kun je samen naar een passend hulpmiddel zoeken om de huishoudelijke taak toch uit te voeren. Is een hulpmiddel niet voldoende, dan bekijk je samen met de cliënt waar hij ondersteuning bij nodig heeft.

• ondersteuning bij gebrek aan energie Als een cliënt door ziekte of psychische problemen te weinig energie heeft om huishoudelijke vaardigheden uit te voeren, kun je advies geven om huishoudelijke werkzaamheden op te delen. Zo kun je bijvoorbeeld adviseren om een ruimte in gedeeltes schoon te maken. Je maakt dan samen met de cliënt een verdeling wanneer de cliënt wat doet.

43

Theoriebron Cliënten ondersteunen en motiveren

Motiveren

fb

.v .

Er zijn meerdere manieren om een cliënt te motiveren bij de uitvoering van huishoudelijke werkzaamheden. Houdt rekening met de volgende punten: • Leef je in en sluit aan bij het niveau en de behoefte van de cliënt.

• Kijk samen met de cliënt en betrokkenen wat realistische doelen zijn. Zo wordt de kans groter dat de doelen bereikt worden.

• Laat de cliënt in zijn waarde en laat hem blijken dat je vertrouwen in zijn kunnen hebt.

Richt je vooral op positieve punten. Hierdoor groeit het zelfvertrouwen van de cliënt.

• Houd de verbetering in de gaten en geef de cliënt complimenten. Bijvoorbeeld: Er ligt geen stof meer op de kast. Dat heb jij goed schoon gemaakt!

• Evalueer tussentijds zo veel mogelijk de doelen, zodat je bij kunt sturen.

'A

Niet alleen cliënten met veel mogelijkheden en vaardigheden kun je betrekken bij het huishouden. Ook cliënten met weinig mogelijkheden, bijvoorbeeld cliënten met een meervoudige beperking, kun je op hun niveau betrekken bij huishoudelijke taken of werkzaamheden rondom het huis. Dit kun je doen door hen (nieuwe) ervaringen met hun zintuigen op te laten doen. Bijvoorbeeld door tijdens het vouwen van de was hen aan het wasgoed te laten ruiken, of hen de wind te laten voelen als je met een handdoek heen en weer gaat. Het is belangrijk hier de tijd voor te nemen. Doedels is een methode die mensen met een ernstige meervoudige beperking helpt het leven actiever te beleven. Op de website Methodedoedels.sheerenloo.nl kun je hier meer informatie over vinden.

co

py r

ig h

tE

du

Pagina Wat is doedels? op Methodedoedels.sheerenloo.nl <

ct ie

Betrekken van cliënten met een laag ontwikkelingsniveau bij het huishouden

44

Theoriebron Veilige en stimulerende omgeving

.v .

Theoriebron Veilige en stimulerende omgeving Inleiding

du

'A

ct ie

fb

De inrichting van een ruimte heeft invloed op hoe cliënten zich voelen en gedragen. Denk aan het gebruik van kleuren: bij welke kleur voel je jezelf prettig en bij welke kleur loop je het liefst zo snel mogelijk weg? Kijk ook naar de inrichting van de ruimte: Wat nodigt uit tot actie of juist tot rust? Welke veiligheidseisen stel je aan de ruimte en hoe voorkom je valgevaar bij cliënten? In deze theoriebron leer je over deze onderwerpen.

tE

Een sfeervolle ruimte geeft rust.

Doelgroep bepaalt de inrichting

co

py r

ig h

Bij het inrichten van een ruimte is het belangrijk om rekening te houden met de doelgroep die gebruik gaat maken van de ruimte. Een activiteitenruimte voor oudere cliënten zul je anders inrichten dan een activiteitenruimte voor jonge kinderen. Zo zul je bij jonge kinderen eerder kiezen voor een moderne inrichting dan bij ouderen. Cliënten moeten zich zo veel mogelijk thuis te voelen in een ruimte. Voor buitenlandse mensen kun je bijvoorbeeld voorwerpen van hun land in de ruimte zetten.

Visie bepaalt de inrichting Ook de manier waarop je naar cliënten kijkt bepaalt hoe je de ruimte voor hen inricht.

Vind je dat zintuigen geprikkeld moeten worden of eerder dat cliënten rust nodig hebben?

Afhankelijk hiervan zul je de ruimte ook anders inrichten en aankleden.

45

Theoriebron Veilige en stimulerende omgeving

Inrichting brengt sfeer

ct ie

Inrichting in de praktijk

fb

.v .

De inrichting van de ruimte moet het doel van de ruimte ondersteunen. Allerlei zaken zijn hierbij van belang: het gebruik van kleuren, de lichtinval, maar ook de grootte en de inrichting geven sfeer aan de ruimte. Dit heeft invloed op de stemming en het gedrag van cliënten.

Stel jezelf eens voor bij een romantisch uitje: doe je dit liever in een kale ruimte met industrieel licht? Of in een knusse ruimte met gedimd licht of een kaars?

Felle en heldere kleuren zorgen dat je actief bent of wordt. Deze gebruik je eerder in een activiteitenruimte dan in de slaapkamer. Pastelkleuren werken kalmerend. Van tinten roze en oranje is bekend dat zij juist een gevoel van comfort en liefde stimuleren.

Meestal ga je aan het werk in een organisatie die al is ingericht. In de praktijk kan het ook voorkomen dat je betrokken bent bij de (her)inrichting van een ruimte, bijvoorbeeld bij een nieuw centrum of na een verhuizing of verbouwing. Mogelijk word je gevraagd om mee te denken bij de inrichting van een deel van jullie centrum, bijvoorbeeld de huiskamer of de nieuwe keuken. Hoe pak je dit aan?

ig h

tE

du

'A

Een manier om dit te doen: Je start met het verzamelen van ideeën voor de ruimte. Waarvoor is de ruimte bedoeld? Wie maken er gebruik van de ruimte? Wat is de visie van de organisatie of de specifieke locatie op de omgang met cliënten? Wat wil je bereiken met de ruimte? Welke sfeer wil je in de ruimte hebben?

Deze ideeën kun je in een brainstorm verzamelen. Betrek de cliënten, als het kan, zo veel mogelijk bij het inrichten van de ruimte. Je kunt hierbij werken met een moodboard. De vertaling van moodboard is letterlijk: sfeerbord.

Hiermee kun je een idee geven van de ruimte die je anders in wil richten.

Met een moodboard kun je de sfeer bepalen van de inrichting van een ruimte.

co

py r

Een moodboard maken

46

Een moodboard maak je op de volgende manier: Verzamel uit tijdschriften of eigen foto’s afbeeldingen die passen bij de ideeën die je hebt.

Deze plak je op een groot vel of prikbord. Er zijn ook mogelijkheden om dit online te doen.

Met het moodboard kun je je ideeën presenteren en verder bepalen wat je wilt met een ruimte.

Wanneer de eerste, creatieve ideeën er zijn, kunnen de plannen verder uitgewerkt worden.

Daarbij kijk je naar: • beschikbaar budget • veiligheidseisen • wettelijke eisen • arbo-eisen.

Theoriebron Veilige en stimulerende omgeving

Oorzaak en gevolgen van vallen Een veilige omgeving voor cliënten kan helpen voorkomen dat cliënten vallen. Vallen komt veel voor bij ouderen en cliënten met een beperking.

.v .

De lichamelijke en sociale gevolgen van een val zijn vaak groot. Zo heeft ruim de helft van de ouderen die vallen een botbreuk, met name de heup of de pols. Veel ouderen zijn na een val vaak angstig om opnieuw te vallen. Dit kan invloed hebben op de kwaliteit van leven van deze cliënten.

ct ie

fb

Er is vaak niet één oorzaak aan te wijzen, maar leidt een combinatie van oorzaken tot een valincident. Hierbij spelen zowel persoonlijke als omgevingsfactoren een rol. Voorbeelden van persoonlijke factoren zijn: • verminderd zicht en/ of gehoor • verminderd reactievermogen • verminderd evenwicht • geneesmiddelengebruik (met name slaap- en kalmeringsmiddelen).

du

'A

Omgevingsfactoren gaan over de inrichting van de ruimte, de openbare ruimte en de (hulp)middelen die gebruikt worden. Voorbeelden van omgevingsfactoren zijn: • te weinig verlichting • losse voorwerpen of snoeren op de vloer • meubilair dat niet goed bij de cliënt past • ongelijke bestrating buiten • schoenen met gladde zolen • gebreken aan hulpmiddelen, zoals kapotte wieltjes van een rollator.

tE

Struikelen is de grootste oorzaak van een val bij ouderen en de meeste valincidenten vinden in of om het huis plaats. Risicovolle plekken in een woning om te vallen zijn onder andere de vaste trap, de badkamer en het toilet.

ig h

Valpreventie

co

py r

Binnen organisaties kunnen meerdere acties ondernomen worden om vallen te voorkomen.

De belangrijkste acties zijn: 1. de risicofactoren voor vallen kennen Dit leren medewerkers in klinische lessen of informatiemateriaal.

2. regelmatig de risico’s voor vallen bij de cliënt en de omgeving inventariseren Er bestaan meerdere checklists om de risico’s van vallen in kaart te brengen.

3. de cliënt en familie goede voorlichting geven over het risico op vallen en hoe dit zo veel mogelijk te voorkomen 4. valincidenten bijhouden en verbeteracties opstarten na een valincident 5. preventieve maatregelen nemen om vallen te voorkomen Als de risico’s duidelijk zijn kunnen maatregelen genomen worden om vallen zo veel mogelijk te voorkomen. Hierbij kan gedacht worden aan het aanpassen van de woning, het vervangen van de schoenen, brilgebruik overwegen, loophulpmiddelen goed onderhouden en/ of een bedalarm of een stoelalarm overwegen.

6. het verbeteren van de multidisciplinaire samenwerking Het is belangrijk dat je binnen je team goed blijft overleggen over valrisico´s en hoe vallen zo veel mogelijk te voorkomen. Zorg ook voor een goede afstemming met andere hulpverleners en artsen.

47

Theoriebron Brandveiligheid

.v .

Theoriebron Brandveiligheid Inleiding

Vuur hebben we nodig om onszelf te verwarmen en om eten te koken. Daarnaast kan vuur in de vorm van kaarsen en vuurwerk sfeer geven. Vuur heeft ook een andere kant: het kan gevaarlijk zijn en brand veroorzaken. Omdat er in elk huis wel bronnen van vuur zijn, zijn we alert op brandgevaar.

Brand is enorm verwoestend. Binnen een hele korte tijd kan een brand om zich heen slaan.

Een bankstel dat vlam vat staat binnen een paar minuten volledig in brand. Een ruimte kan zich hierdoor snel vullen met rook en giftige dampen. Wanneer je je dit realiseert, dan weet je hoe belangrijk het is om brand te voorkomen en om goed te weten wat je moet doen bij brand. Werk je met groepen kinderen, dementerende cliënten, cliënten met psychiatrische problemen of cliënten met een verstandelijke beperking, dan is het belangrijk dat je weet hoe je met de cliënten zo snel mogelijk op een veilige plek komt.

Bekijk het filmpje ‘Kerstboombrand in woonkamer’. Kijk op de timer mee hoe snel de brand zich ontwikkelt.

tE

du

'A

Filmpje Kerstboombrand in woonkamer <

ct ie

Brand is verwoestend

fb

Eisen voor ruimtes zijn bijvoorbeeld de brandveiligheidseisen. In deze theoriebron leer je wat je kunt doen om brand te voorkomen en wat je moet doen als er brand is. Hoe ga je handelen? En hoe garandeer je de veiligheid van de cliënten?

ig h

Brandpreventie

co

py r

Brandpreventie betekent: het voorkomen van brand door het nemen van maatregelen.

Gemeentelijke regels en wetten bepalen wat er precies op jouw werkplek van belang is voor brandpreventie.

Jaarlijks krijgt iedere instellingen controle hiervoor.

Hieronder worden enkele algemene regels en tips benoemd om brand te voorkomen binnen een instelling:.

• Denk bij de inrichting na over vluchtroutes bij calamiteiten.

• Houd jaarlijks een oefening.

• Er is brandblusapparatuur, die jaarlijks gecontroleerd wordt.

• Er zijn rookmelders.

Het is belangrijk om te weten • Zorg ervoor dat medewerkers met de waar de brandblusser hangt. brandblusapparatuur kunnen werken (regelmatig oefenen).

• Check rookmelders regelmatig.

• Let op bij decoraties, zoals kerstversiering.

• Gebruik geen open vuur, zoals kaarsen en barbecues.

• Houd vluchtroutes open.

48

Theoriebron Brandveiligheid

Protocollen brand en ontruiming

Handelen bij brand

ct ie

Mocht er toch brand ontstaan, dan handel je als volgt:

fb

.v .

In deze training behandelen we algemene richtlijnen voor brandveiligheid. Het is belangrijk dat je in de praktijk in een instelling met elkaar oefent, zodat je weet wat je moet doen als het echt een keer misgaat. Neem regelmatig het ontruimingsplan door, zodat je voorbereid bent op onverwachte situaties. Iedere instelling heeft hiervoor een protocol.

Wen je aan om in de ruimtes waar je bent (ook privé) altijd te checken waar de vluchtwegen zijn en of deze vrij zijn (geen spullen ervoor).

Vlam in de pan – Zet direct het fornuis uit.

– Neem een groot deksel, schuif dit van je af over de pan. Laat het deksel zitten totdat de vlam uit is.

– Gebruik nooit water om een vlam in de pan te blussen. Dit kan juist een steekvlam veroorzaken!

•

Kledingbrand – Probeer niet in paniek te raken.

– Doof de vlammen. Dit kan met water, door over de grond te rollen of met een blusdeken. Scherm bij het gebruik van een blusdeken het gezicht van het slachtoffer niet af.

– Koel de brandwonden direct. Gebruik hiervoor zacht stromend en lauw kraanwater. Is dit niet bij de hand, koel dan met wat er wel is, bijvoorbeeld slootwater of natte doeken. Beter wel met iets koelen, dan helemaal niet koelen.

– Koel minimaal vijf minuten.

– Verwijder alleen kleding die niet aan de huid kleeft.

– Waarschuw een arts of 112.

Blusdeken.

co

py r

ig h

tE

du

'A

•

Ontruiming bij brand en calamiteiten Iedere instelling is wettelijk verplicht om een calamiteitenplan te hebben. Hierin staat onder andere hoe cliënten en medewerkers het beste het gebouw kunnen verlaten bij een calamiteit.

Brand is een voorbeeld van een calamiteit, maar er kunnen ook andere calamiteiten zijn, zoals een bommelding, giftige stoffen in de omgeving van het pand of een dreigende situatie in het centrum.

Iedere organisatie heeft hiervoor een vluchtplan ontwikkeld. Dit staat omschreven in een protocol. Omdat de situatie voor iedere organisatie anders is, zullen deze protocollen verschillen.

49

Theoriebron Brandveiligheid

Algemene aandachtspunten bij ontruiming

ct ie

fb

.v .

Er zijn algemene aandachtspunten bij een ontruiming: • De ontruiming begint door een signaal. Dit kan een algemeen noodsignaal zijn, of een collega of leidinggevende informeert jou.

• Neem het noodsignaal altijd serieus.

• Stop alle activiteiten.

• Neem de groepsinformatie mee (aanwezigheidslijst, adressen enzovoort).

• Verlaat de ruimte en het gebouw ordelijk.

• Controleer alle ruimtes waar cliënten ‘net even’ naartoe kunnen.

• Verzamel buiten het gebouw op een vooraf afgesproken plaats.

• Controleer de groep, tel en check of iedereen er is.

• Meld bij de leidinggevende of jullie groep compleet is.

• Blijf bij je groep en wacht op verdere instructies.

Na deze eerste ontruiming zal in overleg bepaald worden of jullie later weer terug in het gebouw kunnen. Mocht dit niet mogelijk zijn, dan moet er een vervangend onderkomen zijn. De informatie aan directe familie is in deze situatie belangrijk. Zij kunnen via internet al te weten zijn gekomen dat er iets aan de hand is en zich bezorgd melden bij de instelling.

'A

Bedrijfshulpverlening

tE

du

Iedere organisatie is verplicht om na te denken over de bedrijfshulpverlening (bhv). Afhankelijk van de grootte van een bedrijf, is het verplicht om hier een aantal medewerkers voor op te leiden.

De bhv’ers hebben als taken: • eerste hulp verlenen bij ongevallen • beperken en bestrijden van brand • beperken van de gevolgen van een brand, zoals ongevallen • inlichten van medewerkers bij noodsituaties en zorgen voor evacuatie.

ig h

De bhv’ers zijn erop getraind om te handelen in geval van een noodsituatie. Medewerkers moeten op dat moment de instructies van de bhv’ers opvolgen. Zij zijn herkenbaar aan de hesjes die zij dragen.

co

py r

De bhv’ers hebben ook als taak om oefeningen te organiseren. Op deze manier bereiden zij medewerkers praktisch voor op wat zij moeten doen bij een ontruiming of brand.

50

Theoriebron Ergonomie

Theoriebron Ergonomie

.v .

Inleiding

ct ie

Begrippen ergonomie en arbo (arbeidsomstandigheden)

fb

In je werk draag en til je dagelijks. Het is belangrijk dat je hierbij je lichaam niet te zwaar belast. Je wilt je werk nog heel lang gezond uit kunnen voeren. Daarom besteden we in deze theoriebron aandacht aan ergonomisch werken.

du

'A

Ergonomie is de studie van het functioneren van mensen in relatie met hun omgeving.

Ergonomisch werken betekent dat er bij de inrichting van je werk en werkplek rekening wordt gehouden met je gezondheid.

Misschien ken je het zelf wel? Je hebt te lang op de computer of op je tablet gewerkt, of in een verkeerde houding achter de computer gezeten. Je krijgt last van je nek, schouders of polsen. Misschien niet direct, maar wel als je langere tijd je lichaam overbelast. Ergonomische maatregelen zijn er om dit soort klachten te voorkomen.

Een ander begrip is arbo. Arbo staat voor arbeidsomstandigheden. In verschillende wetten en regelingen zijn regels over arbeidsomstandigheden vastgelegd. Werkgevers en medewerkers moeten zich hieraan houden. De wetten zijn gemaakt om werknemers te beschermen tegen gezondheidsgevaren die zich op het werk voor kunnen doen

Je lichaam is een belangrijk instrument in je werk. Ook wanneer je huishoudelijke taken uitvoert is het belangrijk goed te letten op je lichaamshouding. Om lichamelijke klachten zo veel mogelijk te voorkomen bij de uitvoering van huishoudelijke taken is het belangrijk om volgens de juiste werkmethode te werken, de juiste werkmaterialen te gebruiken, ruimte te maken om in de juiste werkhouding te kunnen werken en eventueel hulp van een collega in te schakelen.

co

py r

ig h

Onderdeel Schoonmaken uit de Arbocatalogus VVT <

tE

Arbo en ergonomie tijdens de uitvoering van huishoudelijke taken

Op de website Arbocatalogusvvt.nl kun je tips vinden over hoe je verschillende huishoudelijke vaardigheden op de juiste manier uit kunt voeren. Zo moet je bij het wassen van de ramen je ellebogen maximaal tot schouderhoogte laten komen, om te voorkomen dat je je schouder en rug erg belast. Kijk voor meer tips zelf op de website.

Ergonomisch werken in de praktijk: tiltechnieken In veel instellingen is aandacht voor ergonomisch werken. Regelmatig organiseren zij trainingen voor de medewerkers. Hier kun je praktisch oefenen met de instructies!

Als je huishoudelijke werkzaamheden of werkzaamheden rondom het huis uitvoert, zul je bijvoorbeeld een emmer met water, meubilair of een zware tas tillen. Er zijn tilvoorschriften waardoor je je lichaam kunt beschermen tegen klachten.

51

Theoriebron Ergonomie

Belasting en werkdruk

fb

.v .

Stelregels zijn: • Til met een rechte rug, sta niet gedraaid.

• Zak door je knieën.

• Ga op je hurken zitten, zo dicht mogelijk bij het materiaal (tas, emmer, stofzuiger, wasmand of ander werkmateriaal) dat je gaat tillen.

• Pak het materiaal vast en houd het zo dicht mogelijk tegen je aan.

• Kom langzaam overeind door je benen te strekken.

• Als je moet draaien met het materiaal in je handen, doe dit dan door je voeten te verplaatsen in plaats van je rug te draaien.

• Vraag hulp als het te zwaar is!

'A

ct ie

Werk- en rusttijden zijn vastgelegd in de wet. Heb je bijvoorbeeld een dienst die langer duurt dan vijfenhalf uur, dan heb je recht op een pauze van minimaal een half uur. Langer mag, korter niet. Je mag ook niet een pauze overslaan en aan het eind van de dag eerder naar huis. De pauze is bedoeld om te rusten en even iets anders te doen. Zo zijn er ook regels over het aantal uren dat je maximaal in een week (of per vier weken) mag werken. Voor zwangere vrouwen zijn er andere regels voor tillen en werktijden.

du

Arbo en ergonomie in de organisatie: licht, lucht en legionella

co

py r

ig h

tE

Als je in een warme huiskamer zit met de ramen dicht dan heeft dit invloed op hoe je je voelt. Je kunt hoofdpijn of andere klachten krijgen. Zorg voor frisse lucht. Zet ramen open om te luchten als de cliënten (nog) niet in de ruimte zijn of tijdens de uitvoering van huishoudelijke taken. Plaats stoelen en tafels niet vlak bij een verwarming. Zorg ervoor dat de temperatuur niet hoger wordt dan 22 graden. Het is beter om een extra trui aan te doen dan de verwarming hoger te zetten.

Direct zonlicht dat in een ruimte komt kan hinderlijk zijn en voor te veel warmte zorgen.

Maak gebruik van zonweringen. Zorg daarnaast voor goed kunstlicht. Is het hoogzomer en erg warm? Stem het programma dan af op de omstandigheden.

52