9789037235944 uiterlijke verzorging by Uitgeverij Edu'Actief b.v.

fb .v

Training

itg

u' Ac

tie

Uiterlijke verzorging

Auteur(s): Esther de Roode Inhoudelijke redactie: Jo-Anne Schaaf Titel: Factor-E - Uiterlijke verzorging ISBN: 978 90 3723 594 4 ©

fb .v

Uitgeverij: Edu’Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl

Colofon

u' Ac

tie

Edu’Actief b.v. 2018 Behoudens de in of krachtens de Auteurswet gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

Voor zover het maken van reprografische verveelvoudigingen uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16h Auteurswet dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (www.reprorecht.nl). Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in compilatiewerken op grond van artikel 16 Auteurswet kan men zich wenden tot de Stichting PRO (www.stichting-pro.nl).

De uitgever heeft ernaar gestreefd de auteursrechten te regelen volgens de wettelijke bepalingen. Degenen die desondanks menen zekere rechten te kunnen doen gelden, kunnen zich alsnog tot de uitgever wenden.

itg

Door het gebruik van deze uitgave verklaart u kennis te hebben genomen van en akkoord te gaan met de specifieke productvoorwaarden en algemene voorwaarden van Edu’Actief, te vinden op www.edu-actief.nl.

Inhoudsopgave Over deze training

Ondersteunen bij haarverzorging en scheren

Ondersteunen bij monden huidverzorging

Het verzorgen van oren en ogen Reflecteren

tie

Nagel- en voetverzorging

Theoriebron Ondersteunen bij het verzorgen van het haar 38

u' Ac

Theoriebron Haarproblemen

fb .v

OriĂŤntatie

Theoriebron Ondersteunen bij het scheren Theoriebron Mondverzorging

Theoriebron Nagelverzorging

Theoriebron Voetverzorging

Theoriebron Uiterlijke (huid)verzorging Theoriebron Verzorgen van het oor

Theoriebron Verzorgen van het oog

itg

Over deze training

Inleiding

fb .v

Het verzorgen van je lichaam is nodig om het lichaam gezond te houden, maar het heeft ook invloed op ons psychisch en sociaal functioneren. Aan persoonlijke en uiterlijke verzorging doet daarom iedereen. We doen dat het liefst zelf en op onze eigen wijze. Als iemand tijdelijk, kortdurend of blijvend zijn lichaam niet meer kan verzorgen, is ondersteuning nodig. Dit kan bestaan uit het stimuleren, gedeeltelijk of geheel overnemen van de zorg. Omdat verzorgen je beroep is doe je dit niet op ‘je eigen wijze’ maar veilig en verantwoord. Van jou mag worden verwacht dat je specifieke kennis, inzicht en vaardigheden hebt.

tie

Leerdoelen

u' Ac

Je kunt het hoe, wat, waarom en observatiepunten benoemen bij: • haarverzorging en scheren • monden huidverzorging • nagel- en voetverzorging • oor- en oogverzorging.

Je kunt een cliënt ondersteunen bij het: • verzorgen van de haren • scheren • verzorgen van de mond • verzorgen van de nagels • verzorgen van de voeten • verzorgen van de oren • verzorgen van de ogen.

Je wordt op verschillende punten beoordeeld. Deze punten kun je in het beoordelingsformulier terugvinden. De volgende punten zijn belangrijk bij de beoordeling: • Je doet actief mee aan de lessen. • Je voldoet aan de voorwaarden bij de oefeningen en de demonstratie: correcte kleding, goede persoonlijke verzorging, geen sieraden.

Beoordelingsformulier <

Beoordeling

itg

Planning

Planningsformulier <

Aan het einde van de training moet je een demonstratie uitvoeren. Plan deze demonstratie tijdig in. Lees eerst de demonstratie goed door en vul daarna het planningsformulier in. Neem ook de andere oefeningen van deze training op in je totale planning. Zo voorkom je dat je in tijdnood komt.

Over deze training

Demonstratie: Uiterlijke verzorging

Afhankelijk van de mogelijkheden, beschikbare tijd en het inzicht van de docent voer je twee demonstraties uit van de vaardigheden die op je aftekenlijst staan. Zie Werkmodel Aftekenlijst zorgvaardigheden. Deze vaardigheden demonstreer je volgens de stappen van het werkmodel. Door loting wordt bepaald welke demonstratie je gaat geven. Je demonstreert de vaardigheden in een oefensituatie. De vaardigheden zijn: • het wassen van de haren op bed • iemand helpen bij het scheren • mondverzorging van een (natuurlijk) gebit • nagels verzorgen.

fb .v

Werkmodel Aftekenlijst zorgvaardigheden <

tie

Bijzonderheden: Je voert de demonstratie alleen uit. Wanneer er geen lotussen (vrijwilligers) zijn, speelt een medestudent voor cliënt.

u' Ac

Je werkt bij de Wilde Boom, een organisatie die thuiszorg levert bij cliënten met een lichamelijk beperking. De cliënten bellen als ze hulp nodig hebben. Vandaag heeft meneer Van der Tuin gebeld of er iemand kan langs komen om te helpen hem netjes te maken voor de bruiloft van zijn dochter. Voorbereiding Je zorgt dat alle spullen die je nodig hebt aanwezig zijn voordat je begint. Je demonstreert de volledige vaardigheid, tenzij de docent anders aangeeft.

Uitvoering Je voert de handeling die je getrokken hebt uit, zoals in het werkmodel beschreven staat.

Beoordeling Je wordt beoordeeld op het uitvoeren van de handeling zelf en op je houding en bejegening van de cliënt. De punten waarop je wordt beoordeeld tijdens je demonstratie, kun je vinden in het formulier ‘Beoordeling van de demonstraties’.

itg

Plan een datum waarop je de demonstratie gaat uitvoeren. Vul deze in op je planningsformulier.

Oriëntatie

Oriëntatie Oefening 1

Hoe verzorg jij jezelf?

fb .v

Uiteraard zorg jij er dagelijks voor dat je er netjes en verzorgd uitziet. Maak een logboek waarin je vier dagen achter elkaar exact opschrijft wat je precies aan uiterlijke verzorging gedaan hebt.

u' Ac

tie

Noteer dagelijks: • Op welke manier je voor je uiterlijk gezorgd hebt, wat heb je allemaal gedaan? Bijvoorbeeld tandenpoetsen, haren kammen enzovoort. • Op welke tijdstippen van de dag heb je dit gedaan? • Waarom heb je op die manier voor je uiterlijk gezorgd? • Waar (op welke plek) verzorg je je uiterlijk? • Wat voor gevoel heb je bij het verzorgen van je uiterlijk? • Welke materialen heb je gebruikt bij het verzorgen van je uiterlijk? • Zijn er ook handelingen die je alleen bij een speciale gelegenheid doet, zoals een avondje uit? • Zijn er nog andere bijzonderheden? Als je logboek klaar is, lees het nog eens door en beantwoord de vragen:

a. Hoe zou je het vinden als je dit allemaal niet meer zelf zou kunnen?

b. Hoe zou je het vinden als een ander deze handelingen bij jou zou moeten uitvoeren?

c. Hoe zou je het vinden als je afhankelijk was van een ander en die ander zou geen tijd maken voor dit deel van de persoonlijke verzorging?

Bespreek je logboek met een medestudent.

itg

Oefening 2

Spiegeltje, spiegeltje aan de wand... Je gaat nadenken over het belang van ‘haar’ en over hoe je hiermee omgaat. Daarvoor neem je een kijkje in je eigen spiegel. a. Beschrijf je eigen haar (zoals het er nu uitziet) met de volgende punten: • (originele) kleur van het haar • lengte van het haar • vorm van het haar • gebruik van sieraden/hulpmiddelen in het haar • gebruik van gel of andere toevoegingen in het haar

Oriëntatie

verven van het haar haarproblemen.

tie

Voeg een foto toe waarop je haar goed te zien is. b. Hoe belangrijk is jouw haar voor je?

fb .v

• •

u' Ac

c. Hoeveel tijd besteed je per dag aan je haar?

d. Welke volgorde van handelen heb je als je ’s morgens je haar doet?

e. Hoe vaak ga je naar de kapper?

f. Welke middelen gebruik je om je haar te verzorgen?

g. Hoe voel je je als je haar vet of onverzorgd is?

itg

h. Geef in één zin weer hoe bepalend je haar is voor jou.

Oefening 3

Kennisestafette • • • • • •

Jullie worden ingedeeld in groepjes. Ieder groepje krijgt een groot blad en schrijft daarop de woorden ‘uiterlijke verzorging’. Schrijf binnen drie minuten, om de beurt, een woord of feit op over het onderwerp (scheldwoorden/ schuttingtaal mag niet). Na drie minuten worden de resultaten van iedere groepje naast elkaar gelegd en vergeleken. Een groepje krijgt een punt als er een woord of feit over het onderwerp op hun blad staat, dat niet voorkomt bij de andere groepen en wel te maken heeft met het onderwerp. Het groepje met de meeste punten heeft gewonnen.

Ondersteunen bij haarverzorging en scheren

fb .v

Inleiding

Veel mensen hechten belang aan hun uiterlijk, dus ook aan hun haar. Het geeft een goed gevoel als het haar netjes verzorgd is. Tijdens het verzorgen van de haren van cliënten controleer je gelijk of het er goed uitziet.

u' Ac

Leerdoelen

tie

De meeste mannen zijn ook gewend zich dagelijks te scheren, dit hoort bij de dagelijkse verzorging. Er zijn vrouwen die dat ook (moeten) doen. De zorg die je biedt zal vooral gericht zijn op het stimuleren en/of vergroten van de zelfredzaamheid. Maar andere cliënten moeten volledig geholpen worden bij de verzorging van hun haar en/of baard.

Haren wassen en kammen

Oefening 4

Je kunt: • verschillende haarproblemen herkennen en uitleggen wat hierbij de behandeling is en welke hulpmiddelen er zijn • beschrijven wat de aandachtspunten zijn wanneer je bij een cliënt de haren gaat wassen en borstelen/ kammen • beschrijven welke aandachtpunten en hulpmiddelen er zijn als je de haren van een cliënt op bed moet wassen • benoemen welke aandachtspunten er zijn bij het verzorgen van een cliënt met een pruik of haarstukje • het verschil tussen droog en nat scheren beschrijven en de aandachtspunten benoemen van het scheren • de cliënt ondersteunen bij het verzorgen van de haren • de cliënt ondersteunen bij het scheren.

Elke morgen sta jij waarschijnlijk kort of langer voor de spiegel en haal je een borstel of kam door je haar zodat het weer in model zit.

b. Waar let jij op als jij je eigen haren wast en kamt? Denk aan zowel wassen als kammen. Noem minstens vier aandachtspunten.

itg

a. En hoe vaak was jij je haar? Elke dag of een paar keer per week?

c. Waar moet je op letten als je de haren verzorgt van cliënten? Zie ook Theoriebron Ondersteunen bij het verzorgen van het haar. Noem minstens vier aandachtspunten bij haren wassen en vier aandachtspunten bij haren kammen.

Ondersteunen bij haarverzorging en scheren

fb .v

Haren wassen:

Werkmodel Als je haar maar goed zit <

Als een ander je haar doet, wil je graag dat het gebeurt zoals jij dat gewend bent. Een cliënt kan het bijvoorbeeld vervelend vinden, als opeens zijn scheiding aan de andere kant zit. Jullie gaan ervaren hoe het is, als een ander je haar doet en je een nieuwe look krijgt. Dit kan simpelweg door je scheiding de andere kant op te kammen, maar misschien vind je het ook wel goed als je een hanenkam krijgt.

u' Ac

Theoriebron Ondersteunen bij het verzorgen van het haar <

Als je haar maar goed zit!

Voorbereiding • Bestudeer de Theoriebron Ondersteunen bij het verzorgen van het haar. • Spreek van tevoren af wat je beslist wel of niet wilt. Respecteer dit van elkaar. • Zorg dat je bijvoorbeeld kammen, gel, speldjes en elastiekjes bij de hand hebt. • Besluit of je het Werkmodel Als je haar maar goed zit gebruikt om straks je foto’s in te uploaden en de samenvatting in weer te geven. Je mag ook een eigen format gebruiken. • Maak een foto van de ander, zodat je straks een foto ‘voor’ en een foto ‘na’ hebt.

Oefening 5

tie

Haren kammen:

itg

Uitvoering • Verander het kapsel van de ander. Zeg niet van te voren wat je gaat doen, maar doe niets wat de ander beslist niet wil. • Maak opnieuw een foto. • Wissel de rollen om. • Bespreek met elkaar en beschrijf kort: – wat je van ‘het resultaat’ vindt – hoe je het ervaren hebt dat iemand ongevraagd je kapsel verandert – wat je vindt van je 'nieuwe look' en waarom. • Voeg de foto voor en na, en de korte samenvatting van jullie bespreking toe aan je zorgportfolio. Reflectie a. Hoe heb je de uitvoering van deze opdracht ervaren?

b. Wat zou je zeker wel/niet doen als je in de beroepspraktijk de haren moet verzorgen bij een cliënt?

Ondersteunen bij haarverzorging en scheren

Werkmodel Sjabloon voor het beschrijven van een handeling <

fb .v

Theoriebron Haarproblemen <

Het wassen van de haren op bed bij een cliënt is een uitdagende onderneming. Het is belangrijk om dit zorgvuldig te laten verlopen en dat niet alles nat wordt. Hoe handiger je in het haren wassen wordt, hoe minder arbeidsintensief en tijdrovend het is. Zeker als je de juiste voorbereidingen treft en gebruik maakt van passende hulpmiddelen. Aan de slag dus!

Voorbereiding • Bestudeer de Theoriebronnen Ondersteunen bij het verzorgen van het haar en Haarproblemen. • Vul het Werkmodel Sjabloon voor het beschrijven van een handeling in voor het wassen van de haren op bed. a. Welk aandachtspunt is heel belangrijk bij het haren wassen op bed, voor zowel jou als zorgverlener als voor de cliënt?

tie

Theoriebron Ondersteunen bij het verzorgen van het haar <

Het wassen van de haren op bed

b. Noem minstens drie mogelijke hulpmiddelen die je kunt gebruiken bij het haren wassen op bed.

Bespreek met elkaar hoe je dit gaat aanpakken. Zorg dat je alle benodigdheden klaar hebt liggen. Verdeel de taken. Twee personen gaan het haren wassen uitvoeren. Eén persoon houdt in het stappenplan bij wat gedaan moet worden en controleert of het protocol uitgevoerd is.

• • •

u' Ac

Oefening 6

Uitvoering • Voer de handeling uit zoals beschreven in het werkmodel. • Bespreek met elkaar de tips en tops en noteer dit in het Werkmodel Aftekenlijst vaardigheden. • Draai de rollen om en begin opnieuw.

Reflectie c. Hoe heb je de uitvoering van deze handeling ervaren?

itg

d. Wat vond je goed gaan?

e. Wat zou je een volgende keer anders doen?

Ondersteunen bij haarverzorging en scheren

Mevrouw de Groot gaat door chemotherapie haar haren verliezen. Ze krijgt voor de periode dat ze kaal zal zijn een pruik. En ze vraagt aan jou advies. a. Wat is belangrijk voor mevrouw de Groot om te weten? Zie Theoriebron Ondersteunen bij het verzorgen van het haar.

fb .v

Theoriebron Ondersteunen bij het verzorgen van het haar <

Een pruik - een grote impact

Oefening 7

u' Ac

tie

b. Stel een advies op, waarin je in je eigen woorden de voordelen van een synthetische pruik, ten opzichte van een pruik met echt haar benoemt.

c. Benoem ook de aandachtspunten voor de hoofdhuid en adviseer mevrouw hoe deze te verzorgen. Geef daarnaast tips over het verzorgen van de pruik.

Oefening 8

itg

Theoriebron Haarproblemen <

Website www.jilster.nl <

Haarproblemen Er zijn verschillende haarproblemen die je moet kunnen herkennen. Cliënten kun je dan adviseren over hoe met het probleem om te gaan, of ondersteunen bij de behandeling ervan. Maak een affiche (of poster) voor een gezondheidscentrum om cliënten te informeren over verschillende haarproblemen. Voorbereiding • Bestudeer de Theoriebron Haarproblemen. • Kies met elkaar een onderwerp uit. Zorg dat alle onderwerpen uitgewerkt worden door de verschillende groepen in de klas. De onderwerpen zijn: – roos – haaruitval – luizen – haarprobleem naar keuze.

Ondersteunen bij haarverzorging en scheren

• •

Zorg dat je toegang hebt tot internet om informatie op te zoeken. Verzamel (gekleurd) papier, tijdschriften, stiften, lijm, plakband en alles wat je nog meer denkt nodig te hebben om het affiche te kunnen maken.

In verschillende woningen van de GGZ-instelling 'De Horizon' is een uitbraak van hoofdluis. De directie heeft aan jou gevraagd of je een instructiefilm voor de cliënten en hun familie wilt maken over de volgende onderwerpen: • • • • •

Wat zijn de klachten bij hoofdluis? Hoe moet je hoofdluis behandelen? Hoe moet je besmetting voorkomen? Bestudeer de Theoriebron Haarproblemen. Maak samen een filmscript met behulp van het Werkmodel Filmscript instructiefilm hoofdluis waarin je zo uitgebreid mogelijk beschrijft: – de onderwerpen die je gaat filmen – wat er per onderwerp verteld gaat worden (kort en krachtig): maak hierbij onderscheid in hoofden bijzaken – hoe en waar je gaat filmen – wat je per onderwerp aan materiaal nodig hebt. Zoek een geschikte (rustige) ruimte en neem de scènes op. Gebruik voor het monteren eventueel het gratis programma van Windows Live Movie Maker. Laat het filmpje zien aan je medestudenten.

Werkmodel Filmscript instructiefilm hoofdluis <

Hoofdluis - een instructiefilm

Oefening 9

u' Ac

tie

fb .v

óf Maak de poster digitaal door gebruik te maken van een online programma, zoals Jilster. Hiervoor moet je eerst een gratis account aanmaken. Je kunt in dit programma met meerdere mensen aan een poster werken. Ga hiervoor naar www.jilster.nl/poster-maken-online. Je kunt als je klaar bent gratis een PDF maken van datgene wat je hebt gemaakt. • Verzamel informatie en afbeeldingen die op de poster of in het affiche moeten komen: – afbeeldingen die een goed beeld geven van het haarprobleem – een tekstvak over de symptomen van het haarprobleem – een tekstvak over de oorzaken van het haarprobleem – afbeeldingen en/of beschrijvingen van de behandeling van het haarprobleem – afbeeldingen en/of beschrijvingen van hulpmiddelen. • Orden de gevonden informatie over het onderwerp dat je hebt gekozen. • Maak een aansprekende en duidelijke affiche/poster, waarop je de tekst en afbeeldingen verwerkt. • Deel je affiche of poster. • Presenteer samen het affiche of de poster aan de groep en beantwoord eventuele vragen.

• • •

itg

Oefening 10

Scheren in theorie Scheren is een (bijna) dagelijkse handeling voor veel mannen. En als zij het niet (meer) zelf kunnen, zul jij (de zorgverlener) deze taak overnemen. Zet de volgende voor- en nadelen over droog en nat scheren op de juiste plek: • gladste manier van scheren • minder glad • hygiënischer • minder hygiënisch • tijdrovend • snel • kans op wondjes • minder wondjes

Ondersteunen bij haarverzorging en scheren

geen batterijen nodig mesjes moeten regelmatig vervangen worden niet heel gemakkelijk gemakkelijk. Voordelen

fb .v

Nat scheren

u' Ac

Als je een cliënt nat gaat scheren en je hebt dit nog nooit (bij een ander) gedaan, dan vraagt dit wel enige oefening. Daarom ga je het scheren eerst oefenen op een ballon. De ballon zal knappen als je verkeerd scheert. Op de huid kan verkeerd scheren leiden tot een wondje of snee. Voorbereiding • Bestudeer de Theoriebron Ondersteunen bij het scheren en het Werkmodel Nat scheren en bekijk het filmpje over nat scheren. • Zorg dat je de benodigdheden (bij je) hebt. Je hebt nodig: • ballonnen • stiften • scheermesje • scheerschuim • water in een kom • washandje.

Werkmodel Nat scheren <

Scheren, een eerste oefening

Theoriebron Ondersteunen bij het scheren <

tie

Elektrisch scheren

Oefening 11

Nadelen

• • • •

itg

Filmpje over nat scheren <

Uitvoering • Blaas de ballon op en knoop hem dicht. Teken er een gezicht op. • Maak de ballon licht vochtig met een washandje. • Smeer de ballon hierna in met scheerschuim: het schuim dun aanbrengen en uitsmeren. Doe het scheerschuim alleen op de plaats waar haar zou zitten. • Maak nu je handen schoon. • Gebruik je ene hand om de huid (de ballon) strak te trekken/houden en je andere om het scheermes te hanteren. Maak rustige, zorgvuldige bewegingen en oefen geen druk uit op het mes, laat het mes het werk doen. Het scheermes moet licht over de huid/ballon glijden, met de haargroei mee. Spoel het mes tijdens het scheren schoon, in de kom met water. • Je wisselt van rol als de ballon geknapt is of als je klaar bent met ‘het scheren’.

Ondersteunen bij haarverzorging en scheren

fb .v

b. Waar moest je op letten om te zorgen dat de ballon niet knapte?

Reflectie a. Wat ging goed bij het scheren?

Oefening 12

Scheren met obstakels

tie

c. Welke tips en aandachtspunten neem je mee, als je iemand gaat scheren?

Marian gaat vandaag langs bij meneer Kaboel. Meneer Kaboel wordt dagelijks geholpen bij de persoonlijke verzorging en het scheren. Meneer Kaboel vindt het prettig als hij nat geschoren wordt. Om dit te oefenen ga je iemand scheren volgens de beschreven werkwijze en benoem je hierbij de aandachtspunten. Om dit te kunnen uitvoeren moet je enkele dagen van te voren de mannelijke groepsgenoten en andere mannelijke vrijwilligers vragen zich een dag of enkele dagen niet te scheren.

Werkmodel Methodisch werken bij nat scheren <

Theoriebron Ondersteunen bij het scheren <

Iemand helpen bij het scheren

Oefening 13

u' Ac

Het gebeurt vaak dat cliënten (nat) scheren niet prettig vinden, of niet stilzitten tijdens het scheren. Beschrijf wat je zou kunnen doen in zo'n situatie.

Voorbereiding • Bestudeer de Theoriebron Ondersteunen bij het scheren. • Bestudeer het Werkmodel Methodisch werken bij nat scheren. • Bespreek met elkaar de casus. • Verzamel de benodigdheden die in het werkmodel beschreven staan (of laat de mannen hun eigen scheerspullen meenemen). • Je verdeelt de rollen; de Verzorgende IG en de observator. De observator bekijkt, met het werkmodel erbij, of de handeling correct wordt uitgevoerd en aan alles wordt gedacht. • Scheer, afhankelijk van het aantal ‘modellen’, de helft van het gezicht en de hals en draai dan de rollen om.

itg

Werkmodel Aftekenlijst vaardigheden <

Ondersteunen bij haarverzorging en scheren

Reflectie a. Hoe beoordeel jij jezelf als professionele zorgverlener, als je nu een cliĂŤnt zou moeten scheren?

fb .v

b. Evalueer met de vrijwilliger hoe hij het scheren ervaren heeft (pijnlijk, prettig, tevreden met het eindresultaat?)

tie

c. Wat zal het verschil zijn met het oefenen op school en de vaardigheid uitvoeren in de praktijk?

itg

u' Ac

d. Wat zou je wel/niet doen, als je in de beroepspraktijk

Ondersteunen bij monden huidverzorging

Ondersteunen bij monden huidverzorging

fb .v

Inleiding

u' Ac

Mondverzorging in theorie

Dat goede mondverzorging nodig is spreekt voor zich. Maar dit uitleggen is lastiger, bijvoorbeeld aan een cliënt met een verstandelijke beperking. • Maak daarom een mindmap (A4) waarbij je aan de ene kant uitlegt wat het belang is van een goede mondgezondheid. Daarnaast wat mondverzorging is en de risico's bij een slechte mondverzorging. • Aan de andere kant van je mindmap (A4) noem je wat belangrijk is bij het verzorgen van een gebitsprothese en implantaten. • Gebruik aan beide kanten minstens één afbeelding (Digitaal? Dan zijn het twee A4'tjes.). • Bespreek vervolgens je mindmap met een medestudent en geef elkaar feedback op het resultaat.

itg

Theoriebron Mondverzorging <

Je kunt: • de observatiepunten bij het verzorgen van de mond benoemen en signalen van mondproblemen herkennen • uitleggen wat het belang van goede mondgezondheid en wat mondverzorging is • de aandachtspunten bij het verzorgen van een gebitsprothese en implantaten benoemen • benoemen wat de observatiepunten en de aandachtspunten zijn bij de verzorging van de blanke en gekleurde huid • uitleggen wat de aandachtpunten zijn bij uiterlijke verzorging bij verkleuringen en oneffenheden van de huid, huid met acne • een cliënt ondersteunen bij de mond en gebitsverzorging • een cliënt ondersteunen bij het verzorgen van de huid.

Oefening 14

Leerdoelen

Filmpje Mondverzorging voor verzorgenden <

tie

De mond is het begin van de spijsvertering. Goede mondverzorging is belangrijk, om goed te (kunnen blijven) eten en drinken, maar ook voor de slikfunctie en de spraak. Ook uiterlijke verzorging is belangrijk voor het welbevinden van mensen. De huid - het grootste orgaan - speelt hierin een belangrijke rol. De huid is zichtbaar en deel van onze identiteit.

Ondersteunen bij monden huidverzorging

Oefening 16 Theoriebron Mondverzorging < Werkmodel Mondverzorging van een (natuurlijk) gebit. <

• •

•

Bestudeer de Theoriebron Mondverzorging. Bestudeer het Werkmodel Mondverzorging van een (natuurlijk) gebit. Controleer tijdens het bekijken van de film of je de stappen uit het protocol herkent. Maak aantekeningen op het protocol of markeer datgene wat je opvalt. Bekijk de filmpjes Film Tanden poetsen van een cliënt in bed. Bespreek daarna met je medestudenten: – per stap het werkmodel, wat jullie gezien hebben. Bekijk het filmpje eventueel nog een keer – de wijze waarop de verzorgende in het filmpje de tanden gepoetst heeft bij de cliënt: goed, voldoende of matig. Beargumenteer je keuze. – welke feedback jullie de verzorgende uit het filmpje zouden geven. Vat jullie bespreking kort samen en voeg dit toe bij het protocol.

fb .v

Film Tanden poetsen van een cliënt <

• •

Tandenpoets-instructiekaart

tie

Werkmodel Mondverzorging van een (natuurlijk) gebit <

Je gaat een filmpje kijken waarin een cliënt in bed de tanden worden gepoetst. Je gaat controleren of de juiste werkwijze wordt gehanteerd.

Marieke heeft een verstandelijke beperking. Ze functioneert op de leeftijd van een vierjarige. Ze kan nog niet zelf haar tandenpoetsen maar is dit wel aan het leren. De zorgverlener laat voor het tandenpoetsen de kaart zien, waarop de plaatjes staan met de materialen die nodig zijn. Alleen is deze instructiekaart ernstig verouderd. Je gaat een nieuwe tandenpoets-instructiekaart maken die geschikt is voor de verstandelijk gehandicaptenzorg, voor cliënten als Marieke. • • • •

Bestudeer de Theoriebron Mondverzorging. Zorg voor de benodigdheden om het tandenpoetsen in beeld te brengen. Lees de poestinstructie van de tanden uit het Werkmodel Mondverzorging van een (natuurlijk) gebit. Brainstorm met elkaar over hoe je een bruikbare instructiekaart maakt en of er speciale aanpassingen nodig zijn voor deze doelgroep (Denk aan pictogrammen of een 'tandenpoetstijd-wekker'). Bedenk welke stappen uit het werkmodel op de foto gezet moeten worden om Marieke te laten zien hoe ze moet tandenpoetsen. Maak een duidelijke instructiekaart voor het tandenpoetsen. Verwerk de antwoorden op onderstaande vragen in je poster: – Welke materialen zijn er nodig bij het tandenpoetsen? – Wanneer moeten tanden gepoetst worden? – Op welke wijze moeten tanden gepoetst worden? Deel de poster met je medestudenten.

•

u' Ac

Theoriebron Mondverzorging <

Protocol mondverzorging

Oefening 15

• •

itg

•

Ondersteunen bij monden huidverzorging

Werkmodel Aftekenlijst zorgvaardigheden <

Werkmodel Mondverzorging van een (natuurlijk) gebit <

Meneer Grotendorst woont al jaren op de psychogeriatrische afdeling van het verpleegtehuis. Meneer is dementerend. Doordat hij niet meer goed zijn tanden kan poetsen (hij heeft zijn eigen tanden nog), wordt hij hierbij geholpen. Vaak doet hij het eerst even zelf en daarna poetst de zorgverlener na. Meneer Grotendorst vindt het heel vervelend om zijn tanden te laten poetsen door een ander.

fb .v

Theoriebron Mondverzorging <

Tanden poetsen bij elkaar

Je gaat ervaren hoe het is als iemand anders jouw tanden poetst.

Voorbereiding • Bestudeer de Theoriebron Mondverzorging en het Werkmodel Mondverzorging van een (natuurlijk) gebit. • Verzamel de benodigdheden, die in het werkmodel beschreven staan. Neem je eigen tandenborstel en flosdraad/tandenstokers of ragers mee. • Je verdeelt de rollen; de cliënt, de zorgverlener en de observator. De observator bekijkt, met het werkmodel erbij, of de handeling correct wordt uitgevoerd en aan alles wordt gedacht.

tie

Oefening 17

u' Ac

Reflectie a. Hoe heb je de uitvoering van deze handeling ervaren?

b. Hoe vond je het dat iemand anders jouw tanden poetst?

c. Hoe beoordeel jij jezelf als professionele zorgverlener, als je nu bij iemand de mond zou moeten verzorgen?

itg

d. Wat zal het verschil zijn met het oefenen op school en de vaardigheid uitvoeren in de praktijk?

Oefening 18

Werkmodel Cram game-quiz Mondproblemen < Website Cram <

Cram-game-quiz Mondproblemen en gebitssituaties Je maakt een eigen ‘game-quiz’ door mondproblemen en mondsituaties kort uit te leggen of er afbeeldingen bij te zoeken. Daarna speel je elkaars spel. Opdracht 1 (40 minuten) • Maak een cram game-quize met behulp van het Werkmodel Cram game-quiz Mondproblemen. Ga naar de website www.cram.com. • Verspreid de link van je game-quiz onder je groepsgenoten.

Ondersteunen bij monden huidverzorging

Opdracht 2 (15 minuten) • Speel de games van de ander. Als je ingelogd bent, kun je je naam invullen bij de highscore.

Theoriebron Mondverzorging < Werkmodel Sjabloon voor het beschrijven van een handeling < Werkmodel Aftekenlijst zorgvaardigheden <

fb .v

Je gaat voor je collega’s een stappenplan 'gebitsprothese en mondholte verzorging' maken. Het stappenplan beschrijft: • waarom het verzorgen van de gebitsprothese en de mondholte belangrijk is • welke benodigdheden er nodig zijn • de handeling die gedaan moet worden stap voor stap • waar je op moet letten tijdens het uitvoeren van de gebitsverzorging.

Verzorgen gebitsprothese en mondholte

tie

Oefening 20

Het is je opgevallen dat bij veel cliënten de gebitsprothese en de mondholte onvoldoende verzorgd worden.

De heer Kariem woont in verzorgingshuis de Zonnehoeve. Hij heeft dementie. Hij heeft geen besef meer van tijd, personen en plaats. De heer Kariem moet met alle handelingen worden geholpen. Twee keer per dag wordt zijn gebitsprothese en mondholte verzorgd.

u' Ac

Theoriebron Mondverzorging <

Stappenplan gebitsverzorging

Voorbereiding • Bestudeer de Theoriebron Mondverzorging. • Vul het Werkmodel Sjabloon voor het beschrijven van een handeling in voor de handeling verzorgen van gebitsprothese en mondholte. • Wissel de stappenplannen uit, lees het en stel eventuele vragen bij onduidelijkheden. Uitvoering • Voer de handeling uit op een pop, zoals beschreven in het werkmodel. • Bespreek met elkaar de tips en tops en noteer dit in het Werkmodel Aftekenlijst vaardigheden. • Draai de rollen om en begin opnieuw.

Oefening 19

Reflectie a. Hoe heb je de uitvoering van deze opdracht ervaren?

itg

b. Wat vond je goed gaan?

Oefening 21

Theoriebron Uiterlijke (huid)verzorging <

c. Wat zou je een volgende keer anders doen?

Huidverzorging Zoek vijf foto's van personen met verschillende huidtypes, op internet: 1. een blank iemand 2. iemand met een donkere huid 3. iemand met erge acne

Ondersteunen bij monden huidverzorging

4. iemand met brandwonden 5. iemand met een erg droge huid.

Oefening 22

fb .v

Maak voor elke persoon een persoonlijk aandachtsprofiel. Het gaat om observatie- en aandachtspunten waar die persoon op moet letten bij de verzorging van zijn of haar huid. En benoem ook wanneer er eventueel specialistische hulp ingeschakeld moet worden.

Huidverzorgingsproducten, waar hebben we het over?

Weet jij wat een goed verzorgingsproduct is? En wat het verschil is tussen zalf, crèmes of een lotion? Deze producten houden de huid vet en soepel. Cliënten met een droge huid moeten goed worden verzorgd. Door de verstoorde barrièrefunctie kunnen schadelijke stoffen, bacteriën en schimmels makkelijker binnendringen. Ook is er een grotere kans op ontstekingen en infecties.

Website Huidfonds.nl <

Maak een overzicht van veel gebruikte termen, waarmee verzorgingsproducten worden aangeprezen. Zoek vervolgens het verschil tussen diverse producten.

tie

Website Huidhuis.nl <

Term Dermatologisch getest Huid PH-neutraal

Betekenis

PH-neutraal

u' Ac

a. Maak een overzicht/schema, waarin je uitlegt wat de volgende termen betekenen:

Hydraterend

Hypoallergeen

Ongeparfumeerd

itg

Natuurproducten

b. Maak een overzicht/schema van de volgende verzorgingsproducten en leg uit wat de werking is: • zalven • vetcrèmes • crèmes • lotions. Zoek op betrouwbare internetsites zoals: www.huidhuis.nl of www.huidfonds.nl

Ondersteunen bij monden huidverzorging

Product

Werking

Zalven

Cremes Lotions

Website Huidhuis.nl <

tie

Theoriebron Uiterlijke (huid)verzorging <

Cultuur en huidverzorging

In de wijk waar jij woont en werkt, wonen mensen met verschillende culturele achtergronden. In jouw ambulante werk kom je bij allerlei mensen over de vloer. Cliënten met een huidskleur die varieert van blank, via diverse schakeringen bruin, tot zwart. Je hebt gemerkt dat dit aandachtspunten geeft bij de huidverzorging en de observatie van de huid. Jij en je collega’s willen je hier meer in verdiepen. Jullie hebben besloten samen collages te maken, die hier de aandacht op vestigen. Een leuke en leerzame activiteit die mooi aansluit bij de komende cultuurweek in het buurthuis. Het is de bedoeling dat deze collages op verschillende plekken in de wijk komen te hangen.

u' Ac

Oefening 23

fb .v

Vetcremes

Je gaat een collage maken over verschillen in huidverzorging en observatiepunten bij de verzorging van cliënten met verschillende huidskleuren. • Bestudeer de Theoriebron Uiterlijke (huid-)verzorging. • Zorg dat je lijm, stiften, gekleurd papier en tijdschriften hebt, waarin je mag knippen • Zorg dat je een laptop/pc ter beschikking hebt met internetverbinding. • Ga naar de website van www.huidhuis.nl en neem hier kort en schematisch belangrijke items over, die je op de collage wilt vermelden. • Vraag eventueel medestudenten naar hun gewoonten. • Verwerk datgene wat je gevonden hebt in een collage. • Hang de collage op in de klas, volgens afspraak met de docent. • Bekijk elkaars collage en stel elkaar vragen ter verduidelijking.

Oefening 24

Wanneer cliënten acne hebben, krijgen ze veel opmerkingen: 'Je eet te vet, het komt door stress, je houdt je huid niet goed schoon', enzovoort. Jij, als zorgverlener, zal cliënten ondersteunen, adviseren en begeleiden met dit probleem. Ga daarom op zoek naar wat deskundigen zeggen over acne en bespreek dit met de groep.

itg

Theoriebron Uiterlijke (huid)verzorging <

Acne wat moet ik ermee?

Werkmodel Stellingen over acne <

• •

• • •

Bestudeer de Theoriebron Uiterlijke (huid-)verzorging. De onderstaande stellingen worden verdeeld over groepjes: – Medicijnen kunnen acne verminderen. – Acne wordt veroorzaakt door het eten van bepaald voedsel. – Acne wordt veroorzaakt door spanningen en stress. – Acne ontstaat door verminderde hygiëne, roken of zweten. – Acne verergert door veel zeep en peuteren. Ga op zoek naar de juiste antwoorden en eventuele fabeltjes en misverstanden van de stelling die je hebt. Schrijf op een kaartje vijf vragen/opmerkingen over de stelling, die alleen met ‘ja’/‘eens’ of ‘nee’/‘oneens’ kunnen worden beantwoord. Lever het kaartje in bij de docent. De docent leest de vragen of stellingen voor.

Ondersteunen bij monden huidverzorging

• •

itg

u' Ac

tie

fb .v

•

Ieder groepje geeft na kort intern overleg een antwoord. De score wordt bijgehouden en het groepje met de meeste juiste antwoorden heeft gewonnen. Schrijf de samenvatting van elke stelling op in het werkmodel stellingen.

Nagel- en voetverzorging

Inleiding

fb .v

Nagels beschermen de gevoelige zenuwuiteinden in de vingertoppen en tenen. Uit hygiënisch oogpunt is het belangrijk om nagels kort en schoon te houden. Voetverzorging is ook een onderdeel van de persoonlijke zorg. Toch staat dit vaak op de achtergrond, tot er voetproblemen ontstaan of cliënten aandoeningen krijgen. Dan merk je hoe belangrijk goede voetverzorging is. Gelukkig zijn er andere disciplines die je in kunt schakelen als de zorg heel specifiek wordt.

tie

Leerdoelen

Bestudeer de theoriebron Nagelverzorging en maak de opdrachten. a. Vul het juiste antwoord in. Nagels van de vingers knip je: rond recht

Theoriebron Nagelverzorging <

Nagels verzorgen

Oefening 25

u' Ac

Je kunt: • uitleggen op welke punten je de nagels controleert en waarom • beschrijven wanneer de pedicure of manicure ingeschakeld moet worden • uitleggen welke voetproblemen je kunt tegen komen bij cliënten en welke aandachtspunten er zijn bij voetproblemen • uitleggen waardoor cliënten met diabetes vaak voetproblemen hebben • de voeten van een cliënt verzorgen • de nagels van een cliënt verzorgen.

Teennagels knip je: rond recht

itg

De vijl, nageltang of nagelschaar worden na gebruik gereinigd en zijn: cliëntgebonden voor algemeen gebruik

b. Zet onderstaande stappen bij het verzorgen van nagels in de juiste volgorde. Nagels worden schoongemaakt met een nagelborsteltje. Nagels worden gewassen. Nagels worden gevijld. Nagels worden geknipt.

Nagel- en voetverzorging

fb .v

c. Schrijf de vijf observatiepunten van een nagel op:

tie

d. Het is niet altijd verstandig om zelf de nagels van een cliĂŤnt te verzorgen. Beschrijf wanneer de nagelverzorging door een deskundige uitgevoerd moet worden.

Theoriebron Voetverzorging <

Voetverzorging

Bestudeer de theoriebron Voetverzorging en beantwoord de vragen.

Oefening 26

u' Ac

e. Een schimmelnagel is besmettelijk. Welke vijf maatregelen zijn belangrijk om te nemen om besmetting te voorkomen?

Voetschimmel is een regelmatig voorkomend probleem en is erg besmettelijk. Het is dan ook belangrijk dat je voetschimmel snel herkent.

itg

a. Schrijf de vier ontstekingsreacties die je bij voetschimmel ziet op.

b. Hoe wordt voetschimmel in het algemeen behandeld?

c. Wat is een likdoorn?

Nagel- en voetverzorging

d. Wat zijn de belangrijkste twee oorzaken van likdoorns?

Oefening 27

fb .v

e. Hoe kun je voorkomen dat er een likdoorn ontstaat?

Diabetes

Theoriebron Nagelverzorging < Werkmodel Nagelproblemen <

Samen weet je meer

In verpleeghuis ‘De Markies’ werken ze met aandachtsgebieden. Dit betekent, dat er op de afdeling zorgverleners rondlopen, die de expertise hebben op een bepaald aandachtsgebied. Jullie worden vandaag ook expert in één speciaal onderwerp van nagelverzorging en nagelproblemen; daarna delen jullie die kennis met de rest van de groep. • •

Bestudeer de Theoriebron Nagelverzorging. Verdeel de onderwerpen: – ontstoken nagelriemen – schimmels – snel afbrokkelen/scheuren – ingegroeide teennagel. Iedereen gaat op zoek naar informatie over het onderwerp. Bijvoorbeeld de symptomen, oorzaak, mogelijke behandeling. Voeg minimaal één afbeelding toe. Zorg dat je het Werkmodel Nagelproblemen bij de hand hebt en kunt invullen tijdens de presentaties. Maak afspraken over de voorbereidingstijd en de (vorm van) de presentaties. Maak een presentatie van maximaal 5 minuten. Vertel jouw informatie aan de overige leden van je groepje. Je medestudenten luisteren en vullen tijdens het luisteren het Werkmodel Nagelproblemen in.

•

Oefening 28

u' Ac

tie

Cliënten met diabetes hebben extra zorg nodig bij de verzorging van de nagels en voeten. Maak een observatielijst die gebruikt kan worden bij het verzorgen van de voeten bij cliënten met diabetes. In de observatielijst komt te staan: • welke controles en observaties dagelijks uitgevoerd moeten worden • de kenmerken van een diabetische voet • de kenmerken van een beginnende voetulcus (inclusief de typische plekken).

•

itg

• • • •

Nagel- en voetverzorging

Werkmodel Nagelverzorging <

Voorbereiding • Bestudeer de Theoriebron Nagelverzorging en het Werkmodel Nagelverzorging bij de hand. • Bespreek met elkaar de casus. • Verzamel de benodigdheden die in het werkmodel beschreven staan. Neem je eigen nagelschaar, vijl (of nageltang) mee. • Verdeel de rollen; de cliënt, de zorgverlener en de observator. De observator bekijkt, met het werkmodel erbij, of de handeling correct wordt uitgevoerd en aan alles wordt gedacht.

tie

Werkmodel Aftekenlijst zorgvaardigheden <

Mevrouw Holmeijer heeft de ziekte van Parkinson. Door het trillen van de handen kan ze haar nagels niet meer goed en veilig knippen. Vandaag kom je mevrouw hiermee helpen. Ze is hier erg blij mee, want ze ziet er graag tip top uit. Ze is dan ook erg kritisch. Oefen eerst bij een medestudent met nagels knippen.

Theoriebron Nagelverzorging <

Nagels verzorgen

fb .v

Oefening 29

u' Ac

b. Wat zal het verschil zijn met het oefenen op school en de vaardigheid uitvoeren in de praktijk?

Bijzondere voeten, bijzondere zorg De voeten van cliënten met diabetes of reuma vragen om speciale zorg. Die kun jij als zorgverlener niet altijd geven. Daarom moet je weten waar je op moet letten. Eventuele adviezen en de ingezette behandeling van andere deskundigen, zoals een podotherapeut of pedicure, moet je kunnen uitvoeren en opvolgen.

Oefening 30

Theoriebron Voetverzorging <

itg

Website Podotherapie.nl <

Website Provoet.nl <

Zet de belangrijkste observaties en complicaties op een rijtje van de diabetische voet en de reumatische voet. • Bestudeer de Theoriebron Voetverzorging. • Zoek antwoord op de volgende vragen: – Waarom vragen diabetische/reumatische voeten extra zorg? – Welke (zelfzorg)activiteiten moet de cliënt ondernemen voor de verzorging van zijn diabetische/reumatische voeten? – Wat zijn aandachtspunten waarop gelet moet worden bij diabetische/reumatische voeten? Ga daarvoor naar de website van de Nederlandse Vereniging voor Podotherapeuten www.podotherapie.nl of de website van de landelijke brancheorganisatie voor pedicures www.provoet.nl. • Vergelijk je antwoorden met die van een medestudent. Zijn er verschillen, zoek dan naar het juiste antwoord.

Nagel- en voetverzorging

Hoe zou je het vinden om je eigen voeten te laten verzorgen? En hoe vind je het om iemand anders zijn voeten te verzorgen? Je mag je voeten laten verzorgen door je medestudent en andersom. Voorbereiding • Bestudeer de Theoriebron voetverzorging. • Ga naar de website www.thuisarts.nl en maak met de adviezen voetverzorging een werkwijze voor het verzorgen van de voeten bij een cliënt met diabetes. Benoem daarbij ook de aandachtspunten voor de zorg van cliënten met voetproblemen. • Verzamel de benodigdheden voor de voetverzorging. • Verdeel de rollen; de cliënt, de zorgverlener en de observator. De observator bekijkt, met de adviezen voor voetverzorging erbij, of de handeling correct wordt uitgevoerd en aan alles wordt gedacht.

tie

Website Ik wil voetproblemen bij diabetes mellitus voorkomen via Thuisarts.nl <

Iemand anders zijn voeten verzorgen, aan dat idee moet je misschien even wennen. Maar in de zorg is het heel belangrijk. Er zijn verschillende ziektebeelden die voetproblemen kunnen veroorzaken, dus in de praktijk zal je het geregeld tegenkomen.

Theoriebron Voetverzorging <

Voet verzorgen

fb .v

Oefening 31

u' Ac

Uitvoering • Was eerst zelf je voeten. • Voer de handeling uit volgens de adviezen voetverzorging. • Bespreek met elkaar de tips en tops. • Draai de rollen om en begin opnieuw.

Reflectie a. Hoe heb deze oefening ervaren?

itg

b. Wat zal het verschil zijn met het oefenen op school en de vaardigheid uitvoeren in de praktijk?

Het verzorgen van oren en ogen

fb .v

Inleiding

Leerdoelen

Je kunt: • beschrijven hoe een hoortoestel wordt verzorgd en vertellen hoe je veel voorkomende problemen met het toestel oplost. • beschrijven op welke manier het oog wordt verzorgd en welke observaties je uitvoert zodat je tijdig problemen signaleert. • de aandachtpunten bij het verzorgen van een cliënt met een bril, contactlenzen en oogprothese benoemen. • het oor van een cliënt verzorgen • het oog van een cliënt verzorgen.

u' Ac

Beter horen - Hoe werkt uw gehoor <

tie

Bij het wassen van het gezicht was je gelijk de oren mee. Bij een cliënt met veel oorsmeer of oorontsteking, vraagt dat extra aandacht. Ogen zijn goed in staat voor zichzelf te zorgen. Daar zorgen vooral de oogleden voor. De oogleden hebben een beschermende functie tegen uitdroging, fel licht en vreemde voorwerpen die op ons afkomen.

itg

Oefening 32

Theoriebron Verzorgen van het oor <

Verzorgen van het oor Bestudeer de Theoriebron Verzorgen van het oor en beantwoord de vragen. a. Mevrouw de Rooy heeft een herseninfarct doorgemaakt. Ze kan hierdoor geen vaste voeding meer eten. Mevrouw krijgt al eten in vloeibare vorm aangeboden. Het valt je de laatste tijd op dat je mevrouw steeds minder goed hoort. De tv staat harder en in gesprekken lijkt ze ook lang niet alles te horen. Wat zou er aan de hand kunnen zijn?

Het verzorgen van oren en ogen

b. Veel oudere cliĂŤnten zijn nog gewend hun oren schoon te maken met wattenstaafjes. Leg in je eigen woorden uit waarom dit niet verstandig is.

Theoriebron Verzorgen van het oog <

Verzorgen van het oog

Bestudeer de Theoriebron Verzorgen van het oog en beantwoord de vragen.

u' Ac

Oefening 33

tie

fb .v

c. Joris (16 jaar) is herstellende van een ernstig auto ongeluk. Om beter te kunnen bewegen en weer te leren lopen oefent hij iedere dag met de fysiotherapie in het zwembad. Eerst loopoefeningen en dan nog even ontspannen drijven op zijn rug. Joris geniet van het zwembad en voelt dat hij steeds meer kan. Als je vandaag bij hem komt, merk je dat hij last heeft van jeuk en pijn aan zijn linkeroor. Als je het oor bekijkt zie je dat de gehoorgang rood is. Wat kan er aan de hand zijn?

a. Beschrijf de stappen bij het verzorgen van de ogen:

b. Beschrijf wat je doet als een cliĂŤnt korstjes of afscheiding op/ bij de ogen heeft:

itg

c. Beschrijf wat je doet als een oog ontstoken is.

Het verzorgen van oren en ogen

d. Bij welke klachten bij een cliënt met een rood oog neem je contact op met de arts?

Hoe goed hoor jij?

Oefening 34

fb .v

Doe de hoortest en test je eigen gehoor: • Ga naar de website: www.hoortest.nl/hoortest.html. Voer de test uit in een rustige omgeving en maak gebruik van een hoofdtelefoon. • Beantwoord de daar gestelde vragen. Wat is je uitslag? • Beantwoord na het uitvoeren de volgende vragen.

Website Hoortest.nl <

Voorbereiding • Bestudeer de Theoriebron Verzorgen van oor. • Bekijk het Filmpje Cleaning a BTE hearing aid. Uitvoering • Werk voor jezelf met het Werkmodel Sjabloon voor het beschrijven van een handeling, hoe een hoorapparaat verzorgd wordt. • Op welke aspecten let je bij het verzorgen van de oren? • Welke observaties moet je uitvoeren om tijdig problemen te signaleren?

Werkmodel Sjabloon voor het beschrijven van een handeling <

De heer Reiniger heeft al jaren een hoorapparaat. Hij is de laatste tijd echter wat vergeetachtig. Het gehoorapparaat blijft steeds vaker in het doosje staan. Zo ook vandaag. Door duidelijk te spreken, te gebaren en het doosje voor hem te houden vraag je hem zijn gehoorapparaat in te doen. Hij lijkt er niks van te snappen. Maar jij ziet dat het apparaat nodig schoongemaakt moet worden.

Theoriebron Verzorgen van het oor <

Verzorgen van een hoorapparaat

Oefening 35

u' Ac

b. Voor wie is de test niet geschikt?

tie

a. Welk aspect van het horen test de Nationale gehoortest?

Filmpje Cleaning a BTE hearing aid <

b. Denk je dat je ook eventuele problemen aan het hoorapparaat kunt verhelpen?

itg

Reflectie a. Wat heb je geleerd?

c. Wat zou je nog meer willen weten en leren over hoorapparaten?

Het verzorgen van oren en ogen

• •

•

• • •

Er zijn veel mensen die een bril dragen, van leesbril tot zonnebril. Een aantal aandachtspunten is goed om te weten en te onthouden. Voorbereiding • Lees de Theoriebron Verzorgen van het oog • Welke signalen zijn er bij oogproblemen? • Hoe verzorg je het oog? • En wat moet je weten over brilgebruik? • Neem een (zonne)bril mee.

Theoriebron Verzorgen van het oog <

Bril op

Oefening 37

Ga op zoek naar informatie over de verschillende hoorapparaten. Bekijk YouTube-filmpjes over de werking en het schoonmaken van diverse apparaten of kijk op websites van fabrikanten zoals die van Bestsound-technology.nl. Inventariseer wat de oorzaken kunnen zijn voor het niet goed functioneren van een apparaat. Bedenk hoe je mevrouw Broek en de andere bewoners duidelijke instructies kunt geven, waardoor zij zelf problemen kunnen verhelpen. Zij zijn niet handig met internet, dus een filmpje laten zien is geen optie. Kies één probleem of een wijze van schoonmaken van hoorapparaten, die je uitwerkt in een instructieblad. Denk aan: – batterijen vervangen – in- of uitdoen van een hoorapparaat – het hoorapparaat maakt een piepend geluid – het hoorapparaat doet het niet. Maak met elkaar een instructie voor mevrouw Broek over het oplossen van een probleem met een hoorapparaat. Zorg dat de instructie duidelijk is, afbeeldingen bevat en in goed Nederlands is geschreven. Voeg het instructieblad toe aan je zorgportfolio.

fb .v

• Website Bestsound-technology.nl <

Mevrouw Broek woont in het verzorgingshuis De Lindeboom. Zij heeft een hoorapparaat en ze klaagt dat hij het niet doet. Ze hoort nog steeds weinig en het apparaat piept vaak. Ze wil van jou weten hoe het komt en wat ze er aan moet doen. Het blijkt dat meer cliënten dezelfde vragen hebben.

tie

Theoriebron Verzorgen van het oor <

Problemen met het hoorapparaat

u' Ac

Oefening 36

itg

Uitvoering • Gebruik de gegevens uit de theoriebron en kijk je medestudenten eens goed in de ogen. • Zijn er oogproblemen zichtbaar? • Zet bij je medestudent een bril op en bedenk waar je op moet letten. Reflectie a. Heb je iets opvallends gezien tijdens je observatie?

b. Heb je 'dat wat je moest weten over brilgebruik' ook toegepast, toen je een bril opzette bij je medestudent?

Het verzorgen van oren en ogen

Website Vereniging Oog in oog <

• • • • • •

Oog en oor verzorgen

Oefening 39

Lees de Theoriebron Verzorgen van oog. Ga naar de site van het oogziekenhuis Rotterdam en zoek op oogprothese of ga naar de website van Vereniging oog in oog. Gebruik de informatie uit het Werkmodel Oogprothese. Maak een duidelijk overzicht van informatie die jij van belang vindt om te weten, als je mevrouw Joossens gaat ondersteunen bij de verzorging van haar oog en de oogprothese. De informatie is bedoeld voor zowel mevrouw Joossens als de verzorging; mevrouw moet het uiteindelijk zelf gaan doen. De informatie is kort en krachtig en voldoet aan de volgende eisen: – maximaal 1 A4 – de aandachtspunten van de verzorging worden benoemd – de observatiepunten worden benoemd (waar let je op?) – schoonmaakeisen/bewaaradviezen – veel voorkomende problemen. Voeg het informatieblad toe aan je zorg-portfolio.

•

tie

Website Oogziekenhuis Rotterdam <

Mevrouw Joossens komt morgen weer terug uit het oogziekenhuis. Zij heeft een kunststof oogprothese gekregen. Jullie willen je voorbereiden op de terugkomst van mevrouw. Niemand in het team heeft ooit een cliënt verzorgd met een oogprothese. De arts heeft allerlei informatie meegegeven. Het team heeft jou gevraagd de belangrijkste punten voor de verzorging op een rijtje te zetten.

u' Ac

Werkmodel Oogprothese <

Oogprothese

Oefening 38

fb .v

c. Ging het bril opzetten bij je medestudent vlekkeloos? Of zijn er nog aandachtspunten?

Maartje heeft een verstandelijke beperking en wordt wakker met een oog dat niet open wil. Ze roept het uit als ze wakker wordt. Als je haar kamer binnen komt zie je dat haar oog dicht zit met een wat gelig beslag. Maartje heeft dit al eerder gehad ; je weet dat je haar oog met een beetje afgekoeld gekookt water moet schoonmaken.

Theoriebron Verzorgen van het oog <

Je gaat bij een medestudent de ogen en oren verzorgen.

itg

Theoriebron Verzorgen van het oor <

Werkmodel Oogdouche met oogbadje <

Voorbereiding • Bestudeer de Theoriebron verzorgen van oog en verzorgen van oren en de werkmodel oogdouche met oogbadje • Maak een eigen werkwijze voor het verzorgen van de ogen en oren bij een cliënt. • Verzamel de benodigdheden voor het verzorgen van de ogen, oren en uitvoeren van een oogdouche. • Verdeel de rollen; de cliënt, de zorgverlener en de observator. De observator bekijkt, met de adviezen voor voetverzorging erbij, of de handeling correct wordt uitgevoerd en aan alles wordt gedacht.

Het verzorgen van oren en ogen

Uitvoering • Voer de handeling oog verzorgen, oor verzorgen en oogdouche uit. • Bespreek met elkaar de tips en tops. • Draai de rollen om en begin opnieuw.

fb .v

Reflectie a. Hoe heb je de uitvoering van deze handeling ervaren?

Theoriebron Nagelverzorging <

Schrijf een brief aan de directeur, waarin je aangeeft waarom deze zorg wel hoort bij de basiszorg. Lees de Theoriebronnen Uiterlijke (huid)verzorging, Nagelverzorging, Voetverzorging. Eisen: • De brief is in correct Nederlands geschreven. • De tekst is volgens de standaard briefindeling ingedeeld. • In de brief worden in ieder geval argumenten benoemd die gaan over welzijn, sociale contacten en hygiëne. • De argumenten zijn realistisch en overtuigend.

Theoriebron Voetverzorging <

Vorige week stond in de krant dat in verzorgingshuis Avondland geen tijd meer was voor uiterlijke verzorging en nagels knippen. De directie vindt deze zorg geen onderdeel van de basiszorg. ‘Als cliënten hulp nodig hebben moeten ze maar een pedicure of schoonheidsspecialiste vragen’, zegt de directeur.

u' Ac

Theoriebron Uiterlijke (huid)verzorging <

Schrijf een brief over de noodzaak van uiterlijke verzorging

Oefening 40

tie

b. Wat zal het verschil zijn met het oefenen op school en de vaardigheid uitvoeren in de praktijk?

itg

Laat je brief lezen door een ander en vraag om hun feedback.

Reflecteren

Bedenk een moment of situatie tijdens het werken aan de training waarvan je nu vindt dat je het in het vervolg anders zou moeten aanpakken. Kijk terug en doe dit met behulp van de STARRT-methode. Lever het reflectieverslag in bij je docent.

itg

u' Ac

tie

Werkmodel STARRT-methode <

Reflectie

fb .v

Oefening 41

Theoriebron Ondersteunen bij het verzorgen van het haar

fb .v

Theoriebron Ondersteunen bij het verzorgen van het haar Haarverzorging en haar wassen

u' Ac

tie

Haarverzorging hoort bij de dagelijkse verzorging. In hoeverre je hulp biedt is afhankelijk van de mogelijkheden en beperkingen, de wensen en gewoonten van de cliënt. Soms help je bij het omdoen van een hoofddoek of kam je alleen de haren. Daarnaast controleer je de hoofdhuid van de cliënt op beschadiging, dit is ook erg belangrijk bij bedlegerige cliënten. Afspraken over haarverzorging worden vastgelegd in het cliëntdossier: de mate van zelfredzaamheid, de persoonlijke voorkeur, de frequentie van het wassen en welke middelen gebruikt worden.

Kammen, borstelen en hulpmiddelen

Aandachtspunten bij het kammen of borstelen van haren: • Vraag hoe de cliënt het wil hebben. • Bescherm kleding of bed eventueel met een handdoek. • Bij klitten: houd de haren met de ene hand vast en met de andere hand begin je van onderaf te kammen. • Bij mensen met haaruitval kam je extra voorzichtig. • Kam ook het achterhoofd bij mensen die op bed liggen. • Verwijder na afloop van het kammen of borstelen alle haren uit de kam of borstel. • Reinig de haarkam en -borstel van de cliënt eenmaal per week met water en zeep. Omdat houten haarborstels moeilijk te reinigen zijn, kun je beter kunststof borstels gebruiken.

itg

Er zijn hulpmiddelen die de zelfredzaamheid van cliënten kunnen vergroten, zoals een verlengde kam voor cliënten die hun armen niet kunnen optillen.

Een verlengde kam.

Theoriebron Ondersteunen bij het verzorgen van het haar

Aandachtspunten bij het haar wassen

u' Ac

tie

fb .v

Afhankelijk van de gezondheidstoestand van de cliënt was je het haar onder de douche of in bad, aan de wastafel of in bed. Let hierbij op: • een verantwoorde houding voor de cliënt en voor jezelf • het verwijderen van bril/hoortoestel • de watertemperatuur • Controleer eerst zelf de temperatuur van het water en vraag daarna aan de cliënt of hij de temperatuur prettig vindt • het gebruik van een bescheiden hoeveelheid shampoo • shampoo werkt ontvettend, maar kan de hoofdhuid irriteren. • het masseren van de hoofdhuid tijdens het wassen • het grondig uitspoelen van shampoo ter voorkoming van roos • shampoo die in het oog komt. Laat de cliënt een washandje voor zijn ogen houden om dit te voorkomen. Als shampoo toch in het oog komt, spoel dan direct met water. • dat het water niet over het gezicht stroomt tijdens het uitspoelen, dat kan beangstigend zijn voor de cliënt • eventuele haarproblemen.

Haar wassen op bed

Haren wassen van cliënten op bed komt niet vaak voor, maar het is wel belangrijk om te weten waar je op moet letten. Voor cliënten kan het een erg belastende handeling zijn, omdat zij langdurig in een onprettige of zelfs pijnlijke houding liggen. Maar ook jij als zorgverlener moet goed op je houding letten. Maak gebruik van de hulpmiddelen die er zijn.

itg

Hulpmiddelen vergroten het comfort van het haren wassen voor de cliënt op bed en voorkomen dat je als zorgverlener lang in een voorovergebogen en/of gedraaide houding moet staan, omdat je bijvoorbeeld het hoofd van de cliënt moet ondersteunen.

Opblaasbaar badje om haren te wassen in bed.

Theoriebron Ondersteunen bij het verzorgen van het haar

Hulpmiddelen voor haar wassen in bed

fb .v

Voorbeelden van hulpmiddelen om haren op bed te wassen: • haren wassen zonder water met een haarwascap Dat is vooral handig bij cliënten die snel vermoeid zijn, pijn hebben of moeilijk kunnen draaien in bed. • opblaasbaar badje, met een afvoer en een opening voor de nek van de cliënt De cliënt ligt tijdens het haarwassen en het materiaal is zacht. • haarwastrolley, zoals bij de kapper.

Wassen zonder water.

u' Ac

tie

Artikel Haarwascomfort <

Pruiken of haarstukken

Als een cliënt een pruik of haarstuk heeft richt de zorg zich niet alleen op het goed verzorgen van de pruik en de hoofdhuid, maar ook op de psychische impact en sociale gevolgen. De noodzaak en keuze om een pruik of haarstuk te dragen is vaak erg ingrijpend.

Pruiken kunnen gemaakt zijn van synthetisch of echt haar. De voordelen van synthetisch haar zijn: • de pruiken zijn kleuren vormvast • goedkoper • lichter in gewicht.

itg

Het verzorgen van de pruik moet zorgvuldig gebeuren. Als de hoofdhuid van cliënten overgevoelig is, bijvoorbeeld door de aanwezigheid van wonden, kan er in veel gevallen geen gebruik worden gemaakt van een pruik of haarstuk. Het is belangrijk om de hoofdhuid elke dag zorgvuldig te reinigen. Geen haar hebben kan hoofdhuidirritatie en jeuk veroorzaken. Pukkeltjes en irritatie voorkom je door een goede hygiëne. Zeep droogt de huid meestal uit en wordt daarom afgeraden.

Tip

Tips voor het verzorgen van een pruik of haarstuk: • Let op bij het kammen en borstelen van pruiken en haarstukken. Bij met name synthetische pruiken en haarstukken kan de vezel beschadigen. • Pruiken van echt haar mogen worden geföhnd. Pruiken van synthetisch haar daarentegen niet. Pas met deze pruiken op voor blootstelling aan alle hittebronnen. • Gebruik bij voorkeur de speciaal ontwikkelde verzorgingsproducten. Deze producten zorgen voor een goed onderhouden haarstuk of pruik en dragen daarnaast bij aan de levensduur. • Laat de cliënt niet slapen met een pruik/haarstuk, want dat is beter voor de hoofdhuid. Door de wrijving beschadigen de vezels.

Theoriebron Haarproblemen

Haar met roos

fb .v

Theoriebron Haarproblemen

u' Ac

tie

Roos is een aandoening van de hoofdhuid waarbij extra huidsmeer (talg) wordt geproduceerd en de hoofdhuid gaat schilferen. In het haar en op de schouders zijn dan veel kleine witte schilfers te zien.

Roos komt los van het haar als je het haar schudt.

Wanneer een cliënt last heeft van roos, is het in veel gevallen voldoende om het haar te wassen met een speciale shampoo. De shampoo moet daarna goed worden uitgespoeld. Er kunnen enige weken overheen gaan voordat de cliënt helemaal van zijn roosprobleem af is. Adviseer de cliënt in de tussentijd niet te donkere kleding te dragen, omdat de witte schilfertjes daarop duidelijk te zien zijn.

itg

Haaruitval

De oorzaak dat iemand kaal wordt of dunner haar krijgt is verschillend. Hormonen, erfelijkheid, stress en ziekte zijn factoren die mee kunnen spelen. Haaruitval en kaalheid kunnen ook een vervelende bijwerking zijn van medicijnen, zoals bij de behandeling van kanker.

tie

Iemand met een haarziekte waardoor kale plekken ontstaan.

fb .v

Theoriebron Haarproblemen

u' Ac

Naast complete haaruitval is er ook een lokale vorm van kaalheid, waarbij er kale plekken ontstaan. Het haar kan later wel weer terugkomen, maar dat duurt soms jaren. Afhankelijk van de oorzaak van haaruitval kan het haarverlies ook definitief zijn.

Het is voor de meeste mensen een heel emotionele gebeurtenis als de haren uitvallen. Wees je daarvan bewust als zorgverlener. Bied ruimte voor deze emoties. Een huisarts kan de cliënt doorverwijzen voor specialistische hulp en begeleiding. Patiëntenverenigingen kunnen de cliënt steun en praktische adviezen geven.

Hoofdluis

Hoofdluis is een parasiet die leeft van het bloed van mensen. De luis heeft een voorkeur voor schoon en gewassen haar. De luis prikt een gaatje in het hoofd om bloed op te zuigen. Het speeksel van de luis dat vrijkomt, veroorzaakt een allergische reactie. Daardoor ontstaat jeuk. De hoofdluis is tussen de twee en drie millimeter groot en is bruingrijs van kleur. De eitjes van de hoofdluis heten neten. Deze zijn wit en zitten stevig vastgeplakt aan het haar (in tegenstelling tot roos, dat loszit.) Na zeven tot tien dagen komen de neten uit. De meeste luizen en neten zitten vlak bij de oren en in de nek, omdat het daar warm is. Een hoofdluis kan maximaal 24 uur zonder eten en warmte, dan sterft hij.

itg

Film - RIVM hoofdluis <

Hoofdluis.

Theoriebron Haarproblemen

Besmetting door hoofdluis

fb .v

De behandeling van hoofdluis bestaat uit bestrijden én herbesmetting voorkomen. Hoofdluis is zeer besmettelijk. Besmetting vindt vooral plaats door direct haar-haarcontact : als twee mensen dicht met de hoofden bij elkaar zitten, bestaat de grootste kans op besmetting. Daarom komt hoofdluis zo veel bij kinderen voor. Luizen kunnen niet vliegen of springen, maar wel lopen en zwemmen. Luizen verspreiden zich dus via haar-haarcontact. Extra maatregelen als het wassen van kleding, knuffels of beddengoed, stofzuigen of gebruik van luizencape zijn niet nodig.

itg

•

Kam gedurende 14 dagen elke dag het haar met een fijntandige kam (netenkam). – Maak het haar helemaal nat. Verdeel crèmespoeling door het haar en spoel dit nog niet uit. Kam daarna met een gewone kam de klitten weg. – Pak dan de fijntandige kam en kam al het hoofdhaar, pluk voor pluk, vanaf de haarwortel. Vastgeplakte neten kun je eventueel losweken door te deppen met azijn. – Veeg tijdens de kambeurt de kam regelmatig af aan een witte tissue. – Spoel de crèmespoeling uit. – Reinig de kam na afloop met water en zeep en verwijder de luizen en neten. Combineer het kammen eventueel met een antihoofdluismiddel. Lees voordat je dit middel gebruikt goed de bijsluiter.

•

u' Ac

Behandeling:

tie

Om te voorkomen dat opnieuw besmetting plaatsvindt, is het belangrijk dat alle huisgenoten of medecliënten worden gecontroleerd op luizen. Kammen en borstels moeten heel goed worden schoongemaakt en anders worden vervangen. Zorg dat iedereen een eigen kam of borstel heeft.

Fijnmazige kam.

Theoriebron Ondersteunen bij het scheren

fb .v

Theoriebron Ondersteunen bij het scheren Scheren

Scheren vormt meestal een vast onderdeel van de dagelijkse verzorging, behalve wanneer mannen een baard dragen. Als iemand gewend is om zich elke dag te scheren, zal hij dat ook willen als hij het niet meer zelf kan.

u' Ac

tie

Elektrisch scheren kunnen cliënten nog redelijk lang zelfstandig doen. Eventueel scheert de zorgverlener hem nog even na. Als een cliënt gewend is om zich nat te scheren, dit niet langer zelfstandig kan, dan kun je adviseren om over te gaan op elektrisch scheren. Anders bied je ondersteuning bij het scheren met mes.

Droog scheren.

Nat scheren.

Het scheren kan met een scheerapparaat of ‘nat’, met een scheermesje met water en scheercrème, schuim of mousse. Nat scheren is niet per se beter of slechter dan elektrisch scheren. Het hangt er van af wat de cliënt wil en gewend is. Toch zijn er enkele voor- en nadelen die je kunt afwegen als de cliënt een keuze moet maken. Omdat de kans op

itg

Manieren van scheren

Theoriebron Ondersteunen bij het scheren

verwonding groter is bij nat scheren, heeft het de voorkeur een elektrisch scheerapparaat te gebruiken. Cliënten met een verminderde afweer of cliënten die bloedverdunners gebruiken, mogen soms niet nat geschoren worden wegens bloeding- of infectiegevaar. Nadelen

Nat scheren

• • •

gladste manier van scheren geen batterijen nodig hygiënischer omdat het gemakkelijk schoon te maken is en de mesjes regelmatig worden vervangen

• • • • •

kost veel tijd is een moeilijke vaardigheid kans op wondjes er is altijd een wasbak nodig mesjes moeten regelmatig worden vervangen

Elektrisch scheren

• • • •

het is snel gemakkelijk het kan overal minder wondjes

• •

minder glad minder hygiënisch

tie

fb .v

Voordelen

u' Ac

Aandachtspunten bij het scheren

itg

Belangrijke punten van hygiëne bij het scheren: • Scheerbenodigdheden zijn cliëntgebonden. • Bij kans op contact met bloed draag je handschoenen. • Wees voorzichtig met puistjes en wratten en andere oneffenheden van de huid met het oog op verwondingen. • Als een wondje bloedt, stelp dit door met een gaasje op het wondje te drukken tot het bloeden stopt. Cliënten die bloedverdunners gebruiken, bloeden langer door. Maak zo nodig het wondje schoon en gebruik een pleister. • Maak na het scheren de huid schoon en gebruik een ontsmettende lotion of een crème. • Reinig na elk gebruik het scheerapparaat en de scheerbenodigdheden. Vooral de scheerapparaten worden vaak vergeten!

Leeg het scheerapparaat na gebruik.

Theoriebron Ondersteunen bij het scheren

Werkwijze bij nat scheren

fb .v

Water is naast een goed scheermesje het allerbelangrijkste bij nat scheren. Smeer de vochtig gemaakte huid in met een scheercrème, schuim of mousse. Daarmee voorkom je huidirritaties en het zorgt voor minder weerstand tussen de huid en het scheermesje. Scheer altijd met de haargroei mee. Dat voorkomt huidirritaties. Een goede scheerbeweging is rustig en volgt de contouren van het gezicht, zonder veel druk uit te oefenen op de huid.

tie

Trek de huid glad op de plaats waar je gaat scheren. Een handige volgorde is van boven naar beneden: • begin bij de bakkebaard en wang • daarna bovenlip en kin • dan de andere kant van het gezicht • tot slot de hals ; buig het hoofd naar achteren zodat de huid strak staat.

Tip

u' Ac

De scheermesjes moeten na vijf tot zeven keer scheren worden vervangen of als de eerste tekenen van botte mesjes zichtbaar of voelbaar zijn. Je voelt het ‘trekken’ of ‘haken’ als je scheert. Heb je tijd of heeft een cliënt stug baardhaar, leg dan voor het scheren een warme vochtige handdoek op het gezicht. Zo maak je baardharen zachter en openen de poriën, waardoor het scheren gemakkelijker gaat en het scheerresultaat gladder is.

Werkwijze bij droog scheren

itg

Er zijn vele soorten en merken scheerapparaten. Algemene aandachtspunten bij het droog scheren zijn: • Gebruik voor elke cliënt zijn eigen scheerapparaat. • Als het apparaat ronddraaiende mesjes heeft, maak je met het apparaat ook ronddraaiende bewegingen. Bij een apparaat met een vlak scheerblad maak je open neergaande bewegingen. • Trek de huid tijdens het scheren glad. • Druk het scheerapparaat stevig tegen het gezicht en kies de beweging die past bij het soort scheerapparaat, over gezicht en hals totdat haartjes verdwenen zijn. • Breng zo nodig aftershave aan. • Controleer de scheerkop op scherpe randen, om daarmee wondjes te voorkomen.

Bij een apparaat met een vlak scheerblad maak je open neergaande bewegingen.

fb .v

Theoriebron Ondersteunen bij het scheren

Bij een apparaat dat ronddraaiende mesjes heeft, maak je ronddraaiende bewegingen.

tie

Scheren van een vrouw

Gezichtsbeharing bij vrouwen komt veel voor. Elke vrouw na de menopauze krijgt geleidelijk meer haren in het gezicht. Bij jonge vrouwen is overmatige gezichtsbeharing meestal een onderdeel van een uitgebreidere vorm van overbeharing, zoals hirsutisme.

u' Ac

Website Hirsutisme <

Als je een vrouw gaat scheren let dan goed op de privacy. Veel vrouwen vinden dit vervelend. Bespreek met de cliënt het schaamtegevoel, maak ongewenste haargroei bespreekbaar. Let wel: Gezichtsbeharing bij vrouwen wordt cultureel en ethisch bepaald. Vraag aan met name allochtone vrouwen of zij het wenselijk vinden om gezichtsbeharing te verwijderen.

Onderhouden van materialen

Tip om de mesjes langer scherp te houden: houd de mesjes na het scheren goed schoon en maak ze daarna droog.

itg

Om met een scheerapparaat optimaal en hygiënisch te scheren, maak je het scheerapparaat minstens één keer per week grondig schoon. Controleer eerst of het systeem schoongemaakt mag worden onder water. Moderne scheerapparaten kunnen soms helemaal onder de kraan afgespoeld worden. Anders haal je de koppen uit het sluitingsmechanisme en reinig je de haarkamer met een borsteltje.

Theoriebron Mondverzorging

fb .v

Theoriebron Mondverzorging Mondgezondheid

tie

Wanneer de lippen, mondslijmvliezen, tanden, tandvlees en de tong gezond zijn, zie je de volgende kenmerken: • De mond ziet er gezond uit. • De kleur is normaal roze. • Er zijn geen verwondingen/letsels of bloedingen. • Het slijmvlies is vochtig. • Er is geen sprake van oedeem of infecties. • De cliënt ervaart geen ongemak bij de mond.

u' Ac

De gezondheid van de mond is belangrijk, omdat klachten invloed hebben op de kwaliteit van leven. Het kan leiden tot veranderingen in de voedingstoestand (ondervoeding) en problemen veroorzaken met sociale contacten, bijvoorbeeld door smaakstoornissen, een slechte adem en pijn. Er kunnen ziektes van de mond ontstaan zoals stomatitis. Bijvoorbeeld ouderen kunnen last hebben van een slecht zittende prothese, waardoor voedselresten achterblijven en kauwen en bijten moeilijk gaat, met als gevolg gewichtsverlies.

Mondverzorging en mondzorg

Mondverzorging is het op een juiste manier reinigen van gebit, kunstgebit en mondslijmvlies. De dagelijkse handelingen die nodig zijn om de mond gezond te maken of gezond te houden zijn: • het tweemaal daags poetsen van tanden en kiezen met fluoride tandpasta, het poetsen van de tong en het verzorgen van de mondholte • en/of het reinigen van het (gedeeltelijk) kunstgebit en het reinigen van een kaak zonder tanden of kiezen.

itg

De specifieke mondverzorging is afhankelijk van de situatie van het gebit van de cliënt: • eigen tanden en kiezen • frame of plaatje • volledig kunstgebit • niets ( geen vervanging voor gebitselementen) • overkappingskunstgebit (klikgebit met implantaten) • kronen en bruggen. Mondzorg is een breder begrip en omvat: • het voorkomen van problemen • het vaststellen wat er aan de hand is • de behandeling • de nazorg van ziekten rond de mond. Mondverzorging doe je om pijn en ongemak te voorkomen, zoals: • tandplaque met als gevolg – tandbederf (cariës) – ontstoken tandvlees (gingivitis)

Theoriebron Mondverzorging

slijmvliesinfecties slechte adem droge slijmvliezen infectiegevaar ontstoken kaakbot (parodontitis) schimmelinfecties.

tie

fb .v

• • • • • •

Er zijn specifieke verzorgingseisen bij elke gebitssituatie. Bij een volledig kunstgebit: • twee keer daags mond reinigen • twee keer daags kunstgebit poetsen met water en zeep, poets met een speciale protheseborstel • een doek in de wasbak leggen of zorgen voor een laagje water om te voorkomen dat de prothese kapotgaat als de deze valt • eerst bovenkaak en daarna onderkaak • ’s nachts kunstgebit in bakje zonder water.

Website 10 poetsinstructiekaarten <

u' Ac

Verzorging gebitsprothese en overkappingskunstgebit

Als een cliënt geen (kunst)gebit heeft, reinig je de mond twee maal daag met een nat gaasje.

Hulpmiddelen

Een elektrische tandenborstel reinigt beter dan een handtandenborstel. De elektrische borstel is niet altijd geschikt voor de zorgafhankelijke cliënt, omdat bijvoorbeeld de trilling en het geluid beangstigend kunnen werken. Een handtandenborstel vervang je minimaal één keer per drie maanden of eerder indien versleten. Voor gebitsprotheses zijn ook speciale protheseborstels; deze vergemakkelijken het reinigen van de binnenkant van de prothese. Voor het reinigen van kunstgebitten bestaan er ook borstels die met een zuignap vastgezet kunnen worden op een wastafel. Ragers, tandenstokers of flossdraad zijn er om de ruimtes tussen gebitselementen en het tandvlees schoon te maken. Flossdraad is geschikt als tanden en kiezen heel dicht op elkaar staan. Flossdraad wordt afgeraden bij beschadigd mondslijmvlies. Dan is het beter om tandenstokers te gebruiken. Een rager wordt gebruikt als tandenstokers en flossdraad onvoldoende werking hebben.

•

itg

•

Theoriebron Mondverzorging

Herkennen en rapporteren mondproblemen

Website Inventarisatielijst zelfzorg mondzorg <

Mondproblemen herken je aan de volgende signalen: • slechter gaan eten en drinken • gewichtsverlies • pijn aan de mond • slechte adem • slecht tegen warm, koud, zuur of hard voedsel kunnen • slikklachten • droge mond of bloed in de mond.

Het herkennen van mondproblemen is belangrijk bij goede mondzorg.

fb .v

Website Mondstatusscorelijst <

tie

Let op het ontstaan van mondproblemen als de cliënt: • zelf de tanden niet meer kan poetsen • de gebitsprothese niet meer in doet • angstig is voor pijn of pijn heeft en dit aangeeft bij de dagelijkse mondverzorging.

u' Ac

Het risico op mondaandoeningen neemt toe bij: • gewijzigde omstandigheden : verminderde zelfredzaamheid, verminderde eetlust, sondevoeding, palliatieve fase of coma • gebitsprothesen Bij ouderen krimpt het kaakbot en passen de gebitsprothesen minder goed. • medicijngebruik en/of chemokuren, immunotherapie, radiotherapie.

Mondzorg is onderdeel van het zorgplan van de cliënt. Voor het observeren van de zelfzorg en de mondstatus bestaan observatieformulieren.

Mondverzorging als de cliënt weinig of niet eet of drinkt

itg

Als een cliënt door omstandigheden weinig of niet eet of drinkt, is het belangrijk de mond regelmatig te blijven verzorgen. De mond droogt gemakkelijk uit wat weer ongemak en ontstekingen tot gevolg heeft. Reinig de mond regelmatig met een zachte tandenborstel en een gaasje met water of fysiologisch zout. Blijf doorgaan met tandenpoetsen of het verzorgen van de gebitsprothese. Houd de lippen vet met vaseline en overweeg het gebruik van een luchtbevochtiger bij een cliënt die ademt met open mond. Een groot bijkomend gevaar is ondervoeding en gewichtsverlies. Cliënten met sondevoeding en/of slikproblemen hebben ook extra aandacht nodig bij mondverzorging. Reinig de mond bij het tandenpoetsen (zonder tandpasta) met gaasjes ; er mag niet gespoeld worden door verslikkingsgevaar. Reinig de tong met de tongschraper van achter naar voren, en reinig na met Dentaswabs of in water/NaCl 0,9% gedrenkte gazen (niet te nat).

Weigeren van mondverzorging Zowel wilsbekwame als wilsonbekwame cliënten kunnen mondverzorging weigeren. Pijn in de mond of angst bij de cliënt kan daarvan de oorzaak zijn. Als geruststelling, uitleg en afleiding niet helpen rapporteer je de problemen en probeer je als team oplossingen te

Theoriebron Mondverzorging

vinden, waarbij de oorzaak van de weigering en reactie van de cliënt bepalend zijn voor de aanpak. Er kan afgesproken worden om de mond dagelijks te spoelen of de mond met gaasjes schoon te maken.

fb .v

Bij cliënten die in een vegetatieve toestand zijn, verminderen de natuurlijke reinigingsprocessen in de mondholte doordat er weinig activiteit is in de mondholte. Er is een grote kans op mondproblemen. Deze mensen mogen sowieso geen gebitsprothese dragen. Bij de mondverzorging van bedlegerige passieve cliënten zorg je dat het hoofd zijwaarts ligt. Vergeet niet de lippen te verzorgen.

Wat veel voorkomt is beschadiging van tanden en kiezen door tandenknarsen. Daar kan een spalk tegen helpen.

tie

Stomatitis

u' Ac

Stomatitis is een verzamelnaam voor ontstekingen van het mondslijmvlies en vaak ook de lippen. Het slijmvlies is rood, gezwollen en pijnlijk. Er is een verhoogde kans op stomatitis als de cliënt: • koorts heeft • een slechte slikfunctie heeft • bewusteloos is • antibiotica of cytostatica gebruikt • een verminderde weerstand heeft • inhalatiemedicatie gebruikt • een slecht zittende prothese heeft.

Stomatitis is te voorkomen door goede mondverzorging en mondzorg, het invetten van de lippen en het voorkomen van een droge mond. Speeksel speelt een rol bij het beschermen van de mond. Wie onvoldoende speeksel aanmaakt, kan meer last krijgen van infecties, tandbederf of ontstoken tandvlees.

Een ontsteking van de slijmvliezen is soms te herkennen aan witte, afschraapbare plekken in de mond. Soms zijn slijmvliezen juist rood gekleurd. Een bijzondere vorm van slijmvliesinfectie zijn ontstoken mondhoeken. Dit wordt ook wel candidosis of candidiasis genoemd.

itg

Cariës

Cariës is hetzelfde als tandbederf of gaatjes in tanden en kiezen. Een tand of kies heeft: • een wortel, deze zit in het kaakbot • een hals, deze zit net onder het tandvlees • een kroon, het deel dat uitsteekt. Een tand is opgebouwd uit tandbeen met daaromheen een beschermende glazuurlaag en een wortel met een beschermende cementlaag. Een gaatje ontstaat doordat bacteriën suiker omzetten in zuur. Dit zuur tast het glazuur aan. Deze bacteriën zitten vooral in de tandplaque. Cariës kan voorkomen worden door goed poetsen, gebruik van fluor, regelmatig tandplaque laten verwijderen en minder snoepen.

Theoriebron Nagelverzorging

fb .v

Theoriebron Nagelverzorging Uitgangspunten nagelverzorging

Zowel cliënten als zorgverleners moeten verzorgde (en korte) nagels hebben, voor de hygiëne. Het verzorgen van nagels kun je het beste doen als de cliënt uit de douche of uit bad komt. De nagels zijn dan zacht en goed te knippen.

u' Ac

tie

Uitgangspunten: • Knip de vingernagels rond. • Knip de teennagels recht ; niet in de hoeken afknippen om ingegroeide nagels te voorkomen. • Vingernagels knip je met een nagelschaar, teennagels met een nageltang. • Door te kort knippen beschadig je het nagelbed. • Korte nagels blijven schoner en het vermindert krabwonden en infecties. • De vijl, nageltang of nagelschaarschaar zijn cliëntgebonden en worden na gebruik gereinigd. • Weet wanneer je een pedicure of podotherapeut moet inschakelen. • Duw de nagelriemen niet terug, want deze beschermen het nagelbed tegen bacteriën en ontstekingen.

Verzorgen van de nagels

De nagels worden eerst gewassen, geknipt en daarna gevijld. Tot slot worden de nagels schoongemaakt. Draag tijdens de werkzaamheden niet-steriele wegwerphandschoenen. Gebruik voor het schoonmaken een kunststof nagelborsteltje en zeep.

Bij gebruik van bloedverdunners of andere voetproblemen moet je extra voorzichtig zijn voor verwondingen. In geval van ernstig verdikte en/of afwijkende nagels (schimmelnagels, in de volksmond ‘kalknagels’ genoemd), reuma en diabetes wordt de nagelverzorging door een deskundige uitgevoerd.

itg

Observeren van de nagels Observeer de nagels tijdens het verzorging om problemen op te sporen en te (laten) behandelen. Observatiepunten van de nagel zijn: • lengte • gaafheid • nagelriem Deze is zacht en neutraal van kleur en vertoont geen scheurtjes. • kleur • dikte en vorm. • Problemen die kunnen optreden bij nagels: • ontstoken nagelriemen • schimmelnagel of psoriasisnagel

Theoriebron Nagelverzorging

• •

snel afbrokkelen/scheuren ingegroeide teennagel.

fb .v

Soms heeft de nagel een afwijkende vorm, zoals een ‘bolle’ nagel of een tunnelnagel. Daardoor bestaat de kans dat de nagel ingroeit. Zo’n nagel ontstaat door het (regelmatig) stoten van de nagel, het dragen van te krappe schoenen of door ouderdom. Ook kan de vorm van de nagel erfelijk bepaald zijn.

De nagels worden extra gevoelig voor nagelproblemen als ze scheuren of afbrokkelen. De oorzaak hiervan is niet duidelijk. Met het ouder worden wordt de elasticiteit van de nagels minder. Er ontstaan sneller en gemakkelijker kleine scheurtjes in de nagel.

tie

Ontstoken nagelriemen

u' Ac

Bij een nagelriemontsteking (paronychia) is de huid rond de nagel van vinger of teen rood, gezwollen en pijnlijk. Ontstoken nagelriemen worden veroorzaakt door bacteriën of schimmels. Dit ontstaat sneller als de cliënt kleine wondjes heeft. Als een cliënt een ontstoken nagelriem heeft, is het belangrijk dit te rapporteren en te blijven observeren. Meestal verdwijnt de ontsteking na enkele dagen vanzelf. Als dit niet zo is moet je met de huisarts overleggen over eventuele behandeling.

Nagelriemontsteking.

Schimmelnagel

itg

Filmpje Schimmelnagels van Gezondheidsplein TV <

Schimmelnagels worden ook wel kalknagels genoemd. Schimmelnagels kunnen ontstaan door dezelfde schimmels die voetschimmel kunnen veroorzaken. De nagel verkleurt geleidelijk en wordt dik, ruw, brokkelig en breekbaar. Schimmelnagels zijn besmettelijk en verspreiden zich vaak naar de andere nagels of de voet (voetschimmel) maar kunnen zich ook verspreiden van cliënt naar cliënt. Om besmetting te voorkomen is het belangrijk: • iedere dag schone sokken te dragen • schoenen te dragen die ventileren en niet te strak zitten • in doucheruimtes slippers te dragen • voeten niet met zeep te wassen. Als je de voeten wel met zeep wast, zorg je dat er geen zeepresten achterblijven • de voeten goed af te drogen, vooral tussen de tenen.

Theoriebron Nagelverzorging

tie

fb .v

Hoe ouder je wordt hoe groter de kans op schimmelnagels. Ongeveer 50% van de mensen boven de 70 jaar heeft er last van.

u' Ac

Kalknagel.

Ingroeiende teennagel

Een ingegroeide teennagel komt het meest voor aan de grote teen. Bij een ingegroeide teennagel groeit er een puntje van de teennagel in het nagelbed. De teen wordt dan rood en pijnlijk. Als er te lang gewacht wordt met de behandeling, is het mogelijk dat er wild vlees omheen groeit en dat er een ontsteking met pus bij komt.

itg

Een ingegroeide teennagel. Oorzaken van een ingegroeide teennagel kunnen zijn: • het verkeerd of te kort knippen van de nagel • afscheuren van de nagel • knellende schoenen • zwelling van de voet • afwijkende stand van de voet (zoals bij reuma). Afhankelijk van de ernst wordt de behandeling door de pedicure, podotherapeut, arts of chirurg gedaan.

Theoriebron Voetverzorging

Voetgerelateerde disciplines

fb .v

Theoriebron Voetverzorging Voetverzorging hoort bij de persoonlijke zorg en als een cliënt dit niet meer zelf kan, ondersteun je hem hierin.

u' Ac

tie

Bij cliënten met aandoeningen zoals diabetes, reuma of problemen aan de nagels of voeten, is het nodig om andere disciplines in te schakelen, zoals: • huisarts/praktijkondersteuner/diabetesverpleegkundige • medisch pedicure • pedicure (met diabetes certificaat) • (diabetes)podotherapeut.

Afwijkingen waarvoor andere disciplines nodig zijn: • (dikke) schimmelnagels • likdoorns • ingegroeide nagel • overmatig eeltvorming • cliënten met diabetes • cliënten met vergroeiingen aan handen en voeten, zoals reuma. Mensen die heel veel lopen, zoals daklozen, hebben vaak voetproblemen. Dit wordt ook wel 'loopvoeten' genoemd. Daklozen kunnen zorgmijdend zijn. Vaak is er binnen de daklozenopvang een artsenspreekuur waar je hen naar kunt doorverwijzen.

Voetschimmel Voetschimmel is een huidinfectie veroorzaakt door schimmels die de hoornlaag van de opperhuid aantasten. Hierdoor ontstaat een ontstekingsreactie: • schilfering en kloofjes tussen de tenen • jeukende blaasjes aan de voetzolen • rode schilferende huidafwijkingen die vooral aan de voetranden zichtbaar zijn • nagels van de tenen kunnen ook aangetast zijn (schimmelnagels).

itg

Filmpje Voetschimmel Gezondheidsplein TV <

Voetschimmel is besmettelijk. Laat iemand slippers dragen in de badruimte als hij schimmelvoeten heeft en maak de badkamervloer goed schoon na het douchen en/of baden. Schimmel gedijt namelijk goed in warme en vochtige omgeving. Voetschimmel wordt behandeld met een crème of een zalf, waarin een schimmeldodend of groeiremmend middel is verwerkt en die meestal één of tweemaal per dag dun moet worden aangebracht. Bij ernstige of hardnekkige gevallen, zal de huisarts of huidarts een behandeling met speciale pillen geven.

Theoriebron Voetverzorging

Likdoorn

Een likdoorn ontstaat door toegenomen eeltvorming op een plek waar de huid blootstaat aan druk. Een likdoorn is een naar binnen gegroeide pijnlijke eeltplek op de voet. Een likdoorn komt het meest voor op de voeten en tussen de tenen.

fb .v

De belangrijkste oorzaken van likdoorns zijn slecht passend schoeisel (te smal, hoge hakken). Daarnaast kunnen standafwijkingen van de tenen zoals hamertenen likdoorns veroorzaken.

u' Ac

tie

Een likdoorn is te voorkomen door tijdig op te merken dat er sprake is van druk of wrijving op de voet. Controleer de voet daarom op rode plekken. Als er toch een likdoorn ontstaat, zijn er likdoornpleisters of – ringen om de klachten te verminderen. Als dit niet werkt, schakel je een huisarts of pedicure in.

Likdoorn.

Cliënten met diabetes

itg

Voetproblemen komen veel voor bij cliënten met diabetes mellitus. Door zenuwstoornissen, doorbloedingsproblemen en verstijving van de gewrichten in de voet ontstaan er gemakkelijker wondjes. Deze blijven langer onopgemerkt en genezen trager, met op langere termijn grote gevolgen. Het is daarom belangrijk ze te voorkomen en, als ze er zijn, zorgvuldig te (laten) behandelen. Controleer, observeer en vergelijk beide voeten dagelijks op: • gevoelsstoornissen • overmatig eeltvorming • drukplekken • temperatuur • wondjes, kloven • doorbloeding • kleur (wit/blauw/roodheid) • conditie van de huid (droog, soepel) • vorm van de voet.

Theoriebron Voetverzorging

Diabetische voet

u' Ac

Voetulcus

tie

fb .v

Kenmerken van een diabetische voet zijn: • niet genezende wond Door verminderde bloeden zuurstoftoevoer genezen wondjes aan de voeten minder goed. • verminderd gevoel Door beschadiging van de zenuwen kan het gevoel in de voeten verminderen of volledig uitvallen. • droge, schilferige huid met kloven Door een zenuwbeschadiging kan de huid erg droog worden, schilferen en kloven gaan vertonen. • vaak voorkomen van infecties Door een verlaagde weerstand (schimmelinfecties). • vormafwijkingen Diabetes kan uitval van de kleine voetspieren veroorzaken, met als gevolg standveranderingen van de voet.

itg

Een voetulcus is een chronische wond op de voet bij een diabetespatiënt. Een voetulcus kan er verschillend uitzien: rood, zwart, met of zonder korst, vochtig of met pus, oppervlakkig of met een diepe krater. Een beginnende voetulcus is te herkennen als een klein wondje op de voet. Vaak ontstaat de wond op een plek waar druk op het weefsel staat door bijvoorbeeld een niet goed passende schoen, eelt, een likdoornpleister of een knokkel van de teen. Typische plekken zijn: de bal van de voet, de hiel en de bovenkant van de tenen. Het omringende weefsel kan ontstoken zijn. Je geeft voorlichting aan de cliënt en eventueel de mantelzorgers. Goede documentatie in het cliëntdossier en het volgen van een (multidisciplinair) behandelplan helpen om het probleem snel te onderkennen en de optimale (wond)zorg te verlenen.

Een ernstige complicatie van een ulcus is amputatie

Theoriebron Voetverzorging

Cliënten met vergroeiingen aan (de handen en) voeten

Er zijn verschillende aangeboren en niet-aangeboren aandoeningen waardoor voeten vergroeien zoals reuma. Bij reuma ontstaan gewrichtsontstekingen. De voeten en tenen verstijven en vergroeien. Vaak kunnen cliënten door pijn in de handen en overige gewrichten zelf niet meer goed hun voeten verzorgen.

fb .v

Filmpje Hallux vagus <

tie

Door de vergroeiingen of een afwijkende stand van de voet is het mogelijk dat de schoenen minder goed passen. Door het dragen van juist schoeisel kunnen drukplekken, eeltvorming en likdoorns voorkomen worden. Ook kunnen de nagels afwijkingen gaan vertonen als de tenen niet de ruimte krijgen die zij nodig hebben. De podotherapeut kan adviezen geven of aanpassingen maken in schoenen, bijvoorbeeld inlegzolen.

itg

u' Ac

Observeer de cliënt met vergroeiingen of een afwijkende stand van de voet op de mate van zelfredzaamheid, pijn, brandende voeten, wonden, drukplekken, stijfheid, vergroeiing en standsafwijkingen.

Theoriebron Uiterlijke (huid)verzorging

Belang van uiterlijk verzorging

fb .v

Theoriebron Uiterlijke (huid)verzorging

u' Ac

tie

Niets is zo persoonlijk als uiterlijke verzorging. Er is hier dan ook geen stappenplan of protocol voor. Je gaat uit van wat de cliënt wil, hoe hij het gewend is en je sluit aan bij waar hij zich het prettigst bij voelt. Wel zijn er een aantal belangrijke zaken om rekening mee te houden: • Zorg dat make-up dagelijks verwijderd wordt. • Observeer de huid en nagels voordat de make-up of nagellak wordt aangebracht. • Als een cliënt ziek is, kan make-up de kleur van het gezicht beïnvloeden. Dat maakt het observeren lastiger. • Als een arm of hand in het verband moet, belemmert nagellak een goede observatie om te kijken naar de kleur en de doorbloeding. Verzorgingsmomenten zijn ook sociale momenten, één op één contactmomenten. Neem daarvoor de tijd.

Verzorgen van de huid

De belangrijkste functie van de huid is bescherming van het lichaam tegen allerlei stoffen, bacteriën en invloeden van buitenaf (ultraviolet licht, wrijving). De huid voorkomt uitdroging en regelt de temperatuur van ons lichaam. Ook wordt vitamine D in de huid aangemaakt, dat nodig is voor onze botten. De pijn- en tastzintuigen in de huid zijn onmisbaar voor ons contact met de buitenwereld.

Filmpje Droge huid <

Om de huid in goede conditie te houden moet je de huid goed verzorgen en beschermen. De huid moet voldoende vocht bevatten en schoon zijn om optimaal te functioneren. Iedereen heeft een ander huidtype en een specifieke huidconditie, die door verschillende factoren wordt beïnvloed (hormonen, leefstijl, zonlicht enzovoort). Er zijn allerlei middelen om de conditie van de huid te ondersteunen en te verbeteren.

itg

Het reinigen van de huid

Zeep, douchegel en shampoo zijn voor iedereen onmisbare producten bij de dagelijkse verzorging om schoon te worden of te blijven. Bovendien moet de huid gereinigd worden om te voorkomen dat ziekteverwekkende bacteriën in de huid dringen. Alle zeepsoorten lossen het vet op dat voorkomt in vuil, smeer en huidvet. Daardoor droogt de huid uit. Het is juist de combinatie van zeepachtige materialen met warm water die de huid uitdroogt, zoals bij langdurig douchen en het gebruik van douchegel. In die droge huid kunnen schadelijke stoffen gemakkelijk doordringen en kunnen wondjes en infecties ontstaan. Als de huid begint uit te drogen, is het beter om alleen die plekken met zeep te wassen waar het echt nodig is. Of te kiezen voor een milde zeep die de huid minder ontvet.

Theoriebron Uiterlijke (huid)verzorging

Verzorgen van verkleuringen en oneffenheden Er zijn mensen met een zichtbare verkleuring op de huid, zoals een moedervlek, pigmentvlek of wijnvlek. Littekens of brandwonden geven naast verkleuring ook oneffenheden op de huid. Zij gebruiken vaak camouflagemake-up om de oneffenheden of huidverkleuringen minder zichtbaar te maken. Het verzorgen van de huid vraagt dan om een speciale aanpak. De dermatoloog schrijft specifieke zalf of crèmes voor.

fb .v

Filmpje De wijnvlek <

Cliënten met acne

Acne is een aandoening van de talgklieren, zichtbaar als mee-eters, rode pukkels en puistjes. Acne komt voor op het gezicht, de rug, schouders of borst. Dit kan onderhuidse ontstekingen geven, waardoor na genezing littekens ontstaan. Het uitknijpen van puistjes of krabben werkt ontstekingen in de hand. Puistjes, of een uitgebreide huidaandoening kunnen psychische problemen geven en het plezier in het dagelijkse leven wegnemen.

u' Ac

Filmpje Jeugdpuistjes Hoe kun je ze bestrijden? <

tie

Cliënten kunnen er moeite mee hebben, dat hun gelaat ontsierd is; ze worden er dagelijks mee geconfronteerd, in de spiegel en door reacties uit de omgeving. De ondersteuning die je biedt is niet alleen gericht op de huidverzorging maar ook op de psychosociale gevolgen van de oneffenheden.

Acne ontstaat vaak in de pubertijd maar kan ook na de puberteit blijven bestaan of pas op volwassen leeftijd beginnen. Medicijnen kunnen acne veroorzaken of verergeren, bijvoorbeeld prednison en middelen tegen epilepsie.

Acne wordt op basis van het aantal pukkels en puistjes en de uitgebreidheid beoordeeld als mild, matig of ernstig. De ernst van de aandoening, de (psychosociale) klachten, het optreden van littekenvorming, maar ook leeftijd en geslacht, bepalen welke behandeling het beste is.

De donkere huid

itg

De (biologische) opbouw van de donkere huid verschilt van een lichte huid, waardoor huidaandoeningen er soms anders uitzien. Er zijn typische huidziekten die vaker voorkomen bij mensen met een donkere huid. Ook is de manier waarop mensen hun huid verzorgen per cultuur verschillend. De verschillende huidtypes en -kleuren hebben een duidelijke functie. De donkere huid vormt een natuurlijke bescherming tegen zonnestralen. Ook transpireert deze huid gemakkelijker, wat nodig is in een warme omgeving. Aandachtspunten zijn: • roodheid is minder goed zichtbaar Hierdoor kan het moeilijk zijn om een aandoening te herkennen bij iemand met een donkere huid. • sterke neiging om te reageren op irritatie, beschadiging of ontsteking Vaak ontstaat er een donkerdere verkleuring van de huid en duurt het langer voordat dit verdwenen is. Soms is het daarom nodig om acne met een donkere huid sneller te behandelen dan met een lichte huid. • overmatig littekenweefsel.

Theoriebron Verzorgen van het oor

Het verzorgen van het oor

fb .v

Theoriebron Verzorgen van het oor

tie

Als het oor normaal functioneert, is het alleen nodig om het oor te wassen. De gehoorgang reinigt zichzelf. Het verwijderen van zichtbaar oorsmeer kan met een puntje van de washand of met een opgerold vochtig watje. Verwijder alleen het zichtbare oorsmeer, niet in het binnenoor. Een wattenstaafje kan de huid van de inwendige gehoorgang beschadigen of oorsmeer verder doorduwen.

u' Ac

Oorsmeer… • beschermt tegen vocht • beschermt de huid van de gehoorgang • beschermt tegen stof, bacteriën en schimmels.

Bij een gezonde gehoorgang bestaat er een evenwicht tussen aanmaak en afvoer van oorsmeer. Dit evenwicht kan verstoord raken door o.a.: • ouder worden, te snelle indikking van oorsmeer • terugduwen van oorsmeer door hoorapparaat of foutief schoonmaken • afwijkende bouw van de gehoorgang (nauw, afwijkende botvorming) • overmatig haargroei in de gehoorgang • ziekten, bijvoorbeeld eczeem, suikerziekte • niet goed kunnen kauwen.

Uitspuiten van het oor

Als er teveel oorsmeer in het oor zit, kan uitspuiten van het oor noodzakelijk zijn. Het uitspuiten van de oren wordt door de huisarts of doktersassistent gedaan.

Oorontsteking

itg

Een gehoorgangontsteking is een ontsteking van de huid van de gehoorgang.

De bekendste oorzaken van een gehoorgangontsteking zijn: • zwemmen en baden • oorpeuteren • gestoorde beluchting (denk aan oordopjes) • haargroei • allergische huidreactie (allergische reacties op koptelefoons, (oorstukjes van) hoortoestellen en oordruppels kunnen aanleiding geven tot krabben in de oren met wondjes als gevolg). De cliënt heeft bij oorontsteking last van jeuk en pijn. De pijn kan zo hevig zijn, dat de cliënt hierdoor niet kan slapen. Ook zijn er vaak klachten van een vol gevoel in het oor en een iets verminderd gehoor. De huid van de gehoorgang is rood en gezwollen en je ziet een loopoor en korstvorming. Het oor is pijnlijk als je op het kraakbeen voor het oor drukt.

Theoriebron Verzorgen van het oor

Een arts moet worden geraadpleegd. Temperatuur meten via het oor is nu niet betrouwbaar.

Hoortoestellen

fb .v

Er zijn vele soorten en gradaties van gehoorverlies, die ook verschillende toonhoogten kunnen betreffen. Hierdoor zijn er veel verschillende hoortoestellen die het geluid versterken. Deze toestellen hebben een microfoon die het geluid opvangt, een versterker en een telefoon (luidspreker) die het geluid weer doorgeeft. Hoortoestellen draagt de cliënt bij of in zijn oor of worden in het hoofd geïmplanteerd. Er zijn verschillende soorten gehoortoestellen:

•

tie

•

achter het oor: Het apparaat zit achter het oor en een slangetje stuurt het versterkte geluid het oor in. Het slangetje zit vast aan een oorstukje. Als het slangetje verstopt zit dan werkt het apparaat niet. in het oor: Het apparaat wordt speciaal op maat gemaakt en in het oor gedragen. volledig in de gehoorgang: Dit apparaat is zo klein dat het volledig in de gehoorgang zit. Ook deze apparaten worden speciaal op maat gemaakt.

u' Ac

•

Verschillende soorten gehoorapparaten.

itg

Het verzorgen van het hoorapparaat

Filmpje Schoonmaken van een hoortoetsel <

Het dagelijks gebruik en onderhoud van hoortoestellen bestaat uit: • beschermen tegen vocht, hitte, chemicaliën, stof en straling • schoonmaken Hoortoestellen en oorstukjes staan in contact met transpiratie, huidvetten en oorsmeer. Soms produceert het lichaam meer oorsmeer als reactie op het hoortoestel. Houd het hoortoestel en met name het oorstukje goed schoon. Dit voorkomt irritatie, jeuk en andere huidproblemen in de gehoorgang en oorschelp. Volg de schoonmaakadviezen uit de gebruiksaanwijzing van het hoortoestel. • inzetten Om het inzetten van het oorstukje te vergemakkelijken, kun je een beetje vaseline gebruiken.

Theoriebron Verzorgen van het oor

fb .v

Het gehoorapparaat fluit

Als de cliënt een ‘achter het oor’-toestel heeft, moeten de slangetjes tussen de oorstukjes en de hoortoestellen regelmatig worden vervangen. Het slangetje moet worden vervangen als het minder flexibel wordt en verkleurt. Een soepel slangetje is beter voor de geluidsoverdracht en voorkomt pijnlijke plekjes op het oor.

u' Ac

tie

Een probleem dat veel voorkomt, is het fluiten van het gehoorapparaat. Het fluiten ontstaat doordat een deel van het versterkte geluid weer in de microfoon komt. Als zich een probleem voordoet met een hoortoestel is het altijd belangrijk de handleiding te lezen. De oorzaken kunnen zijn: • De oorstukjes zitten niet goed in het oor: zet het opnieuw in het oor. • De oorstukjes sluiten niet goed: laat de oorstukjes nakijken, aanpassen of vervangen. • Het slangetje is verstopt, moet worden gereinigd of is kapot en moet worden vervangen. • De instellingen van het hoortoestel zijn niet juist: laat de audicien het hoortoestel opnieuw afstellen. • De gehoorgang is verstopt door oorsmeer: deze moet worden gereinigd.

Het gehoorapparaat geeft geen geluid

itg

Hoewel je al snel de audicien moet inschakelen bij problemen van een hoorapparaat, kun je het probleem soms zelf herkennen en oplossen. Bijvoorbeeld als de cliënt aangeeft dat het hoortoestel geen geluid geeft. De oorzaken kunnen zijn: • Het hoortoestel staat nog niet aan: schakel het in. • De batterijen zijn (bijna) leeg. Controleer dit als volgt: houd het hoortoestel in de handen. Zet het volume op de hoogste stand. Als het toestel niet fluit, is de batterij waarschijnlijk leeg. • De batterijlade zit niet goed dicht: sluit deze helemaal. • Er zit roest of vuil op de batterijcontacten: open en sluit de batterijlade enkele malen of vervang de batterij. • Het oorstukje of de geluidsopening is verstopt. • Het slangetje is verouderd of kapot: laat het slangetje vervangen. • De microfoon, de luidspreker of een ander inwendig onderdeel is kapot: ga naar de audicien

Theoriebron Verzorgen van het oog

Het verzorgen van het oog

fb .v

Theoriebron Verzorgen van het oog

tie

Bij het schoonmaken van het oog maak je alleen de oogleden schoon. Dat kan normaal gesproken met een schoon washandje met (lauwwarm) water. Bij het wassen van het gezicht was je als eerste de oogleden. Het washandje is dan nog schoon en niet verontreinigd met zeep. Je wast van de buitenkant van het oog naar de neus toe. Zo kan het vuil vanuit de ooghoek bij de neus, waar ook de traanbuisjes zitten, uit het oog worden verwijderd.

u' Ac

Wanneer een cliënt oogproblemen heeft, zoals afscheiding of korstjes, gebruik dan een schoon, met water natgemaakt gaasje. Soms moet je even een nat washandje of gaasje op het oog leggen om de korstjes te weken. Zorg ervoor dat je niet op het bovenste ooglid duwt. Gebruik nooit een watje om het oog schoon te maken, omdat dit pluisjes achterlaat in het oog.

Het verzorgen van een rood oog De slijmvliezen van het oog kunnen rood zijn door: • een virus of een bacterie (afscheiding) • allergie (jeuk, waterige afscheiding) • het ‘droge ogen’ syndroom (pijnlijk, irritatie) • irriterende stoffen in de omgeving (waterige afscheiding).

Werkmodel Oogdouche met een oogbadje <

Wanneer een cliënt een rood oog heeft neem je contact op met de arts.

Vermoeide en geïrriteerde ogen kunnen met een oogbadje gespoeld worden. Dit gebeurt met gekoeld gekookt water of speciale spoelvloeistof. Contactlenzen en make-up verwijder je voor het spoelen. Een oogdouche met een andere vloeistof dan water, mag alleen gegeven worden in opdracht van een arts.

itg

Ontstoken oog Wanneer pus of afscheiding uit het oog komt, is het oog ontstoken. Een bindvliesontsteking komt het meest voor (het vlies dat om het oogwit en de binnenkant van de oogleden heen ligt). De ogen voelen branderig aan en het oogwit is rood. Een ontsteking van de ooglidranden komt vaak voor bij oudere mensen. Bij deze ontsteking zijn de ooglidranden rood en gezwollen, branderig en pijnlijk. Oorzaken zijn onder andere een droge huid, eczeem, het gebruik van oogdruppels of een infectie. Een ontstoken oog kan besmettelijk zijn. Goede hygiëne is dus belangrijk: • Was je handen of desinfecteer ze met handalcohol. • Trek handschoenen aan. • Raak de oogbol niet aan; dit is onaangenaam en pijnlijk voor de zorgvrager. • Maak de oogleden schoon met gaasjes met water.

Theoriebron Verzorgen van het oog

Veeg voorzichtig van buiten naar binnen; wrijf niet heen en weer. Gebruik bij elke veeg een schoon gaasje. Verwijder alle afscheiding. Droog het oog deppend af.

u' Ac

tie

fb .v

• • • •

Een ontstoken oog kan besmettelijk zijn.

Brilgebruik

Een bril moet dagelijks worden schoongemaakt. De mate waarin de cliënt hierbij hulp nodig heeft hangt af van de zelfredzaamheid van de cliënt. Was de bril dagelijks af in een huishoudelijk sopje met koud water. Gebruik geen warm water, want dit tast de coating van de glazen aan. Er kunnen krassen op de brilglazen komen door het droogwrijven. Droog de bril daarom af met een schone katoenen doek.

itg

Zie je een cliënt turen, met de ogen knijpen of bij het lezen de letters dicht bij het gezicht houden, dan is mogelijk de sterkte van de bril niet meer voldoende. Ook bij klachten over slecht zien en hoofdpijn adviseer je cliënten een oogmeting te laten doen.

Theoriebron Verzorgen van het oog

Het verzorgen van contactlenzen

Algemene tips bij het verzorgen van contactlenzen: • Controleer de lens op beschadigingen. • Controleer de vorm van de (zachte) lens voor het indoen. Als de rand naar buiten staat is de lens binnenstebuiten gekeerd. • Voor het geval de lens valt: zorg dat er een handdoek op tafel ligt als de cliënt aan tafel zit, of dat het gootsteenputje dicht is als de cliënt bij de wastafel staat. • Gebruik een vaste volgorde van uithalen en inzetten van de lens, om verwisseling van rechter en linker lens te voorkomen. • Breng make-up aan nadat de lenzen zijn ingebracht. • Verwijder lenzen voor het douchen.

tie

Werkmodel Contactlenzen verwijderen <

Om contactlenzen veilig en comfortabel te dragen, is goede hygiëne en reiniging belangrijk. Je wast daarom je handen, voordat je de cliënt gaat helpen. Er zijn contactlensvloeistoffen voor het reinigen, bewaren en inzetten van de contactlenzen. Deze vloeistoffen zorgen voor een effectieve desinfectie en houden de contactlenzen in goede conditie.

fb .v

Werkmodel Contactlenzen inbrengen <

’s Nachts hoeft een oogprothese er niet uit. Om de prothese uit te doen is het meestal voldoende om het onderooglid naar beneden te trekken. Om de prothese weer in te doen wordt deze eerst achter het bovenooglid geschoven en dan over het onderooglid getild. Het dragen van een oogprothese hoort geen pijn te doen. Observeer het oog op irritaties en drukplekken. Spoel een glazen of kunststoffen oogprothese regelmatig met lauw water af. Als er geen verontreinigingen zichtbaar zijn, hoeft dat niet dagelijks. De prothese wordt op een droge plaats bewaard en nooit in water.

itg

Werkmodel Verzorging van het oog met een oogprothese <

Een cliënt met een oogprothese verzorgt zowel zijn prothese als de oogholte om oogirritaties, ooginfecties en het gaan vastzitten van de oogprothese te voorkomen. Oogprothesen zijn van glas of van kunststof. Een oogprothese kan een schijfje zijn dat over een geïmplanteerd bolletje wordt geschoven. Het bolletje kan dan niet worden verwijderd.

Filmpje Meisje doet haar kunstoog in en uit <

u' Ac

Een oogprothese verzorgen

Oogprothese