9789037241129 schuldhulpverlening by Uitgeverij Edu'Actief b.v.

py r

ig h

ct ie

Schuldhulpverlening

.v .

Project

Colofon

.v .

Uitgeverij: Edu’Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl Auteur: Floortje Vissers

Titel: Schuldhulpverlening ISBN: 978 90 3724 112 9

ct ie

Behoudens de in of krachtens de Auteurswet gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

Voor zover het maken van reprografische verveelvoudigingen uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16h Auteurswet dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (www.reprorecht.nl). Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in compilatiewerken op grond van artikel 16 Auteurswet kan men zich wenden tot de Stichting PRO (www.stichting-pro.nl).

De uitgever heeft ernaar gestreefd de auteursrechten te regelen volgens de wettelijke bepalingen. Degenen die desondanks menen zekere rechten te kunnen doen gelden, kunnen zich alsnog tot de uitgever wenden.

py r

ig h

Door het gebruik van deze uitgave verklaart u kennis te hebben genomen van en akkoord te gaan met de specifieke productvoorwaarden en algemene voorwaarden van Edu’Actief, te vinden op www.edu-actief.nl.

Over dit project Inleiding 4

Vooronderzoek

8 14

Voorbereidingsfase Realisatiefase

16 17 18

py r

ig h

Evaluatie en reflectie

ct ie

Oplevering

Ontwerpfase

.v .

Inhoudsopgave

Over dit project

.v .

Inleiding

ct ie

Nederland is vergeleken met andere landen erg rijk. Uit cijfers van het Global Wealth Report van verzekeraar Allianz uit 2015 staat Nederland op nummer zes van de rijkste landen ter wereld. Wanneer je de schulden meerekent van landen staat Nederland op plek vier. Toch is er in ons land ook armoede. Volgens het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) is in Nederland 4% van de bevolking langdurig arm, dat wil zeggen dat deze mensen al zeker drie jaar lang te weinig inkomen hebben voor noodzakelijke uitgaven. En volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) loopt 10,4% van de Nederlanders risico op armoede.

Bij schulden heb je te weinig geld voor je uitgaven.

Leerdoelen

Je kunt cliënten informeren over toeslagen, minimabeleid, Wsnp en pgb. Je kunt een cliënt begeleiden bij het aanvragen van toeslagen en/of andere regelingen. Je kunt een (maand)budget vaststellen voor een cliënt. Je kunt een overzicht maken van organisaties/instanties die hulp bieden bij financiële problemen.

py r

ig h

• • • •

Projectbeschrijving

Casus

Kunnen omgaan met geld is voor veel mensen niet makkelijk. Inkomsten en uitgaven op elkaar afstemmen, overzicht hebben en vooruit kunnen denken, blijven ingewikkelde zaken. Toch slagen de meeste mensen er uiteindelijk wel in hun financiële zaken onder controle te houden.

Over dit project

Sommige mensen hebben daarmee echter veel moeite. Ze hebben betalingsachterstanden of leningen afgesloten die ze niet meer kunnen terugbetalen. Ze kunnen rekeningen niet meer betalen of er is gewoon geen geld meer om te eten, te drinken of kleding aan te schaffen. Deze mensen hebben hulp nodig om hun financiële chaos weer op orde te krijgen.

.v .

Als sociaal-maatschappelijk dienstverlener kun je deze mensen begeleiden door hen te leren budgetteren. Dat wil zeggen: het plannen van de uitgaven en deze afstemmen op de inkomsten. De gemeente Grotendijk vraagt je om een cliënt hierbij te begeleiden.

Opdrachtgever

Omvang van de projectgroep

ct ie

De opdrachtgever is de gemeente Grotendijk, een kleine gemeente met 12.000 inwoners. De gemeente wil een steunpunt inrichten voor financiële vraagstukken. Er blijkt behoefte te zijn om de inwoners van Grotendijk beter te informeren over het omgaan met geld. Inmiddels hebben zich enkele mensen gemeld voor hulp omdat ze financiële problemen hebben. Dit steunpunt zal per week een aantal uren open zijn. Ook moet er informatie komen over schuldhulpverlening op de website van de gemeente.

Vorm projectgroepen van vier tot zes studenten.

Projectopdracht

ig h

Er zijn diverse hulpvragen binnengekomen bij de gemeente Grotendijk. Jij gaat Jantine begeleiden. Je onderzoekt wat precies haar financiële problemen zijn. Je onderzoekt of zij in aanmerking komt voor diverse regelingen. Je maakt hiervan een verslag en op basis van het vooronderzoek stel je een (maand)budget op. Voor het steunpunt ontwikkel je formats om het werk efficiënt te kunnen doen en schrijf je een tekst over schuldhulpverlening voor de gemeente Grotendijk voor op de website.

Projectproducten

py r

Bij het wijksteunpunt zullen verschillende sociaal-maatschappelijk dienstverleners komen te werken. Het is belangrijk dat er voor hen eenduidige formats zijn om zo de kwaliteit van het werk te waarborgen en ervoor te zorgen dat het werk overdraagbaar is. Daarom ontwikkel je voor de gemeente Grotendijk de volgende producten: • • • •

een inleiding over schuldhulpverlening voor de website van de gemeente Grotendijk formats voor het steunpunt teksten voor de website budgetplan voor het gezin van Jantine.

Na afloop presenteer je de producten aan de groep.

Over dit project

Producteisen aan de inleiding voor de website Je beschrijft het ontstaan van de huidige financiële problemen binnen gezinnen. Je beschrijft de wijze waarop cliënten geholpen willen worden. Je beschrijft welke rol de gemeente Grotendijk kan spelen in het voorkomen en/of begeleiden van mensen met grote financiële problemen.

.v .

• • •

ct ie

• • • • •

Format ‘Intakeformulier’: hierin beschrijf je de algemene gegevens van de aanvrager. Format ‘Aanvullende informatie’: hierin geef je extra informatie over de schuldvraag, het ontstaan daarvan en de extra benodigde informatie om het probleem helder te krijgen. Format ‘Overzicht inkomsten en uitgaven’. Alle formats zijn overzichtelijk. Alle formats zijn makkelijk in gebruik. Alle formats bevatten voldoende ruimte om informatie in te voegen. Alle formats bevatten een beschrijving van de tijdsduur, de doelgroep, het doel en de vervolgstappen.

• •

Producteisen aan de formats voor het steunpunt

Producteisen aan de teksten voor de website

ig h

•

Je schrijft een artikel over toeslagen met een overzicht van toeslagen waarvoor cliënten in aanmerking zouden kunnen komen. Je geeft uitleg over wat toeslagen zijn en op welke wijze je kunt berekenen of je hiervoor in aanmerking komt. Je maakt een overzicht met links naar relevante informatie op internet. Je schrijft een artikel over het minimabeleid: je beschrijft kort wat het minimabeleid van de gemeente Grotendijk inhoudt. Je maakt een overzicht van regelingen en voorwaarden waaraan de aanvrager moet voldoen en een overzicht met links naar relevante informatie op internet. Je schrijft een artikel over de Wsnp: je geeft een korte uitleg over deze wet en over hoe mensen hiervoor in aanmerking kunnen komen. Je maakt een overzicht met links naar relevante informatie op internet. Je schrijft een artikel over pgb: je geeft een korte uitleg over het pgb, voor wie deze regeling bedoeld is en hoe mensen hiervoor in aanmerking kunnen komen. Je maakt een overzicht met links naar relevante informatie op internet. De teksten zijn helder geschreven. De teksten hebben een vaste opbouw. De teksten bevatten geen taal- en typefouten.

•

py r

• • •

Producteisen aan het budgetplan voor Jantine • • • • •

Je ontwikkelt een overzichtelijk en realistisch maandbudget. Je maakt een overzicht van de mogelijke bezuinigingen en de consequenties hiervan voor Jantine. Je maakt twee complete voorstellen om het budget te beheren, waarin Jantine kan zien welke besparing deze opleveren. Je maakt een overzicht van de vaste uitgaven per maand, kwartaal, jaar. Je geeft tips voor hoe Jantine het best haar financiën kan beheren.

Een cliĂŤnt helpen met budgetteren.

Beoordeling

De punten waarop je beoordeeld wordt, kun je vinden in het beoordelingsformulier.

py r

ig h

Beoordelingsformulier <

ct ie

.v .

Over dit project

Vooronderzoek

Werkmodel Planning <

a. Formeer de projectgroep en maak een samenwerkingscontract. Maak gebruik van het Werkmodel Samenwerkingscontract. b. Bepaal wat jullie moeten weten voordat je aan het project begint. c. Maak een takenlijst en een planning: wie onderzoekt wat? Hoe informeren jullie elkaar daarover? Maak gebruik van het Werkmodel Planning. d. Voer de afspraken voor de fase van het vooronderzoek uit. e. Maak een verslag van het vooronderzoek en leg dit voor aan je docent. f. Neem dit verslag op in je projectplan. Maak gebruik van het Werkmodel Projectplan.

.v .

Werkmodel Samenwerkingscontract <

Vooronderzoek

Opdracht 1

Iedereen heeft wel een voorstelling bij het woord schulden. Maar welke soorten schulden zijn er? De website Zelfjeschuldenregelen.nl van het Nibud heeft een overzicht gemaakt van de negen meest voorkomende vormen van schulden. Leg de betekenis van elke vorm van schulden in je eigen woorden uit en geef daarbij een voorbeeld.

Pagina Soorten schulden van Zelfjeschuldenregelen.nl <

Diverse soorten schulden

Soort schuld

Opdracht 2

Leningen bij banken of financiers

ig h

Postorderbedrijven

Rood staan

py r

Boetes en fraudeschulden

Belastingschulden, gemeentelijke heffingen

ct ie

Werkmodel Projectplan <

Achterstanden betalingen

Uitleg

Voorbeeld

Vooronderzoek

Soort schuld

Uitleg

Voorbeeld

.v .

Hypotheek

Studieschulden

Elk persoon is anders en zal dus anders geholpen willen worden met zijn schulden. Je gaat een mindmap maken met behulp van Coggle over hoe cliënten met schulden geholpen willen worden. Verwerk hierin de volgende vragen: • • •

Opdracht 4

Website Coggle <

Wensen van de cliënt

Welke gevolgen hebben de financiële problemen voor de cliënt? Hoe zou de cliënt geholpen willen worden? Welke wensen en behoeften heeft de cliënt op financieel gebied?

Opdracht 3

ct ie

Schulden bij familie en kennissen

Wat is de rol van de gemeente?

a. Wanneer je schulden hebt, kun je bij diverse organisaties terecht voor hulp. De gemeente heeft een afdeling schuldhulpverlening. Ga op internet op zoek naar de taken van de gemeente binnen de schuldhulpverlening. Beantwoord de volgende vragen:

py r

ig h

Wat zijn de taken van de afdeling schuldhulpverlening?

b. Kan iedereen met een schuld in aanmerking komen voor schuldhulpverlening bij de gemeente? Leg je antwoord uit.

Vooronderzoek

Opdracht 5

Toeslagen Maak voor de gemeente Grotendijk een duidelijk overzicht van diverse toeslagen met de voorwaarden waaraan je moet voldoen om in aanmerking te komen voor deze toeslagen. Verwerk dit in één overzicht.

.v .

Voorwaarden

Wanneer de financiële problemen zo groot worden dat de mensen deze zelf niet meer kunnen oplossen, moet er hulp komen. Er wordt dan een beroep gedaan op de schuldhulpverlening. De cliënt meldt zich en dan gaat het proces starten. Maak door middel van een stroomdiagram inzichtelijk welke procedures in gang worden gezet. Maak hiervoor gebruik van het Handboek Schuldhulpverlening van de gemeente Amsterdam.

ig h

Handboek Schuldhulpverlening van de gemeente Amsterdam <

Procedures

Opdracht 6

ct ie

Soort toeslag

Opdracht 7

Jantine, een alleenstaande moeder, heeft zich gemeld bij de gemeente Grotendijk. Haar financiële problemen zijn te groot om ze zelf op te lossen. Jij gaat de intake verzorgen. Geef antwoord op onderstaande vragen.

py r

Werkmodel Jantine <

Jantine - De intake

a. Welke gegevens heb je nodig voor de intake?

Bijlage Loonstrookje Jantine <

b. Maak een intakeformulier, als voorbeeld kun je het formulier van de gemeente Amsterdam gebruiken. c. Jantine heeft wat gegevens meegenomen, onder andere haar laatste loonstrook. Verwerk de gegevens van Jantine in jouw intakeformulier. d. De gegevens zijn ingevuld, maar je hebt nog meer informatie nodig over de reden van de schulden. Ook deze informatie moet je vastleggen. Maak hiervoor een formulier en vul daarna de gegevens van Jantine in. Daarnaast maak je een overzicht van de schuldeisers.

Vooronderzoek

Werkmodel Uitgaven Jantine <

Je hebt nu een goed beeld van de schulden en hoe deze zijn ontstaan. Je gaat samen met Jantine haar financiĂŤn in beeld brengen. Dit doe je met behulp van het Persoonlijk Budgetadvies van het Nibud. Maak gebruik van het Werkmodel Uitgaven Jantine (let op: de bedragen in het Werkmodel Uitgaven zijn per jaar). Hoeveel komt Jantine tekort per maand zonder toeslagen meegerekend?

.v .

Werkmodel Jantine <

Jantine - Inkomsten en uitgaven

Opdracht 8

ct ie

Persoonlijk budgetadvies van Service.nibud.nl <

Inkomsten en uitgaven inzichtelijk maken.

Je hebt kennisgemaakt met Jantine, een alleenstaande moeder met een grote schuld. Wat kan de gemeente voor haar betekenen? Heeft Jantine recht op toeslagen? Verzamel alle gegevens en bereken op basis van deze gegevens waarop Jantine recht zou kunnen hebben. Maak gebruik van de site van de Belastingdienst.

ig h

Pagina Toeslagen op Belastingdienst.nl <

Jantine - Toeslagen

Opdracht 9

py r

Waarop heeft Jantine recht?

Opdracht 10

Werkmodel Minimabeleid <

Minimabeleid Binnen de gemeente Grotendijk is een minimabeleid vastgesteld in 2004, zie voor dit beleid Werkmodel Minimabeleid. Dit beleid moet worden aangepast aan de huidige situatie. Het aantal gezinnen dat van een bijstandsuitkering moet rondkomen, groeit. De gemeente wil kijken of zij de regels met betrekking tot het minimabeleid moet aanpassen. Zoek informatie op internet over de regelingen die de gemeente zelf zou kunnen gaan uitvoeren. Maak een overzicht van de verschillende regelingen en voorwaarden waaraan de aanvrager moet voldoen.

Vooronderzoek

Opdracht 11

WSNP

Opdracht 12

.v .

Onderzoek wat de wet WSNP inhoudt en wanneer je hiervoor in aanmerking kunt komen.

Pgb

ct ie

Mensen kunnen met een persoonsgebonden budget (pgb) zelf de zorg regelen/inkopen die zij door ziekte, een handicap of ouderdom thuis nodig hebben. Zo kun je de zorg kiezen die bij jou past. Je krijgt dan een geldbedrag waarvoor je zelf zorg, hulp of begeleiding kunt kopen.

a. Wet langdurige zorg (Wlz):

Waar je deze voorziening aanvraagt, hangt af van de zorg die je nodig hebt. Zoek voor de volgende wetten uit wanneer je pgb kunt aanvragen bij deze wetten, waar je dit kunt aanvragen en wat de voorwaarden zijn.

ig h

b. Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo):

py r

c. Jeugdwet:

Vooronderzoek

Begin met het schrijven van het logboek, door de samenwerking tot zover te beschrijven. Maak gebruik van het Werkmodel Logboek en Evaluatie. • Hoe is het samenwerken tot nu toe verlopen? • Wat ging goed en niet goed? • Wie heeft wat gedaan? Heeft iedereen een voldoende bijdrage geleverd? • Hebben jullie duidelijke afspraken gemaakt? Hoe is dit gegaan? Houd het logboek tijdens het project goed bij. De docent gebruikt het bij de beoordeling van het project.

py r

ig h

Werkmodel Logboek en Evaluatie <

Logboek

ct ie

Opdracht 13

.v .

d. Zorgverzekeringswet (Zvw):

Ontwerpfase

Opdracht 2

Tijdens de opdracht vooronderzoek hebben jullie al een start moeten maken met jullie projectplan. Deze ronden jullie af tijdens de ontwerpfase en voor je aan de voorbereidingsfase begint. Maak hierbij gebruik van het Werkmodel Projectplan.

.v .

Werkmodel Projectplan <

Projectplan

Opdracht 1

Ontwerpen inleiding

ct ie

In het vooronderzoek heb je informatie verzameld over hoe financiële problemen kunnen ontstaan binnen gezinnen. Hoe cliënten geholpen willen worden en wat de rol van de gemeente hierin kan zijn. a. Maak een opzet voor een inleiding voor op de website van de gemeente Grotendijk. b. Laat het ontwerp goedkeuren door de docent.

Opdracht 3

Ontwerpen formats

Binnen gemeenten wordt er gebruikgemaakt van vaststaande formats voor schuldhulpverlening.

Ontwerpen teksten

Opdracht 4

a. Maak een overzicht van de verschillende onderdelen die je wilt laten terugkomen in de drie verschillende formats. b. Laat het ontwerp van de drie formats goedkeuren door de docent.

ig h

Je hebt je nu verdiept in de procedures rondom schuldhulpverlening. Voor de website van de gemeente Grotendijk schrijf je vier teksten over: • toeslagen • minimabeleid • de Wsnp • het pgb.

py r

a. Maak een opzet voor deze vier teksten. De teksten moeten voor de overzichtelijkheid en leesbaarheid elke keer dezelfde opbouw en indeling hebben. Maak een bruikbaar format en een duidelijk logo. b. Laat het ontwerp goedkeuren door de docent.

Opdracht 5

Ontwerp budgetplan voor Jantine Bepaal hoe het budgetplan eruit gaat zien. Het moet duidelijk en overzichtelijk zijn. Er moet ruimte zijn voor verschillende scenario’s, waarbij er bij elk scenario ruimte is voor het beschrijven van de voor- en nadelen voor de cliënt. a. Maak een overzicht van de punten die je in het budgetplan wilt laten terugkomen. b. Laat het ontwerp goedkeuren door de docent.

Voorbereidingsfase

Opdracht 2

Het is nu bijna tijd om te gaan starten. Maak een takenlijst, wie gaat wat doen? Maak gebruik van het Werkmodel Takenlijst.

.v .

Werkmodel Takenlijst <

Takenlijst

Verslag van de voorbereiding

Opdracht 1

ct ie

Laat de ontwerpen door je docent/begeleider beoordelen. Op basis van jullie ontwerp bepaalt hij of jij en je projectgroep verder kunnen gaan met de uitvoerende fase. Werk je logboek bij: • Hoe verliep het afstemmen van de verschillende ontwerpen met je groepsgenoten? • Zijn jullie het eens geworden over de inhoud en vormgeving van de genoemde producten? • Waar liepen jullie als groep tegenaan en hoe hebben jullie dit opgelost?

py r

ig h

Bespreek de planning/takenlijst met je docent en verbeter deze als dat nodig is. Daarna kunnen jullie met de uitvoering starten.

Realisatiefase

Realisatiefase De uitvoering bestaat uit twee delen: 1. het ontwerp van de producten 2. het in de praktijk oefenen met de gemaakte formats. –

Je hebt al heel veel voorwerk gedaan. Nu moeten de definitieve eindproducten worden gemaakt. De teksten voor de website, de formats en het maandbudget maak je compleet. De teksten voor de website plaats je op een zelfgemaakte site, denk hierbij ook aan de vormgeving! De site maken doe je met behulp van de website Jouw web.nl. Je gaat nu onderzoeken of de formats en de informatie echt bruikbaar zijn in de praktijk. Bespreek met je begeleider welke cliënt of casus je kunt gebruiken om een persoonlijk plan op te stellen. Maak gebruik van je formulieren en kijk naar de mogelijke subsidies en tegemoetkomingen. Stel een persoonlijk budget op en geef tips om verdere schulden te voorkomen.

py r

ig h

–

.v .

Jullie kunnen aan de slag! Bespreek samen met de docent wanneer jullie de producten opleveren.

Website Jouw web <

Realisatiefase

ct ie

Opdracht 1

Oplevering

Oplevering Website Prezi <

Oplevering Jullie onderzoek is afgerond en de producten zijn klaar. Nu is het moment daar om de resultaten aan de groep te presenteren. Je maakt de presentatie met behulp van een Prezi. Bereid samen de presentatie voor en verwerk onderstaande punten in de presentatie. Laat ook jullie website zien!

.v .

Opdracht 1

py r

ig h

ct ie

a. Welke informatie is volgens jullie het meest van belang om cliënten te kunnen helpen bij het oplossen/voorkomen van financiële problemen? b. Wat kun jij als hulpverlener voor deze cliënten betekenen? c. Welke procedures moet je volgen om het probleem in kaart te kunnen brengen? d. Over welke gegevens moet je beschikken om de problemen in kaart te kunnen brengen? e. Welke informatie is volgens jullie belangrijk in de communicatie tussen de gemeente en de toekomstige cliënten? Welke rol kan internet hierin spelen? f. Zijn de producten die jullie hebben ontwikkeld bruikbaar in de praktijk? Motiveer je antwoord.

Evaluatie en reflectie

Opdracht 2

.v .

Reflecteren

Bedenk een moment of situatie tijdens het werken aan het project waarvan je nu vindt dat je het in het vervolg anders zou moeten aanpakken. Kijk terug en doe dit met behulp van het Werkmodel STARRT-methode. Lever het reflectieverslag in bij je docent.

ig h

Werkmodel STARRT-methode <

Evalueer met elkaar het project en doe hiervan verslag in het logboek met behulp van het Werkmodel Logboek en evaluatie.

Werkmodel Logboek en evaluatie <

Evaluatie

ct ie

Opdracht 1

py r

De STARRT-methode.

co p

yr ig ht tie fb .v

co p

yr ig ht tie fb .v