Programma Brussel by FARO

Erfgoeddag

DI MAN

CHE

S P M E T E L Z E T Ê R R A programme Région de Bruxelles-Capitale programma Brusselse Hoofdstedelijke Gewest

OVERZICHTSKAART BRUSSELS HOOFDSTEDELIJK GEWEST BRUSSEL BRUXELLES

Neder-OverHeembeek

Haren

7 Laken

Jette

Evere

Ganshoren

Schaarbeek

Sint-AgathaBerchem

Koekelberg

-Sainte-Agathe

Noord-Nord

Sint-JansMolenbeek

BRUSSEL

-Saint-Jean

BRUXELLES Centraal

St.-Joost St-Josse

St.-LambrechtsWoluwe-St-Lambert

St.-PietersWoluwe

Etterbeek

Zuid-Midi

Anderlecht

-St-Pierre

St.-Gillis St-Gilles

Elsene Ixelles

Oudergem Auderghem

Vorst Forest

Ukkel Uccle

Watermaal-Bosvoorde Watermael-Boitsfort

ÂŠ CARTO uitgeverij, Brussel

Voorwoord Archieven, musea, gidsen en cultuurhuizen hebben een mooi programma uitgewerkt voor deze editie : demonstraties van restauratietechnieken en oude ambachten worden afgewisseld met rondleidingen in unieke collecties. Geniet van een evocatie van een 19e eeuwse militaire dagindeling, een dansvoorstelling gebaseerd op eeuwenoude schilderkunst, koninklijk theater in het station, Molenbeek als filmmekka of een unieke fototentoonstelling over leven en werken in het atelier Salu. De Brusselse erfgoedsector en de gidsenverenigingen hebben ‘Stop de tijd’ op een zeer vernieuwende en verrassende manier ingevuld . Met dit thema vinden we ook naadloos aansluiting bij bessst, dat staat voor Brussel, erfgoed en stilte.

bessst is een project dat stiltebeleving in Brussel aanmoedigt en voor zoveel mogelijk mensen toegankelijk maakt. bessst wil verwondering, vertraging en eenvoud opnieuw tevoorschijn halen in de hectiek van alledag, aan de hand van erfgoed in de breedste betekenis van het woord. bessst doet hiervoor een beroep op bessst partners die zich in

STOP DE TIJD ! ERFGOEDDAG zondag 21 april 2013

hun eigen projecten en praktijken laten inspireren door het stilteverhaal. Op 21 april 2013 lanceert bessst de campagne ‘Lopend Vuur’. Lopend Vuur verbindt drie voorjaarsevenementen met elkaar : Erfgoeddag (21 april), Zoniënmars (28 april) en Stadskriebels (5 mei). Op al deze evenementen wordt ruimte gemaakt voor stilte, rust en erfgoed. Een bessst route maakt een fysieke verbinding tussen de drie evenementen. Het is een trage weg tussen het centrum van de stad en het Zoniënwoud. De weg moedigt de wandelaar aan om innerlijke rust op te zoeken. Op 21 april wordt gewandeld van Bibliotheca Wittockiana tot Passa Porta in het kader van trage post. Daarnaast heb je die dag ook nog een boomwandeling, een kruidenwandeling en een workshop ‘kijk met je oren’. Graag tot op Erfgoeddag ! Staatssecretaris Bruno De Lille Collegelid Vlaamse Gemeenschapscommissie bevoegd voor Cultuur, Jeugd en Sport

Colofon Deze publicatie is een initiatief van de Erfgoedcel Brussel van de Vlaamse gemeenschapscommissie.

Organisatie De Erfgoedcel Brussel in samenwerking met alle deelnemende organisaties, musea, archieven, erfgoedinstellingen en gidsenverenigingen, zonder wie de Erfgoeddag niet mogelijk is.

De Erfgoedcel Brussel : een gedreven partner De erfgoedcel is een actieve speler in het brede Brusselse erfgoedveld en stelt zich beschikbaar van diegenen die bewust met cultureel erfgoed bezig zijn. De erfgoedcel is het aanspreekpunt voor de Brusselse erfgoedsector. Informeren, kennis uitwisselen en samenwerken rond het Brussels erfgoed staan centraal. Dit doet ze met initiatieven achter de schermen en een publieksgerichte werking. Het publiek krijgt de kans om het boeiend cultureel erfgoed van Brussel te ontdekken en raakt op die manier betrokken. Zo maken we het publiek warm voor het potentieel en de waarde van dit erfgoed. De Erfgoedcel Brussel is ondergebracht bij de algemene directie Cultuur, Jeugd en Sport binnen de administratie van de Vlaamse Gemeenschapscommissie.

Brochure Vormgeving : Wim Didelez Coverbeeld : Gramma Foto’s : deelnemende organisaties, Philippe Debroe, Erfgoedcel Brussel en erf-goed.be Vertalingen : Wim Didelez. Enkel de activiteiten en de praktische informatie werden naar het Frans vertaald Drukwerk : Roularta Printing Verantwoordelijke uitgever : Eric Verrept, E. Jacqmainlaan 135, 1000 Brussel Depotnummer : D/2013/7025/05 De activiteiten zijn Nederlandstalig, tenzij anders aangegeven bij INFO onder elke activiteit. De samenstellers zijn niet verantwoordelijk voor mogelijke wijzigingen in het programma, noch voor eventueel aangerekende toegangsprijzen. Erfgoeddag is een initiatief van FARO, Vlaams Steunpunt voor Cultureel Erfgoed, in samenwerking met de erfgoedgemeenschappen in Vlaanderen en Brussel. Erfgoeddag krijgt de volle steun van de Vlaamse overheid.

MISSIE Brussel is een gelaagde stad met veel culturen, talen, wijken en gemeenschappen. Met haar erfgoedbeleid wil de VGC het vaak verrassende cultureel erfgoed in Brussel in al haar diversiteit op een creatieve, vernieuwende en kwaliteitsvolle manier aan een ruim publiek te tonen. Brussel heeft baat bij een sterk erfgoedveld. Daarom komt het erfgoedconvenant tegemoet aan de noden en behoeften van het Brussels erfgoedveld door expertise-uitwisseling en kennisdeling. Dit erfgoedveld wordt ondersteund en gestimuleerd tot meer lef : durven experimenteren, durven over de muurtjes kijken. Zonder daarbij de zorg voor het erfgoed uit het oog te verliezen. Door haar gemeenschapsvormend karakter is dit erfgoed de motor voor sectoren taaloverschrijdende kruisbestuiving. Tegelijkertijd vormt de openheid naar en aandacht voor het erfgoed van andere gemeenschappen de basis voor een interculturele dialoog. Door het Brussels cultureel erfgoed te valoriseren en te presenteren, wil de VGC de toekomst ervan waarborgen. De leefbaarheid in en van ons kleurrijke Brussel zal er wel bij varen ! Alle informatie over de Erfgoedcel Brussel vind je op www.erfgoedbrussel.be. Wil je op de hoogte blijven van de activiteiten van de erfgoedcel ? Schrijf je in op onze nieuwsbrief (tweemaandelijks) of volg ons op facebook.

ERFGOEDDAG zondag 21 april 2013 STOP DE TIJD !

Erfgoeddag Elke eerste zondag na de paasvakantie wordt het land wakker in een collectieve erfgoedroes. In 2013 is Erfgoeddag alweer toe aan de dertiende editie ! Het is door zijn aanpak, publieksbereik en innovatieve rol en – vooral – dankzij de inzet van velen doorheen de jaren uitgegroeid als een van de toonaangevende erfgoedevenementen van ons land. Erfgoeddag is een sensibiliseringsactie rond cultureel erfgoed voor publiek, sector, pers en beleid in Vlaanderen en Brussel. Erfgoeddag streeft ernaar dat iedereen op een eigentijdse, kwalitatieve en zinvolle manier omgaat met het cultureel erfgoed in zijn dagelijkse omgeving. Het cultureel erfgoed mag worden ontdekt als iets waardevols, dat dicht bij ieder van ons staat. Alle initiatieven zijn erop gericht om het cultureel erfgoed inzichtelijk te maken en op die manier een omslag te realiseren in de publieke perceptie en benadering van erfgoed. Erfgoeddag heeft anderzijds ook de bedoeling om de sector zelf zo goed mogelijk te laten samenwerken, innove-

rende impulsen te cultiveren en de eigen activiteiten in een hedendaags erfgoedperspectief te plaatsen. Ook wil Erfgoeddag de reflectie over erfgoedontsluiting, publiekswerking en duurzaamheid stimuleren. De Erfgoeddag focust op het roerend (voorwerpen) en immaterieel (verhalen, technieken en vaardigheden) cultureel erfgoed en onderscheidt zich zo van de Open Monumentendag, die zich op het onroerend erfgoed toespitst. In 2013 vindt Erfgoeddag plaats op zondag 21 april. Erfgoeddag is gratis voor het publiek en is toegankelijk tussen 10.00 en 18.00 uur. Erfgoeddag wordt jaarlijks op poten gezet door de verenigde musea, archieven, kerkfabrieken, documentatiecentra, bewaarbibliotheken, erfgoedcellen, gidsenverenigingen, volkscultuurorganisaties,... maar ook culturele verenigingen, bibliotheken, jeugdbewegingen, academies, en andere scholen.

Erfgoeddag Chaque premier dimanche des vacances de Pâques, le pays est saisi d’une ivresse patrimoniale collective. En 2013, l’Erfgoeddag fêtera sa treizième édition ! Au fil des années, celui-ci est devenu un événement incontournable en matière de découverte du patrimoine, de par son approche, son audience, son rôle innovant, et – surtout – l’enthousiasme des nombreux participants. Il s’agit d’une action de sensibilisation du public, du secteur du patrimoine, de la presse et du monde politique flamand et bruxellois à notre patrimoine culturel. L’ambition de l’Erfgoeddag est de permettre à chacun de côtoyer le patrimoine culturel dans son environnement quotidien, à travers une approche contemporaine, qualitative et pertinente ; d’aller à la rencontre de ce patrimoine dans ce qu’il a de précieux et de proche de chacun d’entre nous. Toutes les initiatives poursuivent le même objectif : faciliter la compréhension du patrimoine culturel afin d’entraîner un changement de perception et d’approche de celui-ci au sein du public. Par ailleurs, l’Erfgoeddag a pour but d’encourager les collaborations au sein du secteur lui-même, de cultiver

STOP DE TIJD ! ERFGOEDDAG zondag 21 april 2013

de nouvelles impulsions et d’inscrire ses activités dans une approche contemporaine du patrimoine. Il entend également stimuler la réflexion relative au désenclavement du patrimoine, aux activités pour le public et à la durabilité. L’Erfgoeddag se concentre sur le patrimoine culturel mobilier (les objets) et immatériel (récits, techniques et savoirfaire), ce en quoi il se distingue de la Journée du Patrimoine, qui met en valeur l’héritage immobilier. Cette édition de l’’Erfgoeddag aura lieu le dimanche 21 avril 2013. L’accès est entièrement gratuit. La journée se déroule de 10h à 18h. Chaque année, l’Erfgoeddag est organisé de manière conjointe par des musées, archives, fabriques d’églises, centres de documentation, bibliothèques de conservation culturelle, cellules du patrimoine, organisations de culture populaire,… mais aussi associations culturelles, bibliothèques, mouvements de jeunesse, académies et autres écoles.

Wat vind je in deze brochure ? Het programma is opgedeeld in twee delen : Het eerste deel geeft informatie over 11 wandelingen en 1 fietstocht. Het tweede deel bestaat uit 38 activiteiten van de deelnemende Brusselse organisaties. Deze activiteiten worden gerangschikt per postcode. De wandelingen en activiteiten gaan door in 11 Brusselse gemeenten . Er zijn kaarten van : Brussel (p. 20-21), Laken (p. 33), Schaarbeek (p. 34), Brussel-Jubelpark (p. 29), Anderlecht (p. 35), Sint-Jans-Molenbeek (p. 38), Haren (p. 17), Evere (p. 38), Sint-Pieters-Woluwe (p. 39), Ukkel (p. 17) en Anderlecht Pede (p. 37). Deze gemeenten worden aangeduid op de overzichtskaart. Per gemeente worden de deelnemende organisaties alfabetisch gerangschikt en krijgen een nummer. Deze nummers vind je terug op één van de plattegronden die in de brochure werden opgenomen. De tijdslijn in de brochure duidt aan wanneer de activiteiten doorgaan. Voor meer informatie over de activiteit kun je terecht op het telefoonnummer of het e-mailadres dat bij de organisatie vermeld staat.

Voor een aantal activiteiten moet je vooraf reserveren omdat de beschikbare plaatsen beperkt zijn. Dit wordt aangeduid met teken . Je reserveert je plaats op het telefoonnummer of het e-mailadres dat bij de reservatiegegevens vermeld staat. Een duidt aan dat de activiteit focust op gezinnen met kinderen (-12 jaar).

Openbaar vervoer MIVB: Ben je op bezoek in Brussel voor erfgoeddag en je wil in één dag veel zien? Dan neem je best een JUMP-ticket voor 6,50 euro. Daarmee heb je onbeperkt toegang tot het MIVB-net en het Brussels stadsnet van De Lijn, TEC en NMBS, een hele dag lang. Villo is een concept van fietsen huren in Brussel. Het gaat om 180 stations en 2.500 fietsen die in het hele Gewest beschikbaar zijn. Prijs : een ticket voor 1 dag kost 1,50 euro te kopen aan de automaat die bij het fietsstation staat. Info : www.villo.be

Que trouverez-vous dans cette brochure ? Le programme comprend deux parties : La première partie est un descriptif de 11 promenades à pied et d’une promenade à vélo. La seconde partie détaille les 38 activités proposées par les organisations bruxelloises participantes. Les activités sont classées par code postal. Les promenades et activités se déroulent dans 11 communes bruxelloises. Il y a des plans de : Bruxelles-Ville (p. 20-21), Laeken (p. 33), Schaerbeek (p. 34), Bruxelles-Cinquantenaire (p. 29), Anderlecht (p. 35), Molenbeek-Saint-Jean (p. 38), Haren (p. 17), Evere (p. 38), Woluwe-Saint-Pierre (p. 39), Uccle (p. 17) et Anderlecht Pede (p. 37). Ces communes sont indiquées sur un plan d’ensemble. Les organisations participantes sont classées par commune et par ordre alphabétique. Chacune d’entre elles porte un numéro, que l’on retrouve sur l’un des plans inclus dans le programme. Un horaire central reprend l’ensemble des activités par ordre chronologique. Pour de plus amples informations concernant une activité en particulier, adressez-vous directement à l’organisateur, via le numéro de téléphone ou l’adresse électronique indiqués.

Certaines activités, désignées par le signe , sont accessibles uniquement sur réservation, en raison d’un nombre limité de participants. Les réservations se font via le numéro de téléphone ou l’adresse électronique mentionnés en regard de l’activité. Les activités destinées aux familles avec enfants (-12 ans) . sont signalées par une

Transports en commun STIB: Si vous êtes de passage à Bruxelles et que voulez découvrir un maximum de choses durant cette journée de l’Erfgoeddag, la STIB propose la carte JUMP, valable une journée sur l’ensemble du réseau de la STIB et sur les réseaux urbains bruxellois de De Lijn, du TEC et de la SNCB. Villo est le système bruxellois des vélos partagés. 2.500 vélos, répartis entre 180 stations sur l’ensemble du territoire de la Région bruxelloise, sont disponibles à la location. Tarif : un ticket d’une journée coûte 1,50 euros, payable à la station où l’on emprunte un Villo.

ERFGOEDDAG zondag 21 april 2013 STOP DE TIJD !

Speciale vermeldingen en clusters Bij elke editie van Erfgoeddag zijn er organisaties die een buitengewone inspanning leveren. Dat blijkt uit de omschrijving van de activiteit, de samenwerkingen, de uitdieping van het thema, het experimentele karakter, enz. Deze organisaties krijgen extra visibiliteit in de Erfgoeddagbrochure Vlaanderen/Brussel. De organisaties die in Brussel een speciale vermelding krijgen zijn : • Theatervoorstelling en rondleiding : Wachten op de Koning in de Koninklijke Loge van het centraal Station • Spektakel : Stop de tijd in het Legermuseum • Multimedia-presentatie : Stilstaan bij Salu in het museum van de Grafkunst • Tentoonstelling : Cinema in Molenbeek door de Cultuurdienst • Demonstratie : ‘Het laboratorium van een schilderij restaurateur’ in het Charliermuseum

In het Jubelpark ligt er een mooi programma klaar. Geniet van het spektakel of de evocatie ‘Opstaan met trompetgeschal’, bezoek de restauratie-ateliers van het Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium en ontdek topstukken rond tijdsmeting in het Jubelparkmuseum. Of waarom geen bezoek brengen aan het geëngageerde museum Art & Marges in de Marollen, waar de verhalen achter de collectie zeer de moeite zijn, gecombineerd met dansvoorstelling in het Museum voor Oude Kunst ? Ook de Academie voor Beeldende Kunsten van het Gemeenschapsonderwijs Anderlecht is een omweg waard met demonstraties van de kunstambachten met focus op het begrijpen, restaureren en conserveren : glasramen, ijzeren smeedwerk, polychrome beelden,… Studenten en docenten leiden je rond.

De brochure toont aan dat verschillende activiteiten geconcentreerd liggen of thematisch mooi bij elkaar aansluiten.

L’Erfgoeddag passe aussi par la STIB. Erfgoeddag begint bij de MIVB.

verstil.de.stad

Bruisend. Levendig. Uitdagend. Zo hoort een stad te zijn. Het is vaak die beweeglijke, rusteloze stad die mensen aantrekt en charmeert. “Er is altijd iets te doen…” En laat ons dat zo houden ! Een stad is veel tegelijkertijd. Actie en beweging, maar ook stilte en rust. Tal van straten en wijken zijn autoluw. Parken en pleinen vormen oases van rust en stilte. Achter gevels koesteren bewoners hun tuin of terras als stille ruimte, als oord van verpozing. Stilte en bruisende actie coëxisteren in de stad, in de buitenruimte, maar ook in de binnenruimte van de mensen die er wonen, werken of gewoon passant zijn.

bessst wil die stille stad voor zoveel mogelijk mensen toegankelijk maken. Verwondering, vertraging en eenvoud opnieuw tevoorschijn halen in de hectiek van alledag. bessst bouwt aan een praktijkgemeenschap van bessst partners die zich in hun eigen projecten en praktijken laten inspireren door het stilteverhaal.

bessst staat voor Brussel, erfgoed en stilte : meer info op www.bessst.be. Met ‘Stop de tijd !’ levert Erfgoeddag 2013 een gedroomd thema voor bessst. Het is niet toevallig dat bessst op zondag 21 april 2013 haar campagne Lopend Vuur lanceert. Lopend Vuur verbindt 3 voorjaarsevenementen, in de ruimte en in de tijd : Erfgoeddag (21 april), Zoniënmars/Zoniënklanken (28 april) en Stadskriebels (5 mei). Op al deze evenementen wordt ruimte gemaakt voor stilte en rust. Lopend Vuur maakt een fysieke verbinding tussen de locatie van deze activiteiten : de bessst route, een traag pad dat het Zoniënwoud verbindt met het centrum van de stad. De route vind je op www.bessst.be.

Sander Tas en Danja Cauwbergs, die samen het kunstenaarscollectief Kadanja vormen, en Benjamin Pattin plaatsen artistieke interventies op de bessst -route. De stad Brussel staat centraal : ze werken met het sluikafval dat ze vinden op straten en pleinen. En bouwen poëtische objecten en constructies. Ze doen dit met een positieve inslag en een humoristische noot. De constructies komen tot stand in samenwerking met de mensen uit de buurt. Het interesseert de kunstenaars wat deze constructies in de stad teweegbrengen. Hoe gaan voorbijgangers hiermee om ? Wat laten ze er achter ? De kunstenaars registreren en onderzoeken. Ontdek hun kaban silence, de beaumen, het pjert of de panchen-bal ! Laat je leiden door hun kleurrijke wegwijzers. Op Erfgoeddag presenteert bessst samen met de bessst partners een aantal fijne activiteiten rond vertraging en verstilling. Zo biedt bessst een dagprogramma rond ‘De kunst van het trage schrijven’ in samenwerking met de Bibliotheca Wittockiana, het Vlaams-Nederlands huis deBuren en Waerbeke. Een boomwandeling met kunstenaar An Mertens (Constant vzw), een kruidenwandeling met Annemie Maes en een workshop ‘Kijk met je oren’, in samenwerking met Citizenne en QO2 (in het kader van Tuned City).

De kunst van het trage schrijven i.s.m. Bibliotheca Wittockiana en Vlaams-Nederlands Huis deBuren

In 1983 maakte Michel Wittock zijn rijke verzameling boekbanden en handschriften bijeen in een prachtig modern gebouw : de Bibliotheca Wittockiana. Via tijdelijke tentoonstellingen rond bibliofilie en het boekbinden, bouwt het museum zijn nationale en internationale faam uit. Op Erfgoeddag 2013 presenteert de Bibliotheca Wittockiana een programma rond Slow Mail : De kunst van het

ERFGOEDDAG zondag 21 april 2013 STOP DE TIJD !

trage schrijven, met een gidsbeurt over merkwaardige oude brieven in het museum, een briefschrijf-workshop en een wandeling langs de bessst-route. In de namiddag sluit de groep aan bij het programma Trage Post van het VlaamsNederlands Huis deBuren in Passa Porta.

Boomwandeling met An Mertens (Constant vzw)

9h30 : Korte inleiding over de verzameling oude brieven van de Bibliotheca Wittockiana. 10h00 : Workshop over het schrijven van een goede brief, begeleid door Creatief Schrijven. Deelnemers schrijven een brief die pas in 2030 zal worden geopend. Ze posten hun brief dezelfde dag in Passa Porta, samen met andere trage brieven (Frans/Nederlands). 12h30 : Lunch in het Woluwepark (eigen lunchpakket meebrengen). 13h15 : Wandeling naar Passa Porta langs de bessst-route. 15h00 : Aansluiten bij het middagprogramma rond de feestelijke afsluiting van de brievenwedstrijd Trage Post in Passa Porta. In 2012 schreven grootouders trage brieven aan hun kleinkinderen : brieven die over 18 jaar worden bezorgd. Op de feestelijke afsluiting van deze wedstrijd (een organisatie van deBuren en Waerbeke) vertelt Hugo de Ridder over zijn Brief aan mijn kleinkinderen (2012), worden de prijswinnende brieven voorgelezen en draagt een prominente spreker een brief aan zijn kleinkind voor. Je kunt die dag ook uw eigen trage brief posten !

Dagprogramma

In bomen kunnen we de tijd lezen, als een cyclische aaneenschakeling van seizoenen en een genadeloze optelsom van jaren. Elke boom vertelt een eigen verhaal over vroeger, nu en morgen, verhalen die maar weinig gehoord worden in het jachtige ritme van de stad. Tijdens deze wandeling stoppen kunstenaars An Mertens (Constant), Heath Bunting (irational) en Rasa Alksnyte (FoAM) de tijd om kennis te maken met enkele indrukwekkende bomen.

Startpunt De Markten 14h

reserveren via rasa@fo.am (max. 15 deelnemers)

Een project in samenwerking met Constant vzw, Irational en FoAM

Kruidenwandeling Met Annemie Maes en Nathalie Hunter

Alleen inschrijven voor een geleid bezoek aan de Bibliotheca Wittockiana kan ook : om 12h, 14h, 15h, 16h (duur : 1 uur). Reserveren voor ‘De kunst van het trage schrijven’ kan telefonisch : 02 770 53 33 of via mail info@wittockiana.org Geef aan of je inschrijft voor het dagprogramma ‘De kunst van het trage schrijven’ of alleen voor een rondleiding. Vermeld duidelijk je naam (en de namen van de mensen die je vergezellen) en je voorkeurtaal (fr/nl).

Info Bibliotheca Wittockiana 9h30 -16h30 +32 2 770 53 33 info@wittockiana.org max. aantal deelnemers : 15 www.wittockiana.org

Trage Post

Meer informatie over het namiddagprogramma rond Trage Post in Passa Porta (A. Dansaertstraat 46, 1000 Brussel) : www.deburen.eu. Inkom is gratis, reserveren is aanbevolen via www.deburen.eu of telefonisch 02 212 19 30. Een project in samenwerking met Waerbeke, Bibliotheca Wittockiana, Passa Porta, het Vlaams-Nederlands Huis deBuren en VGC.

OKNO en bessst organiseren een kruidenwandeling langs de bessst-route. Herboriste/kunstenares Nathalie Hunter begeleidt de deelnemers tijdens de zoektocht naar eetbare en medicinale kruiden en planten. De wandeling begint aan de vijvers van Elsene en eindigt in OKNO’s daktuin, waar in de buitenkeuken met het gevonden materiaal enkele bereidingen gemaakt worden. De geïnteresseerden kunnen in de OKNO-bibliotheek uitgebreide achtergrond informatie vinden over wilde en medicinale planten, kruidenbereidingen, api- en permacultuur en andere ecologische onderwerpen met een link tussen technologie en DIY. Annemie Maes geeft toelichting bij OKNO’s artistiek onderzoeksproject over stadsbijen, en de participanten kunnen van kortbij de experimentele observatie-bijenkasten bestuderen. OKNO is een kunstenaarsorganisatie die werkt met media, technologie en ecologie. In het 2013 programma, ALOTOF (a laboratory on the open fields), onderzoeken de OKNOkunstenaars nieuwe vormen van creatie door enkel te werken in openlucht.

Startpunt Vijvers van Elsene 14h>18h

Een project in samenwerking met Constant vzw, Irational en FoAM

ERFGOEDDAG zondag 21 april 2013 STOP DE TIJD !

Kijken met je oren : de stad spreekt. Een zintuiglijke ontdekkingstocht door de stad met Els Viaene Wandelen doorheen de stad is één grote zintuiglijke onderdompeling, maar heb je al eens geluisterd naar wat de stad vertelt... Niet het getoeter van auto’s, de diepe dronen van vliegtuigen of de drukte van een winkelstraat, maar alles wat daarachter verborgen ligt ? In de workshop ‘De Stad Spreekt’ gaan we op zoek naar deze verborgen geluiden van de stad. Geluidsartieste Els Viaene neemt ons geblinddoekt mee op een auditieve ontdekkingstocht. Uitgerust met audiorecorder en microfoon nemen we alles op wat op ons pad komt. Je weet niet wat je hoort !

Publicatie : Gestolde tijd Er bestaat een hardnekkig misverstand. Als we de dingen sneller doen, dan houden we meer tijd over voor onszelf. Toch blijkt het tegendeel. Als we de dingen sneller doen, dan doen we meer, en houden we gewoon evenveel tijd over voor onszelf. Met dat verschil dat we meer gestresseerd zijn. In de stad is dit heel confronterend. Bewoners, bezoekers en bureelmensen lopen als dolgedraaide kippen van her naar der. Steeds meer mensen verwerven het inzicht dat er maar één oplossing is. Een stapje opzij: geregeld bewust niets doen en de ruimte gunnen aan het onverwachtse. Dit kan door de eigen houding te wijzigen. Maar het kan ook door een herinrichting van de publieke ruimte die op haar beurt impulsen geeft die onze gedragingen beïnvloeden.

Gestolde tijd levert hierover een reeks Brusselse reflecties en een uitgeschreven fietsparcours om het meteen ook in praktijk te brengen.

Startpunt Citizenne, Steenkoolkaai 9, 1000 Brussel 10h>17h inschrijven kan telefonisch op 02/203 08 00 of via mail info@citizenne.be www.citizenne.be

Een project van Vormingplus Citizenne/CLIP in samenwerking met Q-O2 in het kader van Tuned City (www.tunedcity.net)

De publicatie Gestolde tijd is een samenwerking tussen de Erfgoedcel Brussel/VGC en brukselbinnenstebuiten. Deze publicatie kan aangevraagd worden bij de erfgoedcel Brussel, bestelling@erfgoedcelbrussel.be of 02 563 05 82.

— Erfgoeddag 2013 —

Brussel Deze Week, erfgoed sinds 1970.

Brussel Deze Week geeft u achtergrond bij de actualiteit in de hoofdstad. Een wekelijkse krant vol straffe interviews, opiniebijdragen en tips voor uw vrije tijd. Ontvang Brussel Deze Week gratis in Brussel: mail uw adres naar abo@bdw.be of bel naar 02/226.45.45

Brussel Deze Week

Broodje Brussel Broodje Brussel lokt pendelaars tijdens de middagpauze de stad in met een uitgebreid menu van verschillende activiteiten. Voor wie de Erfgoeddag in Brussel gemist heeft, hernemen we nog een aantal boeiende activiteiten. 19 april – 12h15 > 13h45

wandeling : Gestolde tijd De stad is van alle tijden. Soms valt de stad stil en boert ze zelfs achteruit. Soms versnelt de evolutie en verwordt de stad tot machine. Bewoners, bezoekers en gebruikers raken hun pedalen kwijt. Sommigen klampen vast aan het collectief geheugen van de stad, anderen stellen dat ze stolt. Deze Brukselwandeling doet de deelnemers kijken naar elementen in ons denken en handelen die de stad tot stad maakt.

Locatie Portaal Sint-Goedele- & Sint-Michielskathedraal, Sint-Goedele voorplein, 1000 Brussel / Bovenaan de monumentale trap voor de kathedraal reservatie : 25 deelnemers max., bruksel@skynet.be, +32 2 218 38 78, www.brukselbinnenstebuiten.be

25 april – 12 h30 > 13h30

wandeling : Theatraliteit en modernisme

in amusement en wooncultuur, 1920-1935 Deze wandeling in het stadscentrum illustreert de amusementsbeleving en de wooncultuur van toen : de 19e eeuwse De Brouckèreplein, het Alambratheater, de Beursschouwburg... zijn plaatsen waar het theater de wereld zichtbaar maakt.

Locatie Seniorencentrum, Zaterdagplein 6, 1000 Brussel reservatie : korei@skynet.be

23 april – 12h15 > 13h30

rondleiding : Meten is weten :

Tijdmetingsinstrumenten in het Jubelparkmuseum De collectie bevat topstukken rond tijdsmeting ; oude gotische klokken, zonnewijzers, sterrenwijzers, astrolabia, kunstige 18-eeuwse uurwerken. De juiste tijd bepalen heeft veel te maken met de kennis van het heelal en de juiste positionering op aarde, cruciaal voor ontdekkers en kaartmakers !

Locatie Jubelparkmuseum (Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis), Jubelpark 10, 1000 Brussel reservatie : info@klareLijn.be

24 april – 12h30 > 13h30

tentoonstelling : Stop de tijd !

Theatraliteit in amusement en wooncultuur, 1920-1935 Het Sint-Lukasarchief geeft een beknopt overzicht van het modernistische leven in de jaren 1920 en 1930 op het vlak van het wonen en van het amusement. Het gaat hier om een dialoog tussen het eclecticisme, het theatrale en het modernisme.

Locatie

Tips voor wie Nederlands oefent ism Huis van het Nederlands

demonstratie: De kleerkast van Manneken Pis bedreigd De zaal met het originele beeldje van Manneken Pis en zijn kleerkast zijn heel populair. Maar de kostuums van Manneken Pis worden bedreigd door vochtigheid , stof en ongedierte. Hoe kunnen ze worden beschermd ? zie p. 31

zie p. 31

Seizoenskookworkshop in het Brussels Museum van de Molen en de Voeding Al gehoord van seizoensgroenten ? Vandaag zijn we heel wat van deze groenten vergeten. Maar onze grootmoeders wisten daar wel raad mee. Ontdek hun recepten ! zie p. 38

Seniorencentrum, Zaterdagplein 6, 1000 Brussel reservatie : korei@skynet.be

ERFGOEDDAG zondag 21 april 2013 STOP DE TIJD !

Wandelingen Promenades

WANDELINGEN 1000 BRUSSEL

rondleiding

Gestolde tijd ��

Wandeling

De tijd achterna....................

Van het Centraal station naar de Grote Markt. Over geërfde tradities en gebruiken, vroegere bewoners en symboliek. We starten in het Centraal Station met een toneeltje over wachten. Nadien gaan we langs dingen die de tijd meten richting Grote Markt. Hier vinden veel folklore-evenementen plaats, oa de Ommegang. Het zijn ook plekken waar verhalen aan verbonden zijn. Er werd herbouwd, vervangen, gerestaureerd. Werden op wens van Buls symbolen van vroegere vorsten en bewoners of alchemieboodschappen aangebracht ?

promenade À la poursuite du temps De la Gare Centrale à la Grand Place. Les traditions et les usages reçus en héritage, les habitants d’autrefois et la symbolique. Notre promenade commence à la Gare Centrale, avec un spectacle sur l’attente, pour ensuite rejoindre la Grand Place, en passant par des ‘mesureurs de temps’. Ces lieux accueillent de nombreux événements folkloriques, comme l’Ommegang, et ont inspiré de nombreux récits. Ils ont été reconstruits, remplacés, restaurés. Est-ce à la demande de Buls que les emblèmes d’anciens souverains et habitants ou les symboles de l’alchimie furent ajoutés ?

Info Culturama Afspraak : Loketten Centraal Station, 1000 Brussel – Rendez-vous : Salle des guichets de la Gare Centrale, 1000

Bruxelles

10h30 (duur / durée : 1h30) 2 x 25 plaatsen, reservatie nodig / 2 x 25 participants, réservation indispensable +32 2 569 27 74 culturama@telenet.be zie kaart Brussel-Stad/voir carte Bruxelles-Ville : p. 20-21

De stad is van alle tijden. Soms valt de stad stil en boert ze zelfs achteruit. Soms versnelt de evolutie en verwordt de stad tot machine. Bewoners, bezoekers en gebruikers raken hun pedalen kwijt. De reacties daarop slaan op bescherming van gebouwen en herinrichting van de publieke ruimte. Anderen stellen dat de stad dan stolt. Een Brukselkijk op het versnellende en vertragende Brussel.

promenade guidée

Le temps figé

La ville est de tous les temps. Il arrive qu’elle s’arrête, voire même qu’elle périclite. Ou que, suite à une accélération de son évolution, elle se transforme en machine à l’intérieur de laquelle habitants, visiteurs et usagers perdent les pédales. Certains se cramponnent à la mémoire collective de la ville, tandis que d’autres observent qu’elle a tendance à se figer. Cette promenade attire l’attention des participants sur des éléments de notre réflexion et de notre action qui font de la ville une ville.

Info Brukselbinnenstebuiten Afspraak : bovenaan de monumentale trap voor de Sint-Goedele- & Sint-Michielskathedraal, Sint-Goedelevoorplein, 1000 Brussel – Rendez-vous : porche de la Cathédrale Saints Michel et Gudule, Parvis Sainte Gudule, 1000 Bruxelles, en haut de l’escalier monumental de la cathédrale

14h 25 plaatsen, reservatie nodig / 25 participants, réservation indispensable +32 2 218 38 78 bruksel@skynet.be www.brukselbinnenstebuiten.be zie kaart Brussel-Stad/voir carte Bruxelles-Ville : p. 20-21

ERFGOEDDAG zondag 21 april 2013 STOP DE TIJD !

1000 BRUXELLES PROMENADES À PIED

Wandeling

De Identiteit van Bomen.........

rondleiding

Waar de tijd bleef stille staan.

i.s.m. Vrijwilligers van Brussel 1830 en Masereelfonds

In 1830 stopte de tijd even in de Zuidelijke Nederlanden. Er kwam een einde aan de overeenkomst die in 1815 werd gesloten, aan de Nederlandse macht in het zuiden, maar helaas ook aan het leven van honderden vrijwilligers. ‘Vrijwilligers van Brussel 1830’ vertellen in vol ornaat het verhaal van hun voorvaderen in de opstand, die zal leiden tot het ontstaan van België.

visite guidée Là où le temps s’est arrêté En collaboration avec La Compagnie des Volontaires de Bruxelles 1830 et le Fonds Masereel i.s.m. Bessst

In bomen kunnen we de tijd lezen als een cyclische aaneenschakeling van seizoenen en een genadeloze optelsom van jaren. Elke boom vertelt dan ook een eigen verhaal over vroeger, nu en morgen ; verhalen die maar weinig gehoord worden in het jachtige ritme van de stad. Tijdens deze wandeling stoppen we de tijd om kennis te maken met enkele indrukwekkende bomen.

promenade L’identité des Arbres

En 1830, le temps suspend son cours dans le sud des Pays-Bas. Cette date marque en effet la fin de l’accord conclu en 1815 et celle de la domination néerlandaise dans les provinces du Sud. Elle coïncide malheureusement aussi avec la mort de centaines de volontaires. Les membres de ‘La Compagnie des Volontaires de Bruxelles 1830’, en costumes d’apparat, racontent l’histoire de leurs ancêtres durant l’insurrection qui déboucha sur la naissance de la Belgique.

Info Klare Lijn Afspraak : Monument voor de Martelaars van de omwenteling van 1830, Martelaarsplein, 1000 Brussel – Rendez-vous : Monument aux Martyrs de la Révolution de 1830, Place des Martyrs, 1000 Bruxelles

en collaboration avec Bessst

Les arbres offrent une lecture du temps comme un enchaînement cyclique des saisons et une addition impitoyable des années. Chaque arbre raconte sa propre histoire passée, présente et à venir ; des histoires qui sont peu entendues dans le rythme trépidant de la ville. Durant cette promenade, nous suspendons le temps pour faire la connaissance de quelques arbres prestigieux.

14h15, 15h15 & 16h15 3 x 20 plaatsen, reservatie nodig / 3 x 20 participants, réservation indispensable +32 493 50 40 60 info@klarelijn.be www.klarelijn.be zie kaart Brussel-Stad/voir carte Bruxelles-Ville : p. 20-21

Info foam Afspraak : GC De Markten, Oude Graanmarkt 5, 1000 Brussel – Rendez-vous : Centre communautaire De Markten, Place du Vieux

Marché

aux Grains 5, 1000 Bruxelles 14h (duur / durée : 1h30) réservation indispensable

15 plaatsen, reservatie nodig / 15 participants, +32 2 513 59 28 bxl@fo.am http ://fo.am

zie kaart Brussel-Stad/voir carte Bruxelles-Ville : p. 20-21

STOP DE TIJD ! ERFGOEDDAG zondag 21 april 2013

WANDELINGEN 1000 BRUSSEL

rondleiding

Stop de tijd ��

i.s.m. Klare Lijn

Meer presteren in minder tijd is het adagium van vandaag. een hedendaagse opvatting, die aangevuld wordt met ideeën of qualitime, onderscheid tussen werktijd en eigen tijd enz. In een niet zo ver verleden lag de nadruk echter niet zozeer op het meten van tijdsverloop, maar ook op het situeren van de mens in tijd en ruimte. Of hoe opvattingen over tijd doorheen de tijd evolueren.

De zeven werken van barmhartigheid ..............

rondleiding en tentoonstelling

i.s.m. Sociale fotografie Tram 66

De ‘barmhartige’ levensvisie is een algemene culturele norm. Vandaag vinden we nog sporen terug van de verzorgende aanwezigheid doorheen de eeuwen. Tijdens deze tocht gaan we op zoek naar plaatsen die de zeven werken van barmhartigheid doorheen de geschiedenis illustreren. Na de tocht bezoeken we de fototentoonstelling waar (ex-)daklozen en sociale werkers hun visie op dit thema in Brussel tonen.

visite guidée et exposition Les sept travaux de la charité en collaboration avec Tram 66 – photographie sociale

La conception de ‘la charité’ est une norme culturelle universelle. Les traces de cette prise en charge au fil des siècles sont encore visibles aujourd’hui. Cette promenade nous emmène à la découverte de lieux qui illustrent les sept travaux de la charité à travers l’histoire. Elle se termine par la visite d’une exposition de photographies prises par des (ex)sans-abri et des travailleurs sociaux, qui expriment leur vision de ce thème à Bruxelles.

visite guidée Arrêtez le temps en collaboration avec Klare Lijn

Prester plus en moins de temps est l’adage de notre époque, une conception contemporaine imprégnée de la notion de ‘qualitime’, de la distinction entre temps de travail et temps pour soi, etc. À une époque pas si lointaine, il n’importait pas tant de mesurer le temps qui passe que de situer l’homme dans le temps et l’espace. Ou comment évoluent les conceptions du temps au fil du temps.

Info Masereelfonds Afspraak : standbeeld kardinaal Mercier, Parochiaanstraat, 1000 Brussel – Rendez-vous : statue du cardinal Mercier, rue des Paroissiens, 1000 Bruxelles

9h15 25 plaatsen, reservatie nodig / 25 participants, réservation indispensable +32 2 502 38 80 brussel@masereelfonds.be www.masereelfonds.be zie kaart Brussel-Stad/voir carte Bruxelles-Ville : p. 20-21

Info tochten van hoop Afspraak : Centraal

Station Brussel, uitgang Madeleine (aan Fietspunt), 1000 Brussel, de rondleiding eindigt op de tentoonstelling in de Goede Bijstandskerk – Rendez-vous : Gare Centrale Bruxelles, sortie Madeleine (à côté du Point vélo), 1000 Bruxelles, fin de la visite dans l’Eglise Notre-Dame du Bon Secours (exposition de photos) 14h 3 x 20 plaatsen, reservatie nodig / 3 x 20 participants, réservation indispensable +32 496 79 36 24 info@tochtenvanhoop.eu www.tochtenvanhoop.eu zie kaart Brussel-Stad/voir carte Bruxelles-Ville : p. 20-21

ERFGOEDDAG zondag 21 april 2013 STOP DE TIJD !

1000 BRUXELLES PROMENADES À PIED

Tijdswandeling : vrijzinnigheid en vrijmetselarij in Brussel............... wandeling

Belangenverdediging, iets van alle tijden...........................

rondleiding

Je waant je op de boerderij met De Vos, Pauw, ezel en Cruywagen ? Nee, we zijn hartje Brussel. De Brusselaars begonnen in 1695 met de heropbouw van de Brusselse Grote markt nadat deze werd beschoten. Vanaf dat punt verenigden mensen zich in gilden, vakbonden, beroepsverenigingen en -federaties. We stoppen niet alleen de tijd, we draaien ze ook terug.

visite guidée La défense des intérêts...

a toujours existé Les fédérations professionnelles se regroupaient en guildes et se réunissaient dans les maisons des corporations, sur la Grand Place de Bruxelles. Celles-ci portaient des noms comme le Renard, le Paon, l’Âne ou encore la Brouette... Reconnaissez-vous les symboles ? Remontez le temps pour revenir à l’époque des métiers artisanaux et des guildes. i.s.m. Humanistisch-Vrijzinnige Vereniging – Gewest Brussel

Ieder jaar op 20 november vormt Brussel het decor van de studentikoze Verhaegenstoet. Deze ontstond in de tijd toen de stad nog niet gekend was om haar sociale en taalkundige tegenstellingen, maar het decor vormde van de confrontatie tussen vrijzinnigen en katholieken. We volgen het traject van de optocht en staan we stil bij de vergeten geschiedenis van vrijzinnigheid en vrijmetselarij.

promenade Promenade dans le temps :

Info vtbKultuur vzw Afspraak : Leeuwentrap van het Stadhuis (links van de toren), Grote Markt, 1000 Brussel – Rendez-vous : Escalier aux Lions de l’Hôtel de Ville (à gauche de la tour), Grand Place, 1000 Bruxelles

11h, 13h & 15h (duur / durée 1h) +32 3 224 10 52 info@vtbkultuur.be www.vtbkultuur.be geheel toegankelijk / entièrement accessible zie kaart Brussel-Stad/voir carte Bruxelles-Ville : p. 20-21

libre-pensée et franc-maçonnerie à Bruxelles en collaboration avec l’Association des humanistes libre-penseurs de la Région bruxelloise

Le 20 novembre de chaque année, Bruxelles sert de décor au cortège estudiantin de la Saint-Verhaegen. Cette tradition date d’une époque où la ville n’était pas encore connue pour ses contrastes linguistiques et sociaux, mais était le cadre de la confrontation entre libres penseurs et catholiques. Nous suivons le trajet du cortège en évoquant l’histoire oubliée de la libre-pensée et de la franc-maçonnerie.

Info VSAD ‘Karel Cuypers’ / Universiteitsarchief VUB Afspraak : ingang Warandepark tegenover Koninklijk Paleis, Paleizenplein, 1000 Brussel, eindpunt Archief en Museum voor het Vlaams Leven te Brussel op de Arduinkaai (duur 2h) – Rendez-vous : entrée du Parc de Bruxelles face au Palais Royal, Place des Palais, 1000 Bruxelles, fin de la promenade aux Archives et Musée de la Vie flamande à Bruxelles (AMVB), au Quai aux Pierres de Taille (durée 2h)

10h00 20 plaatsen, reservatie nodig / 20 participants, réservation indispensable +32 2 629 11 48 info@vsad.be www.vsad.be zie kaart Brussel-Stad/voir carte Bruxelles-Ville : p. 20-21

STOP DE TIJD ! ERFGOEDDAG zondag 21 april 2013

WANDELINGEN 1050 ELSENE / 1070 ANDERLECHT

Fietsen op het ritme van de stad ��

Fietstocht

10 wandeling Het Rad, behoud de tuinwijk...

Deze tocht neemt tijd letterlijk in de zin dat we fietsen langs klokkentorens, beiaarden en openbare uurwerken. Publieke horloges bepaalden ooit het ritme van de stad. We bekijken hoe Brussel zich in de loop der tijden ontwikkelde, hoe het straatbeeld veranderde. Na de Tweede Wereldoorlog werd het een veelkleurige metropool. Hoe kwam deze superdiversiteit razendsnel tot stand ?

vélotour Pédaler au rythme de la ville Cette promenade à vélo aborde la notion de temps au sens littéral du terme, puisqu’elle nous emmène à la découverte des clochers, des carillons et des horloges publiques. À une certaine époque, les horloges publiques mesuraient véritablement le rythme de la ville. Nous examinons le développement de Bruxelles au cours du temps et l’évolution du paysage urbain. Après la Seconde Guerre mondiale, Bruxelles devient une métropole bigarrée. Comment cette super diversité s’est-elle développée aussi rapidement ?

i.s.m. Klare Lijn

Goedkope arbeiderswoningen in begin 20ste eeuw was prioritair voor de socialistische partij en de architecten-adepten van het tuinwijkmodel. Een eigen tuin, collectieve ruimten en sociale interactie creëerden een nieuwe leefwereld. Een wandeling die ons doet mijmeren over die ideeën doorheen de tijd, de opdracht van de overheid en een gedachtenwisseling over wat sociaal wonen vandaag betekent.

promenade La Roue, protection de la cité-jardin en collaboration avec Klare Lijn

Au début du 20ème siècle, la priorité du parti socialiste et des architectes adeptes de la cité-jardin est de construire des logements ouvriers bon marché. Un jardin à soi, des espaces collectifs et l’interaction sociale sont les ingrédients de ce nouvel environnement. Cette promenade nous invite à méditer sur l’évolution des idées au fil des époques, la mission des autorités publiques et l’échange de vues sur la signification actuelle du logement social.

Info Masereelfonds Afspraak : uitgang metrostation Het Rad, metrolijn 5, 1070 Anderlecht Rendez-vous : sortie station de métro La Roue, ligne de métro 5,

–

1070 Anderlecht 15h 25 plaatsen, reservatie nodig / 25 participants, réservation indispensable +32 2 502 38 80 brussel@masereelfonds.be www.masereelfonds.be zie kaart Anderlecht /voir carte Anderlecht : p. 35

Info vzw Pro Velo Afspraak : Pro Velo, Londenstraat 15, 1050 Brussel – Rendez-vous : Pro Velo, rue de Londres 15, 1050 Bruxelles

14h 20 plaatsen, reservatie nodig / 20 participants, réservation indispensable +32 2 502 73 55 info@provelo.org www.provelo.org zie kaart Brussel-Stad/voir carte Bruxelles-Ville : p. 20-21

ERFGOEDDAG zondag 21 april 2013 STOP DE TIJD !

1130 HAREN / 1180 UKKEL PROMENADES À PIED

11 wandeling Haren, het laatste dorp in Brussel................

12 rondleiding Ondanks praal en pracht vergeten................... i.s.m. Klare Lijn

Een wandeling door het laatste dorp van Brussel, met nog slechts 5.000 inwoners waar grote veranderingen op til staan. Aangehecht bij de stad Brussel, maar er zowel fysiek als in mentaliteit mijlenver vandaan. We wandelen langs markante plaatsen met een Harenaar. Hij vertelt ons de verhalen achter de gevels. Een verhaal tussen verleden en toekomst van een dorp in transitie.

Het kerkhof aan de Dieweg is in veel opzichten een plaats waar de tijd gestopt is. Dit kerkhof dat geleidelijk aan de natuur wordt teruggegeven is een ideale plaats om te mijmeren over vergankelijkheid en vergeten, ondanks pogingen van de meer begoeden blijvend aan zich te willen laten herinneren.

Ukkel Alsem bergs e stee nwe g

Place J. Van der Elstplein Rue

Av Br enu ug e ma nn laa n

i.s.m. GC de Linde

berg C g

tra

Ch . Ha de ac Ha ht ec se ht st ee n

traa

Ve r d

uns

-s

STOP DE TIJD ! ERFGOEDDAG zondag 21 april 2013

lsem

Rue Gr d e as m

S ue

n t Ru ed eV erd u

Rue Ganzdeu pr nw é au eid x oie estr s aat

V -s erd tra un at

d’A ée uss

Cha

tra

sts

epo

cht

c hi e s t

Die

t- J

st bse

en collaboration avec Klare Lijn

Haren

e de la Pa roiss e

ro Pa

raa

Kor t s tn ba raa Halte Kortenbach Cortenbach

htt o -st ren ra at

e Di

visite guidée Oubliés malgré tous les honneurs

ne Seig ure la heidsstraat ijk

W ac

ew Di

D i e w e g © CARTO uitgeverij, Brussel

14h 25 plaatsen, reservatie nodig / 25 participants, réservation indispensable +32 479 10 22 89 brussel@davidsfonds.be www.brussel.davidsfonds.be

HeR. d er e l

Afspraak : GC de Linde, Cortenbachstraat 7, 1130 Brussel-Haren – Rendez-vous : CC De Linde, rue de Cortenbach 7, 1130 Bruxelles-Haren

Kalevoet Calevoet

Info Davidsfonds Brussel

e Va n de rae y- l

a ue t - l en e l Ave l l e v H

Une promenade dans le dernier village de Bruxelles, qui ne compte que 5.000 habitants et où de grands changements se préparent. Eloigné, à la fois physiquement et dans la mentalité, de BruxellesVille dont il dépend. Un Harenois nous fait découvrir des lieux marquants et les histoires qui se cachent derrière les façades. Un récit qui oscille entre le passé et l’avenir d’un village en transition.

Parc de

e n Wolvendael da el -la an

Uccle

en collaboration avec GC de Linde

promenade Haren, le dernier village de Bruxelles

Wolvendaalpark

tte ve t a ut r a a F l a us s

lle

t -s

Ave

A v . r é -l a a n Xavier De BueSquare D e F str. des Héros at tra Heldend-s r a ll Square square .A V e G. MarlowRu n . Av man an square C.C. ug -la Br

Le cimetière du Dieweg est, à maints égards, un lieu où le temps a suspendu son cours. Ce cimetière peu à peu envahi par la nature est un endroit idéal pour méditer sur le caractère éphémère de la vie et l’oubli, qui l’emportent sur les tentatives des plus fortunés de préserver leur souvenir.

Info Masereelfonds Afspraak : Kerkhof Dieweg, Dieweg 95, 1180 Ukkel – Rendez-vous : Cimetière du Dieweg, Dieweg 95, 1180

Uccle

14h 25 plaatsen, reservatie nodig / 25 participants, réservation indispensable +32 2 502 38 80 brussel@masereelfonds.be www.masereelfonds.be

Programma Programme

1000 BRUXELLES PROGRAMME

13 Architecture Archive Sint Lukasarchief............................. tentoonstelling : Stop de tijd ! Theatraliteit en modernisme in amusement en wooncultuur, 1920-1935 i.s.m. Korei vzw, AMVB, Seniorencentrum

Het Sint-Lukasarchief geeft in de tweetalige tentoonstelling een beknopt overzicht van het modernistische leven in de jaren 1920 en 1930 op het vlak van het wonen en van het amusement. Het gaat hier om een dialoog tussen het eclecticisme, het theatrale en het modernisme. Hierbij worden bepaalde highlights uitgewerkt : toneel, muziek, dans, cinema, kunst, wonen, meubilair, design…

Architecture Archive – Sint Lukasarchief exposition : Arrêtez le temps ! Théâtralité et modernisme dans le divertissement et la culture de l’habitat, 1920-1935 en collaboration avec l’asbl Korei, AMVB, Seniorencentrum

Dans cette exposition bilingue, les archives d’architecture SintLukas offrent un aperçu concis de la vie moderniste dans les années 1920 et 1930 au niveau de l’habitat et du divertissement, sous la forme d’un dialogue entre l’éclectisme, la théâtralité et le modernisme. L’exposition met en lumière quelques temps forts dans les domaines du théâtre, de la musique, de la danse, du cinéma, de l’art, du mobilier, du design...

Info Seniorencentrum, Zaterdagplein, 1000 Brussel / Place du Samedi, 1000 Bruxelles 10h - 17h – Deze activiteit loopt tot / à voir jusqu’au : 09/06/2013

14 Korei.............................................. rondleiding : Stop de tijd ! Theatraliteit in amusement en wooncultuur, 1920-1935 i.s.m. Arcitecture Archive – Sint-Lukasarchief vzw, AMVB, Seniorencentrum

Korei organiseert twee rondleidingen (NL & FR) op de tentoonstelling van het Sint-Lukasarchief ‘Theatraliteit en modernisme in amusement en wooncultuur, 1920-1935’, gecombineerd met twee wandelingen (NL & FR) in het stadscentrum waarin we de amusementsbeleving en de wooncultuur van toen illustreren.

Korei visite guidée : Arrêtez le temps ! Théâtralité dans le divertissement et la culture de l’habitat, 1920-1935 en collaboration avec Arcitecture Archive – Sint-Lukas, AMVB, Seniorencentrum

Dans le cadre de l’exposition ‘Théâtralité et modernisme dans le divertissement et la culture de l’habitat, 1920-1935’ organisée par les Archives d’architecture Sint-Lukas, Korei propose deux visites guidées (en FR et NL), combinées à deux promenades (en FR et NL) dans le centre-ville. Celles-ci illustrent les divertissements et la culture de l’habitat de l’époque.

Info Seniorencentrum, Zaterdagplein, 1000 Brussel / Place du Samedi, 1000 Bruxelles rondleidingen (NL) op de tentoonstelling om 10h en 14h / visites guidées (FR) de l’exposition à 10h30 et 14h30 / rondleidingen (NL) in de stad om 11h en 15h / visites guidées (FR) dans la ville à 11h30 et 15h30 20 deelnemers, reservatie verplicht / 20 participants, réservation obligatoire +32 2 380 22 09 korei@skynet.be www.korei.be zie kaart Brussel-Stad/voir carte Bruxelles-Ville : p. 20-21

zie kaart Brussel-Stad/voir carte Bruxelles-Ville : p. 20-21

STOP DE TIJD ! ERFGOEDDAG zondag 21 april 2013

iela

Ru e d

uP on

tN e

eu w-

National

R. S St.-Rot- Roch chuss tr. Théâtre

L Lu iège ik

s ain Gr x au rk t hé nma a a r

Place Ste-Catherine

St.-Katelijne Ste-Catherine

De Brouckère -plein

org

ug Au us gu tijn st en ins str R. . Rue de du l’É vêq Fo ue Muntcentrum ssé a u

au Rue x P du ou M l e t a rc s hé

tr.

e Ru vau x . e tr P. D -s

rts

Gr étr

-s tr

oup

ue n R de ginneesine l’É tr. cu y er S c

Ga Co l. du Martelaars-Rue mm plein Ha nd erce els ga P ler e l i eersil ij

Pl. d. l. Pri d. Pr ns inc Monnaie en e La De M str. s Munt M on unt R. d n K on . l. aie R i

Centre Monnaie

an g

din tan

St.-Jan St-Jean

Ru e Za des nd str Sabl aat es

Ru str . Kre e des upe Boi len teux au stra -L n at Ru S t a ur e Kome des u L edi Com R St.ant éd Wol ens ien veng t r rach aat s t

Place St-Lazare Rue d St.-Lazarus- Rivie e la Riv iè rplein stra re at

root Eiland

Gran de Î le

Pont d .l Karpe . Carpe rbru g

Go St-G ri k é r y ss tr.

istophe Rue Saint-Chrls st ra at St .-K ris to ffe

Kie

dst

Zui

aa Ce Gal. ntr du t um Ce ga ntr ler e St.-Niklaas ij

Im Ge p. t d

rc h

au Ma R Hu x P rché Pe . d’U ide eau Eén rso ne nm x m nn

hild

kna

an e Ga a ss Ko l. de rkt tr. n i ngi la Re nne ine gal erij

G Ko alerie nin du gsg Ro ale i rij

B E BO URS UR SE

Kar tui zer sst raa t

Ta b

or P a rue te K a u t e . B Beu ote rr rst e r.

C Vle et P hair e Bro s-enain od -

ize

inl aa

tr. R. rou . l. wh Fid de ei éli d Pres Do t dik min sg. é he ica ren ins str .

P Kt te. r e. . d Be . B e nh ou ou che we rs rs s

Ha Ha reng rin s g

r Bo r Bo

p éra tric e

R. d

r sG

ttes

Pla

Mid

Rue

des Hulp Secour s stra Rue at de l Berg ’Ascens io opst raat n

Av. tor

Jardin

Botanique

Kru

Le B d t u i n ota s t r a Kruidtuin niq ue a t

Av. Ga

Rue

Fin Tour ancieto r des Finanen ces Rivo listra at

Tr a v e

ard

Bis

c ho

lilée -laa n

-str .

rsiè

Q. de l’Esplanade

Rue Vesaliusgebouw Mo Quartier Vésale d nta O r e l’ O g a to ra t be r i ë rg -

Place des Barricades Barricadenn tio s plein lu ing vo tel Ré wen Om

Liberté Er Pte. dstr. Vrijheidsplein Kte. Noor

tr. Cong ress ss ht Kon. traat c i rr Circus de Pl. Surlet de n O Cirque Chokier -pl. t Royal en aat em isstr n nkru ig e J z e re I s r n e Fe l’E oix d d. la Cr R. Rue de weg Vlaams s e - Parlement n e v R ue de L Leu ouva in r He Paleis der Natie Parlement Nation W e t Pl. de laNatieplein stra Palais de la Nation at R. d Staa . Monit tsbla eur dss tr.

grès

Con

lon

Rue Gou du v Voo erneme rlop ig Be nt Provis s wind o lte Pl. du Congrès straa ire Cu str. t Congreszuil Congresplein es d t e Colonne Rue Ru iens Esplanadegebouw Pl. de la du Congrès rd du ed rue d. No

Vés Ves ale aliu s

lev

aS Za abl ve on lpu ni t èr

Ru ed el

Bou

KRUIDTUIN BOTANIQUE

R. d e Be u -str. ghem

Square H. Frick -square

Pl. Quetelet -plein

aat raat

str rsst

lon

de l’Rue Unio n

Dwa

Gil

Gem. huis St.-Joost Mais. comm. St-Josse

Rue

stra

de B ério

t -s

Rue

Place twg Madou ses -plein L e u v e n MADOU

Unie

Rue du Mouli n

eds traa t

Corn Rue et d -stra e Grez at Ove rvlo

Gil

ia Gesù K r u Regin a -l Porte de idt Rue a uin a Schaerbeek l a a n Schaarbeeksepoort Bria lmo n nt

Vic

Kruidtuin

aat

ard

ersstr

aan

d e l’ I m

Ge ho ntil m Jo me nk er s

ce d. Louvain Pla Leuven seplein

ale

Drukp

Rue Roy

rl a

Rue

Sain Sint t-Fra ncis Franço R. G cus ode staa is God froi t frie d de dv in a n Bou Chemer B oui illon Square de F g llon str. Victoria Regina Spoorwe -plantsoen

Rue l’Om de Congres -str megan aat g

iqu

de la Weid P r a i r i e estraa t

Rue

Nationale Ru Bank e a Sto d’As ne t n ke aps rm sau Banque Lig nm str. Mo ux str t de e Pl. de R. a Nationale ark Ga Ru Ru s at Co t Pri l. des la Bourse Beu d. l. B R. ed lae nc d u B oi s S a n Collegllégiale de at erc R u e wouds tra atuv ’A Beurspl. rsstra ourse Pri es St-Nicolas . F o u s a S ial V a . n J ’ e P r s n a r d r e l e i s l t at tra en T W Be Bo galer ens t Pl. St-Géry R. d . Parvis -str. at be ij uc h Ru Bou urs Kathedraal Ste-Gudule rg er s -str. ckx e Bee -st H. M rse Cathédrale St.-Gorikspl. St.-Goedeleg nho raa e v R a n a voorplein g us u e t u Tr e u r e n b erg w al l Bo e au ld tag ar Place Ste-Gudule n ter Be Rijke ch o Rue de str ur R St.-Goedelepl. M é s Pi u Klaren aa re a ux t erre t Riches Lo e AB Po la r a a He sS e k Pe ivre r d. l . C Claires tee de r g s t oni pe Ru t.r f e n l l ep r o O u L K ol ë n s t r. Rijke klarenR Be d’ o o Grands St.-Hubertuss t r aS êtedenh e a T l Place d l e e at R. du d e Gu Gal. Place R. ies R. ollin str. C Stadhuis Tein Grote St.-Hubert n C el Kard ard. M tu d’Espagne ip s Markt Heuv olo erc . Me Verv riers n K ol e rkt Écl s C o a Hôtel de i b r . P e m c s e

u A. e O -st rts raa Rue t

s er ni s on er si s kop Po ver s Vi R

S -K teate Ca lijn the es rin e tr.

St.-Katelijneplein

Mels R. enss

14AR. des

Pla Za ce d te u ple rdag S in -

Ru Zw e de art la e L Vie ie rg v e Ha Rue d evrou Noir llen es ws e tr. H a str lles aat

Ma ien ond Ch eeh Z

laa

ac h

R Kle ue d erk es o F p ers ripier str s aa t

Bellonahuis La Bellone

Rue du

R K a s ta. d . M a r r o nnier n aat

Rue

CK È

rdg a

Gree pstr aat

V i e u x Oud Ma e G rc

I m p. Pa du C a he v ng al

ul e

ar d

Ne u

R L ue e op Léop old ol str d aat

Co Du lombi ive er nko t

Jar

el B l e a Bla ker n c ijs his tra ser at ie

City 2

ue br B e d. ug R Inno Cir du R. d. Marché Fin . d. g i Bé cu Cir istè j n gu R aux Porcs re s- qu h o in u las g i e Finisterrae L Fin Va e f s age in r i Varkenss s e n tr terr Finistère S t r. Rue du de aes markt de v. rE Rou . R tr. R s lst Rolstra leau Pl. du St. ue ue Pay and at -st L s Béguinage aux u r aat Rue s é Ch J us des Str Begijnhof e M e i z Z l H d Je ST.-KATELIJNE walu p at ich Mi iron Place des oux u m e w Kool s t r a a delle ch P stra i e P e n No aam STEt s u a l Begijnhofkerk traat s s s e l Martyrs du ssag N e d ier tra CATHERINE No e Ru opul Égl. du Béguinage a rd t P N o do or Place amedi rin d

Sq. des Blindés Pantsertroepensq.

Hospice Pachéco

Grootgodshuis

Va ar ts tra at

Rue du G ro o tg o Grand Hospice R. d sh u is st ra at

Cité du Sureau Vlierwijk

na l Ru e du Ca

Q. aux Ba Qua i au Schu rques Con Bois d itenk s e a a i Timm truction Qu e r a i h à o la utka Houille ai S Q te u e a n i k à la Ch oolkaa aux i Kalkka ai

Qu a i du H a Com n m de l s k e rc e aai

-str.

Rue Marcq

Infirmerie Fermerij

Ba rc h

rban -s Min. van de tr. Vlaamse Gemeenschap

Ru Frèr e e-O

Boreal Hendrik Bie Conscience We nfaisa ldad nce ighe Ru id eG .M ath eus -st raa t

Ru A. e Bertu K r ud e s lot isv aar Crois . t a K e d C nst es oo We h a ANTWERPSEPOORT pli raa rfs nti ede t Qu tra er Ave at nue n s t PORTE D’ANVERS Cha ai du r aat We ntie d u JACQMAIN Bol Imp. Pl. Ch. Rogier St rfka r Rue St-Jean w e Boulev -La ai Van Hoeter rkl St.-Jan Ne Népomucène K. Rogierpl. St.-La zare -gang a a n ard pomucenu zaru ss tra at Quai au Foin Hooikaai s R ROGIER Éche Bo ue lles KVS ule L a d VGC ders Quai aux Pierres de Taille Arduinkaai va

d e L je b o o m str aek en

u ixm eD d n a rd va d e l a i ule Bo s m u k Di

Bou Ar leva Booc rd B g B aud IJZER -plein oule o u var d d IJZER in B ’An ver / YSE oudew Co Rue s A R mm de ijnla ntw erç s an erp ant sela s R. a n 15 d

R. P du a k hui Magas sin Rue str. Van Gave r -str.

Lak

ens

estr aat

Place de l’ YSER

Lin

Square SAINCTELETTE -square

Rue ea

An Œille jeli ts ere n

ux H e r b Warm es Pota oesb gère erg s

Rue B l F leu o d e Bou S me rs paar e l’Épar nstr lev gn aat ard stra e Rue at B É m P e R o li aadu i u k l e e Pélic de nBruid Jac la straa an s- Fiancé qm t straa e ain t

-la R an S i nu e S a t-P int i e t ers P str ierr aat e

ol p

Bou leva Nort rd d h Ga u te R oi A Kon lber ing t II A l bert II-la an

Rue

an -l a

t aa str

uw Ni

ue d Z i l ’Arge v e r nt str aat

raat

Ru e Hoe de l’A kstr ng aat le

eg nw tee

stra

rkt

rc h

gstr.

ue d As es Ce str aat ndre s

pem st

Rue d

rps es

Ant

itgan

u Pro grès Voor u

Pa Ch ssag doo . Rog e rga ierng

aat

R Da ue d m u b ord Dam str ier aat Rue d K a n o u Can o n s tra n at

ed u

ekstr

Bro

e est at

e ren ss t t r.

e sa

t aa

m . xu str Lo de ums

M Ma arqui rki s es de Rue Pa s Par r o o c hia issie ans ns str.

Gin

Bd Ba nk st ra

at tra

né

Lin

tra at

-l t

e Ru St.

Rue

des Rue Plan tes

ne oire n-

Kon

e ne Ru toi An

Rue u a J. Plate. -str

gss tra

eg tra

R . d. l. Ba nq ue

ens

Gro

Rue Van ue de R derm iv o li -str. eulen Arca Quar dengebo tier d uw es A rcad es

ale

-str .

héc

Pos

laan

Pac hec o-

ings

Pa Doossage 4 rgan 4 g 44

Ru Me e de J. de i b o o B m e r geyBrouc ck hov s t r a a -str en t aat o

Pac

Ru -str e Mus aat in

yale Rue

Pos

tstra

a Ch

at stra R. P du Pooôle lstr.

ch Haa

ings Kon de ée us s

ht ec Ha Rue d e la Staa Comète rtste rstr.

stra at Kon Roy

w een

Rue

s ss

R. d. l. Tribune -str.

Rue d. P a r le Parle ment m straaentst

nka

sc p ho

e Rue d se s la Pre

mse

du r s e Pet

straat

e Du cal

stee

s tr.

R e g e n tl to

g nwe

stee

tse-

Pte R Seco . d. urs Kl. H ulpstr .

ti o n s o c ia g e l’ A s in R u e d V e r e n ig

Noord-

g ss tr.

Vl a a

Bak

o l’ A st r on mi e

u Briq

Av. d e

x i au

Bra

Rue du

Nord

K u n s tl a t

Qua

ler Brû

tka hou

la a n

ité

rd d u Ré gen

i au

rès Cyp es r Cip

ff s h e im

har

des Arts

Qua

is à

terre nk laan unde-

All Thib ée -alle aut e

tra

nss

es str

Gre

Ie pe rla an de

lin Ma

e e ls

Rue Van Orley -str.

ho m B is c sh ei

la C L

azar

slaa

t r.

20 aa t

r -st elin

zaru

p Po M. Rue

La St.-

Bd. d’Ypres St-L n ique

arm

de ie on m tr ar -s

Bd. ot a e B

Middaglijn straat

e ed i e f d ad s t r ai g h e i d sat

e Ru l’H

Rue du Méridien

lliance Rue de l’A at tra Ve rb on ds

la Chan e de Ru nsel a r i jst r Ka

tr. rss we

rkt

l’ d. R. run V

te Rueuff e r t t a ha ots t r a

tee

S Bo Bij ecou n sta rs Bon nds

Place du Fontainas R u e -plein R. Bogardd. s

Ja R Secours Oli rdin de ue ve de ten s arL s G M ievev rand -

rou s wb Car roe me rss s tr. R. des Mo ine Mu au ss x str en.

C .B R.Bra K sseu Brouw rs ers

Villeh. Bu ulsst

e Ru oe H

aux

K m aas ar kt

Gal. d. l’Agora rs -gal. nie t n a

y sno que t Du -straa

e cier str. r Marché

au Bois tterij 21Pu22 Rue CENTRAAL Houtmarkt STATION 2

GARE CENTRALE

tte st r.

Carref. de l’Europe Europakruispunt rie

Spanjeplein

l’I In nfan Rue fa te d nt I e e I sa sa be be lle lla -

G Ra aler v ie -g ens ale te r ij in Ru

Mon tag W a r ne du Pa ande r berg c

ide

aat gen

Vossenplein

Place du Jeu de Balle

-st

siè

fèv a a t B ro de res t Ch ur Go s a isi Bo udT e o r r s d nn uu sm eli St re o Ra Char e mo pe rs K elen de den u rs n nt

ain

isla

t-G h

Sis

lei

Escrimeurs Schermers

Eventail Waaier

HôpitalSt.-Pierre

iven

R. Ka d. Cha Cit ndelaarsndeliers - s Roné traat sma -wijk ns

Justitiepaleis

Place Poelaert -plein

lev

ter

a eW ies

lo n laa

Place LOUISE LOUIZA -plein

LOUIZA LOUISE

Carmes

u e n Karmelieten

ois aT

ard

orz Vo

200 m

a eW

Rond-Point R. Cliquet r -plein d ’ O

v ule

Egmonttuin

Parc d’Egmont

P Yo ass -d urce . M oo n . rg ar .

Palais d’Egmont

ein str Cr aa esp t el-

pit

ter

Prins Albertkazerne Caserne Conservatorium Prince Albert Conservatoire Egmontpaleis

Pl. du Petit Sablon Kleine Zavel

e uis Lo e n u a en Av izala u Lo

Cartografie : CARTO uitgeverij, Brussel Tel. 02-268 03 45 www.carto.be 0

s ne Au t ix s t r a a S es e n e d ell Ru Z e s n

ld Gu

la o-

I or mp. g -g end d. an ae g l

Place Royale B

18 des Pala is P alei

Eze

lie

lein Palais des Académies

Paleis der Academiën

n laa

Sq. du Bastion Bolwerksq.

uB ed Ru

erg

ssée Gal. d’Ixelles Elsensegal.

Chau

Naamsepoortgalerij

de W avre

e Ru R u St.- e St Bo -Bo nif ni aa fac ss e tr.

t er lb t ke e A traa klij c n i in ts n Ko Pr er u lb e d ns A u i R Pr

at tra rss e erd

Guldenvliesgalerijen

Marsveldplein

Galerie de la Porte de Namur

Rue

du L uxe

e e d de Ru planaat ris s a Pa l’E -str de . Marsvel dstr. R

St.-Bonifatius Rue Bouré -str.

Wa v

ers

at n

né e J. Ru Ru e de l’A thé at Bo e Ath en eu ms tra -st uil ra lo

St-Boniface

Rue

rijs Pa str.

mbo

Pl. de Londres Londenplein

est

een

tra

Kr Crê ibb ch e e

Mon

Square de Meeûs

ers

R -S

raat

t Square Frère-Orban -square

toye

St.-Jozef St-Joseph

rstra

-st

raa

Parnassusgaarde

tra

urg

emb

Lux

Clos du Parnasse

ol Car

dst r aa

or an

-str

iard

de Meeûssquare

Bell

ard

II-st

stra

osef

Wet

Guim

toye

urg

Mon

BELLIARD

MONTOYER

Rue

KUNST-WET ARTS-LOI

de l a Lo i

Rue Zin -stra ner at

R Lam ue berm -stra ont at

Pl. du Champ R. du Champ de Mars NAAMSEPOORT de Mars PORTE DE NAMUR

tte ine ing Re ppel Pi

Galeries de la Toison d’Or

e uld

la o-

zenp

Rue

Parkschouwburg Théâtre du Parc

Place du TRÔNE TROON -plein an la nt e g e Re an de ek e kw -la t Ru om n ix e n o g B ar Ré eM du nu d e B Av

d-s

str

org

in e s ux La Rue a

a str

Place Em.

Museum- Mu rg r sé plein eM

Parc de Bruxelles 7

Warande

PAR PAR K C

us Koningsplein le ail Musea voor Schone eum aP Kunsten e l raat d Koninklijk Paleis R. r o s t e Musées des St Palais Royal St.-Jacob-opRekenhof nn . A Place du r Beaux-Arts t e Koudenberg St as s Grand Cour des R. -Ann cque St-Jacques-sur. Sablon Comptes St St-Ja bsg. Pte . Coudenberg d Grote Imp. -Jaco rue es im . in t M te S Minst. Buitenl. K en- Zavel Ru e Bodenb iem Zaken roek WEU Min str. OLV R ue Br ed er str. UEO Aff. Étrangères od e -s tr aa ten Zavel t s rme . e a C tr s ièr s ND au in aat i t np t é str e Sablon e P t j P t la ri de

R. d Tem. Tem pel ple stra at Rue Ch. Ru e Kr Ch Hanssens ist ri i n a s t i Miniemen -str. R. str ne d. aa l. P R. t o Ro rte R Minimes B de l’Arbr de ou e oom po ge str. ort R

Ru eN On otresSeig Hee neur rstr aat

Chapelle Kapellemarkt

Sq. Breughel- Z ue wa de l’Ancien ard l’É ns str str pée Breughela a t de-Oudesq. aa t O. R. N Gr L.V. .D. Ascenseur ati va d. Poelaert es n G tr. râc e -lift

St -E H. spri Ge t es t

Ru Ro e de ll - s t e b ee r. k

Ru e Palais de Justice Va du F lks au Ru tra co e d Ru at n eW e Abr des yn iko Abr an zeb ico ts oom tier -s str. tra at Place St.-PietersJ. Jacobs e ziekenhuis Ru -plein

tr.

Gis

ens

pu cijn

Ru e Vo des R sse e nst nard raa s t

ter v

les

de d.

ND de la RueVandervelde J. -plein Stevens p OLV ter Chapelle Pige-str. Kapelle Pl. de la Du ons

traa

e el l

ens

uci

Cap

lin rsu

A K rba sc ruisblétrie hu o rs tte og rs -

eg Jardin e Rompu l Gebrokenhof

iro

Place du Sin tMont-de-Piété Berg-van-BarmhartigheidsRu plein

Place des Kapellekerk U Wallons eWalenplein Chapelle lines u s r es U

ittines t aa es Brig Rue d igittinenstr Br

ue d

Kapucijnen Capucins

Rou

R Ra ue d ds e la tra at

Ch a Ja sse ge ur rs

H oSchooeurs iers ipers o g rstee Timm s nv e

lie

SS E

eV an

ue Ter r

traa

elm

tra

t -s

ed u

Ro Rue -st upp raa e t

Ne u

rss

vet te

ui d

tra

ut e

-st

Rue

at -

es êtr r. Pr sst d. ster . R rie P

de M o

nçon

du Poi

Rue

P ri em s tr aa t

tuv

Ru e

de s Ro Ros

str

Rue

Hoo

el ’É

Ru ed e -st Nan r c a a t y R Vi . d. Vis sitan i t an dine din s en str

t r a ger at s

nie

Rue

tra a

inim

R. d

Ru zendaes l de e Vil ler s

tr.

Va l

traat

R . de -st Din raa an t t

aat

str

nst

aute

de s

arit a str. nesse

Sam

ine

raa t

ai n

des M

str a

mens

-s

lla r

Ru e

tra a

la L x au

s ol W

ég e es ai n

Ru e

at ra ls t

tra a

R. d Sam . l. arita

Crespel

ge n

ha p

ra a

Ru e K de a rm s el ie

Rue Capitaine

Minie

str a

Rue Lebeau -

Rue

de S

aa Pl. St-Jean St e t Brussels uiv de Pl. de St.-Janser s S Parlement Rue SaintRue M ss o plein l’Albertine Je o Bruxellois ar an tra ls Ch nt HortaBaron K Ga R. d Sint-Jan de un de at ê ne sstr. Albertina-str. sth e l Pl. d. l. Vieille ns stb s plein Ru uis ’Hô tra Halle aux Blés e Ar eP str pita Kunstberg rg ts at Hotel aa l hil Oud Korenhuis Mont des Arts Congrespaleis Paleis voor Errera n t ipp Ru Palais du Congres Schone a a Koninklijke ed ed l Ce e Kunsten rs eC lle s Bibliotheek V Palais des ze ha b r A l e st iller e i Pl. d. l. Bibliothèque m p agn o e x raa sBeaux-Arts K e -str. Justice rs ien t r Royale k st s u Gerechtsplein R Ru ra Plac re ed d .M Place Rouppe a t Pl. de e pe ’A c Place du H e la on MIM at Dinant m t co o E Musée fb Cou agn l ay Rouppeplein l’ -plein e e

oo St Manneken Pis

de des n ma Chap k e r elie sst r s r.

Bijstand

ers

Ru e

Ru ed

st er

hé

Go R. d utt . l. ièr e

ma Ép ke ero rs str

R u ed Sp e s oo r-

str.

aa t

K n

ee rs t

Dou

i Ecl ze A T apo waalf- pôtres stele n

ke v we s

at stra

ne s

Gal. Bortier -gal.

Roy

at stra

ings

ale

an t C Ko oud u de enb nb erg er g

R He ue V r i -s mos lla tr. a

de S ta

Fran -str cart aat

R So ue E lva . y

tass art

Ru e d ’É E d in b d im b o u r g u r g s tr aat

ay olv P

E. S

Kon Ru Ther e Thérésie esian enstr nne aat

e eK el nv

Rue

at tra ss

s ier

Pr in

e rév Ru . l. P d

sart

He rt og ss tr aa

D s de N a p le Rue

ed Vr

Rue

t traa des nue Ave

TRO

nue Ave

R Arts NE

du Rue

uca le B t Nape ls

aan

Reg

entl m

N/T RÔ Ru e d’A lsa ce -L or ra ine de Elz as -L ot ha rin ge ns tra Du at Ru e

s tr a a

at ra st

str. la

erf dC t an straa r t u G er e d teh as Ru Gro Br at re ra at st Q as r B

aix

R d ue

e r Ru Moe n r. Va -st s er ali ev aat Ch str s s de er e dd Ru Ri

t e on r. Ru Dup -st . J

les

tra

aa t

e atr n Qu mo sy s A em Fil erhe eren s mme Vi ind s Hoans k eune Six J esjonkm Z

bli

xel

tra

d’I

Els

e ste

ns blo Sa str. s l e e d v R. Za Rue pens Cop -str.

in ép r Ke

tra

ée Chauss

t r.

u attee Rue W -str.

e s Ru orne tr. H s de orne Ho

-s

ou l

ie eV gu on

Tu li

k ec ro t sb traa y u s e R oek e d br Ru Ruis

Com

erto gss ent

oule vard du R ég r.

st t-

ffa

rts

Wav

tra

erse

’Eg

d ue

ôn

s re nd at Lo stra e n e d de Ru Lon

Tr ra

Tu lp s tr a

lev Bou an stla

Kun e rc e

d e ls

ga Han

Bo at

du e aat Ru str k Ei

de N a m u r Rue

o tr

Ru du M aj . R . R u e D u b re -s tr aa t u cq

rd stra

s t r. d e ls Han

ce mer du C om

s Olive hof

Rue

ba lier sca . l’E raat R. d Trapst

Rue

te let Vio traat s

m e eck l. d ro Ga uysb ekR bro ij is r Ru gale

ustr

e lein ade eg la M teenw e d s e Ru lena M ag d a

de l’Ind

Lo -

la de oletVi

eids

Nijv erh

stra

R e mm n Ho rétie sten- ns Ch Ker neke n ma

st r

Rue de

é ge ch a ar rom

R av en s t e i n -

igo ’Amtraat nts

nce

Ru la S cie

ncelle ri r a at e

Tr s on

de Rue rus Fleu tr. -s

t ns

sst

PROGRAMMA 1000 BRUSSEL

15 Argos, Centrum voor Kunst en Media ��

16 art & marges museum...............................

tentoonstelling : In Remembrance of Times Past

familietocht : Draaimolens/De tijd stopt

Drie videoportretten gepresenteerd in een architecturale setting brengen intense, ontroerende en soms hilarische sfeerbeelden van ouder wordende vrouwen. Terwijl voor hen de tijd doortikt, verandert ook de stad. Het geheugen staat dus centraal : terwijl de vrouwen herinneringen ophalen over hun jonge jaren in Brussel, blikt de kijker terug op een hoofdstad die nooit meer hetzelfde zal zijn.

Nostalgie ? ! Wat klinkt dat barbaars ! De draaimolens van Georges Counasse doen ons zeker van mening veranderen. Deze geniale knutselaar laat de kermis uit zijn kindertijd herleven aan de hand van flessenstoppen, paraplupinnen, dit alles op oude platendraaiers gemonteerd. Georges is niet de enige kunstenaar die ons verrast met zijn herinneringen. Doe mee met spoorzoekertje en ontdek de anderen.

Argos, Centre pour l’art et les médias

rondleiding NL om 14h (duur 1h30)

20 deelnemers, reservatie verplicht

exposition : In Remembrance of Times Past (En souvenir d’autrefois)

rondleiding : De collectie van het art & marges museum. Kleine en grote verhalen

Trois portraits vidéo, présentés dans un décor architectural, dressent un portrait intense, émouvant et parfois hilarant de femmes vieillissantes. La ville se transforme tandis qu’elles voient filer les années. La mémoire joue ici un rôle central : alors que ces femmes évoquent les souvenirs de leurs jeunes années à Bruxelles, le spectateur contemple le passé d’une capitale qui ne sera plus jamais la même.

Een kunstwerk in een museumcollectie binnenhalen en bewaren is altijd een manier om de tijd even te doen stil staan. Des te meer wanneer het over een outsider kunstwerk gaat omdat de kunstenaar zelf niet altijd bewust is van het belang van het conserveren. Kijk mee in de reserves en ontdek het ontstaan van een collectie : van kleine anekdotes tot vragen over het in stand houden van kunstwerken. rondleiding NL om 11h (duur 1h30)

15 deelnemers, reservatie verplicht

musée art & marges parcours familial : Carrousels/Le temps suspendu

Nostalgie ? ! Quel terme barbare ! Impossible de ne pas changer d’avis à ce sujet en admirant les carrousels de Georges Counasse. Ce

Info Argos, Werfstraat 13, 1000 Brussel – Argos, rue du Chantier 13, 1000 Bruxelles 11h - 18h Portretten worden in loop getoond / projection des portraits en boucle : Peter Krüger & Gerrit Messiaen, ‘Roberte’s Dance : a Saturday Night in Brussels’, 1998, 23'49" ; Marta Bergman, ‘Heureux Séjour,’ 2002, 59' ; Marie André, ‘Galerie de Portraits’, 1982, 45'49" Deze activiteit loopt tot / à voir jusqu’au : 05/09/2013 zie kaart Brussel-Stad/voir carte Bruxelles-Ville : p. 20-21

ERFGOEDDAG zondag 21 april 2013 STOP DE TIJD !

1000 BRUXELLES PROGRAMME

................................................................. bricoleur de génie ressuscite la fête foraine de son enfance à l’aide de bouchons de bouteilles et de baleines de parapluie, montées sur d’anciens tourne-disques. Georges n’est pas le seul artiste dont les souvenirs créent la surprise. Participez à notre jeu-parcours pour découvrir qui sont les autres. visite guidée FR à 15h (durée 1h30)

20 participants, réservation obligatoire

visite guidée : La collection du Musée art & marges. Petites et grandes histoires Intégrer une oeuvre d’art dans une collection est une manière d’interrompre la fuite du temps. C’est d’autant plus vrai lorsqu’il s’agit d’une oeuvre d’art outsider, car l’artiste lui-même n’est alors pas conscient de l’intérêt de conserver son oeuvre. Venez découvrir nos réserves et la naissance d’une collection, en allant des petites anecdotes aux questions qui concernent la protection des oeuvres. visite guidée FR à 12h (durée 1h30)

15 participants, réservation obligatoire

17 BELvue museum.............................. rondleiding : Tijd doorheen de tijd Vindt u ook dat de tijd soms stilstaat of juist snel ? Ervaren mensen tijd steeds op dezelfde manier doorheen de geschiedenis ? Heeft de technologische vooruitgang (zoals industriële revolutie) ons tijdsbeeld veranderd ? Het BELvue museum probeert tijdsbeleving door de eeuwen uit te leggen aan de hand van leuke anekdotes en verhalen.

Musée BELvue visite guidée : Le temps à travers le temps Avez-vous parfois la sensation que le temps se ralentit ou, au contraire, s’accélère ? Le temps est-il ressenti de la même manière selon les différentes époques ? Le progrès technologique (comme la révolution industrielle) a-t-il modifié notre représentation du temps ? Le musée BELvue tente d’expliquer la perception du temps au cours des siècles, à l’aide de récits et d’anecdotes amusants.

Info art & marges museum, Hoogstraat 312-314, 1000 Brussel – Musée art & marges, rue Haute 312-314, 1000 Bruxelles 11h - 18h (gratis toegang/entrée gratuite) +32 2 533 94 90 info@artetmarges.be www.artetmarges.be Speciaal voor gezinnen en kinderen (-12 jaar) ontwikkeld / Activité spécialement destinée aux familles avec enfants (-12 ans)

zie kaart Brussel-Stad/voir carte Bruxelles-Ville : p. 20-21

Info BELvue museum, Paleizenplein 7, 1000 Brussel – musée BELvue, Place des Palais 7, 1000 Bruxelles 10h - 18h – rondleiding/visite guidée 10h & 14h (duur/durée 1h30) – quiz voor kinderen (doorlopend) / quiz pour les enfants (toute la journée) 2 x 25 deelnemers, reservatie verplicht / 2 x 25 participants, réservation obligatoire info@belvue.be www.belvue.be zie kaart Brussel-Stad/voir carte Bruxelles-Ville : p. 20-21

STOP DE TIJD ! ERFGOEDDAG zondag 21 april 2013

PROGRAMMA 1000 BRUSSEL

18 BIP – Brussel Info Plein ��

19 Cinematek......................................

zoektocht : Spel der Tijd

filmvoorstelling : Beelden per seconde : films over en als tijd

i.s.m. Productions & Zonen

i.s.m. Vlaamse Dienst voor Filmcultuur vzw

Kan jij verschillende vragen over Brussel in de tentoonstelling tegen de klok terug vinden ? Kom dan naar het Spel der Tijd. Als je het tot een goed einde brengt, wacht je een verrassing : laat je vereeuwigen op foto met vadertje tijd, een historisch personnage of een futuristisch wezen.

Film is hèt medium waarin de mens de tijd probeert te vatten. Het hoeft dan ook niet te verbazen dat cineasten zich in de loop van de filmgeschiedenis het hoofd hebben gebroken over hoe tijd in beeld te brengen. Sommigen haalden alles uit de kast om ons tijd te laten voelen met behulp van trage long takes of net door een snel gemonteerde race tegen de klok. Een mooie selectie uit het filmarchief !

Bruxelles Info Place jeu-parcours : Le Jeu du Temps

CINEMATEK

en collaboration avec Productions & Zonen

Veux-tu jouer contre la montre en répondant à différentes questions sur Bruxelles, réparties dans l’exposition ? Participe au Jeu du Temps ! Si tu réussis, une surprise t’attend : tu seras immortalisé sur une photo avec le maître du temps, un personnage historique ou une créature du futur.

Info BIP – Brussel Info Plein, Tentoonstelling ‘experience Brussels !’, Koningsstraat 2-4, 1000 Brussel – BIP – Bruxelles Info Place, Exposition ‘experience Brussels !’, rue Royale 2-4, 1000 Bruxelles 10h - 18h zie kaart Brussel-Stad/voir carte Bruxelles-Ville : p. 20-21

eB! experience Brussels!

film : Images par seconde : films sur le temps et comme expérience du temps en collaboration avec le Vlaamse Dienst voor Filmcultuur asbl

Le cinéma est le médium par excellence à travers lequel l’homme tente d’appréhender le temps. Il n’est dès lors pas étonnant que, tout au long de l’histoire du cinéma, des cinéastes se soient efforcés de représenter la temporalité. Certains ont testé tous les moyens possibles pour nous donner la sensation du temps, à travers des plans particulièrement longs ou un montage au rythme rapide. Une belle sélection issue de nos archives cinémato graphiques !

Info CINEMATEK, Baron Hortastraat 9, 1000 Brussel – CINEMATEK, rue Baron Horta 9, 1000 Bruxelles filmvoorstellingen / projections : 14h, 15h, 16h & 17h +32 2 551 19 19 info@cinematek.be www.cinematek.be zie kaart Brussel-Stad/voir carte Bruxelles-Ville : p. 20-21

ERFGOEDDAG zondag 21 april 2013 STOP DE TIJD !

1000 BRUXELLES PROGRAMME

20 CJP vzw..........................................

21 Eline George en Suzan Tolsma...........

workshop : CJP-fotografieworkshop

theatervoorstelling : Wachten op de Koning

i.s.m. Erfgoedcel Brussel

i.s.m. vtbKultuur

Zo’n 30 beginnende én gevorderde fotografen tussen 16 en 26 jaar in Brussel schaven en verfijnen hun fotografietechnieken bij. Na een stoomcursus fotografie, onder begeleiding van twee professionele fotografen, halen de jongeren hun eigen fotocamera boven en trekken de stad in om Erfgoeddag en het erfgoed op een originele manier in de kijker te zetten en zo hun kennis te praktiseren.

In het Koninklijk Salon van Brussel, de vroegere wachtruimte van Koning Boudewijn, wachten 2 dienstmeisjes op de Koninklijke Familie. Deze zou elke minuut moeten aankomen. Het wachten duurt lang en hoe langer ze wachten hoe minder duidelijk het wordt of de familie echt wel komt. Hoe spenderen de meiden hun tijd hier, in een situatie die er hoe langer hoe meer uitzichtloos uitziet ?

CJP asbl atelier : CJP – Atelier de photographie en collaboration avec Erfgoedcel Bruxelles

Une trentaine de photographes de 16 à 26 ans, débutants et plus expérimentés, affinent et perfectionnent leurs techniques photographiques à Bruxelles. Après un cours intensif, dispensé par deux photographes professionnels, les jeunes s’emparent de leur propre appareil photo et rejoignent la ville pour mettre en pratique ce qu’ils ont appris et illustrer l’Erfgoeddag et le patrimoine de manière originale.

Eline George et Suzan Tolsma théâtre : Wachten op de Koning (En attendant le Roi) en collaboration avec vtbKultuur

Dans le Salon royal de Bruxelles, l’ancienne salle d’attente du Roi Baudouin dans la Gare Centrale, deux bonnes attendent l’arrivée imminente de la famille royale. L’attente se prolonge et l’arrivée de la famille royale devient de plus en plus incertaine. Comment les filles passent-elles leur temps dans une situation qui, plus elle s’éternise, plus elle semble sans issue ?

Info © CJP

Centraal Station, centrale inkomhal, 1000 Brussel – Gare Centrale, hall d’entrée, 1000 Bruxelles

Info

Het publiek wordt ontvangen in de grote inkomhal van het centraal station. Een publieksmedewerker geeft dit duidelijk aan. / Le public est accueilli et guidé par un collaborateur dans le grand hall d’entrée de la Gare Centrale.

10h -18h 15 plaatsen workshop beginners – 15 plaatsen workshop gevorderden / 15 places pour l’atelier débutants – 15 places pour l’atelier avancés +32 2 204 00 94 lydia@cjp.be www.cjp.be

10h - 18h, korte voorstelling van 15 min om 11h30 - 13h - 14h30 - 16h 17h30 / 10h - 18h, représentation de courte durée (15 min.) à 11h30 - 13h - 14h30 - 16h - 17h30 zie kaart Brussel-Stad/voir carte Bruxelles-Ville : p. 20-21

STOP DE TIJD ! ERFGOEDDAG zondag 21 april 2013

PROGRAMMA 1000 BRUSSEL

22 vtbKultuur vzw ��

23 Joods Museum van België................

rondleiding : De trein als uurwerk

tentoonstelling : Het Huis der Levenden

i.s.m. Het Station en Eline George en Suzan Tolsma

De uitbreiding van het spoornetwerk bracht met zich mee dat de tijdsmeting exact moest zijn. Als het in Brussel 12u was : zo ook in Mechelen. Wie een vast tijdstip van treindoortocht invoert, introduceert hiermee ook… het wachten. In 1952 werd er speciaal een wachtsalon ontworpen voor Koning Boudewijn. Wil je ook ontdekken hoe hij wachtte in het centraal station ? Kom dat zien !

Aanzetten tot reflectie over sterven, geloof in het hiernamaals, het leven en de dood. Het publiek bezichtigt een reeks voorwerpen, afkomstig van publieke en particuliere collecties, die de zorg van de levenden voor de doden illustreren, met een reflectie over de dood, het geloof in het hiernamaals, herinnering en rouw, en dit aan de hand van artistieke, symbolische en epigrafische afbeeldingen.

vtbKultuur asbl

Musée Juif de Belgique

visite guidée : Le train comme horloge

exposition : La Maison des Vivants

en collaboration avec B-Holding, Eline George en Suzan Tolsma

Cette exposition invite à une réflexion sur notre disparition, la croyance dans l’au-delà, la vie et la mort. Elle présente au public une série d’objets issus de collections publiques et privées, illustrant le souci des vivants pour les morts, offrant une réflexion sur la mort, la croyance en l’au-delà, la mémoire, le deuil, au travers de ses représentations artistiques, symboliques et épigraphiques.

Plus le réseau ferroviaire s’élargissait, plus il s’agissait d’être précis dans la mesure du temps. Lorsqu’il était 12h à Bruxelles, il devait être 12h à Malines également. Celui qui instaure une heure exacte de passage du train instaure également... l’attente. En 1952, une salle d’attente est spécialement créée pour le roi Baudouin. Vous êtes invités à découvrir ce salon royal où le roi attendait le train, dans la Gare Centrale.

Info Centraal Station Brussel, Europakruispunt 2, 1000 Brussel. Het koninklijk wachtsalon bevind zich op niveau -1 (naast de toiletten). Het kan doorlopend bezocht worden, behoudens tijdens de geplande toneelvoorstellingen ‘Wachten op de Koning’. Een gids geeft regelmatig tekst en uitleg. – Gare Centrale de Bruxelles, square de l’Europe 2, 1000 Bruxelles. Le Salon Royal se trouve au niveau -1 (à côté des toilettes). Il est accessible en permanence, sauf durant les représentations de ‘Wachten op de Koning’. Un guide est présent pour fournir des explications.

Info Joods Museum van België, Miniemenstraat 21, 1000 Brussel – Musée Juif de Belgique, rue des Minimes 21, 1000 Bruxelles 10h - 18h, rondleiding/visite 14h (duur/durée 1h) reservatie verplicht / réservation obligatoire +32 2 512 19 63 zie kaart Brussel-Stad/voir carte Bruxelles-Ville : p. 20-21

Bezoeken in het Koninklijk Salon van het Centraal Station doorlopend van 10h tot 17h (niet tijdens de theatervoorstellingen om 11h30, 13h, 14h30, 16h, 17h30 [duur 0h15]. Een gids geeft korte toelichting. / Visites au Salon royal entre 10h et 17h, sauf durant les représentations à 11h30, 13h, 14h30, 16h et 17h30 [durée 0h15]. Un guide présente brièvement la visite. +32 3 224 10 52 info@vtbkultuur.be www.vtbkultuur.be zie kaart Brussel-Stad/voir carte Bruxelles-Ville : p. 20-21

ERFGOEDDAG zondag 21 april 2013 STOP DE TIJD !

1000 BRUXELLES PROGRAMME

24 Klare Lijn ism Jubelparkmuseum....... rondleiding : Meten is weten : Tijdmetingsinstrumenten in het Jubelparkmuseum De collectie bevat topstukken rond tijdsmeting ; oude gotische klokken, zonnewijzers, sterrenwijzers, astrolabia, kunstige 18-eeuwse uurwerken. De basisprincipes van de techniek komen aan bod maar ook uitvinders zoals G.Frisius. De juiste tijd bepalen heeft veel te maken met de kennis van het heelal en de juiste positionering op aarde, cruciaal voor ontdekkers en kaartmakers !

25 Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium (KIK)........... rondleiding : Tijdloze kunst ? Het KIK opent zijn deuren ! Maak kennis met het Belgische erfgoedbeheer en ontdek op eigen tempo onze verschillende restauratie-ateliers voor kunstwerken, laboratoria voor analyse van kunstmaterialen, studio’s voor wetenschappelijke beeldvorming, dateringslabo’s en nog veel meer... Gepassioneerde specialisten geven uitleg bij hun gezamenlijke strijd tegen het materiële verval van kunstobjecten.

Institut royal du Patrimoine artistique (IRPA) visite guidée : L’art intemporel ? L’IRPA ouvre ses portes ! Venez découvrir la gestion du patrimoine belge et visiter à votre rythme les différents ateliers de restauration d’oeuvres d’art, les laboratoires d’analyse du matériel artistique, les studios d’imagerie scientifique, les laboratoires de datation et bien d’autres encore... Des spécialistes passionnés vous parlent de leur lutte conjuguée contre la dégradation matérielle des oeuvres d’art.

Info kik, Jubelpark 1, 1000 Brussel, ingang via Renaissancelaan, kaartje zie www.kikirpa.be/NL/42/36/Contact.htm – IRPA, Parc du Cinquantenaire 1, 1000 Bruxelles, entrée par l’av. de la Renaissance, voir carte : www.kikirpa.be/ FR/42/193/Contact.htm 10h -17h

gedeeltelijk / partiellement accessible

zie kaart p. 29 / voir carte p. 29

Klare Lijn, en collaboration avec le Musée du Cinquantenaire visite guidée : Mesurer c’est savoir : Les compteurs de temps au Musée du Cinquantenaire La collection du Musée comprend des pièces maîtresses dans le comptage du temps : anciennes horloges gothiques, cadrans solaires et lunaires, astrolabes, horloges ouvragées du 18ème siècle. L’exposition présente les principes de base de la technique ainsi que les portraits d’inventeurs comme G. Frisius. Déterminer le temps avec précision implique une bonne connaissance du cosmos et du positionnement sur terre, éléments cruciaux pour les explorateurs et les cartographes !

Info

rondleiding / visite guidée 11h & 14h 2 x 15 deelnemers, reservatie verplicht / 2 x 15 participants, réservation obligatoire +32 493 50 40 60 info@klareLijn.be www.klarelijn.be zie kaart p. 29 / voir carte p. 29

STOP DE TIJD ! ERFGOEDDAG zondag 21 april 2013

Jubelparkmuseum, Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis, Jubelpark 10, 1000 Brussel – Musée du Cinquantenaire, Musées royaux d’Art de d’Histoire), Parc du Cinquantenaire 10, 1000 Bruxelles

PROGRAMMA 1000 BRUSSEL

26 Koninklijk Museum van het Leger en de Krijgsgeschiedenis �� spektakel : Stop de tijd ! i.s.m. Society of Weird And Mad People (SWAMP)

Veldslagen, wereldoorlogen, revoluties... stuk voor stuk hebben ze de loop van de geschiedenis bepaald. Maar vraagt u zich ook wel eens af hoe het was gegaan als Napoleon in Waterloo niet had verloren ? Of als de Duitsers de Eerste Wereldoorlog hadden gewonnen ? SWAMP biedt je de kans om het verleden zelf te beïnvloeden. Reis met hen mee terug in de tijd, en wie weet verandert de toekomst voorgoed ! 10h -17h De activiteiten worden elk uur hernomen (meer info op de website)

evocatie : Opstaan met trompetgeschal ! i.s.m. Koninklijke Muziekkapel van de Gidsen

Een militair kon in de 19de eeuw perfect zonder zakhorloge, hij liet zich leiden door de tonen van de trompet. Hij wist bij elk signaal precies hoe laat het was. Benieuwd wanneer een soldaat ging slapen en hoe het doven der vuren en lichten klonk ? Afspraak in de Historische Zaal waar de befaamde trompetters van de Gidsen de tijd doen stilstaan door de 19e-eeuwse militaire dagindeling te spelen.

Musée royal de l’Armée et d’Histoire militaire spectacle : Arrêtez le temps ! en collaboration avec la Society of Weird And Mad People (SWAMP)

Batailles, guerres mondiales, révolutions,... ont peu à peu orienté le cours de l’histoire. Mais que se serait-il passé si Napoléon n’avait pas perdu à Waterloo ? Ou si les Allemands avaient gagné la Première Guerre Mondiale ? Avec la SWAMP, vous allez voyager dans le temps, influencer le passé et – qui sait – modifier définitivement le futur ! 10h -17h Les activités démarrent chaque heure (plus d’infos sur le site web)

évocation : Se lever au son des trompettes ! en collaboration avec l’orchestre de la Musique Royale des Guides

Au 19ème siècle, un militaire pouvait parfaitement se passer d’une montre de poche, en se laissant guider par le son de la trompette. Il savait précisément à quelle heure correspondait chaque sonnerie. Si vous êtes curieux de savoir à quelle heure le soldat rejoignait son lit et comment se passait l’extinction des feux, rendez-vous dans la Salle historique. Les fameuses trompettes de la Musique royale des Guides y suspendront le temps en interprétant l’emploi du temps militaire du 19ème siècle.

Info Jubelpark 3, 1000 Brussel – Parc du Cinquantenaire 3, 1000 Bruxelles zie kaart hiernaast / voir carte ci-contre

ERFGOEDDAG zondag 21 april 2013 STOP DE TIJD !

1000 BRUXELLES PROGRAMME

27 Koninklijke Vlaamse Academie van België voor Wetenschappen en Kunsten............. rondleiding : De bustes van het Paleis uit de tijd gelicht Sinds de intrede van de Academiën in het Paleis is het rijkelijk interieur aangevuld met meer dan honderd busten. Ze staan er a.h.w. uit de tijd gelicht. De geschiedenis van de beeldhouwkunst komt hier aan bod : ‘De Verbazing’ uit 1862 kondigt het tijdperk van de Moderne Kunst aan en Rodin kwam hier zijn stiel leren. een gids vertelt je het verhaal van de beelden vanuit kunsthistorisch perspectief.

Académie royale flamande de Belgique des Sciences et des Arts visite guidée : Les bustes du Palais épargnés par le temps Depuis que l’Académie a fait son entrée au Palais, l’intérieur opulent est orné de plus d’une centaine de bustes, qui semblent épargnés par le temps. Nous abordons l’histoire de la sculpture : La surprise, une oeuvre datée de 1862, annonce la période de l’Art Moderne. C’est ici également que Rodin est venu apprendre son métier. Un guide vous raconte l’histoire des statues à travers celle de l’histoire de l’art.

Info Hertogsstraat 1, 1000 Brussel – rue Ducale 1, 1000 Bruxelles

K Berlaymont de l a L oi Place Schuman-Schuman plein

enla

org

nri

-la

Maarschalk

Av .d es

Sint t-Michel -Mic hiel sla

a at a re

pin n alo-laa

STOP DE TIJD ! ERFGOEDDAG zondag 21 april 2013

Etterbeek

Bld.

tra

lloi

. Av

ti traat s n e ua e d e D e k D e ke n A d u ater D e aie P D R e r è eH t Rue P nd a a ra s t r a Ga g el a e de H Rur o t n G d. laa .E l t Av i b a u Th

ray -s

Tervuurse- Mérode poort Porte de T Tervueren des se r v u r

e enu

a u -str alo J.M

.A Av

an nla oo

slaa

laan mse erge ghem Oud’Auder Av. d

Place R.Blyckaerts plein

.de an s au Av.d 24 Montgomeryte Terv -Fran G .Ner el C ërs -stken v i uere square l i e l ns Ga n r. n Rue Merode du Cornet . n Montgomery R d. te n laa Hoornstraat el laa Franc K Place s e Place g nw e St.-Pietersplein Van Meyel. Ak e r JourdanSquare tee Place d us s t ra plein R. Gen. Leman-straat plein terss traat r Maréchal St.-Pierre t a a s s t e i t iqu P ns G e sMontgomery Sint- aptio la R. LCh. St-Pierre ta . d e L.H o uis Hap-str. v De Halte L.Hap Ch W au av Place due Halte ss rs RinsdellePlace des ée es Thieffry plein Acacias de tee -plein W nw Koning av eg Overwinnaarplein re Place du Roi Vainqueur © CARTO uitgeverij, Brussel t Ru

tre t ep raa c S rst du te R. cep S

-laa

W avre

nce

elaa

rviër

ems

Europees Parlement Européen

traat

Parc du Ne Cinquantenaire

erg

Parc Léopoldpark

lliard-s

issa

Legermuseum Musée de l’Armée

Jubelpark

Bruxelles

Rue Be

e la Ren a

sse

aat

Brussel

Oud

-str

Av. d

J Av.a c h t de l a a la n Ch a

R. B ellia rd

Rue

Rue Froissart-st r.

raat

ek eg rb e e n w t te C h. d ’ E e st e r- b ee k s Et t e

tst r. Maalbeek

an k-la itloc Wh rand rd B leva Bou

h ar arl e l es de G

10h -17h Paleis is doorlopend open, rondleiding om 10h30, 13h30 en 14h (3 x 50 pers.) / Le palais est ouvert toute la journée. Visite guidée à 10h30, 13h30 et 14h (3 x 50 pers.)

PROGRAMMA 1000 BRUSSEL

28 Marie Martinez & Artistes ism Museum voor Oude Kunst ��

29 Museum van de Nationale Bank van België ��

dansvoorstelling : Dans fever met 20 jonge choreografen

rondleiding : Geld slaapt nooit

i.s.m. 20 jonge choreografen – Conceptie vaan Marie Martinez – Piano : Damien Lemonnier, Studio Hybrid, Studio Art-T, Educateam MAA

‘Time is money,’ zeker op de beurs. Maar wist je dat de eerste beurs ter wereld ontstond in een herberg in Brugge ? En dat de beurs van Hong Kong sluit wanneer deze van Brussel opengaat ? Kom en ontdek het verhaal van Ter Buerse tot Wall Street in het Museum van de Nationale Bank van België.

20 jonge choreografen creëren, ism het Museum voor Oude Kunst een dansvoorstelling uitgaande van de collectie schilderwerken in het museum. Ondersteund door de gidsen ontwikkelen ze een voorstelling met noties als tijdslengte/duur, verleden en scheiding in tijd tussen vandaag en oudheidkundige werken van toen. Door de inhoud van de museumcollectie zelf wordt ‘Stop de tijd’ in perspectief geplaatst.

10h -18h / Rondleidingen (NL) om 10h, 11h30, 14h30 &16h30 en (FR) om 11h & 15h.

zoektocht : Van schelp tot euro Wie kent ze vandaag niet, de euromunten en -biljetten ? Misschien heb je ooit nog Belgische franken gezien, maar wist je dat geld al veel langer bestaat ? Bezoek het Museum van de Nationale Bank en stop de tijd, zo kun je zelf op ontdekkingstocht naar het geld van vroeger tot nu.

Musée de la Banque nationale de Belgique visite guidée : L’argent ne dort jamais ‘Time is money’... un adage qui vaut certainement pour la Bourse. Saviez-vous que la première Bourse au monde naquit dans une auberge de Bruges ? Et que la Bourse de Hong Kong ferme ses portes au moment où celle de Bruxelles ouvre les siennes ? Venez découvrir au Musée de la Banque nationale de Belgique une histoire qui va de l’auberge ‘Ter Buerse’ à Bruges jusqu’à Wall Street. 10h -18h / Visites guidées (NL) à 10h, 11h30, 14h30 &16h30 et (FR) à 11h & 15h.

jeu-parcours : Du coquillage à l’euro De nos jours, qui ne connaît pas les pièces et les billets en euros ? Vous avez peut-être encore connu le franc belge, mais saviez-vous que l’argent existe depuis bien plus longtemps ? Venez arrêter le temps et partez à la découverte de l’argent d’hier et d’aujourd’hui au Musée de la Banque nationale.

Marie Martinez & Artistes en collaboration avec le Musée d’art ancien danse : La fièvre de la danse avec 20 jeunes chorégraphes en collaboration avec 20 jeunes chorégraphes – Une idée de Marie Martinez – Piano : Damien Lemonnier, Studio Hybrid, Studio Art-T, Educateam MAA

Info Museum van de Nationale Bank van België, Wilde Woudstraat 10, 1000 Brussel – Musée de la Banque nationale de Belgique, rue du Bois sauvage 10, 1000 Bruxelles 10h -18h zie kaart Brussel-Stad/voir carte Bruxelles-Ville : p. 20-21

Avec la complicité du Musée d’art ancien et l’aide de ses guides, 20 jeunes chorégraphes créent une chorégraphie qui trouve son inspiration dans la collection d’art pictural du musée. Ce spectacle évoque les notions de fréquence/durée, de passé et de rupture temporelle entre aujourd’hui et les oeuvres anciennes. Le thème ‘Arrêtez le temps’ est mis en perspective à travers les collections du musée.

Info Museum voor Oude Kunst, Regentschapsstraat 3, 1000 Brussel – Musée d’Art ancien, rue de la Régence 3, 1000 Bruxelles 14h30 -16h30 zie kaart Brussel-Stad/voir carte Bruxelles-Ville : p. 20-21

ERFGOEDDAG zondag 21 april 2013 STOP DE TIJD !

1000 BRUXELLES PROGRAMME

30 Museum van de Stad Brussel............. demonstratie : De kleerkast van Manneken-Pis bedreigd

31 Socio-Culturele Vereniging van Liberale Vrouwen............................

De zaal met het originele beeldje van Manneken-Pis en zijn kleerkast is voor velen de aantrekkingpool van het museum. Maar de kostuumpjes zijn ook het meest bedreigde onderdeel van de collectie. Vochtigheid, stof en ongedierte liggen voortdurend op de loer. Bezoekers komen meer te weten over de conservatie van deze stukken tijdens een korte rondleiding gevolgd door een demonstratie.

Musée de la Ville de Bruxelles démonstration : La garde-robe de Manneken-Pis menacée La salle où sont exposées la statuette originale de Manneken-Pis et sa garde-robe est la plus populaire du musée. Les costumes de Manneken-Pis sont aussi la partie la plus menacée de la collection, à cause de l’humidité, de la poussière et de la vermine. Une courte visite, suivie d’une démonstration, invite les visiteurs à en savoir plus sur la conservation de ces pièces.

Info Museum van de Stad Brussel – Broodhuis, Peperstraat 1, 1000 Brussel – Musée de la Ville de Bruxelles – Maison du Roi, rue du Poivre 1, 1000 Bruxelles 10h -18h Demonstraties om/ démonstrations à 10h15, 11h15, 12h15, 13h15, 14h15, 15h15, 16h15, 17h15 -> voor groepen van max. 12 pers. / pour des groupes de 12 pers. max. zie kaart Brussel-Stad/voir carte Bruxelles-Ville : p. 20-21

workshop : Tijdcapsule Vrouwenlevens We vullen en verzegelen een tijdcapsule, een ‘bevroren moment’ in de tijd. Onze invalshoek : wat typeert een vrouwenleven anno 2012 ? Zijn de voorwerpen en verhalen die we nù in een tijdcapsule stoppen heel anders dan wat onze voorgangsters uit het ‘Mad Men’ tijdperk er zouden ingestopt hebben ? We wisselen dit uit met vrouwen van andere origine. Wie komt, brengt ‘iets’ mee voor de tijdcapsule.

Association socioculturelle des femmes libérales atelier : Une capsule temporelle de la vie des femmes Nous remplissons et scellons une capsule temporelle, un ‘moment figé’ dans le temps, en nous centrant sur ce qui caractérise la vie d’une femme en 2012. Les objets et les récits que nous disposons dans la capsule sont-ils très différents de ce que nos prédécesseurs de l’époque de ‘Mad Men’ y auraient placé ? Nous partageons ces réflexions avec des femmes d’autres origines. Chaque participant apporte ‘quelque chose’ à ajouter dans la capsule temporelle.

Info Melsensstraat 34, 1000 Brussel – rue Melsens 34, 1000 Bruxelles 11h30 -15h +32 2 280 37 47 www.liberalevrouwen.be annelies.de.pauw@liberalevrouwen.be

zie kaart Brussel-Stad/voir carte Bruxelles-Ville : p. 20-21

STOP DE TIJD ! ERFGOEDDAG zondag 21 april 2013

PROGRAMMA 1000 BRUSSEL

32 Vlaams-Nederlands Huis deBuren �� lezing : Stop de Tijd ! Trage Post : Wat zou u uw kleinkind willen vertellen, wanneer hij of zij 18 jaar oud is ? i.s.m. het Vlaams-Nederlands Huis deBuren, WAERBEKE en Het Beschrijf

In 2012 schreven grootouders trage brieven aan hun kleinkinderen : brieven die over 18 jaar worden bezorgd. Op de feestelijke afsluiting van deze wedstrijd vertelt Hugo de Ridder over zijn ‘Brief aan mijn kleinkinderen’ (2012), worden de prijswinnende brieven voorgelezen en draagt een prominente spreker een brief aan zijn kleinkind voor. U kunt die dag ook uw eigen trage brief te posten !

33 VOS Brussel.................................... tentoonstelling : De tijd stond even stil We tonen beelden van Hiroshima en Nagasaki, Oradour en Lidice, Sharpville en Wounded Knee, Gernika en Katyn, Dresden en Conventry, My Lai en New York, Shabra en Shatila, Bloody Sunday, Bagdad en Amritsar, maar ook Ieper. Geselecteerde momenten waarop de tijd even stil stond. Omdat meer en meer, de slachtoffers vooral onschuldige burgers, vrouwen, kinderen en bejaarden zijn.

VOS Brussel exposition : Le temps s’est arrêté Exposition de photos d’Hiroshima et Nagasaki, Oradour et Lidice, Sharpeville et Wounded Knee, Guernica et Katyn, Dresde et Coventry, My Lai et New York, Sabra et Chatila, Bloody Sunday, Bagdad et Amritsar, mais aussi Ypres. Une sélection de moments où le temps s’est arrêté parce que les victimes de ces événements sont, de plus en plus souvent, des citoyens innocents, des femmes, des vieillards et des enfants.

Info VOS Brussel, E. Jacqmainlaan 124, 1000 Brussel – bd E. Jacqmain 124, 1000 Bruxelles

11h -18h Deze activiteit loopt tot / à voir jusqu’au : 30/06/2013 zie kaart Brussel-Stad/voir carte Bruxelles-Ville : p. 20-21

Maison flamando-néerlandaise deBuren lecture : Arrêtez le temps ! Poste lente : Que voudriez-vous dire à vos petits-enfants quand ils auront 18 ans ? en collaboration avec la maison flamando-néerlandaise deBuren, WAERBEKE et Het Beschrijf

En 2012, des grands-parents ont écrit des lettres à leurs petits-enfants qui ne leur seront remises qu’à leur dix-huitième anniversaire. Lors de la cérémonie de clôture de ce concours, Hugo de Ridder parlera de sa ‘Lettre à mes petits-enfants’ (2012), les missives des gagnants seront lues et un intervenant de premier ordre présentera sa lettre à son descendant. Vous pourrez bien sûr poster ce jour-là votre courrier à retardement !

Info Passa Porta, A. Dansaertstraat 46, 1000 Brussel – rue A. Dansaert 46, 1000 Bruxelles 15h -16h30 80 deelnemers / 80 participants info@deburen.eu www.deburen.eu

+32 2 212 19 30

zie kaart Brussel-Stad/voir carte Bruxelles-Ville : p. 20-21

ERFGOEDDAG zondag 21 april 2013 STOP DE TIJD !

1000 LAKEN PROGRAMMA M

d I -st

de M oors le s t ra ad e t

s se

oo lv W

ree erps

ée

Ve rt

e G eroe ste nd

k -do All

Ba ssi

an nla ve

tra

ue u R as M

i-s

nV erg

.d u

Rue

Square J. De Troozsquare

ote

sta

Pont de Lakenbrug

Du elf br ee uc du st qlaa Ju laa n n bil é st raat Bo ’Esc aut ule var d

a nk

Tour & Taxis

Thurn & Taxis

n ee

ea n

STOP DE TIJD ! ERFGOEDDAG zondag 21 april 2013

laa

Place A. Poesjkin -plein

Pannenhuis

ellaa

gin

Laken

raa 34 t O.-L.-Vrouwvoorplein r Parvis -st old I Notre-R Rue Leop Place R u e Ma Dame . Stép E. Bockstael r ie ha -C -plein Halte nie hr i s t i Koningschap ne Place - Royauté J.B. Willems M ar ia-plein Ch r is tin Place as de la Maison Rouge tr Roodhuisplein

nin

Av .J

Royal

pol

Leo

Bl d De . D e N a S met eyer-laan

Domaine

Bockstael Rue Steyls

Koninklijk Paleis Château Royal

aat Esseghemstre m Rue Essegh

inte-Ann i

d Mé

t ra

des Rue Artistes t a a str aars sten Kun

kstael Bld. E. Boc

lan

a d-l

n laa

ar .W O . Av

Belgica

e Ru

el-

sta

Vr R u e De

s i ère

rêve Sa adreef D

raat

orist

I-s

nhuys Panne

e - la a n

ix po ire-laan M s

old

du Rue

e Ru

p eo

at isstra enhu Pann

est le s Wo e Char

Halte Woeste

t ra a

Med

Ave nue. d es

Steylsstraat Rond-Point du Pannenhuisplein

rklaan

jk li

n a

Rue J. Lahaeystraat

Koninklijk

s ier

rklaan j k Pa

i al

De et m S De Prins d r va Leopoldule square Ru Prince Ch. Re ama Léopold e str. kersGasstraat

Rue lva-straat E. De

ve n u ers- A Ontmijn laan

Domein

yal rc Ro Av e n u e d u Pa e

Jette

Parc de Laeken

Sint-Ann

-la

er Stuyvenbergh

Witte Acac

ob in

ro St

an r-la ye e Na

J. Sobieski -laan

Brugmann

Avenue

a ub Ho

Houba Brugmann

Japanse Toren Tour Japonaise

lstraat R u e du Heys el

Rue E. Wauters-s traat

He ize

en Av

J.B. Dep airela an

Park van Laken

kli Koni n

BoAve u c nu ho e ut

an tla ou

plein

du rd va ire ule na Bo ente C

c oe

Ve rs a il le s

ri d

stfee uw n Ee laa

Voetba lla

P a g o d e n laa n Halte la Atomium a n De Wand-Dikke Linde De Wand-Gros Tilleul Amerikaans- Av en theater ul u e Gros Tille u de d v. V an P r a e A laan Ma Place Dikkelinde td r id l Louis Steens-

Heizel Heysel

PROGRAMMA 1020 LAKEN /1030 SCHAARBEEK

34 Epitaaf vzw.....................................

35 Klare Lijn ism Clockarium.................

multimedia-presentatie : Stilstaan bij Salu

rondleiding : Clockarium : zoals het klokje thuis tikte

Er loopt een samenwerking met het AMVB voor het inscannen van de foto-afdrukken uit de collectie Salu. Epitaaf vzw hoopt in de toekomst die samenwerking inzake collectiebeheer en ontsluiting verder te kunnen zetten.

i.s.m. Clockarium en Masereelfonds

Epitaaf draait de klok terug : het atelier wordt voor één dag opnieuw helemaal van de beeldhouwers Salu. Een unieke fotocollectie laat ons toe getuige te zijn van het reilen en zeilen in dit atelier : van poserend model tot en met de plaatsing van het monument op het kerkhof. Deze recent gedigitaliseerde en soms pas ontdekte foto’s tonen op unieke wijze het leven van deze artistieke familie.

Het eerste betaalbare horloge voor de gewone man was de keramische klok. Tussen beide wereldoorlogen was ze de schouwgarnituur in vele huisjes in België. In de jaren 1930 werd ze in arbeidersmiddens een gegeerd huwelijkscadeau, een populaire mode die het leven schonk aan miljoenen klokken vol fantasie met buitengewoon gevarieerde vormen. Het clockarium ; een krachttoer van een verwoed verzamelaar.

Klare Lijn en collaboration avec le Clockarium visite guidée : Clockarium : l’horloge ne tinte nulle part comme dans notre maison en collaboration avec le Clockarium et le Fonds Masereel

La première horloge abordable pour monsieur-tout-le-monde est l’horloge en céramique. Elle orne la cheminée de nombreuses demeures en Belgique entre les deux guerres mondiales et est aussi un cadeau de mariage très prisé dans les milieux populaires des années ‘30. Cette vogue allait donner naissance à des millions d’horloges plus fantaisistes les unes que les autres, au formes extraordinairement variées. Le clockarium : le tour de force d’un fervent collectionneur.

Info Clockarium, Auguste Reyerslaan 163, 1030 Brussel – Bd A. Reyers 163, 1030 Bruxelles rondleiding om / visite guidée à 10h30 15 participants +32 493 50 40 60 www.klarelijn.be

15 deelnemers / info@klarelijn.be

Halte Frans Courtens

ul E am

ens

e Place ven ri E Gen.Meiser n e H n -plein va i Halte Lou e Meiser e u d R V.R.T. Ch. R.T.B.F.

loe

str

mps

y-laa n

Plask

aan

ek-l

ebe

od e Ro

Av. d

Aven ue

laa

de -laan nue Ave debeek Place o de Jamblinne Ro

de Meux-plein

t traa g urgs l. Bour o B . o Kol Rue C 40

rsey e te R

Milca

ue ven laan Square A .MaxEugène E Plaskysquare Dia ma ntla

Aven ue

on ah

gus

ill

u dA

va r

-la an Milca m

pslaa

Schaarbeek

ule

v Leu

ee est

zie kaart Laken vorige pagina/voir carte Laeken page précédente

nue R laa ogier n -la

10h -18h

Grafmakerstelier Salu, Onze-Lieve-Vrouwvoorplein 16, 1020 Brussel (Laken) – Atelier d’art funéraire Salu, Parvis Notre-Dame 16, 1020 Bruxelles (Laeken)

Av e

en collaboration avec les Archives et musée de la vie flamande à Bruxelles (AMVB) pour la numérisation des épreuves photographiques de la collection Salu. L’asbl Epitaaf espère poursuivre cette collaboration au niveau de la gestion des collections et de leur ouverture au public.

s ahi G.W-l a a na n

présentation multimédia : S’arrêter chez Salu

Info

Epitaaf asbl

Epitaaf nous ramène pour un jour à l’époque des sculpteurs Salu. Une collection photographique exceptionnelle fait de nous les témoins de l’activité qui régnait dans leur atelier : du modèle qui pose au placement du monument dans le cimetière. Ces photos récemment digitalisées, dont certaines viennent à peine d’être découvertes, jettent un éclairage unique sur la vie de cette famille d’artistes.

ERFGOEDDAG zondag 21 april 2013 STOP DE TIJD !

s on M

rie

Klein Eiland

La Petite Île

ité

Bo ul ev ar d P aeps em

nijsstra

Sint-De

d ee Tw l d . B

e its Br e l d e é m r A

an i te i t s l a

Audi

-D

B o u l ev ar d I n d u s t r i e

ne Sen ne

yde

Zen

STOP DE TIJD ! ERFGOEDDAG zondag 21 april 2013

COOVI (CERIA)

Ve e w Qua eideka i de a Ve e i we

Va A v. n La M. er -H - la . an

La Roue

A G . ve n Me ue lck ma

g we en

ste

Minister Wautersplein

n aa n eb e Le s ik d nn te Le Rou Het Rad La Roue

- la

Het Rad nik

r ie la a

R. de sR

Rue ympathiet Place la S -straa e d de la Roue Radplein

Indust

at court-stra

Wal Rue

C Ka ana na l C se al ha st Ch rle ee In a r nw o rle i du eg r o B st i - ru ri Br xe el us lle aa se s n l

Veew eide stra at Ru

-laan

unod

Av. Stassar t -laan

ye sa

.E Av

Av. G o

Nellie MAv. elba-laa n

t e del raa Rut.Lie st L

el ay

Anderlecht

Av .T .

x-l

Meirplein Ave point Limbnouue Parc Astrid Rond rg du Meir -laan t at raa t d l e s u o een i-S ed Av Ro rp e u d Ne t n de aa n ge d e l o laa er Ru S B Halte Halte ing Debussy Kon Veeweide Place Veeweyde n n l a a Verdia t r plein la be am do L ar e h e n s T u e n ard en R l ev o u Av r i u s o B M n Ma e laa ed rs elee e èm é R.BuH. D ar Pa s yck tr. C ap str. - s-s e se c Bizet da mla e a es

’H

tau

Dapperheidsplein Pl. de la Vaillance

R. E m. C a

straat

tion

ess ion

at stra ge ps .Villa ue Wayez r Do R.d R

StR.StGuidostr. GuidonHalte Proces Sint-Guido sie -straat R.d.l. Saint-Guidon P roc

.B Av

R. Henristr.

Itt u e d ’ erbeekse- n Av e n laan laa n k laa ec Itt e r be ekse be r Ve Square Eg.Rombaux -square Astridpark

u is - la a

R Aumalle se Rue J. B r t oere n - s t r traa . -s e al aat m Rue me -str u A E ra s d’ e u R ys

Du p B o u lev a rd S .

A. Willemyns Rue -straat

sé

-s

t aa

la a n

ing sst atio Ga re d n eF orm a

D u p u is -

Br oe ck

B ld . d. S y lv a in

uvres de Do t Rue rstraa Dove

myn s -s t raa Westland t Shopping Center

Vor m

Bld. M. Herbette-laan

ed eV eeweyd e

P. A Ja v. la ns an on -

W i ll e

Bld. F. Paulsen -laan

an la e ik è g i at Lu L tra n de -s rg va c e s be in r i n Pr . P d Bl

R u e A d o lp h e

Mededingingsstraat Rue de la B o u l Competition e v a r d M . Groeninckx-De May -laan

1070 ANDERLECHT PROGRAMME

PROGRAMMA 1070 ANDERLECHT

36 Academie voor Beeldende Kunsten v/h Gemeenschapsonderwijs Anderlecht �� rondleiding : Rondleiding en demonstratie van de afdelingen Kunstambachten Aan de hand van tekeningen, fotomateriaal, gereedschappen, demonstratie en afgewerkte stukken wordt de bezoeker binnen geleid in de wereld van ambacht en restauratie. Een rondleiding in de ateliers en een demonstratie van de kunstambachten met focus op het begrijpen, restaureren en conserveren van voorwerpen staan centraal : glasramen, ijzeren smeedwerk, polychrome beelden, schilderijen,...

37 Luizenmolen................................... rondleiding : De molen doorheen de tijden De Luizenmolen is één van de plekken waar je niet veel verbeelding nodig hebt om terug te gaan in de tijd eind 19e-20e eeuw, toen Anderlecht nog zeer landelijk was. Wist je dat Willy Vandersteen zich in 1950 op deze molen inspireerde voor de strip ‘Het Spaanse Spook’ ? A.h.v. archieven, verhalen en anekdotes vertelt een gids je de geschiedenis van de Luizenmolen.

Luizenmolen visite guidée : Le moulin à travers les époques Le ‘Luizenmolen’ est l’un de ces lieux qui demandent peu d’imagination pour se projeter à la fin du 19ème siècle, début 20ème siècle, à l’époque où Anderlecht était encore une commune très rurale. Saviez-vous que Willy Vandersteen s’était inspiré de ce moulin pour l’album ‘Le fantôme espagnol’ ? Un guide illustre l’histoire du Luizenmolen à l’aide d’archives, de récits et d’anecdotes.

Académie des Arts plastiques d’Anderlecht visite guidée : Visite guidée des sections dédiées aux métiers d’art et démonstration Le visiteur est invité à découvrir le monde de l’artisanat et de la restauration à travers des dessins, du matériel photographique, des outils, des démonstrations et des pièces achevées. Cette visite guidée des ateliers et la démonstration des métiers d’art se centrent sur la compréhension, la restauration et la conservation des objets : vitraux, pièces en fer forgé, images polychromes, peintures...

Info Dapperheidsplein 17, 1070 Anderlecht. De ingang van de school bevindt zicht rechtover de St.Guidokerk in het centrum van Anderlecht. – Place de la Vaillance 17, 1070 Anderlecht. L’entrée de l’école se situe en face de l’église Saint Guidon, au centre d’Anderlecht. 13h -18h © Philippe Debroe

zie kaart Anderlecht /voir carte Anderlecht : p. 35

Info Vlinderstraat, 1070 Anderlecht – rue des Papillons, 1070 Anderlecht 10h -18h zie kaart hiernaast/voir carte ci-contre

ERFGOEDDAG zondag 21 april 2013 STOP DE TIJD !

1070 ANDERLECHT PROGRAMME

38 Maurice Carême Museum.................

39 vzw Bethlehem Veeweide..................

rondleiding : De tijd in het oeuvre van Maurice Carême

theatervoorstelling : De tijd stilzetten in de kerk

Het thema van deze editie, het thema tijd, is zeer sterk aanwezig in het oeuvre van Maurice Carême. Een greep uit zijn poëzie maakt dit duidelijk : gedichten als ‘L’Horloge’, ‘Il vieillissait’ en ‘L’eau passe’ refereren zeer duidelijk naar het fenomeen ‘tijd’. Een rondleiding in het museum wordt dan ook afgewisseld met het voorlezen van deze tijdspecifieke gedichten.

Archiefbeelden, foto’s en film geven ons een inkijk in het verhaal van onze kerkgemeenschap. We stoppen de tijd, kijken naar het ontstaan van deze kerk en de situatie van nu en vergelijken met andere Protestantse kerken in Brussel. De koekoeksklok : een poppenspel met grote figuren en filmbeelden over de tijd die wordt stilgezet in de kerk. Een kleurrijk en vrolijk spel met veel vreemde vogels.

asbl Bethlehem Veeweide spectacle : Le temps suspendu dans l’enceinte de l’église Des images d’archives, des photos et un film illustrent l’histoire de notre communauté. Nous suspendons le temps pour découvrir la naissance de cette église et sa réalité actuelle, en la comparant avec celle d’autres églises protestantes à Bruxelles. La pendule à coucou : un théâtre de marionnettes avec des grandes figurines et des images du temps suspendu dans l’enceinte de l’église. Un jeu pittoresque et drôle avec une foule de drôle d’oiseaux. © Philippe Debroe

Info Bethlehemkerk, Walcourtstraat 103, 1070 Anderlecht – Eglise de Bethléem, rue de Walcourt 103, 1070 Anderlecht

Musée Maurice Carême visite guidée : Le temps dans l’oeuvre de Maurice Carême Le thème de cette édition, le temps, est très présent dans l’oeuvre de Maurice Carême, ce qu’illustre une sélection de ses vers : des poèmes comme ‘L’Horloge’, ‘Il vieillissait’ et ‘L’eau passe’ se réfèrent très clairement au phénomène ‘temps’. La visite guidée du musée alterne avec la lecture de poèmes inspirés par ce thème.

10h -18h 15h : poppentheater met filmbeelden ‘De Koekoeksklok’ voor jong en oud. De koekoek denkt dat de tijd vliegt. Hij heeft altijd haast om vooruit te komen. Maar de vogels in de kerk laten de tijd stilstaan. / 15h : théâtre de marionnettes et images ‘La pendule à coucou’ pour jeunes et moins jeunes. Le coucou pense que le temps passe vite et est toujours pressé d’avancer, mais les oiseaux suspendent le cours du temps dans l’église. 100 deelnemers / 100 participants leen.bosgra@gmail. com zie kaart Anderlecht /voir carte Anderlecht : p. 35

Info Nellie Melbalaan 14, 1070 Anderlecht – avenue Nellie Melba 14, 1070 Anderlecht rondleidingen (FR) om / visites guidées (FR) à 10h, 15h & 17h +32 2 521 67 75 fondation@mauricecareme.be www.mauricecareme.be zie kaart Anderlecht /voir carte Anderlecht : p. 35

tra

b e eks

om up ue d R R a t ue stra de m o o s Appelb

-s al

tra

p il

pa lo n

Anderlecht

mie

14 e-la an

R IN G

e rs

tter

P. Van RRue eyme straat nant-

Vli

Av. d ’I

STOP DE TIJD ! ERFGOEDDAG zondag 21 april 2013

PROGRAMMA 1080 SINT-JANS-MOLENBEEK / 1140 EVERE

40 Cultuur in Molenbeek �� tentoonstelling : Cinema in Molenbeek i.s.m. Heemkundige Kring Molenbecca, Davidsfonds, gemeente Sint-Jans-Molenbeek, Jekino film

41 Brussels Museum van de Molen en de Voeding.................. workshop : Seizoenskookworkshop

Met 7 filmzalen was Molenbeek vroeger een mekka voor de filmliefhebber. Vandaag komt deze geschiedenis terug tot leven : in een tentoonstelling ontdek je dit rijke cinemaverleden ; tijdens de vertoning van enkele prachtige stomme films met live pianobegeleiding waan je je terug in de oude tijd ; jong (vanaf 3 jaar) en oud kunnen in ons mobiel filmmuseum zelf aspecten van oude films (her)beleven.

De seizoenen vertellen ons niet alleen wat meer over de tijd van het jaar. Ze zeggen ook iets over wat we op dat moment allemaal kunnen eten. Al gehoord van seizoensgroenten ? Vandaag zijn we heel wat van deze groenten en hun recepten vergeten. Maar onze grootmoeders wisten daar wel raad mee. Kom dit culinair erfgoed ontdekken in deze kookworkshop over seizoensgroenten op grootmoeders wijze.

Musée bruxellois du Moulin et de l’Alimentation

La culture à Molenbeek

atelier : Atelier culinaire autour des légumes de saison

Brussels Museum van de Molen en de Voeding, Windmolenstraat 21, 1140 Evere – Musée bruxellois du Moulin et de l’Alimentation, rue du Moulin à Vent 21, 1140 Evere

Gemeentehuis, Graaf van Vlaanderenstraat 20, 1080 Sint-Jans-Molenbeek – Maison communale, rue du Comte de Flandre 20, 1080 MolenbeekSaint-Jean

museum doorlopend gratis open/ accès libre au musée : 13h -17h30 kookworkshop (op reservatie) / atelier culinaire : 14h -17h 16 deelnemers / 16 participants +32 2 245 37 79 cmathues@evere.irisnet.be www.molenevere.be ekos -straterat

Ed .D Ru e

laa

IIIold op Le

t r i j d ers l a u ds a

r. -st

ue G. Kurth R. J. Wauters-straat R

Av en

Groene Hond

euw

Nie poo upor rtla t an

bre s K cht s Ka C h a robo l m i Bo j n o n n en a ule n a k a ge aa l Ni vard s i Chien Vert

Schaarbeek

Av. H .

ans

yck m

H. R

Rue d Comte u d

e -l a a n

Graaf Vlaa van nder e stranat Ru e Vo de l ors a P poe ros d- pér i str té Da aat r i mo Ha u

R l Wa ue d e ter u N S pa ive sst au c h o raa ols t tra

l’É

e Fland

ed e

Merch

erc hte m

Ch é

Square S.Hoedemaeckersplantsoen

Rue

Clé Sleutel

Ra Ru ns e fo rts

Square de l’Acceuil g Onthaalwe square een t s tse h c aa t straa Linde

ht ec Windmolenstraat a Rue du Moulin à Vent e H ed a sé el s nc au Halte e h i C nc Hoedemaeckers Co

Place de Helmet Helmetplein

Vredeplein Pl. de la Paix

k erc n P aat . Va -str eW

Mariniers str.

illeu du T

Schippers-

sée

t lme He de

Halte Linde-Tilleul t aa -s tr R ue s n e Ed.Stuck

Rue

au s

Engelsestr.

ie er rij nd ete Fo Gi

Rue Fin -stra

Evere

ien c

-st urt co

Rib

ers eli t At traa es ens e d iz Ru rkhu We

Rue du Pas Pres Wauters-Koeckx Ru torijst bytère -str. e St. St-J raat Parvis Rue du Maroquin -Jo os St-Jean-Baptiste zef eph Marokijnstraat Ko Houi stra olm lleu Ru St.-Jan-Baptistat eB ijng rs voorplein R. o rav n de -str nev ers Ru aat ie l eD ’Av eni Facte -st e Ge r T Briefd ur raa nef oek rage t fe r om R. s de str t. la Ru Pe Gem.huis e S rle Mais. comm. te-M P ari MolenbeekG e arels e RA d Place tr. A St e .-M Communale C F VA R u Rue éma r. N O ari t n i s Gemeente- Ru MT VL C a as eV E D AA tr. du inem plein an E F ND C d e E . L r r R m u t AN E d s a N e e len DR Ru rado -st E r. P e en Ko t sesteen lom weg str VLAAMSEPOORT Ru e de Fl aa t PORTE DE FLANDRE Vl aa m an dr e se st wg . Rue des

Do ye Adr n/Dek iae en ns

mm a - strerts aat

Rue

Fierens

raa

traa

temsestwg

-st

des

is rto

Lin

/De ke n

r. ek s t Be au se R. Anglaise

Do yen

R u ez i e a u x - s t r. Ta Rue

St.-Jan-Baptist St-Jean-Baptiste

tra e R ue r s - s i P

14h -18h, filmvoorstellingen om/ projections à : 15h & 16h

Info

Avec ses sept salles de projection, Molenbeek était autrefois la mecque des amateurs de cinéma. Nous ressuscitons cette histoire à travers une exposition qui célèbre la richesse de ce passé cinématographique. La projection de quelques perles du cinéma muets, avec un accompagnement live au piano, vous transporte dans une autre époque. Dans notre musée mobile du cinéma, les jeunes (à partir de 3 ans) et les moins jeunes peuvent (re)vivre certaines facettes des films muets d’autrefois.

Les saisons ne nous renseignent pas seulement sur le moment de l’année, mais aussi sur les produits que nous pouvons consommer à chaque période. Avez-vous déjà entendu parler des légumes de saison ? Nous redécouvrons les légumes oubliés que nos grandmères avaient l’art d’accommoder. Cet atelier culinaire autour des légumes de saison vous invite à découvrir ce patrimoine culinaire à travers les recettes de nos grand-mères.

en collaboration avec le cercle d’histoire locale Molenbecca, Davidsfonds, commune de Molenbeek-Saint-Jean, Jekino film

exposition : Cinéma à Molenbeek

ERFGOEDDAG zondag 21 april 2013 STOP DE TIJD !

1150 SINT-PIETERS-WOLUWE PROGRAMMA

42 Bibliotheca Wittockiana................................................................................... totaalprogramma : De Kunst van het trage schrijven ism vzw Waerbeke, Vlaams-Nederlands Huis De Buren en Passa Porta

des coins tranquilles de la ville. Nous clôturons ce programme dédié au courrier lent à la librairie Passa Porta.

Info Bibliotheca Wittockiana, Bemelstraat 23, 1150 Sint-Pieters-Woluwe / rue du Bémel 23, 1150 Woluwe-Saint-Pierre 10h : rondleiding in Bibliotheca Wittockiana rond de verzameling oude brieven/ visite guidée de la collection de lettres anciennes de la Bibliotheca Wittockiana 11h : briefschrijf-workshop. deelnemers schrijven een brief aan een dierbare die pas in 2030 zal worden geopend. / atelier d’écriture épistolaire. Les participants écrivent une lettre à un être cher, qui ne sera ouverte qu’en 2030. 13h30 : wandeling naar Passa Porta via een Bessst-route. Dit is een wandelparcours in Brussel die de wandelaar uitnodigt stil te staan bij wat hij hoort en ziet. / promenade jusqu’à Passa Porta le long d’un itinéraire de promenade Besst dans Bruxelles, qui invite le promeneur à être attentif à ce qu’il voit et entend. 15h : aansluiten programma Passa Porta / programme du Passa Porta

e Avenu wels-la an H . P au

mon tla

Parc Monsanto-park nue n l aa de T e r v u re n l

St.Pieters- Woluwe

-Saint-Pierre

La Bibliotheca Wittockiana abrite une collection exceptionnelle de livres et de manuscrits. À l’occasion de l’Erfgoeddag, elle présente un programme complet autour du ‘slow mail’ (l’art du courrier lent). Celui-ci débute par une visite guidée consacrée à la collection de lettres anciennes qu’abrite le musée, pour se poursuivre avec un atelier d’écriture épistolaire et une promenade-découverte à travers

STOP DE TIJD ! ERFGOEDDAG zondag 21 april 2013

-la

Av e

en collaboration avec l’asbl Waerbeke, la Maison flamandonéerlandaise deBuren et Passa Porta

Mostin nu e

programme complet : L’art d’écrire lentement

ue e en Ca Av lius 42 at u J ra ls t e Halte m e ck Atlantische Oceaan B s r e Atlantique i a ue nt an en olo sla v A s V er de illig ijw Vr Parvis des Franciscains Franciskanenvoorplein © CARTO uitgeverij, Brussel

Atl ant is c h e Oc e aan l

Bibliotheca Wittockiana

traat

Gay-s

Ave

r-la

Leopold IISquare

is ranço Rue F

Duc

-laan

Te r n u e d - l a av u r e n e Square n

mbre e la Ca Rue d

dal

r Kamerenstraat HeTe r togs traat Rue d Av e u

JosephineCharlotte

L. G ribau

Br e D

Goud

n ve

oqu ev i ll el a an Gribaumont D e Br Avenue sG. Abeloo e laan ue q eg er s- la an o Av en ue A. J. Sl

Bibliotheca Wittockiana heeft een uitzonderlijke verzameling boeken en handschriften. Op Erfgoeddag presenteert ze een totaalprogramma rond ‘slow mail’ – de kunst van het trage schrijven – met een rondleiding over oude brieven in het museum, een briefschrijf-workshop en een wandeling langs stille plekken in de stad. Op het einde sluiten we aan bij het programma rond trage post in Passa Porta.

e Ru

B du

Woluwe park

Parc de Woluwe

PROGRAMMA 1210 SINT-JOOST-TEN-NOODE

43 Charliermuseum.............................................................................................. demonstratie : Het polijsten van meubels en lijsten

démonstration : Le laboratoire d’un restaurateur de tableaux

In dit doorlopend atelier wordt de restauratie van negentiendeeeuwse lijsten en meubels uit de doeken gedaan : het maken van mallen in plaaster, het polijsten, fineren... Men kan ook zelf aan de slag. Een tentoonstelling belicht de restauratie van de museumgevel van Victor Horta uit 1890 en de restauratie van het beschadigde doek Winterlandschap van Guillaume Vogels en de bijhorende lijst.

Le restaurateur organise à heures fixes la visite de son atelier pour un petit groupe d’intéressés. Il aborde différents aspects comme la déontologie du métier, les anciens et nouveaux matériaux, l’outillage, les mesures de sécurité et les diverses techniques (application et utilisation des rayons UV).

12h -17h

visites à 12h30, 13h15, 14h, 14h45, 15h30 & 16h15

expositions : Le Musée Charlier & Victor Horta & Restauration d’un paysage enneigé de Guillaume Vogels Deux expositions consacrées à deux dossiers récents de restauration, dans une perspective historico-culturelle. • Le Musée Charlier et le jeune architecte Victor Horta : le cercle d’amis et l’univers du collectionneur d’art et mécène Henri Van Cutsem dans les années 1890. • ‘Paysage enneigé’, une huile sur toile très endommagée de Guillaume Vogels (1836-1896), rejoint les collections du musée grâce à un don : dilemmes et méthodes des restaurateurs. 12h -17h

demonstratie : Het laboratorium van een schilderijenrestaurateur Op vaste tijdstippen leidt de restaurateur een klein groepje geïnteresseerden rond in zijn atelier. de deontologie van het métier, oude en nieuwe materialen, benodigdheden en veiligheidsbepalingen en diverse technieken (toepassing en gebruik UV stralen) worden toegelicht. bezoeken om 12h30, 13h15, 14h, 14h45, 15h30 & 16h15 6 x 6 deelnemers / 6 x 6 participants

tentoonstellingen : Victor Horta en het Charliermuseum, Winterlandschap van Guillaume Vogels Twee tentoonstellingen belichten recente restauratiedossiers vanuit een cultuurhistorische context. • Het Charliermuseum en de jonge architect Victor Horta : de vriendenkring en leefwereld van kunstverzamelaar en beschermheer Henri Van Cutsem omstreeks 1890 • Schenking van het zwaar beschadigde doek ‘Winterlandschap’ van Guillaume Vogels (1836-1896) : dilemma’s en werkwijzen van de restauratoren. 12h -17h

Musée Charlier démonstration : Le polissage des meubles et des cadres Cet atelier permanent dévoile les techniques de restauration des cadres et des meubles du dixième siècle : la fabrication de moules en plâtre, le polissage, le placage... techniques auxquelles nous vous proposons de vous initier. Une exposition consacrée à la restauration de la façade Victor Horta de 1890 et à la restauration de la toile et du cadre d’un paysage enneigé de Guillaume Vogels 12h -17h

Info Charliermuseum, Kunstlaan 16, 1210 Sint-Joost-ten-Noode – Musée Charlier, avenue des Arts 16, 1210 Saint-Josse-ten-Noode +32 2 220 28 19 info@charliermuseum.be www.charliermuseum.be zie kaart Brussel-Stad/voir carte Bruxelles-Ville : p. 20-21

ERFGOEDDAG zondag 21 april 2013 STOP DE TIJD !

Informatie over de Erfgoeddag Voor alle informatie en aanvraag van het Brusselprogramma, kan je terecht bij :

Erfgoedcel Brussel / VGC www.erfgoedbrussel.be 02 563 05 82 bestelling@erfgoedcelbrussel.be

Muntpunt Muntcentrum 1000 Brussel Muntpunt zal niet alleen onderdak bieden aan een hedendaagse belevingsbibliotheek en een hoofdstedelijk communicatiehuis, maar ook volop ontmoeting stimuleren dankzij een café, een auditorium, (voor)lees-en zithoeken en diverse publieksruimtes. Iedereen zal er terecht kunnen om zijn favoriete media te ontlenen, zich te informeren en inspireren over wonen, werken, leven, leren en recreëren in Brussel. Muntpunt opent zijn deuren op 7 september 2013 op het Muntplein.

Onze Partners en Sponsors

Het programmaboekje is ook beschikbaar in de gemeenschapscentra en bibliotheken van Brussel, in de metrostations, bij de deelnemende Brusselse organisaties en bij : Visit Brussels Koningsstraat 2-4 1000 Brussel VISITBRUSSELS is de toeristische dienst van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Haar doel is het uitbreiden en versterken van het imago van de hoofdstad van 500 miljoen Europeanen. Brussel past zich dan ook gemakkelijk aan zijn bezoekers aan. Ongeacht het tijdstip, er valt altijd wel iets te beleven. VISITBRUSSELS geeft in haar onthaalkantoren een overzicht van alles wat er te zien en te beleven is voor bezoekers en inwoners van Brussel: evenementen, gastronomie, uitgaan, overnachtingen en nog meer praktische informatie.

Visit Flanders Grasmarkt 61 1000 Brussel Het is het startpunt voor iedere ontdekker die benieuwd is naar wat Vlaanderen en Brussel te bieden hebben. Uiteraard is er ook speciale aandacht voor erfgoeddag. Of je nu op zoek bent naar een fietsroute in Limburg, een evenement aan de kust of een hotelletje in Brugge, je kan altijd terecht in het toeristisch informatiekantoor voor Vlaanderen & Brussel, vlakbij de Grote Markt in hartje Brussel.

Tijdslijn van de activiteiten tijdens Erfgoeddag 9 h

10 h 11h 12 h 13 h 14h 15 h 16h 17h 18h

9 h

10 h 11 h 12 h 13 h 14 h 15 h 16h 17 h 18h

WANDELINGEN 1 Gestolde tijd Wandeling om 14h (duur : 3h30) 2 De tijd achterna. Van Centraal Station naar Grote Markt Wandeling om 10h30 (duur : 1h30) 3 De identiteit van de bomen Wandeling om 14h (duur : 1h30) 4 Waar de tijd bleef stille staan Rondleiding om 14h15, 15h15, 16h15 (duur : 0h45) 5 Stop de tijd Wandeling om 9h15 (duur : 1h45) 6 De zeven werken van barmhartigheid Expo van 14h tot 18h - Wandeling om 14h (duur : 2h) 7 Tijdswandeling: vrijzinnigheid en vrijmetselarij in Brussel Wandeling om 10h (duur : 2h) 8 Belangenverdediging… iets van alle tijden Wandeling om 11h, 13h, 15h (duur : 1h) 9 Fietsen op het ritme van de stad Fietstocht om 14h (duur : 3h) 10 Het Rad, behoud de tuinwijk Wandeling om 15h (duur : 2h) 11 Haren, het laatste dorp van Brussel Wandeling om 14h (duur : 2h) 12 Ondanks praal en pracht vergeten Wandeling om 14h (duur : 1h30)

HOOFDPROGRAMMA 13 Architecture Archive - Sint Lukasarchief Doorlopend van 10h tot 17h 14 Korei Rondleidingen NL 10h &14h ; FR 10h30 & 14h30 (duur : 1h) Wandelingen NL 11h &15h; FR 11h30 & 15h30 (duur : 2h) 15 Argos, Centrum voor Kunst en Media Doorlopend van 11h tot 18h 16 art & marges museum Doorlopend van 11h tot 18h Collecties: rondleiding NL om 11h, FR om 12h (duur : 1h30); draaimolens: rondleiding NL om 14h, FR om 15h (duur : 1h30) 17 BELvue museum Museum + kinderquiz doorlopend van 10h tot 18h Rondleiding om 10h & 14h (duur : 1h30) 18 BIP - Brussel Info Plein Doorlopend van 10h tot 18h 19 Cinematek Filmvoorstelling om 14h, 15h, 16h en 17h (doorlopend) 20 CJP Doorlopend van 10h tot 18h 21 Eline George en Suzan Tolsma Theatervoorstelling om 11h30, 13h, 14h30, 16h, 17h30, 19h, 20h30 (duur 0h15) 22 vtbKultuur Doorlopend van 10h tot 17h (niet tijdens theatervoorstellingen - zie hierboven) 23 Joods Museum van België Doorlopend van 10h tot 18h, Rondleiding om 14h (duur : 1h) 24 Klare Lijn ism Jubelparkmuseum Rondleiding om 11h & 14h (duur : 1h30) 25 Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium (KIK) Doorlopend van 10h tot 17h 26 Koninklijk Museum van het Leger en de Krijgsgeschiedenis Doorlopend van 10h tot 17h (activiteiten worden elk uur hernomen) 27 Koninklijke Vlaamse Academie van België voor Wetenschappen en Kunsten Doorlopend van 10h tot 17h Rondleidingen om 10h30, 13h30 & 14h (duur : 1h) 28 Marie Martinez & Artistes ism Museum voor Oude Kunst Voorstelling om 14h30 (duur : 2h) 29 Museum van de Nationale Bank van België Doorlopend van 10h tot 18h Rondleidingen NL om 10h, 11h30, 14h30 &16h30 en FR om 11h & 15h 30 Museum van de Stad Brussel Doorlopend van 10h tot 18h Demonstraties 10h15, 11h15; 12h15, 13h15, 14h15, 15h15, 16h15, 17h15 (duur 0h15) 31 Socio-Culturele Vereniging van Liberale Vrouwen Workshop om 11h30 (duur : 3h30) 32 Vlaams-Nederlands Huis deBuren Lezing om 15h (duur : 1h30) 33 VOS Brussel Doorlopend van 11h tot 18h 34 Epitaaf Doorlopend van 10h tot 18h 35 Klare Lijn ism Clockarium Rondleiding om 10h30 (duur : 1h30) 36 Academie voor Beeldende Kunsten Anderlecht Doorlopend van 13h tot 18h 37 Luizenmolen Doorlopend van 10h tot 18h 38 Maurice Carême Museum Rondleidingen om 10h, 15h & 17h (duur : 1h30) 39 Bethlehem Veeweide Doorlopend van 10h tot 18h Poppentheater om 15h (duur : 1h) 40 Cultuur in Molenbeek Doorlopend van 14h tot 18h Filmvoorstelling om 15h en 16h (duur : 1h) 41 Brussels Museum van de Molen en de Voeding Doorlopend van 13h tot 17h30 Workshop van 14h tot 17h 42 Bibliotheca Wittockiana Doorlopend van 10h tot 16h30 43 Charliermuseum Tentoonstelling & demonstratie polijsten: doorlopend van 12h tot 17h Demonstratie labo: bezoeken om 12h30, 13h15, 14h, 14h45; 15h30; 16h15 (duur : 0h30)

reservatie verplicht

geschikt voor gezinnen met kinderen