BETON 131

België-Belgique P.B.

2/111

... -r

BIMESTFÿEL f

I

y. tt ■

Revue de la

LEUVEN X

Staatsbaan 125, 3210 LUBBEEK

TEL. 016/62.10.26 - 62.03.43

UW IDEE, BETON DOET MEE CE QUE TU VEUX, LE BETON LE PEUT IDEEN... BETON MACHT WAS DRAUS

Immeuble à appartements et bureaux / Kantoor- en i appartementsgebouw Wijnegem

J

I

f I

l Arch.: J. Moens Architectencoöperatief B.V.B.A. - Brasscnaat

I T

Sierbetonblokken en -stenen.

Bloes et briques en béton décoratif.

Sichtmauersteine aus Beton.

i

\ i

i

■7-.'AU?

Eîr

f~s-

MA Dijkstraat 3, 3690 Zutendaal él. 089/61.00.62 - Fax 089/61.31.43^« " .

r'O

mii

-V >

2

o o

o o o

-o i— • o o o o

Etude/ Studie

o

Réalisation/ Uitvoering

Speciale stukken

u

MN

CL Z>

Avenue Rousseau 40 6001 MARCINELLE

O Ckl

Tél. (071) 44 02 25 - Fax (071) 44 02 50

o

Betonblokken voor zichtbaar blijvend- en siermetselwerk - BENOR - vervaardigd met geselecteerde grondstoffen - natuurlijke betonkleur of gekleurd - waterafstotend in de massa - groot kleurengamma - structuur: glad of gekorreld - tekstuur : vlak - gegroefd - gekloven - gezaagd.

EDELBETON - Molenberg 19 - 2440 GEEL Tel. 014/58.22.01

Eléments en béton pour maçonnerie apparente et décorative - BENOR -

4

fabriqués à base de produits sélectionnés béton naturel ou coloré hydrofugé dans la masse tons divers structure : lisse ou granuleuse texture : plane - striée - clivée - sciée.

-

.•

--eßEMA Dijkstraat 3, 3690 Zutendaal -»Kiel, 08^/61.00.62 - Fax 089/61.31.43

^

UNIVERSELE MACHINES VOOR OE BETONINDUSTRIE MACHINES POLWALENTES POUR L’INDUSTRIE DU BÉION

dwarsliggers / traverses

dwarsliggers / traverses

MPF stationaire machine / machine à poste fixe MPF

kabelgoten / caniveaux

palissaden / palissades

machine met afnameapparaat / machine de dépalettisation automatique

hoge produktiviteit - lage arbeidskosten - trilling met frequentieregeling - geschikt voor veel Produkten grande capacité de production - main-d’oeuvre réduite - vibration avec réglage de fréquence - convenant pour nombre de produits différents * Humarbo Machinery B.V. levert installaties variërend van handbediende tot nagenoeg volledig geautomatiseerde machines voor direct te ontkisten betonprodukten * Humarbo Machinery B.V. fournit des machines allant de l’opération manuelle, à l’opération presque entièrement automatisée, permettant le démoulage immédiat des produits en béton

HUMARBO MACHINERY B.V. ff - 8171 MÇ VMSSEN - HOLUND lei.. üO-31-57 88-76677 - Telefax: 00-31-57 88-76546

i> *

•-‘-■‘V: '

■>i

’■■ÎV ■

"'.df-

■ PBS maakt u wegwijs in de wereld van betonstraatstenen.

■ PBS vous ouvre la voie dans Ie monde des pavés en béton.

PBS, Promotie BetonStroatstenen - Reyndersstroot 30 - B-2000 Antwerpen

VALCKE PREFAB

BETON

NV

VALCKE: Meesterlijk in beton

VALCKE: La maîtrise du béton

Portaalspanten Spanbetonbalken Wandpanelen TT-dakelementen (over­

Portiques Poutres précontraintes Panneaux de bardage Dalles de toiture TT

spanning tot 1 2,00 m)

(portée jusqu'à 1 2,00 m)

Betonkonstruktie van - industriehallen

Construction en béton de - halls industriels

-

- garages - bâtiments agricoles - complexes sportifs

garages landbouwioodsen sportcomplexen warenhuizen kantoorgebouwen

- magasins - bureaux

VALCKE PREFAB BETON nv Rodenbachstraat 30 8908 leper (Vlamertinge) Tel (057) 20 25 01

Fax (057) 20 38 14

SAXUM.

• • •

LAAT U KLEUR BEKENNEN.

SAXUM betonstraatsLenen worden uitsluitend

De unieke slijtlaag van het SAXUM gamma

geproduceerd met notuurgranuloten.

kombineert de elegantie van een natuursteen met

Door het aanwenden van uitsluitend kleurechte

de kwaliteiten van een betonstraatsteen.

materialen wordt een betonstraatsteen bekomen met een duurzaam karakter.

VOOR ELK ONTWERP DE KLEURECHT.

GEPASTE OPLOSSING.

SAXUM betonstraatstenen zijn leverbaar in diver­

Praat met Klaps

se kleurvaste uitvoeringen zoals antraciet, licht­

Beton over de moge-

grijs, wit, rood, groen en geel. Tevens beschikt u als ontwer^

uw kreativiteit de ruimte.

Hiervoor staat een uitge­ breid gamma van afmetin­

om, samen met Klaps Beton,

gen en karakteristieken ter

nuancering samen te stellen. Dit om de SAXUM betonstraatstenen volledig te integre­

ontwerp.

\

per over de mogelijkheid

de ideale kleurkombinatie of -

ren in uw totaal-

lijkheden en laat dan

\

uwer beschikking.

U WILT EEN GEVEL WAARIN GEEN STEEN HETZELFDE IS? DAT UI met de splitblokken van MBI.

kleuren . Zoals Noors wit en Noors grijs.

Het splitblok behoort da n ook tot het beste

Want d ie worden , na de uithard ingspe-

Mede dankzij de toeslagstof marmer

wat de markt biedt. Een extra bewijs dat bij

riode, gebroken . En zien er daardoor stuk

behouden deze natuurstenen hun intensiteit.

MBI maar één ding onmogelijk is: tornen

voor stuk anders uit. Een gevel die is

Ook na jaren in weer en wind . Daar komt

aan de kwal iteit. Want die staat vast.

opgetrokken uit deze robuuste steen levert

bij dat splitblokken geen nabewerking

AI vijftig jaar. Verder is de keus aan u.

dan ook een exclusieve aanblik op.

vragen . In tegenstelling tot poreuze mate-

UI !elon , Dleheh 23, !SOO GeruIMergIJ .

U hebt de keus uit d iverse formaten en

rialen, waarbij dat periodiek nodig is.

"IeloOI OS~·

DE

M B I ·S T EE N.

BET 0 N

op

Z' N

BES T

mm. "1,lu

Ol~ ·

417121.

MBI BE I ON lil)

i

I Bl.fcsJP • ■ I■ f I

• I |t B fm

••i »-4 m

i

il

• nnn iin •

12

HDn

>

#5»

nni

I

I

biiii

•

> m

Ns

û

I

i

*'•(1

-s z'.

fs

^Jj

-r

r-i‘?7^-

BLEIJKO BETON

' 'T

r,îii

-Cl'

t

s'ifj'

Tl '

i.

I

II I

3ll

3

II

II

111

II

-eTî

r

T

•îii

il

■JÈÏ

•»»

ï ,Xr

lEfinni 'r*%st M-

• -T-V-J -

I

L’if

i

i

I

Li

;r -î

I

■ï

Ifl ta®.-

rät'

^I

1

r-

mm

T-

JÊi eË’>’'T'ï

IT.

!■ i P

-,l .-

If”.! >

■■■S-

'®

• < ■•

ai*

s»/

1

/

fel.' -.

-. -• s V

*Eî^ 'a n

ÿ ^ C3 =?«■

■w

■fe’ 1..'^

•I y

?

"T

â '

-f

jj ■(

I

I

iS P !|

i

Xi:

-A

îtF-

i

V tu —

l

jL

■ ^<k'ïiW-^'4

-.

.

%

U

-il,.

i Verkoopkantoor Benelux, Moriadijk 6a ■ 4588 KJ Walsoorden - Tel. -t-31.1148-4000 - Fax -nSl.l 148-2380 Vanaf 10 -10 - '95: Tel. +31.114-684000 - Fax +31.114-682380 Vestiging Roeselare, Mondellaan 371 - 8800 Roeselare - Tel. 051-228321 - Fox 051-223491

13

De gespecialiseerde firma in aiie betonprodukten voor wegenis Votre spécialiste pour tous produits en béton de voirie

Ongewapende- en gewapende betonbuizen ; bezoekschouwen ; straatkolken ; boordstenen ; watergreppels ; boordstenen-watergreppels ; kantstroken ; veiligheidsstootbanden ; grachtelementen ; leidingsgoten ; cirkelvormige sieufbuizen.

Tuyaux en béton armé et non armé; chambres de visite ; avaloirs ; bordures ; filets d’eau ; bordures-filets d’eau ; bandes de contrebutage ; bordures de sécurité; éléments de fossé; caniveaux ; caniveaux rainurés.

BETON

I

THIS N.V.-S.A.

ASTRIDLAAN 167 9500 GERAARDSBERGEN

TEL. (054)41 18 64 FAX (054) 41 70 27

SPANBETON

STRUCTO. BETON PRECONTRAINT

a

9S

<i>

•j

■f.

Beton

BETONSTRAATSTENEN - diverse types en kleuren

(311

BENOR

LITHOBETON

kanaalstraat 18, 8470 gistel route de wallonie 23-24, 7331 baudour

DE PANNE - St.-Bernardusinstituut

telefoon 059/27 60 60 téléphone 065/64 11 21

fax 059/27 65 03 fax 065/64 11 22

Betonstraatstenen 22 x 7,3 x 8

VRAAG NU EEN DOKUMENTATIEMAP naam : straat : postnummer :

gemeente : ...........................................................

vraagt vrijblijvend een dokumentatiemap betreffende betonstraatstenen 16

■ii vitl t]

■<1

■Vr’ »

m

fiél

Wê.

y'i

■»

W ‘

Y

.... > i

tl, ■Jf-*

.%

-

fX‘ y i

1

-, ^ ■' A

y 'f

r-v

\

ÿ-

f*

'

r'

■

■

i-i

iï' • .>

.

■5*

\^- t

1

c:/

•Jw*J • ,F<

W^f, 'VZ \

«

f

■À j.

>‘-

1

y'-i

*>

4-.^

vo

■)

•

'-i-

y X •. V '

.M

-

,r’

V \

g\'

X

'r^ ’ ■*:*..

K<

vr

x'.

/•r

>4

■ > .1

4

•*

m [V

J

ini-i

K-J '>■

I Ij^

Ÿ ».

¥

TJ .*•.

Î

v>.

■T

^ ÜL

s

sX.:.-, . /Ai

Î

ïSi

r

ï-M I*.

■

/

„..

•

il L.i

T L

' ■* %. V

J ‘1

1

^^7-

Li. LI

;i'

?/

1

•T •

W-

f3rrm^ w. V

r'T

•4^-X

/!•>

. . J-

®

' »

/'l

T

,.L

A :

.-

r>:r ' ■

I

Jl

'

■

L-t'

k

f

V'

iLjL ""

-V

✓

’Stv-;--.

■■ K'lh

-■

\

..

\ V

1. '.

-■- y.

à

■ Æ.

y » .e-ÏT.

A.

-'r.; ‘ V

rr

T

Wt

ä

?bi.

■ A'.

T

üia;-:

>■

W'

‘

~r>; -t' . --'-Vy/'

P-

L-T^JÏI .'i;

1'

m. tv-•:i^

V

5=

[

L

rr jl

y^-.Ÿ ■

i

j-j-

•X,

t

\ /-v^^

Pv^

üL.

L

Li.

V

n

-*ïï T L

f4v^ «;

Ü:S>S&‘SÏ’ m

>* \-“ Î i 1, .... X

'I'L' - /'<:•

y»

ï

.>Ê

i'

- -<

b-y--'-

>

■A

X>

*ï-'; _« '• ,<Ftï

-*v L.'' - ir i

s

''

h

.y

K

X

X

♦ <

»

T *f

%, 4

'*i

■•

mJ^

r> ,f

k

y.%

>•

'3 ■’Îf

ïdÏ4.

* X,

u

/

% .-f"s

' Y-,-

\.

rV V i

^

i^m

'■S

-, ‘«f»-^ '.

.•J.-’

■X -4

t:

'

. "(f

V

•■ V >

4.

t

“V

X.»

'V, —

,1

Î-: • > »? vl ^ '■ A.->4^ ,*' V'

■

v^

De zuivere helderheid van wit cement

uiting laten komen. Het verlevendigt^

kan in hoge maté bijdragen tot het

hun tint en schenkt hen de warme

.scheppen van een aangenamere

helderheid die in ons klimaat ten

leefomgeving. Dankzij wit cement

zeerste op prijs wordt gesteld. CBR is

kunnen tegels, straatstenen, blokken en stenen hun bei^, roze, -^1

de enige fabrikant van wit cement

gele pf andere kleiit t^en volle tot ■■ " ■ -V. -L

dragen het Benormerk.

in de Benelux. Al onze cementen

•A, Ta

>

.si

■•

, ^n.v. CBR CciT>CT\tb^edrijven ■^4

>=>.

L?^x

'• V -

r*y..T

•*^ -f9 K - ''■

t • -y»

Tçrhulpsesteenweg 185 B-1170 Brüssel .tel 02/.678 32 11

r.

•Hf ■ -r-

■*' S

•ïh

k.'

j

.V

'

'ÂT!!

:-v.

/ \-.

jpk-

•*r

■4<,

A

—

>.

Uf • ’ *3

<■ .• k

sa 25 .03.11 .54.36

sa 58 .39.39 .21.38

sa Een Produkt dat u helemaal volgt in uw streven om het beste van

parfaitement à vos aspirations de

uzelf te geven. Een bouwmateriaal

donner le meilleur de votre art. Un matériau qui satisfait pleinement

dat volledig beantwoordt aan uw vraag naar kwaliteit. En een groep

Z.l. - Esch/Schifflange L-4149 Esch-Sur-AIzette G-D de Luxembourg Tél. 00352/55.59.69 Fax 00352/55.81.74

votre souci de qualité. Et un

nv NERVA sa

die u bijstaat met een ongeëve­ naarde service.

groupe qui vous comble d'un service inégalé.

Vraag onze gedetailleerde documentatie over onze vloerele-

Demandez notre documentation détaillée sur nos éléments de plancher en béton armé et précontraint. Si vous tenez au

Kortrijksesteenweg 244 B-8530 Harelbeke Tel. 056/71.14.05 Fax 056/70.52.87

menten in gewapend en voorge­ spannen beton. Want Echo, da’s een plezier om mee te bouwen.

Omdat de beste ideeën de beste steun verdienen

18

Un produit qui répond

plaisir de construire.

Parce que les meilleures idées méritent le meilleur appui.

ECHO VLOERELEMENTEN ELEMENTS DE PLANCHER

h--

i I

ONDERHOUDSVRIENDELIJK

NATUURLIJK

EXCLUSIEF DESIGN

IMARLUX N.V. ALBERTKADE 3, B-3980 TESSENDERLO TEL.: 013/66 50 65 TELEX: 39.107 FAX: 013/66 20 87

GECOATE TEGELS

GESTRAALDE TEGELS

GESTRAALDE GESLEPEN TEGELS

series : Classic, Rustic, Futura, Granité, Universal

serie : Sablé

serie : Ugnardina

geen kalkuitslag |3 J. garantie)

antislip

de charme van natuursteen

gemakketijk in onderhoud

natuurlijk uitzicht

eindeloze combinatiemogelijkheden

gMn mosvorming

prima prIJs/kwaMteit

antislipzones naar keuze

voor gratis documon talie over : 'J GECOATE TEGELS

ü GESTRAALDE TEGELS

□ GESTRAALDE GESLERER TEGELS Naam

Straat

Marlux terrastegels : mooi, vorstvrij en sterk!

Postkode

Nr

Gemeente

Tel.

H

Beroep.......................................

■

Bon sturen naar Marlux nv, Alhertkade 3. B-3980 Tessenderlo.

■ ■aBEEBBEBB

Mpmstd0 4 ! waterdichüisid

>

eup de onverbrekelijke eenheid van betonbuis + rubberring

m m rÆi

■5.'

Gewapende en ongewapen­ de betonbuizen met in de mof ingestorte rubberring.

Laat belangrijke hoekaf-

q

effekten van externe belas-

o

tingsfaktoren op.

Q) Si

20

wijkingen toe en vangt de

BELEMA nv Dellestraat 25 3550 Heusden-Zolder Tel. 013/52.27.07 Fax 013/52.27.27

m BETONBUIZEN, OVERLEVEN LEVEN Uw zekerheid voor een ideale waterdichte buis.

Dalles de terrasse

FACILITE D'ENTRETIEN

DALLES STRUCTURÉES TRAITÉES

DALLES GRENAILLÉES

DALLES POLIES GRENAILLÉES

séries Classic, Rustic, Futura, Granité, Universal

série : Sablé

série : ügnardina

pas d'efflorescences de chaux |3 ans de garantie)

antidérapantes

le charme de la pierre naturelle

aspect naturel

une infinité de combinaisons

facilité d'entretien pas de verdissement

excellent rapport qualité/prix

zones antidérapantes au choix

J DAUCS STRUCTURÉES TRAITÉES -) DALLES CRCRAILUCS

■

-1 DALLES POUES CRERAIUÈES

■ ^

Nom.............

P

Rue...............

B

Code postal

®

Tél. ..............

■

m

Marlux, des dalles de terrasse séduisantes, solides et résistantes au gel!

pour une documentation gratuite sur :

H

pr Commune

Profession Renvoyez ce bon à Marlux nv, Albertkade i. B-3980 Tessenderlo.

.....................................................

Conjuguons

nos...

O) 0) 0> > •Q < 0> O)

SAVOIR-FAIRE

c CO CO

O

Sur les chantiers, dans les centrales à béton et unités de production, là où vous mettez le mortier et le béton en oeuvre vous investissez votre expérience, vous apportez tout votre savoir-faire pour obtenir les meilleures performances.

Le Groupe Obourg attache la plus haute importance à la qualité des mortiers et bétons.

C'est pourquoi en maîtrisant toute la chaîne de fabrication et en contrôlant la qualité de tous leurs composants, il peut vous fournir le ciment adéquat et les granulats appropriés à une production

Beton

de bétons et de mortier de très grande qualité.

La qualité de nos produits est attestée par le label belge BENOR, hollandais KOMO, allemand U et français AFNOR. Vous êtes ainsi assurés d'être approvisionnés en ciments et granulats d'une qualité constante garantie par les normes.

Mais la matière n'est rien sans le talent des hommes. Nos commerciaux sont à votre écoute et interviennent rapidement pour vous offrir les produits les mieux adaptés à vos attentes. Nos ingénieurs-conseils spécialistes des mortiers et des bétons et de leurs applications vous apportent une assistance technique permanente.

CIMENTS D'OBOURG S.A. Direction Commerciale Ingénieurs-Conseils

OBOURG GRANULATS S.A. Département Ventes et Conseils Techniques

Avenue Louise, 489 B -1050 - Bruxelles Tél : 02/626 03 11 Fax : 02/648 36 88

Carrière du Milieu B -7530 - Gaurain-Ramecroix Tél : 069/25 14 11 Fax : 069/54 68 52

OBOIRG Rester les meilleurs professionnels du béton 22

AA Martens beton De charme van Piastra® sierklinkers

PIASTRA heeft de weerbarstige charme van ruwe natuursteen, met de diepe warme tinten van het zuiden. Piastra is buitengewoon veel­ zijdig. Het verrassende contrast bij actuele architectuur. De perfecte partner in een rustieke omgeving. Het onmisbare ingrediënt voor ei­ gentijdse terras- en tuinaanleg.

PIASTRA a Ie charme brut de la pierre naturelle, avec ses teintes pro­ fondes et chaudes du sud. Piastra est exceptionnellement polyva­ lent. Avec l'architecture moderne, il crée un étonnant contraste tan­ dis qu'il s'intégre parfaitement dans un cadre rustique. C’est l’ingré­ dient indispensable pour réaliser une terrasse ou un aménagement de jardin qui répondent au goût contemporain.

NIEUW: is het PIASTRA CIRK1-I.PAKKET. Dit legklare concept opent creatieve mogelijkheden. Elk cirkelpakket wordt op maat samenge­ steld, inclusief alle onderdelen en een handig legschema.

UNE NOUVEAUTE: la Panoplie d’arrondis PIASTRA. Ce système prêt à l’emploi vous offre un large éventail de possibilités créatives. Chaque panoplie est composée sur mesure et inclut toutes les pièces et un schéma de pose très pratique.

r Vraag onze documentatie Demandez notre documentation

AA Martens beton Mol N.V. Berkenbossenlaan 10 - B-2400 Mol Tel. (014) 81 12 51 - Fax (014) 81 40 96

Naam/N om: .................

Bedrijf/Société: ...........

Adres/Adresse: ............

Postcode/Code pttstal: PlaatsWille: ..................

Telefoon/Téléphone: .

Fax.: ...............................

23

Uw VAKMANSCHAP...

O) c co

r 0) >

■o <

0> O)

EN HET ONZE

c

co co o

Op de werf, in de betoncentrale, in de produktie, overal waar u mortel en beton toepast, investeert u ook uw ervaring en uw kennis om het best mogelijke resultaat te bereiken.

De Groep Obourg hecht het grootste belang aan de kwaliteit van mortel en beton.

Juist omdat we de hele produktieketen beheersen en de kwaliteit van alle bestanddelen in de hand houden, kunnen wij u precies dat cement en die granulaten leveren, waarmee u kwaliteitsbeton en de allerbeste mortel maakt.

Beton

De kwaliteit van onze produkten wordt verzekerd door merken als het Belgische BENOR, het Nederlandse KOMO, het Duitse U en het Franse AFNOR. Zo heeft u de zekerheid, dat u cement en granulaten krijgt van constante kwaliteit, gewaarborgd door de normen.

Maar zonder de menselijke inbreng is de beste grondstof niets waard. Onze commerciële afgevaardigden hebben oor voor uw problemen. Ze staan altijd klaar om u de meest geschikte produkten aan te bieden. Onze raadgevende ingenieurs zijn specialisten op het vlak van beton, van mortel en van hun toepassingen. Op hun permanente technische steun kunt U rekenen.

24

OBOURG CEMENT N.V. Commerciële Directie Raadgevend ingenieurs

OBOURG GRANULATEN N.V. Afdeling Verkoop en Technisch Advies

Louizalaan, 489 B -1050 - Brussel Tel : 02/626 03 11 Fax : 02/648 36 88

Carrière du Milieu B -7530 - Gaurain-Ramecroix Tel : 069/25 14 11 Fax : 069/54 68 52

OBOIPG De beste blijven in de betonsector

belon

Tijdschrift van de Revue de la

FeBe

Prix du numéro Prijs per nummer

175 F

Abonnement annuel Jaarabonnement

800 F (étranger-buitenland: 1200 F)

à virer au compte bancaire n° 21D-0442201-3Q

te storten op bankrekening nr. 210-0442201 -30 van de FeBe, Aug. Reyerslaan 207-209 - 1040 Brussel.

de la FeBe, Boulevard Aug . Reyers 207-209 1040 Bruxelles.

Les ordres et Ie matériel de publicité doivent être en notre possession resp . Ie 1er janvier Ie 1er mars - Ie 1er mai - Ie 1er septembre et Ie 1er novembre.

Publiciteitsopdrachten en - materiaal moeten in ons bezit zijn resp . op 1 januari - 1 maart 1 mei - 1 september en 1 november.

Tirage/oplage : 8500

REPERTO IRE DES AN O NCEU RS ADVE RTEERDERSREP ERTO RJ UM

Pages-Blad B.P.M . .

Bele ma Ble ijko .B.R. CB Deco mo Duffe lee r Ebem a Ech o Ed e lbeton Go udeze une I-Ium arbo

3 20 13

17 7 12 14 1-5 18 4 2

6

Kl ap s Beton Litho beton Marlux Marte ns Beto n MBI Beto n Be lgië O bo urg Parte k-E rgon Pro mo tie Betonstraatste n e n C. V. Gro upe Ro nveaux Scheys tru cto Valcke

Pages-Blad 10

16 19-21 23 11 22-24 3e co uv.-o mslagp .

8 4e couv.-o mslag p .

2e co uv.-o mslag p .

15 9

25

beton Sommaire-Inhoud

Tijdschrift van het Prefab-beton Revue du Béton préfabriqué

27. Toujours plus de réalisations privées en pavés en béton.

Nog meer privé-realisaties in straatstenen.

N. 131 JUIN 1995

JUNI

52. Tabliers de pont remis à neuf à Vilvorde..

Opgesmukte brugdekken te Vilvoorde.

Administration - Rédaction - Publicité:

54. Du béton naturel préfabriqué par la nature (ir. J.M. Huberty)..

Door de natuur geprefabriceerd beton (ir. J.M. Huberty)..

Fédération de l’Industrie du Béton Bd. Aug. Reyers 207-209,1040 Bruxelles T. 02/735.80.15 - F. 02/734.77.95 TVA. n° 407.408.809

73. Sommaire Général des n°® 70 à 130.

Algemene Inhoud van n''® 70 tot 130.

Administratie - Redaktie - Publiciteit: Federatie van de Betonindustrie August Reyerslaan 207-209, 1040 Brussel T. 02/735.80.15 - F. 02/734.77.95 B.T.W. nr. 407.408.809

Catalogue Permanent: Fascicule IV.B.1 Produits pour recouvrement de sol / Carreaux décoratifs.

Permanente Catalogus: Aflevering IV.B.1 Produkten voor grondbekleding / Siertegels.

Fin. Rek./Cpte Fin.: 210-0442201-30

Membre de l'Union des Editeurs de la Presse Périodique.

Lid van de Unie van de Uitgevers van de Periodieke Pers

Page de couverture: Accès à une habitation privée en pavés en béton (Haaltert).

Voorpagina: Inrit van een privé-woning in betonstraatstenen (Haaltert).

REDACTEUR EN CHEF - HOOFDREDACTEUR: M. W. Simons: Directeur de la FeBe Direkteur van de FeBe PUBLICITE - PUBLICITEIT: M.'R. van der Loo^Rolsin

Prix Prijs : 175 F

Abonnement annuel : 800 F Jaarabonnement

Etranger Buitenland : 1200 F

Paraît cinq fois l’an - Verschijnt vijf maal per jaar Services de travaux publics de l’Etat, des provinces et des communes, sociétés de construction d’habitations sociales, ingénieurs-conseils, architectes, maîtres d’ouvrages, entreprises de construction, fabricants de bé­ ton et tous utilisateurs de produits en béton.

Verspreiding: Staat-, Provincie- en gemeentelijke diensten voor openbare werken, maatschappijen voor sociale woning­ bouw, ingenieursbureaus, architecten, bouwheren, ondernemingen van bouwwerken, betonfabrikanten en alle gebruikers van betonwaren.

Diffusion:

Toutes les photos sont de W. Simons, sauf celles des pp. 60/64/68/69 et 70 qui proviennent de la collection privée de J.M. Huberty. / Aile foto’s zijn van W. Simons, behalve deze van biz. 60/64/68/69 en 70 afkomstig uit de privécollectie van J.M. Huberty.

26

Toujours plus de réalisations privées en pavés en béton

Nog meer privé-realisaties in straatstenen

Mopertingen

Wij kunnen niet weerstaan aan de ver­ leiding eens te meer een reeks “privé”-realisaties te tonen, uitgevoerd in het meest dynamische produkt van onze industrie: de betonnen straat­ stenen.

De veelheid van vormen, afwerkin­ gen, kleuren en plaatsingswijzen tart de verbeelding van alle ontwerpers ...

Lanaken

Nous ne pouvons résister à la ten­ tation d’illustrer une fois de plus une série de réalisations privées, exécutées dans le produit le plus dynamique de notre industrie: le pavé en béton.

La multitude des formats, finitions, teintes et modes de placement défie l’imagination de tous les auteurs de projet ...

27

Maasmechelen

Rijkhoven

Houthalen

Tongeren

Retie

31

Heusden-Zolder

Sint-Joris-Weert

34

35

Haasrode

37

Semmel

38

39

Bruxelles/Brussel

40

Unter

41

Meise

Dilbeek

Sint-Martens-Lennik

Haaltert

Sint-Genesius-Rode/Rhode-St-Genèse

45

Zulte

Oosterlo

47

Geel

48

Erpe-Mere

Sint-Truiden

De Panne

Forges-lez-Chimay

51

Tabliers de pont remis à neuf à Vilvorde

Opgesmukte brugdekken in Vilvoorde

Dans le cadre de la modernisation de la ligne SNCB 26/27, les anciens tabliers de pont en acier ont été remplacés il y a quelques mois par des éléments en béton en U, reposant eux-mêmes sur des consoles préfabriquées.

In het kader van de modernisering van de NMBS-lijn 26/27 werden vóór enke­ le maanden de oude stalen brugdekken van het viaduct in Vilvoorde vervangen door betonnen U-dekken, die zelf op geprefabriceerde consolen rusten.

Nous trouvons le résultat particulière­ ment réussi et digne d’être spéciale­ ment mis en évidence.

Wij vonden het resultaat bijzonder fraai en de moeite waard om U speciaal te to­ nen.

52

53

invitation aux vacances...

Un pèlerinage aux sources...

Bedevaart naar de oorsprong...

...du béton (naturel)... ... préfabriqué (par la nature).

... van het... ... (in en door de natuur gemaakt) ... ... prefab-beton.

INTRODUCTION

INLEIDING

Le pèlerinage a lieu à WERIS, centre approximatif d’un petit es­ pace (Fig. 1) délimité par l'Ourthe, l'Aisne son affluent et la rou­ te Hotton-Erezée, le tout niché à la pointe nord de la province de Luxembourg.

Deze bedevaart wordt gehouden te WERIS, een plaatsje dat on­ geveer in het midden ligt van het gebied begrensd door de Ourthe, een bijrivier ervan - de Aisne -, en de weg Motton - Erezée. Het gebied vormt de noordelijke punt van de provincie Luxemburg.

56

Ä.

•4

/

^Jr-CNAVAWlfl

AetHfcw-/vu>fM/r Fig. 1 L'accès au lieu saint n'est pas aisé, le réseau de communication n’ayant rien de l'autoroute, ni même de la grande nationale. Et c’est tant mieux pour le pèlerin qui découvre encore un bout de pays relativement épargné par les alignements urbanistiques, les granges industrielles et les fermettes flamandes. Si les Ardennes regorgent de coins plus typiques encore ou mieux préservés, Wéris a pour lui une relique de taille que les autres n’ont pas: les MÉGALITHES (du grec "grosses pierres").

C'est là en effet que subsistent quelques dolmens et menhirs, édi­ fiés il y a près de 5,000 ans par les tenants du lieu et de l’époque.

Ces témoins, à défaut de la taille ou de la prestance de leurs frè­ res de Carnac ou Stonehenge, ont pour eux d’être de chez nous et surtout, - c’est ce qui leur vaut cet article - d’être faits de pou­ dingue, béton naturel que les événements telluriques, vieux de millions d’années ont tout naturellement morcelé en fragments utilisés tels quels ou presque.

De là à prétendre que les plus anciennes constructions "en dur" du pays ont été érigées en éléments préfabriqués en béton, il n’y a qu’un pas à franchir, qui le sera sans scrupule pour le simple plaisir, sans plus.

De heilige plek is slechts moeilijk toegankelijk want er zijn geen autosnelwegen, noch belangrijke rijkswegen, Des te beter voor de pelgrim: hij zal er een streek ontdekken die nog gespaard is gebleven van lintbebouwing, fabrieksterreinen of Vlaamse fer­ mettes, In de Ardennen vind je overal nog wel van die plekjes met een typisch karakter, en sommige zijn wellicht ook beter bewaard gebleven. Maar Wéris bezit met zijn MEGALIETEN (van het Grieks "grote stenen") een relikwie van formaat.

Je vindt er inderdaad enkele dolmens en menhirs die zowat 5,000 jaar oud zijn en gebouwd werden door de toenmalige bewoners van de streek. Deze getuigen uit het verleden imponeren niet door hun afmetingen zoals dat het geval is in Carnac of Stone­ henge, Ze zijn evenwel van bij ons, en vooral bestaan ze uit "puddingsteen", een natuurlijk beton, In de loop van miljoenen jaren werd dit gesteente door bewegingen in de aardkorst op een natuurlijke wijze verbrijzeld, De ontstane brokstukken bleken voor de mens bruikbaar.

Vandaar stellen dat de oudste stenen constructies van ons land uit prefab-betonelementen zijn opgebouwd, vergt slechts een kleine inspanning, We nemen deze bocht dan ook gezwind maar wel alleen om ons te vermaken.

Deze bedevaart naar de bronnen van de betonprefab is tevens een

Ce pèlerinage "pour rire" aux sources de la préfabrication bé­ tonnière, sera aussi le prétexte d'un rappel sommaire de l'his­ toire de la terre et des hommes à l’échelle du Temps (avec un grand T), faite de cette lignée sans fin de vies, étincelles éteintes à peine jaillies, mais maillons indispensables de cette histoire.

Cette double leçon de modestie individuelle mais aussi de foi dans la confraternité par-delà les âges, pourra se méditer, en ac­ cessoire spirituel, à l’occasion du pèlerinage à Wéris, proposé en fin d’article.

voorwendsel om in het kort de geschiedenis van het land en zijn bewoners uit de doeken te doen, We maken een tocht door de Tijd met grote T - waarin mensenlevens in een eindeloze rij voorbij schui­ ven, als vonkjes die even oplichten om onmiddellijk daarna weer uit te doven, mensenlevens die echter evenzeer een ononderbroken ket­ ting vormen waarvan elke schakel belangrijk is.

Over deze tweevoudige les - individuele bescheidenheid en ver­ bondenheid over de generaties heen - kan de pelgrim en pas­ sant even mediteren, wanneer hij in Wéris de aan het eind van dit artikel beschreven voettocht onderneemt.

Précaution d’usage:

Waarschuwing:

Cet article étant avant tout une bâtisse sans destination précise, faite de blocs piqués çà et là dans les vénérables carrières de la science (voir liste bibliographique), vaguement équarris et em­ pilés tant bien que mal, les approximations douteuses, les rac­ courcis osés et les hypothèses farfelues seront monnaie plus cou­ rante que les vérités attitrées. Que les adeptes de ces dernières vertus s'abstiennent donc d’aller plus loin que ce préambule et se contentent d’un coup d’oeil sur les images; ils s’en trouve­ ront bien.

Dit artikel is in de eerste plaats een constructie zonder welom­ schreven bestemming, De bouwstenen werden her en der "ge­ leend" uit de eerbiedwaardige winplaatsen van de wetenschap (zie literatuurlijst). Ze werden waar nodig wat bijgewerkt en zo goed en zo kwaad als het ging op elkaar gestapeld. Aan twijfel­ achtige benaderingen, gedurfde vereenvoudigingen en zonder­ linge hypotheses zal het dus niet ontbreken. Daarom, wie de voor­ keur geeft aan onomstotelijk bewezen feiten, haakt nu dus beter af en beperkt zich maar tot het vluchtig bekijken van de illustra­ ties, Hij of zij zal zich dan meer op zijn gemak voelen.

57

r *f* CAneRîH ORDOViC. Sr/wE(-er -Bocuoi !^5-

X I.OOÙ.ÛÛO 4W5-JARew.

^ Cfinßg;ui BMßflMvOflDOUY

COHOROZy

r*:

5,10 R. EM

3; •N •5»-v ■#

iiL-ÜUt

H

bfV0N.-£^4

pevûoN •/

w

■■ âti

-À/f".- :'‘-

P il’

\

c

fl

A R

Kl

6

c

A R

S

•».

;âi

0

0 ß g

I

-il

ÿ» »

1-

CON DROZ.

ARDEN.

E

6 0

O M

I

R

E Pi NAfvlr :1

wahorI

pItI

,-A'' î-.iT‘■•’=.r7' :■-

-280

«>-wisw*»i

, Ï3 » 0 i

' i Pi PERM i EN

PERM >,

fet

-

-H

cv.;

.v.-:5^r 5ECONDA,RE

I / ;'

r£RT,fl,RE .

2-

OUATfRNAiREl

^0 V

W,

,•ƒ .•r..

>

/ - rj^/- y

SECUNDA

, - îÿ-.

TERTifliR.

,a U V\ <Sl O , '<s \ ' \\n •» •

P«9t-.-

n

--------------------a ÛUArERNAiR^ Fig. 2 Fig. 5

HISTOIRE DU SITE

GESCHIEDENIS VAN DE SITE

Le dénommé "poudingue" affleure en crête d’une colline sise à l’est du village. La recherche de son origine oblige à remonter l’échelle du temps, non pas jusqu’au déluge, mais bien au-delà.

Si l’on coupe du N.-O. au S.-E. la partie sud de ce qui fut la Bel­ gique, il est possible d’imaginer la naissance de TArdenne, à la lumière des hypothèses géologiques, pas toutes concordantes on s’en serait douté.

Het zogenaamde "puddinggesteente" bevindt zich op een heuvelrug ten oosten van het dorp. Om de oorsprong ervan te onderzoeken moeten we teruggaan in de tijd, tot aan de zondvloed en zelfe nog ervoor. Aan de hand van een snede doorheen het gebied dat toen met België overeenstemde, krijgen we er een idee van hoe de Arden­ nen ontstonden. We maken daarbij gebruik van enkele veronderstel­ lingen uit de geologie die, hoe kan het ook anders, niet altijd eens­ luidend zijn.

La figure 2 retrace la genèse du site général où se situe celui de Wéris; elle est commentée comme suit:

Figuur 2 overloopt de ontstaansgeschiedenis van het gebied waar­ toe ook Wéris behoort:

- II y a un demi-millard d’années, les eaux recouvraient tout et déposaient les plus anciens sédiments observables dans le pays; ils datent du Cambrien et sont colorés en brun. La mer se retira par le nord, mais y revint par le sud-ouest à la fin du Silurien; le Condroz était plus élevé que TArdenne en ces temps.

- Een half miljard jaar geleden lag alles onder de zee. Daarin ont­ stonden de oudste in ons land gekende afzettingen. Ze dateren uit het Cambrium en zijn aangeduid met een bruine kleur. De zee trok zich via het N terug maar drong tijdens het Siluur op­ nieuw binnen langs het Z-W; de Condroz was in die tijd hoger dan de Ardennen.

- C’est durant le Dévonien que va naître notre poudingue. Par trois fois, la mer va déferler puis se retirer en abandonnant à cha­ que retrait une masse importante de sédiments de natures diver­ ses (bandes mauve, orange, bleue).

- Het puddinggesteente wordt tijdens het Devoon geboren. Tot driemaal toe stroomt de zee het land binnen en laat er telkens een belangrijke hoeveelheid afzettingen van diverse aard achter (paarse, oranje en blauwe stroken).

A chaque retour, là où se formait la plage (faible profondeur et grands remous), des grèves de graviers roulés préparaient le squelette des poudingues.

Elke keer dat de zee zich terugtrekt, zijn er plaatsen waar zich een strand (ondiep water, branding) vormt. Daar zijn ook de ron­ de keien beschikbaar voor het skelet van het puddinggesteente.

C’est entre le dépôt médian schisteux (orange) et celui supé­ rieur calcareux (bleu) que s’est formé notre poudingue.

Tussen de middenlaag bestaand uit schist (oranje) en de boven­ laag van kalksteen (blauw) wordt onze puddingsteen gevormd.

- Au Carbonifère, d’immenses marécages boisés génèrent à leur tour des sédiments importants (gris - noir), mais ce train-train

- Tijdens het Carboon brengen uitgestrekte en dichtbegroeide moerassen op hun beurt aanzienlijke hoeveelheden afzettingen

qui se poursuit depuis des centaines de millions d’années va se trouver bouleversé.

En fin de période, fatiguée d’être tendue en ployant sous le poids des détritus, la peau de la terre va se plisser sous l’effet, suivant le terme consacré, des puissants mouvements tectoniques.

L’Ardenne et le Condroz vont former deux chaînes de monta­ gnes hautes, paraît-il, de 3 000 mètres. Allez-y voir!

voort (grijs-zwart). In dit patroon van komen en gaan, dat zich op dat ogenblik reeds gedurende een paar honderd miljoen jaar heeft herhaald, treedt echter een abrupte verandering op.

Het tijdperk wordt inderdaad afgesloten wanneer onder het ge­ wicht van al deze afzettingen de aardmantel bezwijkt en zich als gevolg van een reeks geweldige tectonische bewegingen in een nieuwe plooi legt. Ardennen en Condroz rijzen als bergketens op met toppen die (stel je voor...) meer dan 3.000 m hoog zijn.

- Durant le Perméen, tout ce relief grandiose s’érode petit à petit sous la morsure infatigable des intempéries, au point d’être ra­ boté à quasi rien.

- Gedurende het Perm gaat dit grandioze landschap door de nooit aflatende invloed van weer en wind aan erosie te onder, tot er op een bepaald ogenblik haast niets meer van overblijft.

- Le Secondaire et le Tertiaire verront un retour au régime im­ mergé qui cessera définitivement pour permettre à l’érosion de balayer d’abord tous les sédiments récents puis de poursuivre

- In het Secundair en het Tertiair is de zee opnieuw heer en mees­ ter. Wanneer aan deze situatie echter definitief een einde komt, worden door erosie eerst de meest recente afzettingen en na­

son oeuvre sur les plus anciens.

dien ook de oudere weggeveegd.

La coupe de la figure 3 schématise grossièrement la situation d’aujourd’hui, et situe Wéris à la limite entre le dépôt calcaire délimitant la Famenne et les deux couches inférieures plutôt schisteuses dont la plus ancienne forme l’essentiel du sol ardennais.

De doorsnede op figuur 3 toont schematisch de toestand op van­ daag. Wéris bevindt zich op de scheidingslijn tussen de kalkach­ tige afzettingen aan de rand van de Famenne, en twee schistachtige onderlagen waarvan de oudste het hoofdbestanddeel is van de Ardeense bodem.

Les figures 4 et 5 illustrent trois aspects différents que va pren­ dre le banc de poudingue (dit de TEmsien supérieur) émergeant en crête de la colline et qui font partie du circuit touristique pré­ vu en fin d’article:

De figuren 4 en 5 illustreren drie verschillende gedaantes van het puddinggesteente zoals het op de heuvelrug aan de oppervlakte komt (Emsiaan in wetenschappelijke termen). Alle drie komen ze ook in het verder beschreven toeristisch circuit aan bod:

- 4A et 5: poudingue compact brisé en grands fragments, carriè­ re des mégalithes; - 4B: poudingue peu cohérent et broyé sous forme d’une sorte de gravier; - 4C: poudingue isolé en éperon rocheux.

- 4A en 5: compact puddinggesteente, verbrijzeld in grote frag­ menten, steengroeve van de megalietenbouwers; - 4B: weinig coherent puddinggesteente, verbrokkeld tot een soort steenslag; - 4C: puddinggesteente onder de vorm van een geïsoleerde rots­ achtige uitloper.

59

IS

60 6Û ÇRûS CJRftWOLrtT

CROF

40

20

OZ

60

1

t

OA

O.S 1

1Ö

3g/w/w

Fig. 6,7 et/en 8.

HISTOIRE DE LA PIERRE

GESCHIEDENIS VAN HET GESTEENTE

Bon nombre de roches, dites naturelles, ne le sont que parce qu’elles ont été recomposées par la nature au départ de frag­ ments d’autres roches.

Een groot aantal soorten gesteenten zijn in feite maar ’natuur­ lijk’ voor zover ze door de natuur uit brokstukken van andere rotsen zijn samengesteld.

C’est ainsi qu’au gré du temps, de la pression, de la chaleur, - les particules d’argile ou les grains de sable comprimés don­ nent le schiste ou le grès qui, cristallisé, devient phyllade ou

Onder invloed van tijd, druk en warmte: - worden kleideeltjes of zandkorrels samengedrukt tot schist of tot gres dat, eenmaal gekristalliseerd, overgaat in fylliet of kwart-

quartzite; - la boue calcaire issue des coquillages se transforme en craie ten­ dre puis en calcaire dur.

siet; - wordt kalkachtig slib afkomstig van schelpengruis getransfor­ meerd tot zacht krijt en tenslotte tot harde kalksteen.

Mais il arrive que dame Nature, au lieu de travailler par soudure, opère par collage au ciment (naturel, s’entend) ; certains grès sont ainsi faits de grains de sable agglomérés au ciment calcaire ou siliceux et les poudingues ne sont autre chose que des graviers collés au mortier de sable et de ciment, autrement dit de grès.

Les mortiers et bétons ne datent donc pas d'hier et les nôtres ne sont pas plus artificiels que les grès et poudingues d’un lointain autrefois.

Het gebeurt echter dat moeder Natuur in plaats van te lassen ge­ bruik maakt van een lijmtechniek en hiertoe een cement aan­ wendt van natuurlijke oorsprong (uiteraard). Sommige kalksteen­ of zandsteensoorten bestaan zo uit stukken steenslag die aaneengekit zijn door middel van een mortel van zand en cement (in dit geval dus gres). Mortel en beton dateren bijgevolg niet van gisteren, en wat wij mensen vandaag fabriceren is niet meer arti­ ficieel dan het gres of de puddingsteen uit een ver verleden.

La fig. 6 est la coupe, quasiment en grandeur réelle, du poudin­

Figuur 6 toont (ongeveer op ware grootte) een doorsnede van

gue de Wéris et nous montre que: - la structure est hétérogène: concentration de mortier en zone basse; - le squelette du gros granulat est très serré: peu de mortier en­

een stuk puddingsteen uit Wéris. We merken het volgende op: - de structuur is heterogeen: onderaan is er een hogere concen­

sions exercées; - la fissuration (en bas à droite) contourne parfois certains granulats mais en brise d’autres.

tratie aan mortel; - het skelet gevormd door de grove granulaten is zeer dicht, met slechts weinig mortel; - sommige korrels (rood omlijnd, links) zitten zo in elkaar vast dat het lijkt alsof ze aan elkaar gelast zijn; ze geven een idee van de drukkrachten die er ooit op inwerkten; - scheuren (rechts onderaan) lopen soms rond de granulaten, in andere gevallen er dwars doorheen.

C’est de cette coupe qu’a germé l’idée saugrenue de prélever, dans une carrière voisine, des fragments de ptjudingue concassé (toujours par la nature) pour en faire les granulats d'un béton à la mode d'aujourd'hui.

Deze doorsnede was het uitgangspunt van het vermetel idee om uit een naburige groeve stukken puddinggesteente (door de na­ tuur verbrokkeld) te verzamelen en er een hedendaags beton mee te maken.

La granulométrie relevée en fig.8 étant quasiment exempte de sable, il fallut bien compléter cette lacune par un ajout de sable du Rhin pour, conformément à la bétonologie, confectionner un béton convenable, dosé à 325 kg de ciment et doté d’une E/C de 0.55.

Omdat de granulométrie (fig. 8) aantoonde dat er quasi geen zand aanwezig was, werd Rijnzand toegevoegd. Op die manier kon toch - de Betonologie indachtig - een fatsoenlijk beton wor­ den aangemaakt met een cementdosering van 325 kg en een water/cement-factor van 0,55.

La fig.7 expose le résultat de ce mélange sous forme de coupe,

Figuur 7 (opnieuw ongeveer op schaal 1:1) toont in een snede het resultaat van dit mengsel:

tre grains; - certains grains (entourés de rouge à gauche) sont imbriqués au point de paraître soudés et attestent de la puissance des pres­

toujours grandeur nature ou presque, qui révèle à son tour que: - les fragments de poudingues bien constitués (cerclés de rou­ ge) font partie du squelette au même titre que les granulats dé­ cortiqués; - la matrice de mortier est importante et provient des contingen­ ces d’oeuvrabilité que n’avait pas la nature; - la structure est bien homogène malgré la présence de petites bulles d’air entraîné.

- de gave fragmenten puddingsteen (rood omlijnd) maken deel uit van het skelet, net zo goed als de gebroken granulaten; - de mortelmatrix is ruim bemeten en wel omwille van verwerkbaarheidseisen (iets waar de natuur geen rekening mee moest houden...); - de structuur is voldoende homogeen, ondanks de aanwezig­ heid van kleine ingebrachte luchtbellen.

Ce béton développait 36 N/mm2 à 17 jours, qui devaient le me­ ner, les doigts dans le nez, à un bon 40 N/mm2 à 28 jours.

Het beton liet na 17 dagen 36 N/mm^ optekenen, en zou dus op één been na 28 dagen de 40 N/mm^ gehaald hebben.

C’est à la serviabilité et à la curiosité du personnel du laboratoi­ re du CRIC que ce béton doit d’avoir vu le jour et d’être peutêtre et paradoxalement le premier béton recyclé au départ d’un béton naturel vieux de 350 millions d’années.

Dat dit beton het levenslicht zag, komt door de bereidwilligheid van het personeel van het laboratorium van het OCCN. Dank zij hen werd wellicht voor de allereerste keer een gerecycleerd be­ ton gemaakt op basis van een 350 miljoen jaar oud beton!

Quant à savoir ce que valait ce poudingue sous la presse, la ten­ tation en fut repoussée par charité autant que par crainte: un ré­ sultat médiocre pouvait vexer dame Nature qui a toute latitude de faire Dieu sait quoi et Dieu sait quand de nos pauvres os, gra­ nulats qui lui reviennent.

Ofschoon de verleiding bestond om ook de puddingsteen aan een drukproef te onderwerpen werd hiervan afgezien, deels uit erbarmen, deels ook uit schrik: een middelmatig resultaat ware een belediging geweest voor moeder Natuur. En God-weet-hoeof-wanneer zij ons schamel gebeente weer zal opvorderen om het tot stof en as (en granulaten) terug te laten keren...

61

L’HISTOIRE DES "MÉGALITHOMANES'

GESCHIEDENIS VAN DE "MEGALITOMANEN

Elle remonte loin aussi dans le temps cette histoire, mais les éche­ lons changent de dimension: la centaine de millions d'années de­ vient le simple millénaire.

Deze geschiedenis voert ons eveneens ver terug in de tijd, de een­ heden veranderen evenwel: honderd miljoen jaar wordt vervan­ gen door een millenium.

La Fig. 9 ci-dessus présente un raccourci sommaire de l’évolu­ tion de l’homme, depuis qu’il porte ce nom jusqu’à nous, en pas­ sant par la civilisation particulière qui le vit "mégalithomane".

Il est aisé de suivre, de gauche à droite sur ce panorama illustré, la lente métamorphose du curieux mammifère que nous fûmes

Fig. 9 overloopt in het kort de evolutie die de mens doorliep, va­ naf het moment dat hij die naam draagt tot op vandaag, met on­ derweg die merkwaardige "megalitomane" periode. Het panora­ misch overzicht toont van links naar rechts maar al te goed de geleidelijke metamorfose van het eigenaardig soort zoogdier dat

et sommes restés.

wij eens waren en nog altijd zijn.

FS1ÎÎ.

ISIRÓCSrS DMTiïftd

-70.000

Düiddse,

SOl?SR.

-40,000

I mpiiACi ais.a)g°

IÏ»®Ï7I?C3

-5500 -5000

-4.0OO

-3000

SDSSS

-2ÖÖÖ

-1000

V

p

MSAtü.eissîrA&iiô

I.

Q Fig. 9

• L’homme de Neandertal, dont Spy s’enorgueillit de posséder un exemplaire daté de -70.000 ans, enterre déjà ses morts.

• De Neandertalers - Spy beroemt er zich op een 70.000 jaar oud exemplaar te bezitten - begraven reeds lang hun doden.

• Devenu Homo Sapiens, il se met à fabriquer des armes (de chas­ se seulement?) et des outils à base de silex taillé et vit de la chas­ se, de la pêche et de la cueillette de fruits sauvages. Sa fibre artis­ tique s’éveille; il pratique la sculpture, la fresque et ne dédaigne pas se parer de bijoux. Les territoires occupés n’étant pas gi­ boyeux et fruitiers sans réserve, il se voit contraint d’en changer régulièrement et est donc nomade par nécessité.

• Eenmaal Homo Sapiens geworden begint de mens wapens (al­ leen om te jagen?) en gereedschap te vervaardigen uit silex. Hij leeft van de jacht, de visvangst en van wilde vruchten. De kuns­ tenaar komt tot leven. Hij maakt beeldhouwwerkjes en fresco’s, hij vindt het prettig om sieraden te dragen. Omdat in de streken waar hij woont de voorraad wild en vruchten niet onuitputtelijk

• 8.000 ans avant J.-C. et loin d’ici, au Turkestan et en Palestine, des bipèdes de la même espèce découvrent et pratiquent l’agri­ culture et l’élevage; ils bâtissent des fermes, tissent des étoffes, découvrent la terre cuite et polissent la pierre.

Allez savoir comment, ils s’amènent chez nous vers 5.500 avant J.-C., rencontrent nos chasseurs et petit à petit les convertissent à leurs pratiques (les chassent ou les exterminent?).

• 8.000 jaar voor Christus en ver van hier, in Turkestan en Pales­ tina, ontdekken gelijksoortige tweevoeters de landbouw en de veeteelt; ze bouwen boerderijen, weven, maken aardewerk en po­ lijsten stenen glad. Wie zal zeggen hoe ze 5.500 jaar voor Chris­ tus bij ons belanden, hoe onze jagers ermee in aanraking komen en stilaan hun gewoontes en gebruiken overnemen (tenzij ze door de inwijkelingen verjaagd of uitgeroeid worden...?).

62

is, moet hij wel regelmatig verhuizen en noodgedwongen een no­ madenleven leiden.

• A partir de cette époque qui voit la céréale remplacer l’herbe folle, le sanglier se métamorphoser en cochon, et la pierre taillée devenir polie, les diverses civilisations qui se succèdent et se mé­ langent, se lient à la terre; l’homme devient sédentaire. Labour, moisson, mouture des céréales, cuisson des aliments devien­ nent des activités coutumières certes mais pas exclusives. Une cer­ taine activité industrielle voit le jour sous des formes diverses dont l’exploitation minière de veines de silex à Spiennes en Hainaut.

• Vanaf dat moment nemen graangewassen de plaats in van wil­ de planten, vervangt het varken het everzwijn, wordt de ruwbehakte steen glad gepolijst. De verschillende beschavingen die el­ kaar opvolgen of zich met elkaar vermengen, hechten zich aan de aarde; de mens wordt sedentair. Ploegen, oogsten, graan ma­ len, voedsel koken behoren tot de vaste gewoonten. Maar het zijn ongetwijfeld niet de enige: er ontstaan diverse vormen van nijver­ heid, zoals mijnbouw. In Spiennes, Henegouwen, worden bij­ voorbeeld silexaders ontgonnen.

N.B. Le dolmen figurant sur Ie schéma entre 4 et 5.000 ans avant J.-C., n’est pas de chez nous mais des côtes ouest de l’Europe où il était déjà à l’honneur à cette époque; il sert de borne repère pour situer les nôtres.

N.B.: De dolmen die op de tijdschaal prijkt tussen 4 en 5.000 jaar voor Christus, is niet van bij ons afkomstig, maar van de Westeuropese kust waar hij in die tijd reeds een ereplaats innam. We gebruiken hem hier als herkenningsteken om onze eigen dol­ mens beter te kunnen situeren.

• Au Néolithique final, une civilisation curieuse se retrouve sur le sol de Wéris, baptisée (à posteriori, on le suppose) culture Seine-Oise-Marne. Venue soit de l’Ouest (bassin parisien), soit de l’Est (Westphalie), elle se caractérise en tous ces lieux par un outillage très élaboré (os, bois de cervidé et silex en associa­ tion), une poterie de qualité, certaines pratiques médicales dont la chirurgie de choc (trépanation) mais surtout par la "mégali­ thomanie" sous une forme bien particulière: l’allée couverte. Ils

• Tijdens het laat-Neolithicum treffen we in Wéris een merkwaar­ dige beschaving aan, de zogenaamde Seine-Oise-Marne-beschaving (uiteraard door ons zo genoemd...). Afkomstig uit het Wes­ ten (bekken van Parijs) of uit het Oosten (Westfalen) springt ze in het oog, omdat overal een zeer uitgebreid arsenaal werktui­ gen (been, herthoorn, gecombineerd met silex), en kwalitatief hoogstaand aardewerk gevonden wordt. Ze valt verder op door het bestaan van vooruitstrevende chirurgische praktijken (sche­ delboringen), maar nog meer door een zeer kenmerkende ui­ ting van "megalitomanie": de overdekte gang. Bij de constructie

érigent des dolmens (pierres couchées) et des menhirs (pierres dressées) dont la manutention même des éléments intervenants (plusieurs tonnes), ne permet aucun doute sur la technicité des moyens et le niveau d’organisation de ce qui peut porter le nom de "société".

van zowel dolmens (liggende stenen) als menhirs (rechtopstaan­ de) werden bouwelementen gebruikt die meestal verschillende tonnen wegen. Het lijdt dan ook geen twijfel dat deze samenle­ ving over een behoorlijk technisch vernuft en organisatietalent kon beschikken.

• Le feu aidant, vient l’âge des métaux; celui du bronze ouvre la porte à celui du fer. Les outils et les armes (malheureusement pas toutes de chasse) bénéficient de ces progrès.

• Met het vuur komt ook de metaalbewerking. Brons opent de poort naar het ijzertijdperk. Gereedschap en wapens (jammer genoeg niet altijd voor de jacht) worden hierdoor steeds doeltreffender.

• Ce n’est que vers 700 avant J.-C. que les Celtes, nos plus pro­ ches parents (on n’en est pas à une centaine de générations près dans cette histoire) s’amènent en ces lieux où les premiers enva­ hisseurs venus du Sud leur apporteront la Fax Romana au mo­ ment où le temps passera de l’heure avant J.-C. à celle d’après.

• Pas rond 700 voor Christus duiken de Kelten in onze contreien op: zij zijn onze "dichtste" voorouders (we kijken in dit verhaal

La légende et les récits romancés ont souvent considéré les mé­ galithes comme mobilier du culte druidique des Celtes. En réa­ lité, les bâtisseurs des mégalithes de Wéris (-3.000) se trouvent aussi éloignés temporellement des Celtes (-700) que nous (4-2000) le sommes de ces derniers!.

niet op honderd generaties meer of minder). Op het ogenblik dat de tijdrekening omslaat - vóór wordt na Christus - moeten ze buigen voor nieuwe veroveraars uit het Zuiden en wordt de Fax Romana een feit.

In geromantiseerde legendes en overleveringen worden megalieten vaak voorgesteld als het meubilair van de Keltische druï­ dencultuur. Maar gemeten in tijd staan de megalietenbouwers van Wéris (-3.000) in feite even ver van de Kelten (-700) als wij (4-2.000) ons van de Kelten bevinden.

63

Fig, 10

Fig. 11

Fig. 12

Fig. 13

64

Fig. 14

HISTOIRE DES MÉGALITHES

GESCHIEDENIS VAN DE MEGALIETEN

• Les menhirs (fig. 14)

• Menhirs (fig. 14)

A quoi servaient ces pierres dressées? Disposées en rond (Cromlech de Stonehenge - G.B.) ou en alignements (Camac - F), elles avaient, paraît-il, une vocation astronomique à moins que ce ne soit géodésique; les hypothèses se bousculent au portillon de Tinconnu!

Waartoe dienden deze rechtopstaande stenen? Opgesteld in cir­ kels (Cromlech van Stonehenge - G.B.) of in lange rijen (Carnac - F) werden ze, naar men vermoedt, in de astronomie gebruikt.

Of was het de geodesie? Diverse hypotheses werden al geformu­ leerd, de ene al onwaarschijnlijker dan de andere...

Wéris révèle un fuseau de menhirs, orientés N. - N.-E., cette di­ rection étant celle de la dépression naturelle du lieu. Selon tou­ te vraisemblance, ce site devait compter bien plus d’exemplaires que ceux encore en place aujourd’hui. Les derniers seraient les rescapés des carnages religieux (depuis Charlemagne et jusqu’au 18 ème siècle, ces monuments sentaient le soufre), agricole (ces pierres gênaient) ou simplement opportuniste (matériaux tout trouvés à des fins les plus diverses).

Wéris omvat een pak menhirs, alle N-NO-georiënteerd, d.w.z. de natuurlijke helling van het terrein afdalend. Naar alle waarschi­ jnlijkheid moeten er vroeger nog veel meer geweest zijn. Wat overblijft, zijn misschien de enige exemplaren die niet gesloopt werden omwille van religieuze overwegingen (van Karei de Gro­ te tot in de 18e eeuw roken ze naar ketterij), praktische (ze hin­ derden de landbouw), of puur uit opportunisme (hun bruikbaar­ heid als bouwmateriaal ligt voor de hand).

• Les dolmens

• Dolmens

Ces pierres couchées ont davantage survécu aux déprédations précitées, simplement parce que les dolmens étaient au départ enterrés, puis recouverts de terre; ce faisant, ils ne gênaient ni l'âme du paysan ni le soc de sa charrue.

De liggende stenen konden gemakkelijker ontkomen aan de hogergeciteerde vernielingen om de eenvoudige reden dat ze oor­ spronkelijk in een put werden gebouwd en vervolgens bedekt met een dikke laag aarde. Als gevolg hiervan stoorden ze de land­

Entre le 4ème et le 3ème millénaire avant J.C., ils se retrouvent partout en Europe, du nord (Angleterre) au sud (Corse), de l’est (Grèce) à l’ouest (Portugal); la communion mégalithique précé­ dait donc l’union monétaire. Sous des formes et des dimensions diverses, ils servaient partout de chambres funéraires auxquel­ les avaient droit quelques trépassés choisis suivant des critères

bouwer minder.

Tussen het 4e en het 3e millenium voor Christus werden ze over­ al in Europa aangetroffen, van het Noorden (Engeland) tot het Zuiden (Corsica), van het Oosten (Griekenland) tot het Westen (Portugal); feitelijk is de Megalitische gemeenschap dus een ver­ re voorloper van de Munteenheid. Ze kwamen voor in verschil­ lende vormen en afmetingen, maar dienden overal als grafka­

inconnus.

mers.

A Wéris, comme partout où s’installe la civilisation S-O-M, le dol­ men prend l’allure d’une allée couverte que la fig. 10 schématise en coupe et en plan. De gauche à droite: un couloir d’accès dé­ bouchant en orée basse du tumulus, donne accès à une pierre de fermeture percée d’un orifice en forme de "O" ou de "U" ren­

In Wéris, zoals overal waar de S-O-M-beschaving zich vestigde, neemt de dolmen de gedaante aan van een overdekte gang. We overlopen doorsnede en plan op fig. 10 van links naar rechts. Een smalle toe­

versé (seule partie vraiment taillée de main d’homme) et tout jus­ te suffisant pour qu’un individu mort ou vif puisse s’y glisser.

C’est par là que le défunt pénètre dans sa dernière demeure: la »chambre proprement dite, fermée à l’autre extrémité par une pierre de chevet, elle-même souvent contre-butée par un roc mas­ sif.

Pourquoi cet orifice? Les motifs invoqués sont nombreux mais une raison originale (non encore mentionnée...) surgit de l’ima­ ge que suggère la coupe: celle d’un gisant. Puisqu’on en est aux pourquoi, pourquoi le défunt ne serait-il pas réintroduit dans le sein de la terre-mère nourricière par le même chemin qu’il a pris pour sortir du ventre de sa mère? Et pourquoi pas!

La fig. 11 fournit les dimensions des dolmens N et S de Wéris tous

gang begint aan de benedenwand van de tumulus en mondt uit op een grote sluitsteen waarin een opening is aangebracht (het enige onderdeel dat bijkomend door een mensenhand is bewerkt). Deze opening, in de vorm van een O of omgekeerde U, is juist groot ge­ noeg om een lijk of een levende persoon door te laten. Langs daar kon de overledene in zijn laatste rustplaats worden binnengebracht.

Aan het hoofdeinde is ze afgesloten door middel van een platte steen die op zijn beurt door een zware rotsblok op zijn plaats wordt ge­ houden.

Wat is de betekenis van deze opening? Talrijke mogelijke rede­ nen werden reeds bedacht; één originele verklaring (die nog ner­ gens wordt vermeld) spruit voort uit het beeld dat de doorsnede oproept: dat van een liggende mens. En omdat we de vraag naar het waarom nu toch gesteld hebben: waarom zou het niet kun­ nen dat men de overledene langs een gelijkaardige weg aan de schoot van moeder Aarde wilde toevertrouwen als die waarlangs hij door zijn eigen moeder ter wereld was gebracht?

deux orientés comme les alignements de menhirs au N - N.-E.

Fig. 11 geeft een idee van de afmetingen van de dolmens N en Z te Wéris. Beide zijn net zoals de menhirs N-NO georiënteerd.

Le dolmen N. (fig. 12), dont une des pierres-piliers pèserait les 30t, n’émerge actuellement du sol que parce qu’il a été décou­ vert par les travaux de terrassement de la route qui le borde et qui datent... de l’époque romaine.

Restauré plus d’une fois, ce dolmen n’aurait plus tous ses os en place d’origine; c’est ainsi que sa porte avec l’échancrure en par­ tie haute aurait été remise en place à l’envers!

Dolmen N (fig. 12), die o.a. een dragend element van meer dan 30 ton bevat, steekt boven de grond uit omdat vlak ernaast grond­ werken werden uitgevoerd voor de aanleg van een weg. Het tra­ cé van deze weg stamt reeds uit de tijd van... de Romeinen.

Omdat de dolmen meer dan eens is gerestaureerd, bevinden niet alle onderdelen zich in hun oorspronkelijke toestand. De ’deur’ werd wellicht ondersteboven teruggeplaatst!

Le dolmen S (fig. 13), découvert au soc de charrue un peu avant 1900, est vraiment dans sa configuration enterrée d’origine. Dans une fosse voisine, gisent 5 menhirs-indicateurs du dolmen (en­ terré, donc invisible) que des fermiers ont couchés là pour des raisons d’éthique agricole; un caillou, si gros et si vénérable soitil, dans un champ reste un caillou!

Dolmen Z (fig. 13) werd even voor 1900 bij het ploegen blootgelegd en bevindt zich in zijn oorspronkelijke configuratie. In een kuil vlak­ bij liggen 5 menhirs. Ze wezen oorspronkelijk de weg naar de dol­ men, maar werden begraven (en zijn nu dus onzichtbaar). Blijkbaar strookten ze niet met de ethiek van de landbouw: een kei, hoe ach­ tenswaardig ook, blijft een kei, en hoort niet thuis op een akker!

65

Fig. 18

ET LE TRANSPORT?

EN WAT MET HET TRANSPORT?

II a été dit que certains éléments, notamment ceux du dolmen N, pesaient aux alentours des 30t.

La question qui se pose - et s’est posée depuis longtemps à de nombreux spécialistes - est de savoir comment ces mastodontes ont fait le voyage de la carrière à leur emplacement.

Pour situer le niveau de charge, rien de tel que d’actualiser le pro­ blème en cherchant le moyen de transport et de manutention contemporain, capable d’assurer cette mission, étant entendu qu’il doit être tout terrain. Renseignements pris, l’engin adé­ quat serait celui silhouetté en fig. 15: un petit monstre de carrière.

Er werd reeds gesignaleerd dat sommige steenblokken, meer be­ paald bij dolmen N, om en bij 30 ton wegen.

De vraag rijst - en ze houdt ook sedert lang menig specialist be­ zig - hoe dergelijke mastodonten op hun plaats van bestemming raakten.

Om de omvang van het probleem te vatten hebben we het even naar onze tijd verplaatst. Welk vervoermiddel is vandaag in staat om, op een zwaar terrein bovendien, een dergelijke last op te hef­ fen en te verplaatsen? Het blijkt dat het meest aangewezen mate­ rieel een zware graafmachine waarvan het silhouet op fig. 15 te

Les dinosaures ayant déserté la région depuis belle lurette et l’hy­ pothèse d’une force de lévitation extra-terrestre étant à remiser au tiroir des utopies, restait à nos mégalithomanes l’huile de bras et la graisse de cerveau; ils surent s’en servir.

zien is.

Omdat enerzijds de dinosaurussen in die tijd al lang van de aard­ bol verdwenen waren, en anderzijds theorieën over het gebruik van buitenaardse levitatietechnieken naar de afdeling utopieën mogen verwezen worden, waren onze vrienden megalitomanen bijgevolg aangewezen op spierkracht en hersenarbeid. En of ze die wisten te gebruiken!

• Transport.

• Transport

Le transport s’effectue par voie de chemin de bois - rails et roues étaient des troncs d’arbre. Parcourue de haut en bas, la fig. 16 ap­

Het transport geschiedde over een soort houten spoorweg, waar­ bij zowel rails als wielen uit boomstammen bestonden. Fig. 16

porte les quelques précisions suivantes à ce sujet: - Le frottement, estimé à 15%, induit un effort de traction sur sol

maakt een en ander duidelijk: - Om de wrijvingsweerstand, geschat op 15 %, te overwinnen is er voor een last van 25 ton een horizontale trekkracht van onge­ veer 3,75 ton nodig. De gemiddelde trekkracht die één man recht­ opstaand kan uitoefenen, bedraagt ongeveer 20 kg, zodat min­ stens 150 man moeten "ingespannen" worden. Deze hypothese

horizontal de 3 75t environ pour une charge de 25t. La capacité moyenne de traction d’un homme debout est d’environ 20 kg et conduit à imaginer un attelage de 150 individus. Cette hypothè­ se a été confirmée par une reconstitution grandeur nature où il fallut 200 personnes pour tracter une table de 32t.

- La transmission est le fait de câbles de cordes tressées, halées par des hommes et pourquoi pas des boeufs puisque à l’époque le bison était déjà devenu taureau. Le guidage latéral et le coup de pouce au postérieur sont assurés par des leviers.

A noter que la présence, sur la colinne allant de la carrière au site des mégalithes, de nombreux blocs erratiques, laisse suppo­ ser que l’opération pouvait ne pas réussir pour des raisons tech­ niques (déraillement), économiques (faillite du transporteur), so­ ciales (grève des tracteurs), voire politiques (ré-hiérarchisation de la société).

Pourquoi les occupants du lieu s’y sont-ils pris si tard (à l’échel­ le du temps s’entend) pour édifier leurs mégalithes? Tout sim­ plement parce qu’ils étaient déjà des Ardennais, handicapés cer­ tes par des siècles de retard, mais titulaires d’ "une ardeur d’avan­

werd bevestigd tijdens een proef op ware grootte: 200 mannen waren nodig om een gewicht van 32 ton in beweging te krijgen.

- De overbrenging geschiedt met behulp van gevlochten kabels die worden getrokken door mensen en wellicht ook ossen. Hef­ bomen worden aan de zijkant gebruikt om te sturen, achteraan leveren ze bijkomende duwkracht.

Op te merken valt dat op de heuvel en tussen de steengroeve en de bouwplaats nogal wat blokken doelloos zijn achtergebleven.

Dit laat veronderstellen dat de hele onderneming af en toe ook mislukte, om redenen die technisch kunnen zijn (als het gevaar­ te ontspoorde), of economisch (faillissement van het transportbedrijl), misschien sociaal (staking van de trekkrachten) en zelfs politiek (omwentelingen binnen de samenleving).

Op de vraag hoe het komt dat de bewoners van die streek er slechts (relatief) laat toe zijn gekomen om hun megalieten te bou­ wen is het antwoord heel eenvoudig: het waren toen ook al ech­

ce"; ils réfléchissaient.

te Ardennezen! Gehandicapt als ze waren door enkele eeuwen achterstand konden ze evenwel bogen op hun "Ardeur d’avance",

Certainement informés (ne serait-ce que par les vacances en Bre­

en namen ze hun tijd om na te denken.

Ongetwijfeld goed geïnformeerd over eventuele moeilijkheden

tagne) des difficultés rencontrées, ils en ont conclu que:

(na een vakantie in Bretagne wellicht?), namen ze de volgende

hors-masse. La carrière de poudingue en grands morceaux était l’usine de préfabrication avant la lettre; b) autant profiter de la déclivité du sol pour que la force de gra­ vité vienne assister l’effort de traction. La carrière se trouvant en haut de colline, il fut logiquement décidé d’implanter les méga­ lithes aux points les plus bas de la cuvette où ils vivaient.

wijze beslissingen: a) kies meteen kant en klare elementen in plaats van ze uit de rots te houwen. De puddingsteengroeve met haar grote forma­ ten van blokken was dus een prefabfabriek avant la lettre-, b) maak gebruik van de natuurlijke helling van het terrein en laat de zwaartekracht een handje toesteken. Vermits de steengroeve zich boven op de heuvel bevindt, was het logisch de megalieten op de laagst gelegen plekken van de leefomgeving te bouwen.

Les figures 17 et 18 donnent les itinéraires supposés du trans­ port et les pentes rencontrées. Quasiment identiques en lon­ gueur et en profil dans les deux cas, ces itinéraires procuraient, par leur pente, un allègement de l’effort de traction de 0.75 à 2t, soit une assistance de 20 à 55% vis à vis des 3.75t requises. Fallait-y penser!

De figuren 17 en 18 tonen welke trajecten vermoedelijk werden ge­ volgd en welke de hoogteverschillen hierbij waren. In de twee geval­ len vinden we een haast even lange weg en een quasi identiek pro­ fiel: door de helling werd de nodige trekkracht verminderd met 0,75 tot 2 ton, d.w.z. 20 tot 55 % van de eerder vermeldde 3,75 ton. Je moest er alleen maar aan denken...

• Edification proprement dite

• De eigenlijke constructie

Mieux qu’un discours, les fig. 19 et 20 esquissent les processus d’édification, respectivement d’un dolmen et d’un menhir (2 ver­ sions dans ce second cas).

Beter dan een lange uitleg tonen de figuren 19 en 20 de verschil­ lende fasen van de bouw van een dolmen en van een menhir (twee varianten in dit laatste geval).

a) autant trouver des éléments tout équarris plutôt que les tailler

67

Fig. 22

Fig. 23

LE PELERINAGE AUX SOURCES

DE BEDEVAARTSROUTE

En arrivant à Wéris (voir carte de la fig. 1), vous vous arrêtez près de l’église à l’en­ droit indiqué P sur la place du village de la fig.21, toute proche de l’église d'ailleurs.

Bij aankomst te Wéris (kaart, figuur 1) hou­ den we halt vlakbij de kerk. Op figuur 21 duidt een P het dorpsplein aan.

A: Musée des mégalithes.

B: Départ du pèlerinage.

C: Musée de Wéris.

D: Eglise de Wéris.

A: Musée des Mégalithes B: Beginpunt van de bedevaartsroute C: Museum van Wéris D: Kerk van Wéris,

Le pèlerinage débute par la visite du mu­ sée des mégalithes (Fig.22), récemment inauguré et niché au coeur d’une maison ancienne dont tous les colombages inté­ rieurs ont été maintenus. Le musée est pe­ tit, mais convivial, bien agencé, pourvu d’une documentation abondante et bon marché, et flanqué d’une cafétéria "sym­ pa".

De bedevaart begint met een bezoek aan het Musée des Mégalithes (fig. 22), Het werd pas onlangs ingehuldigd en is on­ dergebracht in een oud woonhuis waar­ van het houten vakwerk werd bewaard.

Het museum is niet groot, maar gemoe­ delijk ingericht, en voor weinig geld is er een overvloed aan documentatie verkrijg­ baar. Het wordt geflankeerd door een gezel­ lig café.

1. En sirotant votre café, vous étudiez l'iti­ néraire tracé à la Fig. 24 et le départ se

1. Bij het genieten van een koffie, bestu­ deren we het reisschema (fig. 24). De tocht

prend en face de vous, en sortant (Fig. 23), par la rue du Broux. Si le temps est beau et sec (depuis quelques jours), vous em­ pruntez le sentier à votre droite (Fig.25) pour vous rendre à la carrière. Sinon, vous poursuivez la route macadamisée jusqu’à la traverse forestière que vous prenez à droite.

begint recht tegenover ons aan de over­ kant van de straat (fig. 23). We volgen de rue du Broux. Bij mooi weer, en op voor­ waarde dat het de vorige dagen niet heeft geregend, nemen we het pad rechts (fig.

25) en volgen het tot aan de steengroeve.

Anders blijven we beter op de asfaltbaan tot waar die een bosweg kruist en slaan daar rechtsaf

2. La carrière: poudingue compact - l’usi­ ne de préfabrication - Fig.26.

2. Steengroeve: compact puddinggesteente - prefab-"fabriek" (fig. 26). We beper­

Ne vous contentez pas d’un coup d’oeil, pénétrez droit devant jusqu'au front ro­ cheux.

ken ons niet tot een vluchtige blik, maar gaan recht door tot aan de rotswand.

3. La gravière: poudingue désagrégé - la source des granulats recyclés - Fig.27.

Est atteinte par le chemin forestier em­ pierré.

3. Grindgroeve: verbrokkeld puddinggesteente - de winplaats van de gerecycleer­ de granulaten (fig. 27). Bereikbaar via de verharde bosweg.

4. La pierre HEINA - roc de poudingue

4. Steen van HEINA: rots van puddingge-

dressé et blanchi - Fig.28.

steente - rechtopstaand en gewit (fig. 28).

C’est le même chemin qui y conduit. At­ tention à bien bifurquer à gauche dans une sapinière et là, de rester sur la crête jusqu’à la découverte du rocher à votre gauche. Ce rocher, blanchi chaque année depuis des siècles par les habitants d’abord, par un dévoué ensuite et par une association aujourd'hui, serait le bouchon d’un puits sans fond que le diable fait sau­ ter de temps à autre pour une ballade noc­ turne; au petit matin, il se reposerait sur une pierre plate non loin de là, dite "lit du diable".

Om er te geraken vervolgen we dezelfde weg; maar opgelet, aan een splitsing bij een naaldbos buigen we linksaf en blij­ ven vanaf daar op de heuvelrug lopen. De rots bevindt zich links van het pad. Hij wordt elk jaar opnieuw wit geschilderd, vroeger door de bewoners, nadien door een toegewijde enkeling en nu door een vereniging. De steen zou als een stop op een bodemloze put zitten. Af en toe gooit de duivel hem opzij voor een nachtelijk uitstapje. De volgende morgen rust hij dan uit op een platte rots die zich niet ver daar vandaan bevindt, en "duivelsbed" ge­ noemd wordt.

De haut en bas: Fig. 25 à 29.

Van boven naar onder: Fig. 25 t/m 29.

69

5.-6. Le dolmen N. - Fig.30 et "le vieux che­ min des Romains" -Fig.31.

Bien décrit dans le corps de l'article, ce dol­ men est bordé par une route agricole en dal­ les de béton. Méditez ce côte-à-côte d'un bé­ ton naturel vieux de 350 millions d'années et d’un autre contemporain, le premier dé­ dié aux morts, le second au service des vi­ vants.

5-6.Dolmen N (fig. 30) en de oude Romein­ se heirweg (fig. 31).

Werd in het artikel beschreven. Langs deze dolmen loopt nu een landbouwweg gemaakt van betonplaten. We staan in gedachten even stil bij het feit dat hier twee soorten beton zij aan zij liggen: het ene, 350 miljoen jaar oud, is gewijd aan de doden, het andere, van onze tijd, is ten behoeve van de levenden.

7. Le menhir Danthinne - Fig.32.

Situé en bord de grand route, il était à l'ori­ gine planté dans le champ.

7.Menhir van Danthinne (fig. 32).

Nu te zien aan de kant van de weg. maar oor­ spronkelijk opgesteld in het midden van het veld.

8. Le dolmen S et les menhirs enterrés Fig.33.

Déjà décrit, ce dolmen encadré de chênes et enfoui tel qu'il fut construit révèle, dans son authenticité, tout le mystère du lieu.

8. Dolmen Z en begraven menhirs (fig. 33).

Ook van deze dolmen was in het artikel reeds eerder sprake. Hij ligt in de scha­ duw van enkele eikebomen, nog half ver­ zonken in de grond (net als toen hij ge­ bouwd werd).

9. La place de l'église.

Après un retour par les champs, vous revoi­ ci au milieu du village, au pied du monticu­ le qui supporte l’église. La base de sa tour carrée (Fig.34), datée du 1 lème S. recèle des moellons en poudingue (les premiers blocs en béton... naturel), issus peut-être d'un mé­ galithe que traditionnellement la nouvelle religion se devait d'écraser.

Autour de l’église; un monument aux morts en poudingue aussi et, sur l’ancienne aire des trépassés, un bloc de poudingue dit "pier­ re d'Août".

9. Kerkplein Na de terugtocht tussen de velden komen we weer uit in het midden van het dorp, aan de voet van een kleine bult waarop de kerk gebouwd is. De basis van de vierkante to­ ren (fig. 34) dateert uit de 11e eeuw. Bij de constructie werd gebruik gemaakt van blok­ ken puddingsteen elke nieuwe godsdienst is immers aan zichzelf verplicht om de heilig­ dommen van een vorige cultus af te breken.

Bij de kerk zien we een dodengedenkteken, eveneens gemaakt van puddingsteen en, op het oude kerkhof, een puddingsteenblok ge­ naamd "pierre d'Août".

Le pèlerinage peut se clôturer par une visi­ te à l'exposition que le musée présente cet­ te année sur le thème de la vie de la région au Moyen-Age.

De bedevaart kan worden afgesloten met een bezoek aan het museum waar dit jaar een tentoonstelling gewijd is aan de geschiede­ nis van de streek tijdens de Middeleeuwen.

IN FINE

TOT SLOT

Un pèlerinage n’est pas une entreprise faci­ le en ces temps où le culte de soi prime tout autre, où le bien personnel prend le pas sur le patrimoine collectif Le visiteur sera peutêtre déçu par les fausses notes qu’il perce­ vra ci et là dans un site pourtant privilégié et qui sont davantage le fait des gens que des choses; tous les touristes n’ont pas l'âme des pèlerins.

Il faut parfois ignorer un détail pour perce­ voir l’essentiel: le paysage, sa lumière, sa vé­ rité.

Pauvre depuis longtemps, la province a payé, de l’émigration de ses indigènes, la sauve­ garde de son caractère et de sa beauté. A Texamen du bilan, le troc est positif les gens peuvent revenir mais les gâchis urbanisti­ ques et industriels ne se réparent jamais.

Et puis, les mégalithes ne sont-ils pas la preu­ ve "bétonnée" que le Luxembourg mérite depuis longtemps son slogan d’aujourd'hui:

Een bedevaart ondernemen in een tijd waar­ in de ik-cultus centraal staat en persoonlijk bezit hoger wordt geschat dan collectief pa­ trimonium, is geen gemakkelijke zaak. De bezoeker zal misschien teleurgesteld vast­ stellen dat in deze uitgelezen site toch hier en daar een valse noot weerklinkt. Ook die zijn het werk van de mens...

Soms mag echter niet op details gelet wor­ den, en doen we er beter aan de essentie voor ogen te houden, in dit geval landschap, licht, echtheid.

De provincie is sinds lang arm, en veel van de oorspronkelijke bewoners zijn uitgewe­ ken. In ruil behield ze haar karakter en schoonheid. Alles wel beschouwd is de ba­ lans nog positief; mensen kunnen terugke­ ren, wat echter eenmaal verknoeid is, kan nooit meer worden goedgemaakt.

Maar vooral, vormen de megalieten niet het "betonnen" bewijs van het feit dat de pro­ vincie Luxemburg reeds lang haar huidige leuze

"UNE ARDEUR D'AVANCE' Et quelle avance!

"UNE ARDEUR D’AVANCE" verdient?

En hoe!

Ir. J.M. Huberty Originaire de pas-loin-de-là De haut en bas: Fig. 30 à 34.

70

ir J.M. HUBERTY Afkomstig van-niet-ver-daarvandaan Van boven naar onder: Fig. 30 t/m 34.

Bibliographie

Bibliografie

- "Itinéraire des mégalithes de Wallonie" - Collection Hommes et

- "Itinéraire des mégalithes de Wallonie" - Collection Hommes

paysages de la Société Royale Belge de Géographie - Coédition Sites archéologiques wallons.

- "De Carnac à Wéris - Regard sur les mégalithes" - Musée de Wé-

et Paysages de la Société Royale Belge de Géographie - Coédi­ tion Sites archéologiques wallons.

"De Carnac à Wéris - Regard sur les mégalithes" - Musée de Wéris - Durbuy.

"Les mégalithes de Wéris" - Musée de Wéris - Edition 1991.

"L’église de Wéris" - Centre d’exposition de Wéris, 1989.

Al deze werken kunnen voor een schappelijke prijs gekocht worden in het ’Musée des Mégalithes’. Op hun beurt refereren ze aan het werk van specialisten in allerhande disciplines.

R. Tercafs et E. Thierniesse "Guide-nature de l'Ardenne" Edi­

ris - Durbuy, - "Les mégalithes de Wéris" - Musée de Wéris - Edition 1991.

- "L’église de Wéris" - Centre d’exposition de Wéris 1989 Tous ces livres et livrets peuvent être acquis, à prix modique, au musée des mégalithes et se réfèrent, à leur tour, à d’émi­ nents spécialistes en toutes disciplines.

- "Guide-nature de l'Ardenne" par R. Tercafs et E. Thierniesse aux éditions Duculot.

-

-

tions Duculot

71

ALGEMENE INHOUDSOPGAVE

SOMMAIRE GENERAL des

van nr 70 tot 130

70 à 130

BETON n°/nr.

A. PRODUITS EN BETON

A. BETONPRODUKTEN

A.l. Béton architectonique

A.l. Architectonisch beton

- Illustrations de nouvelles réalisations

-

Illustraties van recente verwezenlijkingen

72-79-113-118-120-121-127 -

Articles

-

Portrait de l’industrie belge du béton Eléments en GRC Eléments de façade en béton poli Les nouveaux immeubles SWIFT Le béton architectonique ... c’est le prestige Le béton poli, ... une révélation L’immeuble EHSAL à Bruxelles - un chef d’oeuvre en béton poli Deux immeubles remarquables en béton architectonique : l’immeuble RTL-TVI à Bruxelles et le Centre informatique provincial â Homu

74 78* 78* 94-103 102-107 106 108 125

A.2. Matériaux de maçonnerie -

Artikels

Portret van de Belgische betonindustrie Elementen in GRC Gevelelementen in gepolijst beton De nieuwe SWIFT-gebouwen Architectonisch beton - prestige Gepolijst beton, ... een revelatie EHSAL-gebouw in Brussel - een meesterwerk in gepolijst beton Twee opmerkelijke gebouwen in architectonisch beton : het RTL/TVI-gebouw in Brussel en het Provinciaal Informatiecentrum in Homu

A.2. Metselstenen

Illustrations de nouvelles réalisations

- Illustraties van recente verwezenlijkingen

70-73-78-80-82-84-89-91-93-94-98-99-100-104-105-109 110-111-114-115-116-117-124-126-128-129 -

Articles

Portrait de l’industrie belge du béton Suggestions utiles pour la manutention et le stockage des blocs en béton sur chantier Une annexe résidentielle au Château van Ham à Steenokkerzeel Les parements maçonnés Quelques réalisations récentes de l’architecte Jo Crepain Une nouvelle norme belge pour les matériaux de maçonnerie en béton Quand l’architecture exhale la chaleur

* Dans Partiele "Nouveautés dans l’industrie du béton".

-

74 83 88

96-98-101 97 99 100

Artikels

Portret van de Belgische betonindustrie Nuttige wenken voor het verhandelen en opslaan van betonblokken op het werk Een ovemachtingsgebouw bij het Kasteel van Ham in Steenokkerzeel Dagvlakwanden in metselwerk Enkele recente realisaties van architekt Jo Crepain Een nieuwe Belgische norm voor betonmetselstenen Sfeervolle architectuur

* Uit het artikel "Nieuwigheden in de betonindustrie".

73

La maçonnerie en béton ... aussi pour la rénova­ tion et les maisons mitoyennes La norme NBN B 21-001 et la marque Benor pour matériaux de maçonnerie en béton La villa Mollet Trois constructions en maçonnerie de béton : un laboratoire à Zwijnaarde, magasins com­ munaux à Beveren-Waas et hall de sports à Mouscron-Dottignies Trois réalisations en maçonnerie de béton : une villa simple et économique à SuarléeComognes, des bureaux pour une entreprise de produits en béton, une rénovation à St-Gilles (Bruxelles) Rénovation dans les centres-villes de Malines, Braine-l’Alleud et Dison L’école fondamentale communale "Rozendaal" à Diepenbeek : un petit palais en béton Une habitation un peu spéciale ...

Réussir une maçonnerie de parement en blocs de grand format : une question de choix et de soin, de protection et de joint La maçonnerie de béton en extension

102 106 107 108

109

112-119 113 114 116

130

A.3. Eléments structurels pour bâtiments Des poutres énormes pour une imprimerie (Wondelgem) Eléments de nervure pour planchers semi-pré­ fabriqués Le stade de football Vandenstock à Anderlecht Portrait de l’industrie belge du béton Un système de construction modulaire Poutre couteau de toiture en bâtiment industriel Trois bâtiments hors du commun (Cora Woluwé/Athenée - Waterloo/Marché couvert Malines) Bâtiments industriels simples en béton pré­ fabriqué Voiles minces pliés préfabriqués en béton pré­ contraint Des façades en échelles pendulaires Un hall sportif remarquable La préfabrication dans la construction indus­ trielle Une tribune de stade économique De la préfabrication pour le Kinepolis à Bruxelles Bâtiments industriels et esthétiques A propos des prescriptions techniques et de la Marque BENOR pour les éléments de plancher alvéolés Evolutions récentes dans le secteur des éléments structurels en béton préfabriqué De plus beaux bâtiments industriels Un nouveau complexe de cinéma à Anvers

* Dans l’article "Nouveautés dans l’industrie du béton".

74

Betonmetselwerk ... ook voor renovatie en rijwoningen De norm NBN B 21-001 en het Benormerk voor betonmetselstenen De villa Mollet Drie bouwwerken in betonmetselwerk : een laboratorium in Zwijnaarde, gemeentemagazijnen in Beveren-Waas en een sporthal in Mouscron-Dottignies Drie realisaties met betonmetselwerk : een eenvoudige en economische woning in SuarléeComognes, een kantoorgebouw van een betonproduktenbedrijf en een renovatieproject in St.-Gillis-Brussel Stadskemvemieuwing in Mechelen, Brainel’Alleud en Dison De gemeentelijke basisschool "Rozendaal" in Diepenbeek : een betonnen paleisje Een toch bijzondere woning ...

Geslaagde dagvlakken van grote blokken : een kwestie van kiezen en van uitvoeren, van beschermen en van voegen Betonmetselwerk bij uitbreidingen

A.3. Struktuurelementen voor gebouwen 78*

Enorme balken voor een drukkerij (Wondelgem)

78*

Ribelementen voor halfgeprefabriceerde vloeren

72-79 74 78* 78* 79

Het Vandenstock-voetbalstadion in Anderlecht Portret van de Belgische betonindustrie Een modulair bouwsysteem Smalle dakbalk voor industriële gebouwen Drie niet-alledaagse gebouwen (Cora - Woluwe/ Atheneum - Waterloo/Groentehal - Mechelen)

90

Eenvoudige bedrijfsgebouwen in geprefabriceerd beton Geprefabriceerde vouwschalen in voorgespannen beton Laddervormige gevelelementen Een merkwaardige sporthal Prefab in de industriebouw

91 93 94 96-104 97 97

Een ekonomische sporttribune Prefabrikage voor de Kinepolis in Brussel

101 110

Het estetisch uitzicht van bedrijfsgebouwen Toelichting bij de technische voorschriften en het Merk BENOR voor holle vloerelementen

111

Recente ontwikkelingen in de sector van ge­ prefabriceerde betonnen structuurelementen Naar mooiere bedrijfsgebouwen Een nieuw bioscoopcomplex in Antwerpen

123 123

* Uit het artikel "Nieuwigheden in de betonindustrie".

A.4. Stniktuurelementen voor kunstwerken

A.4. Eléments structurels pour ouvrages d’art Procédé nouveau de réalisation de tunnels Portrait de l’industrie belge du béton Une grande passerelle préfabriquée Une nouvelle poutre mixte acier-béton Le viaduc de la Tréfilerie à Charleroi Les ponts de rE411 Le viaduc d’Aubange Evolutions récentes dans le secteur des élé­ ments structurels en béton préfabriqué Les ponts-bacs : une solution géniale sur les rails

70-78" 74 78* 90 97 98 107 111 121

Een nieuw tunnelbouwsysteem Portret van de Belgische betonindustrie Een grote prefab-voetgangersbrug Een nieuwe gemengde staal-beton balk Het Tréfïlerie-viadukt in Charleroi De bruggen van de E411 Het viaduct te Aubange Recente ontwikkelingen in de sector van ge­ prefabriceerde betonnen structuurelementen Brugbakken : een oplossing op het goede spoor

A.5. Carreaux et dalles

A.5. Tegels

- Illustrations de nouvelles réalisations

-

Illustraties van recente verwezenlijkingen

83-88-95-99-103-109-114-115-119-122-126-127-130 -

Articles

-

Portrait de l’industrie belge du béton Les carreaux en béton : un produit riche en possibilités Comment sont exécutés, à nos jours, les trottoirs

74 84

Les carreaux en béton restent la meilleure solu­ tion dans de nombreux projets La curieuse histoire des carreaux d’intérieur à base de ciment Le carreau de mosaïque, une valeur sûre L’école fondamentale communale "Rozendaal" à Diepenbeek : un petit palais en béton Pistes cyclables ...

Centres de communes Trottoirs ...

105

97

Artikels

Portret van de Belgische betonindustrie Betontegels : een produkt met vele mogelijk­ heden Hoe voetpaden thans in ons land worden uit­ gevoerd Betontegels, nog steeds de beste oplossing in

vele Projekten 110

112 113 119 122 127

Het merkwaardig verhaal van de vloertegels op basis van cement De marmermozafektegel, een vaste waarde De gemeentelijke basisschool "Rozendaal" in Diepenbeek : een betonnen paleisje Fietspaden ...

Gemeentecentra Voetpaden ...

A.6. Pavés en béton

A.6. Straatstenen

- Illustrations de nouvelles réalisations

-

Illustraties van recente verwezenlijkingen

70-71-77-81-85-87-92-96-106-108-110-112-114-115-116-117-120-122-125-126-127-128-129 -

Articles

Les ralentisseurs de trafic et leur exécution Des pavés en béton à la Grand-Place de Bruxelles ?

Portrait de l’industrie belge du béton Pavés en béton pour voies de tram Le pavage mécanique Comment sont exécutés, à nos jours, les trottoirs Les pavés à la fête Un chemin pavé pour la (mini)-Europe Pavés d’archives Les pavés tiennent le rang à Bellewaerde

" Dans l’article "Nouveautés l’industrie du béton".

-

71 73 74 81 95 97 101

102 103 107

Artikels

Verkeersdrempels en hun uitvoering Betonstraatstenen op de Grote Markt in Brussel ?

Portret van de Belgische betonindustrie Betonstraatstenen voor trambanen Machinaal bestraten met betonstraatstenen Hoe voetpaden thans in ons land worden uit­ gevoerd Meer bestratingen ...

Betonstraatstenen voor (Mini)-Europa Uit de straatsteenarchieven Bellewaerde loopt op straatstenen

* Uit het artikel "Nieuwigheden in de betonindustrie".

75

Les appareils de pose des pavés L’école fondamentale communale "Rozendaal" à Diepenbeek : un petit palais en béton Pourquoi ne pas toujours exécuter les marquages en béton ?

Les trams et les pavés sont de bons amis ...

Pavés en béton, surdoués ou enfants gâtés ?

112

Pistes cyclables ...

La nouvelle norme NBN B 21-311 "Pavés en béton" Recommandations p)our la pose de pavés en béton

119

Centres de communes Les pavés décoratifs colorés Trottoirs ...

Places ...

122 126 127 129

113 113 115 118

120 122

A.7. Produits pour les routes et la sécurité routière Glissières New-Jersey Le béton et la lutte contre le bruit du trafic Les ralentisseurs de trafic et leur exécution Portrait de l’industrie belge du béton Des constructions anti-bruit en béton De la conception et des revêtements d’aires de trafic urbaines

78* 78* 71 74 81-93 92

* Dans l’article "Nouveautés dans l’industrie du béton".

76

New-Jersey stootbanden Beton en de bestrijding van het verkeerslawaai Verkeersdrempels en hun uitvoering Portret van de Belgische betonindustrie Lawaaiwerende konstrukties in beton Over het ontwerpen en aanleggen van stedelijke verkeerszones

A.8. Leidingselementen en toebehoren 74 78* 91 97 109 121

123 124 126 127 129

A.9. Autres produits La protection des berges au moyen de produits préfabriqués en béton Portrait de l’industrie du béton Un aperçu des équipements urbains et de jardin

Trams en straatstenen : twee goede vrienden Betonstraatstenen : zeer begaafde of verwende kinderen ?

Fietspaden ...

De nieuwe norm NBN B 21-311 "Betonstraat­ stenen " Aanbevelingen voor het leggen van betonstraat­ stenen Gemeentecentra Gekleurde decoratieve betonstraatstenen Voetpaden ...

Pleinen ...

A.7. Produkten voor het verkeer en de verkeersveiligheid

A.8. Eléments de canalisation et accessoires Portrait de l’industrie belge du béton Accessoires standardisés de canalisations Résistance aux agents agressifs et comportement hydraulique des tuyaux en béton Une norme belge pour les tuyaux en béton ren­ forcé de fibres d’acier Tuyaux en béton non-armé de bonne qualité Révision de la norme NBN B 21-502 "Tuyaux circulaires en béton renforcé de fibres d’acier non soumis à pression interne" Tuyaux en béton : - Types de tuyaux et caractéristiques - Considérations générales concernant la pose - Types de pose - La pose en tranchée Citernes â eau de pluie

S traatsteenverbanden De gemeentelijke basisschool "Rozendaal" in Diepenbeek : een betonnen paleisje Waarom niet steeds meteen markeren in Beton ?

Portret van de Belgische betonindustrie Gestandaardiseerde toebehoren voor leidingen Weerstand aan agressieve invloeden en hydrau­ lisch gedrag van betonbuizen Een Belgische norm voor met staalvezels ver­ sterkte betonbuizen Kwaliteitsbuizen van ongewapend beton Herziening van de norm NBN B 21-502 "Met staalvezels versterkte ronde betonbuizen zonder inwendige druk" Betonbuizen ; - Buistypes en kenmerken - Algemene beschouwingen omtrent het leggen - Plaatsingsmethoden - Plaatsing met sleuf Regenwaterputten

A.9. Andere Produkten 78* 74 80

Oeververdedigingen met geprefabriceerde betonprodukten Portret van de Belgische betonindustrie Een overzicht van de betonprodukten voor stads­ en tuinuitrusting

* Uit het artikel "Nieuwigheden in de betonindustrie".

Le collage des bloes en béton cellulaire Les toitures inclinées en béton cellulaire Des bâtiments industriels entièrement en béton cellulaire L’épuration des eaux domestiques et des stations d’épuration biologique préfabriquées Quelques applications de revêtements de sol ouverts De grandes possibilités d’application pour de petits produits en béton (pavés et bordures ronds, potelets circulaires) Escaliers préfabriqués "Comme un arbre dans la ville ..."

Mobilier urbain et de Jardin Un parcours de locomotion pour aveugles Des arbres bien entourés

82 83 85

Het lijmen van cellenbetonblokken Hellende daken in cellenbeton Industriële gebouwen volledig in cellenbeton

85

De zuivering van huisafvalwater en geprefabri­ ceerde biologische zuiveringsstations Enkele toepassingen met open grondbekleding

89 98

116 117 124 127 130

B. DIVERS

Kleine betonprodukten met grote toepassings­ mogelijkheden (ronde betonstenen, cirkel­ vormige boordstenen en paaltjes) Geprefabriceerde trappen Als een boom in de stad ...

Produkten voor stads- en tuinuitrusting Een mobiliteitsparcours voor blinden Bomen in hun kaders

B. ALLERLEI

Pourquoi (encore ?) construire en béton préfa­ briqué ?

Qualité du béton llème Congrès du BIBM - Bruxelles, 1984 - Le programme scientifique (résumés de con­ férences) - Un rapport du congrès et Expobim Présentation de l’organisme de gestion pour le contrôle des produits en béton - Probeton Concevoir en béton préfabriqué n’est pas si compliqué Le béton et l’architecture - Le bâtiment Züblin à Stuttgart Le béton dans les petits bâtiments industriels (Réalisation belge - Prix Cembureau ’85) Un label de qualité Benor dans l’industrie du béton Historique et organisation de la FeBe L’industrie du béton à l’âge adulte Le béton en tant que matériau de façade 100 numéros Béton ou 20 ans d’industrie du béton Les produits préfabriqués en béton vus par M. Tout-le-monde Le béton préfabriqué dans les églises Un spot en béton Si le béton (manufacturé) m’était conté ...

73 73 76 77 79 82-84 87-89 83 84 85 86

94 95 100 100

103 104

Waarom (nog ?) met geprefabriceerd beton bouwen ?

Kwaliteit van beton 11de BIBM-Kongres - Brussel, 1984 - Wetenschappelijk programma (samenvatting voordrachten) - Een verslag van het kongres en Expobim Voorstelling van het beheersorganisme voor de kontrole van betonprodukten - Probeton Ontwerpen in prefab-beton is helemaal niet zo moeilijk Beton en architectuur - Het Züblingebouw in Stuttgart Beton in kleine bedrijfsgebouwen (Bekroonde Bel­ gische realisatie - Prijs Cembureau ’85) Een kwaliteitslabel Benor voor de betonindustrie Historiek en organisatie van de FeBe De betonindustrie, een volwassen industrie Beton als gevelsluitend materiaal Honderd nummers Beton of 20 jaar betonindustrie Betonprodukten gezien door Jan Modaal Prefab-beton en kerkenbouw Een spot over beton Er was eens ... het (geprefabriceerd) beton

112-113-115-116-117-119-121 Un beau monument : l’Euromonument à Lanaken Une terrasse qui tient !

Le Prix "Hollow Core" 1993 : Le procédé Energon - Etude comparative des performances du système "série" et du projet "parallèle"

123 123 124

Een mooi monument : het Euromonument in Lanaken Een terras dat standhoudt !

"Hollow Core"-Prijs 1993 : Het Energon-procédé, een vergelijkende studie van de prestaties van een systeem in serie en een systeem in parallel

77

Un PTV pour les prédalles en béton armé La marque BENOR pour les produits en béton Un ouvrage d’art remarquable : un portique devant "Antwerpen X" Le Prix "Hollow Core" 1994 : - Le recyclage du beton - Les consoles

125 125 129

C. USINES

75

130

Een PTV voor breedplaten van gewapend beton Het merk BENOR voor betonprodukten Een uitzonderlijk kunstwerk : een portiek voor Antwerpen X "Hollow Core"-PriJs 1994 : - De recyclage van beton - Consolen

C. FABRIEKEN

Description de 12 usines de béton

Beschrijving van 12 betonfabrieken

D. BIBLIOGRAPHIE

D. BIBLIOGRAFIE 71-74-75-76-78-92-96-98-107-109-112-113-114-117-120-124

Les intéressés qui ne posséderaient plus l’un ou l’autre numéro, peuvent l’obtenir en versant la somme de 175 FB (étranger 250 FB) au compte bancaire de la FeBe, GB Bruxelles 210-0442201-30.

Belangstellenden die eventueel één of ander nummer mochten missen, kunnen dit nog steeds bekomen door de som van 175 BF (buitenland 250 BF) te storten op de FeBe-rekening, GB Brussel 210-0442201-30.

Les numéros suivants ne sont plus disponibles :

De volgende nummers zijn niet meer beschikbaar :

1, 3, 5, 7, 12, 13, 14, 17, 18, 19, 22, 24, 27, 28, 30, 35, 37, 42, 44, 53, 54, 55, 60, 63, 64, 66, 68, 71, 73, 81, 82, 92, 95, 96, 97, 100, 101, 109, 117.

78

AUTRES PUBLICATIONS DISPONIBLES

ANDERE BESCHIKBARE PUBLIKATIES

Standardisation des éléments préfabriqués en béton pour bâtiments (66 pages).

Standaardisatie van de geprefabriceerde elementen in beton voor gebouwen (66 blz.).

Standardisation des poutres préfabriquées en béton pré­ contraint pour ouvrages d’art (éd. 1985, 111 pages).

Standaardisatie van geprefabriceerde voorgespannen betonliggers voor kimstwerken (uitgave 1985, 111 blz.).

Eléments de plancher alvéolés en béton précontraint (36 pages).

Holle vloerelementen in voorgespannen beton (36 blz.).

Produits de voirie : tuyaux en béton non-armé et armé (éd. 1982, 36 pages).

Wegenisprodukten : buizen in ongewapend en gewapend beton (uitgave 1982, 36 blz.).

"Les Tuyaux en béton sauvegardent la vie" (éd. 1993 8 p.).

"Betonbuizen overleven leven" (uitgave 1993, 8 blz.).

Memento du béton architectonique (éd. 1993, 21 pages).

Memento van architectonisch beton (uitgave 1993, 21 blz.).

Eléments en béton architectonique : recommandations techniques (éd. 1993, 107 pages).

Elementen in architectonisch beton : technische aanbeve­ lingen (uitgave 1993, 107 blz.).

La nouvelle norme NBN B 21-311 "Pavés en Béton" (éd.

1993, feuillet 4 p.).

De nieuwe norm NBN B 21-311 "Betonstraatstenen" (uitgave 1993, folder 4 blz.).

Recommandations pour la pose des pavés en béton (éd.

1993, feuillet 6 p.).

Aanbevelingen voor het leggen van betonstraatstenen (uitgave 1993, folder 6 blz.).

Les pavés décoratifs colorés (éd. 1994, feuillet 4 p.).

Gekleurde decoratieve betonstraatstenen (uitgave 1994, folder 4 blz.).

79

PERMANENTE KATALOGUS VAN DE BETONINDUSTRIE

CATALOGUE PERMANENT DE L’INDUSTRIE DU BETON

édition uitgave Liste des membres affiliés :

10/94

Lijst van aangesloten leden : - algemeen - per produktengamma

4/94

2/88

LA. I.B. LC. I.D.

Metselstenen Vloer- en dakelementen Muur- en wandelementen Struktuurelementen

- générale - par gamme de production LA. Matériaux de maçonnerie I.B. Eléments de plancher et de toiture I.C. Eléments de murs et de cloisons I.D. Eléments de structure

12/88

4/93

ILA. II.B. II.C. ILE. II.F. II.G.

Eléments de canalisation fermés Chambres de visite Eléments de canalisation ouverts Carreaux en béton Pavés en béton Eléments linéaires

12/93 12/90 6/94 4/92 12/94 2/89

II.A. II.B. II.C. ILE. II.F. II.G.

Gesloten leidingselementen Inspektieputten Open leidingselementen Betontegels Betonstraatstenen Lijnvormige elementen

III.

Poteaux en béton

6/93

III.

Betonpalen

Produits pour récupération et épuration d’eau Produits pour recouvrement de sol Produits pour constructions anti-bruit

2/94

IV.A,

Produkten voor watervang en -zuivering

6/95 6/85

IV.B. IV.C.

Produits en béton pour équipement urbain et de jardin

2/93

IV.E.

Produkten voor grondbekleding Produkten voor geluidswerende konstrukties Betonprodukten voor stads- en tuinuitrus­ ting

4/95

V.A. Elementen in L- en x-vorm voor keermuren en silobouw

IV.A. IV.B. IV.C. IV.E.

V.A. Eléments en forme de L et de j. pour murs de soutènement et silos

80

IV.B.l./l

IV.B. PRODUITS POUR RECOUVREMENT DE SOL

IV.B. PRODUKTEN VOOR GRONDBEKLEDING

1. CARREAUX ET DALLES DECORATIFS

1. SIERTEGELS

1.1. Carreaux et dalles lisses

1.1. Effen t^els

1.1.1. Mosaïque (poli) a. Mosaïque de marbre b. Autre mosaïque 1.1.2. Couche d’usure particulière en béton

1.1.1. a. b.

1.1.2.

1.2. Carreaux et dalles avec relief

1.2. T^els met relief

1.2.1.

1.2.2.

1.2.3.

1.2.4.

1.2.5.

1.2.1.

1.2.2.

1.2.3.

1.2.4.

1.2.5.

Couche d’usure en béton lavé Autres traitements de surface Rainures Motif de pavage Surface structurée

Mozaïek (gepolijst) Marmermozaïk Andere mozaïek Bijzondere betonslijtlaag

Uitgewassen betonslijtlaag Andere oppervlaktebehandelingen Groeven Kasseimotief Gestruktureerde oppervlakte

1.3. Dalles de bordure à relief rehaussé

1.3. Bebordingst^els met hoog relief

NOTE

NOTA

- Ce Fascicule remplace le Fascicule IV.B.l. (édition 2/86).

- Deze Aflevering vervangt de Aflevering IV.B.l. (uitgave 2/86).

- Sont appelés couramment "dalles", les produits dont la dimension minimale du format est supérieure à 300 mm.

- Tegels met grote afmetingen worden ook "dallen" genoemd.

- Pour les carreaux en béton ordinaires colorés, il y a lieu de consulter le Fascicule II. E. Carreaux en béton.

- Voor de gewone gekleurde betontegels wordt ver­ wezen naar Aflevering II.E. Betontegels.

- Les carreaux de mosaïque de marbre font l’objet de la norme NBN 903-01 (1971).

- De marmermozaïektegels maken het onderwerp uit van de norm NBN 903-01 (1971).

- A l’exeption des carreaux de mosaïque de marbre mentionnés au point 1.1.1.a., tous les carreaux et dalles peuvent s’utiliser à l’extérieur.

- Behalve de marmermozaïektegels, vermeld onder punt 1.1.1.a., zijn alle tegels geschikt voor het buitenmilieu.

6/95 Catalogue Permanent de l’Industrie du Béton - Permanente Katalogus van de Betonindustrie

IV.B.1./2 1.1. Carreaux et dalles lisses

1.1. EiTen tegels

1.1.1. Mosaïque (poli)

1.1.1. Mozaïek (gepolijst)

a. Mosaïque de marbre

a. Marmermozaïek

Les couleurs sont indiquées comme suit: - couleur principale ou unique - couleur(s) des mouches, des flammes ou du mélange

X (X)

Les couleurs sont fonction de l’origine des granulats.

Fabrikant Fabricant

AGMA

Afm. - Dim.(mm)

De kleuren worden als volgt aangegeven: - hoofdkleur of enige kleur - kleur(en) van de spikkels, vlammen of mengeling

De kleuren zijn volgens de herkomst van de granula­ ten.

Slijtlaag - Couche d’usure

Kleuren - Couleurs

Formaat Format

Dikte Epaiss.

Korrel m.

Calibre

Aspekt Aspect

300x300

30

0/8

effen - uni

X

gespikkeld - moucheté

X X

Machelen

—, M

c'c

6A Od ^3

A.

AGMA-NOVOBLOC

200x200

18

Lauwe

0/8

efffen - uni

0/8

gespikkeld - moucheté

X

4/13 300x300

400x400

27

38

0/2 0/8 0/22

gespikkeld - moucheté

2/4 4/13

effen - uni

0/4 0/13

gevlamd - flammé

0/2

effen - uni

2/4

BOMARBRE

300x300

26

X

X

c o c

V lU § n 2 «> d

C

X (X) (X) (X) (X) (X)

X X

(X) (X)

(X)

X X X X

X X

(X)

(X) X

1/3

effen (gekal.) - uni (calibré)

X X

300x300 400x400

28 30

gevlamd - flammé

X

(X)

1/1,5

gespikkeld - moucheté

1/3

effen - uni

(X) X

(X) X

X (X) X X (X) X X

(X)

(X) (X) X (X) X

X

Desselgem

X

X

(X) (X)

(X)

GERADES

X

X X

gespikkeld - moucheté

26

X X

X

30

C

N

(X)

X X

gespikkeld - moucheté

400x400

300x300

u y 4) .S 8-i 2 E 5 E

X

0/8 2/8

Harelbeke

o C

X

X (X)

X X X X X X

4/8

gespikkeld - moucheté

X X X

gevlamd - flammé

(X)

X X X (X) X

6/95 Catalogue Permanent de l’Industrie du Béton - Permanente Katalogus van de Betonindustrie

(X) (X) (X) (X)

(X) (X) (X)

IV.B.1./3 a. Mosaïque de marbre (suite)

Fabrikant Fabricant MARBRA-LYS

a. Marmermozaïek (vervolg)

Afm. - Dim.(mm)

Slijtlaag - Couche d’usure

Formaat Format

Dikte Epaiss.

Korrelm.

Calibre

200x200

20

2/8

Harelbeke

300x300

300x300

28

28

Aspekt Aspect

Kleuren - Couleurs u| —, M &’C tï «

lu g£ S(Xj-SJ3Uc

effen - uni

X

gespikkeld - moucheté

X X X

(X)

X

X

1/3

effen - uni

2/10

gespikkeld - moucheté

1/3

gevlamd - flammé

X

X

effen - uni

X

X

gevlamd - flammé

X

X

X

w V >

.S c S 5 £ £ -c J2

8-5 9Jt X

(X)

(X) (X)

(X) X

X

X

X

X

X

volgens aanvraag - selon demande

X

X

X

X

X

(X)

2/10 400x400

MARLUX

32 40

600x400

50

200x200

20

2/10

2/8

gespikkeld - moucheté

mengeling - mélange

20

300x300

30

2/13

30

effen - uni

(X)

X

gespikkeld - moucheté 0/3

4/13

4/25

gespikkeld - moucheté

30

4/8

gevlamd - flammé

effen - uni

RODAL Nieuwenrode

300x200 300x300

30

300x300

30

4/8

200x200 300x300

20 26

0/8

2/8

X (X)

(X) X

(X) (X)

X

(X) X X (X) X

X X (X) X

X X X

X X X

(X)

X X X

X (X) (X)

X (X)

X

X

(X) (X)

X

X X

X

X

X

X X X X

4/8

0/22

(X)| (X) (X)

X

X

ECODAL gespikkeld - moucheté

X

X

gespikkeld - moucheté

mengeling • mélange 300x200

X X X

X X

X X X

2/8

X

(X) X (X) X X (X) (X) (X)

Tessenderlo

200x200 300x300

X

1/3

(X) (X) (X)

X X

gespikkeld - moucheté

X

effen - uni

X

X

effen - uni

X

X

(X) (X)

6/95 Catalogue Permanent de l’Industrie du Béton - Permanente Katalogus van de Betonindustrie

X

IV.B.1./4 b. Autre mosaïque

b. Andere mozaïek

Tous les carreaux sont mouchetés.

Aile tegels zijn gespikkeld.

Fabrikant Fabricant

AGMA

Afmetingen (mm) Dimensions

Granulaten Granulats

Formaat Format

Dikte Epaiss.

Korrelm.

Calibre

300x300

30 40

0/2

Machelen

2/4

Kleuren Couleurs

Aard Nature

vt m ?s

- porfier - porphyre

X

- porfier,

X

llll X

^ Si

c

Si 8c èb.2J U so>

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

Bijzonder­ heden O

S d

300x300

Lauwe

30 40

0/2 2/4

- basalt, kwarts, korund - basalte,

X

X

tés ZOE - grijs cement - ciment gris

X

ZOE - wit cement - ciment blanc

marmer - porphyre, marbre

AGMA-NOVOBLOC

Particulari-

X

X

ZOE HDS - wit cement - ciment blanc

quartz, corindon - porfier - porphyre

X

- porfier,

X

ZOE - grijs cernent - ciment gris X

X

ZOE - wit cernent - ciment blanc

X

NOVODAL

kwarts - porphyre, quartz

BOMARBRE

250x250 300x300

22

300x300

26

-gekal.

-calibré

- porfier, graniet - porphyre, granite

300x300

25

I,5/2.5

2/8

- porfier - porphyre

X

2/8

- porfier

X

27

Harelbeke

GERADES Desselgem

MARBRA-LYS

300x300

0/8

28

X

X

X

X

300x300

28

400x400

32 40

300x300

30

2/12

0/2 2/4

Tessenderlo 400x400

40

- graniet - granite

X

- porfier - porphyre

X

X

X

8/16

X X X

X

Nieuwenrode

X

MARBRAROC X

X

300x300

26

0/2 2/4

- marmer, porfier - marbre, poiphyre

X

X

X

X

MARBRAGRANIET

PORFIDAL X

X

NOTENKORREL

X X

X

RODAL

X

- porphyre

Harelbeke

MARLUX

- diverse granul.

- granul. divers

X

X

X

6/95 Catalogue Permanent de l’Industrie du Béton - Permanente Katalogus van de Betonindustrie

X

ROCIDAL

IV.B.1./5 1.1.2. Effen tegels met bijzondere betonslijtlaag

1.1.2. Carreaux et dalles lisses avec couche d'usure particulière en béton

Fabrikant Fabricant

AGMANOVOBLOC

Afm. - Dim. (mm)

Slijtlaag - Couche d’usure

Formaat Format

Dikte Epaiss.

300x300

28

- basalt, kwarts - basalte, quarts

FERUBIN

38

- korodur - corindon

HDS

300x300

28

- marmer, graniet - marbre, granité

- geslepen; met of zonder veiling - grésé; avec ou sans chanfrein

- grijs, bruin - gris, brun

400x400

38

- marmer - marbre

- geslepen; met of zonder veiling - grésé; avec ou sans chanfrein

- groen, zwart - vert, noir

Lauwe

Granulaten Granulats

Aspekt-Merk Aspect-Marque

- graniet - granite

AGREF Wetteren

500x400 600x400

50

500x500

50

Bijzonderh.

Particular.

- niet geslepen - non grésé

-gnjs - gris - wit, rood - blanc, rouge

- wit, roos, geel - blanc, rose, jaune - grijs, wit, rood, oker - gris, blanc, rouge,

- kwarts - quartz

ocre - oker, roze, beige, wit - gezuurd of glad - traité à l'acide ou lisse - ocre, rose, beige, blanc

- kwarts - quartz

BIMSBEL

Kleuren Couleurs

400x400 500x400 500x500 600x400

45 40 45 50

- natuursteen - pierre naturelle (Euville)

300x300

40 50 60 70 80

- zandsteen, kwarts - grès, quartz

300x150

80

Genk

- beige, oker - beige, ocre

- imitatie Franse steen - imitation pierre de France

- met of zonder veiling; - grijs, zwart, rood, veiling 2 mm; groef bruin, geelbrons - avec ou sans chan­ - gris, noir, rouge, frein; chanfrein de 2 brun, jaune-bronze mm; rainure - roodzwart, bruin­ zwart, paarszwart - rouge-noir, brun-noir, mauve-noir

BOMARBRE Harelbeke

EBEMA

300x300 400x400

300x300

- basalt - basalte

400x400

40 70

- harde natuursteen­ korrels - granulats durs de pierre naturelle

300x300 400x400

28 32 40

- graniet - granite

300x300 400x400

28 32

- marmer - marbre

Harelbeke

- wit, beige, oker, grijs,

FIBRE METALLIC

40 50 60 70 80

Zutendaal

MARBRA-LYS

28

30

- open struktuur - structure ouverte

zwart - blanc, beige, ocre, gris, noir - veiling - chanfrein

- zwart - noir

- met of zonder veiling - gebroken wit - avec ou sans chanfrein - blanc cassé - effen en gevlamd - uni et flammé

- travertin - travertin

- met veiling - avec chanfrein

- 9 kleuren - 9 couleurs

- geslepen - grésé

- alle kleuren, ook blauw en groen - toutes les couleurs, également bleu et vert

- geslepen - grésé

- beige en bruine ader - beige et veine brune

6/95 Catalogue Permanent de l’Industrie du Béton - Permanente Katalogus van de Betonindustrie

IV.B.1./6 1.1.2. Carreaux et dalles lisses avec couche d’usure particulière en béton (suite)

Fabrikant Fabricant

1.1.2. Effen tegels met bijzondere betonslijtlaag (vervolg)

Afm. - Dim. (mm)

Slijtlaag - Couche d’usure Aspekt-Merk Aspect-Marque

Dikte Epaiss.

MARBRA-LYS Harelbeke

400x400 500x500 600x400

40 50

- Euvillesteen - pierre Euville

- pierre de France

MARLUX Tessenderlo

400x400

40

- marmer, kwarts - marbre, quarts

- imitatie travertin - imitation travertin

- coating

- beige - beige

SERIE UNIVERSAL SERIE CLASSIC

- coating; gewolkt - coating; nuage

- allerlei kleurkombinaties - diverses comb, de couleurs

SAVELKOULS

300x300

40 50 60 70 80

300x150

80

Ravels

Granulaten Granulats

- zandsteen, kwarts - grès, quartz

Bijzonderheden Particularités

Kleuren Couleurs

Formaat Format

- beige - beige

- met of zonder vei­ - grijs, zwart, ling; veiling 2 mm; rood, bruin, groef geelbrons - avec ou sans chan­ - gris, noir, frein; chanfrein de rouge, brun, 2 mm; rainure jaune-bronze - roodzwart, bruinzwart, paarszwart - rouge-noir, brun-noir, mauve-noir

SCHMIDT

300x300

40 50 60 70 80

300x150

80

Aarschot

- zandsteen, kwarts - grès, quartz

- met of zonder vei­ - grijs, zwart, rood, bruin, ling; veiling 2 mm; groef geelbrons - avec OU sans chan­ - gris, noir, frein; chanfrein de rouge, brun, 2 mm; rainure jaune-bronze - roodzwart, bruinzwart, paarszwart - rouge-noir, brun-noir, mauve-noir

VAN CAUWENBERGH Rumst

300x300

40

- fijn porfier - porphyre fin

6/95 Catalogue Permanent de l’Industrie du Béton - Permanente Katalogus van de Betonindustrie

- grijs, zwart, groen, heide - gris, noir, vert, bruyère

I

I

IV.B.1./7 1.2. Carreaux et dalles avec relief

1.2. Tegels met relief

1.2.1. Couche d’usure en béton lavé

1.2.1. Uitgewassen betonslijtlaag

Les couleurs sont indiquées comme suit: - couleur unique ou principale - couleur(s) secondaire(s) ou du mélange.

De kleuren worden als volgt aangeduid: - enige kleur of hoofdkleur - secundaire kleur(en) of kleur(en) van de mengeling.

De kleuren zijn volgens de herkomst van de granulaten.

X (X)

Les couleurs sont fonction de l’origine des granulats.

Afm. - Dim.(mm) Fabrikant Fabricant

AGREF Wetteren

BIMSBEL Genk

KEUPERSAPPELTANS Alken

Granulaten - Granulats

Kleuren - Couleurs

Vorm - Forme

Formaat Dikte Korrel m.

Format Epaiss. Calibre Gerold Gebroken Roulé Concassé 300x300

45

400x400 500x500 600x400

50

600x600

50

500x500

45

2/4

390x290 590x390 600x400 590x590 600x600 700x700

50

3/5 6/8

140x140

50 80

6/8-8/12

X

X

Bijz.

• ^ (A

O C

^ «6 U) ejt s 3

C

T3 ÖJ3

«0

il

C’C

X

X

X

§

I O U •S c !’« ’5 B S N W) > ^ JÛ J1.0 s c

X

X

X

X

X

X

X

X X

X

X

X

X

X

(c)

(b)

8/12 - aile kleurkombinaties volgens aanvraag - toules combinaisons de couleurs selon demande

210x140

80

300x300

30

6/8

X

400x400

40

7/15

X

0 = 375 500 625 1000

50

400x400 500x500 600x400

40 50 50

(X)

X

(a)

X

(a)

6/8

X

8/12

X

(X)

X X X

(X) (X)

X

8/14

X

(X) (X) (X)

7/15

I

(X)

X

X X X

(X) (X)

X

X (X)

X X

(X) X X

(X) X

MARBRA-LYS Harelbeke

O § £i B

X

X

X X

2

U Part.

X X

X

C

300x300 400x400 500x500 600x400

30 40 50 50

4/6 lot Jusqu'à 20/30

400x400

40

2/6

X

X

X

(X)

X

X

X

X

(X) X

X

X

- kleurkombinaties volgens aanvraag - combinaisons de couleurs selon demande X

- tegels met motief - carreaux avec motif

6/95 Catalogue Permanent de l’Industrie du Béton - Permanente Katalogus van de Betonindustrie

IV.B.1./8 1.2.1. Couche d’usure en béton lavé (suite)

Afm. - Dim.(mm) Fabrikant Fabricant

1.2.1. Uitgewassen betonslijtlaag (vervolg)

Granulaten - Granulats

Tessenderlo

Bijz.

Vorm - Forme

Formaat Dikte Korrelm.

Fornrat Epaiss. Calibre Gerold Gebroken Roulé Concassé

MARLUX

Kleuren - Couleurs

400x400 500x500 600x400

40 50 50

7/15

O C c <Q «9 N ^ C o CC B ï 3 öi» tb

X

e

^ O .S B

Ui >

'5 '5

^A

5S .C

e

Part.

X

(X) X

(X)

X

(X)

X

(X)

(X)

(X)

(X) (X)

10/20

2

U c 3 O E 3

X (X)

X

U) <U C B s

X

(X) X

(X)

(X)

(X) X

RODAL Nieuwenrode

SCHMIDT Aarschot

300x300 400x400 500x500 600x400

28 45 50 50

6/8 6/12

390x290 590x390 600x400 590x590 600x600 700x700

50

3/5 6/8

140x140

50 80

210x140

80

X

X

(X)

(X)

X

X X X

8/12 X

X

X

X (X)

X

(X)

(X)

X

X

(X) (X)

X

X

X

X

X

X

X

X

(c) (b)

8/12

I - alle kleurkombinaties volgens aanvraag - toutes combinaisons de couleurs selon demande

I I

I I

(a) Surface inferieure rainurée (b) Coins arrondis (c) Armé ou avec supports sur demande

(a) Gegroefd ondervlak (b) Afgeronde hoeken (c) Gewapend of met steunvoeten op aanvraag 0 Diameter van cirkelvormige tegels

0 Diamètre des carreaux (dalles) circulaires

I

I

II I I

1.2.2. Autres traitements de surface

Fabrikant Fabricant

BIMSBEL Genk

Afm.- Dim.(mm) Formaat Dikte Format Epaiss.

1.2.2. Andere oppervlaktebehandelingen

Granulaten Granulats

Kleuren Couleurs

140x140 210x140 400x300 400x400 500x500 600x400 600x600

50

300x300

60

- grijs, rood, bruin - gris, rouge, brun

600x600

65

- grijs, zwart, rood, bruin - gris, noir, rouge, brun

Oppervlaktebehan­ deling Traitement de surface

- grijs, wit, beige, - bezand (licht reliëf) zwart, rood, bmin, - sablé (relief léger) oker, heide + komb.

- gris, blanc, beige, noir, rouge, brun, ocre, bruyère + comb.

Bijzonderheden Particularités - gewapend op aan­ vraag - anné sur demande

- gehamerd met diverse URBA DESIGN toplagen - gewapend op aan­ - bouchardé avec vraag couches supérieures - armé sur demande diverses

6/95 Catalogue Permanent de l’Industrie du Béton - Permanente Katalogus van de Betonindustrie

I

IV.B.1./9 1.2.2. Autres traitements de surface (suite)

Fabrikant Fabricant

BLEIJKO

Afm.- Dim. (mm) Formaat Dikte Format Epaiss.

300x300

Roeselare 400x400

Granulaten Granulats

60 80

- graniet, basalt, flint-

60 80

- porfier, dolomiet,

60 80

- graniet-marmer, rode porfier, graniet - granite-marbre,

steen - granite, basalte, galets de mer kwarts - porphyre, dolomite, quartz

600x400

1.2.2. Andere oppervlaktebehandelingen (vervolg)

Kleuren Couleurs - grijs, zwart, gebro­ ken wit, paars, bei­ ge, bruin-beige, zandkleur, rood,

Oppervlaktebehan­ deling Traitement de surface - gestaalstraald - grenaillé

Bijzonderheden Particularités BLEUKOLIET

roze - gris, noir, blanc cassé, mauve, beige, brun-beige, sable, rouge, rose

porphyre rouge, granite 600x600

EBEMA

80

300x300

40 50 60 70 80

600x400

50 60 70 80

300x300 600x400

60

Zutendaal

- graniet - granite

- gnjs - gris - diverse kleurkomb.

- diverses comb, de couleurs

- gestaalstraald - grenaillé

- zwart, wit, grijs - noir, blanc, gris

ARDUNA - met of zonder afboording - avec OU sans bord décoratif

KEUPERSAPPELTANS

400x400

40

- marmer, graniet - marbre, granite

- diverse - divers

400x400

40 70

- natuursteen, basalt, graniet - pierre naturelle, basalte, granite

- rozegrijs, grijs, geel, - geïmpregneerd en - met veiling - avec chanfrein gestaalstraald roze, groen, zwart - imprégné et grenaillé - rose-gris, gris, jaune, rose, vert, noir - geslepen en gestaal­

Alken

MARBRA-LYS Harelbeke

- graniet - granite

straald - grésé et grenaillé

- graniet - granite

- geslepen en gestaal­ straald met motieven - grésé et grenaillé avec des motifs

- arduin - pierre bleue - graniet - granite

- gezandstraald; coa­ ting - sablé; coating

- Terra-Cotta

6/95 Catalogue Permanent de l’Industrie du Béton - Permanente Katalogus van de Betonindustrie

IV.B.l./lO 1.2.2. Autre.s traitements de surface (suite)

Fabrikant Fabricant

MARLUX

Afm.- Dim.(mm) Formaat Dikte Format Epaiss.

400x400

40

Tessenderlo

1.2.2. Andere oppervlaktebehandelingen (vervolg)

Granulaten Granulats

Kleuren Couleurs

Oppervlaktebehan­ deling Traitement de surface

- zwart + grijs, beige - uitgewassen + geel, roze, groen - lavé - noir + gris, beige + jaune, rose, vert - rood, ecru, roze, geel, grijs - rouge, écru, rose, jaune, gris

Bij2X3nderheden Particularités DESIGN, METEOR, COSMOS - reliëfvormend motiefvlak - motif à relief lisse

- gestraald met coating SERIE GRANITE - grenaille avec coating

- grijs, zwart, groen, rood - gris, noir, vert,

SERIE FUTURA

rouge

- gnjs - gris

- gestraald en geslepen LIGNARDINA - grenaille et grésé

- donkergrijs, roze, - gestraald lichtgrijs, ecru - grenaillé - gris foncé, rose, gris clair, écru

RODAL

500x500

50

- roze, lichtgrijs, ecru - rose, gris-clair, écru

400x400

37

- grijs, rood, wit, groen, geel, zwart - gris, rouge, blanc, vert, jaune, noir

- gestraald en behan­ deld - sablé et traité

45

- granietgrijs, wit, rood - gris granite, blanc,

- gestraald - sablé

50

- grijs, wit, beige, - bezand (licht reliël) zwart, rood, bruin, - sablé (relief léger) oker, heide + komb.

- gris, blanc, beige, noir, rouge, brun, ocre, bruyère -I-

Nieuwenrode

SERIE SABLE

rouge

SCHMIDT Aarschot

140x140 210x140 400x300 400x400 500x500 600x400 600x600

- gewapend op aan­ vraag - armé sur demande

comb.

300x300

60

- grijs, rood, bruin - gris, rouge, brun

600x600

65

- grijs, zwart, rood, bruin - gris, noir, rouge, brun

- gehamerd met diverse URBA DESIGN - gewapend op aan­ toplagen - bouchardé avec vraag - armé sur demande couches supérieures diverses

6/95 Catalogue Permanent de l'Industrie du Béton - Permanente Katalogus van de Betonindustrie

IV.B.l./ll 1.2.3. Groeven

1.2.3. Rainures

Fabrikant Fabricant AGMANOVOBLOC

Slijtlaag - Couche d’usure

Afm. - Dim. (mm) Formaat Format

Dikte Epaiss.

400x400

38

Afwerking Finition - geslepen - grésé

Nature granulats - porfier, marmer - porphyre, marbre

Lauwe

EBEMA Zutendaal

40 50 60 70

- niet geslepen - Rijnzand, porfier - non grésé - sable du Rhin, porphyre

80 40 50

60

LEMAIRE

300x300

Ottignies

40 50 60

- niet geslepen - porfier - non grésé - porphyre

Fabrikant Fabricant

AGMA-NOVOBLOC

Afm.-Dim.(mm) Formaat Dikte Format Epaiss.

EBEMA

Harelbeke

RODAL

- 29 diagonale groeven (diepte 3 mm) - 29 rainures diagonales (profondeur 3 mm)

- grijs, zwart, rood - gris, noir, rouge

- 9 rechte groeven (diepte 12

PARKA - 4 komb. reliefs (ringv. en recht), met veiling - 4 reliefs à comb, (circul. et droits), avec chanfrein

mm) - 9 rainures droites (profon­ deur 12 mm)

- grijs, zwart, rood,

- diagonale groeven - rainures diagonales groen - gris, noir, rouge, vert

Kleuren Couleurs

Schijnvoegen - Faux joints recht droit

cirkelv. waaierv. circul. éventail

38

- grijs, groen, wit, roze - gris, vert, blanc, rose

400x400

38

- grijs, rood, wit, roze - gris, rouge, blanc, rose

X

X

400x400 500x500 600x400

50

- grijs, rood, zwart, groen - gris, rouge, noir, vert

X

X

300x300

40 50 60 70 80

- grijs, zwart, rood - gris, noir, rouge

400x400 500x500

40 50

- rood, zwart - rouge, noir

X

400x400

45

- grijs, rood, zwart - gris. rouge, noir

X

400x400

40

- zwart, bruin, grijs - noir, brun, gris

Zutendaal

MARBRA-LYS

- grijs, wit, zwart, rood, geel, groen, beige, heide, bruin - gris, blanc, noir, rouge, jaune, vert, beige, bruyère, brun

300x300

Lauwe

Wetteren

NOVOLINE - fijn gegroefd met 4 verschil­ lende motieven - rainures fines avec 4 motifs différents

1.2,4. Kasseimotief

1.2.4. Motif de pavage

AGREE

- grijs, wit, rood - gris, blanc, rouge - grijs, wit, geel - gris, blanc, jaune

300x300

Bijzonderheden Particularités

Aard granulaten Kleuren - Couleurs

Nieuwenrode

Bijzonderheden Particularités OPUS - geslepen - grésé - effen, geslepen opp.

- surface lisse grésée

B-16 - effen bovenvlak; rechte schijnvoegen; 16 stenen per tegel - surface lisse; faux joints droits; 16 pavés par dalle X

6/95 Catalogue Permanent de l’Industrie du Béton - Permanente Katalogus van de Betonindustrie

- gestraald en behänd.

- sablés et traités

IV.B.1./12 1.2.5. Surface structurée

Fabrikant Fabricant

1.2.5. Gestruktureerde oppervlakte

Afm. - Dim. (mm)

Kleuren Couleurs

Bij zonderheden Particularités

Formaat Format

Dikte Epaiss.

AGREF Wetteren

400x400 500x500 600x400

50

-grijs, rood, zwart, groen, geel, beige -gris, rouge, noir, vert, jaune, beige

EBEMA Zutendaal

300x300

40 50 60 70 80

-grijs, zwart -gris, noir

- leisteentekstuur - texture de schiste

KEUPERSAPPELTANS Alken

500x500 600x400

50

-rood, zwart, groen, geel -rouge, noir, vert, jaune

- leisteentekstuur - texture de schiste

MARBRA-LYS Harelbeke

400x400 600x400 400x400

40 50 70

-rood, zwart, wit, groen, geel -rouge, noir, blanc, vert, jaune

- leisteentekstuur; coating - texture de schiste; coating

400x400

40 70

-crème, geel, bruin, rood, zwart -crème, jaune, brun, rouge, noir

STONES - leisteentekstuur; coating; gestaalstraald; veiling - texture de schiste; coating; grenaillé; chanfrein

400x400

40

-OLIVERA: groen + zwarte wolk vert + nuage noir -BRONZATO: geel 4- bruine wolk jaune + nuage brun -ANTRACIET; grijs gewolkt gris nuagé

- leisteentekstuur; coating - texture de schiste; coating

400x400

40

- beige, ivoor, lichtbruin, genuanceerd - beige, ivoire, brun-clair, nuancé

SERIE ANTICO - leisteentekstuur; gestraald met coating; afgeronde hoeken - texture de schiste; grenaillé avec coating; coins arrondis

RODAL Niewenrode

400x400

37

- ANTWERPEN :bruin - brun - BRUSSEL’.zwart - noir - MECHELEN:wit - blanc

- imitatie natuursteen; gestraald en behan­ deld; coating - imitation pierre naturelle; sablé et traité; coating

VAN CAUWENBERGH Rumst

300x300

40

- zwart, groen, heide, zand - noir, vert, bruyère, sable

COLORSTONE - leisteentekstuur - texture de schiste

MARLUX Tessenderlo

1.3. Dalles de bordure à relief rehaussé

Fabrikant Fabricant AGREF Wetteren

1.3. Bebordingstegels met hoog relief

Afm. - Dim (mm) Formaat Format

Dikte Epaiss.

6(X)x600

65

B ij zonderheden Particularités

Kleuren Couleurs - grijs, wit - gris, blanc

ABBEY - geschrankt tandvormig reliëf - relief denté alterné

6/95 Catalogue Permanent de l’Industrie du Béton - Permanente Katalogus van de Betonindustrie

PARTEK ERGON

Renseignements et documentation Inlichtingen en dokumentatie Marnixdreef 5 • 2500 LIER « 03/490 04 11 »Fax 03/488 13 49

yw[ [lü

v[yx

m

I

m

I

A \J

Elégance et performance, pour bâtir sans ossature. TOIDAL de RONVEAUX c'est la double poutre de toiture, à inertie variable, solidaire de la dalle couvrante. En grande largeur et longue portée.

Diminution des hauteurs de façade, moindres volumes à chauffer, réduction des temps de pose et du coût des joints d'étanchéité; TOIDAL apporte aux bâtisseurs la solution quatre fois plus avantageuse.

Et dans sa version demi longueur, TOIDAL se fait mur porteur capable de recevoir directement la poutre dalle de toiture. A peu de frais, en un temps record, voilà votre bâtiment achevé, qui vous offre une surface utilisable dans sa totalité, sans aucune contrainte pour le rayonnage ou la circulation.

TOIDAL DE RONVEAUX: une performance qui vous fait gagner sur tous les plans.

RONVEAUX PREFABRICATION: réalisations en béton armé et précontraint.

RONVEAUX EQUIPEMENT: tirage de lignes, stations d’épuration, montage de tours, rénovation de constructions, électricité industrielle.

Ets. E. RONVEAUX s.a. rue Rebonmoulin, 16. B-5590 Ciney.

Tél.:(083)21 29 01 Fax: (083)21 2910

lAPERFOKMIIIICfiSiyilfmD'fSPRII