INHOUD

VOORWOORD

Pascal Gielen heeft tot 2015 het lectoraat ‘Arts in Society II’ binnen FHK vormgegeven. Naast dit lectoraat was ook Marc Glaudemans als lector verbonden aan FHK met het lectoraat ‘Stedelijke Strategieën’. Twee lectoraten waar we met trots op terugkijken en die ieder op eigen wijze het onderzoeksklimaat binnen FHK hebben gevoed. Toen beide lectoraten min of meer tegelijkertijd eindigden, ontstond de vraag hoe verder te gaan. FHK is op weg naar meer interdisciplinariteit, het aantal masters is naar zes gegroeid en de samenwerking tussen de opleidingen krijgt steeds meer vorm. Hierom is de keuze gemaakt de twee lectoraten samen te voegen en verder te gaan met een lectoraat. Een stevig lectoraat ten behoeve van alle opleidingen van FHK dat ondersteunend is aan onze strategie. De thematiek vloeide bijna automatisch voort uit de strategische koers van FHK: ‘Interdisciplinary learning strategies’. Om onderzoek meer te verbinden met het onderwijs is een research explorer uitgenodigd het thema in samenwerking met medewerkers en studenten te onderzoeken. Cynthia Hathaway heeft deze opdracht op een bijzondere wijze vormgegeven. Non-conformistisch, soms bijna activistisch, maar altijd vertrekkend vanuit de artistieke praktijk en vanuit een maatschappelijke betrokkenheid. In twee jaar tijd heeft zij een diverse gemeenschap binnen FHK ontworpen en het onderwerp veelzijdig onderzocht (zie uitgave DISCO). Dit inhoudelijk, praktijkgeleid vooronderzoek, in combinatie met de opgedane ervaring vanuit de meer klassiek-discursieve voorgaande lectoraten heeft geleid tot een aanpassing van de thematiek. ‘Interdisciplinary learning strategies’ werd ‘Artistic Connective Practices’. Een transitie die aansluit bij de verbrede visie op interdisciplinariteit gevoed vanuit de kunstenaars en hun artistieke connectieve praktijken enerzijds, alsook de kritische (meta-)reflectie over die praktijken anderzijds.

Waar de notie interdiscipline in FHK voornamelijk bij intern gerichte collaboratie wordt ingezet, wordt met de transitie naar artistieke connectieve praktijken ook de deur naar buiten meer opengezet. In die zin bereidt de transitie ook de weg naar de grote ‘WHY’ voor: waarom en hoe zouden artistieke praktijken kunnen en willen bijdragen aan de sociaal maatschappelijke transformatie richting een duurzame en veerkrachtige samenleving? Een vraagstuk dat sinds de start van het virus COVID-19 alleen maar aan urgentie gewonnen heeft en dat de artistieke praktijken ingrijpend beïnvloedt. Een mooi voorbeeld hiervan is het pleidooi van Ramsey Nasr in Buitenhof over ‘De rol van kunst in Coronatijd’ : https://www.vpro.nl/buitenhof/speel~POMS_AT_16089849~ramsey-nasr-de-rol-van-kunst-incoronatijd~.html.

Duurzame culturen worden gekenmerkt door aandacht voor de complexiteit van diepgaande samenwerkingsverbanden. Naast, maar vooral als tegenwicht tegen het economische en politieke perspectief, biedt het artistieke perspectief enorm veel kansen om connectiviteit te exploreren, verdiepen en concretiseren. Artistieke connectieve praktijken geven ruimte aan ambiguïteit, ambivalenties, contradicties en leggen de chaos en complexiteit van maatschappelijke transformatie richting meer duurzame vormen van samenleven bloot. Vanuit een aandacht voor niet-hiërarchische samenwerkingsvormen in een inclusieve en door diversiteit gekenmerkte context, versterkt door een grote aandacht voor zowel rationele als niet-rationele, emotionele processen, kunnen vooroordelen en gesimplificeerde veronderstellingen van hoe onze wereld eruitziet of dient te zien, worden tegengegaan of verrijkt.

Het lectoraat legt de mechanismes achter artistieke connectieve praktijken bloot en begeeft zich daardoor op het snijvlak van artistiek-culturele, sociaal-maatschappelijke, educatieve en filosofische dimensies van gemeenschappen (als FHK), organisaties en de samenleving.

Juist door te vertrekken vanuit het artistieke, benadrukt het lectoraat dat het artistieke perspectief, een kunstenaars-mindset, de kracht van kunst - als tegenwicht tegen het courante economische en politieke perspectief op basis waarvan beleid gemaakt wordt - pas echt impactvol is in connectieve praktijken. Op deze manier meent het lectoraat te kunnen bijdragen aan de culturele dimensie van duurzame, inclusieve samenleving (standaard 4).

De methodologische motor achter dit alles is artistiek onderzoek in de breedste zin van het woord. Door juist niet alleen vanuit de reflectie over artistieke praktijken, maar ook vanuit de door kunstenaars vormgegeven artistieke praktijken zelf te vertrekken, zet het lectoraat in op twee focusgebieden: 1. Artistic connective practices; 2. Artistic connective practitioners (standaard 1).

De interne kenniskring, de masters en de bachelors ondersteunen deze richting vanuit het lectoraat. We zijn bezig de ondersteuningsprocessen te onderzoeken die het onderzoek nodig heeft. En in de Kwaliteitsafspraken zijn twee onderzoeksprojecten opgenomen die vooruitlopen op een aantal aandachtspunten. Ook staat binnen het Kwaliteitsplatform de kwaliteit van onderzoek op de agenda. Kortom, FHK staat (meer dan) in de startblokken.

Met dank aan Cynthia Hathaway, de kenniskring en alle gesprekspartner in- en extern die meegedacht en ontworpen hebben aan de voorbereiding van het lectoraat ‘Artistic Connective Practices’. Karen Neervoort