1. Inleiding

Fontys Hogeschool voor de Kunsten (FHK) in Tilburg telt 17 opleidingen1 , 1403 master- en bachelor studenten2, 440 medewerkers3 en heeft een dubbele uitzonderingssituatie. FHK is de enige kunstenopleiding binnen Fontys. En FHK is uniek binnen de Nederlandse kunstvakopleidingen omdat er zoveel verschillende disciplines in één gebouw zijn ondergebracht.

FHK vormt een uniek interdisciplinair artistiek knooppunt van praktijkgericht onderzoek. Interdisciplinariteit is dan ook een van de drie strategische doelen van de FHK. Dit is zichtbaar in diverse cross-disciplinaire samenwerkingen4 tussen de verschillende academies, waardoor studenten zich meer en meer over de grenzen van hun eigen discipline bewegen5 . Na het einde van de termijnen van de lectoraten Stedelijke Strategieën en Arts & Society is er geen nieuw lectoraat ingericht door FHK. De diversiteit van de opleidingen maakt dat er geen gezamenlijke onderzoeksvisie van FHK is, maar er zijn gemeenschappelijke belangen, methodes en thema’s aan te wijzen. Op deze gemeenschappelijkheid is het voorstel van het lectoraat Artistic connective practices gebaseerd.

Het MT van FHK heeft ervoor gekozen om een nieuw lectoraat vorm te geven aan de hand van een uitgebreid vooronderzoek. Er is met studenten, medewerkers, werkveld en externen op verschillende manieren een dialoog gevoerd over de inhoud van het lectoraat. Het verkennende onderzoek van Cynthia Hathaway6 tussen 2018 en 2020, heeft een eerste inzicht gegeven in een veelheid aan praktijkgerichte onderzoeksprojecten en bijbehorende methodes, die op verschillende niveaus (BA, MA, PhD) in FHK plaatsvinden. Dit gebied is binnen het meer Fontysbrede onderzoeksparadigma nog een redelijk recent gebied, maar enorm rijk. Binnen FHK zien we bijvoorbeeld: embodied research, ruimtelijk onderzoek, materiaalonderzoek, actieonderzoek, educatief designonderzoek, etc. Deze unieke onderzoekscollectie dient verder ondersteund en gedeeld te worden, om het ontwikkelend vakgebied verder vorm te geven binnen het onderwijs. Door binnen dit lectoraatsvoorstel een institutioneel onderzoeksprofiel te genereren wordt deze ontwikkeling meer duurzaam geborgd.

Ook met betrekking tot de term artistiek onderzoek zijn er in het voortraject interessante gesprekken gevoerd met studenten, docenten en werkveld. Bijvoorbeeld, de verhouding tussen ambacht en onderzoek in met name de bacheloropleidingen was een belangrijk onderwerp van gesprek. Momenteel echter wordt deze discussie inhoudelijk nog niet gevoed vanuit FHK. Kortom, er is behoefte aan een visie op artistiek, praktijkgericht en praktijk-geleid onderzoek die recht doet aan de grote diversiteit aan discipline gebonden perspectieven op praktijkgericht onderzoek binnen FHK. Om deze centrale visie met bijbehorende onderzoekscultuur en -gemeenschap te realiseren, speelt het lectoraat over ‘Artistic connective practices’

1 Om precies te zijn; Docent Dans, Dance Academy, MasterChoreography, Docent Theater, ACaPA, Musical Theater, Master PPS, Docent Muziek, AMPA, Rockacademie, Muziektheater, Master of Music, Docent Beeldende Kunst en Vormgeving, ArtCoDe, Master Kunsteducatie, Master Architecture, MasterUrbanism 2 Telling per 5-6-2020, waarvan 13 studenten ingeschreven staan als bijvakker(exchange/ en contractstudenten MUTH/MUZT 3 Telling per 5-6-2020, in 190,68 fte 4 Bijvoorbeeld, ‘Interdisciplinary Bootcamp’ faciliteert uitwisseling tussen eerstejaars Bachelor studenten van alle academies.Ook voor alle tweedejaars Bachelor studenten is er uitwisseling georganiseerd tijdens de Art meets Arts week. Vergelijkbare programma’s zijn er voor de eerste en tweedejaars Bachelor studenten van de Educatieve opleidingen ‘Research Saturdays’ geeft vorm aan cross-disciplinaire feedback tussen studenten en docenten alle Master opleidingen in samenwerking met experts uit het werkveld Interdisciplinaire producties die door opleidingen en studenten zijn gemaakt worden tijdens de Nacht van de Kunsten getoond. 5 De 3 strategische doelen van FHK zijn als volgt: FHK biedt structureel interdisciplinair grensoverschrijdend onderwijs. FHK geeft haar maatschappelijke betrokkenheid vorm door onderwijs in co-creatie met het hybride werkveld. FHK is een internationale leergemeenschap. 6 in nauwe samenwerking met de Kenniskring bestaande uit docenten en studieleiders van verschillende opleidingen binnen FHK

een essentiële rol. Deze thematiek is ook meegenomen in de kwaliteitsafspraken van FHK die in de MACON zijn verankerd.

Uit de gesprekken bleek al snel dat de term ‘interdiscipline’ in FHK te veel een interne connotatie heeft. Het wordt begrepen als samenwerken van studenten en docenten uit verschillende academies. De wens is de blik te verruimen, om naast het weghalen van de schotten tussen de opleidingen binnen FHK te streven naar een intensievere connectie met gemeenschappen, instituten, organisaties buiten FHK. Juist in deze verbindingen, juist in deze samenwerkingen, worden mogelijkheden gezien voor samenwerking vanuit onze artisticiteit. Vanuit deze mogelijkheden tot diversiteit aan kruisbestuivingen, zowel intern als extern, is het thema van dit lectoraatsvoorstel ‘Artistic connective practices’ geworden. Bij het aanscherpen van de notie ‘connectiviteit’ is het contrast met de begrippen consensus of community verhelderend. In een community wordt er vaak naar consensus gestreefd, wat identiteit-bevestigend werkt. Met betrekking tot connectieve artistieke praktijken is eerder het tegendeel aan de orde. Juist het benoemen en accentueren van verschillen (echte inclusiviteit en diversiteit, gedacht vanuit pluri-culturaliteit), het toelaten van ambiguïteiten, ambivalenties, contracties. Connectiviteit is een proces, dat, in relatie, een bewustwording op gang brengt en vanuit die bewustwording gedragen duurzame coproducties ontwikkelt. Het blootleggen van de mechanismen achter dit proces in samenwerking met het werkveld, het komen tot een methodologische strategie en het uitrollen en implementeren van deze methodologie in de educatieve context van FHK (die als inspiratie voor andere hogescholen kan dienen), zouden concrete resultaten van het lectoraat kunnen zijn (standaard 1).

Artistieke connectieve praktijken onderzoeken op artistieke wijze de rol en waarde van kunst in de samenleving vanuit een duurzaam, lange-termijn perspectief. Kunst lost geen problemen op, maar creëert problemen om een dialoog op gang te brengen die essentieel is om tot connectiviteit te komen. Artistiek onderzoek over artistieke connectieve praktijken en vanuit deze door kunstenaars vormgegeven artistieke praktijken, leidt tot nieuwe vormen van kennis over connectiviteit, niet alleen op schrift, maar vooral ook in beeld, geluid, in het creëren van ervaringen, etc. Op deze manier bieden artistieke connectieve praktijken andere perspectieven op de samenleving, op de wereld en leidt het tot reflectie over de samenleving, politiek, ethiek, democratie, empathie, etc. Maar het leidt ook tot nieuwe kunst, tot nieuwe educatieve methodes, tot nieuwe leerstrategieën, etc. (standaard 1 & 4)