2. Positionering en doelstellingen lectoraat

Zeker de laatste maanden is de roep om kunstenaars heel groot geworden, maar ze laten zich nog te weinig zien. Kunstenaars mogen in het maatschappelijke debat een grotere positie claimen dan ze nu doen. Ze moeten die rol in de maatschappij oppakken en het hen niet laten overkomen . Hoe zijn kunstenaars de bruggenbouwers van de toekomst en van bijvoorbeeld de huidige 1,5 meter samenleving? Hoe biedt kunst en een kunstenaars-mindset mensen oefening om met onzekerheid om te gaan? Hoe schept kunst nieuwe ruimtes van ontmoeting en verdieping? Het is aan de toekomstige lector om hier op basis van inzichten, kwaliteiten, netwerk en interesses, samen met de kenniskring en het werkveld vorm aan te geven, keuzes in te maken en prioritering in aan te brengen.

2a. Positionering Momenteel heeft Fontys 37 lectoren: 11 lectoren in het domein van ‘educatie’, 5 lectoren in het ‘economisch’ domein, 9 lectoren in het domein ‘mens en samenleving’, en 12 lectoren in het domein ‘technologie’. Het nieuwe lectoraat van FHK zal onderdeel zijn van het domein ‘educatie’.

Daarnaast heeft Fontys binnen TEC for Society vijf thema’s benoemd, namelijk: 1. Creative economy 2. Health 3. High tech systems and materials 4. Learning Society 5. Smart Society

Artistic Connective Practices zijn niet-hiërarchisch en daarmee volledig tegengesteld aan courante sociaalmaatschappelijke, bestuurlijke, politieke en economische structuren. Artistic Connective Practices zijn inclusief, niet-uitsluitend, democratisch-activistisch en daarmee volledig tegenovergesteld aan zogenaamde democratische modellen in onze samenleving waar het ‘andere geluid, de alternatieve stem, de minderheid’ bureaucratisch weggedrukt wordt en contradicties, ambivalenties en ambiguïteiten worden gladgestreken.

Het zwaartepunt TEC for Society geeft richting aan de vraag welke kennis, vaardigheden en houding voor studenten en professionals van belang zijn. Ondanks het feit dat TEC for Society binnenkort afloopt, heeft FHK een directe verbinding met het thema Creative Economy en voelt dan ook grote verwantschap met #TheChallengers; Centre of Expertise Creative Economy. Maar voor het lectoraat Artistic connective practices is de verbinding met alle thema’s mogelijk relevant, met name ook met Learning en Smart Society. In dat verband is er ook samenwerking gezocht met Tessa Cramer, lector Designing the future, en Jorge Alves Lino, lector Media, interactie en narratie.

Het lectoraat claimt echter ook een eigenstandige positie ten aanzien van de vijf Fontys onderzoeksthema’s. Juist vanuit de aandacht voor artistieke onderzoekmethodes en multi-sectorale connectiviteit benadrukt het lectoraat dat er alternatieve routes zijn en dat er andere vormen van kennis en overdracht mogelijk zijn om bovenstaande onderwerpen te adresseren.

2b. Doelstellingen In het verkennende onderzoek van Cynthia Hathaway zijn de volgende pijlers van ‘Artistic connective practices’ geformuleerd: ● ‘Artistic connective practices’ zijn actief ● ‘Artistic connective practices’ zijn niet-hiërarchisch

● ‘Artistic connective practices’ zijn inclusief ● ‘Artistic connective practices’ zijn zelfreflecterend Als vertrekpunt voor het lectoraat wordt de definitie van ‘connective practices’ gebruikt van M.J. Haigh: ‘Connective practices are affective educational strategies that aim to create a deep, emotional bond between learners and the subject of their learning. Their aim goes beyond that of creating awareness, knowledge or even understanding by seeking to target and direct the learner’s ethical and empathetic sensitivities. Typically they employ active, participatory means to construct a sense of personal responsibility, but more importantly conative personal response-ability, the creative impulse to make a difference, no matter how small or symbolic through personal engagement and action.’7

Meer informatie over dit onderzoeksproces en de resultaten is te vinden in de publicatie 'Making Connective Practices’. Hierin wordt met name duidelijk, dat vanuit reflectie over artistieke connectieve praktijken en vanuit de door kunstenaars vormgegeven artistieke connectieve praktijken, een directe brug naar belangrijke thema’s in de samenleving wordt gelegd, zoals duurzaamheid, ecologie, ethiek, samenwerking, eenzaamheid en inclusie, diversiteit, etc.

Kunst heeft niet alleen een artistieke of esthetische functie, maar neemt ook stelling in en geeft vorm aan het maatschappelijke debat. Door vanuit reflectie over, maar vooral vanuit de artistieke praktijk zelf, vormen van actieve, niet-hiërarchische, inclusieve, zelf-reflecterende connectiviteit te tonen, kan de dialoog over nieuwe vormen van samenleven, politiek, ethiek, democratie, etc. gevoed worden. Bijvoorbeeld, in deze lastige tijd van sociale distantie, zijn artistieke connectieve praktijken van groot belang om het discours over ‘nabijheid’ op scherp te zetten. Deze praktijken lossen het probleem niet op, daar is kunst niet voor bedoeld, maar kunnen wel een dialoog op gang brengen, waarin de verschillende, soms tegenstrijdige stemmen gehoord kunnen worden en kunnen blijven bestaan. Op deze manier wordt een bewustwording op gang gebracht over verdiepte connectiviteit die gekenmerkt wordt door flexibiliteit, contradicties, ambiguïteiten, onzekerheden en ambivalenties, waarbij een kunstenaars-mindset van essentieel belang is in het kader van het ontwikkelen van veerkrachtige individuen in een duurzame samenleving.

Het is aan de toekomstige lector om inhoudelijk accenten te leggen om inzicht te krijgen in a) de methodologische fundamenten van artistieke onderzoek en b) de onderliggende structuren van connectiviteit. Deze waardevolle kennis, geuit in alternatieve vormen naast de courante discursieve, is van enorme waarde voor andere onderzoeksgebieden (standaard 1).

Binnen het lectoraat is gekozen voor een splitsing van praktijken en uitvoerders, resulterend in twee focusgebieden: A] Artistic connective practices, en B] Artistic connective practitioners. We beogen enerzijds artistic connective practices in beeld te brengen en te ontsluiten. Anderzijds onderzoeken en analyseren we de methodologische basis waarop artistic connective practitioners hun praktijk vormgeven en zetten we vanuit het lectoraat ook practitioners aan het werk (vernieuwing, verandering, versterking). Beide focusgebieden vloeien soms ook in elkaar over (standaard 1).

A] Artistic connective practices

Kenmerkend is:

7 Martin, John Haigh (2017). Connective Practices in Sustainability Education article, Journal of Technical and Educational Sciences, Oxford Brookes University, Oxford UK.

a. het analyseren van bestaande artistieke connectieve praktijken in FHK

b. het analyseren van bestaande connectieve praktijken buiten FHK in nauwe samenwerking met het werkveld

c het zichtbaar maken, ontsluiten en delen van de rijke verzameling van bestaande artistieke connectieve praktijken binnen en buiten FHK

d. een wisselwerking van bovenstaande punten met een grondige literatuurstudie naar het fenomeen

B] Artistic connective practitioners

Kenmerkend is:

a. het stimuleren van praktijkgericht, artistiek onderzoek om op basis hiervan:

b. nieuwe ‘Artistic connective practices’ door ‘Artistic connective practitioners’ binnen FHK vorm te geven en te ondersteunen, als ook:

c. nieuwe ‘Artistic connective practices’ door ‘Artistic connective practitioners’ buiten FHK, in samenwerking met het werkveld, vorm te geven en te ondersteunen, bijvoorbeeld in de vorm van een Artist-in-Residence-programma.

d. het opstellen van een aantal methodologische handvatten - op basis van analyse van en discussie over ‘Artistic connective practices’ - om zo bij te dragen aan het ontwikkelen van kennis over artistieke connectieve praktijken.

Het is vanuit de specifieke expertise van de toekomstige lector dat de inhoudelijke richting wordt geconcretiseerd. De belangrijkste overkoepelende pijlers, van waaruit die inhoudelijke concretisering plaatsvindt, zijn: artistiek onderzoek naar en vanuit de kunstpraktijk; sociaal-maatschappelijke meerwaarde van artistieke onderzoeksprocessen ten opzichte van de grote mondiale uitdagingen van vandaag (duurzaamheid, migratie, etc.); de non-discursieve output die hoorbaar, zichtbaar en voelbaar impact heeft als tegenwicht tegen courante geschreven output.

De doelstellingen van het lectoraat zijn na afloop behaald, als (standaard 1):

 er in FHK een duurzaam, gezamenlijk beeld van artistiek, praktijkgericht en praktijk-geleid onderzoek is ontwikkeld, dat gedragen wordt en gevoed is door het werkveld.  er een definitie en illustratie van artistieke connectiviteit is, tot stand gekomen in samenwerking met derden.  de visies op artistiek onderzoek en/naar artistieke connectieve praktijken geïmplementeerd is in de educatieve context van FHK en als voorbeeld kan worden opgenomen door andere (kunst)hogescholen.