1. Skopski region - verzija 3

скопски регион СКОПСКИОТ РЕГИОН СЕ НАОЃА ВО СЕВЕРНИОТ ДЕЛ НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА. ЈА ОПФАЌА СКОПСКАТА КОТЛИНА И ЗАФАЌА ПОВРШИНА ОД ОКОЛУ 2.000 км2.

Матка - живописна клисуреста долина на реката Треска Matka - a picturesque canyon valley of the river Treska

Местоположба. Скопската Котлина е ограничена со планинските масиви Скопска Црна Гора на север, Градиштанската Планина од исток, масивот Мокра Планина на југ и ограноците на Караџица, Сува Гора и Жеден на запад. Регионот непосредно се допира со прекрасните клисурести долини на реката Вардар, како што се Дервенската и Таорската Клисура, потоа Шишевската Клисура на реката Треска, Качаничката Клисура на реката Лепенец и Бадарската Клисура на реката Пчиња. Реки и езера. На мал простор се среќаваат неколку големи реки кои поминуваат низ мошне живописни клисурести долини. Најзначајни се реките Вардар, Лепенец, Пчиња, Кадина Река, Маркова Река и Треска. Од посебен интерес се езерата Матка и Козјак во клисурестокањонската долина на реката Треска, потоа термоминералната бања Катланово, минералните извори во Волково и други хидрографски објекти. Клима. Скопскиот туристички регион се одликува со средни годишни температури од 12ºC и просечна годишна количина на врнежи од околу 500 мм. Регионот се одликува со континентална клима со слаби продори од медитерански влијанија, а во повисоките простори преовладува планинска клима. Флора и фауна. Разновидниот геолошки состав, релјефната дисецираност, присуството на вода и климатските влијанија овозможиле богат растителен свет, со разновидна дендрофлора и тревна вегетација. Фауната е претставена со разновиден крупен и ситен дивеч: мечка, волк, дива коза, дива свиња, зајак, еребици и разни други видови животински свет од интерес за туристите. Сообраќајни правци. Во Скопскиот регион се среќаваат неколку сообраќајни правци. Едниот е од Белград кон Солун, вториот од Јадранското Море кон Солун, третиот од Крива Паланка и Куманово и четвртиот, кој од Охрид и Дебар води кон Скопје. Во контекст на туризмот е и железничкиот сообраќај и скопскиот аеродром Александар Велики. На вака важна крстосница, покрај Скопје како главен град на Република Македонија, присутни се уште околу 120 населби, поголем број археолошки локалитети, голем број манастири и цркви, културно-историски споменици и манифестации.

Viola kosaninii кошанинова темјанушка – ендемичен вид од кањонот на Треска koshan violet - an endemic sort from the canyon of Treska

SKOPJE region SKOPJE REGION IS LOCATED IN THE NORTHERN PART OF THE REPUBLIC OF MACEDONIA. IT COVERS SKOPJE VALLEY AND 2 OCCUPIES ABOUT 2.000 km .

Location. Skopje Valley is surrounded by mountain massif Skopska Crna Gora on the north, Gradishtanska Mountain from the east, massifs Mokra Mountain on the south and parts of Karadzica, Suva Gora and Zeden on the west. This region is touching the magnificent gorge valleys of the River Vardar, such as Dervenska and Taorska Gorge then Shishevska Gorge of the River Treska, Kachanichka Gorge of the River Lepenec and Badarska Gorge of the River Pchinja.

Rivers and Lakes. There are several large rivers flowing through very picturesque gorge valleys. The most significant rivers are Vardar, Lepenec, Pchinja, Kadina River, Markova River and Treska. Particularly important are the lakes Matka and Kozjak in the gorge-canyon valley of the River Treska, the thermomineral spa Katlanovo, the mineral springs in Volkovo and other hydrographical objects.

Climate. The Tourist Region of Skopje is characterized by average annual temperatures of 12ºC and average precipitation of 500 mm. This region is characterized by continental climate and weak penetration of Mediterranean influence, but mountainous climate dominates in the higher areas.

Flora and Fauna. The diverse geological composition, the relief dissection, presence of water and climate influences have created abundant flora with various dendro flora and herbaceous vegetation. Fauna is represented by various big and small game, such as bears, wolves, wild goats, boars, hares, partridges and many other animal kinds attractive for tourists.

Traffic directions. There are several motorways in the Region of Skopje. The first is from Belgrade towards Thessaloniki, the second one is from the Adriatic Sea towards Thessaloniki, the third one is from Kriva Palanka and Kumanovo and the fourth one is from Ohrid and Debar leading to Skopje. In the context of tourism the railway and Skopje Airport Alexander the Great are important.

Besides Skopje, which is the capital of the Republic of Macedonia, on this important crossroad there are about 120 settlements, a large number of archaeological sites, a lot of monasteries and churches, cultural-historical monuments and manifestations.

СКОПСКО КАЛЕ тврдината на Јустинијан Први SKOPJE KALE the fortress of Justinian the First

СТАРА СКОПСКА ЧАРШИЈА ако не се почувствува духот на Чаршијата, како да не сте биле во Скопје OLD SKOPJE BAZAAR if you haven't felt the spirit of the bazaar like you haven't been in Skopje

СОБОРНА ЦРКВА една од најпрепознатливите цркви во Македонија THE ASSEMBLY CHURCH one of the most distinguishable churches in Macedonia

СВ. ПАНТЕЛЕЈМОН почеток на ренесансата во фрескосликарството, 140 години пред ренесансата во Италија ST. PANTELEJMON renaissance beginning of fresco painting, 140 years before the renaissance in Italy

7

Скопје МЕТРОПОЛА: СПОЈ НА ИСТОРИСКОТО НАСЛЕДСТВО И УРБАНОТО ЖИВЕЕЊЕ

Скопје е главен град на Република Македонија. Се наоѓа во северниот дел на Република Македонија, во Скопската Котлина. Има поволна географскосообраќајна положба, која е предиспозиција за широка комуникација преку патниот, железничкиот и авионскиот сообраќај.

С

копје е град во централниот дел на Балканскиот Полуостров. Лесно комуницира со медитеранското подрачје на југ и подрачјето на Средна и Северна Европа на север. Преку Качаничката Клисура се поврзува со Јадранското Море. Кон исток, преку Куманово и Крива Паланка се поврзува со Република Бугарија, кон запад се поврзува со Полог, Кичевската Котлина, Охридско-преспанскиот регион и Република Албанија. Скопје датира од предантичкиот период. Овој град имал стратешко значење во античкиот период, кога бил познат под името Скупи. Ископини од античкиот град Скупи се наоѓаат во месноста Зајчев Рид над утоката на реката Лепенец во Вардар, кај денешното село Злокуќани. Скупи бил главен град на тогашна Дарданија.

Фрлање на крстот во водите на Вардар од Камениот Мост - традиционален обичај по повод христијанскиот празник Водици Throwing a cross in water of Vardar from the Stone Bridge a traditional custom in honour of the Christian holiday Epiphany

6 с ко п с к и р е г и о н

200-350 метри надморска височина metres altitude

518

година градот е подигнат на сегашното место AD the city was erected on the present location

500.000 жители inhabitants

За време на Октавијан Август, околу 13-11 година п.н.е. Скупи станал легиски логор. Подоцна, Скупи станал еден од поголемите римски градови и најзначајна населба на патот од Солун кон Дунав. Градот имал форма на правоаголник со површина од 40 ха и ѕид дебел 3,2 метри и добил статус на колонија. Градот е уништен од земјотрес во 518 година. На местото од старо Скупи се пронајдени материјални траги, а меѓу многуте ископини значајни се деловите од театарот ископани во 1936 година. На сегашното место градот е подигнат по 518 година.

Јапонски цреши во центарот на Скопје Japanese cherries in the centre of Skopje

Темелите на ново Скопје во втората половина на VI век веројатно ги поставил царот Јустинијан I (527-565). Во негова чест и населбата тогаш се викала Јустинијана Прима. Се претпоставува дека во периодот на негово владеење е изградена тврдината Кале, која се наоѓа на левата страна на реката Вардар. Следните два-три века, со продорот на Куманите и Словените, градот бил мета на пљачкосувања и пустошења, така што се развивал со бавно темпо. После IX век Скопје станува важно византиско средиште. Кон крајот на X век, за време на Самуиловата држава, Скопје се споменува како епископско седиште. Во XII век арапскиот географ Идризи го споменува како богат град под името Искубиа.

Skopje METROPOLIS: JOINT OF HISTORICAL HERITAGE AND URBAN LIVING

Skopje is the capital of the Republic of Macedonia.

It is located in the northern part of the Republic of Macedonia, in Skopje Valley.

It has favourable geographical and traffic position, which is a starting point for wider communication via road, railway and air traffic.

S

kopje is a city in the central part of Balkan Peninsula. It communicates easy with Mediterranean region on the south and regions of Central and Northern Europe on the north. It is connected with Adriatic Sea via Kachanichka Gorge. It is connected with Republic Bulgaria via Kumanovo and Kriva Palanka on the east as well as with Republic Albania via Polog, Kichevo Valley, Ohrid-Prespa Region on the west.

Поглед од улицата Македонија кон централниот градски плоштад и Воинот на коњ A view from the street Macedonia towards the central city square and The Warrior on a horse

Skopje dates back to pre-antique period. This city had strategic importance during antique period, it was known as Skupi. The excavations from the antique city Skupi are in the locality Zajchev Rid above the inflow of the River Lepenec into Vardar, which is the present village Zlokukani. Skupi was the capital of Dardania.

7 s ko p j e r e g i o n

Зградата на Старата железничка станица, урната за време на скопскиот земјотрес во 1963 година со застанатиот часовник во 5 часот и 17 минути. Тука е сместен Музејот на Град Скопје.

The building at the Old Railway Station was demolished during Skopje earthquake in 1963 and clock's hands stopped at 17 minutes past 5.

The Museum of the City of Skopje is located here.

Скопje - град на солидарноста Со стравотниот земјотрес на 26 јули 1963 година е запрено силното поствоено развојно темпо на Скопје. Од земјотресот со јачина од 9 степени загинале над 1.000 лица, а околу 3.000 биле потешко или полесно повредени. Од вкупниот станбен фонд на градот биле урнати или многу тешко оштетени околу 45% од објектите, а урнати или оштетени биле многу јавни згради, културни објекти, индустриски постројки. По земјотресот во 1963 година Скопје, како град на солидарноста, израснува во уште посовремена агломерација во која е изведен урбанистички спој на Истокот со Западот.

Градот достигнува поголем напредок во времето на владеењето на царот Душан. Во тоа време во Скопје, како управно и културно средиште, се одвивала жива трговија унапредена од дубровничките трговци. Тогаш во Скопје е издаден Душановиот Законик. За време на османлиското владеење Скопје продолжило да напредува. Се доселиле турски доселеници од Мала Азија. Во градот се изградиле поголем број џамии, амами, анови. Во Старата скопска чаршија бил изграден Куршумли-ан (оловен ан). Даут-пашиниот амам е бања

Улицата Македонија - најпопуларно урбано шеталиште

6 с ко п с к и р е г и о н

Skopje - the City of Solidarity The vivid established tempo in Skopje was stopped by the devastating earthquake on 26th July,1963. There were more than 1.000 dead and about 3.000 severely or lightly injured in the earthquake with intensity of 9 degrees. The total building fund in the city was demolished or damaged about 45%, and a lot of public buildings, cultural objects, and industrial units were demolished or damaged. After the earthquake in 1963, Skopje as the city of solidarity grew into more modern agglomeration where urban linking of the East and West was performed.

Skupi became a legionary camp during Octavian Augustus rule about 13-11 year BC. Afterwards, Skupi became one of the major Roman cities and the most important settlement on the route from Thessaloniki to Danube. The city had a rectangular form covering an area of 40 hectares and a wall which was 3, 2 metres thick therefore it obtained a status of a colony. The city was destroyed by earthquake in 518. Several material traces have been found on the locality of ancient Skupi, and among the significant excavations are parts of the theatre in 1936.

The present city was erected after the year 518.

Street Macedonia - the most popular urban promenade

Градски парк - мирно и пријатно место среде бурниот градски живот The City Park- quiet and pleasant place in the middle of the wild city life

Гордост на Македонија Споменикот на Гоце Делчев, лоциран во градскиот парк во Скопје, поставен е во 1947 година The Pride of Macedonia The monument of Goce Delchev is located in the city park in Skopje and it was exposed in 1947

подигната од големиот везир на Румелија. Камениот Мост на реката Вардар е изграден во првата половина на XV век. Мостот ги спојува стариот со новиот дел на градот. Аквадуктот за Скопје е изграден кон крајот на XV век. Се наоѓа од десната страна на стариот пат Скопје Качаник. Одредени поправки и подобро снабдување на градот со вода биле извршени во почетокот на XIX век. Црквата Св. Спас е изградена кон крајот на XVII век. Во XVII век градот бележи стопански, културен и територијален напредок со развиено занаетчиство, трговија и преработувачка на кожи. Но, поради чума, а по наредба на австрискиот генерал Пиколомини, Скопје било запалено во 1689 година и целосно уништено. Долго време градот не можел да се обнови и да се врати на старото ниво.

Шеталиште по кејот на Вардар

The foundations of the new Skopje were probably laid in the second half of the sixth century by the tsar Justinian I (527565). The settlement was named Justiniana Prima. It is assumed that Fortress Kale was built during his rule, which is on the left side of the River Vardar. Penetration of Kumani and Slavs in the following two-three centuries made this city a target of plunders and devastation therefore the city was developing slowly. Skopje became a significant Byzantine centre after the ninth century. Skopje was mentioned as an Episcopal seat during Samuil's Empire at the end of the tenth century. The Arabian geographer Idrisi mentioned it as a wealthy city named Iskubia in the twelfth century.

Promenade along the key of Vardar

7 s ko p j e r e g i o n

Повторно почнал да напредува во XIX век, особено по изградбата на Вардарската железница во 1873 година, а уште повеќе во 1888 година, кога во него се составила Моравската со Вардарската железница. Градот бележел постојан прилив на население. Во 1836 година броел 10.000 жители, во 1858 година - 20.000 жители, при

Градски трговски центар Со површина од 121.000 м2, ова е најголем трговски центар на Балканот

Trade City Centre 2 Occupying 121.000 m , this is the biggest trade centre in the Balkans

The city had a great progress during tsar Dushan rule. During that period in Skopje, a cultural and administrative centre, and there was prospering trade improved by the merchants from Dubrovnik. In that period, Dushan's Code was published in Skopje.

During Ottoman rule, Skopje continued to prosper. Turks from Little Asia moved to Skopje. They built a lot of mosques, Turkish baths (Hamams) and inns. Kurshumli An ( Lead Inn) was built in the Old Bazaar, Daut Pasha Hamam is a spa erected by the grand vizier of Rumelia. The Stone Bridge over the River Vardar was built in the first half of the fifteenth century. The bridge connects the old part of the city to the new one. Skopje's Aqueduct was built at the end of the fifteenth century on the old road Skopje - Kachanik. Certain repairs were performed for better water supply in the beginning of the nineteenth century. The Church of St. Spas (Holy Savoir) was built towards the end of the seventeenth century.

In the seventeenth century the city was marked by economic, cultural and territorial prosperity as well as developed craftsmanship, trade and leather processing. Skopje was burnt and completely destroyed in 1689 by the order of the Austrian general Piccolomini because of the plaque. The city could not be restored for longer period in order to match the old one. The city started to prosper again in the nineteenth century, especially after the construction of Vardar Railway in 1873, and even better prosper in 1888 by linking Morava and Vardar Railway. The number of inhabitants was constantly increasing. The number of inhabitants in 1836 was 10.000, in 1858 - 20.000 inhabitants, at the end of the nineteenth century the number increased to 32.000 inhabitants and prior to Balkan Wars up to 47.000 inhabitants.

Скопје - широко гравитациско подрачје Скопје е централна населба во Република Македонија, која поради поволната географско-сообраќајна положба и широкиот радиус на влијателна зона, со својата функционална улога и состојба ги надминува останатите градски населби во државата. Градот има широко развиен сектор на секундарни, терцијарни и квартарни дејности. Претставува државен административно-управен, економски, сообраќаен, културно-просветен и здравствен центар во земјата.

Skopje - wide gravitation area Skopje is the central settlement in the Republic of Macedonia having favourable geographic-traffic position and wide radius of influential zone as well as its functional role and position outrivals the other city settlements in the country. The city has wide range of secondary, third and fourth level activities.

It represents administrative-ruling, economic, traffic, cultural-educa-tional and health centre in this country.

6 с ко п с к и р е г и о н

На надворешните огради на мостот Гоце Делчев се монтирани 26 канделабри, а на двете страни од мостот се поставени 76 рефлектори. Поставени на постаменти од 3,5 метри, четирите бронзени лавови се високи по пет метри и тежат по пет тони. Придружните релјефи на постаментите содржат мотиви од комитството.

There are 26 chandeliers set on the fence of the bridge Goce Delchev, as well as 76 flood lights on both sides of the bridge. There are four bronze lions five meters high and five tones weight, set on platforms 3,5 meters high.

Accompanying reliefs on the platform contain komitad ji motives.

The newly established border towards Greece in 1912, when the whole area previously gravitated towards Thessaloniki directed towards Skopje therefore Skopje had economic and territorial growth between The First and Second World War. There were 65.870 inhabitants in Skopje after the First World War i.e. in 1931. After the Second World War, Skopje grew as the largest and the most modern city settlement in the country and its population, economy and built-up grew, too.

Споменик на ослободителите на Скопје (1941-1944), поставен пред зградата на Владата на Република Македонија

The Monument of Liberators of Skopje (1941-1944), exposed in front of the building of the Government of the Republic of Macedonia

крајот на XIX век населението се зголемило на 32.000 жители, а пред балканските војни на 47.000 жители. Со новопоставените граници кон Грција во 1912 година, кога целото подрачје главно гравитирало кон Солун, се свртело кон Скопје, така што меѓу двете светски војни Скопје стопански и територијално напреднало. Во периодот по Првата светска војна, односно во 1931 година, Скопје имало 65.870 жители. По Втората светска војна, Скопје се развива во најголема и најсовремена градска населба во државата - урбано, популациски, стопански. По 1948 година Скопје популациски постојано расте. Особено засилен пораст е забележан по 1953 година, напоредно со функционалниот напредок на градот. Освен со природен прираст, бројот на жители се зголемил и по механички пат: 1948 година - 88.209 жители, 1953 година - 119.134 жители, 1961 година - 165.529 жители, 1971 година - 312.980 жители, 1981 година - 408.143 жители, 1994 година - 444.299 жители, 2002 година - 467.257 жители. Како најголема популациска агломерација, Скопје има широко гравитациско подрачје кое ги надминува границите на Република Македонија. Напоредно со популацискиот раст, Скопје расте и територијално. Денес околу градот се изградени голем број приградски населби. n

Population constantly increased after 1948. This increase was exceptionally intense after the year 1953, parallel to the functional progress of the city. Besides natality rate, the number of inhabitants was increased by mechanical way: 1948 - 88.209 inhabitants, 1953 - 119.134 inhabitants, 1961 165.529 inhabitants, 1971 - 312.980 inhabitants, 1981408.143 inhabitants, 1994 - 444.299 inhabitants, 2002 467.257inhabitants.

As the largest population agglomeration, Skopje has wide area of gravitation which goes beyond the borders of the Republic of Macedonia. Along its population growth, Skopje expanded territorially as well. Nowadays, there is a large number of suburbs. n

Меѓународен аеродром Александар Велики Аеродромот е реконструиран во 2011 година, кога е пуштена во употреба нова терминална зграда на површина од 40.100 м2, со шест авиомостови кон авионите и 23 места за чекирање. На приземјето од новиот објект се наоѓа споменик на Александар Велики, неколку штандови на авионски и рент-а-кар компании и угостителски објект. Изградени се пристапни патишта кон овој објект и паркинг со капацитет од 1.300 возила, а постојната писта е проширена за 500 метри на југ. Со модернизацијата, аеродромот има капацитет за 4,3 милиони патници годишно. Со меѓународните аеродроми во Скопје и Охрид управува турската компанија ТАВ.

International Airport Alexander The Great The airport was reconstructed in 2011 when new terminal building was put into action covering an area of 40.100 m2, including six air bridges and 23 check-in posts. Monument of Alexander the Great is located at the ground level of the new object, several gondolas of airplane and rent-a-car companies as well as catering industry objects. Access roads are built towards this object as well as parking place having capacity of 1.300 vehicles and the existing runway is widen for 500 meters at south. By doing the modernisation, the airport has an annual capacity for 4.3 million passengers. Turkish company TAV administers the international airports in Skopje and Ohrid.

7 с ко п с к и р е г и о н

Кале

Kale

тврдината на Јустинијан Први

Се смета дека просторот на тврдината Кале, познато како Скопско Кале, бил населен уште во времето на неолитот и раното бронзено време, за што сведочат бројните археолошки наоди. Самата тврдина потекнува од времето на царот Јустинијан I (535). Заради стратегиската положба и улога, тврдината низ историјата често била напаѓана и користена од разни завојувачи. По пропаѓањето на Самуиловото царство (1018), градот бил заземен од востаниците на Петар Делјан (1014-1041). Потоа, бил напаѓан од Куманите, Скитите, Печенезите и други. На Калето се пронајдени разни археолошки остатоци. Денес скопската тврдина Кале е еден од најмаркантните објекти во Скопје со присуство на поголем број различни културни и туристички мотиви.

Скопското Кале претставува еден од најпровокативните и најсложени локалитети за археолошко истражување. Наодите на Калето датираат од предисторијата, преку антиката и средновековието, па до турскиот период и бурниот XX век.

6 с ко п с к и р е г и о н

the fortress of Justinian the First

It is believed that the fortress, also familiar as Skopje Kale (Tower), was inhabited during Neolith and early Bronze Age. There are numerous archaeological data that can witness that. The fortress dates back in the period of the tsar Justinian I (535). Due to its strategic location and role, the fortress used to be attack and use very frequently by different invaders. After the fall of Samuil's Empire (1018), the city was invaded by Petar Deljan (1014-1041). Afterwards, it was attacked by Kumani, Skiti, Pechenzi and some other attackers.

Numerous archaeological remains have been found on the Kale. Nowadays, Skopje's Fortress Kale is one of the most remarkable buildings in Skopje where various cultural and tourist motives are present.

The Fortress Kale represents one of the most attractive and complex localities of the archaeological researches.

Kale's findings date back from Prehistory through Ancient and Medieval period to the Turkish period and the stormy 20th century.

Камен Мост

Stone Bridge

симбол на Скопје од XV век

Камениот Мост на реката Вардар е изграден во првата половина на XV век. Мостот ги спојува стариот со новиот дел на градот. Странични пешачки патеки се изградени во 1905 година, а во последната деценија на XX век е целосно реновиран. На левата страна на реката на мостот се наоѓа споменплоча на стреланите граѓани на Скопје во 1944 година за време на фашистичката окупација.

the symbol of Skopje since the 15th century

The Stone Bridge over the river Vardar was built in the first half of the fifteenth century. The bridge links the old part and the new part of the city. Sidewalk paths were built in 1905, and it was completely renovated in the last decade of the twentieth century. On the river left side, there is a memorial of fired Skopje inhabitants in 1944 during fascist occupation.

Петар Карпош, непокорен ајдутин, предводник на големото народно востание од 1689 година против Османлиската Империја, познато како Карпошово востание, во кое биле ослободени териториите на Крива Паланка, Кратово и Кумановско. Се прогласил за крал на Куманово. Набиен е на колец од страна на Османлиите на Камениот Мост во Скопје во 1689 година. Споменикот на Карпош е поставен на источната страна од Камениот Мост, на левиот брег на Вардар.

Во својата првобитна форма, мостот имал 13 сводови, со вкупна должина од 215 метри и ширина од шест метри. Со цел да се врати првобитниот изглед на Камениот Мост, од 1992 година се започнати нови интервенции, со што е добиена првобитната ширина на мостот.

Petar Karposh, unbreakable rebel, leader of the great national rebellion in 1689 against Ottoman Imperia, known as Karposh Rebellion, when the territories of Kriva Palanka, Kratovo and Kumanovo area were liberated. He proclaimed himself to be the King of Kumanovo. He was squashed onto a club by the Ottoman Turks in Skopje in 1689. The monument of Karposh is set on the eastern side of the Stone Bridge, on the left bank of the Vardar.

There were 13 domes on the original bridge, having 215 meters length and 6 meters width. New interventions were started in 1992 in order to return the original appearance of the Stone Bridge, therefore the original width of the bridge is restored.

7 s ko p j e r e g i o n

Порта Македонија симбол на големата историска победа - создавањето на независна и суверена Република Македонија

Изградена е во 2011 година, а пуштена е во употреба на Божиќ 2012 година. Објектот има димензии од 20 на 10 метри и висо-чина од 21 метар. Фасадата ја красат 32 релјефи во длабока2резба, со вкупна површина од 193 м . На релјефите се прикажани сцени од праисторијата преку наколната населба во Заливот на коските, од антиката со Филип II и Александар III Македонски, од римскиот период со Јустинијан I, од средниот век со Цар Самуил, Крале Марко и Карпош, па до XX век со Илинден, АСНОМ, Егзодусот од Егејска Македонија и 8 септември 1991 година - прогласувањето на независна Македонија. На објектот се наоѓаат и релјефи на манастирот Св. Јован Бигорски, претставена е охридска куќа, Даут-пашиниот амам, Мостот на поезијата во Струга. Во внатрешноста има продавница за сувенири и галериски простор на две нивоа, а најгоре платформа за набљудување. Релјефи од историјата, културата и традицијата на овие простори Relief from the history, culture and tradition of these areas

Во горниот дел од фасадата, на четирите агли се поставени скулптури на човечки фигури лиени во бронза In the upper part of the front, sculptures of four human bodies in cast bronze are set out at four angles

6 с ко п с к и р е г и о н

Gate Macedonia symbol of great historical victory - the creation of independent and sovereign Republic of Macedonia

Built in 2001 and put into action on Christmas 2012. The facility has dimensions from 20x10 meters and 21 meters height. The front is decorated by 32 reliefs 2 in deep carving, and total area of 193 m .

Scenes from prehistoric periods are presented starting from the pile-dwelling in the Gulf of Bones, from the antique with Philip II and Alexander III of Macedon, from the Roma period with Justinian I, the middle century of Tsar Samuil, Krale Marko and Karposh, till the 20th century and Ilinden, ASNOM, The Exodus of Aegean Macedonia and 8th of September 1991 the declaring of independent Macedonia.

Reliefs of St. Jovan Bigorski are located at the facility, then the Ohrid house, DautPashin Hamam, Struga's Bridge of Poetry.

Souvenir shops have been found in the inner part as well as gallery at two levels including surveillance platform at the highest.

Плоштад Македонија основна врска на градските целини од левата и десната страна на Вардар Плоштадот Македонија во Скопје поцелосно е оформен во периодот меѓу двете светски војни, поточно од 1920 до 1940 година. Лоциран е во контекст на Камениот Мост, како основна врска на градските целини од левата и десната страна на Вардар. Околу него биле лоцирани важни објекти: Народната банка, Поштата, Офицерскиот дом, Стоковната куќа На-Ма, хотелот Македонија, Ристиќевата палата. Но, по Втората светска војна, а особено по катастрофалниот земјотрес од 1963 година, дел од објектите се срушиле, така што денес плоштадот во Скопје има нешто поинаков распоред, но и натаму до него или во негова непосредна близина се наоѓаат важни управно-административни, културни, трговски, банкарски, угостителскотуристички и други објекти. Во негова непосредна близина е и Плоштадот Пела со Портата Македонија, како вистинска порта за влез на плоштадот.

Square Macedonia the core link of the city units on the left and right Vardar sides The Square Macedonia in Skopje was more precisely shaped during the period between the First and Second World War i.e. from 1920 to 1940. Its location is in the context of the Stone Bridge the core link of the city units on the left and right Vardar sides. There were situated important objects around it: The National Bank, The Post Office, Officer's House, The Department Store Na-Ma, the hotel Macedonia, Ristikjeva Palace. However, after the Second World War and especially after the disastrous earthquake in 1963, a part of the objects were demolished therefore the square in Skopje has quite different look now. There are very important administrative, cultural, trade, bank, catering tourist and other buildings in its surrounding. In the vicinity of Square Macedonia, the Square Pela with Gate Macedonia is located, as a real gate on the entrance of the square.

7 s ko p j e r e g i o n

Воин на коњ споменик на Александар III Македонски

Поставен на централна позиција на плоштадот Македонија, споменикот е свечено промовиран на 8 септември 2011 година, по повод 20-годишнината од прогласувањето независност на Република Македонија.

Warrior on a horse a monument of Alexander III of Macedon

Located at central position of Square Macedonia, the monument has been officially promoted on 8th of September 2011, on the occasion of 20 years from the declaration of independence of the Republic of Macedonia.

Споменикот е композиција од повеќе елементи. Бронзениот споменик на Александар има висина од 14,5 метри и тежи 30 тони. Во средината на десет метри високиот столб е поставен воинот Александар III Македонски, познат како Александар Велики, со поглед кон изгревот на сонцето. На тој постамент има три прстени со монтирани плочи, на кои се претставени три битки. Меѓу нив има три прстени од бронза, со декорација и украсни релјефи. Околу столбот е фонтаната, надополнета со осум војници од бронза високи по три метри и осум лавови, високи по два и пол метри, од кои четири се свртени кон фонтаната. Споменикот е дело на Валентина Каранфилова - Стефанова.

Дел од украсните релјефи и инсталациите на фонтаната Part of the decorative reliefs and fountain installations

The monument is a composition of several elements.

The bronze monument of Alexander is 14.5 meters high and 30 tones weight. The warrior Alexander III of Macedon, commonly known as Alexander the Great, has been set out in the middle of ten meters high pillar focused at the sunrise.

The rings including assembled plates are put on that lectern presenting three battles. Three bronze rings including decoration and decorative reliefs are located among them. The fountains is around the pillar, complemented with eight three meters high soldiers in bronze and eight two and half meters high lions, four of them looked on to the fountain.

The monument is art of Valentina Karanfilova - Stefanova.

Мозаик на дното на постаментот Mosaic of the lectern bottom

7 s ko p j e r e g i o n

Споменици во централното градско подрачје Во периодот од 2010 до 2012 година Плоштадот Македонија е збогатен со неколку споменици на познати македонски револуционери од времето на Илинден 1903 и АСНОМ 1944 година. Непосредно покрај Камениот Мост, гордо кон плоштадот се издигаат спомениците на македонските револуционери Гоце Делчев и Даме Груев. Наспроти нив во мермерна карпа е извајан споменикот на првиот претседател на Президиумот на Народното собрание на Народна Република Македонија, Методија Андонов Ченто, висок пет метри и тежок 25 тони.

Спроти споменикот на Ченто, а веднаш до грандиозниот Воин на коњ, се издига петметарската мермерна статуа на Цар Самуил, поставена на постамент во висина од 3,5 метри. На самиот плоштад е поставен споменикот на Димитрија Чуповски, а во паркот „Жена борец“ спроти Собранието на Република Македонија, поставено е спомен-обележје на Првото заседание на АСНОМ. На кејот на Вардар, во близина на Камениот Мост од страната на плоштадот, се наоѓа белиот мермерен споменик на Јустинијан Први, висок пет метри, поставен на постамент од 3,5 метри. Наспроти него се поставени фигурите на Гемиџиите изработени од бронза. Близу Камениот Мост од страната на Старата Чаршија се поставени бронзените споменици на ајдутскиот војвода Петар Карпош и на Ѓорѓија Пулевски, како и на Св. Кирил и Методиј и Св. Климент и Наум Охридски.

Гоце Делчев (1872-1903), македонски револуционер, борец за ослободување на Македонија од османлиското ропство Goce Delchev (1872-1903), a Macedonian revolutionary, fighter for liberation of Macedonia from Ottoman occupation

Димитрија Чуповски (1878-1940), револуционер, политичар, дипломат, публицист, научник, издавач, историчар, картограф и филолог, заштитник и бранител на македонската национална самобитност, особено активен по поделбата на Македонија во 1913 година. Работел во Санкт Петербург, каде починал.

Гемиџиите дејствувале како таен македонски анархистички кружок, составен од повеќе млади Македонци, револуционерианархисти, познати по Солунските атентати од април 1903 година. Икони на македонското револуционерно движење за слобода и човекови права.

The Boatmen acted as secret Macedonian anarchist group consisted of several young Macedonians, revolutionist-anarchists, known as Assassins of Salonica from April 1903. Icons of Macedonian revolutionary movements for freedom and human rights.

Dimitrija Chupovski (1878-1940), revolutionary, politician, diplomat, publicist, scientists, editor, historian, cartographer and philologist, protector and defender of Macedonian national originality, in particular active after the partition of Macedonia in 1913. He worked in Saint Petersburg where he died.

6

Ѓорѓија Пулевски (1817-1893), писател на кратки дела, лексикограф, историчар и воен водач. Автор е на првата печатена македонска граматика и на еден од првите речници на македонски јазик. Роден е во Галичник, бил печалбар-ѕидар во Романија, а починал во Софија.

Даме Груев (1871-1906), македонски револуционер, организатор на Смилевскиот конгрес и поборник за кревање на Илинденското востание Dame Gruev (1871-1906), a Macedonian revolutionary, the organizer of Smilevo Congress and a fighter for rising of Ilinden Uprising

Gjorgjija Pulevski (1817-1893), writer of short works, lexicographer, historian and military leader. He is an author of the first printed Macedonian grammar and one of the first dictionaries in Macedonian language. He was born in Galichnik, fortune seekerbuilder in Romania and he died in Sofia.

Monuments in the central city area During this period from 2010 to 2012, The Square Macedonia has been enriched by several monuments of famous Macedonian revolutionaries from Ilinden period 1903 and ASNOM (Anti-Fascist Assembly of the National Liberation of Macedonia) 1944. Next to the Stone Bridge, the monuments of Macedonian revolutionaries Goce Delchev and Dame Gruev are erected proudly. Opposite of them is the marble sculpture of Metodija Andonov - Chento, the first president of the Presidium of the National Assembly of People's Republic of Macedonia, five meters high and weighs 25 tones.

Јустинијан I (483-565), византиски цар, император на Источното Римско Царство (527-565 г.), кодификатор на римското право, еден од најзначајните личности во доцната антика, роден во денешното село Таор кај Скопје Justinian I (483-565), Byzantine tsar, imperator of Eastern Roman Empire (527 565), codifier of Roman law, one of the most significant persons in the late antique, born in current village Taor near Skopje

Спомен-обележјето на Првото заседание на АСНОМ е составено од десет бронзени скулптури на делегати на заседанието, од кои три во седечка позиција, со висина од 3,2 метри и седум во стоечка позиција со висина од 4 метри. Во стоечка позиција се претставени Панко Брашнаров, Кирил Петрушев, Емануел Чучков, Тихомир Милошевски, Тодор Стојанов - Ѕвездин, Киро Глигоров и Веселинка Малинска, а во седечка Бане Андреев, Методија Андонов Ченто и Михајло Апостолски. Постаментот е украсен со 10 2 релјефи во бронза со вкупна површина од 21,6 м .

Opposite of the monument of Chento and next to the grandiose Warrior on the horse, the five-meters marble statue of Tsar Samuil is erected on the platform 3,5 meters high. The monument of Dimitrija Chupovski is on the square itself, and in the park “Woman Warrior” opposite the Assembly of the Republic of Macedonia, there is memorial of the First Session of ASNOM. The white marble monument of Justinian the First, five meters high on a platform which is 3,5 meters high, it is located on the quay of Vardar nearby Stone Bridge of the square's side. The figures of Gemidzii (Boatmen) made in bronze are located opposite the previous one. Nearby the Stone Bridge of the Old Bazaar side, there are the bronze statues of the haiduk duke Petar Karposh as well as Sts. Cyril and Methodius and Sts. Clement and Naum Ohridski.

Цар Самуил (958-1014), македонски средновековен владетел. Го формирал Самуиловото царство, кое на Балканскиот Полуостров ги опфаќало териториите од денешните држави Македонија, Албанија, Србија, Црна Гора, северозападна Грција, северна и западна Бугарија. Владеел од 997 до 1014 година. Починал после изгубената битка на Беласица.

Tsar Samuil (958-1014), Macedonian middle age sovereign. He formed Samuil's empire that within the Balkan Peninsula covered the territories of current states Macedonia, Albania, Serbia, Montenegro, Northwest Greece, north and west Bulgaria. He governed from 997 to 1014. He died after the lost battle at Belasica.

Memorial of the First Assembly of ASNOM consists of ten bronze sculptures of assembly delegates, three of them in sitting position and 3,2 meters height and seven of standing position having height of 4 meters.

Panko Brashnarov, Kiril Petrushev, Emanuel Chuchkov, Tihomir Miloshevski, Todor Stojanov-Dzvezdin, Kiro Gligorov and Veseleinka Malinska are presented in standing position, and Bane Andreev, Metodija Andonov-Chento and Mihajlo Apostolski in sitting position.

The lectern is decorated by 10 reliefs in2 bronze covering a total area of 21.6 m .

Методија Андонов - Ченто (1902–1957), првиот претседател на Президиумот на Народното Собрание на Народна Република Македонија. Поставен е на местото на кое пред земјотресот во 1963 година се наоѓал хотелот Македонија, каде Ченто живеел додека бил на чело на Президиумот на АСНОМ.

Metodija Andonov - Chento (1902-1957), the first president of the Presidium of the National Assembly of People's Republic of Macedonia. The statue is placed on the same location of the hotel Macedonia, where the hotel was located before the earthquake in 1963; there Chento lived when he was a head of the Presidium of ASNOM.

7

Св. Кирил и св. Методиј (IX век), сесловенски просветители, изумители на првата азбука глаголицата. Мисионери на христијанството меѓу Словените од Голема Моравија и Панонија, со огромно влијание врз културниот развој на сите Словени.

St. Cyril and St. Methodius (9th century), all-Slavs teachers, founders of the first alphabet - the Glagolitic Alphabet.

Missioners of Christianity between Slavs from Great Moravia and Panonia having enormous impact on the cultural development of all Slavs.

Нивните ученици св. Климент и св. Наум Охридски го формирале првиот словенски универзитет во Охрид, на кој се образувале над 3.500 ученици.

Their students St. Clement and St. Naum Ohridski formed the first Slav university in Ohrid where 3.500 disciples were educated.

Релјефи под спомениците, инспирирани од животот на светителите

Reliefs under monuments, inspired by the life of saints

Спомен-куќа на Мајка Тереза изградена до местото на нејзината родна куќа Спомен-куќата и споменикот на Мајка Тереза (1910-1997) се лоцирани на улица Македонија, во центарот на градот Скопје. Посветен е на големата хуманистка Агнеса Гонџа Бојаџиу Мајка Тереза, родена во Скопје, добитник на Нобеловата награда за мир во 1979 година. Денес редот на Мајка Тереза брои преку 3.000 сестри и преку 500 браќа во повеќе од 100 земји од светот. Мајка Тереза е прогласена за почесен граѓанин на нејзиниот роден град Скопје, кој од своето заминување во хуманитарна мисија за помош на гладните и осамените го посетила четири пати: во 1970, 1978, 1980 и во 1986 година.

6

The Memorial House of Mother Theresa built on the place next to the place of her birth house The Memorial House and monument of Mother Theresa (1910-1997) are located on the street Macedonia in the centre of the city of Skopje. They are dedicated to the great humanist Agnesa Gonxha Bojaxhiu - Mother Theresa, born in Skopje, a winner of Nobel Peace Prize in 1979. Nowadays, the order of Mother Theresa has more than 3000 nuns and 500 monks in more than 100 countries all over the world.

Mother Theresa is the honoured citizen of her birth city Skopje, she visited the city four times in 1970, 1978, 1980 and 1986 after she had left to perform her missionary work helping to the hungry and lonely.

Соборна црква Св. Климент Охридски едно од главните обележја на современо Скопје и една од најпрепознатливите цркви во Македонија Соборната црква Св. Климент Охридски е објект од поновата историја на македонското црковно градителство. Нејзината градба се одвива во седумдесеттите и осумдесеттите години на XX век. Осветена е во 1990 година. Седиште е на Македонската православна црква - Охридска архиепископија. Лоцирана е во центарот на Скопје.

The Assembly Church St. Clement Ohridski one of the major features of modern Skopje and one of the most distinguishable churches in Macedonia The Assembly Church St. Clement Ohridski is an object from the recent history of Macedonian church building. Its building was being performed during the seventies and eighties of the twentieth century. It was consecrated in 1990 and next to it there is the seat of Macedonian Orthodox Church - Ohrid Archbishopric. It is located in the centre of Skopje.

Камбанарија - На 45 метри високата камбанарија во дворот на црквата се поставени три камбани: најголемата е тешка 1.000 килограми, втората 500 килограми, а третата 300 килограми. Фонтаната пред црквата е подарок од Исламската верска заедница.

Првиот поглавар Во дворот на храмот на 12 август 2007 е поставен споменик на Господин Господин Доситеј, првиот архиепископ на МПЦ The first head A monument of Mr. Mr. Dositej, the first archbishop of MOC is set up in the sanctuary yard on 12th August 2007

Bell tower - Three bells are set out at 45 meters high bell tower in the church yard: the biggest one is 1.000 kilos weight, the second one 500 kilos and the third one 300 kilos.

The fountain in front of the church is gift by Islamic Religious Community.

СТАРА ЧАРШИЈА АКО НЕ СЕ ПОЧУВСТВУВА ДУХОТ НА ЧАРШИЈАТА КАКО ДА НЕ СТЕ БИЛЕ ВО СКОПЈЕ Во Скопје, од левата страна на Вардар, преку Камениот Мост се наоѓа Старата скопска чаршија. Дел од градот со разновидна и богата историја, традиција, култура и архитектура, денес со направен спој меѓу старото и новото, стопанството и трговијата, културата и традицијата.

6 с ко п с к и р е г и о н

Во духот на историските временски и развојни прилики, културата на организација и традицијата на живеење, во Старата скопска чаршија се сочувани бројни функционални објекти од османлискиот период, а изградени се и нови објекти како одлика на модерното време. Станува збор за Скопскиот безистен, Капан ан, Сули ан, Куршумли ан, Даут-пашиниот амам, Чифте амам, црквата Св. Спас, црквата Св. Димитриј, комплексот музеи на Македонија (историски, археолошки, етнолошки музеј).

OLD BAZAAR IF YOU HAVEN'T FELT THE SPIRIT OF THE BAZAAR LIKE YOU HAVEN'T BEEN IN SKOPJE

In Skopje, the Old Skopje Bazaar is over the Stone Bridge on the left side of Vardar. This is a part of the city with various and rich history, tradition, culture and architecture, nowadays there has been made a connection between the old and new, economy and trade, culture and tradition.

Due to the historical, developing and time occasions, culture of organization and tradition of living there are a large number of well preserved and functional objects from Ottoman period also new built objects as a feature of the modern period in the Old Skopje Bazaar. We are talking about Skopje Bezisten, Kapan An, Suli An, Kurshumli An, Daut Pasha Hamam, Chifte Hamam, the church St. Spas (Holy Savior), the church St. Dimitrij, the complex museums of Macedonia (historical, archaeological and ethno museums).

Старата скопска чаршија, која датира од XII век, а најактивно се развивала од XV до XIX век, претставува комплексен стопанскотрговски, архитектонски и културнотрадиционален склоп. Изградена е во ориентален стил, со неколку пошироки и повеќе тесни и со калдрма поплочени улици. Крај нив, слепени еден до друг, поредени се разни занаетчиски и трговски дуќани. Тука се среќаваат разни традиционални занаети, ковачи, кујунџии (златари), грнчари, папуџии, шивачи, саатчии, лимари, казанџии, самарџии со разни производно-услужни дејности. Активни се и разни продавници за современа индустриска стока и производи кои може да се сретнат само тука. Старата чаршија е надградена со најголемиот зелен пазар во Скопје. Чаршијата е центар на најатрактивните угостителски дуќани со разновидни традиционални јадења.

The Old Skopje Bazaar, which dates back to the twelfth century, had the most active development from 15th to 19th century and represents a complex economic-trade, architectonic and cultural-traditional unit.

It was built in oriental style; there are several wider and narrower streets and cobblestones streets. Different craftsmen and trade shops detached one to other in a row. There are different traditional crafts such as blacksmiths, goldsmiths, potters, shoemakers, tailors, watchmakers, tinsmiths, coppersmiths, saddlers and other various production-catering services. Also, there are various active shops for modern industrial goods that can be found only here. The Old Skopje Bazaar has the biggest green market in Skopje. The bazaar is the centre of the most attractive catering shops offering various traditional dishes.

7 s ko p j e r e g i o n

Даут-пашин амам (XV век) импресивен споменик на исламската архитектура и уметничка галерија

Даут-пашиниот амам е бања подигната во текот на XV век од големиот везир на Румелија. Најверојатно го граделе мајстори од познатата дебарска ѕидарска школа. Изграден во центарот на Скопје, на стотина метри од Камениот Мост, амамот е детално реставриран во 1948 година. Највпечатлив дел е покривот, составен од 13 нееднакво распоредени куполи. Во внатрешноста постојат 15 простории, различни по големина, меѓусебно поврзано со сводести премини украсени со ориентална орнаментика. Покрај Чифте Амам и Мала Станица, денес тој е дел од Националната галерија на Македонија. Даутпашиниот амам располага со збирка од XV и XVI век, со богата колекција на слики од XVIII и XIX век, како и од современото македонско сликарство.

Изложбен простор - Денешната постојана поставка е оформена во 2001 година, како приказ на развојот на македонската ликовна уметност од XIV до XX век.

Daut-Pasha Hamam (15th century) an impressive monument of Islamic architecture and an art gallery

Daut Pasha Hamam is a bath erected during 15th century by the grand vizier of Rumelia. There is quiet great probability that it was built by the masons of the famous Debar Masonry School. Built in the centre of Skopje, at hundred meters from the Bridge Stone, the hamam is in details renovated in 1948. The most impressive part is the roof, consisted of 13 unequally distributed cupolas. 15 rooms exists in the inner part, different by size, mutually connected by pillar passovers decorated by oriental ornaments. Besides Chifte Hamam and Mala Stanica, nowadays is part of the National Gallery of Macedonia. Daut Pasha Hamam has at its disposal a collection dating back to 15th and 16th century including collection of paintings dating back to 18th to 19th century, as well as the modern Macedonian painting.

Exhibition stand - Nowadays permanent pedestal was formed in 2011, as presentation of the development of the Macedonian plastic art dating back to14th to 20th century.

nationalgallery.mk

6 с ко п с к и р е г и о н

Куршумли ан (XVI век) најголемиот од поранешните карван-сараи препознатливо историско наследство на Скопје

Се претпоставува дека импозантниот Куршумли ан (оловен ан) бил изграден во средината на XVI век. Се состоел од два дела - едниот за сместување на трговците и стоката, а во другиот била шталата, помошните соби и собите за послугата. Долго време служел како собиралиште за трговците и нивните каравани и одиграл важна улога во развојот на трговскиот живот во градот. Улогата на преноќиште ја задржал до крајот на XIX век, а потоа бил претворен во затвор. Се верува дека името го добил во текот на XIX век, поради покривот кој бил изработен од олово. Внатрешноста на Куршумли ан е извонредна. Преовладува чудесна тишина, а поради начинот на изградба, се создава ефект на ехо. Импресионираат полукружните ѕидови на вториот кат и шадрванот во средина на анот. Денес во анот се наоѓа лапидариумот на Археолошкиот музеј, сместен во ќелиите на приземјето. Секоја ќелија содржи споменици кои потекнуваат од иста област и од ист период, почнувајќи од I век п.н.е. до доцната антика (IV век), кога Македонија била римска провинција. Во збирката влегуваат над 130 споменици.

Сули ан (XV век) градскиот конак денес е галерија и музеј Сули ан е објект од XV век, изграден од Ишак бег. Во XVI век бил надграден, така што горните катови претставувале трговски дуќани. За време на земјотресот бил сериозно разурнат, но обновен e во својот првобитен изглед. Денес е седиште на Галеријата на современа уметност и Факултетот за ликовна уметност, а од 1983 година таму се наоѓа и Музејот на Старата скопска чаршија.

Kurshumli An (16th century) the biggest former caravan-seraglio a recognizable historical heritage of Skopje

It is supposed that the imposing Kurshumli An (Lead Inn) was built in the middle of 16th century. It consisted of two parts - one as accommodation for traders and the goods, and the other the stall, the utility rooms and the rooms for servants. For a long period it served as a collection place for traders and their caravans and it had important role in the development of the trade life in the city. The role of lodging place remained till the end of 19th century and then it was converted into prison. There is a belief that it obtained the name during the 19th century, due to the roof made of lead. The inner part of Kurshumli An is magnificent.

Delicious tranquillity prevails, and due to the construction manner it creates an echo effect. Semi-circular walls make impression at the second floor and the sadirvan in the middle of the in. Nowadays, rockery of Archaeological Museum is located in the An, put in the cells of the ground floor. Each cell consists of monuments originating the same area and the same period starting from 1st century BC till the late antique (4th century), when Macedonia was Roman province. The collection includes 130 monuments.

Suli An (15th century) the city's inn is a gallery and museum today Suli An is an object from 15th century, built by Isak-Bey. It was built-up in the 16th century therefore some trade shops were on the upper floors. During the earthquake, it was seriously damaged but it was rebuilt regaining its original look.

Nowadays, it is a seat of the Gallery of Contemporary Arts and Art Faculty, and since 1983 the Museum of Old Skopje Bazaar is situated as well.

7 s ko p j e r e g i o n

Мустафа-пашина џамија (1492)

Mustapha-Pasha Mosque (1492)

од редот на најубавите и најраскошните градби од отоманскиот период на Скопје Мустафа-пашината џамија ја изградил скопскиот заповедник Мустафа паша во 1492 година. Се наоѓа спроти влезот на Скопското кале. Џамијата во основа претставува четвртест архитектонски постамент изграден од мермерни блокови украсени со различни орнаменти. Минарето е изградено од бигорни блокови. Во оваа џамија се наоѓа богато декорираниот саркофаг на Ума - ќерката на градителот на џамијата, потоа шадрван, остатоци од некогашни имарети, медреса и друго. Денес претставува значаен споменик на културата и место за духовна исповед на припадниците од муслиманска вероисповед.

one of the most beautiful and most opulent buildings from Ottoman period in Skopje Mustapha-Pasha mosque was built by Skopje commander Mustapha pasha in 1492. It is located opposite Skopje's Kale entrance. The mosque represents a square architectonic platform built with decorative marble blocks with various ornaments. The minaret is built with travertine blocks. Inside of this mosque are the wealthy decorated sarcophagi of Uma - the daughter of the mosque founder, then sadirvan, remains of imarets, Muslim religious secondary school etc. Nowadays, it represents a significant cultural monument and a place for spiritual pray of Muslims believers.

Споменик на Скендер-бег херој кој се борел за универзални вредности

Саат кула (XVI век) првата саат-кула во Отоманската империја

The Clock Tower (16th century) the first clock-tower in Ottoman Empire

Саат-кулата во Старата скопска чаршија потекнува од средината на XVI век, поточно од периодот од 1566 до 1572 година. Се смета за прва саат-кула во Отоманската империја, како дел од Султан-Муратовата џамија. Висока е 40 метри и се состои од неколку делови кои завршуваат со купола. Часовникот е изгубен за време на земјотресот во Скопје во 1963 година, кога кулата сериозно била оштетена. Денес привлекува забележително внимание со својата маркантност.

6 с ко п с к и р е г и о н

The clock-tower dates back to the middle of 16th century or more precisely from 1566 to 1572. It is believed that it is the first clock-tower in Ottoman Empire as a part of Sultan-Murat mosque.

It is 40 m high and it is consisted of several parts finishing with a dome.

The clock was lost during the earthquake (1963) in Skopje when the tower was seriously damaged.

Nowadays, this remarkable building attracts great attention.

Ѓерѓ Кастриот - Скендер бег (1405-1468) е национален херој од Албанија, борец за слобода од османлиското ропство. Дело на скулпторот Тома Томаи Дема Бекир од Албанија, споменикот на Скендер-бег е поставен во 2006 година. Скендер бег се смета за голем водач, кој ги бранел и афирмирал вредностите на средновековна Европа пред тогашните османлиски завојувања на Балканот. Поставувањето на споменикот во Скопје е потврда за традиционалниот градски дух на заедништво.

The Memorial of Skenderbeu a hero who fought for universal values

George Kastrioti - Skenderbeu (1405-1468) is a national hero from Albania, fighter for freedom from Ottoman invasion. It is a work by the sculptor Toma Tomai Dema Bekir from Albania, the monument was exposed in 2006.

Skenderbeu is considered as a great leader, who promoted and fought for European values against Ottoman invasions in the Balkan. The exposure of the monument in Skopje is a confirmation of co-existing traditional city spirit.

Црква Св. Спас (XVII век) иконостасот во црквата се вбројува меѓу најубавите мијачки копаничарски дела Црквата Св. Спас е изградена кон крајот на XVII век и претставува еден од најзначајните споменици на културата во Скопје. Се наоѓа десно од тврдината Кале. Навидум е мала и неугледна, но со големо значење. Посебно вреден е иконостасот, кој е работен цели пет години и е довршен во 1824 година. Изработен е од браќата Петре и Марко Филиповски од селото Гари и Макарие Фрчкоски од Галичник. Иако релативно скромен по димензии, иконостасот импресионира со мајсторството на изведбата, со високиот уметнички квалитет и богатство на содржината, што го става во редот на врвните достигнувања на копаничарската уметност. Како споменик на културата заштитен со закон, во црквата се врши богослужба и верски обреди само за патрониот празник Спасовден.

Детаљ од влезната порта на црквата

Иконостасот е долг 10 метри и одговара на трите брода на црквата. Сцените од Светото писмо се надополнети со декоративни елементи - лисја, цвеќиња, животни и со мотиви на геометриски орнаменти. Покрај доминантниот барокен стил, низ него се преплетуваат стилови на дрворезбарските творби на средновековната уметност, мотиви од готиката и ренесансата, натуралистички мотиви, композиции од стилот рококо, но и мноштво мотиви од источната уметност. Со ваквото преплетување, Мијаците создале единствен стил, кој бргу го достигнал врвот во копаничарската уметност.

Detail of the entry church gate

Church St. Spas (Holy Saviour) (17th century) the iconostasis of the church is among the most magnificent Miyak's carving works The church St. Spas (Holy Savior) was built at the end of the seventeenth century.

It is located on the right side of the fortress Kale. It looks quite small and not noticeable, but it has great importance. The iconostasis has an extraordinary value, it was being made whole 5 years and it was finished in 1824. It was made by the brothers Petre and Marko Filipovski from the village Gari and Makarie Frchkoski from Galichnik. The stone sarcophagi with the relics of Macedonian revolutionary Goce Delchev is placed in the church yard. It was made by the brothers Petre and Marko Filipovski from the village Gari and Makarie Frchkoski from Galichnik. The stone sarcophagi with the relics of Macedonian revolutionary Goce Delchev is placed in the church yard.

Камениот саркофаг со посмртните останки на македонскиот револуционер Гоце Делчев се наоѓа во дворот на црквата.

The stone sarcophagus including the relic of the Macedonian revolutionary Goce Delchev is located in the church yard.

Колективен автопортрет на резбарите на иконостасот Collective self-portrait of wood carvers of the iconostasis Iconostasis is 10 meters long and it matched three church naves.

The scenes of the Bible are complemented by decorative elements - leaves, flowers, animals and motives of geometric ornaments. Besides the dominant baroque style, styles of woodcarving arts of the medieval art interweave, then motives of Gothic art and renaissance, naturalistic motives, compositions of Rococo style, as well as may motives of East art. By such interweave, Miyaks created unique style that soon reached the top of the wood carving.

7 s ko p j e r e g i o n

Музеј на Македонија комплексна институција, која се состои од археолошки, етнолошки, историски оддел и оддел за уметност Се наоѓа во Стара Чаршија, под Скопското Кале. Првиот Археолошки музеј во Македонија е формиран во 1924 година, а во 1945 година е востановен Народниот музеј на Македонија. Во 1949 година посебните одделенија во Народниот музеј се трансформираат во Археолошки музеј и Етнолошки Музеј. Почетоците на Историскиот оддел датираат од 1952 година. Денешниот музејски комплекс е 2 изграден во 1976 година. На површина над 10.000 м , на едно место можат да се видат систематизирани збирки на културно-историското наследство на Македонија од праисторијата до денес.

Museum of Macedonia complex institution consisted of archaeological, ethnological, historical section as well as art section Located in the Old Bazaar, above Skopje Kale. The first Archaeological Museum in Macedonia was formed in 1924, and in 1945 the National Museum of Macedonia was established. In 1949 special units of the National Museum were transformed in Archaeological Museum and Ethnological Museum. The beginning of the Historical section dates back to 1952. The current museum complex was built in 1967.

2 Covering an area of over 10.000 m , at one place people may see systemized collection of cultural and historical heritage of Macedonia starting from prehistory to nowadays.

Етнологија - Одделот содржи околу 18.000 етнолошки предмети, кои хронолошки датираат од X до XX век: народни носии, накит и занаети, архитектура, резба и керамика, народни музички инструменти, како и бројни дрвени и метални предмети од домаќинство

Ethnology The section consists of 18.000 ethnologic items that chronologically date back to 10th20th century: national dresses, jewellery and crafts, architecture, carving and ceramics, national music instruments, as well as numerous wood and metal household objects

Историја - Богата збирка од словенско-византискиот период, османлискотурската власт во Македонија, културната преродба, националнореволуционерното движење, периодот меѓу двете светски војни до НОВ и повоената изградба на Македонијa

History Rich collection of SlavByzantine period, OttomanTurkish government in Macedonia, cultural renaissance, national-revolutionary movement, the period between two World Wars till NLW and post military construction of Macedonia

Археологија - Постојаната изложба содржи археолошки предмети од ископувањата низ целата држава: од палеолитот, енеолитот, бронзеното и железното време, преку римскиот и античкиот период, до словенсковизантискиот период

Archaeology The existing exhibition consists of archaeological items from the excavations through the whole country: from Palaeolithic, eneolit, bronze and iron time, through Roma and antique period, till the Slav-Byzantine period musmk.org.mk

6 с ко п с к и р е г и о н

Музеј на Град Скопје сведоштво за Скопје - од неолитот до денес Музејот е сместен во адаптираниот дел од Старата железничка станица, разурната во земјотресот во 1963 година. Релативно зачуваниот дел од зградата денес е во функција на музејот, кој располага со простор 2 2 од 4.500 м , од кои 2.000 м е изложбен простор. Музејот поседува фонд од околу 22.000 музејски предмети од регионот на Скопје, распоредени во делови за археологија, историја, етнологија и историја на уметност. „Прошетка низ минатото” е постојана поставка во музејот, која го опфаќа периодот од праисторијата до почетокот на XX век за Скопје со неговата околина.

Museum of the City of Skopje witness for Skopje - from neolith to nowadays The Museum is located in the adjusted part of the Old Railway Stations, ruined in the earthquake in 1963. Relatively protected part of the building is nowadays in function of the 2 Museum, having at disposal an area of 4.500 m , 2 2.000 m of which being an exhibition place. The Museums owns about 22.000 museum items from Skopje region, distributed in parts for archaeology, history, ethnology and History of arts. “Walk through the past” is permanents lectern in the Museum covering the period from prehistory to the beginning of 20th century for Skopje and its surrounding.

Збирката од литографски споменици пред музејот е составена од триесетина камени споменици од античкиот град Скупи, откриени во локалитетот Зајчев рид, на само 5 километри од денешниот центар на градот. Градскиот музеј поседува околу 23.000 предмети од Скупи. Преку овие камени споменици може да се направи хронолошки пресек низ материјалната и духовната култура во римскиот период од I до III век. Четирите гробни ковчези веднаш пред влезот на музејот биле откриени во Карпош 3, една од најурбаните населби на денешно Скопје.

Предметите од Говрлево се носечка структура на праисторискиот дел на постојаната археолошка изложба во музејот. Покрај Големата Мајка, изложени се разновидни антропоморфни и зооморфни статуетки. Откриена во 1981 година, неолитската населба Говрлево била втемелена пред 8.000 години, т.е. во раниот неолит, интензивно се развивала низ средниот и згаснала во доцниот неолит, пред 4.000 години.

The items from Govrlevo are founding structure of the prehistoric part of the existing archaeological exhibition in the museum. Different anthropomorphic and zoomorphic statues are located next to the Great Mother. Found in 1981, the neolith dwelling Govrlevo was established 8000 years ago meaning the early neolith, it increased intensively and died in the late neolith, 4000 years ago.

The collection of lithographic monuments in front of the museum consists of thirty stone monuments from the antique city of Skupi, discovered at the locality Zajchev Rid, at just 5 kilometres from now centre of the city. The city museum owns about 23.000 items from Skupi.

Chronological transaction may be made by these stone monuments through the material and spiritual culture in Roman period from 1st to 3rd century.

The four grave coffins next to the entry of the museum were discovered in Karposh 3, one of the most urban settlements of current Skopje. mgs.org.mk

7 s ko p j e r e g i o n

Музеј на македонската борба Музеј на македонската борба за државност и самостојност, Музеј на ВМРО и Музеј на жртвите од комунистичкиот режим

Museum of Macedonian Struggle Museum of Macedonian Struggle for Statehood and Autonomy, Museum of VMRO and Museum of Victims of Communistic Regime Located near the Stone Bridge, at the left riverside of Vardar. Built in the period from 2008 to 2011, and officially opened on 8th September 2011. It consisted of 13 units where the history of Macedonian people has been presented chronologically starting from the period of robler's time till the period of socialism. The lectern of the original of the Declaration for Independence of Macedonia is located at the very entry of the Museum. 109 wax figures of persons from the Macedonian history are put in the Museum, as well as major number of original weapons and furniture, massive scenes and documents.

Се наоѓа покрај Камениот Мост, на левиот брег на Вардар. Изграден е во периодот од 2008 до 2011 година, а официјално е отворен на 8 септември 2011 година. Се состои од 13 одделенија, во кои хронолошки е претставена историјата на македонскиот народ од времето на ајдутството до периодот на социјализмот. На самиот влез во Музејот се наоѓа поставката на оригиналот на Декларацијата за независност на Македонија. Во музејот се наоѓаат 109 восочни фигури на личности од македонската историја, поголем број примероци оригинално оружје и мебел, масовни сцени, документи.

Црешовото топче пред влезот на Музејот Главен симбол на орудијата од Илинденското востание. Имало тактичка функција во востанието, предизвикувајќи забуна и дезориентација во редовите на турскиот аскер.

6 с ко п с к и р е г и о н

Основачите на ВМРО Восочни фигури на основоположниците на Организацијата во заедничка сцена

Декларацијата за независност на пат кон Музејот на Денот на независноста на Македонија во 2011 година

Founders of VMRO Wax figures of the founders of the Organisation in joint scene

Declaration for Independence on the way to the Museum at the Independence Day of Macedonia in 2011

Creshovo topche (Cherry wood cannon) in front of the Museum - Main symbol of the weapons from Ilinden Uprising. It had tactical function in the Uprising, causing confusion and disorientation in the lines of Turkish warrior.

Holocaust Museum

Музеј на холокаустот

Holocaust Memorial Centre of the Jews from Macedonia

Меморијален центар на холокаустот на Евреите од Македонија

Музејот на холокаустот е новоизграден објект на местото на некогашното еврејско маало, во близина на Камениот Мост, како еден од четирите вакви музеи во светот, веднаш покрај музеите во Ерусалим, Вашингтон и Берлин. Посветен е на македонските Евреи (7.148 луѓе) депортирани во логорот на смртта Треблинка во Полска во текот на Втората светска војна. Во него е поместена постојана изложба од животот на Евреите во Македонија и пошироко на Балканот.

Вагонот на смртта - Оригинален експонат од времето на депортацијата на Евреите од Скопје во Треблинка

The Holocaust Museum is a newly built facility at the location of then Jewish neighbourhood, near Stone Bridge, as one of the four museums in the world, besides the museums in Jerusalem, Washington and Berlin. It is dedicated to the Macedonian Jews (7.148 people) deported in the camp of death Treblinka in Poland during the Second World War . Permanent exhibition is located there presenting the life of Jews in Macedonia and wider in the Balkan.

Wagon of death - original exponate from the time of deportation of Jews from Skopje to Treblinka Три урни со пепел од македонските Евреи - Во Македонија се донесени во 1961 година и биле изложени во Битола, Скопје и Штип, од каде во ноќта меѓу 10 и 11 март 1943 година биле собрани речиси сите Евреи од Македонија и кон крајот на март од скопскиот Монопол биле депортирани во Полска

Музеј на современа уметност откривање, негување и ширење на современата уметност и култура Музејот на современата уметност се наоѓа на Скопското Кале. Изграден е во 1970 година како донација од полската влада, после земјотресот во Скопје од 1963 2 година. Зафаќа површина од 5.000 м во три меѓусебно поврзани крила. Во нив се наоѓа просторот за постојаната поставка, салите за повремени изложби, салата за предавања, филмски и видео проекции, библиотека и архива, конзерваторската работилница, депоата, администрацијата и други помошни служби. Располага со драгоцена меѓународна колекција и дава репрезентативен увид во македонската современа уметност.

Three urns with Jews' ash - In 1961 the urns were brought to Macedonia and exhibited in Bitola, Skopje and Shtip, places from where in the night between 10th and 14th March 1943 almost all Jews from Macedonia were collected and till the end of March deported from Skopje's Monopole to Poland.

Museum of Modern Art discovery, caring and widening of the modern art and culture The Museum of Modern Art is located at Skopje Kale. Built in 1970 as donation by the Polish governments, following the earthquake in Skopje in 1963. It covers an 2 area of 5.000 m in three mutually connected wings. The room for the existing lecterns, the halls for temporary exhibitions, the teaching hall, film and video projections, library and archives, conservation workshop, depots, administration and other utility services are located there. It has valuable international collection at its disposal presenting representative view of the Macedonian modern art. msuskopje.org.mk

7 s ko p j e r e g i o n

Водно

Vodno

прекрасен поглед кон Скопје и неповторливо возење со жичарницата од Средно Водно до Милениумскиот крст

a magnificent view towards Skopje and unrepeatable cable-car ride from Sredno Vodno to the Millennium Cross

Водно е планински локалитет кој се издига над Скопје до 1.061 метар надморска височина. Таму се наоѓа Милениумскиот крст, манастирскиот комплекс Св. Пантелејмон, а Водно располага и со парк-шума, планинарски домови, повеќе угостителски објекти со уредени патеки за планинарење, паркиралишта за автомобили и широки панорамски погледи. Од Водно се гледа речиси целата Скопска Котлина и градот Скопје. Затоа, Водно е еден од најпосетените локалитети во околината на Скопје. Во јуни 2011 година беше пуштена во употреба жичарницата од Средно Водно до Милениумскиот крст, чија траса е долга 1.750 метри и се искачува од 570 до 1.068 метри надморска височина. Жичарницата располага со 28 кабини со носивост од 640 килограми и капацитет за осум лица, како и две кабини за по четири лица. Гондолите од надворешната страна се опремени со држачи за велосипеди.

Милениумски крст со 66 метри височина, ова е највисокиот објект во Македонија

Милениумскиот крст е изграден во 2000 година на врвот Крстовар (1.061 метар надморска височина) на Водно, во непосредна близина на Скопје, по повод преминот на вториот во третиот милениум.

6 с ко п с к и р е г и о н

Vodno is a hill erecting above Skopje at 1.061 meters altitude.

There is the Millennium Cross, the monastery complex St. Pantelejmon, and Vodno has a parkforest, mountain houses, more catering objects with fine tracks, car parks and wide panorama views. You can see approximately the whole Skopje valley and the city of Skopje from Vodno. Vodno is one of the most visited areas in the vicinity of Skopje. build.mk

In June 2011 the cable-car from Sredno Vodno to Millenium Cross was put into function, having road bed of 1.750 meters and climb from 570 to 1.068 meters altitude.

The cable-car has 28 cabs at disposal having caring capacity of 640 kilos and capacity of eight persons, as well as two cabs for four persons. At the outer side the gondolas are equipped with bike holders.

The Millennium Cross 66 meters high, this is the highest object in Macedonia

The Millennium Cross was built in the year 2000 on the top of Krstovar (1.061 altitude) on Vodno, nearby Skopje. It was built due to the cross of the second into the third millennium.

Манастир Св. Пантелејмон, Горно Нерези (XII век) почеток на ренесансата во фрескосликарството, 140 години пред појавата на ренесансата во Италија

St. Pantelejmon Monastery, Gorno Nerezi (12th century) renaissance beginning of fresco painting, 140 years before the appearance of renaissance in Italy Цело Скопје и Скопско, од птичја перспектива, како на екран може да се види од манастирот Св. Пантелејмон во пазувите на Водно. Овој манастир е со најзначајна фрескосликарска вредност во Македонија и едно од највредните дела на европското црковно сликарство. Во овој манастир започнува ренесансата во фрескосликарството, речиси цел век и половина пред појавата на ренесансата во Италија нa Џото. Манастирот е изграден во 1164 година, за време на византиската династија Комнени. Така е запишано на мермерната плоча, поставена над влезната врата. Најдобрите мајстори и зографи на своето време го направиле своето најдобро дело. Ѕидан е со камен и тули, во форма на впишан крст во правоаголен простор и пет куполи. Манастирот преживеал пожар, земјотрес, разрушувања и грабежи, но останал сведок на богатиот црковен и културен живот во XII век и на црковниот митрополитски центар во Скопје. Овој манастир е дел од сите значајни енциклопедиски изданија за културата и уметноста во светот. Фрескоживописот од XII век ги претставува светите воини и испосници (прва зона), големите празници (втора зона), a најзначајни се фреските Оплакувањето на Христа и Симнувањето од крстот. Прекрасни се и композициите Успение на Богородица, Сретение, Богородица со Христос и Свети Пантелејмон.

The whole city of Skopje and its region can be seen from the monastery St. Pantelejmon from bird's-eye view, like on a television screen, from the heart of the Mount Vodno. This monastery has the most significant fresco painting in Macedonia and it is one of the most valuable works in Europe. Here, in Macedonia, in this monastery, the Renaissance in fresco painting begins, and that is one full century and a half before the appearance of the Renaissance in Italy of Giotto.

The monastery was built in 1164, during the Byzantine dynasty of Comnenus. That is written on the marble board set above the door. The best builders and icon-painters made their best work. It is built with stone and tiles in shape of a cross-insquare plan in a rectangular space and five cupolas.

The monastery survived a fire, an earthquake, many destructions and pillages but remained a holy and bright witness of the rich ecclesiastic and cultural life in the 12th century of the church and metropolitan centre in Skopje. This monastery is present in all the important encyclopaedic issues in the world, regarding culture and art.

The fresco painting dating back to the 12th century represents the holy warriors and eremites (first zone), the great feasts (second zone). The most important are the frescoes Lamentation and Descent from the Cross. Also wonderful are the compositions: The Assumption of the Holy Mother, The Meeting of Our Lord, The Holy Mother with Jesus Christ and Saint Pantelejmon.

„Оплакување на Христа“ За првпат се изразени чувствата на плач и жалост во ликот на Пресвета Богородица, која со расплакано лице го милува и тажи, гушкајќи го, мртвото тело на Исус Христос. Всушност, тоа е елементот-предвесник на реализмот од ренесансата.

"Lamentation" Here are expressed for the first time the feelings of sorrow and tears in the face of the Holy Mother, who with tears on her face is caressing and grieving, hugging the dead body of her only son, Lord Jesus Christ. That is the element-herald of the realism of the Renaissance.

7 s ko p j e r e g i o n

Матка природна убавина над Скопје и комплекс објекти за убаво доживување

Матка, долината на пеперутките, е мошне карактеристичен локалитет во непосредна близина на Скопје. Се наоѓа северозападно од Скопје, на излезот на реката Треска од долгата Шишевска Клисура. Матка е комплекс од длабоко всечен кањон, во кој е изградена првата вештачка акумулација на Балканскиот Полуостров, во 1938 година. Има повеќе пештери, алпинистички тренинг-центар, уреден тек на Треска за кајак на диви води, комплекс од повеќе манастири, планинарски дом, ресторани, угостителски објекти, живописна природа со богат растителен и животински свет. Самата акумулација зафаќа површина од 0,25 км2. Долга е 5,9 км, со корисна зафатнина од 2,6 милиони м3. Наменета е за производство на електрична енергија на Скопје.

Matka natural beauty above Skopje and complex objects for pleasant enjoyment

Matka, the butterfly valley, is very characteristic locality nearby Skopje.

It is located north-west of Skopje on the end of the river Treska along Shishevo Gorge. Matka is a complex of a deeply engraved canyon and the first artificial accumulation in the Balkan Peninsula was built there in 1938. There are more caves, mountaineering training centre, tidy flow of Treska for white water rafting, a complex of more monasteries, a mountain hostel, restaurants, catering objects, breath-taking nature with rich flora and fauna. The accumulation 2 occupies 0,253 кm . It is 5,9 km and 2,6 million m useful areas. Its function is to produce electrical power for Skopje.

Манастир Св. Андреј, Матка (1389) ретко зачувана форма на слободен крст во Македонија

St. Andrej Monastery, Matka (1389) rarely kept form of free cross in Macedonia Манастирот е изграден во кањонот на Треска. Го изградил Андреjа, вториот син на кралот Волкашин, во 1389 година. Има форма на издолжен триконхос, со средишна сводна купола. Фрескописци на манастирот се зографите митрополит Јован и монах Григориј, кои работеле и во манастирот Свето Преображение во Зрзе.

The monastery is located in the canyon of the river Treska.

It was built by the second son of king Volkashin - Andreja, in 1389. It has a form of stretched trikonhos with a middle arch shaped dome. The fresco painters of the monastery are the metropolitan Jovan and monk Grigorij, who also worked in the Transfiguration of Our Lord Monastery in Zrze.

Фреските во Св. Андреј се новост во македонското средновековно сликарство и печат на новиот стил во тоа време со појавата на исихазмот во монаштвото. Во три зони се претставени фрески на светите воини Ѓорѓи, Димитриј, Теодор Тирон и Теодор Стратилат во цел раст, како и фрески со сцени од животот на Господа Исуса Христа. Натписите се напишани со грчко и со црковнословенско писмо.

The frescoes in St. Andrej represent a new wave in our Middle Ages painting and are a stamp of the new style, with the appearance of the hesychia in the monk movement. In three zones the frescoes of the holy warriors are represented: Gorgi, Dimitrij, Teodor Tiron and Teodor Stratilat in full stature, as well as the frescoes with scenes of The Life of God Jesus Christ. The writings are in Greek and Church Slavic languages.

7 s ko p j e r e g i o n

tumbamadzari.org.mk

Неолитско село Тумба Маџари археолошки локалитет и музеј на отворено

Tumba Madjari

Локалитетот се наоѓа во сегашната населба Ченто и претставува најзначајната населба во Скопската Котлина од неолитот - младо камено време. Животот тука се одвивал во континуитет меѓу 6000 и 4300 година п.н.е., економска благосостојба и културен просперитет во средниот неолит (5800-5200 година п.н.е.). Пронајдени се голем број керамички наоди, изложени во Музејот на Македонија.

archaeological locality and outside museum

The locality is located in the current settlement of Chento and it represents the most significant dwelling in Skopje valley from the neolith - early Stone Age. The life here happened in continuity between 6000 and 4300 year BC, economic wealth and cultural prosperity in the medieval neolith (5800-5200 BC).

Major number of ceramic findings is found there, exhibited in the Museum of Macedonia.

Од 2008 до 2010 година се изградени неколку куќи во духот на неолитската архитектура, во кои е прикажан различен инвентар, со цел да се направи реконструкција на животот на неолитскиот човек. Куќите се од дрвена граѓа, трска, слама, облепени со кал и изградени според неолитските традиции. Распоредот на откриените објекти на локалитетот укажува на осмислена организација, тесно поврзана со значењето и улогата на светилиштето. Големата мајка - божица на плодноста Во Тумба Маџари за прв пат е откриена теракотна претстава на Големата Мајка, претставена на засега непознат начин меѓу неолитските култури од другите балкански простори. Импресивните димензии од 39 сантиметри висина, класичната смирена поза на бдеењето над куќното огниште, ја прават оваа теракота ексклузивна. Долниот дел од фигурата го претставува домот заштитен од неа. Македонскиот неолит се карактеризира со култ кон Големата Мајка. Ваков тип фигури се пронајдени речиси во сите неолитски наоѓалишта во Македонија, но можеби најубава е Големата Мајка од Тумба Маџари.

6 с ко п с к и р е г и о н

Neolith dwelling

From 2008 to 2010 several houses were built in the spirit of neolith architecture where different inventory is presented for the purpose of reconstruction of the life of neolith man. The houses are made of wood, weed, straw, mud covered and built according to the neolith tradition.

The distribution of the objects discovered at the locality points out of conceived organization, closely connected to the importance and role of the temple.

The Great mother - goddess of fertility For the first time terracotta image of the Great mother was discovered in Tumba Madjari, represented by till not unknown manner among the neolith cultures from different Balkan regions. The impressive dimensions of 39 centimetres height, the classic calm figure of vigilance over the home fireplace make this terracotta exclusive. The lower part of the figure represents the home protected by itself.

Macedonian neolith is characterised by cult towards the Great Mother. These types of figures were found almost in all neolith locations in Macedonia, but maybe the most beautiful is the Great Mother from Tumba Madjari.

Пиксида - сад за чување предмети, украсен со орнамент

Аскос - керамички сад за носење вода во форма на кожен мев

Pixida - vessel for storing items, decorated by ornament

Askos - ceramic vessel for water in form of leather belly

Govrlevo

Говрлево

archaeological locality Cerje, neolith age dwelling

археолошки локалитет Церје, населба од неолитско време Говрлево е село на јужните падини на планината Водно и источно од реката Треска. Во неговиот атар, во месноста Церје се откриени остатоци од повеќеслојна населба со шест хоризонти на живеење. На археолошката мапа на Македонија, ова е едно од најзначајните наоѓалишта на артефакти од неолитот.

Керамички фрагмент во форма на стилизирана човечка глава

Керамички сад за секојдневна употреба

Печат со потекло веројатно околу 1.500 години п.н.е.

Ceramic fragment in form of stylised human head

Ceramic pot for daily use

Stamp most probably dating back to 1.500 years BC

Govrlevo is a village at the southern slopes of mountain Vodno and east from Treska River. In its area, in the place Cerje remains of multilevel dwelling having six horizons of living have been found. At the archaeological map of Macedonia, this is one of the most significant places of neolith artefacts.

gordost pride

Адам од Македонија A d a m f r om M a ce do n i a

Мала керамичка скулптура на машко торзо во седечка положба, пронајдена на локалитетот Говрлево во близина на Скопје. Станува збор за една од најстарите скулптури на човечко тело во Европа и се проценува дека датира меѓу четвртиот и третиот милениум пред новата ера.

It is a small ceramic sculpture representing a male torso in a sitting position, found in the locality Govrlevo near Skopje. It is one of the oldest sculptures of human body in Europe and it is estimated that it dates back to the 4th and 3rd millennium BC.

Откриен е во 2000 година на археолошкото ископување на локалитетот Говрлево, на границата меѓу културните слоеви кои припаѓаат на неолитот и енеолитот. Фигурината претставува еден од десетте уникатни археолошки наоди во светот. Веднаш по самото пронаоѓање го доби епитетот „милениумско откритие“.

It was found in 2000 in the archaeological excavation in the locality Govrlevo, on the border between the cultural layers that belong to the neolith and the eneolith. The figurine represents one of the ten unique archaeological findings in the world.

Immediately after it was discovered it received the epithet “millennial finding”.

Адам има необична уметничка обработка. Тоа е еден нецелосно сочуван обид за претстава на маж фатен во момент на физичка или духовна активност. Поставено во седната позиција, ова машко тело има нагласена анатомија, длабоко вовлечен стомак, истакнат папок, добро дефинирани мускули, видлив ‘рбет, па дури и скршен фалус.

Adam offers unusually artistic craft. It is incompletely preserved effort of an expression of a man caught in a moment of physical or spiritual activity. Posed in a sitting position, this male body has accentuated anatomy, deeply redrawn belly, clearly stressed belly-button, well defined muscles, visible spine, and even a broken phallus

Ремек-делото со експлицитно реалистична уметничка форма пред пошироката публика за прв пат беше презентирано на 30 септември 2006 година. Во моментот наодот може да се погледне во поставката на Музејот на Град Скопје.

The work of art with explicitly realistic art form was presented for the first time before the wider audience on 30 September 2006.

At the moment it is displayed in the Museum of the City of Skopje.

7 s ko p j e r e g i o n

Скупи град од римското и доцноантичкото време Скупи e археолошки локалитет, кој се наоѓа на пет километри северозападно од Скопје, во непосредна близина на селото Злокуќани. Археолошките истражувања од 1966 година до денес ги врши Музејот на град Скопје. Досега се истражувани бедемите, театарот, цивилната базилика, градската вила, градската бања, улицата кардо, христијанската базилика, како и делови од источната и западната некропола. Овој римски град се оформил веројатно во периодот од XIII до XI век п.н.е. Во текот на II век Скупи добил репрезентативен лик, при што централно место заземал монументалниот театар. Во IV век било забележано зголемување на градежната дејност, кога била изградена и најрепрезентативната градба - Базиликата, а кон крајот на IV век или во почетокот на V век била издигната уште една ранохристијанска црква. Во 518 година Скупи настрадал во катастрофален земјотрес, по што престанува неговото урбано живеење, иако постојат индиции дека животот во форма на мала словенска рурална населба продолжил до X и XI век.

Саркофаг Sarcophagus

Skupi city of Roman and late antique age

Skupi is an archaeological locality five kilometres northwest of Skopje, close to Zlokukjani village, The archaeological researches from 1966 till now have been performed by the Museum of the City of Skopje.

The walls, the theatre, the civil basilica, the city villa, the city bath, the street cardo, Christian basilica as well as parts of east and west necropolis have been under research till now.

This Roman city was probably formed in the period from 13th to 11th century BC. During the 2nd century Skupi obtained representative image where the monumental theatre took the central place. In 4th century the increase of the construction activity was noted when the most representative construction - the Basilica was built, and till the end of 4th century or in the beginning of 5th century one more early Christian church was built.

In 518 Skupi was ruined due to catastrophic earthquake thus breaking the urban life even though there are indications that the life in form of small Slav rural dwelling continued till 10th and 11th century.

Аквадукт водата преку него била дотурана од извори на падините на Скопска Црна Гора Се наоѓа на два километри северно од Скопје. Изграден е од камен и тули и денес брои 55 лака потпрени на масивни столбови. Иако се поврзувало со Скупи, поради сличноста на градењето со Куршумли ан, се смета дека бил граден во XV век, кога Скопје почнало да се зголемува со новите исламски градби, за чија градба и функционирање биле потребни големи количества чиста вода. Количеството вода било константно и со гарантиран довод преку целата година.

6 с ко п с к и р е г и о н

Aqueduct more water was put from the springs of the slopes of Skopska Crna Gora It is located two kilometres north from Skopje. It is built of stone and bricks and till now it counts 55 archs shorn to massive pillars.

In spite of the connection with Skupi, due to the similarity in construction with Kurshumli An, the consideration is that it was built in 15th century when Skopje started to increase the new Islamic buildings requiring huge amounts of clear water for their construction and functioning. The amounts of water was constant and with guaranteed inlet through the whole year.

Катлановска Бања уживање Раст во модерен бањски центар Growing into a modern spa-centre

Викенд-населба Катлановска Бања Weekend villa settlement Katlanovo Spa

Katlanovo Spa Катлановската Бања се наоѓа на околу 25 км од Скопје, во непосредна близина на Катланово, на десниот брег на реката Пчиња, на 230 метри надморска височина. Има повеќе извори. Главниот извор е со штедрост од 15 л/сек. Температурата на водата се движи околу 500C. Според хемискиот состав, водите се алкални, земноалкални и сулфурни хипертермални. Погодни се за лекување на црнодробножолчниот систем, дишниот систем на метаболизмот, стомачниот цревен тракт, срцевото крвно заболување и слично. Бањскиот комплекс е опремен со туристичкоугостителски и здравствени објекти, со карактеристики за комбинирани видови туризам: лечилишен, рекреативен, спортски, риболовен, ловен.

enjoyment

Katlanovo Spa is about 25 km from Skopje, nearby Katlanovo on the right bank of the river Pchinja, at 230 meters altitude. There are more springs. The main spring provides water- 15 l/sec.

Water's temperature 0 is about 50 C. According to chemical substances of water there are alkali, green-alkali and sulphur hyperthermal. Water is suitable for healing of liver-gall system, breathing metabolism system, stomach intestine tract, and heart blood diseases etc. There are touristcatering and medical objects in the spa complex, possessing features for combined tourism: healing, recreation, sports, fishing and hunting.

Црква Св. Ѓорѓи во клисурата на реката Пчиња Church St. Gjorgji in the canyon of the river Pchinja

Марков манастир Св. Димитриј, с. Сушица (XIV век) духовен мир и спокој низ вековите

Marko's Monastery St. Dimitrij, village Sushica (14th century) spiritual peace and quiet thorough the centuries

На околу 20 км од Скопје, крај Маркова Река близу селото Сушица, се наоѓа Марковиот манастир, наречен така по ктиторите - кралот Волкашин и син му Марко. Податоци за изградбата на манастирската црква (1345) и за ктиторите на манастирот дава натписот над јужниот влез, внатре во црквата. Црквата е во форма на впишан крст, изградена од камен и тули. Фреските се од XIV век. Тоа се богати илустрации од Богородичиниот акатист, Христовите чуда, големите празници и повеќе поединечни фигури на светии, ангели, пророци, испосници и воини. Најпозната фреска од овој манастир е Оплакувањето на Рахила, каде што е претставена тешката човечка драма преку убивањето на децата во Витлеем. Манастирот има големо црковно и културно-историско богатство: икони, ракописи и книги, црковни предмети и реликвии. Овде се одвивал интензивен монашки живот, препишувачка и просветна дејност. Во XIX век игумен на манастирот бил македонскиот преродбеник и книжевник Кирил Пејчиновиќ, кој во манастирот основал училиште, а тука ја напишал и својата позната книга Огледало.

About 20 km from Skopje, near the Marko River and the village Sushica, it's where this monastery is located, called Marko's, because it's founders were king Volkashin and his son king Marko. The writing above the south entrance, inside the church, gives information about the construction of the monastery church (1345), also of the founders. The church is in the form of a cross built of stones and tiles.

The frescoes date back to the 14th century: rich illustrations of the akathistos of the Holy Mother, Christ's miracles, His prophets, hermits and warriors. The most famous fresco in this monastery is The Lamentation of Rachel, where the human drama is presented through the murder of the children of Bethlehem.

The monastery has a great church, cultural and historical heritage: old icons, manuscripts and books, many church objects and relics. There was a monastic way of life intensified with transcriptional and educational work.

In the 19th century, prior of the monastery was the Macedonian leader of national revival and writer Kiril Pejchinovich, who founded a school in the monastery and here he wrote his famous book Mirror.

Исполнет ден во Марковиот манастир - манастирскиот комплекс, покрај црквата, го сочинуваат обновениот стар конак, новите конаци, старата манастирска трпезарија, камбанаријата, воденицата и други помошни објекти Fulfilled day in Marko's Monastery - The monastery complex, apart from the church, is consisted of the renewed old monastic quarters, the new monastic quarters, the old monastery dining room, the bell tower, the watermill and other structures 6 с ко п с к и р е г и о н

Други цркви и манастири во Скопје и околината Other churches and monasteries in Skopje and its vicinity Во Скопје се наоѓаат поголем број други цркви со свое посебно значење за македонската историја и култура. Посебно значајни се: манастирот Св. Никита (XII/XIVвек) на падините од Скопска Црна Гора меѓу селата Бањани, Чучер и Горњани, црквата Св. Димитриј во непосредна близина на Камениот Мост, црквата Св. Архангел Михаил во Автокоманда во близина на ридот Гази Баба, црквата Св. Ѓорѓи во Чаир изградена 1924-27 година, црквата Св. Петка кај населбата Црниче, црквата Св. Богородица во центарот на Скопје покрај кејот на Вардар, црквата Св. Илија во Аеродром, католичката црква Пресвето срце Исусово близу до центарот на Скопје, како и црквите Св. Никола во Љуботен, Св. Богородица во Сушица, Св. Троица во Чучер-Сандево, Св. Никола во Љубанци.

In Skopje, there are a great number of other churches which have special importance for Macedonian history and culture. The following have great importance: the monastery St. Nikita (12th/14th century) situated on the slopes of Skopska Crna Gora among the villages Banjani, Chucher and Gornjani, the church St. Dimitrij nearby the Stone Bridge, the church St. Archangel in Avtokomanda nearby the hill Gazi Baba, the church St. Gjorgji built in 1924-1927, the church St. Petka by the settlement Crniche, the church St. Bogorodica (Holy Mother) in the centre of the city by Vardar's quay, the church St. ILija in Aerodrom, the catholic church The Holy Heart of Jesus near to the city centre, as well as the churches St. Nikola in Ljuboten, St. Bogorodica (Holy Mother) in Sushica, St. Troica in ChucherSandevo and St. and St. Nikola in Ljubanci.

Св. Богородица во центарот на Скопје St. Bogorodica (Holy Mother) in the centre of Skopje

Св. Ѓорѓи, с. Дељадровци St. Gjorgi, village Deljadrovci

Св. Илија во Аеродром St. Ilija in Aerodrom

Католичка црква Пресвето срце Исусово Catholic church The Holy Heart of Jesus

Св. Архангел Михаил во Автокоманда St. Archangel Mihail in Avtokomanda

Св. Троица во Чучер-Сандево St. Troica in Chucher-Sandevo

Св. Димитриј во близина на Камениот Мост St. Dimitrij near the Stone Bridge

Св. Никола, с. Љубанци St. Nikola, village Ljubanci

7 s ko p j e r e g i o n

Спортски центар БОРИС ТРАЈКОВСКИ

Најкомплексниот спортски објект во Македонија. Поголемата сала има капацитет од 8.000 гледачи за кошаркарски натпревари и 10.000 за концерти и други културни манифестации. Располага со базен, сала за хокеј, пинг-понг, фитнес сала, кугларница, сауна. Тука се одржа Европското првенство во ракомет за жени во 2008 година.

BORIS TRAJKOVSKI Sport Centre The most complex sport facility in Macedonia. The bigger hall has the capacity of 8.000 viewers for basketball matches and 10.000 for concerts and other cultural manifestations. It has swimming pool, hockey hall, ping-pong, fitness hall, sauna at its disposal.

The European championship in handball for women in 2008 was held here.

Национална арена ФИЛИП II МАКЕДОНСКИ

Повеќенаменски стадион, кој најчесто се користи за фудбалски натпревар, со максимален капацитет од 36.400 гледачи. Го користат фудбалските клубови Работнички и Вардар, како и фудбалската репрезентација на Македонија. Изградбата на Градскиот стадион започнала во 1978 година со изградба на јужната трибина. Во 2008 година е урната старата северна трибина и изградена е нова според највисоките стандарди на ФИФА. По реконструкцијата на јужната, во 2011 година се пуштени во употреба источната и западната трибина.

National Arena PHILIP II MACEDONIAN Multipurpose stadium mostly used for football matches, with maximum capacity of 36.400 viewers. The football clubs Rabotnichki and Vardar use it, as well as the Football Federation of Macedonia. The construction of the City Stadium started in 1978 by building the south stand. In 2008 the old north stand was ruined and new one was built under the highest FIFA standards. After the reconstruction of the south, in 2011 the east and west stand were put into function.

scboristrajkovski.gov.mk

СКОПСКИ ЏЕЗ ФЕСТИВАЛ октомври, Скопје

Скопскиот џез фестивал е манифестација која, почнувајќи од 1982 година, традиционално се одржува во првата половина на октомври. Фестивалот се одликува со високи квалитети, бидејќи на него учествуваат само најдобрите музичари од светот. Овој фестивал во 2009 година е избран за супербренд во Република Македонија.

October, Skopje

Skopje Jazz Festival is a manifestation started in 1982 and it is traditionally held in the first half of October. The festival is considered to be featured as one of the greatest because the participants are only the best musicians all over the world.

This festival was chosen for super brand in the Republic of Macedonia in 2009. skopjejazzfest.com.mk

6 с ко п с к и р е г и о н

MANIFESTACII manifestations SKOPSKO LETO

МАЈСКИ ОПЕРСКИ ВЕЧЕРИ

BASKERFEST

Од 1980 година, концепцијата на манифестацијата опфаќа музички концерти, оперски, балетски и драмски претстави, ликовни и фото изложби, филмска програма, перформанси и мултимедијални проекти, како и сопствена продукција и бројни гостувања од странство. На триесетина различни локалитети, на Скопско пулсираат отворените сцени на Скопската тврдина, Старата чаршија, Куршумли ан, Сули ан, Кејот на Вардар, Градскиот парк, салоните на скопските театри и ликовните галерии.

Со традиција од 1972 година, фестивалот е еден од најпосетените настани во Скопје. Сцената на Македонската опера и балет е домаќин на програмата, која се состои од оперски изведби, но и балетски, концертни и симфониски настапи. Редовни учесници на Мајските оперски вечери се оперски и балетски уметници од соседните земји и од светот, како и ансамблите на Македонската опера и балет.

Интернационален фестивал на улични изведувачи, кој се одржува на повеќе локации во Скопје. Ова е слободен фестивал за целото семејство, на кој не се наплаќаат билети единствената цена е придонесот во шапките на артистите. Спектакуларна карневалска парада составена од голем број акробати, кловнови, комичари, одачи на штули, магионичари, жонглери, брејкери, куклари, карикатуристи, пантомимичари, национални танчари, музичари, надополнета со разновидни маски, костуми и музика.

21 јуни - 31 јули, Скопје

9-31 мај, Скопје

мај-јуни, Скопје

9-31 May, Skopje 21 June - 31 July, Skopje

Starting since 1980, the conception of the manifestation, which includes music concerts, opera, ballet and drama performances, art and photo exhibitions, film programme, performances and multimedia projects, together with its own production of projects and numerous guests from abroad.

There are thirty different localities in Skopje, the open stages pulse at the Fortress Kale, the Old Bazaar, Kurshumli An, Suli An, the Quay of the River Vardar, the City Park and the saloons of the theatre and art galleries.

dku.org.mk

Starting its tradition since 1972, the festival has been one of the most visited events in Skopje.

The stage of the Macedonian Ballet and Opera Theatre is a host of the programme which includes opera performances as well as ballet performances, concerts and symphonic performances.

Regular participants at the May Opera Evenings are operatic and ballet artists from the neighbouring countries and the world as well as the ensembles of Macedonian Opera and Ballet.

mob.com.mk

May-June, Skopje

An international festival of street performers- there are more locations in Skopje. It is a free festival for the entire family and

there is no admission fee or tickets-the only cost is an appreciative contribution to the performers hats. A spectacular carnival parade where participate a great number of acrobats, clowns, comedians, stick walkers, magicians, jugglers, breakers, puppeteers, caricaturists, mummers, national dancers complemented with various masks, costumes and music.

buskerfestmakedonija.com

PIVOLEND

септември, Скопје

Со околу 300.000 посетители, фестивалот е дестинација на квалитетна забава и презентација на пивски производители, придружена со фантастична храна од локалните ресторани, анимација на посетителите со музика, продажба на ракотворби, уметнички креации и забавни настапи на артисти од Македонија, Италија, Франција, Англија, Албанија, Косово, Грција, Турција, Србија, Црна Гора, Хрватска.

September, Skopje

There are about 300.000 visitors, this festival is a destination of great party and presentation of beer producers combined with delicious food from the local restaurants, animation of the visitors with music, sale of hand-made products, artistic creations and entertaining participation of artists from Macedonia, Italy, France, England, Albania, Kosovo, Greece, Turkey, Serbia, Montenegro, Croatia.

pivolend.com.mk

7 s ko p j e r e g i o n

КРАТКИ

преп

раки

за трајни сеќавања SHORT recommendations for everlasting memories Не пропуштајте да ги посетите објектите во непосредна близина на центарот на Скопје. Едно од најпопуларните места за посета во Скопје е Калето.

Кале Kale

Стара скопска чаршија Old Skopje Bazaar

Водно Vodno

6 с ко п с к и р е г и о н

Do not miss the opportunity to visit the objects in the vicinity of Skopje centre. One of the most popular places to visit is the Fortress Kale in Skopje.

Некои од нив се претворени во уметнички галерии и музеи, а во дел од нив се сместени ресторани и продавници. Во Чаршијата денот е исполнет со интересни активности.

Неизбежно е да не се посети Старата скопска чаршија. Изобилува со културно-историски споменици: анови, амами, џамии, безистен.

It is inevitable not to visit the Old Skopje Bazaar.

It is abounded with cultural-historical monuments: inns, hamams, mosques and a Bezisten.

Направете прошетка на Водно. Искористете ја можноста со жичарницата од Средно Водно да стигнете до врвот, до Милениумскиот Крст. Оттаму доживејте го Скопје. Одлично место за прошетка и тивко опкружување за одмор.

Have a walk on Vodno. You can use the opportunity to take a cable-car from Middle Vodno to reach the top, where Millennium Cross is located. You can feel Skopje from there.

It is a great place for a walk and quiet surrounding for rest.

Some of them are converted into art galleries and museums, and there are restaurants and shops in one part of them. A day in the Bazaar is fulfilled with interesting activities.

Св. Пантелејмон St. Pantelejmon

Манастирот се наоѓа во с. Горно Нерези на Водно, на осум километри од Скопје. Уживајте, одморете.

This monastery is located eight kilometres from Skopje in the village Gorno Nerezi. Enjoy and relax.

Како највисока точка во градот, тврдината нуди фантастичен панорамски поглед, како и можност да се дојде до стариот дел од градот за неколку минути. Во лето тука се одржуваат концерти и театарски претстави.

It is the highest peak in the city therefore the fortress offers an amazing panorama view as well as an opportunity to get to the old part of the city in a few minutes. There are concerts and theatre performances during the summer.

Соборна црква The Assembly Church

Во внатрешноста на црквата особено внимание привлекува иконостасот направен од дабово дрво.

The iconostasis made by oak tree in the church interior attracts great attention.

There is a memorial of Mister Mister Dositej in the church yard, he is the first archbishop of the re-established Macedonian Orthodox Church.

It is a real size statue about two meters high.

Катлановска Бања

Матка Matka

Во дворот е поставен споменикот на Господин Господин Доситеј, првиот архиепископ на возобновената Македонска православна црква, висок околу два метра, претставен во природна големина.

A walk along the Canyon of Matka, it is unusual experience. The nature will reward you with peace and new inspiration. You can see a canyon as well as a river, a lake, caves and monasteries. Here you can see everything.

Katlanovo Spa

Една од најпопуларните бањи, каде се допираат медитеранската клима од југ и умерената континентална клима од север. Се наоѓа недалеку од Скопје, на 25 км по автопат.

It is one of the most popular spas where the Mediterranean climate from south and the moderate continental climate from north meet.

It is 25 km from Skopje along the highway.

7 s ko p j e r e g i o n