9. Bregalnicki region - verzija 2

БРЕГАЛНИЧКИ регион

БРЕГАЛНИЧКИОТ РЕГИОН Е ЕДЕН ОД НАЈГОЛЕМИТЕ И, ГЛАВНО, ГО ЗАФАЌА СЛИВОТ НА РЕКАТА БРЕГАЛНИЦА. СЕ ПРОТЕГА ОД ЦЕНТРАЛНИТЕ ДО КРАЈНИТЕ ИСТОЧНИ ДЕЛОВИ НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА.

Сите бои на природата ќе се сретнат на Плачковица All colours of the nature can be met on Plachkovica

Релјеф. Релјефот во овој регион го чинат Осоговските Планини од север, Плачковица и Конечка Планина од југ, односно југоисток и Градиштанската Планина и Богословец од запад и југозапад. Меѓу нив се наоѓаат повеќе котлини и полиња, како што се Овче Поле, Кочанско Поле, Лакавичко Поле, Пијанец и Малеш. Во регионот посебно се истакнуваат Истибањската Клисура и клисурите на Злетовска и Зрновска Река. Во висинска смисла, релјефот се простира од околу 300 до над 2.200 метри. Покарактеристични планински врвови се Руен на Осоговските Планини, Лисец на Плачковица и Кадиица на планината Влаина. Клима. Брегалничкиот регион се одликува со континентална клима. Температурите на околу 300 метри надморска височина во Овче Поле и Малеш на околу 900 метри надморска височина прилично се разликуваат. Просечната годишна температура 0 во Овче Поле изнесува 12,8 C, а во Берово 0 8,7 C. Просечната годишна количина врнежи изнесува околу 500 мм во Штип, а во Берово околу 670 мм, така што овој регион се смета за еден од посушните во Република Македонија. Реки и езера. Хидрографијата во регионот ја чинат реката Брегалница и нејзините притоки Каменичка, Оризарска, Кочанска, Злетовска, Лакавица, Зрновска Река и реката Осојница. Присутни се повеќе термоминерални извори, од кои изворите во с. Бање кај Кочани и Кежовица во непосредна близина на Штип се уредени бањски локалитети. Во регионот се присутни и акумулациите Калиманци на Брегалница, езерото Гратче на Кочанска Река и Ратевското Езеро во близина на Берово. Набрзо на Злетовска Река треба да се формира уште една акумулација. Флора и фауна. Брегалничкиот регион располага со богатство од разни растителни, дрвенести и тревни видови. Тоа особено доаѓа до израз на планинските масиви, каде е развиена различна дендрофлора, но и по полињата, каде се сретнува мноштво од тревести растителни видови. Посебна одлика на овој простор е одгледувањето ориз во Кочанското Поле, кое на посетителите кои прв пат го гледаат остава посебен впечаток. Со своите карактеристични долини, како природни резервати се издвојуваат долините на Зрновска и Злетовска Река. Присутен е разновиден животински свет: волк, срна, дива коза, дива свиња, зајак, разни видови птици и влекачи. Затоа, на Осоговските Планини на локалитетот Пониква се присутни посебно уредени ловишта. Сообраќајна поврзаност. Главна сообраќајница во овој регион е патот Велес-ШтипКочани-Делчево, потоа релацијата Куманово-Свети Николе-Штип-Струмица, но важни се и сообраќајниците кон Пробиштип и Кратово, сообраќајницата кон Берово, а оттаму кон Делчево и кон Струмица. На релацијата Велес-Кочани функционира железнички сообраќај.

Булки (божурики) од Овче Поле Red Poppies from Ovche Field

BREGALNICA

region

BREGALNICA REGION IS ONE OF THE BIGGEST AND IT COVERS MAINLY THE INFLOW OF THE RIVER BREGALNICA. IT STRETCHES FROM THE CENTRAL TO THE ULTIMATE EASTERN PARTS OF THE REPUBLIC OF MACEDONIA. Relief. The relief of this region is consisted of Osogovo Mountains to the north, Plachkovica and Konechka Mountain to the south i.e. southeast and Gradishtanska Mountain to the west and southwest. Among them, there are many valleys and fields such as Ovche Field, Kochani Field, Lakavichko Field, Pijanec and Malesh. In this region Istibanja Gorge and gorges of the rivers Zletovska and Zrnovska are particularly pronounced. In terms of height, the relief expands from 300 to above 2.200 meters. More characteristic mountain peaks are Ruen on Osogovo Mountains, Lisec on Plachkovica and Kadica on the mountain Vlaina.

Climate. Characteristic for Bregalnica Region is the continental climate The temperatures are considerably different at 300 meters altitude in Ovche Field and at about 900 altitude meters in Malesh. The average yearly temperature in Ovche 0 0 Field is 12,8 C, and in Berovo is 8,7 C. The average precipitation per year is 500 mm in Shtip and 670 mm in Berovo, therefore this region is considered to be one of the driest in the Republic of Macedonia.

ЛЕСНОВСКИ МАНАСТИР градителско наследство од највисок ранг MONASTERY LESNOVO construction heritage of the highest rank

Rivers and lakes. The hydrography of this region is consisted of the river Bregalnica and its tributaries Kamenichka, Orizarska, Kochanska, Zletovska Reka (River) and the river Osojnica. There are several thermo- mineral springs, and the springs in the village of Banje near Kochani and Kezovica in the vicinity of Shtip are arranged as spa facilities. In this region accumulation Kalimanci on Bregalnica, the lake Gratche on the River Kochani and Rataevsko Lake in the vicinity of Berovo are also present.

Flora and fauna. Bregalnica Region has abundance of various vegetative, ligneous and herbaceous species. This is particularly pronounced on the mountain massifs where different dendoflora is developed, but also in the fields of various ligneous and herbaceous species. Also, another feature is rice growing in Kochani Field which leaves special impression on the visitors who see it for the first time. The valleys of the rivers Zletovska and Zrnovska with their characteristics are distinguished as national reservations. There is abundance and variety of wild life, such as wolves, deer, wild goats, boars, hares, various birds and reptiles. Therefore, particularly well-arranged hunting locations are present on Ponikva, Osogovo Mountains.

Traffic connection. The main traffic artery in this region is the road Veles-Shtip-Kochani-Delchevo, furthermore the route Kumanovo-Sveti NikoleShtip-Strumica, but also important are the traffic arteries towards Probishtip and Kratovo, towards Berovo and from there towards Delchevo and Strumica. There is a railway connection from Veles towards Kochani.

ИСАРОТ главно обележје на Штип, со воодушевувачка панорама ISAR a major landmark of Shtip, with breathtaking panorama

ГРАТЧЕ популарен локалитет за рекреативен и излетнички туризам GRATCHE популарен локалитет за рекреативен и излетнички туризам

БЕРОВСКО ЕЗЕРО место во кое човек вреди да се врати илјада пати BEROVO LAKE a place worth of coming back thousand times

7 b r e ga l n i c a r e g i o n

250-350 метри надморска височина meters attitude

III

век п.н.е. се споменува под името Астибо century BC, it was mentioned as Astibo

40.000 жители inhabitants

Штип НАЈГОЛЕМИОТ ГРАДСКИ ЦЕНТАР ВО ИСТОЧНА МАКЕДОНИЈА

Штип денес претставува регионален центар со големо стопанско, административно, културно-образовно, здравствено и друго значење.

Во Штип се стигнува преку магистралниот пат М-5 (Штип – Кочани - Делчево), кој има врска со автопатот Е-75 (Скопје - Гевгелија) благодарение на патниот правец Штип - Велес Shtip can be reached along the highway M-5 (Shtip-Kochani-Delchevo) which joins the highway Е-75 (Skopje-Gevgelija) because of the traffic connection Shtip-Veles

6 брегалнички регион

Ш

тип е лоциран на бреговите на реките Брегалница и Отиња, на ридестиот терен на тромеѓето меѓу Овчеполската, Кочанската и Лакавичката Котлина. Географската положба му овозможува да има значајна сообраќајна функција и сообраќајно добро да комуницира со околните населби. Од Штип се протегаат неколку сообраќајници, како што се патните правци кон Велес, Свети Николе и Куманово, патот кон Кочани, Делчево и Бугарија со крак кон Пробиштип и Кратово, патот кон Радовиш и Струмица со крак кон Неготино во Тиквеш. Низ градот минува и железничка линија преку која се поврзува со Велес и Кочани. Штип се смета за многу стара населба. Се спомнува уште во III век п.н.е. под името Астибо. Со потпаѓањето под власта на Византија градот е познат под името Стипеон, а со доаѓањето на Словените во VI-VII век го добива денешното име. Од 976 до 1014 година е во составот на Самуиловата држава како градтврдина. Во текот на XIII и XIV век, како резултат на развитокот на занаетчиството и трговијата, Штип доживува значаен економски напредок и популациски растеж. Во втората половина на XIV век потпаѓа под турска власт. Во XV век, со колонизацијата на Турците, во Штип се зголемува бројот на населението и се менува неговиот етнички состав. Во периодот од турското освојување на градот до Австро-турските војни, Штип е најважно трговско и занаетчиско место во Овчеполието. По Австро-турските војни развојот на градот заостанува. Но, во текот на XVII и XVIII век градот повторно популациски расте, со доминантно македонско население. Во XVIII век Штип станува црковно средиште. Поради поволната сообраќајна положба, сигурноста на патиштата, развиеното занаетчиство и аграрот, како и непостоењето на поголем градски центар во околните котлини, во XIX век Штип доживува интензивен урбан и стопански развој. Со изградбата на Вардарската железница стопанскиот развој на градот се засилува.

Споменик на Александар III Македонски со меч и штит во рацете, поставен во центарот на Штип The Monument of Alexander the Great III with a sword and a shield in his hands, located in the city centre

Shtip THE BIGGEST URBAN CENTRE IN EASTERN MACEDONIA

Nowadays, Shtip represents a regional centre of big economic, administrative, cultural, educational and healthcare importance.

S

htip is located on the banks of the rivers Bregalnica and Otinja in the hilly area on the junction of three borders among the valleys of Ovchepole, Kochani and Lakavica. Due to the good geographic position, it has a significant traffic function and a good communication with the surrounding settlements. There are several branches stretching from Shtip, such as roads towards Veles, Sveti Nikole and Kumanovo, then the road towards Kochani, Delchevo and Bulgaria with a branch towards Probishtip and Kratovo, the following one is towards Radovish and Strumica with a branch towards Negotino in Tikvesh. There is also a railway via this town connecting it with Veles and Kochani.

Shtip is considered as a very old settlement. It was mentioned as Astibo in 3rd century BC. After falling under Byzantine rule, the town was known under the name Stipeon, and after Slavs arrival in the 67th century, it got the present name. From 976 to 1014, Shtip was located within the boundaries of Samuil's state as a citadel.

In the course of the 13th and 14th centuries, Shtip experienced great economic and population growth as a result of the prosperity of handicrafts and trade.

7 b r e ga l n i c a r e g i o n

Штип во минатото и денес важи за центар на текстилната индустрија во Македонија Shtip in the past and nowadays represents a centre for textile industry in Macedonia

Во последната деценија на XIX век Штип брои околу 20.000 жители. Меѓу двете светски војни бележи минимален развој, имајќи улога на административно-управно средиште за источниот дел од Македонија. По Втората светска војна Штип прераснува во современ и модерен град. Неговата местоположба во минатото, а и денес, овозможува градот да има голем број градски функции и да претставува центар за поголем број населби во регионот. Штип има нагласена апсорпциона моќ за околното население, претежно од Овчеполието, Лакавичката Котлина и Брегалничката Долина. Тоа е една од причините за зголемување на бројот на населението, така што од 14.000 жители во 1953 година Штип достигнува над 40.000 жители во 2002 година. Во економијата на градот значајно место има индустријата. Водечка е текстилната индустрија, потоа прехранбената, металната индустрија, индустријата за чевли итн. Штип особено привлекува во текот на одржувањето на манифестациите Макфест и Штипско културно лето. n

Безистен Се претпоставува дека Безистенот потекнува од XVIXVII век. Оваа масивна камена градба од исламскиот период е лоцирана во центарот на градот, покрај реката Отиња. Изграден е со три правоаголни површини и покриен со куполи. Се користел како затворен пазар, каде се продавале скапоцени стоки. Денес е уметничка галерија.

Bezisten

Коритото на Отиња со Исарот The Riverbed of Otinja with the Isar

It is assumed that the Bezisten dates back to the 16-17th centuries. This massive stone building dating back to Islamic Period is located in the city centre, on the bank of the river Otinja. It is consisted of three rectangular surfaces covered with domes. It was used as covered market, where precious goods were traded.

Nowadays, it is an art gallery.

In the second half of the 14th century, Shtip was conquered by the Ottomans. In the 15th century, as a result of Turkish colonization, the number of inhabitants in Shtip increased and the ethnic structure changed. During the period of the town's occupation by Turks until the Austrian-Turkish Wars, Shtip was the most important trade and handicraft place in Ovche Field. After the Austrian-Turkish Wars the development of the town was in stagnation. However, during the 17th and 18th centuries the population increased again with dominant Macedonian population. Shtip became an important ecclesiastical centre in the 15th century.

As a result of its favourable transport position, safety on the roads, developed handicraft and agriculture, as well as non-existence of a larger urban centre in the surrounding valleys in the 19th century, Shtip experienced intensive urban and economic develop-ment. After the construction of the Vardar Railway, the economic development of the town was strengthened. Shtip had approximately 20.000 inhabitants in the last decade of the 19th century. In the period between the First World War and the Second World War a slight development was marked, having the role of an admini-strativegoverning centre for Eastern Macedonia.

After the Second World War, it grew into a contemporary town. Due to its position in the past and nowadays, the town has had a great number of city functions and it has represented a centre for a larger number of settlements in the region. Shtip has had an emphasized power of absorption for the local population, mainly from Ovche Field, Lakavica Valley and Bregalnica Valley. It has been one of the reasons of population growth, therefore from 14.000 inhabitants in the year 1953 in Shtip increased to 40. 000 inhabitants in the year 2002.

Industry has an important place in the town's economy.

The textile industry is leading, followed by food, metalwork, footwear industry etc. Shtip is especially attractive during manifestations Makfest and Shtip's Cultural Summer. n

Градски музеј Штип располага со разни културно-образовни институции и организации. Во Штип се наоѓа Градски музеј од 1952 година, градска библиотека уште од XIX век, старото училиште во кое работел Гоце Делчев и голем број материјални споменици.

The City Museum Shtip has various culturaleducational institutions and organizations. There are the City Museum established in 1952, the City Library dating back to the 19th century, the Old School where Goce Delchev worked and a large number of monuments.

stip.gov.mk

Стара македонска архитектура во штипско Ново Село Old Macedonian architecture in Shtip's area Novo Selo

Тврдина Исар главно обележје на Штип, со воодушевувачка панорама на целиот град и прекрасна архитектура

Дел од Исарот со поглед кон Ново Село и реката Брегалница - Во 2009 година истражувачите открија голем тунел во должина од 30 метри, пробиен низ гранитни карпи, кој од врвот на Исарот води до западното подножје во ниво на Брегалница. Со тоа се потврди најраскажуваната штипска легенда за освојување на градот преку таен тунел под Исарот, за кој во XVII век пишувал и турскиот патописец Евлија Челебија.

A part of the Isar has a view towards Novo Selo and the river Bregalnica. In 2009, the researchers discovered a big tunnel - 30 meters long, penetrating through granite rocks and leading from the top of the Isar to Bregalnica.

Therefore, the most frequent Shtip's legend for conquest of the town through a secret tunnel under the Isar has been confirmed, the famous Turkish writer Evlija Chelebija also wrote it in the 17th century.

Ис ро, познатото Штипско кале, се издига над самиот град. Целата тврдина е опколена со ѕид кој ја следи конфигурацијата на теренот, во правец север-југ од околу 350 метри по една иста изохипса. Висинската разлика меѓу западната и источната страна изнесува 10 до 15 метри.

Isáro, the famous fortress of Shtip is located above the city. The whole fortress is surrounded by a wall which is adjusted to the terrain configuration heading to the north- south and one contour is approximately 350 meters. Height difference between the western and eastern side is from 10 to 15 meters.

Тврдината е лоцирана меѓу реките Брегалница и Отиња, на возвишение со релативна височина од околу 150 метри над реките. Точни податоци за потеклото на тврдината не се евидентирани. Најверојатно потекнува уште од римскиот период (II-VI век). Во воените судири на цар Самуил со Византијците во 1014 година тврдината била освоена. Денешната градба најверојатно е од XIV век со навлегувањето на Србите 1328 година, но таа набрзо во 1385 година била освоена и долго време била користена од страна на Турците.

The fortress is located between the rivers Bregalnica and Otinja, onto a plateau above the rivers with a relative height of 150 meters. The correct data of the fortress origin is not recorded. Most probably, its origin dates back to the Roman Period (2nd-6th century). The fortress was conquered during the war conflict of tsar Samuil with the Byzantines in 1014. The present building probably dates back to the 14th century when Serbians penetrated in 1328, but very soon (1385) it was conquered and used for a longer period by the Turks.

Тврдината Исар се состои од два дела. Едниот е замок со димензии 106х20 метри, а вториот е стопански двор со димензии 250х50 метри. На двете страни од тврдината има порти. Од XVII век наваму тврдината не се користела. Денес се преземаат мерки за санација и реконструкција на тврдината.

The fortress Isar is consisted of two parts.

One is the castle with dimensions 106х20 meters, and the other is the economic yard with dimensions 250х50 meters. There are gates on both sides of the fortress. The fortress has not been used since the 17th century.

Nowadays, measures of prevention and reconstruction of the fortress are being performed.

The Fortress Isar a major landmark of Shtip, with breath-taking panorama of the whole city and magnificent architecture

Тврдината што денес се гледа на Исарот потекнува од XIV век - Нејзините ѕидови се градени во плочест слог залиени со многу малтер, а широки се само 1,3 м. Само одделни партии се помасивни.

The present fortress that can be seen on the Isar dates back to the 14th century.

The walls were built in slab-like layers connected with a lot of mortar, and only 1,3 m wide. Only separate parts are more massive.

Соборен храм Св. Никола (XIX век) изградена е на местото на стара црква посветена на свети Никола, која потекнува од 1341 година

Црквата Св. Никола во Штип е соборен храм на Брегалничката епархија. Таа е една од најубавите градби во Македонија. Градењето било под раководство на протомајсторот Ѓорѓи Новаков - Џонгар. На натписната плоча над главниот западен влез е впишана 1867 година, кога црквата била осветена.

Cathedral St. Nikola (19th century) was built on the place of the old church dedicated to Saint Nikola and dates back to 1341

The church St. Nikola in Shtip is a Cathedral Church of the Bregalnica Eparchy. It is one of the most beautiful structures in Macedonia. The construction was supervised by protomaster George Novakov Dzongar. On the plate above the main western entrance there is a date 1867 - the year when the church was consecrated.

Од 1990 година во црквата има црковен музеј - галерија на икони од црквите и манастирите на Брегалничката епархија, како и стари печатени црковни книги: псалтири, минеи, евангелија и требници, а и вредни сакрални експонати: позлатени путири, филигрански крстови и други реликвии.

Since 1990 the church has had a church museum - a gallery of icons from the churches and monasteries in the Bregalnica Eparchy, as well as of old church books: psalters, menaions, gospels and ritual books and valuable sacral exhibit pieces: gold chalice filigree crosses and other relics.

Посетителите најмногу се воодушевени од иконите на познатиот зограф од XIX век, Димитар Андонов - Папрадишки, кои се наоѓаат на големиот иконостас во наосот на црквата: Соборот на апостолите, апостолот Павле, св. Харалампиј, св. Симеон Столпник, Благовештение и архангел Гаврил. Галеријата, иконите од иконостасот, фрескоживописот и богато резбаниот балдахин се белезите на овој храм.

The visitors are mostly impressed by the icons of the famous icon painter Dimitar Andonov - Papradishki (the 19th century), which are located on the large iconostasis in the naos of the church: The Gathering of the Apostles, Apostle Paul, Saint Haralampie, Saint Simon Stolpnik, Annunciation and Archangel Gabriel. The gallery, the icons on the iconostasis, the fresco painting and the richly engraved baldachin are the features of this temple.

6 брегалнички регион

Црква Св. Архангел Михаил (XIV век) убава средновековна еднокорабна црква со основа во форма на крст До средновековната црквичка се стигнува по патот што води кон тврдината на источната страна на ридот. Ја подигнал протосевастот Хрелја, а во 1334 година е приложена кон Хиландар од страна на Цар Душан. Фасадата е декорирана со блокови од обработен камен, така што посебно се издвојува западната фасада, каде се наоѓа единствениот влез во црквата. Впечатливо е и дворното место, во кое се влегува преку камена порта со полукружен главен влез и два споредни - еден до друг.

The road leading to the fortress on the eastern side of the hill is also leading to this medieval church in Shtip. It was erected by Hrelja, and in 1334 it was subscribed to Hilandar by tsar Dushan.

The façade is decorated with blocks of dressed stone, therefore, the western façade is particularly notable where the entrance of the church is placed. The yard is also quite impressive, the major entrance is a stone gate with semi circle shape and there are also two minor entrances-the first is next to the other.

Church St. Archangel Michael (14th century) is a medieval one - nave church with a base in form of a cross

Црква Успение на Пресвета Богородица, Ново Село (XIX век) богато украсена внатрешност со растителни мотиви и животински фигури и иконостас од прекрасен дрворез Изградена е на местото на постара црква од крајот на XVII или почетокот на XIX век. Црквата е дело на познатиот македонски градител протомајсторот Андреја Дамјанов. Градбата е од делкан камен, поради што Штипјани раскажуваат дека градењето траело 31 година. Црквата претставува трикорабна базилика, со пространа внатрешност. Живописот бил обновен во 1813 година од зографот Теодосиј. Нејзини украси се и големиот иконостас и балдахинот - со добра резба. Во состав на црквата се наоѓа галерија со икони, а во дворот постои училиште во кое учителствувале Гоце Делчев и Ѓорче Петров. До неа е и скривницата каде се криеле од Турците, а преку тунелот под тронот на архиепископот во црквата се стигнувало до околните куќи.

The church was built in the 19th century on the place of the older church (the end of the 17th or the beginning of 18th centuries). This church was built by the famous Macedonian builder Andreja Damjanov. The object was built with cut stone, therefore Shtip inhabitants retell that it was being built for 31 years. The church is a three-nave basilica with wide interior. The iconpainting were restored in 1813 by the painter Teodosij. It contains large iconostasis and baldachins are richly engraved. Inside the church there is a gallery of icons, and in the yard there is school in which Goce Delchev and Gorche Petrov were teachers. Next to it there are the house of Goce Delchev and the shelter that he used as a hiding place from the Turks.

Dormition of Holy Mother of Jesus Church, Novo Selo (19th century) richly decorated interior with plant motifs and animal figures as well as a magnificent wood carved iconostasis

Старото училиште каде работел Гоце Делчев - особен белег на Штип. Во дворот на црквата Св. Богородица во Ново Село се наоѓа училиштето, во кое македонскиот револуционер Гоце Делчев работел како учител во 1894 година. Веднаш до училиштето е и куќата во која живеел во тоа време. Покрај реконструкцијата, Гоцевото училиште го задржува препознатливиот историски изглед. На страната на училиштето, онаа што е свртена кон црквата, постои релјеф во чест на Гоце.

The Old School where Goce Delchev worked-a special feature of Shtip. The school is located in the yard of the church St. Virgin Mary in Novo Selo, where Macedonian revolutionary Goce Delchev worked as a teacher in 1894. The house where he lived for that period is located next to the school. Besides the reconstruction, the recognizable historic appearance of the school has been preserved. There is a relief in honour of Goce on the school side which is faced to the church.

7 b r e ga l n i c a r e g i o n

Баргала веројатно првиот епископски центар по течението на Брегалница

Bargala is probably the first Episcope Centre downstream of the River Bregalnica

Баргала, еден од позначајните доцноантички градови во Македонија, се наоѓа на 20 километри североисточно од Штип. Градот претставува тврдина опкружена со ѕидови и кули, со монументални влезови и порти, која датира меѓу IV и VI век. Со ѕидови дебели повеќе од два метри, ја изградиле Римјаните како воен логор, а потоа прераснала во граѓанска населба и ранохристијански епископски центар на Брегалничкиот регион. Во V век, особено во времето на Јустинијан I, Баргала го достигнала својот врв, но кон крајот на VI век во неколку наврати страдала при аварските и словенските освојувања. Во средниот век во Баргала се оформила нова населба.

Bargala, one of the most important Late Antique cities in Macedonia, is located 20 km northeast of Shtip. The city is a fortress, surrounded by walls and towers, with monumental entrances and gates, built between the 4th and 6th centuries. With thick walls more than two meters, it had been built by the Romans as a military camp and then it grew into a civilian settlement and early Christian Episcopal Centre in Bregalnica Region. In the 5th century, particularly in time of Justinian I, Bargala reached its peak, but at the end of the 6th century on several occasions it was devastated upon the Avars and Slavic conquests. In the Middle Ages, a new settlement in Bargala was founded.

Локалитетот изобилува со археолошки наоди. Особено впечатливи се подовите на базиликата подигната кон крајот на IV век и а обновена во V и VI век, од кои како најубав се издвојува подот од презвитериумот, обложен со бели и сиви плочи. Резервоарот за вода и двете бањи (доцноантичка голема и мала бања) претставуваат добро сочуван комплексен објект со поединечни простории, меѓусебно функционално поврзани. Во Баргала се откриени и делови од стопански и станбени објекти.

Especially impressive are the floors of the basilica, which was erected at the end of the 4th century and was restored in the 5th and 6th centuries and the most distinguished is the presbytery floor, paved with white and grey tiles. Water tank and two bathrooms (Late Antique large and small bathroom) in Bargala represent a well preserved complex facility with separate rooms, each functionally related. Remnants of commercial and residential facilities were found in Bargala site.

Денес во Баргала може да се види базиликата, резервоарот за вода, импресивната порта и голем дел од инфраструктуpaта на градот. Дел од градскиот бедем и главната порта се целосно конзервирани. Истражена е само една десетина од целиот локалитет, бидејќи целиот зафаќа површина од околу пет хектари.

Now in Bargala one can see the Basilica, water tank, impressive gate and large part of the city infrastructure. Part of the city bulwark and the main gate are fully preserved. So far, only one tenth of the entire site has been explored, because the area covers about five acres.

6 брегалнички регион

Свети Николе РАСТ ВО СОВРЕМЕН ЦЕНТАР НА ОВЧЕПОЛИЕТО Според легендата, во Свети Николе постоеле околу 40 цркви, кои биле уништени за време на турското владеење. Топонимот на градот потекнува од името на најубавата која останала - средновековната црква Св. Никола, изградена во 1313 година.

С

вети Николе се наоѓа во средишниот дел на Овче Поле, на надморска височина од околу 300 метри, со релативно поволна географска положба. Се наоѓа на патот Куманово-Штип, а покрај него врви магистралниот пат Велес-Штип. Лесно комуницира со Штип, Велес и Куманово. Од железничката пруга на релација Велес-Штип-Кочани е оддалечено само 9 километри. Како населба се спомнува уште во XVII век. Во средината на XIX век добива статус на гратче, во кое започнува жива трговија за откупување жито и ситен добиток. Со изградбата на Вардарската железница во 1873 година, Свети Николе останува настрана од значајните сообраќајници на Балканот. Во периодот меѓу двете светски војни, иако ја има улогата на управен, пазарен и училишен центар за поголем дел на Овче Поле, не бележи значајни популациски и стопански промени. Своевиден демографски пораст бележи по Втората светска војна, така што од околу 3.500 жители во 1948 година пораснува до 13.000 жители во 2002 година. Во стопанството главно место имаат земјоделието и индустријата, придавајќи му карактеристика на аграрно-индустриско подрачје. Свети Николе денес прераснува во современ административно-политички, просветно-културен и здравствен центар за населбите во Овче Поле. n

Sveti Nikole GROWING INTO A CONTEMPORARY CENTRE OF OVCHE FIELD

According to the legend, there were around 40 churches in Sveti Nikole, which were destroyed during Ottoman Rule. The toponym of the town originates from the most beautiful church, which has been preserved- the medieval church St. Nikola (Nicholas) built in 1313.

S

veti Nikole is located in the middle part of Ovche Field, a t a p p rox i m a te ly 3 0 0 meters altitude. It has a relatively good geographical position. It is located on the road KumanovoShtip, and the highway VelesShtip passes next to the town. It communicates easily with Shtip, Veles and Kumanovo. It is only 9 km from the railroad Veleс-ShtipKochani.

It was mentioned as a settlement in the 17th century. It obtained a status of a town in the middle of the 19th century, where grains and cattle were traded vividly.

After construction of Vardar Railway in 1873, Sveti Nikole stayed away from the significant roads in the Balkans. In the period between the First World War and the Second World War, despite having the role of the administrative, trade and educational centre for the bigger part of Ovche Field, it did not mark population and economic changes.

Demographic growth was marked after the Second World War, therefore from circa 3.500 inhabitants 1948 to 13.000 inhabitants in 2002.

Agriculture and industry have major roles in the economy, marking it as agricultural-industrial area. Nowadays, Sveti Nikole has grown into an administrative-political, educational- cultural and healthcare centre for the settlements in Ovche Field. n

7 b r e ga l n i c a r e g i o n

Пробиштип

500-600 метри надморска височина meters altitude

1945

ОД РУДАРСКА НАСЕЛБА ДО СОВРЕМЕН ГРАД

година е основан како рударска населба it was founded as a mining settlement

11.000

Денешен Пробиштип е основан во 1945 година како типична рударска населба на местото на некогашните лозја, ораници и ливади на селата Пробиштип и Калниште. Во почетокот тоа била мала населба со триесетина жители, претежно рудари.

жители inhabitants

Пробиштип е познат како рударски град, бидејќи во негова близина се наоѓа рудникот за олово и цинк Злетово. Во градот постои и индустриски капацитет за производство на батерии и акумулатори.

Probishtip is familiar as a mining town, because the mine for lead and zinc Zletovo is located in its surrounding.

There is an industrial capacity for production of batteries and accumulators.

робиштип се наоѓа во североисточниот дел на Република Македонија. Гратчето лежи на југозападните падини на планината Осогово во сливот на Злетовска Река, десна притока на Брегалница. Со асфалтен пат е поврзан кон Кратово на север, Штип на југ и Кочани на југоисток.

П

1.357 жители, 1961 година - 2.970 жители, 1971 година 4.807 жители, 1981 година - 7.072 жители, 1994 година 10.201 жител и во 2002 година околу 11.000 жители), како резултат на механичкиот прилив на население, во најголем дел од Источна Македонија, како и на индустрискиот развој на градот.

По Втората светска војна, со развојот на рудникот за олово и цинк во селото Добрево, населбата континуирано напредува стопански и популациски, така што од 1948 до 1994 година населението се зголемило за повеќе од 13 пати (1948 година - 559 жители, 1953 година -

Главна одлика на стопанството е рударството и дејностите поврзани со него. Претставува локален административен, културно-образовен и здравствен центар со комплетна административна, институционална и линиска инфраструктура. n

6 брегалнички регион

Probishtip FROM A MINING SETTLEMENT INTO A CONTEMPORARY TOWN

The present town of Probishtip was founded in 1945 as a typical mining settlement on the area of vineyards, plough fields and meadows in the villages Probishtip and Kalnishte. At the beginning, it was a small settlement where circa thirty inhabitants lived, mainly miners.

P

robishtip is located in the north-eastern part of the Republic of Macedonia. This town lies onto the south-western slopes of the mountain Osogovo at the inflow of the river Zletovska, the right tributary of Bregalnica. There are asphalted roads towards Kratovo to the north, Shtip to the south and Kochani to the southeast.

After the Second World War, development of the mine for lead and zinc in the village Dobrevo influenced on continuing development of the settlement in economy and population, therefore from 1948 to 1994 the number of inhabitants was multiplied thirteen times (1948 - 559 inhabitants, 1953 - 1.357 inhabitants, 1961 - 2.970, inhabitants 1971 - 4.807 inhabitants, 1981 - 7.072 inhabitants, 1994 10.201 inhabitants and around 11.000 inhabitants in the year 2002). This is a result of the mechanical inflow of population in Eastern Macedonia, as well as industrial development of the town.

The major feature of economy is mining and activities connected to it. It represents a local administrative, cultural-educational and healthcare centre with complete administrative, institutional and line infrastructure. n

Скулптури поставени во центарот на градот од ликовната колонија Лесново, која се одржува од 1992 година, најпрвин во конаците на манастирот Св. Гаврил Лесновски, а потоа во градот, на која се твори под инспирација на природните убавини на Пробиштипскозлетовскиот крај, а особено присуството на манастирот.

Sculptures set in the town centre by the Art Colony Lesnovo, which has been held since 1992, first in the lodgings of the monastery St. Gavril Lesnovski, then in the town. Artists create inspired by the natural beauties of Probishtip - Zletovo area and especially by the monastery.

Геолошко -минералошка збирка

Geological -Mineralogical Collection

Во Домот на културата „Злетовски Рудар“ постои ретка збирка на минерали од рудникот и на стари предмети кои биле користени во дамнешното минато за работа во рудникот, зачувани предмети од старото рударење од римско време до пред Втората светска војна. Изложени се и вулкански камења и други елементи карактеристични за Кратовско-злетовската вулканска област. Поставена е и етнолошка збирка со карактеристични носии за овој дел од Македонија и предмети користени во секојдневниот живот на луѓето од овој крај.

Within the House of Culture "Zletovski Rudar", there is a rare collection of minerals from the mine and old objects used in the past for work in the mine, preserved objects used for old way of mining from Roman Period to the period before the Second World War. Volcano rocks and other elements typical for Kratovo - Zletovo volcano area are exhibited there. There is an ethnological exhibition of traditional clothes which are typical for this region of Macedonia and objects used by people from this area. probistip.gov.mk

Камен-темелникот за изградба на црквата Успение на Пресвета Богородица во Пробиштип е поставен на 22 мај 1983 година од архиепископот охридски и македонски г. г. Ангелариј, а осветена е на 2 октомври 1994 година од архиепископот охридски и македонски г. г. Михаил и митрополитот брегалнички г. Стефан.

The foundation for construction of the church Assumption of Holy Mary, Mother of God in Probishtip was erected on 22nd May, 1983 by the archbishop of Ohrid and Macedonia Mr. Mr. Angelarij and it was consecrated on 2nd October, 1994 by the archbishop of Ohrid and Macedonia Mr. Mr. Mihail and the metropolitan of Bregalnica Mr. Stefan.

7 m i d d l e - c o u r s e va r d a r r e g i o n

Манастир Св. Гаврил Лесновски (XI век)

На југозападните падини на планината Осогово, на надморска височина од околу 870 метри, петнаесетина километри од Пробиштип, на старо вулканско подрачје е распослано селото Лесново, прославено по својот манастир посветен на св. Гаврил Лесновски и по црквата посветена на св. Архангел Михаил, комплекс познат како Лесновски манастир. Настанувањето на манастирот се поврзува со животот на пустиникот Гаврил Лесновски. Постои мислење дека бил изграден во втората половина на XI век, кога во краиштата северно од Брегалница силно бил развиен култот за пустиножителите, меѓу кои и за Гаврил. Докази за тоа се наоѓаат во краткото житие од 1330 година, во кое е презентиран пролог за кратката историја на неговиот живот. Се смета дека ктитор на црквата бил деспотот Јован Оливер, кој во 1341 година ја подигнал врз темелите на постара базилика од времето на Гаврил. Најбележит период од постоењето на Лесновскиот манастир е средината на XV век, кога тогашниот српски цар Душан го назначил за седиште на новоформираната Злетовска епархија. Повремени реконструкции и поправки на манастирот се извршени во 1558 година, а во 1805 година западнатиот манастир го обновил јеромонахот Теодосиј. Лесново претставува еден од побогатите книжевни центри во Македонија и се смета за големо духовно светилиште, од кое се ширела словенската писменост и каде постоело едно од најстарите училишта во Македонија, основано во XI век. Постоела книжевна школа (Лесновски скрипториум) од XI век и калиграфска (препишувачка) школа од XIII век.

6 брегалнички регион

Лесновскиот манастир претставува градителско наследство од највисок ранг, а лесновскиот кратер е прогласен за споменик на природата и природна реткост

Фреската со ктиторот е една од најпознатите во манастирот, но она што е особено вредно во Лесновскиот манастир е прекрасниот висок иконостас, резба во ореово дрво, изработен од мијачките мајстори предводени од Петре Филиповски - Гарката, во периодот од 1811 до 1814 година. Ова е најстариот од трите зачувани иконостаси работени од овие мајстори, покрај оние во скопската црква Св. Спас од 1824 година и во Бигорскиот манастир од 1835 година.

The fresco of the patron is one of the most famous in the monastery, but the real value of monastery Lesnovo is its high beautiful iconostasis, carved in walnut, made by masters Myiak led by Petre Filipovski - Garkata, from 1811 to 1814. This is the oldest of the three preserved iconostasis made by these masters, besides those in Skopje's church of St. Spas (Holy Saviour) of 1824 and Bigorski monastery in 1835.

До 40-тите години на XIX век во манастирот се наоѓала и една од најголемите библиотеки на Балканот, со голем број книги и ракописи, од кои голем дел се наоѓаат во библиотеките во Софија, Белград, Загреб, Москва и Санкт Петербург. Од идентификуваните ракописи најзначајни се Прологот од 1330, Минејот од 1342 и Паранејсот од 1353 година. Денес манастирскиот комплекс го сочинуваат црквата, кулатакамбанарија, магацинската зграда со неколку помошни простории и обновените конаци од XIX век. Тоа е машки манастир со активен монашки живот.

Monastery St. Gavril Lesnovski (11th century) Monastery Lesnovo represents construction heritage of the highest rank, and Lesnovo crater is declared as a monument of nature and natural rarity On the south-western slopes of Mountain Osogovo, at an altitude of about 870 meters, about fifteen kilometres from Probishtip, the village of Lesnovo is spreading over the old volcanic area, famous for its monastery dedicated to St. Gavril Lesnovski and the church dedicated to St. Archangel Michail, known as Lesnovo monastery complex. Occurrence of the monastery is related with the life of hermit Gavril Lesnovski. There is an opinion that it was built in the second half of the 11th century, when in the areas north of Bregalnica was strongly developed and expressed cult for hermits, including Gavril. Proofs can be seen in the short biography(1330), there is presented Prologue for his short life history. It is believed that the donor of the church was the despot Jovan Oliver, who in 1341 erected the church on the foundations of an older basilica dating back to Gabriel era. The most significant period in the existence of Lesnovo monastery is the middle the 15th century when, in January, the Serbian King Tsar Dushan appointed it as a seat of the newly established Zletovo Eparchy. Occasional reconstructions and repairs of the monastery were performed in the year 1558, and the western part of the monastery was restored by the monk Teodosij in the year 1805.

Lesnovo represents one of the richer literature centres and it is considered as a great spiritual sanctuary, where from Slavic literacy spreads and where is placed one of the oldest schools in Macedonia, founded in the 11th century. School (called Lesnovo Scriptorium) of the 11th century and calligraphic (re-writing) school of the 13th century existed there. One of the largest libraries in the Balkans was located by the 40's years of the 19th century in the monastery, with lots of books and manuscripts, many of which were sent to libraries in Sofia, Belgrade, Zagreb, Moscow and St. Petersburg. The most important among the identified records are the Prologue (1330), the Menology (1342) and the Paraneis (1353).

Today, the monastery complex is consisted of the church tower - bell tower, warehouse facility with several additional rooms and the renewed quarters of the 19th century. It is a male monastery with active monastic life.

Во дворот на манастирот има необична дудинка (црница) стара 600 години израсната во вид на крст. По допирот со нејзините плодови. кои се необично големи, вкусни и црни, нивната боја многу тешко се отстранува. Според домаќините - монаси во Лесново, на Балканот постојат само три такви дрвја, од кои другите две се во соседна Србија.

In the monastery yard, there is an unusual mulberry tree, more than 600 years old grown in the form of a cross. The touch of its fruits, which are unusually large, delicious and black, they change the colour and the trace is very difficult to remove. According to the hosts - Lesnovo monks there are only three trees of this kind in the Balkans, two of them are in neighbouring Serbia. Големата Лесновска Лавра, создадена во периодот меѓу X и XIV век, била позната како најголема монашка република на Балканот, со над 200 монаси во манастирот и стотина во околината во различни параклиси, пештери за испосници, но и скитови (мали молитвеници во карпа). Денес има остатоци од преку 20 скитови, разместени на атрактивни природни локации, вистинска атракција за секој посетител на Лесново.

Big Lesnovo Larva (Sinai) was created in the period between the 10th and 14th centuries in Lesnovo, known as the greatest monastic republic in the Balkans with more than 200 monks in the monastery and around a hundred other from different chapels, caves for hermits, but also skits (small prayer cells in the rocks). Nowadays, there are remains of over 20 prayer cells, disseminated in attractive natural sites, unavoidable places for each visitor of Lesnovo.

Меѓу манастирските конаци се издига висока кула од камен, најверојатно од XIV век, на која се наоѓа камбанаријата со ѕвоно од 1860 година Squeezed between the monastery lodgings, there is a high stone tower, probably dating back to the 14th century, with tower bell on it since 1860.

На кривината непосредно пред Лесново, вниманието го одвлекува еден карпест рид „изрешетен“ со дупки, настанати од експлоатација на воденички камења, кои биле многу барани поради квалитетот на обработка. Речиси секоја „пештера“ му припаѓала на некое семејство од Лесново, од каде со запрежни коли ги пренесувале камењата низ целиот Балкан.

On the bend just before Lesnovo, the visitor's attention is attracted by the rocky hill full of holes, caused by the exploitation of water mill stones, which were very demanded because of its quality of processing. Nearly each "cave" belonged to some family from Lesnovo, from where they were transporting the rocks across the Balkans in horse carts.

7 b r e ga l n i c a r e g i o n

Кочани ГРАДОТ НА ОРИЗОТ ВАЖИ ЗА ЕДЕН ОД НАЈУРЕДЕНИТЕ ГРАДОВИ ВО ДРЖАВАТА

Кочани е град во Источна Македонија. Лежи во северниот дел на Кочанската Котлина, расположен на двата брега на Кочанска Река. Градот има релативно добра сообраќајна положба. Лежи на сообраќајницата Штип-Кочани-Делчево. Од неа се одвојува пат кон Виница и Берово. До Кочани се протега железничка пруга, која преку Штип и Велес се надоврзува на главната железничка линија во Република Македонија.

350-450

метри надморска височина meters altitude

1337

првпат се сретнува името Кочани во пишан документ Kochani was mentioned for the first time in a written document

30.000 жители inhabitants

П

оради поволната географска местоположба и одличните природни карактеристики, територијата на денешниот град Кочани била населена од најстарите антички времиња, најпрвин од Пајонците, Медите и Траките, а во 80-те години од VI век почнуваат да се населуваат Словените. Браќата Кирил и Методиј, основоположниците на словенската писменост од 845- 855 година, престојувајќи во Брегалничката област (Мородвис) отпочнале со ширење на христијанството на словенски јазик. За растот на градот во првите векови на турското владеење малку се знае. Во 1662 година Евлија Челебија, патувајќи од Штип за Софија преку Кочани, ја опишува како населба од 600 куќи и 15 дуќани. Напоредно со растот на населението, Кочани ја јакне својата стопанска функција, така што кон крајот на XIX век станал

6 брегалнички регион

Градското зеленило, уреденоста и чистотата на градот се гордост на Кочанчани Town's greenery, tidiness and cleanness are the pride of Kochani inhabitants

Kochani THE TOWN OF RICE IS CONSIDERED TO BE ONE OF THE BEST ARRANGED TOWNS IN THE STATE

Kochani is situated in the Eastern part of Macedonia. It spreads across the northern side of Kochani Valley, along the banks of the Kochani River. The town has a relatively good transport position. It lies on the transport artery Shtip-Kochani-Delchevo, and there is a branch towards Vinica and Berovo. The railroad in Kochani by the railroad track via Shtip and Veles is connected to the main railroad route in The Republic of Macedonia.

Средновековна кула Во XVII век Кочани примило турска физиономија. Биле изградени доста кули (тврдини), кои служеле како набљудувачки стражарски места, бидејќи од самиот град во котлината не можело да се види што се случува во околината. Во тој период е лоцирана и изградбата на средновековните кули во Кочани, кои имале станбеноодбранбена функција. Едната имала намена на саат-кула и звучно го означувала времето.

D

ue to its favourable geographic position and excellent natural characteristics, the territory of the present Kochani has been inhabited since the ancient times, first the Payons then the Meds and the Tracks, and the Slavs began to inhabit in the 80s of the 6th century. Brothers Cyril and Methodius, the founders of the Slav literacy since 845- 855, staying in Bregalnica Region (Morodvis), they started spreading Christianity in Slav language.

Very little is known about the growth of the town in the first centuries of the Ottoman rule. In the year 1662, Evliya Chelebi travelling from Shtip to Sofia via Kochani, described it as a settlement with 600 houses and 15 stores.

Along with the population increase, Kochani also strengthened its function economically, therefore, it became a famous rice and poppy market in the late 19th century. There was stagnation as a result of the Balkan Wars and the First World War.

Кеј на Кочанска Река The Quay of Kochani River

The Medieval Tower Kochani obtained Turkish features in the 17th century.

Quite large number of towers (fortresses) were built, being watch places because the surrounding could not be observed from the town into the valley Building medieval towers in Kochani was marked in that period, the had residential and defensive function. One of the towers had a clock which used to tell the time soundly.

www.kocani.gov.mk

7 b r e ga l n i c a r e g i o n

познато пазариште на ориз и афион. Но, поради Балканските војни и Првата светска војна доаѓа до застој во развојот. Посебно важна за развојот на градот е изградбата на железничката пруга во 1926 година. Како крајна станица, градот се здобил со улога на собирен центар за сите населби источно од неа. За време на Втората светска војна еден дел од градот бил запален и разурнат. По војната, Кочани прераснува во современ град. Бројот на населението во 1948 година изнесувал околу 7.000 жители, а во 2002 година достигнал до околу 30.000, што се совпаѓа со развојот на стопанските и нестопанските дејности во градот и зголемената атрактивност на градот како место за живеење. Во стопанството доминираат земјоделството (особено одгледувањето на оризот) и индустријата (металска и металопреработувачка, производство на хартија и дрвна индустрија), така што има индустриско-аграрна функција во регионот. Кочани денес претставува административно-управен, културен, здравствен и стопански центар во регионот. Истовремено е гравитациски центар и за дел од подрачјата на Делчево и Виница. n

Кочански ориз Производството на ориз и начинот на неговото производство се посебна атракција за луѓето кои првпат го гледаат тоа. Тоа е несекојдневно доживување, со оглед на тоа што на мал број локации во Јужна Европа се одгледува оризот како култура. За кочанскиот ориз се врзани и бројни гастрономски специјалитети, карактеристични за Кочанската Котлина.

The construction of the railway in 1926 had a great importance for development of the town. As a terminal, the town gained a role of a collection point for all settlements in its eastern parts. During the Second World War, one part of the town was burnt down and demolished.

After the war, Kochani grew into a modern town. Водопад на Голема Река

The waterfall on Golema Reka (the Grand River)

Излетничко место Гоцева Шума The picnic area Goce's Forest

There were circa 7.000 inhabitants in the year 1948 and the number of inhabitants reached circa 30.000 in the year 2002, which coincided with development of the economic and non-economic activities in the town as well as the increased attractiveness of the town as a place for living.

Agriculture (especially rice-growing) and industry (metal and metal processing, paper production and timber industry), therefore it has an industrial-agricultural function in the region.

Kochani represents an administrative-governing, cultural, healthcare and economic centre in the region. At the same time, it is a gravitation centre as well for one part of the settlements of Delchevo and Vinica. n

Градски базен

Town's Swimming Pool

Kochani rice Growing rice and the way of its growing are a special attraction for people who see that for the first time. It is not a common experience, taking into consideration that the are quite few locations for rice growing in South Europe. There are several gastronomic specialties made from Kochani rice, which are typical for the Valley of Kochani.

Споменик на Слободата монументален објект на ридот Локубија, на северозападната страна на Кочани, подигнат како комплекс од отворени ѕидни конструкции

Monument of Liberty is a monumental building erected on the hill Lokubija, on the north-western side of Kochani, a complex with open wall constructions

Споменикот на Слободата во Кочани е граден во периодот од 1975 до 1977 година. Уметничко-архитектонското решение е дело на Глигор Чемерски и Радован Раѓеновиќ. Споменикот бил целосно завршен и предаден во употреба во 1981 година.

The Monument of Liberty in Kochani was built in the period from 1975 to 1977. The artistic and architectural solution is the work of Gligor Chemerski and Radovan Ragjenovic. The monument was completed and officially opened in 1981.

Изработен е во специфична форма на архитектонска пластика и модифицирана форма на отворена базилика. На мозаичен 2 приказ од 335 м е крунисана и овековечена историската борба на македонскиот народ за слобода од илинденскиот период до Втората светска војна. Во споменикот со посебен пиетет се врежани имињата на загинатите борци од Кочани и Кочанско.

It was created in a specific form of architectural plastic and a modified form of an open basilica. The historic struggle of the Macedonian people for freedom from the Ilinden period until the 2 Second World War is crowned and captured in the 335 m mosaic display. In the monument, the names of dead soldiers from Kochani and its surrounding are engraved with particular piety.

Покрај историската и уметничка вредност, комплексот има и употребна вредност со изградената амфитеатрална сцена, која се користи за свечености, театарски претстави и други собири. Прогласен е за споменик на културата и влезен во регистарот на Заводот за заштита на спомениците на културата.

Besides the historical and artistic value, the monument has practical value as well, by constructing the theatre scene, which is used for celebrations, theatrical performances and other gatherings.

Proclaimed as a monument of culture, the Monument of Liberty is registered in the Office for Protection of Cultural Monuments.

Археолошки локалитет Мородвис богатство на вредни предмети од различни култури - од времето на Јустинијан I до денес Мородвис е населба во Кочанската Котлина, каде се наоѓаат неколку археолошки наоѓалишта. Еден од нив е локалитетот Градиште, утврдена населба од доцноантичкото време и средниот век на возвишението јужно од Мородвис. Станува збор за правоаголна цистерна, под која е изградена црквата Св. Симеон. Втор локалитет е Гробјани Рид, средновековен објект и некропола. Потоа, Црквиштето Моробиздон, доцноантички и средновековен комплекс од повеќе локалитети, каде е откриена репрезентативна црква со ѕидана ограда. Овде се наоѓал црковен центар на Брегалничкиот регион. Најстарата од четирите пронајдени цркви на Црквиште датира меѓу V и VI век, а поновата од XVI век. Другите две цркви се од XI и XIII век.

Archaeological site Morodvis a real treasure of valuable objects from different cultures - since the period of Justinian I Morodvis is a settlement in the Valley of Kochani, where are located several archaeological sites. One of them is the locality Gradishte, which is a fortified settlement dating back to the Late Ancient Period and Middle Ages located onto the plateau to the south from Morodvis. It is a rectangular cistern and the church St. Simeon was constructed under it. The second object is Grobjani Rid, a medieval object and necropolis.

Then, Crkvishteto Morobizdon, a complex covering more sites which dates back to the late Ancient Period and Middle Ages, where a representative church with brick fence was discovered. The church centre of Bregalnica was situated here. The oldest of the four churches discovered is Crkvishte dating back to the 5th - 6th century, and the newer one dates back to the 16th century. The other two churches date back to the 11th and 13th centuries.

7 b r e ga l n i c a r e g i o n

Црква Св. Ѓорѓи (1917)

во 2003 и 2004 година за иконостасот се изработени нови икони и во истиот период црквата е фрескоживописана

Church St. George (1917) new icons were prepared for the iconostasis as well as icon painting of the church was performed during 2003 and 2004

Црквата претставува соборен храм во Кочани, покрај кој во 1996 година е изградена уште една помала црква. Соборната црква е во форма на крст со елементи од рановизантиски стил. Се претпоставува дека е изградена на темели од стара црква. Старите икони во црквата датираат од XIX век од зографот Венјамин и непознат автор. Иконите и фреските од 2003 и 2004 година се дело на зографот Венко Цветков од Скопје. Нема податоци кога и од кој архиереј е осветена.

Манастир Св. Пантелејмон, с. Пантелеј (XII век)

по својата архитектура претставува трикорабна базилика, со три куполи

Monastery of St. Panteleimon, village Pantelej (12th century) taking into consideration its architecture, it is a three nave basilica with three domes

Манастирот се наоѓа во селото Пантелеј, во близина на Кочани, на падините на Осоговските Планини, на околу 750 метри надморска височина. Во XVII век манастирската црква била срушена. Во 1872 година била изградена малата црква Успение на Пресвета Богородица, а во 1885 година манастирот Св. Пантелејмон. Фрескоживописот е дело на зографот Димитар Андонов - Папрадишки од 1888-1892 година. Околу манастирот денес се изградени поголем број објекти за одмор и рекреација. Манастирот празнува на 9-ти август.

6 брегалнички регион

This church is a cathedral temple in Kochani, one smaller church was built next to it in 1996. The Cathedral Church has a form of a cross with elements of Early Byzantine style.

The old icons in the church date back to the 19th century by the icon painter Venjamin and unknown author. The icons and frescoes date back to 2003 and 2004, works by the icon painter Venko Cvetkov from Skopje. There is no data when and by whom it was consecrated.

The monastery is located in the village of Pantelej, in the vicinity of Kochani, on the slopes of the Osogovo Mountains at 750 meters attitude.

The small church Dormition of Holy Mother of Jesus Church was built in 1872, and the monastery St. Panteleimon was built in1885. The icon painting is a work by Dimitar Andonov - Papradishki dating back to 1888-1892.

Nowa-days, there are several objects for rest and recreation around the monastery. Monastery celebration is on 9th of August.

Пониква еден од најпознатите зимски туристички центри и викенд-населби во Македонија Пониква се наоѓа во близина на Кочани, на надморска височина од 1.560 метри во предел со густа букова шума и разновидна вегетација на Осоговските Планини. Спортско-рекреативниот центар опфаќа два ски-лифта, викенд-куќи, авто-кампови, бунгалови, објекти за дневно снабдување, повеќенаменски простори, терени за спорт и рекреација, угостителски објекти, сервис и услуги за скијачка опрема. На Пониква, покрај викенднаселбата и неколкуте мотели, има и детско одморалиште со капацитет од 220 легла.

Ponikva one of the most famous winter resorts and weekend settlements in Macedonia

Ponikva is situated in vicinity of Kochani at altitude of 1560 meters in area with dense beech forest and various vegetation on Osogovo.

The sports-recreational centre includes two ski lifts, weekend houses, autocamps, bungalows, objects of daily supply, multipurpose spaces, fields for sports and recreation, catering facilities and ski equipment services.

Besides the weekend settlements and a few motels, in Ponikva there is a children' resort with a capacity of 220 beds.

The natural beauty, environmentally friendly clean environment and climate are excellent prerequisites for the great attendance of Ponikva.

Besides the already existing sports fields, it is planned to build pathways for biathlon and Nordic running. Special tourist attraction for fans of hunting, near Ponikva is the game reserves.

The commercial hunting place-the game park, in addition to accommodation, offers to the guests a unique opportunity to hunt deer, muffles and wild boars.

Природните убавини, еколошки чистиот амбиент и поволната клима се одлични предуслови за големата посетеност на Пониква. Покрај веќе изградените спортски терени, во план е изградба на патеки за биатлон и нордиско трчање. Како посебна туристичка атракција за љубителите на ловот, во непосредна близина на Пониква се наоѓа и резерват за дивеч. Комерцијалното ловиште - резерват, покрај сместување, на посетителите им нуди можност за лов на елени, срни, елени-лопатари, муфлони, диви свињи.

7 b r e ga l n i c a r e g i o n

Езеро Гратче

Езерото Гратче е мала вештачка акумулација во непосредна близина на Кочани, изградена на Кочанска Река во 1959 година, во подножјето на Осоговските Планини. Покрај езерото работат современи туристичкоугостителски објекти. Сместено во извонредно живописна клисура, Гратче е мошне популарен локалитет за рекреативен и излетнички туризам.

6 брегалнички регион

Gratce Lake

Lake Gratche is a small artificial accumulation in the vicinity of Kochani, it was built on Kochani River in 1959, at the foothill of Osogovo Mountains. There are modern tourist and catering objects by the lake.

Gratche is located in an extraordinary picturesque ravine and it is a very popular locality for recreational and picnic tourism.

Виница

Vinica

Виница се наоѓа во Источна Македонија во Кочанската Котлина. Сместена е во подножјето на планината Плачковица, на надморска височина од околу 350 до 450 метри. Според сообраќајногеографската положба, Виница има локално значење. Низ неа минува еден крак од магистралниот пат, кој од Велес, Штип, преку Кочани и Делчево води кон соседна Бугарија.

Vinica is located in Kochani Valley, Eastern Macedonia. It is situated in the foothills of the Mountain Plachkovica at approximately 350-450 meters altitude. Vinica has local importance due to its transport and geographic position. One branch of the highway passes through it, from Veles, Shtip via Kochani and Delchevo leads to neighbouring Bulgaria.

Л

T

окалитетите Горица и Кале Баир сведочат за населеноста на просторот на Виница уште во античко време. Името на градот има словенско потекло (првата половина на VII век), а изведено е според одгледувањето на лозата и преработката на грозјето во вино. Од втората половина на XVII век Виница е позната по големиот пазар на земјоделски производи. За време на Австро-турската војна настанува раселување на Виница и околните села. Во 1780 година поради појава на чума драстично бил намален бројот на жители. Во почетокот на XIX век започнува да напредува, а во втората половина на XIX век прераснува во трговски центар за околните села. Вистинскиот развој на населбата во економски и популациски поглед започнува по Втората светска војна, а посебно по 1957 година. Населението од околу 3.000 жители во 1953 година пораснало на над 10.000 жители во 2002 година. Во стопанството доминираат земјоделството (најмногу оризот и тутунот) и индустријата (текстилна тутунска). Се одликува со аграрно-индус триска функција во регионот. Како второсте пен градски центар во Кочанската Котлина има мало гравитациско подрачје. n

he localities Gorica and Kale Bair witness for the populated area of Vinica since the ancient times. The name of the town has Slavic origin the first half of the 7th century), it was a derivation from grapevine growing and grape processing into wine. Vinica has been famous for its big market of agricultural products since the second half of the 17th century. Population from Vinica and surrounding settlements moved away during Austrian-Turkish War. There was an enormous decrease of population due to appearance of plaque. Its prosperity was started at the beginning of the 19th century and It grew into a trade centre for the surrounding villages in the second half of the 19th century. The real economic and population growth of this settlement started after the Second World War, especially after 1957. There were circa 3.000 inhabitants in 1953 and it reached 10.000 inhabitants in 2002. Dominant economic activities are the agriculture (mainly rice and tobacco) and industry (textile industry). Its feature is the agricultural-industrial function in the region. It has a small gravitation area because it is the second important town in the Valley of Kochani. n

7 b r e ga l n i c a r e g i o n

Виничко Кале утврдена населба од доцноантичко време со убава прегледност на Виница и коритото на Брегалница Локалитетот Виничко Кале се наоѓа југозападно од градот на рид со надморска височина од 400 метри. Бедемот од IV - VI век, висок околу 70 метри, e целосно зачуван. На Калето е откриена ранохристијанска базилика, станбени и стопански простории и разни метални и керамички предмети, од кои најпознати се т.н. Винички икони.

Псалм 65 Psalm 65

The Fortress of Vinica a fortified settlement dating back to the Late Antique Period with a full view of Vinica and the riverbed of Bregalnica The locality the Fortress of Vinica is located in the southwest of the town on the hill at 400 meters altitude. The bulwark, which is 70 meters high dating back to the 4th-6th centuries, is completely preserved. An Early Christian Basilica, residential and economic rooms, various metal and ceramic objects- as the most familiar of them are so called Vinica's Icons were discovered in the fortress.

41 Давидов псалм 41st David's Psalm

Исус Навин и Калеб Jesus Navin and Kaleb

Псалм 36 Psalm 36

св. Теодор st. Theodor

св. Христифор и св. Ѓорѓи st. Christopher and st. George

gordost pride

Винички теракотни икони Винички теракотни икони Псалм 79 Psalm 79

На Виничкото Кале се откриени керамички релјефни плочи со старозаветни сцени, илустрирани псалми, христолошки претстави и претстави со ликови на христијански светители, познати како теракотни икони. Станува збор за плочи изработени од глина, моделирани со помош на калап, со кој на предната страна се изведени релјефните претстави. Најверојатно имале декоративна функција на ѕидовите од градбите на Калето. Откривањето на керамичките плочи започнува во шеесеттите години на XX век, при вршење на полските работи на локалните жители, кои откриле две идентични керамички плочи со релјефна претстава на св. Архангел Михаил. Со ископувањата од 1985 година, на Виничкото Кале е откриена релативно голема групација од 26 цели и стотина фрагментарни керамички релјефи. Биле откриени на длабочина од 100 до 200 см, во слој од отпаден градежен материјал, на површина од 25 м2. Теракотните икони од Виница се вбројуваат меѓу најексклузивните наоди во историјата на македонската археологија. Досега биле изложувани во повеќе европски градови. Најголемата колекција од теракотите се наоѓа во Музејот на градот Виница, а солидна колекција е поставена и во Музејот на Македонија.

Тобија Tobija

In the Fortress of Vinica, ceramic relief plates have been discovered with Old Testament scenes, illustrations of psalms, Christological symbols and figures of Christian saints, known as terracotta icons. Plates made of clay by casting in moulds producing relief performances on the front side. They probably had decorative function on the walls of the buildings in the Fortress.

Discovery of the ceramic plates started in the sixties of the 20th century, while the local inhabitants were working in the field, they discovered two identical ceramic plates with relief performance of St. Archangel Michael. Quite large number of 26 whole and hundreds of fragments of ceramic relief plates were discovered during excavations dating back to 1985 in Vinica's Fortress. They were discovered on 100-200 cm depth into a layer of construction 2 waste covering 25 m .

Terracotta icons from Vinica are included in the most exclusive discoveries in the history of Macedonian archaeology. They have been exhibited in many European cities. The biggest collection of terracottas is exhibited in the Museum of the town of Vinica, and solid collection is also exhibited in the Museum of Macedonia. muzejterakota.mk

6 брегалнички регион

Црква Св. Архангел Михаил (1858) градска црква во Виница

The Church of St. Archangel Michael (1858) the town church of Vinica Стариот, првично изграден храм на ова место е изграден во 1858 година. Во 1970 година црквата била урната, а во 1973 година на истото место била подигната поголема трикорабна базилика. Новата црква е мошне убава и маркантно се издига во околината. Во последните неколку години го надградува својот ентериер и екстериер.

The old, originally built temple on this place was built in 1858. The church was demolished in 1970, and a bigger three nave basilica was erected in 1973. The new church is very beautiful and remarkably erects in the surrounding. Its interior and exterior have been built up for the last several years.

Црква Св. Јоаким Осоговски с. Јакимово (2002) една од најубавите градби во регионот Црквата Св. Јоаким Осоговски во селото Јакимово, во непосредна близина на Виница, претставува една од најубавите црковни архитектонски градби во Кочанско-виничкиот регион и пошироко. Посветена е на пустинослужителот Јоаким Осоговски. Каментемелникот за изградба е поставен на 1 август 1993 година, а осветена е на 6 мај 2002 година. Патрониот празник на црквата се празнува на 29 август секоја година.

The Church of St. Joakim Osogovski village Jakimovo (2002) one of the most magnificent buildings in the region

The Church of St. Joakim Osogovski in the village Jakimovo, nearby Vinica represents one of the most magnificent church architectonic buildings in Kochani-Vinica region and wider regions. It is dedicated to the hermit Joakim Osogovski.

The foundation of construction was set on 1st August, 1993, and it was consecrated on 6th May, 2002. The holiday of the church is celebrated on 29th August every year.

7 b r e ga l n i c a r e g i o n

Берово

Berovo

Берово е градска населба во крајниот источен дел од Република Македонија. Сместено е во централниот дел на областа Малешево.

Berovo is an urban settlement in the eastern part of the Republic of Macedonia. It is located in the central part of the region Maleshevo.

Б

erovo is located at approximately 800900 meters altitude. It easily communicates with Kochani, Pehchevo, Delchevo and Strumica through the regional roads. These roads, further on, provide communication with the other parts of the country. The settlement's origin dates back to the 16th-17th century. Permanent migrations have been marked. More intensive development has been noticed since the 19th century.

This town experienced more pronounced growth after the Second World War. The number of inhabitants was circa 4.000 in 1953, and circa 7.000 inhabitants in 2002.

The town re-presents a cultural-educational, health-care and administrative-governing centre in the region of Maleshevo. n

ерово се наоѓа на надморска височина од околу 800-900 метри. Со регионални патишта непречено комуницира со Кочани, Пехчево и Делчево и со Струмица. Преку нив понатаму одржува комуникации со останатите делови од земјата. Настанувањето на населбата датира од периодот на XVI-XVII век. Се одликува со перманентни миграциски движења. Поинтензивно се развива од втората половина на XIX век наваму. Понагласен популациски и стопански развој гратчето забележува по Втората светска војна. Бројот на населението во 1953 година изнесувал околу 4.000, а во 2002 година околу 7.000 жители. Претставува главен стопански, културнопросветен, здравствен и управно - администрати вен центар за областа Малешево. n

Музеј во Берово - прекрасна зграда во центарот, реконструирана во духот на оригиналната архитектура од крајот на XIX век, еден од препознатливите елементи на градот

6 брегалнички регион

B

A Museum in Berovo - a beautiful building in the centre, reconstructed in the spirit of the original architecture of the 19th century, and one of the recognisable elements in the town

Манастир Св. Архангел Михаил (XIX век) Св. Архангел Михаил е прва изградена манастирска црква во Берово, на чие осветување во 1818 година присуствувал и македонскиот просветител Јоаким Крчовски

Темелите на првиот женски манастир во Берово се подигнати дваесет години по изградбата на манастирската црква, околу 1840 година. Во својот најголем подем манастирот броел и до шеесет монахињи, со развиена економија, богословско училиште, ткајачница. Сестринството на манастирот и сега изработува икони во византиски стил за иконостаси. Во манастирскиот двор доминира црквата со големиот трем и со архитектурниот опус од XIX век.

Манастирски одаи

Тремот е направен од масивни дабови столбови поврзани со полукружни дрвени сводови, долг е 9,5 метри, а вкупната должина на црквата со тремот изнесува 31,5 метри. Ликовите на светителите се насликани во стил што отстапува од византиските канони. Од првобитниот иконостас сочувана е само една икона со претставата на Светиот пророк Ное, изработена во 1818 година. Во црквата има вкупно 72 икони од XIX век. Конакот е разигран и привлекува со топлината на дрвото обликувано во староградски стил од XIX век. Во манастирската библиотека се чуваат голем број книги и текстови од XIX и XX век. Денес во манастирскиот комплекс е сместен музеј, во кој се изложени фотографии, документи, географски карти и старо оружје од историјата на Малешевијата. Од источната страна на црквата се наоѓа отворена манастирска градина. Во тој дел од манастирскиот двор, во 1974 година, при нивелирањето на теренот се откриени четири јами. Јамите се од средновековно словенско потекло и служеле за складирање жито (т.н. амбари).

Monastery St. Archangel Michail (19 th century) St. Archangel Michail is the first monastery church in Berovo, Macedonian educator Joakim Krchovski attended its consecration in 1818

Monastery chambers The foundations of the first female monastery in Berovo were erected twenty years after the construction of the monastery church, around 1840. In its most thriving period, the monastery had sixty nuns, developed economy, theological school and weaving workshop. Monastery sisterhood still produces Byzantine-style icons for the iconostasis.

A church with a large porch and the architectural work of the 19th century dominates in the monastery courtyard. The porch is made of massive oak pillars

connected to semi-circular wooden arches, and is 9.5 meters long whereas the total length of the church together with the porch is 31.5 meters. The characters of saints are painted in a style that deviates from Byzantine canons. From the genuine iconostasis is preserved an icon with image of the Holy Prophet Noah, painted in 1818. The church has in total 72 icons dating back to the 19th century.

The inn is lively and attracts the attention with the warmth of wood, shaped into a traditional style of the 19th century. The monastery library has a number of the 19th and 20th century books and texts. Today, there is a museum placed in the monastery complex, where photographs, documents, maps and old weapons from the history of Maleshevo Region are displayed. There is an open monastery garden on the eastern side of the church. In this part of the monastery garden in 1974, during levelling the ground four pits were discovered. The pits have medieval Slavic origin and served for storing grain (so-called the barns). malesh-net.com

БЕРОВСКО ЕЗЕРО МЕСТО ВО КОЕ ЧОВЕК ВРЕДИ

ДА СЕ ВРАТИ ИЛЈАДА ПАТИ

Езерото се наоѓа на шест километри од Берово, на Ратевска Река, лева притока на Брегалница. Бетонската брана со која е создадено езерото е изградена во 1970 година, со височина од 60 метри, што ја прави една од најголемите лачни брани во Македонија. Езерската површина изнесува 0,57 км . Езерото е наменето за наводнување и за туристичкорекреативни цели. Поради релативно високата надморска висина, овој предел го карактеризираат свежи лета и студени зими. Температурите во лето се движат од 23°С до 25°С, додека во ноќите температурата се спушта и до 12°С. Пријатната клима го прави овој крај одлично прибежиште во летните периоди од годината. Заради високата концентрација на кислород, многу посетители доаѓаат не само „да наполнат батерии“, туку и за рехабилитација. Бреговите на езерото изобилуваат со бујна борова и листопадна шума. На зарамнините се протегаат терени со разнобојни цвеќиња, шумски плодови и разни чаеви. Поради поволната местоположба, во чистата и недопрена природа на надморска височина од 1.000 метри, езерото е вистински рај за одмор и рекреација. Во последно време езерото масовно го посетуваат организирани странски туристи. Во Беровско и Малешевијата се приготвуваат многу традиционални лекови од природни состојки за разни болести. Поради изобилството на зеленило, ливади и пасишта, како и чистиот воздух, беровското сирење е надалеку познато по својот врвен вкус.

6 брегалнички регион

Ова живописно вештачко езеро се наоѓа во Малешевијата непосредно до селото Ратево, односно гратчето Берово, па напоредно е познато како Ратевско и како Беровско Езеро. Бреговите на езерото изобилуваат со бујна шума борова и листопадна шума.

Покрај езерото се изградени голем број туристички капацитети. Езерото овозможува спортски риболов, а на крајбрежјето има ресторан, туристички бунгалови и детско одморалиште. Долж езерото се протегаат голем број вили за изнајмување, прекрасни терени за излет, рекреација и спортови.

Many tourist facilities were built around the lake. Lake provides sports fishing, and there is a restaurant, tourist huts and children' resort on the shore. Along the lake there are many villas for rent, beautiful terrain for walking, recreation and sports.

This picturesque artificial lake is situated in Maleshevija Region, in vicinity to Ratevo village or town Berovo, well-known as either Ratevo or Berovo Lake. Shores of the lake are rich in lush pine and deciduous forest.

The lake is located six km from Berovo, on Ratevska River, a left tributary to Bregalnica. The concrete dam that created the lake was built in 1970, at a height of 60 m, making it one of the largest arc dams in Macedonia. The lake occupies an area of 0.57 km². The lake is used for irrigation as well as for tourist-recreational purposes.

Due to the relatively high altitude, the area is characterized by cool summers and cold winters.

Temperatures in summer range from 23°C to 25°C, while at night the temperature goes down to 12°C. Pleasant climate makes this region a great shelter during summer time. Because of the high concentration of oxygen, many visitors come not only "to charge the batteries”, but for rehabilitation as well. Shores of the lake are rich in lush pine and deciduous forest.

Terrains with colourful flowers, forest fruits and various herbs are all over the flat surfaces. Due to its favourable position in pure and untouched nature at altitude of 1.000 meters, the lake is a real paradise for holiday and recreation.

Recently, the lake has been visited by a lot by foreign tourists. In Berovo and Maleshevia Region, many traditional medicines from natural ingredients for various diseases are made. Due to the abundance of greenery, meadows and pastures, as well as clean air, Berovo white cheese is well known for its superior taste.

BEROVO LAKE A PLACE WORTH OF COMING BACK THOUSAND TIMES

Бел бор, претежно распространет на Малешевските Планини. Од овој предел не може да си заминете без боровиот мед.

White pine, mainly grows on Maleshevo Mountains.

One cannot leave this region without pine honey.

Суви Лаки - атрактивна викенд-населба на патот меѓу Берово и Струмица со живописна природа и прекрасни услови за излети и рекреација Suvi Laki - an attractive holiday settlement on the road between Berovo and Strumica, it has picturesque nature and wonderful conditions for picnics and recreation

7 b r e ga l n i c a r e g i o n

Пехчево

Pehcevo

Пехчево се наоѓа во Источна Македонија. Сместено е на падините на Кадиица, меѓу Пехчевска и Негревска Река, на надморска височина од 995 до 1.060 метри. Гратчето има локална географско-сообраќајна положба. Со регионален пат се поврзува со Берово и Делчево.

Pehchevo is located in Eastern Macedonia.

It is situated on the slopes of Kadiica, between the rivers Pehchevska and Negrevska, at 995-1.060 meters altitude. The town has a local geographicaltransport position. Its regional roads connect it to Berovo and Delchevo.

Црква Св. Петар и Павле

П

ехчево потекнува од турскиот период. Првобитната населба била сточарска. Кон крајот на XVII век, населбата била подигната со функција на управен и стопански центар поради најкратката врска со долината на Струма. Кон крајот на XVIII век и почетокот на XIX век, Пехчево поинтензивно се развива. Во тоа време, населбата претставувала мала паланка со убава чаршија, во која преовладувале грнчари и кујунџии. Во 1904 година населбата била целосно уништена од силен земјотрес. Ревитализацијата на Пехчево по ваквата катастрофа, како и на соседните поголеми градски населби по Балканските војни, Првата и Втората светска војна, бележи умерен популациски и стопански раст. Од 1948 до 1994 година населението се зголемило од околу 1.700 жители во 1948 година до околу 3.000 жители во 2002 година. Во стопанството на гратчето водечко место имаат земјоделството (најмногу сточарството) и индустријата (дрвната и керамичката). Денес, Пехчево е современо гратче со ограничено гравитациско подрачје. n

6 брегалнички регион

P

The church St. Peter and Paul

ehchevo's origin dates back to the Turkish Period. The first settlement was stock- breeding. The settlement was erected at the end of the 17th, having function of an administrative and economic centre due to the shortest connection with Struma. Pehchevo experienced more intensive development at the end of the 18th and beginning of the 19th century. At that time, it was a small province with a beautiful bazaar, where major crafts were pottery and silversmithing.

The settlement was completely destroyed by a severe earthquake in 1904. The revitalization of Pehchevo after that hazard as well as the larger town settlements in the surrounding after Balkan Wars, the First World War and the Second World War marked moderate population and economic growth. There was population growth from 1948 to 1994.

There were circa 1.700 inhabitants in 1948 and 3.000 inhabitants in 2002. Leading role of the town's economy has agriculture (mainly stockbreeding) and industry (timber and ceramic).

Nowadays, Pehchevo is a modern town with limited gravitation area. n

Делчево

Delchevo

Делчево е градска населба во источните погранични делови од Република Македонија. Тоа е главно средиште на областа Пијанец.

Delchevo is a town settlement in the eastern border parts in the Republic of Macedonia. It is the major meeting point in the area of Pijanec.

С

I

е смета дека денешната населба Делчево потекнува уште од времето на Византија, кога за периодот на императорот Василие го добило името Василево. Споменик на Гоце Делчев

Во средниот век се именувало како Царево Село, а во 1950 година го добило новото име Делчево. Низ Делчево поминува магистралниот пат од Штип и Кочани за Бугарија, а еден крак се одвојува во правец на Берово и Пехчево. Денес, Делчево е административен, стопански и културно-образовен центар во областа. Во Делчево се наоѓаат поголем број земјоделски, индустриски, занаетчиски и други стопански објекти, како и поголем број трговски и туристичко-угостителски објекти. n

The monument of Goce Delchev

t is believed that the present settlement of Delchevo dates back to the Byzantine Period, when it was named after the Byzantine ruler Basil as Vasilevo.

It was named as Carevo Selo in the Middle Age, and it got the

name Delchevo in 1950. The motorway passes via Delchevo from Kochani and Shtip towards Bulgaria, and one branch leads to Berovo and Pehchevo. Nowadays, Delchevo is an administrative, economic and cultural-educational centre in area. There are larger number of agricultural, industrial, craftsmanship and other economic objects as well as large number of trade, tourist and catering objects. n

7 b r e ga l n i c a r e g i o n

Голак делумно пошумениот простор е посетена зимска и летна дестинација

Голак е средновисока планина сместена меѓу Делчевската Котлина од исток и Кочанската Котлина на запад. Од север се спушта до реката Брегалница, а на југ продолжува како Обозна Планина, која од Плачковица е одделена со Калуѓерска Река и превалот Обозна (933 метри). Билото има меридијански правец на протегање во должина од 22,5 километри. Највисок врв на Голак е врвот Чавка (1.538 метри), под кој се наоѓа современ туристичко-рекреативен центар (1.400 метри), на 12 километри од Делчево. Западните и југоисточните падини се доста оголени со развиена ерозија, а на неколку места се јавуваат специфични форми - земјени пирамиди. Иако пошуменоста не е голема, на Голак работат голем број туристички објекти и одморалишта со високи услови за рекреативен туризам.

Неповторлив поглед на Делчево од Голак A fabulous view from Golak to Delchevo

6 брегалнички регион

Golak partially forested area is visited destination in winter and summer Golak is a middle-high mountain located between Delchevo Valley on the east and Kochani Valley on the west. It goes down towards Bregalnicka River on the north and continues as Obozna Mountain on the south, which is separated from Plachkovica with Kalugjerska Reka (River) and the saddle Obozna (933 meters). The ridge has a meridian direction covering length of 22,5 km. The highest peak of Golak is the peak Chavka (1.538 meters), a modern tourist

and recreational centre is located under it (1.400 meters), 12 km from Delchevo. The western and south-eastern slopes are quite deforested and greatly influenced erosion, and there are specific shapes – earthen pyramids on several places. Although, forestation is not big, a large number of tourist objects and holiday hostels work offering high standard conditions for recreational tourism on Golak.

Детското одморалиште на Голак располага со 230 легла A children's resort on Golak having 230 beds on disposal

Калиманско Езеро се користи за производство на електрична енергија, за наводнување и за спортско-рекреативни цели

Калиманци е вештачко езеро на реката Брегалница, во близина на Македонска Каменица, изградено во 1969 година. Браната е висока 92, а долга 240 метри. Езерото има должина од 14 километри, широко е 0,3 километри, а максималната длабочина достигнува до 80 метри. Зафаќа површина од околу 4 км2 и акумулира 127 милиони м3 вода. Основната намена му е наводнување на околу 28.000 хектари, главно, површини под ориз во Кочанската Котлина, но и на дел од обработливите површини во Овче Поле. Езерото Калиманци го разубавува пејзажот на непосредната околина.

Kalimanci Lake is used for production of electrical power, irrigation and sports-recreational purposes Kalimanci is an artificial lake on the river Bregalnica, in the vicinity of Makedonska Kamenica, built in 1969. The dam is 92 m high and 240 m long. The lake has a length of 14 km, width of 0.3 km and reaches a maximum depth of 80 meters. It covers an area of 4 km2 and accumulates 127 million m3 of water. The basic purpose of the lake is to irrigate about 28.000 hectares, mainly rice fields in Kocani valley, but also a part of arable soil of Ovche Pole (Field).

Kalata is the sole island in Kalimanci accumulation. Only four miles from Makedonska Kamenica some of the remains of late ancient city are stretching, submerged under the water. Kalata is an abbreviation of "Tin Town", because tin used to be exploited from this locality. The highest point of the former tin town is 200 meters from the bottom of the Kalimanci River. There is a flattened plateau which even today rises above the surface of the artificial lake. The three contours of city gates and remains of numerous buildings can easily be identified.

Калата - единствениот остров во акумулацијата Калиманци Kalata - the sole island in Kalimanci accumulation

Калата е единствениот остров во акумулацијата Калиманци. На само четири километри од Македонска Каменица се простираат остатоци на доцноантичкиот град кој е потопен во вода. Калата е кратенка од „градот на калајот“, бидејќи од ова место се црпел калај. Највисоката точка од некогашниот калајски град е на 200 метри од дното на Калиманска Река. Тука се наоѓа зарамнето плато кое и денес се издига над површината на вештачкото езеро. Се распознаваат контури на три градски порти и остатоци од бројни градби.

Мала хидроцентрала со инсталирана моќ од 13,8 MW Small Hydro Power Plant with installed capacity of 13,8 MW

7 b r e ga l n i c a r e g i o n

КОЧАНСКИ ДЕНОВИ НА ОРИЗОТ октомври, Долни и Горни Подлог, Кочанско

МАКФЕСТ

јуни, Велес

Најголемиот фестивал на забавна музика во Македонија „Макфест“ се одржува од 1989 година. Фестивалот создаде над 800 композиции, од кои најголемиот број се хитови и евергрини. Своите ѕвездени мигови многу пејачи ги имале токму на овој фестивал. „Макфест" долги години беше единствениот промотор на македонската музика надвор од државата. Во рамките на поранешна Југославија беше интернационален фестивал, со многу гостувања на познати странски музички имиња, а по осамостојувањето стана голем домашен музички бренд. Член е на

Меѓународната федерација на фестивалски организации (ФИДОФ) со седиште во Лос Анџелес, во која членуваат над 1.600 фестивали од 102 земји од светот. Заради добри резултати, два пати има добивано признание од ФИДОФ, а во 1997 година е прогласен и за фестивал на годината. Макфестовската сцена продолжува да лансира нови музички ѕвезди.

Фолклорни ансамбли од странство, традиционален начин на рачна жетва на ориз со срп и презентација на земјоделски алатки, предмети и јадења од ориз се содржините на меѓународната културна манифестација „Кочански денови на оризот“, која се одржува на оризовите ниви во селото Долни Подлог. Манифестацијата го слави оризот, симболот на кочанскиот крај со векови. Главен настан на манифестацијата е зажнејувањето, автентична изведба на жетва со срп со фолклористи во изворна народна носија, со кое се прикажува рачното собирање на родот од нивите со срп и сите адети (обичаи) со него - благослов за жетвата, аргатски ручек на нива, наджнејување и натпејување меѓу жетварите, врзување снопје. Свеченостите ги следат многу гости од странство, а во програмата учествуваат фолклорни ансамбли од Македонија, Словенија, Србија, Бугарија, Турција. Манифестацијата е спој на традицијата и современиот уметнички израз и приказ на патот на оризовата култура од нивата до трпезата.

KOCHANI DAYS OF RICE

October, Dolni and Gorni Polog, Kochani's area

MAKFEST November, Shtip

The biggest festival of light music in Macedonia “Makfest” has been held since 1989. Over 800 compositions have been created for this festival and the largest number of them is hits and evergreens. A lot of singers had their best moments exactly at this festival. “Makfest” has been the only promoter of Macedonian music in the other countries for years. In the frames of former Yugoslavia, it was an international festival with a lot of foreign names of famous singers. After the independence of the country, it became a big home musical band. It has been a member

6 брегалнички регион

of the International Federation of Festival Organizations (FI-DOF), which is seated in Los Angeles and there are 1600 members of festivals from 102 countries all over the world. It got a recognition by FI-DOF twice due to the good results, and it was announced to be the festival of the year in 1997.

Makfest's scene has continued to launch new music stars.

The contents of the international manifestation Kochani Days of Rice are folk assembles from abroad, traditional way of rice harvest with a sickle and presentation of agricultural tools, objects and dishes made of rice. This manifestation is held in Dolni Podlog.

This manifestation honours the rice, the symbol of Kochani 's area for centuries. The major event of the manifestation is the start of the harvest, authentic performance of harvest with sickles performed by folk performers in original traditional clothes, it is shown picking crops with hands and sickles from the fields and all customs performed, the toil's lunch on the field, the competition among the harvester as well as competition in singing, bundling. The celebration is attended by many foreign guests, and folk assembles from Macedonia, Slovenia, Serbia, Bulgaria, Turkey participate in the programme. This manifestation is a bond of the tradition and contemporary artistic expression as well as performance of the rice culture from the field to the table.

MANIFESTACII manifestations ПАСТРМАЈЛИЈАДА

ИСТИБАЊСКО ЗДРАВО-ЖИВО

ГОЛАЧКИ ФОЛКЛОРНИ СРЕДБИ

ПИЈАНЕЧКО-МАЛЕШЕВСКА СВАДБА

ноември, Штип

септември, с. Истибања, Виница

9 август, Голак, Делчево

септември, Делчево

Оваа гастрономска манифестација веќе пет години традиционално се одржува на градскиот плоштад. Во рамките на манифестацијата, како атракција за гостите се организира трката на келнери во која учествуваат повеќе угостителски објекти. Се проценува дека на штипската Пастрмајлијада се продаваат од 80.000 до 100.000 мали пастрмајлии на штандовите. Манифестацијата е проследена со настапи на познати музички ѕвезди.

На овој меѓународен фолклорен фестивал, кој ја негува изворната традиција, обичаи, песни, ора и музика, учествувале фолклорни ансамбли од Ерменија, Молдавија, Словенија, Нигерија, Бугарија, Русија, Романија, Грузија, Индија, Србија, Турција. Фестивалот започнува со фолклорно дефиле низ улиците на Истибања и со фрлање на цветни венчиња во Брегалница, традиционален обичај на Истибанчани. На манифестацијата се одржуваат целовечерни концерти на ансамблите, а финалниот настап секогаш е своевиден гала-концерт на плоштадот во Виница.

Манифестацијата се одржува на верскиот празник Св. Пантелејмон на падините на планината Голак. Станува збор за голем народен собир на населението од областа Пијанец, проследен со богата културно-уметничка фолклорна програма. Учесниците ноќта ја поминуваат под отворено небо во општа веселба, со верување дека тогаш заздравуваат раните, се намалува болката, се спојува духовното со реалното.

ISTINJBANA'S ZDRAVO-ZIVO PASTRMAJLIJADA

September, village Istibanja, Vinica

November, Shtip

This gastronomic manifestation has been held traditionally on the town's square for five years. In the frames of this manifestation, the race of waiters is organized where participate more catering objects as an attraction for the visitors. It is estimated that from 80.000 to 100.000 small pastramajlija pies are sold at Shtip's Pastramajlijada stands. Famous music stars participate at the manifestation.

This international folk festival which nourishes the original tradition, customs, songs, dances, music and folk assembles from Armenia, Moldavia, Slovenia, Nigeria, Bulgaria, Russia, Romania, Georgia, India, Serbia, Turkey have participated.

This festival begins with defile along the streets of Istibanja and throwing flower wreaths in Bregalnica, traditional custom of Istibanja's inhabitants.

Assembles' concerts are held during the evenings, and the final performance is a sort of gala concert on Vinica's square.

GOLAK FOLK GATHERINGS 9th August, Golak, Delchevo

This manifestation is held on the religious holiday St. Pantelejmon on the slopes of the mountain Golak. A grand folk gathering of the population from the area of Pijanec, where a rich culturalartistic folk programme is held. The visitors spend the night under the starry sky in a cheerful gathering, believing that the wounds are healed, the pain is reduced and the spiritual and real are connected.

„Пијанечко-малешевската свадба“ стана традиционална манифестација за негување на живото културно наследство од регионот на Малеш и Пијанец. Свадбата се спроведува со сите духовно-материјални традиционални и автентични обичаи. Младоженците и кумот се возат во кочија, а деверите јаваат на коњи, музиката е жива и се изведува на традиционалните инструменти тапан, гајда, зурла, кавал. Во културната манифестација се вклучени малешевските градови Делчево, Берово и Пехчево.

PIJANEC-MALESHEVO WEDDING September, Delchevo

”Pijanec-Maleshevo Wedding” has become a traditional manifestation for nourishing the live cultural heritage from the region of Malesh and Pijanec. The wedding is held with all spiritual, material, traditional and authentic customs. The groom and the best man ride in a carriage, while the groom's best friends ride on horses, the music is performed alive with a drum, bagpipe, zurla and pipe. This manifestation involves the following towns of Maleshevo region Delchevo, Berovo and Pehchevo.

7 b r e ga l n i c a r e g i o n

КРАТКИ

преп

раки

за трајни сеќавања SHORT recommendations for everlasting memories

Градот е познат уште од античко време, со многу културно-историски споменици, во кои се одвивале различни случувања со историски карактер. Вредно е да се посетат повеќе локалитети во градот и околината.

Штип Shtip

Манастир Св. Гаврил Лесновски

Еден од најзначајните средновековни споменици на културата во Македонија и пошироко. Располага со богатство од фрескосликарство. Празнува на 21 септември и 28 јануари, кога во манастирот доаѓаат многу гости.

One of the most significant medieval

Monastery monuments of culture in Macedonia and St. Gavril Lesnovski wider region. There is a rich icon painting.

This town has been famous since ancient time with plenty cultural-historical monuments where various events with historical dimension have occurred. There are more localities in the town and surrounding that should be visited.

Лесновски кратер Lesnovo's Crater

Its celebration is on 21st September and 28th January, when the monastery is visited by a lot of visitors.

Беровско Езеро Berovo Lake

6 брегалнички регион

Потребен е посебен ден за посета на Малешевијата. Посетете ги градовите Берово и Пехчево, изворишните делови на Брегалница, манастирот и езерото во Берово, запознајте го менталитетот на Малешевци, нивната душа и гордост.

Ремек-дело на природата, кое науката го споредува со вулканот Етна во Италија. Прогласен за споменик на природата, кратерот е геолошки раритет и ја претставува најсочуваната и најкарактеристичната вулканска активност на Балканот.

A masterpiece of the nature, science compares it to the volcano Ethna in Italy. It is proclaimed as a monument of the nature, the crater is a geological rarity and it represents the best preserved and the most characteristic volcano activity in the Balkan.

You need one whole day to visit Maleshevo region.

You should visit the towns Berovo and Pehchevo, spring area of Bregalnica, the monastery and the lake in Berovo, find out about Maleshevo inhabitants mentality, their souls and pride.

Исарот The Isar

Гратче Gratche

Голак Golak

Задолжително место за посета е тврдината над градот, главното обележје на Штип. Се издига над самиот град и нуди воодушевувачка панорама.

Во близина на Кочани, еден од најуредените градови во Македонија, се наоѓа езерото Гратче, кое нуди прекрасна природа за одмор и модерни услови за престој.

A place that you must visit is the fortress above the town, a landmark of Shtip. It is erected above the town itself offering extraordinary panorama.

Пониква

The lake Gratche is located in the vicinity of Kochani, one of the cleanest towns in Macedonia, it offers amazing nature for holiday and modern conditions for accommodation.

Посебна атракција и посетена зимска и летна дестинација. Во непосредна близина на Делчево, на почетокот на патот за Голак, се наоѓа посебно уредениот манастирски комплекс Св. Богородица, со мошне пријатни услови за одмор и рекреација.

Ponikva

Еден од македонските зимски туристички центри, едно од најпосетените места во Осоговијата. Свеж планински воздух, неколку манастири и мал спортски аеродром долг 1.200 метри.

It is one of the Macedonian tourist centres and one of the most visited place in Osogovo region. Fresh mountainous air, several monasteries and a small airport which is 1.200 meters long.

A special attraction, therefore a destination visited in winter and summer. The specially arranged monastery complex St. Virgin Mary is located in the vicinity of Delchevo, at the beginning of the road for Golak. It offers very pleasant conditions for rest and recreation.

7 b r e ga l n i c a r e g i o n