Toezichtsverhalen

Vijf vragen en antwoorden SAMENWERKEN ONDER ÉÉN BETAALTITEL: WAT KAN DAT OPLEVEREN?

Voor sommige patiëntgroepen zorgen de verschillende domeinen en sectoren ervoor dat de zorgverlening soms wordt belemmerd. Maar wat als het hele zorgpad van een patiënt onder één gezamenlijke betaaltitel kan vallen? En zorgverleners en zorgaanbieders uit verschillende domeinen en sectoren hierdoor eenvoudiger kunnen samenwerken? Dan kunnen zij samen de zorg nog beter rond de patiënt organiseren en makkelijker invulling geven aan de principes van passende zorg. Afgelopen voorjaar is de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) gestart met een eerste verkenning naar de mogelijkheden van een sectoroverstijgende betaaltitel. In vijf vragen en antwoorden brengen we u graag op de hoogte.

1. Waarom deze verkenning?

Om de kwaliteit, toegankelijkheid en betaalbaarheid van het Nederlandse zorgstelsel te waarborgen, werken wij samen met veldpartijen, het Zorginstituut, de IGJ en het ministerie van VWS aan passende zorg. Passende zorg is zorg die samen met de patiënt tot stand komt, de juiste zorg op de juiste plek betekent en niet gaat over ziekte, maar over gezondheid en preventie. In de geldende regels kan dit voor de meeste patiënten vaak goed geregeld worden, maar voor sommige patiënten worden zorgprofessionals belemmerd om passende zorg te leveren, veroorzaakt door de huidige schotten in de bekostiging.

Wij vinden dat passende zorg vraagt om passende bekostiging. Financiële afspraken moeten in het belang zijn van de patiënt, moeten ‘productie draaien’ tegengaan, en samenwerking en digitale zorg stimuleren. In de bekostiging moet ruimte zijn om het leveren van zorg én de organisatie van zorg te vernieuwen. Het beter op elkaar aansluiten van de bekostiging van de zorg die binnen verschillende domeinen en sectoren wordt geleverd, is daarvoor nodig. Een sectoroverstijgende betaaltitel voor zorg uit verschillende sectoren binnen de Zorgverzekeringswet (Zvw) of de Wet langdurige zorg (Wlz) (of daar zelfs overstijgend aan), kan daarbij helpen. 2. Waarom een sectoroverstijgende betaaltitel?

Met een sectoroverstijgende betaaltitel wordt het leveren van zorg ook voor patiënten met complexe hulpvragen mogelijk. Waarom? Omdat de betaaltitel de samenwerking tussen zorgaanbieders in bijvoorbeeld de eerstelijnszorg en in de medisch-specialistische zorg kan stimuleren. En dat komt de patiëntenzorg ten goede. Zorgpaden van patiënten beperken zich zelden tot slechts één domein of sector, ze zijn vaak multidisciplinair.

Een patiënt die bijvoorbeeld lijdt aan knie-artrose zal niet direct bij de medisch-specialist terechtkomen voor een nieuwe knie. Vaak wordt gestart met een niet- operatief traject bij een fysiotherapeut om de patiënts fysieke belastbaarheid te verhogen. Mocht dat tot onvoldoende klachtenvermindering leiden, dan kan een ingreep van de medisch-specialist noodzakelijk zijn en wordt de patiënt door de huisarts doorverwezen. Voor de patiënt gaat het dan nog steeds om dezelfde klacht en zorgvraag, achter de schermen verandert er veel in de financiële geldstromen.

Deze gescheiden geldstromen kunnen het zorgpad beinvloeden. Bijvoorbeeld doordat zorgverleners tegengestelde belangen hebben, of doordat de patiënt zelf een financiële afweging maakt in de keuze van zijn of haar

behandelplan. Met een sectoroverstijgende betaaltitel zou het hele zorgpad wellicht onder één betaaltitel kunnen vallen, meerdere betaaltitels zijn dan niet meer nodig en daardoor ontstaat meer gelijkgerichtheid onder zorgaanbieders. Goed om te realiseren: partijen kunnen zelf beslissen of zij samen zorg willen leveren met behulp van deze betaaltitel, het is geen verplichting.

3. Hoe reageert de praktijk?

Onlangs hebben wij een openbare consultatie1 gehouden om te toetsen wat de reacties zijn op een mogelijke sectoroverstijgende betaaltitel. Er is massaal en positief gereageerd: ruim driehonderd zorgverleners, zorginstellingen, bestuurders, koepelorganisaties en brancheorganisaties gaven hun mening. Tachtig procent gaf aan positief tegenover de betaaltitel te staan. Daar zijn wij ontzettend blij mee. De brede positieve belangstelling vanuit de zorgsector is een belangrijk signaal voor ons.

Naast patiënten met knie-artrose, zijn er meer patiëntgroepen die baat kunnen hebben bij een sectoroverstijgende betaaltitel. Bijvoorbeeld als het gaat om transgenderzorg. In de consultatie gaf een grote branche- organisatie aan dat zorg aan deze doelgroep met de bestaande betaaltitels onvoldoende doelmatig en doelgericht is. Zorg moet tegelijkertijd door verschillende zorgaanbieders en in samenhang worden geboden, soms start de zorg vanuit de ggz, soms vanuit het ziekenhuis. Met een sectoroverstijgende betaaltitel kan de zorg gecoördineerder, efficiënter en doelgerichter worden ingezet, en daardoor beter aansluiten op de behoeften van de patiënt.

4. Wat kan deze betaaltitel voor u betekenen?

Wij denken dat de sectoroverstijgende betaaltitel een waardevolle aanvulling is op de bestaande flexibiliteit en ruimte in de bekostiging. Denk daarbij bijvoorbeeld aan onze Beleidsregel Innovatie voor kleinschalige experimenten en de bestaande facultatieve prestaties in de medisch-specialistische zorg, paramedische zorg en extramurale farmacie. Ook kennen we segment 3 in de huisartsenbekostiging en experimentprestaties, zoals de integrale bekostiging van geboortezorg. Het voordeel van een sectoroverstijgende betaaltitel is dat deze het samen leveren van zorg tussen de verschillende zorgsectoren en/of verschillende zorgwetten structureel ondersteunt.

Welke zorg wordt vergoed is geregeld in de Wlz en de Zvw, en dat blijft zo. De betaaltitel zorgt er dus niet voor dat onverzekerde zorg opeens wel wordt vergoed. Maar de betaaltitel zou wél ruimte bieden om twee sectoren, of zorg vanuit de Zvw of Wlz, (financieel) met elkaar te verbinden. Op termijn willen we onderzoeken of het betrekken van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) en/of de Jeugdwet ook van meerwaarde kan zijn. 5. Hoe nu verder?

Een sectoroverstijgende betaaltitel is er niet van vandaag op morgen, er zal nog veel werk verzet moeten worden. Hoe gaan we bijvoorbeeld om met de aanspraak of budgettaire afspraken als we een gezamenlijke betaaltitel maken voor zorg die wordt geleverd door een medische specialist en een eerstelijnszorgverlener?

Wij hebben de ministers en staatssecretaris van VWS geadviseerd om de mogelijkheden van deze titel verder te onderzoeken. Het is in het belang van zorgverleners en patiënten om de knelpunten te verhelpen die er nu in de praktijk zijn. Wij denken dat een sectoroverstijgende betaaltitel hierbij kan helpen, en uit de consultatie is gebleken dat een grote meerderheid van de deelnemers deze mening met ons deelt. Maar we blijven ook kritisch en willen zorgvuldig omgaan met de uitdagingen die de ontwikkeling van deze betaaltitel ook met zich meebrengt. Zodat samenwerken onder één betaaltitel, ook echt oplevert wat het zou moeten opleveren: passende zorg voor de patiënt.

1 https://www.nza.nl/actueel/nieuws/2021/07/22/brede-belangstelling-voor-ontwikkeling-sectoroverstijgende-betaaltitel-zvwwlz Iris van Stel, NZa