FlyInn është produkt i disejnuar, zhvilluar dhe përgaditur nga Paper Communications. Luteni të n`a kontaktoni për informata më të hollësishme. FlyInn is a product designed, developed and made available by Paper Media and Communications. Should you require any further information, please contact us. Mujo Ulqinaku Nr.12 | 10000 Prishtina, Kosovo info@paper.al; +381 38 60 99 60
www.paper.al
1FLYINN
KUMTI I EDITORËVE -------A MESSAGE FROM THE EDITORS FlyInn ka gjithmonë për qëllim të përcjellë përmbajtje sa më origjinale dhe informative për lexuesin e saj. Këtë numër kemi vendosur të provojmë diçka të re, që shpresojmë ta kemi dhe në numrat e ardhshëm: duam t’ju flasim për shiqiptarët e suksesshëm jashtë Kosovës. Do t’ju sjelim emra që i dini e që nuk i keni dëgjuar, po gjithësesi do të mësoni diçka të re për ta e prej tyre.
FlyInn always strives to bring to you the most original and informative content. This number we decided to try something new, that we hope to keep in the coming issues: we would like to talk about successful Albanians outside of Kosovo We will bring names that you know and that you don’t, but nevertheless you will learn something new about them, and from them.
Po fillojmë me sharmet e Alban Ukaj, aktori kosovar i cili që herët ia doli të merrte pjesë në filma ndërkombëtarë. Sot ai jeton në Sarajevë dhe ka një agjendë shumë të ngjeshur me projekte të huaja dhe kosovare. Më entuziast ai është për projektin më të ri që sapo ka përfunduar, filmi ‘Martesa’. Bëhet fjalë për një temë të ndjeshme në shoqërinë tonë, dhe edhe pse nuk na tregon dot shumë detaje, ai është shumë i kënaqur.
We will begin with Alban Ukaj’s charms, the Kosovar actor who managed to participate in international films in his early career. Today he lives in Sarajevo and has a very tight agenda filled with foreign and Kosovar projects. He is very enthusiastic about the latest project that just ended, the film ‘The Wedding’. t is about a sensitive topic in our society, and even though he cannot tell us many details, he is very satisfied.
Vazhdojmë dhe flasim pak për një shtet mik të Kosovës të cilin e kemi shumë ngat zemrës: Gjermania. Jemi ndalur në pak histori, pa e tjerrur shumë, dhe kemi vazhduar me çfarë Gjermania i ka lënë botës që nga mesjeta e deri më sot. Për shembull, përrallat e folkut gjerman tashmë formësojnë çdo fëmijë në mbarë botën, dhe kompozitorët gjermanë i kanë lënë shoqërisë kryevepra të pa harrueshme, si dhe kanë ndërtuar bazat e muzikës që ne dëgjojmë sot.
We are going to continue talking about Kosovo’s friend that we really care about: Germany. We stopped at some history, without going in details, and we went on exploring on what Germany left to the world from the Middle Ages until today, For instance, the German folk tales now shape every kid in the world, and the German composers left unforgettable masterpieces to the society, by building the basis of the music that we listen today.
Sigurisht, i keni parë, keni udhëtuar me to, por a keni menduar ndonjëherë për ciklin e jetës së një aeroplani? Ku përfundojnë zogjtë gjigantë metalikë pasi e kanë përdorur ciklin e jetës së tyre? Më pas do të flasim për vendet me trashëgimi kulturore të Kosovës dhe projektet restauruese për to. Flasim edhe për kishën e Shën Ndout, e cila është përfolur kaq shumë për gjithë këto vite. Të ndalemi pak te muzika vendase dhe e huaj, si dhe sukseset më të fundit në Prishtinë. E mbyllim me lajmet e aeroportit Adem Jashari, dhe shihemi bashkë numrin tjetër! Ju faleminderit që zgjodhët FlyInn, kalofshi një ditë të shkëlqyer.
Of course you have seen them, you have travelled in them, but did you eve stop and think about the life cycle of an airplane? Where do the giant metallic birds go after they have used up their life? We will also discover Kosovo’s heritage sites and the existing projects on restoring them. We will stop at Saint Ndou church, the one that has been talked so much about during all these years. We will slowly slide to music, local and foreign, and the latest success in Prishtina. Let’s end it with the news from Adem Jashari airport, and see you the next issue! Thank you for choosing FlyInn, have a great day.
2FLYINN
Po të thuash “Gjermani”, kjo menjëherë implikon cilësi, autoritet, besim.
PLAYLIST
4
80S INDIE AND ROCK’N’ROLL RAP AND HIP HOP ELECTRONIC
If you say ‘Germany’, this immediately implies quality, authority, trust.
GJERMANIA SUPERGEIL ALBAN UKAJ
28
Shembull inspirues. The inspiring role model.
BANESA E FUNDIT E AEROPLANËVE LAST HOME FOR AIRCRAFTS 30 TV SERITË E VITIT
2015
14 BËNI KUJTIMET E JUAJA TË PAHARRUARA MAKING YOUR MEMORIES REMARKABLE
Përzgjedhja jonë e guidave më të mira turistike. Our selection of the best tour guides.
24
YOUR SERIES OF
2015
36
26
FEMINISTËT MË FRYMËZUES THE MOST INSPIRING FEMINISTS
PJESËT E IDENTITETIT QË 38 MUNGOJNË LAJMET E FUNDIT THE MISSING LATEST NEWS PARTS OF 43 IDENTITY
4FLYINN • WORLD IN BRIEF
Hartë antike e Gjermanisë Abraham Ortelius, rreth 1570. Antique Map of Germany by Abraham Ortelius, circa 1570
GJERMANIA SUPERGEIL Jo vetëm këtu te ne, po në shumicën e kulturave të planetit, po të thuash “Gjermani”, kjo menjëherë implikon cilësi, autoritet, besim. Dikur pjesë e Perandorisë Romake në veri-lindje të saj, ishin i vetmi popull që flisnin gjermanishten e asaj kohe, që është pothuaj njësoj si gjermanishtja e sotshme. Thuhet se emrin ia ka lënë Jul Çezari vetë, duke iu refueruar Rhinit të papushtuar, si ‘Germania’. Pas rënies së Perandorisë Romake, disa prej fiseve gjermane u pushtuan nga Frankët, të cilët më pas i vizatuan kufijtë në vitin 843 dhe ata mbetën Franca, ndërkohë pjesa tjetër mbeti Gjermania. Ngadalëngadalë gjermanët filluan të fitonin pushtet në kurriz të perandorëve të ndryshëm që sunduan në Mesjetë. Një ndër ngjarjet më të rëndësishme që e distancoi Gjermaninë një herë e përgjithmonë nga Romakët, ishte fillimi i protestatizmit nga Martin Luther. Ai i ndau gjermanët nga katolicizmi, duke krijuar frymën e tyre unike të krishterë, tashmë të shpërndarë në mbarë rruzullin.
Not only here in Kosovo, but in most of the world’s cultures, if you say ‘Germany’, this immediately implies quality, authority, trust. Once part of the Roman Empire in the northeastern part of it, it was the only people that spoke the German of that time very similar of that of today. It is said that Caesar gave the name, referring to the non-invaded Rhin as ‘Germania’. After the fall of the Roman Empire, the Francs, who later on drew the borders in the year 843, invaded some of the German tribes and they remained France, and the rest of it was Germany. Slowly the Germans started gaining power on the expense of various emperors that ruled in the Middle Ages. One of the most important stories that separated once and for all Germanys from the Romans, was the beginning of protestant beliefs by Martin Luther. He separated the Germans from Catholicism, creating the new Christian wave, already all over the world.
Historia shumë unike e këtij populli i ka sjellë botës shumë dhurata dhe ikona të dashura e adhuruara. A e dije se shumica e përrallave perëndimore me princër e princesha, përfshi këtu një sasi të konsiderueshme të repertorit të Walt Disney, janë gjermane? Mos të lëmë këtu mënjanë dhe shumicën e kompozitorëve klasikë si Bach apo Beethoven, që jo vetëm i kanë lënë njerëzimit kompozime të paharrueshme, por edhe kanë hedhur themelet e çfarëdo muzike që ne dëgjojmë sot. Dhe sigurisht, periudha pas revolucionit industrial e deri më shekullin XXI, ku Gjermania vazhdon na dhuron prodhime tejet cilësore si Benc Mercedes, Audi, Volkswagen, DHL, BOSCH, Nivea, Haribo, Hugo Boss, Adidas, e shumë të tjera!
The unique story of this people brought to the world many loved icons and gifts. Did you know that most of the western fairy tales with princes and princesses, including here a great number of Walt Disney tales, are German tales? And let us not forget about the majority of the classical composers like Bach or Beethoven that not only left unforgettable compositions to society, but also dug the roots of all types of music that we hear today. And of course the period after the industrial revolution up to the XXI century, where Germany continues to gives us high quality products like Mercedes Benz, Audi, Volkswagen, DHL, BOSCH, Nivea, Haribo, Hugo Boss, Adidas, and many more!
Dhe së fundmi, po jo me më pak rëndësi: qytetet, natyra, kultura, janë një tjetër arsye shumë e fortë që na bën ta duam fort Gjermaninë. Po e fillojmë me këto të fundit, në rast se jeni nisur për Gjermani, dhe mund t’ju vijmë në ndihmë sadopak!
And last but not least: the cities, the nature, the culture, are another strong reason that makes us love Germany. We will start with those just in case you are heading for Germany and we might be of some help.
BERLINI
Kryeqyteti i Gjermanisë karakterizohet shumë nga ngjarjet historike që kanë ndodhur shekullin e fundit në Gjermani. Është e pamundur mos të ndjesh përplasjen e Gjermanisë lindore me atë perëndimore, që deri në 1988 janë dyjëzuar simbolikisht nga i famshmi mur i Berlinit. Kjo shfaqet menjëherë me sy të lirë në arkitekturë, duke qenë se qyteti është një miks i ndërtesave të ftohta minimalste katrore komuniste, dhe atyre mesjetare gjermanike tipike. Të dy kulturat vërehen në natyrën e qetë të relaksuar të banorëve, dhe sidomos në baret tyre, ku shpesh ndërthuret arti i sistemeve totalitare në ambiente perëndimore dhe e kundërta. Berlini është nga ato qytete që më së shumti zhbirilohet brenda mureve se jashtë tyre. Ndërkohë që hapësirat e jashtme janë shumë të gjera dhe plot ajër e gjelbërim, çuditërisht për disa,
BERLIN
The capital of Germany is very much defined by the historical events that happened in the last century in Germany. It is impossible not to feel the clash of East Germany with West Germany that has been separated by the wall until the year 1988. You can easily see it in the architecture, being that the city is a mix of communist rectangle buildings and medieval Germanic types. Both cultures are reflected in the people, they are relaxed, and especially in the bars, you see the crossing of the art from totalitarian systems in western environments or vice versa. Berlin is one of those cities that is best explored inside the walls. The outer spaces are vast, full of air and green nature, but surprisingly fro some, there are not many people in the streets as it usually happens in
5FLYINN
Karl Benz ka prodhuar makinën e parë Gjermane Motorwagen më 1885. Me pamje të karrocës me kuaj, kjo makinë ishte makina e parë motorike e prodhuar në botë. Modeli i parë i makinës Gjermane i ndërtuar më 1885, është ndeshur gjatë një demonstrate publike. Karl Benz manufactured the first German car Motorwagen in 1885. Appearing like a horse carriage, it was also the first motor car in the world. The first German car model built in 1885 crashed during a public demonstration.
6FLYINN
Qyteti Drezden ka një histori të gjatë si rezidencë mbretërore për të Përzgjedhurit dhe mbretërit e Saksonisë.. Dresden has a long history as the capital and royal residence for the Electors and Kings of Saxony.
nuk ka shumë njerëz rrugëve siç ndodh me kryeqytete të tjera me dinamikë të shpejtë. Njerëzit preferojnë të zhvillohen brenda mureve. Berlini është një hapësirë ideale për artistët dhe së fundmi është bërë krye qendër e tyre. Gjithashtu, me rëndësi në Berlin, janë çmimet jo të larta krahasuar me çdo qytet tjetër në Gjermani. Mund të gjesh apartamente gjigante me qira shumë të arsyeshme! Mos u largoni pa parë memorialin e Holokaustit, Checkpoint Charlie, dhe murin e Berlinit, i cili sot është një tablo e artistëve më të mirë europianë.
DRESDEN
Para se të dëmtohej rëndë nga bombardimet e luftës së dytë botërore, Dresden ishte thesari i Gjermanisë. Eshtë punuar fort pas luftës që të restaurohen shumica e këtyre humbjeve. Ndaj rekomandohet që Dresdeni të përqafohet i gjithi se ka shumë për të parë. Dhe në qoftë se do të flasim për thesarë, duhet patjetër të fillohet me një vizitë në Green Vault, i cili është një ndër thesarët më të rëndësishëm në vend. Aty do të gjeni një larmishmëri bizhush të shtrenjta si dhe figurina të punuara me ar, të ruajtura shekull mbas shekulli. E vazhdojmë xhiron me Grossen Garten, parku gjigant i pallatit mbretëror, që shërben mirë si strehë gjatë muajve të nxehtë. Aty brenda do të gjeni një kopsht zoologjik dhe një botanik. Mos u largoni pa bërë një shëtitje në katedralen Hofkirche, e cila u ndërtua si kundërpërgjigje ndaj kishës protesante Frauenkirche. Eshtë një ndër ndërtesat më të bukura në Gjermani dhe shumë e rëndësishme për Dresden, duke qenë se ka vuajtur pjesën e saj të bombardimeve.
big cities with a fast tempo. Like people kike to develop behind walls. Berlin is an ideal space for artists and lately it became their main center. Also, of importance in Berlin, are the low prices when you compare to other cities in Germany. You can find big lofts for very reasonable rents! Do not leave without seeing the Holocaust Memorial, Checkpoint Charlie, and the Berlin wall, which today is a painting from the best European artists.
DRESDEN
Before being heavily damaged from the bombings of the Second World War, Dresden was the treasure of Germany. A lot of work has been done after the war in order to reconstruct the majority of these losses, so it is recommended to fully embrace Dresden as there is so much to see. And if we are going to talk about treasures, one should begin by paying a visit to the Green Vault, one of the most important treasures in the country. You will find a wide range of expensive bijoux and other works of art made in gold, preserved in centuries. You continue the walk to the Grossen Garten, the gigantic royal park that is a very good shelter in the hot months. You will find a zoo and a botanic garden in there. Do not leave without taking a look at the Hofkirche cathedral, which was built as a response of the protestant church Frauenkirche. It is one of the most beautiful buildings in Germany and very important to Dresden, since it suffered its own share of bombings.
HEIDELBERG
Ky vend ofron atë pamjen e ngrohtë tipike gjermanike që e shohim nëpër dokumentarë apo kartolina. Eshtë një ndër vendet më romantike dhe të mirëmbajtura në shtet, dhe një përzgjedhje e shpeshtë për të kaluar pushime relaksuese. Heidelberg është i mbushur me kështjella dhe rrënoja të vjetra, të gjitha rreshtuar buzë lumit Neckar. Një ndër vizitat më mbresëlënëse është universiteti i qytetit, i vjetër që në 1386. Të gjithë departamentet kryesore vërtiten rreth asaj godine, që gjinden në qytetin e vjetër. Kurioziteti më i madh mbetet burgu i studentëve, që ndodhet mbrapa ndërtesës. Ia vlen shumë dhe Kështjella e Heidelbergut e cila ndodhet në kodër. Dallon nga kështjellat e tjera pasi shihen shenjat e shkatërrimit dhe ndërtimit ndër shekuj. Përndryshe, kudo që të shëtitësh në Heidelberg, ka diçka të bukur e me vlerë historike për të parë!
MYNIH
E kush nuk ka dëgjuar për Oktoberfest! Mynih është vendi ku ka filluar ky festival i birrës, i cili ka frymëzuar mijëra festivale të ngjashme kudo. Po jo vetëm aq, Mynihu njihet për teatret dhe operat dhe muzetë e tij. Fillimisht do t’ju këshillonim diçka më të pazakontë: Stadiumin Allianz Arena. E sidomos nëse je ndjekës/e e futbollit, kjo është një përvojë delirante. Ka një formë që e parë nga lart duket si lojë gome që fryhet për plazh. Veçantia e tij janë panelat që ndryshojnë ngjyrë, në varësi të kush po luan. Tipike e Mynihut është dhe Munich Residenz, shtëpia e sundimtarëve bavarianë. Koleksionet e artit dhe stilet e ndryshme të arkitekturës u bënë simbole të familjes mbretërore Wittelsbachs, dhe këto objekte të rralla janë arsyeja që pallati është kaq i famshëm. Dhe nëse i do kerret, veçanërisht BMW, në Mynih ndodhet BMW Welt and Museum, që është një burim i shkëlqyer informacioni mbi produktet më të reja, por dhe mbi historikun e makinave BMW.
HEIDELBERG
Heidelberg offers the typical warm Germanic view that we encounter in postcards or documentaries. It is one of the most romantic and well-kept places in the country, and a frequent choice to pass some relaxing vacations. Heidelberg is filled with old castles and ruins, all aligned along the Neckar river. One of the most fascinating stops would be the Heidelberg University, as old as 1386. All the main university departments revolve around this building, all found in the old town. The biggest curiosity is still the student prison, found behind the building. The Heidelberg Castle is also a landmark, and it can be found on top of the hill. It is different from other castles because you can see the signs of destruction and reconstruction in centuries. Otherwise, anywhere you go in Heidelberg, there is something beautiful of value to see!
MUNICH
Don’t we all love Oktoberfest! Munich is the place where it all began, and it has inspired thousands of other similar festivals all over the world. But not only that, Munich is well known for its theatres, operas and museums. We would first advise to see something a bit more unusual” the Allianz Arena Stadium. And if you like football, this is a delirious experience. It has a shape that when seen from above, it looks like a blow up plastic accessory for the beach. It is well know fro its panels that change colors depending on who is playing. Very typical in Munich is also the Munich Residenz, the house of the Bavarian rulers. The art collections and the various architectural styles are now symbols of the Wittelbach family, and these rare objects are the reason that the palace is so famous. and if you love cars, especially BMW, in Munich there is the BMW Welt and Museum, a great source of information on the latest products and the history of BMW cars.
7FLYINN
Kështjella Heidelberg, këtu e paraqitur në pikturë nga Carl Blechen, është shkatërruar nga Francezët gjatë luftës për pasues të Elektoratit të Palatinës. Heidelberg Castle, here shown in a painting by Carl Blechen, was destroyed by the French during the war of succession of the Electorate of the Palatinate.
8FLYINN
Një numër i madh i lumenjëve dhe kanaleve gjenden në Hamburg, duke e pagëzuar qytetin me emrin ‘qyteti i lumenjëve’. Shumë kanale të vogla dhe të këndshme shtrihen përgjatë qytetit. Me më shumë se 2500 ura të ndryshme, Hamburgu njihet si qyteti me më shumë ura se Venediku dhe Amsterdami. A large number of rivers and canals are found meandering Hamburg, christening it with the name ‘city of rivers’. Small adorable canals are found running all along the city. Moreover, with over 2500 bridges, Hamburg is also known to have more bridges than Venice or Amsterdam.
9FLYINN
10FLYINN
KOLONJA
Një tjetër destinacion shumë i dashur për turistët është Kolonja e cila shtrihet në lumin Rin. Kjo sepse Kolonja ofron shumëçka në një: kulturë, jetë nate, tërheqje turistike. Bashkia e qytetit, e quajtur Rathaus, ëshë bashkia më e vjetër në Gjermani. Ajo ka filluar ndërtimet në shekullin e XV dhe kur i ka mbaruar, përfundoi në godinën më të lartë në qytet, duke tejkaluar dhe kishën e Shën Martinit. Nëse ju pëlqen shopingu, Schildergasse mbahet si rruga më e gjallë e me më shumë punë në Europë. Nuk është diçka e kohëve moderne, artistët e kanë zaptuar këtë rrugë që në kohët e perandorisë romake, ku rrinin dhe pikturonin peisazhe apo kalimtarët. Dhe nëse ju pëlqen një shëtitje pak më ndryshe, në Kolonjë frekuentohet shumë teleferiku i qytetit, i ndërtuar në 1957. Kabina kalon mbi lum e mbi qytet, dhe madje dhe mbi një spa nudistësh, por nuk duken detaje pasi kabina është shumë lart! Mos harroni dhe kishiën e Shën Martinit. Pjesë nga harta e e vitit 1571 e qytetit të Kolnit që e tregon Shën Martinin e Madhërishëm. Section of Cologne city map from 1571, showing Great St. Martin.
HAMBURG
Hamburgu është qyteti i dytë më i madh në Gjermani, dhe lidhet me Detin Verior nëpërmjet lumit Elbe. Qyteti përshkohet nga qindra kanale, që i jep dhe shpirtin unik qytetit, duke qenë se një pjesë e madhe e jetës sociale vërtiet rreth anijeve dhe brigjeve të këtyre kanalëve. Udhëtimi mund të fillohet nën tokë, duke vizituar birucat e famshme të qytetit që prej mesjetës. Kujdes, nuk është për ata me zemër të dobët! Nëse ju qetëson prezenca e ujit, pranë Hamburgut ndodhen dy liqenet Alster, aq rekalsues saqë do harroni që gjindeni në një qytet të madh. Dhe siç e do trendi vitet e fundit në mbarë botën, viztoni lagjen që dikur ka qenë më e varfra, po sot është hip dhe plot me shitore e bare vibrante. Lagja quhet St. Pauli. Hamburgu ka dhe një ndër portet më të mëdha në vend, kështu që nëse ju pëlqen te kundroni anijet, jeni në vendin e duhur.
COLOGNE
Another very dear destination for tourists is Cologne, lying in the Rhin River. This is because Cologne offers a lot in one: culture, nightlife, touristic attraction, the city’s municipality, called Rathaus, Is the oldest municipality in Germany. It began constructing in the XV century and when it ended, it turned out to be the tallest building in the city, taller than St Martin’s. If you love shopping, Schildergasse is the most vivid and busiest road in Europe. It is not something of the modern times, artists invaded it since the Roman days, where they would sit and paint nature or people. And if you would like to take a different walk, the city’s funicular is very popular! It was built in 1957. The cabin passes above the river and the city, and even above a nudist spa, but it is impossible to spot anything as the cabin is pretty high above. Do not forget St. Martin’s cathedral.
HAMBURG
Hamburg is the second biggest city in Germany and it is connected to the Northern Sea through the river Elbe. The city has hundreds of canals giving the city its unique spirit, given that a great deal of the social life revolves around the ships and shores of these canals. The trip can begin underground, at the famous ghastly dungeons. Be weary, it is not for the weak hearts! If the presence of the water calms you, there are the two Alster lakes near Hamburg, so relaxing that you will forget you were in a big city. and as the trends now have it, go visit the neighborhood that once was the poorest, but now it is hip, full of vibrant bars and shops. Tit is called St. Pauli. Hamburg is also one of the biggest harbors in the country, so if you like watching ships, you are in the right place.
PËRRALLAT GJERMANE
GERMAN TALES
Komplet traditën e përrallave gjermane e përmbledhin më së miri vëllezërit Grimm. Ata ishin akademikë, gjuhëtarë dhe studiues të kulturës së tyre. Puna e tyre kërkimore janë arsyeja që përrallat si Borëbardha, Rapunzel, Bukorshja e Fjetur, Hanzel dhe Greta, Princi Bretk, Hirushja, janë sot shumë të famshme dhe të njohura përmendësh nga shumica e fëmijëve. Ata ia përkushtuan jetën përrallave të folkut, dhe më së shumti njihen për publikimet e këtyre përrallave që u mblodhën gojarisht. Cuditërisht dhe pak e ditur për shumicën, këto përralla në fillim kishin shumë detaje të dhunshme dhe jo gjithmonë përfundonin në mënyrë të lumtur. Jo me patjetër këto përralla u drejtoheshin fëmijëve. Por me kalimin e viteve, ato u zbutën për t’u afruar me audiencën e tyre të preferuar, që ishin dhe mbeten fëmijët. Këto përralla mbajnë mesazhe të forta se si duhet të sillemi, si të trajtojmë më të vjetrit, si të trajtojmë pushtetin, dhe ç’të bëjmë me njerëzit e dashur. Kanë qenë dhe mbeten për shumë një formë edukative shumë e rëndësishme për fëmijët në dhjetëvjeçarin e parë të jetës së tyre. Edhe pse në shekullin e XXI këto përralla duket se po zëvendësohen me heronj më pak të pasur, me vajza të pavarura, dhe me situata më realiste me jetën tonë, prapë së prapë përrallat gjermane mbeten rrënja e letërsisë artistike për fëmijë.
The Grimm Brothers summarize best all the German tradition of folk tales. They were academics, linguists and they explored their own culture. Their research are the reason that tales like Snowhite, Rapunzel, Sleeping Beauty, Hans and Greta, The Frog Prince, Cinderella, are today very famous and known by heart by the majority of kids. They devoted their life to the folk tales, and are more famous for the publication of these talks that were gathered orally. Surprisingly and littlie known to the majority, these tales had very violent bits and not always had a happy ending. These tales were not necessarily directed to the kids. But with the passing of the years, they were softened to get closer to their favorite audience, which were and still are the children. The tales contain strong messages on how we should behave, how do we treat the elderly, how to handle power, and what to do with the people with love. They are an important educating tool for the first 10 years of a child’s life. Although in the XXI century these tails seem to be substituted with richer heroes, independent girls, and situations more realistic to our actual lives, still Germantales remain the root of artistic literature for children.
MUZIKA KLASIKE
CLASSICAL MUSIC
Gjermania është shtëpia e shumë prej kompozitorëve klasikë më të rëndësishëm të kulturës sonë. Gjatë Mesjetës, Gjermania ka patur një strategji shumë të mirë që përkrahte muzikantët me të gjitha mjetet. Ata merrnin mbështetje të plotë si nga oborri mbretëror, po ashtu edhe kisha. Artistët mbështeteshin financiarisht dhe moralisht, zakonisht duke jetuar në oborr, në mënyrë që ata t’i përkushtoheshin vetëm muzikës. Ludvig van Beethoven ishte një figurë shumë e rëndësishme e tranzicionit midis erës romantike dhe asaj klasike. Ndër kompozimet e tij më të famshme janë ‘Eliza’, ‘Simfonia 5’, ‘Simfonia 9’, ‘Sonata me piano 14’. Ai vetë ishte adhurues i madh i Moxartit dhe Bachut. Johan Sebastian Bach i përket periudhës barokene. Ai ka patur rol kyç në pasurimin e folkut muzikor gjerman, duke i mbledhur meloditë në vend, por dhe duke marrë e përshtatur nga vendet fqinjë, si Franca dhe Italia, dhe kështu në një fare forme duke ua ruajtur dhe atyre kulturën. Për sa kohë jetoi, nuk ishte shumë i njohur për kompozimet. Ato janë vlerësuar më së shumti 2 shekujt e fundit. Ndër më të famshmet përfshihen: ‘Ave Maria’, ‘Italian Concerto’, “Preludi Koral’, ‘Easter Oratorio’.
11FLYINN
“Hänsel dhe Gretel”, ilustrim nga Ludwig Richter, 1842. “Hänsel und Gretel”, Illustration by Ludwig Richter, 1842
Germany is home to many classical composers very important to our culture. During the Middle Ages, Germany had a very good strategy that supported musicians by all means. They would get full support by the Royal Court and the church. They were supported financially and morally, usually living in the royal court, so they could fully dedicate themselves to music. Ludvig van Beethoven was an important figure of the transition between the romantic and classical era. Of his most famous compositions we spot ‘Elisa’, ‘Symphony nr.5’, ‘Symphony nr.0’, ‘Piano Sonnet 14’. He was a bug fan of Mozart and Bach. Johan Sebastian Bach belongs to the baroque period. He had a key role in enriching the German folk, through gathering melodies throughout the country, but also by borrowing by neighboring places like France and Italy, in a way also preserving it for them too. For as long as he lived, he was not exactly famous for his compositions, they were re evaluated the last couple of centuries. We would spot: ‘Ave Maria’, ‘Italian Concerto’, “Preludi Koral’, ‘Easter Oratorio’.
Gjatë vizitës së tij të parë në Vjenë, Beethoveni 17 vjeçar ishte caktuar të performonte për Mozartin. Mozarti ishte në përgjithësi i pakënaqur me muzikantët e tjerë, duke qenë shumë para tyre me talentin dhe të arritjet e tij. Askush nuk e di se çfarë ndodhi në atë mbledhje të famshme por legjendat thonë që Mozzarti duke u larguar nga dhoma thoshte, “Mos ia ndani sytë – një ditë do t’i dhurojë botës dicka për t’u përfolur.” On his first visit to Vienna, 17-year-old Beethoven was scheduled to perform for Mozart. The latter was generally unimpressed with other musicians, having been so far ahead of his peers in talent and accomplishments. No one really knows what happened in that fateful meeting, but myth has it that Mozart walked out of the room saying, “Keep your eyes on him—someday he’ll give the world something to talk about.”
12FLYINN
Clara Schumann është një ndër pianistet dhe kompozitoret më të dalluara të erës romantike. Ajo arriti të ndërrojë formatin dhe repertorin e recitaleve të pianos, duke depërtuar deri tek ndërrimi i shijeve të publikut. Edhe burri i saj, Robert Schumann, ishte një kompozitor i mirënjohur i asaj kohe. Të dy së bashku inkurajuan dhe promovuan lindjen e një gjeniu tjetër, Johannes Brahms. Ndër pjesët e saj më të famshme janë ‘Lorelei, ‘Die Gute Nacht, Die Ich Dir Sage’, ‘Das Velichen’.
Clara Schumann is one of the most important pianists and composers of the romantic era. She managed to change the format and the repertoire of the piano recitals, by penetrating in the taste of the public and changing it. her husband, Robert Schumann, also a composer, worked with her a lot and they both encouraged and promoted another genius, Johannes Brahms. Her most famous pieces would be: ‘Lorelei, ‘Die Gute Nacht, Die Ich Dir Sage’, ‘Das Velichen’.
Clara & Robert Schumann.
Kopertina e L’Éclipse, Prill 1869. Ilustrimi i bërë nga André Gill që tregon muzikën e Wagner duke plasë veshët. Cover of L’Éclipse April 1869. Illustration by André Gill suggesting that Wagner’s music was ear-splitting.
Johannes Brahms u lind nga një familje Johannes Brahms was born in a luterane në Hamburg të Gjermanisë. Lutheran family in Hamburg, Even Pavarësisht se forimimin parësor though he got his first music lessons muzikore mori në and inspirations in Gjermani, ai e kaloi Germany, he spent shumicën e jetës most of his career life së tij profesionale in Vienna. He would Pa mjeshtëri, në Vjenë. Ai compose by piano, frymëzimi është fije kompozonte me symphony orchestra, bari që tundet në erë. piano, me orkestër voice and chorus, He simfonike, me would also premiere Without craftmenship, zë dhe me kor. his own work. Brahms inspiration is a mere Shpesh do të is famous for being reed shaken in the bënte premierën a traditionalist and wind. e punëve të tij. an innovator, given Ai njihet dhe si that he was faithful Johannes Brahms tradicionalist dhe si to the baroque style inovator, duke qenë but always adding se i rrinte besnik something new. stilit baroken, por The most famous gjithmonë duke future diçka të re. Ndër compositions would be: ‘Tragic pjesët më me zë janë: ‘Tragic Overture’, Overture’, ‘Danca Hungara’, ‘Alto ‘Danca Hungara’, ‘Alto Rhapsody’, Rhapsody’, ‘Triumphlied’. ‘Triumphlied’. Richard Wagner was a composer, Richard Wagner ishte një kompozitor, theatre director, opera conductor, drejtues teatri, dhe konduktor from which he gained the most operash, me të cilat dhe fitoi famën fame. Different from most of the kryesore. Ndryshe nga shumica e composers, he would write the kompozitorëve, ai e shkruante dhe music and the libretto of the opera. muzikën dhe libreton e operës. Wagner Wagner revolutionized thoroughly e revolucionalizoi tërësisht konceptin the opera concept, by synthesizing e operës, duke sintetizuar poezine, poetry, music and drama in one. He is muzikën dhe dramën në një. Pjesët mostly remembered for: ‘Siegfreid’, më të famshme janë: ‘Siegfreid’, ‘The Flying Dutchman’, ‘Valkyrie’, ‘The Flying Dutchman’, ‘Valkyrie’, ‘Kaisermarsch’. ‘Kaisermarsch’. …And do not forget Milka chocolates, … Dhe mos harroni çokollatat Milka, for which there is the popular belief për të cilat ekziston mendimi popullor that they are Swiss made, but no, all që janë zvicerane, por jo janë gjermane! German made!
13FLYINN
p o h S e Vala
https://shop.kosovotelecom.com
14FLYINN
N
ë kohët e sotshme, ku të gjithë falë internetit kanë qasje në çdo produkt kinematografik në mbarë rruzullin, në portale mode e muzikë pa fund, dhe në epokën ku çdo kush ka një kamerë me vete kudo / kurdo, nuk mund të thuash më për dike të zakonshëm: “si duket, si aktor/e!”. Po ja që disa shprehje i qëndrojnë kohës për disa individë. Alban Ukaj e ka atë pamjen klasike të një aktori… Mbase janë flokët si prej filmave bardh e zi, shprehia dhe sytë që të shohin drejt e në shpirt, vijat karakteristike të fytyrës që me pak talent për pikturë i riprodhon me mjeshtëri… Dhe kjo pamje është porta drejt një aktori të shkëlqyer pa bujë.
I
n today’s age, where everyone, thankfully to the Internet, has access to any cinematic product from all over theworld, access to endless fashion and music and in a day where everyone has a camera everywhere/anytime, one cannot longer randomly say, “S/he looks like an actor!” But some expressions like this remain true about some individuals. Alban Ukaj has that classic look of an actor… Maybe it is the hair as if coming straight from black and white movies, maybe the expression of the eyes looking right though your soul, or the characteristically likes of his face that with just a little painting talent, you might draw them perfectly… And this appearance is the gate to an excellent actor without much fuss.
ALBAN UKAJ
“Çfarë pres unë nga vendi im? Hm, është pak utopike.Ta shëroj nga frika!” Kështu na u përgjigj Albani, me zërin e tij të ulët dhe të folurën e qetë. Dhe duket se kjo aspirate vërtitet rreth gjithë projekteve të Albanit: qofshin ato personale apo profesionale. Së fundmi madje, Albani është bërë baba, dhe duket se rritja e fëmijës është projekti më i rëndësishëm i jetës së tij. Eshtë vërtetë frymëzuese kur e dëgjon të flasë për të qenit prind: “Dua shumë të arrij t’i bëj një jetë komplet ndryshe fëmijës tim. Të paktën më ndryshe se si ishin kohët kur u rrita unë. Një jetë më të lumtur, me më shumë dashuri, dhe me aspak paragjykime. Dua ta bind që kur t’i nuhasë budallenjtë, t’ua thotë pa drojë se janë të tillë, dhe t’i anashkalojë sa të jetë e mundur!” E ndërsa Nardis rritet dita ditës, Albani vazhdon me projektet e tij si një aktor me kohë të plotë, një profesion që e ka ushtruar që në fillim, aq sa nuk e mban mend pse e ka zgjedhur këtë rrugë. Albani dhe aktrimi janë një dhe deri më sot, nuk duket se i ka shkuar në mend që të flirtojë apo të eksperimentojë me ndonjë profesion tjetër. Ai e shijon tej mase dhe shprehimisht në fjalët e tij: “Mund të jem gjithkushi, të luaj me naivitetin e fëmijës, të argëtohem, të qaj, të qesh... dhe dikush të paguan për atë punë, paramendo!!”
15FLYINN
“What do I expect from my country? Hm, it’s a bit utopic. I want to cure it from fear!” That is the answer he gave us, with his low voice and calm speech. And it seems that this aspiration revolves around all Alban’s project: let them be personal or professional. Recently Alban became a father, and it seems that the raise of a child is the most important project of his life. It is really inspiring to hear him speak on parenthood: “I really want to give him a life completely different. At least more different than the times when I was growing up. A happier life, more love, and no prejudices. I want to be able to convince him that when he senses stupidity, to be able to tell them in the face, and avoid them as much as it is possible!” While Nardis grows every day, Alban continues his projects as a full time actor, a profession he has been exercising from the beginning, to the point that he does not remember why he chose this path. Alban and acting are one and up to this day, it did not seem like he flirted or experimented with another profession. He really enjoys it and to use his words: “I can be anyone, I can play with the naivety of a child, I can have fun, laugh, cry… And someone pays you for that, can you believe it?”
Projekti tjetër tepër i rëndësishëm i Albanit sapo ka përfunduar. Ai u mbajt kryesisht në Kosovë, dhe gjithë tematikat i përkasin realitetit autentik kosovar, duke cekur problemet e shoqërisë sonë, të cilat janë dhe pengesa e moszhvillimit si shoqëri dhe emancipimit me hapa tejet të ngadaltë.
A very important project to him just ended shooting. It mainly took place in Kosovo, and all the subjects along to the authentic reality of Kosovo, touching the problems of our society, which are also the obstacle of developing as a society and the reasonof slowemancipation.
Bëhet fjalë për filmin me metrazh të gjatë “Martesa”. Me regji të Blerta Zeqirit dhe skenar të Blerta Zeqirit dhe Kreshnik Berishës filmi është financuar nga Qendra Kinematokrafike e Kosovës dhe poashtu ështe përkrahur nga Qendra Kinematografike e Shqipërisë. Producent është KreshnikBerisha.
We are talking about the long film “The Wedding”. Directed by Blerta Zeqiri, written by KreshnikBerisha, the film has been financed by the Kosovo CinematographyCenter and supported by the Albanian Cinematography Center. Kreshnik Berisha is the producer.
Skenë nga xhirimet e “Martesa” në regji të Blerta Zeqirit. A scene from the filming of “The wedding” directed by Blerta Zeqiri
16FLYINN
Xhirimet mbaruan në ditët e para të shkurtit dhe kanë qenë përgjithësisht të përqëndruara në Prishtinë. Jo dhe aq befasuese, por tema është dashuria. Shtjellimi i mëtejshëm është i pamundur për momentin, sepse detajet kanë të bëjnë me shtjellimin e vetë filmit. Por mund të themi që është diçka jo e zakonshme deri më tash në kinematografinë shqiptare. Filmi është punuar dhe vazhdon punohet në mënyrë mjaft karakteristike. Pas suksesit që pati Blerta me filmin e shkurtër “Kthimi”, Blertës i lindi frymëzimi për filmin me metrazh të gjatë, duke qenë se dhe kish ardhur momenti.
Kohëve të fundit, Alban Uka ishte pjesë e projektit #pantarei të artistit nga Kosova, Shkumbin Tafilaj. Projekti kishte për qëllim tejkalimin e paragjykimeve për komunitetin LGBT duke promovuar të drejtat dhe liritë e njerëzve, si dhe të qenit mendjehapur ndaj zgjedhjeve individuale të gjithësecilit. Lately, Alban Uka was part of the #pantarei project of the Kosovan local artist, Shkumbin Tafilaj. The project’s aim was to overcome prejudices for the LGBT community by promoting the human rights and freedoms of the people and open-mindedness towards everyone’s personal choices.
The shootings ended on the first days of February and they were mainly based in Prishtina. Not that surprising, but the topic is love. The further elaboration would be the explanation of the film. But one can say that it is something unusual in the Albanian cinematography. The film is being made in a very characteristic manner. After Blerta’s success of the short film “The Return”, she had the inspiration for a long film, since time had also come.
“Në fillim ishim të përfshirë Adriana Matoshi, Blerta, Kreshniku dhe unë, ndërsa më vonë u kyç Genc Salihu. Kemi pasur shumë takime, biseda, prova me improvizime dhe ju qasëm karaktereve në mënyrë mjaft studioze. Blerta ka një stil të veçantë sa i përket ndërtimit të skenarit dhe karaktereve ku kemi qenë të inkuadruar edhe ne si aktorë. Skenari është bazuar në ngarje dhe situatë të ndryshme që i kemi dëgjuar gjithmonë duke filluar nga vetja jonë, dhe pikërisht për këtë mendoj që kjo e bën filmin më universal dhe nuk fokusohet vetëm në një histori shqiptare. Ka të bëjë me detaje që mund t’i ndodhin kujtdo kudo, por mentalitieti dhe tradita e të jetuarit në një shoqëri të caktuar ndryshon.”
“At first Adriana Matoshi, Blerta, Kreshink and I were involved. Then Genc Salihu joined in. We had many meetings, talks, try outs with improvisations and we approached the characters after really studying them. Blerta has a special style when it comes to building the scenario and the characters, where us the actors were involved. The script is based on a story and various situations that we always heard of starting from ourselves, and it is precisely this that makes me think that the film is more universal and does not focus only on an Albanian story. It has to do with details that can happen to anyone anywhere, but the mentality and the traditions of living in a certain society differs.”
Albani vazhdon e flet për shoqërinë kosovare, barrierat mendore dhe tabutë. Filmi është i fokusuar në Prishtinë dhe stilin e jetesës në këtë qytet. Momentalisht po përpunohet dhe nuk do të jetë i gatshëm për publikun dhe disa muaj. Nuk mund të parashikohet se si do të pritet nga publiku shqiptar, por
Alban goes on talking about the Kosovar society and the mental barriers and the taboos. The film is focused in Prishtina and the lifestyle in this city. Right now it is being edited and it will not be ready for the public for a few more months. It cannot be predicted how the Albanian
17FLYINN
Cfarë pres unë nga vendi im? Hm, është pak utopike.Ta shëroj nga frika! “What do I expect from my country? Hm, it’s a bit utopic. I want to cure it from fear!
18FLYINN FlyInn would like to thank Vanja Lisac for the cover picture and other pictures of Alban Ukaj. www.vanjalisac.com
Albani mendon që me siguri do të zgjojë debate të ndryshme dhe do ta shqetësojë publikun.
public will receive it, but Alban thinks that it might raise a debate and maybe bother the public.
“Shumica e temave deri më sot kanë patur fokusin në vende rurale, dhe sikur është lënë anash qyteti nga frika se qyteti nuk ka ç’të thotë. Përkundrazi, qyteti ka një larmi të përplasjeve të traditës dhe të sotshmes, provincializmit dhe qytetërimit, frikës e revoltës. Për shumë gjatë kemi menduar se filmat shqiptarë duhet të flasin për traditën, besën dhe zakonet, sepse kemi vujtaur nga kompleksi nacionalo-romantik. E kemi parë filmin si mjet propagandistic për “çështjen kombëtare” duke mos dashur asnjëherë te flasim per veten dhe veset të cilat i kemi konsideruar si të ‘këqija’ dhe besoj se ky është kompleks i gjithë popujve të vegjël.”
“Most of the topics until today were focused on rural areas, and the city has been left aside with the fear that the city has nothing to say. Quite the opposite, the city as a variety of clashes of the tradition and the new, province mentality and civil one, the fear and the revolt. For a long time we thought that Albanian films should talk about tradition, promise and customs, because we suffered from the nationalromantic complex. We saw the film as a propagandistic tool for “the national cause” while never wanting to speak about ourselves and the habits that we considered ‘bad’, and I think this is a problem of all small peoples”.
Albani nuk është shumë i shqetësuar për suksesin e filmit, pasi për të është më rëndësi procesi ku ai mendon se i gjithë ekipi ka bërë një punë shumë të sinqertë, plot sakrfica. Aq sa këto sakrifica kanë shfaqur shqetësimet e të gjithë, të cilët pavarësisht gjithçkaje, nuk
ng, never lost respect for each other not even for a moment. Alban thinks that Blerta’s love for the actors, the sensitivity and empathy of Adriana, the energy and honesty of Genc, and softness of Nora Mehmetaj, made possible this perfect harmony during
e kanë humbur respektin për njëri tjetrin për as një moment. Albani vlerëson se dashuria e Blertës për aktorët, empatia dhe ndjeshmëria e Adrianës, energjia dhe sinqeriteti i Gencit, dhe butësia e Nora Mehmhetaj, kanë mundësuar këtë harmoni perfekte gjatë punës. Ai madje thekson se mund të kish folur me orë të tëra për të gjithë ekipin. Sigurisht që vlerësimi maksimal dhe marrja e ndonjë çmimi do të ishte përvojë e shkëlqyer, por Albani mendon që nuk është ai priroiteti.
work. He says that he could go on for hours talking about the crew. Of course, maximal evaluation and a prize would be an excellent experience, but Alban thinks that is not the priority. The most important part is to come out with a good sincere film.
Lots of adventures await for Alban in the upcoming months. The show “Train called desire’ from Tennessee Williams will be invited in Mosque in the ‘Yor Kryesorja është të nxirret një film i mirë i Chance’, and then the same show will sinqertë. tour in ‘Sfumato’ festival in Sofia. The show ‘Foreign Heart’ will participate in Albanin e presin plot aventura të tjera në Bratislava and Belgrade. While the show dy muajt në vijim. Me shfaqen “Treni i ‘Hen’ will take him to Istanbul and quajtur dëshirë” te Tenesi Williams ai do Bursa. In June he begins rehearsing for të jetë i ftuar në Moskë në festivalin ‘Yor the play “Maestro and Margarita” from Chance’, pastaj me të njejtën shfaqje në MihailBulgakov, and directed by Alesh Sofje në festivalin ‘Sfumato’. Me shfaqjen Kurt. “Zemër e huaj” do të marrë pjesë në Brastilavë dhe Beograd. Ndërsa me shfaqj en “Hen” ai do të jetë në Stamboll dhe Bursa. Ndërsa në qershor fillon provat me shfaqjen “Mjeshtri dhe Margarita” të Mihail Bulgakov dhe regji te Alesh Kurt.
19FLYINN
20FLYINN
Your best way home. Tash 35 vite, jemi urë lidhëse për në vendlindje. Air Prishtina has been the bridge home for the past 35 years.
TRASHËGIMIA E KOSOVËS: PROJEKTET NË ZHVILLIM -------KOSOVO HERITAGE: THE ONGOING PROJECTS
Jo të gjithë ndjejnë lidhje me objektet e trashëgimisë kulturore por prapë, shumë prej tyre ndjenjë. Historia e Kosovës është e pasur me objekte që kanë lënë gjurmë dhe që kanë ndihmuar në zhvillimin kulturor dhe shoqëror të vendit. Nuk është bërë shumë për mbrojtjen e objekteve të trashëguara historikisht në vend. Madje, mungesa e investimeve përgjatë viteve nga rezhimet e kaluara ka ndikuar që këto objekte të humbin rëndësinë kulturore gradualisht, duke përfshirë edhe mundësinë e përdorimit për zhvillim të mëtutjeshëm. Këto objekte dëshmojnë për historinë e pasur të Kosovës dhe për ekonomi të fuqishme edhe në kohërat e lashta. Edhe Prishtina kishte një qytet të vjetër kohë më parë dhe ishte një prej shembujve më të mirë të qyteteve me shumëllojshmëri kulturore në vendet e ish-Jugosllavisë. Fatkeqësisht, tani më nuk është ashtu. Si e tillë, Kalaja është një nga pikat më interesante për hulumtimin e mëtutjeshëm dhe për promovimin Më poshtë janë shembujt më të mirë të investimeve aktuale në mbrojtje të asaj që e kemi trashëguar kohë më parë. Objektet vlerësohen të jenë pikat më interesante për hulumtim të mëtutjeshëm dhe për promovimin e vlerave të turizmit kulturor – historik në territorin e Kosovës.
Not everyone feels a connection with objects of cultural heritage, but many people do. Kosovo’s history is rich with objects that left traces and provided basis for the countries’ future cultural and social development. Not much was done to preserve our historically inherited objects. Moreover, throughout the years, lacking investments from the previous regimes, have made these objects gradually lose their cultural importance, including the possibilities of being used for future development. These objects prove of Kosovo’s rich history and a powerful economy even in the ancient times. Prishtina has had an old town back days and it was one of the best samples in the ex-Yugoslav countries for a culturally diverse city. Unfortunately, it is not there anymore.
21FLYINN
Falenderojmë Cultural Heritage without Borders (CHwB) për informatat rreth projekteve të trashëgimisë kulturore në Kosovë. CHwB është organizatë e pavarur jo-qeveritare nga Suedia që ka për qëllim ruajtjen e trashëgimisë materiale dhe shpirtërore të prekur nga konfliktet e ndryshme, neglizhenca ose fatkeqësitë natyrore dhe njerëzore. We would like to thank Cultural Heritage without Borders (CHwB) for providing information on projects of cultural heritage in Kosovo. CHwB is an independent Swedish non-governmental organisation dedicated to rescuing and preserving tangible and intangible cultural heritage affected by conflict, neglect or human and natural disasters.
Below are the best samples and investments in preserving what we have inherited from centuries ago. The objects are considered the most attractive sites for further exploration and promotion of the values of cultural – historic tourism in the territory of Kosovo.
Atdheu. Novo Brdo Castle. Digital image. Wikimedia. N.p., n.d. Web. 29 Mar. 2016.
22FLYINN
Kalaja e Novobërdës: Ndërtim i takon tipit fortifikatë. Përbëhet nga dy pjesë të ashtuquajtura: Kalaja e Sipërme dhe Kalaja e Poshtme. Kalaja e Sipërme ka gjashtë kulla: kulla lindore dhe perëndimore kanë bazë drejtkëndëshe, kurse të tjerat bazë katrore dhe ka një sipërfaqe rreth 0.05 hektarë. Novobrdo Fortress: The fortress is of fortification type. It is consisted of two parts: The upper fortress and the lower fortress. The upper fortress has six towers: the eastern and the western towers have a rectangular base while others are of square base. It has a surface of around 0.05 hectares.
KALAJA E NOVOBËRDËS
THE FORTRESS OF NOVOBRDO
Kalaja e Novobërdës, është kala e vendosur në kodrën që i bën roje tërë Novobërdës që dikur ishte ndër qendrat më të rëndësishme mesjetare të Ballkanit, e krejt kjo falë pasurisë nëntokësore sidomos argjendit dhe minierave. Besohet se Kalaja në formën aktuale, është ndërtuar dikur në shekullin e 13të. Kjo fortesë e madhe mesjetare është e ngritur në maje të një vullkani të shuar në formë koni, pjesët e mbetura të së cilës mund të vizitohen edhe sot, dhe pjesa për banim që shtrihet gjithandej. Në murin e jashtëm të kalasë shihet një kryq i madh i ndërtuar në gurë.
The Novobrdo fortress is located in a mountain overseeing the rest of Novobrdo and was one of the most important centre’s in the medieval Balkans thanks to the underground inheritance of silver and minerals. It is believed that the Fortress in the present form, was constructed in the 13th century. This huge medieval fortress is erected on top of an extinct volcano-shaped cone, the remaining portions of which can be visited today, and residential sections that extend everywhere. In the outer wall of the castle, you may see a large cross built in stone.
Projekti për restaurimin e Kalasë së Novobërdës financohet nga Komisioni Evropian me vlerë fillestare prej 2 milionë euro, synon të ruajë kalanë e shekullit të 13. Rreth saj besohet se jetuan 40 mijë qytetarë që në kohën e Bizantit, ndërsa tani në Novobërdë jetojnë vetëm rreth 4 mijë qytetarë. E ndërsa restaurohet, kalaja mbetet e hapur për vizitorët.
The project for preserving the Novobrdo Fortress is financed by the European Commission, with an initial investment amount of 2 million Euros, aims at preserving this 13th century fortress. It is believed that the number of inhabitants exceeded 40 thousand during the times of Byzantium while now only 4 thousand people live in the surrounding area. While being preserved, the fortress remains open for the visitors.
Qendra ofron kushte të mira akomodimi.
The site offers great accommodation possibilities.
KALAJA E PRIZRENIT PRIZREN FORTRESS
Kalaja e Prizrenit gjindet në jug-lindje të qytetit Prizren, konsiderohet të jetë simboli i qytetit dhe një objekt me rëndësi në identitetin kulturor të Kosovës. E ndërtuar në një kodër të lartë, në një ambient piktoresk dhe në një pozitë jashtëzakonisht strategjike, Kalaja ngrihet mbi qytet sikurse edhe mbi luginën e thellë të Lumëbardhit dhe rrafshin e Dukagjinit. Kalaja i ka fillet e saj në periudhën e parë të qytetërimit të këtij rajoni, në parahistori, me një zhvillim të vazhdueshëm në periudhën Bizantine dhe Osmane. Është përdorur ekskluzivisht si kala deri më 1912. Rruga nga Shadervani të shpie në kala, zgjat rreth 15 minuta ecje në këmbë, dhe ju mund të kënaqeni me pamjen e plotë të qytetit, të fotografoni apo thjesht të shikoni diellin duke perënduar. Kalaja e Prizrenit funksionin primar e kreu deri më vitin 1912. Prej asaj kohe objekti lihet pas dore me çka fillon procesi i degradimit të saj. Nga viti 2009 fillojnë disa punë konservuese si masë emergjente në parandalimin e këtij procesi degradues. Në vitin 2014, Ambasada Amerikane në Prishtinë, organizata CHWB dhe Instituti Arkeologjik i Kosovës kanë nënshkruar marrëveshje për restaurimin, adaptimin dhe interpretimin e kalasë, proces ky që vazhdon sot e asaj dite.
23FLYINN
The Prizren fortress is located in the south-eastern part of the city of Prizren and is considered the symbol of the city and an object of utter importance for the cultural identity of Kosovo. Built in an upper mountain, in a picturesque and a strategic location, the Fortress rises above the city and above the deep valley of Lumbardh river and Dukagjini valley. The fortress has its roots in the first period of civilization, in the pre-historic times, while more investment and development was made during the Byzantine and Ottoman times. It was exclusively used as a fortress until 1912. A road leading from the city to the Fortress takes 15 minutes walking and a lot of visitors do it. From up, there’s a great view to the city and as a visitor you can take pictures or simply enjoy the sun set. After 1912, the object is left aside and the process of degradation starts. Only in 2009, some minor works in preserving the location take place as an emergency measure to stop the process of detriment In 2014, the memorandum of understanding signed between the American Embassy in Prishtina, CHWB (Cultural Heritage Without Borders) and the Archeology Institute of Kosovo, aims to preserve, adopt and interpret the fortress, a process that continues nowadays.
Gërmimet Arkeologjike dëshmojnë se Kalaja e Prizrenit nuk u shfaq në formën e saj të përfunduar, por se ajo vjen si fryt i një procesi të gjatë historik. Në aspektin ndërtimor Kalaja është ndarë në tri komplekse të veçanta të quajtura qytete: Qyteti i Epërm-Akropoli; qyteti i poshtëm dhe qyteti jugor. Archeological excavations prove that the Fortress of Prizren did not only appear in its final shape but it comes as such after a fruitful long historical process. Construction wise, the Fortress is divided in three different parts called as the cities: The upper City of Achropolis, the lower city and the southern city.
24FLYINN
S
humëfishoni përvojat tuaja dhe kujtimet duke minimizuar kohën e kaluar kot. Informatat shtesë dhe të pathënat, tregimet interesante si dhe ndërlidhja e tyre me kohën, njerëzit dhe vendet, e bëjnë vizitën tuaj më kuptimplotë. Jemi duke biseduar për njerëzit që përfaqësojnë anën njerëzore të turizmit. Janë pikërisht ata që sigurohen që udhëtimi juaj të shndërrohet në eveniment që ndodh njëherë në jetë. Grupe profesionistësh dhe të rinjëve entuziast janë aty për t’ju bërë të dëshironi të zbuloni dhe të udhëtoni edhe më shumë, duke vizituar lokacione fascinuese dhe duke kaluar kohë të mrekullueshme gjatë këtyre vizitave. Kemi përzgjedhur dy nga grupet në trend andaj luteni t’i vizitoni.
M
aximize your memorable experiences and minimize wasted time. Additional information, insight, and interesting stories as well as connections in time, people and places, make your visit more meaningful. We are talking about people that represent the human face of tourism. The ones that ensure your trip becomes a once in a lifetime event. Groups of professionals and enthusiastic young people are there to make you want to discover and travel more, by seeing fascinating sites and spending remarkable time during your visits. We have picked two of the most trending, check them out.
BËNI KUJTIMET E JUAJA TË PAHARRUARA -------MAKING YOUR MEMORIES REMARKABLE
25FLYINN
Është bërë lajm i madh së fundmi. Një grup i disa të rinjve kreativë organizojnë aktivitete malore dhe kampim në vende që ju nuk mund të imagjinoni. Pesë të rinj janë duke bërë një punë të mrekullueshme duke prezantuar një Kosovë ndryshe, me më shumë ngjyra dhe me një rini të shpejtë dhe dinamike. Supercampers ka filluar pesë vite më parë dhe aktivitetet e para organizoheshin nga pasioni i këtyre të rinjve për natyrën. Grupi organizon aktivitete në natyrë, të fokusuara në kampim dhe ecje në mal në vende të ndryshme brenda Kosovës dhe Shqipërisë.
It recently became big news. A new group of creative young individuals is organizing mountainous activities and camping at sites you would never imagine. The five youngsters are doing a wonderful thing in representing a different Kosovo, the more colorful and youthful side of our country. Supercampers first started five years ago and the grassroot activities were done out of passion. The group organizes activities in nature, focused on camping and mountain tracking at different sites and mountainous locations.
Çmimet nuk janë të caktuara e poashtu edhe ofertat, e gjitha varet nga momenti. Për të marrë pjesë, të gjithë duhet të komunikojnë me udhëheqësit e grupit dhe të njoftohen për aktivitetet në vijim. Oferta përfshin gjërat bazike, transportin, mjetet e kampimit dhe udhëheqjen turistike. Vizitat edhe mund të bëhen enkas, bazuar në kërkesën e vizitorëve. Udhëtimet zakonisht organizohen gjatë fundjavës edhepse sipas organizatorëve, gjatë verës intensifikohen më shumë.
The price is not set and not even the offers are set, it all depends on the moment. In order to participate, everyone is asked to communicate to the team and find out about the upcoming events. The offer includes the basics, transport, camping facilities and the guide. Visits are also tailor made, based on the requests of the visitors. The trips are usually organized during the weekend however, during the summer activities are more intensified.
Rezervoni udhëtimin tuaj në Supercampers dhe vizitoni vendet më të mira në Kosovë dhe Shqipëri.
Book your tour at Supercampers and visit Kosovo’s and Albania’s greatest sites.
supercampers.ks@gmail.com +377 44 280 762 +377 44 448 636
Catun është një kompani e besueshme, me specialistë të apasionuar për aventurë që krijojnë udhëtime të përshtatshme në Kosovë dhe Shqipëri. Udhëtimet janë të bazuara tërësisht rreth interesave dhe orarit të vizitorëve. Catun ofron udhëtime në luginën e Valbonës - ‘vendi më i ruajtur dhe pacënuar në Evropë’, ose në atë të Dukagjinit (Kosovën perëndimore), që është edhe një lloj i kufiri i Orientit dhe kulturës perendimore. Në Dukagjin, ju do të shihni mozaikë romakë, afreske mesjetare më të ruajtura, shtëpi të fortifikuara guri - kullat, xhamitë dhe carshitë osmane. Dy ujëvare spektakolare gjenden në Dukagjin. Të gjithë vizitorët kanë mundësinë të marrin pjesë në gatimin e flisë, një specialitet nga kuzhina tradicionale shqiptare, që përgatitet kryesisht në zonat malore. Nëse jeni të apasionuar për hiking, Gjeravica, mali më i lartë në Kosovë është në programin e kompanisë. Vizitorët vendosen në Kullë, një shtëpi autentike guri të shekullit të 18-. Për biciklistë, ka oferta dhe udhëtime të veçanta.
Catun is a company of trusted, passionate adventure specialists who create customized journeys to Kosovo and Albania. The trips are completely based around your interests and schedule— they are one-of-a-kind experiences that are as unique as you are. They can have you traveling to Valbona valley – ‘the most unspoiled, pristine place in Europe’, or to Dukagjini (the western Kosovo), which is sort of the bounder of Orient and Western culture. In Dukgjini, you will see the finest Roman mosaics, medieval most preserved frescos, fortified stone houses - kullas, ottoman mosques and bazars. Two spectacular waterfalls are situated in Dukagjini. You will have the chance of cooking Fli meals a specialty from the traditional Albanian cuisine, which is mostly prepared in mountainous areas. If you are hiking passionate, Gjeravica, the highest mountain in Kosovo is in our program. You can be e accommodated in kulla, an authentic 18-century stone house. For bikers, there are offers that include special biking trips.
Personeli i Catun ka pothuajse dy dhjetëvjeçarë përvojë në udhëtime kulturore, dhe në vazhdimësi punojnë në disejnimin e produkteve të reja me itinerare të planifikuara në detaje andaj edhe kërkoni informatat e fundit dhe edhe më mirë, planifikoni udhëtimin tuaj të rradhës.
The staff of Catun has almost two decades of experience in the cultural trips, and they are constantly designing new products with well-planned itineraries so check them out for latest information and even better, plan your tour.
+386(0)49503050 info@catun.net www.catun.net
PJESËT E IDENTITETIT QË MUNGOJNË -------THE MISSING PARTS OF IDENTITY
26FLYINN
Përshkruesi i udhëtimeve Evliya Celebi ka vizituar Prishtinën në mes të viteve 1660 dhe ishte impresionuar me kopshtet e bukura dhe vreshtat. “Ajo ka lagje dhe 2060 shtëpi atraktive një dhe dy katëshe të gurit me çati me tjegulla. Të gjitha të rrethuara me oborre të gjera me vreshta dhe kopshte. Në mes është i vendosur pallati i Qoca Bodur Alaybey dhe gjykata.” Evliya Celebi
The travel writer Evliya Celebi, visiting Pristina in the 1660s was impressed with its fine gardens and vineyards. “It has ..... quarters and 2,060 attractive one- and two-storey stonework houses with tiled roofs. They are all surrounded by extensive yards with vineyards and gardens. Among them are the palace of Qoca Bodur Alaybey and the courthouse.” Evliya Celebi
Shumë thonë që Prishtinës, kryeqytetit Many say that Prishtina, the capital of të Kosovës i mungon identiteti kulturor Kosovo, lacks cultural and historical dhe historik. Një gjë është e sigurtë, identity. One is for sure, throughout përgjatë viteve shumë objekte të the years a lot of the cultural identity trashëgimisë kulturore janë dëmtuar. objects and buildings were destroyed. Shumica e objekteve kulturore dhe fetare Most of the city’s cultural and të qytetit janë shkatërruar religious buildings dhe zëvendësuar me were destroyed and ndërtesa dhe infrastrukturë replaced with new Nga viti 1346 deri të re socialiste në mes të socialist buildings and në vitin 1387, viteve 1900. infrastructure in the në Prishtinë mid 1900. ekzistonte kisha Për dallim, Prishtina ishte katolike e Shën një vend i shumëllojshëm In contrary, Prishtina Mërisë. kulturor. Aso kohë, sheshi was a very diverse rich kryesor në Prishtinë cultural place. The main The Church of Saint përbëhej nga kisha square consisting of Mary was existing katolike dhe xhamija që a catholic church and in Prishtina from krijonin një diversitet a mosque proved its 1346 to 1387. kulturor deri sa legjendat cultural diversity while urbane dhe historitë urban legends and the prapa secilit monument histories behind each dëshmojnë për jetesë në harmoni në një monument prove of the harmonious shumëllojshmëri kulturore. living in a colorful diversity.
KISHA E SHËN NDOUT NË PRISHTINË
SAINT NDOU CHURCH IN PRISHTINA
Kisha e Shën Ndout në Prishtinë është ndërtuar më 1927 dhe është rrënuar 59 vite më parë. Ishte e njohur si Kisha e familjës Staka. Familja Staka e besimit katolik është ndër familjet më të vjetra në kryeqytetin e Kosovës. Kisha u ndërtua aty ku sot është monumenti i heroit kombëtar, Zahir Pajaziti. U ngrit nga Stak Mirdita i njohur në Prishtinë si Stak Marku. Kur Stak Mirdita nisi të ndërtonte kishën, Shyqri Beg Ramadani dhe disa fisnikë tjerë të besimit islam e ndihmuan financiarisht ndërtimin e saj.
The Saint Ndou church in Prishtina was built in 1927 and is inexistent for 59 years now. It was also known as the Church of the Staka family. Staka, a family of a Catholic faith, was one of the oldest families of Kosovo’s capital. The Church was built on the same location were the Zahir Pajaziti monument currently is. It was found by Stak Mirdita, also known as Stak Marku. When the building process started, Stak Mirdita was also financially supported by Shyqri Beg Ramadani and other families of Muslim religion.
Në vitin 1957, regjimi komunist me pretekst të rregullimit të planit urbanistik vendosi të rrënonte Kishën e Shën Ndout. Ditën kur u rrënua kisha, ndodhi diçka e pazakontë. Punonjësit shqiptarë të besimit islam refuzuan ta rrënonin kishën. Regjimi u detyrua të angazhonte punëtorë të besimeve dhe komuniteteve të tjera nacionale për rrënimin e saj.
In 1957, the communist regime decided to tear down the Church of Sain Ndou, under the pretext that it is being done to regulate urban planning. The day it was torn down another thing occurred, it was the Kosovo Albanians of Muslim faith that refused to take part in the destruction process, leaving other communities in ex Jugoslavia to do so.
27FLYINN
Kisha e Shën Ndout, Prishtinë. Viti i ndërtimit: 1927 Viti i shkatërrimit: 1957 Ndërtuar nga: Staka Family Saint Ndou Church, Pristina Year of construction: 1927 Year of demolition: 1957 Constructed by: Staka Family
28FLYINN
PLAYLIST 80S PLAYLIST
Trio Rona Shiu sjell kujtime Telex Letrën e saj Lindja Kur të vdesim Ëndrrat Moderne Pse të dua Gjurmët Bijtë e shekullit të ri
INDIE AND ROCK’N’ROLL PLAYLIST
RAP AND HIP HOP PLAYLIST
ELECTRONIC PLAYLIST Tomor Pllana – Asdho
Troja Gjiko Toton A e man n’men Pe din ku e kom Father Humus Afër tokës Eho Labirint Ora 3 Pasqyra Blu Elektorati Intelektual Mshefu
Ergen & Nuke Devijim
Lyrical Son Sensimilia (feat. Bim Bimma)
(the Freelancers remix)
Lumi Dancing Day Blerond Hoti Bllokad
Kaos Vegim Sa nice (feat. PINT) Something to Remain UFO Click Muzika
29FLYINN
30FLYINN
Fluturimi i parë komercial ajror nga gjiri i Shën Petersburgu në Tampa, Florida ka zgjatur 23 minuta dhe është realizuar në mëngjesin e datës 1 janar. Tony Jannus ka qenë piloti i parë i avionit në formën e varkës fluturuese me udhëtarin Abram c. Pheil, ish kryetari i Shën Petersburgut. Ky aktivitet ka shënuar fillimin e fluturimeve të rregullta ajrore të udhëtarëve. The first scheduled commercial airline flight across the bay from St. Petersburg to Tampa, Florida, took 23 minutes on the morning of 1 January. Tony Jannus piloted a Benoist flying boat with Abram C. Pheil, the former Mayor of St. Petersburg, as his passenger. This marked the dawn of regular passenger air travel.
BANESA E FUNDIT E AEROPLANËVE -------LAST HOME FOR AIRCRAFTS Çdo 24 orë në planetin tonë ngrihen mbi 100,000 fluturime civile, dhe numri sa vjen e rritet çdo vit. Me një dinamikë shumë të lëvizshme të shekullit XXI, njerëzimi nuk preferon më të rrijë në një vend. Këto mbi 100,000 fluturime realizohen nga mbi 25,000 avionë civilë ekzsitues funksionalë.
Every 24 hours in out planet more than 100,000 civilian flights take off, and the number grows more each year. With a very mobile dynamic in the XXI century, humans no longer like staying in one place. All these flights are made possible by over 25,000 civilian existing functioning planes.
Të shkojmë pak prapa në kohë, 102 vjet më parë, kur u bë fluturimi i parë komercial në botë. Sigurisht sasia e e avionëve në 50 vitet e para ka qenë shumë herë më e ulët se sot, por prapë së prapë mbetemi në 102 vjet traditë të prodhimit të avionëve në shërbim të njerëzimit.
Let’s go back in time, 102 years ago, when the first commercial flight took place. Of course, the amount of the aircrafts in the first 50 years was way smaller than today, but we still have 102 years of aircraft manufacturing tradition at the service of society.
Ndërtimi i tyre, një ndër shkencat më të rafinuara – ngritja në ajër e qindra
Building an aircraft is one of the most refined sciences – after all we are lifting hundreds of tons for hours – and
ton peshë për orë të tëra, është tashmë një proces rutinë i pagabueshëm. Edhe pse ndoshta s’ke qenë kurrë në oqean dhe nuk planifikon ta vizitosh shpejt, shansat janë më të mëdha që të të sulmojë një peshkaqen sesa një avion të rrëzohet. Probabiliteti i dështimit të kësaj shkence është ndër më të ultat në botë: shkencëtarët besojnë se shansat e rënies janë nga një në 4-5 milionë deri në 1 në 11 milionë.
now this is an impeccable process. Even though you might have never visited the ocean and do not plan togo anytime soon, the chances are higher that you are attacked by a shark than for an airplane to fall down. The probability of this science to fail is one of the lowest in the world: scientists believe that the chances of a plane to fall are from 1 in 4-5 million to q in 11 million.
Mirëpo si çdo cikël tjëtër në planetin tonë, çdo gjë e ka një fillim dhe një fund. Lindjen e këtyre zogjve gjigantë metalikë mund ta gjurmojmë kudo: në Europë, avionët prodhohen në pothuaj krejt shtetet perëndimore. Pasi i kanë kaluar standardet dhe janë gati për t’u vënë në përdorim, ato merren kryesisht me qira nga linjat ajrore, dhe ato më të fuqimshmet i blejnë këta avionë duke krijuar flotat e tyre. Zhvleftësimi i tyre vjen nga lodhja e metalit, dhe jeta e një avionic është zakonisht rreth 30 vjet.
But just as any other cycle in our planet, everything has a beginning and an end. The birth of the gigantic metallic birds can be traced anywhere: in Europe, most of the western countries manufacture aircrafts. After they fulfill all the standards and are ready to be used, they are usually leased by airlines, and the stronger ones buy them to create their own fleet. Their depreciation comes from the metal getting tired, and the lifespan of a plane is around 30 years.
Mirëpo, po pastaj? Ku shkojnë këta mijëra avionë, secili zë së paku hapësirë sa një shtëpi, peshon qindra ton, dhe ka shumë material që jo i gjithi mund të ripërdoret? Si i bëhet që të ruhen pa shumë shpenzime? Cfarë lloj hapësire mund të gjindet për ta?
But what happens next? Where do these thousands of planes go, occupying space at least as big as a house, weighing hundreds of tons, and there’s so much material that not all of it can be reused? How can they be preserved without many expenses? What kind of space can be found for them?
Shkretëtirat kanë qenë dhe janë varrezat perfekte të avionëve. Tashmë të quajtura prej amerikanëve “boneyards”, që fjalë për fjalë do të thotë oborr kockash, kanë një pamje shumë mbresëlënëse nga lart, me simetrinë dhe ngjyrat, që të frymëzon. Ato mire presin dhe avionët jo tregëtarë, duke qenë se procesi i mirëmbajtjes në këtë pikë, nuk dallon nga se është përdorur avioni. Që ta thjeshtojmë, kur avionët mbërrijnë aty, priten nga një staf i gjerë që punon në këto varreza. Ata kanë një listë të gjatë procedurash në mënyrë që avionët të jenë të përdorshëm edhe pse nuk fluturojnë më. Fillimisht ata lahen imitësisht për të larguar kripën që i ndryshk. Pastaj zbrazen dhe thahen kazanët ku ka qëndruar karburanti, për t’u lyer në fund me një lloj vaji që i mban të lubrifikuar. Pastaj, të gjithë materialet eksplozive, siç janë mekanizmat që mundësojnë hedhjen e karrikeve në ajër në rast urgjence, hiqen me kujdes nga avioni.
Deserts were and remain the perfect graveyards for airplanes. As Americans call them ‘boneyards’, literally a yard for bones, they are very impressive when seen from above, with the symmetry and the colors the truly inspire you. They welcome even non-commercial planes, as the maintenance process at this point does not differ because of the usage.
Dhe së fundmi: edhe pse mirëmbajtja e tyre në shkretëtirë është më e lirë, ka dhe ajo rrezikun e dëmtimit të menjëhershëm nga dielli i fortë. Kështu që avionët lyhen me dy shtresa të zeza dhe një të bardhë në fund, për të kthyer mbrapsht rrezet e diellit, dhe për ta mbajtur freskët brenda.
To simplify it, when the planes get there, a big staff that works in the boneyards receives them. They have a long list of procedures so that the planes are still usable even though they no longer fly. First they are washed thoroughly to get rid of the corroding salts. Then the tanks are emptied, dried, and painted with a specific oil that keeps them lubricated. After that, all the explosive materials, like the mechvanisms that enable the ejection of the seats in case of an emergency, are safely removed from the aircraft. And lastly: even though their maintenance in the desert is cheaper, there is the risk of immediate damage from the sun. So the planes are painted with two layers of black and one final white layer in the end, to reflect on the sunlight, keeping the aircraft cool.
Pavarësisht procedurave, duket se avionët janë më të lehtët për t’u mirëmbajtur e çmontuar nga të gjitha mjetet e transportit masiv. Materialet e rënda dhe rrezikshmëria e tyre janë në fakt shumë më të ulëta se atyre të anijeve, për shembull.
Despite all the procedures, it seems like the planes are the easiest to maintain and deconstruct when compared to other massive means of transportation. The heavy materials and their danger levels are much lower than those of the ships, for instance.
31FLYINN
HISTORIA E FLUTURIMIT -------HISTORY OF AVIATION
1 janar 1486 - Leonardo da Vinci disejnon makinën e parë fluturese. Jan 1st, 1486 - Leonardo da Vinci designs the first flying machine. 4 qershor 1782 - Vëllezërit Mongolfier fluturojnë me balonin e parë futures. Jun 4th, 1782 - Montgolfier Brothers fly the first hot air balloon.
17 dhjetor 1903 - Orville dhe Wilbur Wright fluturojnë aeroplanin e parë motorik. Dec 17th, 1903 - Orville and Wilbur Wright fly the first motorized Airplane.
13 nëntor 1907 - Paul Cornu fluturon helikopterin e parë. Nov 13th, 1907 - Paul Cornu flies the first helicopter.
1 Janar 1914 - Aeroplanët janë përdorur në Luftën e Parë Botërore. Jan 1st, 1914 - Airplanes were used in World War l. 1 janar 1919 - Bëhet fluturimi i parë komercial nga Parisi në Bruksel. Jan 1st, 1919 - First Commercial Flight is Conducted from Paris to Brussels. 14 shkurt 1924 - Motorët me ftohje me ajër zëvendësojnë ata me ftohje me ujë. Feb 14th, 1924 - Aircooled engines replace watercooled. 1 janar 1931 - Zbulohet aeroplani me ‘jet’ motor. Jan 1st, 1931 - The jet engine airplane is invented. 19 janar 1947 - Bell X-1, fluturon aeroplani i parë i fuqizuar me raketë. Jan 19th, 1947 - Bell X-1, the First rocket powered airplane is flown airplanes.
32FLYINN
Të gjitha këto vende mahnitëse mund t’i shikoni vetë me aplikacionin google earth! You can check out all these places by yourself, using the Google earth app!
“Për sa kohë ka aviona që fluturojnë, varrezat e avionëve do të jenë të nevojshme për të mbajtur avionët në ajër” thotë autori i aviacionit Nick Veronicopër BBC. Mirë po kjo po bëhet gjithmonë e më pak e vërtetë në kohët moderne, kur pak e më pak materiale prej avionëve të vjetër po përdoren për avionët e rinj. Gjithësesi, çështja është adresuar nga protokollët e industrisë. Varrezat më të mëdha të avionëve në SH.B.A: Davis – Monthan, Arizona. Abinele Regional Airport, Teksas. Kingman Airport, Arizona. Maxton, Karolinë e Veriut. Mojave Air and Space Port, Kaliforni. Varrezat më të mëdha të avionëve jashtë SH.B.A: Çernobil, Ukrainë Alice Springs, Australi Khodynka Aerodrom, Rusi
“For as long as there are planes that fly, the boneyards will always be necessary to keep the planes in the air”, says the author of aviation Nick Veronico for BBC. This becomes less true in modern times, when less and less aircraft materials are being used for the new planes. Nevertheless, the matter has been addressed from the protocols of the industry. The biggest boneyards in the U.S.A.: Davis-Monthan Arizona Abinele regional Airport, Texas Kingman Airport, Arizona Maxton, North Carolina Mojave Air and Space Port, California. The biggest boneyards in the rest of the word: Chernobyl, Ukraine Alice Springs, Australia Khodynka Aerdorom, Russia
33FLYINN
34FLYINN
MUZIKË MODERNE PËR NDRYSHIME SOCIALE -------MODERN MUSIC FOR SOCIAL CHANGES
Gillespie
PAQJA E GJELBËRT -------GREEN PEACE
The song ‘Why’, published in the first album of the band Freelancers from Prishtina shows the anger of the band members towards different social Kënga e bendit Gillespie nga Prishtina, problems in Kosovo, starting from pjesë e albumit të parë të bendit të quajtur “Një ditë e zakonshme”, flet për the high level of corruption and other matters. The song tells how these mbrojtje të mjedisit nga këndvështrimi global. Problemet universale të mjedisit problems affect the lives of the citizens, padyshim se reflektojnë edhe në Kosovë. showing that the actual problems are requiring different mobility methods. Kënga përdor shembuj të ndryshëm se si në botë nuk respektohen të drejtat “Njëherë shanë, njëherë e kafshëve dhe se si kafshët edhe falënderohesh, han shumë shpesh e vriten për të siguruar luks. Kënga i gjithmonë untohesh” bashkangjitet lëvizjes botërore për të mbrojtur të drejtat e kafshëve. Kënga në mes rreshtave tregon se si një plakë në Paris rritë krokodil vetëm që më vonë të përdorë lëkurën e tij për të bërë çantë, ose edhe se si flokëbardhi kujdeset për një ari me qëllim që lëkurën e tij ta vendosë në mur.
The song of the band Gillespie from Prishtina, a part of the band’s second Jericho album titled “An ordinary day”, talks about environmental protection from a global perspective. The global environmental problems surely reflect in the Kosovan society. The song uses different examples showing how animal rights are not respected and how animals are even raised to provide with Si gjithnjë, Jericho vazhdon të bëjë ngritje luxury items. The song applauds the të vetëdijes për probleme sociale me global movements of the protection of të cilat ballafaqohet shoqëria kosovare animal rights. In between the lines, the pas luftës. “Kur do t’pushojë kjo këngë” song talks about an old lady from Paris reflekton në një prej çështjeve kryesore feeding a crocodile only to use its skin të Kosovës së pasluftës, atë të fatit të for a bag, or how a blonde male takes panjohur të mijëra personave të zhdukur care of a bear to use its skin for wall në Kosovë gjatë luftës. Projekti muzikor i decoration. bendit të bën të përjetosh dhimbjen dhe kërkon prioritizim të çështjes së fatit të “Një krokodill jam duke e rritur, sepse të zhdukurve. Kënga është protestë në kjo cantë ka kohë që m’u ka mërzitur” kërkim të mobilizimit gjithë-shoqëror për zbardhjen e fatit të të zhdukurve.
KUR DO TË PUSHOJË KJO KËNGË -------WHEN WILL THIS SONG END
Jericho continues, as always, to raise awareness about social problems that face the kosovar society in post-war Kosova. “Kur do t’pushojë kjo kangë (When will this song end)” reflects one of the main issues in post-war Kosova, the unknown fate of thousands of missing persons. The musical project of the band makes you feel the pain and requires that the issue becomes a priority. The song is a protest in request to full commitment and mobilization in solving the issue of the missing persons.
“Kur do të pushojë mo kjo kangë? Mërzine kjo bukuri dot nuk e than!”
dhe krijojnë mënyra të ndryshme të mobilizimit ndaj këtyre problemeve.
The Freelancers
PSE -------WHY
Kënga ‘Pse’, e publikuar si pjesë e albumit të parë të bendit Freelancers nga Prishtina paraqet mllefin e anëtarëve të bendit drejtuar problemeve të ndryshme sociale në Kosovë, duke filluar nga niveli i lartë i korrupsionit por edhe cështje tjera. Kënga tregon se si këto probleme ndikojnë në jetë të përditshme të qytetarit, duke treguar që janë pikërisht problemet e mbledhura ato që kërkojnë
Eliza Hoxha
HESHTJA E KËNGËS -------WHEN SILENCE SPEAKS Edhe pse besohet që është incizuar dikur në vitin 2013, kënga e titulluar “Heshtja e këngës” e këngëtarës dhe arkitektes së famshme kosovare Eliza Hoxha, është publikuar në muajin maj të vitit 2014. Kënga dhe klipi trajtojnë çështjen e femrave të dhunuara seksualisht gjatë luftës së fundit në Kosovë. Vet titulli flet për fenomenin e heshtjes kolektive për këtë temë dhe vet heshtjes së grave të dhunuara. Projekti i artistes për gratë e dhunuara gjatë luftës ka përfshirë edhe ekspozitë multimediale në Muzeun Kombëtar të Kosovës. Believed to be recorded somewhere in 2013, the song “When silence speaks” of the famous singer and architect Eliza Hoxha, was released in May 2014. The song and the clip addresses the issue of women abused during the last war in Kosovo. Its title is about the phenomenon of collective silence on this subject and silence of the raped women alone. The project of the artist for the women raped during the war also included a multimedia exhibition held at Kosovo’s National Museum.
“E ndrydhur, e ngrysur, e lodhur, e mposhtur jam unë. A jam unë!?”
35FLYINN
36FLYINN
Better Call Saul: është i koduar në bazë të ngjyrave. Better Call Saul do të shfrytëzojë ngjyrat për të dhënë përgjigje emocionale për skena të caktuara, ose thjesht për ti shënuar momentet e rëndësishme në mënyrë më të qartë. Sipas producentëve, ngjyra e kuqe do të shënoje momente të rëndësishme dhe të intensitetit, dhe zakonisht do të përdoret në veshjen e “njerëzve të këqinj”. Në anën tjetër, avokatët zakonisht do të vishen me ngjyrë të kaltërt, vjollce, dhe të gjelbërt, me qëllim që të përçohen ndjenja të qetësisë. Saul, në mënyrë tipike do të shihet i veshur me nuanca të ngjyrës kafe, gjë që do të demonstrojë përzierjen e tij morale të të dy botërave. Ai nuk është i definuar si një personazh/ avokat i mirë ose i keq, dhe kjo është demonstruar në mënyrë shumë të mprehtë në bazë të kodimit të ngjyrave. Better Call Saul : It is all color coded Better call Saul will utilize colors to evoke emotional responses to certain scenes – or simply to mark important moments more clearly. According to the producers, the color red will mark moments of intensity or importance in the series, and can also be seen donned by the “bad guys.” The lawyers will typically don blues, purples and greens – meant to evoke a calm, familiar feeling, and Saul will typically wear shades of brown, demonstrating his moral mixture of the two worlds. He isn’t ever clearly defined as good or evil, or even as a lawyer for that matter, something the color-coding subtly demonstrates.
SERITË TELEVIZIVE TË VITIT 2015 -------YOUR SERIES OF 2015
Duke filluar nga rrjetet televizive të viteve të 90ta, në përpjekje për të tërhequr më shumë shikues nga kanalet tjera konkurrente televizive, TV seritë u bënë më të sofistikuara me strukturat e tyre të komplotit dhe tregimet gjithpërfshirëse që u treguan përgjatë sezonave. Seritë televizive janë trendi i ri i vështirë për t’u përcjellur. Një numër i konsiderueshëm i serive televizive bëhet pjesë e tregut çdo vit, duke bërë përzgjedhjen e më të mirave edhe më të vështirë. Viti 2015 ishte vit i mrekullueshëm për seritë televizive. Pas suksesit të një numri të serive si dhe ndikimit në shoqëri dhe kulture, një numër i madh i serive u shfaq gjatë vitit që po lëmë pas. Kemi vendosur të tregojmë për përzgjedhjen tonë të tri serialeve më të mira.
BETTER CALL SAUL
Better call Saul është seri televizive e zhanrit dramë dhe krim, e krijuar nga Vince Gilligan dhe Peter Gould. Seriali rrjedh nga seriali tjetër i famshëm televiziv Breaking Bad, që gjithashtu u krijua nga Gilligan. Ngjarja nga viti 2002, tregon për avokatin e panjohur James Morgan “Jimmy” Mc Gill (Bob Odenkirk), gjashtë vite para shfaqjes në Breaking Bad si Saul Goodman. Ashtu siç ka bërë edhe parardhësi i tij Breaking Bad, Better Call Saul ka pranuar lëvdata të hapura nga kritikët. Është nominuar për disa çmime duke përfshirë edhe shpërblimet Primetime Emmy, Writer Guild of America, dy çmime nga kritikët si dhe Screen Actors Guild shpërblimin. Premiera e serialit ka rekordin e shikueshmërisë më të lartë të serive në rrjetin bazik kabllor televiziv.
DAREDEVIL
Daredevil nga Marvel, ose vetëm Daredevil, është serial televiziv Amerikan i krijuar nga Drew Goddard për rrjetin Netflix dhe i bazuar në librin komik të Marvel Comics me karakterin me të njejtin emër. Në
Starting in the 90’s television networks, in an effort to snare viewers from competing channels, started getting more sophisticated with their plot structures and the overarching narratives they told over a full season. The TV series are the new thing and it is becoming a trend hard to follow. A number of TV series enters the market each year, making the selection of the best to view even more difficult. 2015 was a great year for TV series. After seeing the success of many and the impact on the society, a number of new shows appeared during the year. We have decided to provide you with our selection of the best three.
BETTER CALL SAUL
Better Call Saul is an American television crime drama series created by Vince Gilligan and Peter Gould. It is a spin-off prequel of Breaking Bad, which was also created by Gilligan. Set in 2002, Better Call Saul follows the story of small-time lawyer James Morgan “Jimmy” McGill (Bob Odenkirk), six years before his appearance on Breaking Bad as Saul Goodman; events after the original series are briefly explored. Like its predecessor, Better Call Saul has received widespread critical acclaim. It has garnered several nominations, including four Primetime Emmy Awards, three Writers Guild of America Awards, two Critics’ Choice Television Awards, and a Screen Actors Guild Award. The series premiere held the record for the highestrated scripted series premiere in basic cable history at the time of its airing.
DAREDEVIL
Marvel’s Daredevil, or simply Daredevil, is an American web television series created for Netflix by Drew Goddard, based on the Marvel Comics character of the same name.
sezonin e parë Matt Murdock, një avokat gjatë ditës, vendosë të përdorë shqisat e avancuara nga të qenit i verbër gjatë fëmijërisë, për të luftuar krimin gjatë natës në rrugët e lagjës Hell’s Kitchen në qytetin New York me emrin Daredevil. Në sezonin e dytë, Murdock vazhdon të balancojë jetën e tij si avokat dhe si super hero, në kundërshtim me Frank Castle / Punisher, një kriminel me metoda vdekjeprurëse si dhe ballafaqohet me rikthimin e të dashurës së tij të vjetër – Elektra Natchios.
The first season sees lawyer-by-day Matt Murdock use his heightened senses from being blinded as a young boy to fight crime at night on the streets of New York City’s Hell’s Kitchen neighborhood as Daredevil. In the second season, Murdock continues to balance life as a lawyer and Daredevil, while crossing paths with Frank Castle / Punisher, a vigilante with far deadlier methods as well as the return of his old girlfriend–Elektra Natchios.
THE MAN IN THE HIGH CASTLE
THE MAN IN THE HIGH CASTLE
The Man in the High Castle (1963) është një histori alternative e bazuar në librin e autorit amerikan Philip K. Dick. Shkurtimisht, The Man in the High Castle është një ngjarje fiktive e botës së ndarë ndërmjet Gjermanisë dhe Japonisë, fituesve të luftës së Dytë Botërore. Në historinë paralele në libër, presidenti amerikan Franklin Roosevelt vritet në vitin 1933 dhe kjo reflekton në krizën e madhe dhe të vazhdueshme ekonomike, si dhe izolimin amerikan. Si pasojë, aftësitë ushtarake të SHBA ishin të pamjaftueshme për të ndalur Nazistët drejt shfarosjes së popujve sllavë të Bashkimit Sovjetik si dhe të ndalimit të japonezëve drejt pushtimit të shteteve Oqeanit. Në vitin 1947, Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe aleatët janë dorëzuar. Deri më 1960, Japonia perandorake dhe Gjermania naziste ishin superfuqitë botërore me “Shtetet Pacifiste të Amerikës” (PSA) të themeluara nga Japonia, të ndara nga shtetet perëndimore të SHBA, si dhe me atë që kishte mbetur nga Rocky Mountain States, që tani shërbente si zonë neutrale ndërmjet PSA-së dhe pjesëve të okupuara të shteteve lindore të Amerikës nga Gjermania naziste. Në ndërkohë, Adolf Hitleri, edhe pse i gjallë, është i sëmurë nga sifilisi i avancuar dhe Martin Bormann është bërë Kancelar i Gjermanisë me Gebelsin, Hejdrih, Goring, Seyss-Inquart dhe udhëheqës tjerë nazistë që dëshirojnë të marrin vendin e tij. Nazistët kanë tharë Mesdheun për të lejuar më shumë hapësirë për fermerë, kanë zhvilluar dhe përdorur bombën e hidrogjenit dhe kanë disejnuar raketa për udhëtim të shpejtë përreth botës si dhe në gjithësi, duke kolonizuar Hënën, planetin e Venerës dhe Marsin. Tregimi është më së shumti i përqëndruar në San Francisco, PSA.
The Man in the High Castle (1963) is an alternative history novel by American writer Philip K. Dick. Briefly, The Man in the High Castle is a “fictional picture of a world divided by Germany and Japan, victors of the second World War”. In the novel’s parallel history, U.S. President Franklin Roosevelt was assassinated in 1933, leading to the continuation of the Great Depression and U.S. isolationism. Thus, the U.S.’s military capability was insufficient in stopping the Nazis from exterminating the Soviet Union’s Slavic peoples and the Japanese from conquering Oceania. By 1947, the U.S. and the remaining Allies surrendered. By the 1960s, Imperial Japan and Nazi Germany were the world’s competing superpowers, with Japan establishing the “Pacific States of America” (P.S.A.) from the former Western United States, with the remaining Rocky Mountain States now a neutral buffer zone between the P.S.A. and the Nazioccupied former Eastern United States. Meanwhile, Adolf Hitler, though alive, is incapacitated from advanced syphilis, and Martin Bormann has become Chancellor of Germany, with Goebbels, Heydrich, Göring, Seyss-Inquart (who oversees the extermination of the peoples of Africa), and other Nazi leaders soon vying to take his place. The Nazis have drained the Mediterranean to make room for farmland, developed and used the hydrogen bomb, and designed rockets for extremely fast travel across the world as well as space, having colonized the Moon, Venus, and Mars. The novel is set mostly in San Francisco, P.S.A.
37FLYINN
Emmy Award vlerëson ekselencën në industrinë televizive dhe është e të njejtit nivel me Academy Award (për film), Tony Award (për teatër), dhe Grammy Award (për muzikë). Shirley Dinsdale është e vecuar për pranimin e cmimit të parë Emmy për Personalitetin më të Vecuar Televiziv gjatë ceremonisë së parë të shpërblimeve të mbajtur më 1949. An Emmy Award, or simply Emmy, recognizes excellence in the television industry, and corresponds to the Academy Award (for film), the Tony Award (for theatre), and the Grammy Award (for music). Shirley Dinsdale has the distinction of receiving the very first Emmy, for Most Outstanding Television Personality, during that first awards ceremony held in 1949.
38FLYINN
FEMINISTËT MË FRYMËZUES -------THE MOST INSPIRING FEMINISTS Ndoshta nuk ka qenë një vit shumë i mirë për ekonominë, ndotjen e planetit, luftës kundër terrorizmit, por lirisht mund të thuhet që ka qenë një vit shumë i mirë për feminizmin dhe e njejta situatë duket se vazhdon dhe këtë vit. Në fakt, duket se çështja për të cilën gratë kanë që në fillimet e shekullit të XX që kanë pushtuar rrugët duke kërkuar barazi, më në fund po merr drejtimin e shumë pritur duke krijuar një të ardhme ideale për brezat e rinj, të cilët me siguri, do të habiten me historinë dhe trajtimin e pabarabartë që u është bërë grave ndër shekuj.
Shoqëria ecën përpara nga një shpejtësi neuoritke dhe nga një forcë e shtyrë nga zilia, dhe frustrimi që s’po e jetojmë dot imazhin që burrat dhe gratë kanë shpikur për veten e tyre; ky imazh nuk ka të bëjë aspak me realitetin e njerëzve” “This society is driven by neurotic speed and force accelerated by greed, and frustration of not being able to live up to the image of men and woman we have created for ourselves; the image has nothing to do with the reality of people.”
Por ka kohë që nuk është më lëvizje vetëm e grave. Trajtimi i barabartë si i burrit dhe i gruas, të cilët dallojnë vetëm nga një kromozom, është bërë çështje me shumë rëndësi dhe për burrat. Duke qenë se kjo lëvizje nuk është se synon të ngrihet mbi seksin e kundërt, arritja e barazisë gjinore i sjell shumë përfitime dhe popullsisë mashkullore në planet, të cilët janë etiketuar më kot me detyra “vetëm për burra”. Edhe në Kosovë vitet e fundit është vërejtur një frymë më e zëshme e feminizmit, kryesisht përfaqësuar nga vajza e gra, por edhe djemtë nuk janë mbrapa. Madje disa prej tyre kanë krijuar klubin “Bonu burrë” që ka përhapur shumë debat nëpër media sociale dhe ato standarde. Agon Maliqi, një feminist kosovar, argumenton në mënyrë pragmatike se shkollimi dhe punësimi i grave përveç se i zhvillon ato si njerëz dhe i afron drejt barazisë gjinore gjithmonë e më shumë, në fakt është në dobi të ekonomisë së shtetit. Edhe pse feminizmi në mënyrë unanime përfaqëson trajtimin e barabartë të burrit dhe të gruas, ka shumë ngjyra, këndvështrime dhe prespektiva sesi feministët i qasen kësaj çështje. Kjo është dhe si pasojë e problemeve të ndryshmë që paraqiten me gratë në botë, ato ndryshojnë nga shteti në shtet. Në shumë vende të Afrikës, gratë gjymtohen në organe gjenitale. Në vende të tjera të botës së tretë, martohen të mitura. Në Arabinë Saudite gratë rishtazi fituan të drejtën e votës, dhe nuk kanë të drejtë të ngasin makinën. Feministët nuk po heshtin më. Ata shtohen, kërkojnë të drejtat, dhe vetëm paraqiten nëpër media me idetë e tyre. Ja disa prej feministëve më frymëzues nga bota.
Maybe it wasn’t a great year for the economy, the pollution of the planet, the war against terrorism, but one can say that it was a really good year for feminism and it seems to be going on in 2016. It seems that the issue for which women have been fighting in the streets since the beginning of the twentieth century by seeking equality, is finally going to the expected direction and creating and ideal setting for the future generations, who will probably be shocked at the unequal treatment that has been given to women throughout the centuries. It has been awhile now that it is not a movement of women only. Equal treatment of men and women, who differ only by a chromosome, is a very important matter to men too. Given than the movement does not intend to rise above men, achieving gender equality has many benefits to the male population as well, who have ben tagged always with “manly chores”. Even in Kosovo we have seen recently a new vocal wave for feminism, usually represented by girls and women, but men are not behind either. Some of them even created the club “Become a man” that raised quite some debate in the social and standard media. Agon Maliqi, a Kosovar feminist, pragmatically argues that the education and employment of women not only develops them as people and brings them closer to the gender equality, but it also is very useful to the state’s economy. Although feminism unanimously represents the equal treatment of men and women, it has many colors, points of views and different perspectives. This comes a result of the various problems appearing with women all around the world, differing from state to sate.in many countries in Africa, women are mutilated. In other places in the third world, they are child brides. In Saudi Arabia women just got the right to vote recently and they are not allowed to drive. Feminists are no longer quiet. They are growing in number, seeking for rights, and appearing in various medias with their ideas. Here are some of the most international inspiring feminists.
39FLYINN
Ne nuk duhet të kemi frikë nga fjala feminist. Burra dhe gra duhet ta përdorin për të përshkruar veten. We shouldn’t be afraid of the word feminist. Men and women should use it to describe themselves.
JUSTIN TRUDEAU
Ditën që u Trudeau u zgjodh kryeministër i Kanadasë, bota mori një lajm shumë të mirë dhe me rëndësi. Ai menjëherë iu qas me seriozitet çështjeve alarmante si ndryshimi i klimës në planet, gjendja e refugjatëve sirianë, por ai menjëherë i bëri të qarta idetë e tij mbi funksionimin e shoqërise me citate dhe veprime të menjëherëshme mbi barazinë e grave. Gjysma e kabinetit të tij janë gra, premton se do t’i rrisë djemtë e tij të jenë feminisitë, i nxit burrat anë e mbanë të jenë feministë, dhe i drejtohet krejt botës që të mos kenë frikë nga koncepti i feminizmit. Trudeau është tashmë një lider i çështjes, dhe e ka dëshmuar dhe me vepra.
YOKO ONO
Artistja dhe partnerja e John Lenon, krahas protestave paqësore për të cilat John dhe ajo janë të famshëm, ka luftuar me shumë mënyra për barazinë gjinore. Lëvizja e saj feministe mori vrull në vitet 70, kur dhe ishte shumë e rëndësishme për shtetet perëndimore ta çonin çështjen një hap më tej. Mos të harrojmë, gratë zvicerane e kanë fituar të drejtën e votës në 1971! Në esenë që shkruar ajo kur ishte në fund të 30’ “Feminizmimi i shoqërisë” ajo shprehet: “Shoqëria ecën përpara nga një shpejtësi neuoritke dhe nga një forcë e shtyrë nga zilia, dhe frustrimi që s’po e jetojmë dot imazhin që burrat dhe gratë kanë shpikur për veten e tyre; ky imazh nuk ka të bëjë aspak me realitetin e njerëzve”. Së bashku me vajzën e saj, Yoko Ono vazhdon luftën për barazi edhe sot.
DALAI LAMA
Lideri shpirtëror i Tibetit, i cili përfaqëson budizmin tibetian ka patur rol thelbësor në konfliktin e vjetër midis Tibetit dhe Kinës, Ka qenë ai që solli paqen, madje gjatë viteve 50’ ai ka patur pushtet të plotë politik. Ai ka patur shumë rëndësi për demokratizimin e popullit tibetian dhe për të drejtat dhe barazitë e qytetarëve. Këtu përfshihet dhe një feminizëm i sinqertë
JUSTIN TRUDEAU
The day Trudeau was elected as the prime minister of Canada, the world got a great important news. He immediately approaches very seriously the alarming worldwide matters like climate change, the Syrian refugees’ situation, and made very clear his ideas on gender equality. Half of his cabinet is made of women and he promises to raise his sons to become feminists. He urges men wherever they are to be feminists and urges the world to not be afraid of the concept of feminism. He is already a leader of the cause and has made so clear through his actions.
YOKO ONO
The artist and John Lennon’s partner, alongside the peaceful protests for which John and her are well known, has fought in many ways for gender equality. Her feminist movement sparkled in the 70’, when it was really important for the western countries to bring the issue one step further. Let us not forget, Swiss women got the right to vote in 1971! In the essay she wrote in her late 30’ “The Feminization of Society” she says “This society is driven by neurotic speed and force accelerated by greed, and frustration of not being able to live up to the image of men and woman we have created for ourselves; the image has nothing to do with the reality of people.” Together with her daughter, she keeps up the fight to this very day.
DALAI LAMA
The spiritual leader of Tibet who also represents the Tibetan Buddhism, had a crucial role in the old conflict between Tibet and China. It was him who brought peace, and in the 50’ he had full political power. He was very important in the democratization of the Tibetan people and the rights and equality of the citizens. An honest
40FLYINN
Të përpiqesh të jesh burrë është harxhim i gruas. Trying to be a man is a waste of a woman.
nga Dalai Lama, duke qenë së ai gjithmonë ka besuar që gratë janë më pak agresive nga natyra, më ushqyese, dhe janë ato që duhet të udhëheqin, për t’i dhënë fund luftrave dhe për të krijuar harmoninë. “E quaj veten feminist. A nuk quhen kështu ata që luftojnë për të drejtat e grave?” tha ai, kur mori çmimin ndërkombëtar të lirisë.
COCO CHANEL
Pavarësisht se ikona franceze e modës sot mbahet për parfumet e saj dhe logon klasike, dhe ‘haute-couture’ për elitat, kush ka lexuar librat apo ka parë filmat kushtuar dizajneres më të famshme në botë e di shumë mirë se ç’rrugëtim ka kaluar Coco Chanel deri sa mbërriti famën. E ardhur nga një kontekst i shtresës së ulët në fillim të shekullt të XX, Coco depërton në elitat franceze, të cilët kishin gjithë ndikimin që duhej për të ndryshuar shoqërinë. Deri në atë kohë të gjithë dizajnerët ishin burra, dhe jo vetëm Coco ishte gruaja e parë, por ajo i futi pantallonat në veshjen e grave, që deri në atë moment ishte e pa konceptueshme. Përveç pantallonave, ajo e thjeshtësoi gjithë veshjen e grave në sende minimaliste por chic, duke ua lehtësuar atyre lëvizjen, lirinë trupore, rrjedhimisht dhe atë mendore.
WILL SMITH
Djemtë qeshin më çfarë i bëjnë vajzave, por nuk do të qeshin kur të fshijnë lotët e vajzave të tyre për të njejtën arsye. Boys laugh at what they put girls through - but they won’t be laughing when - they’re wiping tears off their daughters face for the same reason.
feminism is included here, given that he always believed that women are naturally less aggressive, more nurturing, and it should be them who lead, in order to end wars and begin harmony. “I call myself a feminist. Isn’t that what you call someone who fights for the rights of women?” was his quote when he got the International Freedom Award.
COCO CHANEL
Although the French fashion icon is now remembered for her perfumes and the classic symbol of Chanel, as well as haute couture for the elites, whoever read the books or the films made about her knows really well what she had to go through until she became famous. She came from the poor casts of the society in the beginning of the XX century, and she made it through in the French elites, who had all the needed influence in order to change society. Up to that point all fashion designers were men, and not only was she the first woman designer, but she is the reason women wear pants today, which was unconceivable before. She also simplified all women clothing to a minimalistic chic style, making their movement easier, influencing the freedom of the body and thought.
WILL SMITH
Although not a megaphone speaker, Will Smith makes known his Feminist belief all the town through his quotes and the way he publicly treats booth of his kids, a daughter and a son. Among others: “We let Willow cut her hair. When you have a little girl, it’s like how can you teach her that you’re in control of her body? She has got to have command of her body. So when she goes out into the world, she’s going out with a command that it is hers.”
Edhe pse jo ndoshta folës me megafon, Will Smith na e bën të ditur besimin e tij feminist tërë kohës nëpërmjet citateve dhe mënyrën si i trajton publikisht të dy fëmijët e tij vajzë dhe djalë. Ndër të tjera veçohet: “Ne e lëmë Willow (vajza) të presë flokët e saja. Kur ke një vajzë të vogël, si mund t’i mësosh asaj që nuk e ka në kontroll ajo trupin e vet? Ajo duhet ta ketë komandën e trupit të saj. Kështu që kur të dalë në botë, EMMA WATSON të dalë me një komandë që është e saja.” The genius main character from the Harry Potter best sellers, little Hermione who EMMA WATSON knew every lesson by heart and saved her Protagonistja gjeni e best sellerit Harry friends from difficult situations, in her real Potter, Hermionia e vogël që dintë çdo life continued to stay loyal to Hermione. mësim përmendësh dhe i nxirrte miqtë e After she graduated in English Literature saj nga situata shumë të vështira, në jetën at Brown University, she was immediately e vërtetë vazhdoi t’i qëndronte besnike invited to become and ambassador for Hermiones. Pasi kreu studimet në Brown UN Women, inspiring her generation University për Letërsi Angleze, Watson u everywhere. ftua menjëherë si ambasadore e UN për të “No country in the world can yet say they drejtat e grave, duke frymëzuar gjeneratën have achieved gender equality. e saj anëembanë. “Asnjë shtet në botë These rights I consider to be human nuk mund të thotë që ka arritur rights but I am one of the lucky ones. barazinë gjinore. Unë këto i quaj të My life is a sheer privilege because drejtat e njeriut por unë jam nga ato my parents didn’t love me less me fat. Prindërit e mi nuk më deshën because I was born a daughter. My më pak pse u linda vajzë. Shkolla school did not limit me because ime nuk më kufizoi pse isha vajzë. I was a girl. My mentors didn’t Mentorët e mi nuk menduan se nuk assume I would go less far because do çaja në jetë duke qenë së një I might give birth to a child one ditë mund të lind fëmijë. Këta day. These influencers ndikues ishin ambasadorët e were the gender equality barazisë gjinore që më bënë ambassadors that made me mua atë që jam sot. Ata who I am today. They may ndoshta nuk e dinë, po janë not know it, but they are feministët e pa reklamuar the inadvertent feminists që po ndryshojnë botën who are changing the world sot. Kemi nevojë për më today. And we need more of shumë si ta”. those.”
41FLYINN
42FLYINN
LAJME NGA AEROPORTI -------AIRPORT NEWS AEROPORTI YNË SHPALLET MË I PËLQYERI NË EVROPË
OUR AIRPORT DECLARED AS THE MOST LIKED IN EUROPE
Këshilli Ndërkombëtar për Aeroporte ka realizuar një studim, sipas të cilit, ANP “Adem Jashari” radhitet si aeroporti më i pëlqyer nga udhëtarët në Evropë, në pothuajse të gjitha kategoritë, në të cilat është nominuar. Me një kënaqshmëri të udhëtarëve prej 98% në total, Aeroporti i Prishtinës ka lënë pas shumë aeroporte të rajonit dhe Evropës, duke dëshmuar se është i përkushtuar të ofrojë shërbime sa më cilësore. ANP “Adem Jashari” së fundmi ishte vlerësuar nga udhëtarët edhe në World Travel Awards 2015, duke u votuar si aeroporti i dytë lider në Evropë. Këshilli Ndërkombëtar për Aeroporte (ACI) është themeluar në vitin 1991 dhe është i njohur si përfaqësues i interesave të aeroporteve në organizata dhe qeveri të ndryshme.
Airports Council International (ACI) has done a study according to which, our Limak Prishtina International Airport “Adem Jashari” is ranked as passengers’ most wanted Airport in Europe, in almost all categories in which it was prior nominated. With a satisfactory rate of 98 percent, Prishtina Airport has left behind many airports in the region and Europe, proving its commitment to offering best quality services. Prishtina Airport was recently voted as the second leader Airport in Europe at World Travel Awards 2015. Airports Council International (ACI) is established in 1991 and is the voice of Airports at different organizations and governments.
PROGRAMI NXITËS 2016 – 2018 PËR OPERATORËT AJROR
THE INCENTIVE PROGRAM 2016 – 2018 FOR OPERATORS
Aeroporti në prag të përvjetorit të tetë të pavarësisë së Kosovës lëshon Programin e Ri nxitës me kohëzgjatje dy vjeqare, me zbritje deri në 30% të të gjitha tarifave të aplikueshme për shërbimet e aterimit dhe trajtimit në tokë. Duke pasur prioritet zhvillimin e shërbimeve të reja ajrore në Aeroportin Ndërkombëtar të Prishtinës “Adem Jashari”, hapje të linjave ajrore në destinacione të reja, shtim të frekuencave ne destinacionet ekzistuese apo edhe duke planifikuar zgjerim të mëtejshëm në Aeroportin Ndërkombëtar të Prishtinës, përveç nxitjeve të aplikuara në vitet e fundit, tani është lëshuar programi i ri nxitës, i vlefshëm nga 27 marsi 2016. Tani mbështetja e kompanisë Limak për operatorët ajror ka kohëzgjatje dy vjeçare deri sa është bërë edhe lehtësim në përkrahje të operatorëve për rezultatet e arritura. Programi përfshin edhe kombinim të produkteve nxitëse për hapjen e linjave të reja dhe shtimin e frekuencave të reja në destinacionet ekzistuese. Tani me kombinimet e ofruara sidomos përmes stacionimit të aeroplanëve dhe planifikimit të fluturimeve në kohë dhe ditët me më pak trafik, zbritja total kalon shifrën prej 30% të të gjitha kostove të shërbimeve të aterimit dhe trajtimit në tokë.
On the verge of the celebrations for the eighth anniversary of Kosovo’s independence, the Airport launches a new incentive program for a two year period, including discounts of up to 30% to all applicable tariffs for the services related to landing and on ground treatment. With the goal of developing new airlines services, the establishment of new lines to new destinations, the increase of frequencies on the existing destinations and further expansion of the Limak Prishtina International Airport “Adem Jashari”, except recent incentives provided in the country, the Airport has launched the new incentive program, starting from 27 March 2016. At the current phase, the support of Limak to air operators includes a two year period while more incentives are provided to support operators for the results achieved throughout the year. The program also provides different product combining possibilities and incentives for new lines and increasing frequencies at new and existing destinations. With the new incentive program, the discounts exceed 30% of all costs in the scope of landing and on ground treatment services.
REKLAMONI NË AEROPORTIN E PRISHTINËS
Terminali më modern në Ballkan, i ndërtuar dhe përuruar sw fundmi, është një prej hapësirave më të kërkuara dhe më strategjike për reklamimin e biznesit dhe / ose produktit tuaj në Kosovë. Me një rritje të fuqishme të udhëtarëve në vitin 2016 (e shënuar 10% vetëm gjatë vitit që po lëmë pas), reklamimi i produktit tuaj në Aeroportin Ndërkombëtar të Prishtinës “Adem Jashari” ka një arritshmëri të madhe dhe përfaqëson momentin e parë kontaktues të blerësve dhe klientëve potencial pas ardhjes në Kosovë. Liberalizimi i vizave që pritet të ndodhë së shpejti, do të ndikojë në rritje drastike të numrit të udhëtarëve andaj tani vlerësohet të jetë moment më i mirë për të siguruar prezencë reklamuese në Aeroport. Pako të ndryshme reklamimi në bazë të preferencave të klientëve dhe reklamime tjera në forma të ndryshme, mund të kontraktohen përmes kontaktimit me kompaninë menaxhuese të hapësirave reklamuese në Aeroport, Paper Communications. Kontaktoni tani dhe zhvilloni biznesin ose produktin tuaj duke reklamuar nw vendin mw tw mirw dhe me ofertat më të lira në Ballkan.
ADVERTISE AT PRISHTINA AIRPORT
The most modern terminal in the Balkans, recently constructed and officially inaugurated, is one of the most desired and strategic locations to advertise your business and / or product in Kosovo. With a powerful increase of the number of passengers in 2015 (10% increase during the last year), advertising your product at the Prishtina International Airport “Adem Jashari” ensures a big reach and represents the ‘first contact’ moment with potential buyers and clients after landing in Kosovo. The number of passengers is expected to drastically increase after the visa liberalization process completes, so now is the perfect timing to secure your presence at the Airport. Different advertising packages based on clients preferences and other forms of advertising, can be contracted by contacting the company that manages the advertising spaces at the Airport, Paper Communications. Contact now and develop your business and / or product by advertising it in the best place in Kosovo with the cheapest offers in the Balkans.
HEJ NJERËZ, BËHUNI PJESË HEY FOLKS, JOIN AIRPORT’S E AEROPORTIT NË RRJETE SOCIAL MEDIA CHANNELS! Discover the world of our services in a highly SOCIALE! creative and interactive approach. Limak
Zbuloni botën e shërbimeve tona në mënyrë shumë kreative dhe interaktive. Limak Aeroporti Ndërkombëtar i Prishtinës “Adem Jashari” është tanimë prezent në shumicën e rrjeteve sociale – nga Facebook në Twitter; nga Instagram në YouTube. Bëhuni pjesë e të gjitha faqeve tona në rrjete sociale për informim të rregullt dhe informata për shërbimet tona dhe lajme tjera në fushën e shërbimeve aeroportuale dhe aeronautikës. Këto faqe ofrojnë lojëra, gara dhe përmbajtje ekskluzive për komunitetin prezent në rrjete sociale. Andaj, me padruim presim të jeni pjesë e këtyre rrjeteve për të bërë gjëra të mëdha së bashku. #PRNairport
Prishtina International Airport “Adem Jashari” is now present at major social networks – from Facebook to Twitter; from Instagram to YouTube. Please subscribe to all our pages for regular updates and information about our services and other news in the field of airport services and aeronautics. Games, contests and exclusive content is being regularly brought to community in social media channels. Therefore, we can’t wait you to join and do great things together.
43FLYINN
+386 (0)49 388 800 info@paper.al www.paper.al
Facebook.com/ airportpristina Twitter.com/ airportpristina Instagram.com/ airportpristina
44FLYINN
AEROPORTI NDËRKOMBËTAR I PRISHTINËS SHËNON NUMRIN MË TË MADH TË TRAFIKUT NË FILLIMVIT
Çmimet e fituara nga ANP ‘Adem Jashari’ vazhdojnë të dëshmohen me cilësi të shërbimeve të ofruara që kanë një rezultat pozitiv qysh në muajin e parë të vitit duke shënuar një muaj mjaft të susksesshëm. Në janar të këtij viti janë procesuar 120,531 udhëtarë dhe 1019 fluturime duke bërë që ky të jetë janari me numrin më të madh të trafikut në historinë e aeroportit krahasuar me muajin e njejtë të viteve paraprake. Në Janar të vitit 2014 ANP ‘Adem Jashari’ kishte një numër të udhëtarëve prej 95,327, në vitin 2015 kishte procesuar 106,839 udhëtarë për të arritur më pas top shifren deri në 120,531 udhëtarë. Kjo nënkupton se në krahasim me janarin e vitit 2014 ka rreth 26.44% rritje ndërkaq në krahasim me muajin janar 2015 ka rreth 12.82% rritje në numër të udhëtarëve. Sa i përket numrit të fluturimeve ka procesuar rreth 11.72% më shumë se në vitin 2014 dhe 10.04% më shumë se në vitin 2015.
DIPLOMON GJENERATA E PARË E PJESËMARRËSVE TË LIMAK ASI Tridhjetë pjesëmarrësit e gjeneratës së parë të Limak Institutit për Shërbime Aeroportuale (Limak ASI), kanë diplomuar zyrtarisht më 22 mars 2016 në ceremoninë zyrtare të organizuar në Prishtinë. Studentët që ishin pjesë e programit, janë pajisur me certifikara të pranuara ndërkombëtarisht në fushën e menaxhimit të përgjithshëm si dhe të shërbimeve aeroportuale. Programi i Limak ASI implementohet në bashkëpunim me Universitetin e Prishtinës, Universitetin Bogazici në Turqi, Institutin e Aviacionit ENAC në Francë dhe Ministrinë e Arsimit, Shkencës dhe Teknologjisë. Studentët pas përfundimit të trajnimit morrën pjesë në pjesën e punës praktike në aeroport dhe përfundimisht, janë punësuar në veroportin e Prishtinës.
PRISHTINA INTERNATIONAL AIRPORT MARKS THE LARGEST NUMBER OF TRAFFIC IN THE YEARSTART
The awards received during 2015 by Limak Prishtina International Airport “Adem Jashari” are backed up by the quality of services offered, leading to yet another very successful yearstart. In January 2016, the Airport has processed 120, 531 passengers and 1019 flights, making this years’ January as the most successful with the largest number of traffic in the Airport history, comparing it with the same month of previous years. In January 2014 our Airport had a total of 95,327 passengers while in 2015 it processed a number of 106,839 passengers, leading to a 120,531 passengers processed during 2016. This means that compared to January 2014 there is a 26.44% increase while compared to January 2015, there is a 12.82% increase of number of passengers. When comparing the number of processed flights, in 2016 the Airport has processed around 11.72% more compared to 2014 and 10.04% more compared to 2015.
THE FIRST GENERATION OF LIMAK ASI PARTICIPANTS HAS GRADUATED Thirty students of the first edition of Limak Institute for Aviation Services (Limak ASI) have officially graduated on the 22nd of March 2016 in an official ceremony held in Prishtina. The participating students are now equipped with internationally recognized certificates in the field of general management and aviation services. The Limak ASI programme is implemented in cooperation with the University of Prishtina, Bogazici University from Turkey, ENAC Institute in France and the Ministry of Education, Science and Technology. After the training completion, students were part of the internship and were finally offered employment at the Limak Kosovo International Airport J.S.C.
Paper është agjenci e integruar komunikimi nga Kosova. Paper ofron shërbime për një numër të klientëve brenda dhe jashtë Kosovës. Paper is an integrated communications agency of clients in and outside Kosovo.
www.paper.al