N°4
FLYINN | ADEM JASHARI PRISHTINA INTERNATIIONAL AIRPORT
2015 MAJ – MAY GRATIS/FREE
FILIGRAN, ARTI I BUKUR NGA VENDI HUNGARIA THE WORLD IN BRIEF
ALBUMET CULTURE
Fjala e Editorit
Editor’s word
Ashtu si edhe në muzikë, jo gjithmonë standarde dhe nota të zakonshme tingëllojnë bukur edhe në krijime tjera. Ndonjëherë cuditshëm, dicka që fillimisht tingëllon keq dhe ashtu sic themi ne – palidhje, tingëllon mirë herën e dytë, e edhe më mirë të tretën. Në këtë drejtim është më se e rëndësishmë të jemi të hapur dhe të ofrojmë mundësi për gjithcka dhe përfundimisht, si krijues të mishërohemi dhe të pëlqejmë atë që e krijojmë.
Just like with the music, not always the standard playing and the ordinary tunes and notes sound good at other creations as well. Strangely enough, something that sounds bad in the beginning might sound good on the second try, even better on the third. In this respect, it’s crucial to be open and to allow approach to everything and finally as creators, to like what we have already created.
Këtë rradhë, pa modesti themi se cilësia e asaj që keni në duar është përmirësuar dhe jemi të përkushtuar që ky trend përmirësimi të mos ndalojë kurrë. Vizitoni Hungarinë duke lexuar përshkrimin në faqet e para të magazinës tonë. Lexoni për ngjarje dhe festivale të ndryshme në Kosovë por edhe jashtë. Si gjithnjë, kemi bërë një përzgjedhje shumë atraktive të personazheve dhe personave që lënë gjurmë në skenën e kulturës në Kosovë dhe më gjerë, si në organizimin e ngjarjeve, në udhëheqjen e institucioneve me rëndësi kulturore ashtu edhe në përditshmërinë tonë, edhe pse jo gjithmonë si qytetarë e vërejmë këtë ndikim në formë direkte. Stina e verës sjell disi një casje më pozitive dhe frymëzuese andaj edhe është kohë e mirë që të gjithë investitorët potencial të vizitojnë vendin tonë, të mahniten me numrin e madhë të të rinjëve të gatshëm për përkushtim dhe punë dhe me potencialet tjera shumë të favorshme që vendi ynë i ofron. Andaj, në këtë numër një pjesë të vecantë ia kemi kushtuar promovimit të investimeve në Kosovë dhe paraqitjes së potencialit investues në Kosovë. Në përfundim, jemi të lumtur me përzgjedhjen dhe listën e temave të trajtuara. Lexim të këndshëm.
This time, without modesty, we would like to say that the quality of what you have in your hands is quite improved compared to the last, and we are committed to have the improving trend present at all times. Visit Hungary by reading the feature stories in the first pages of our magazine. Read about different events and festivals in Kosovo and abroad. As always, we have made an outstanding selection of characters and individuals that leave traces in the Kosovo culture scene and abroad by organizing events, by managing different cultural institutions even though as citizens of this place, we don’t always see their direct effect on our lives. The summer season is somehow more positive and inspiring therefore it’s the right time to have potential investors visit our country, to be amazed with the high number of youngsters ready for commitment and work and to visit other potentials that our country offers. Therefore, we have dedicated a part of our magazine to promoting investments in Kosovo and to presenting the investment potential in Kosovo. Finally, we are very satisfied with the selection and the list of the topics we have covered. Have a pleasant reading.
FLYINN | ADEM JASHARI PRISHTINA INTERNATIIONAL AIRPORT
3
FLYINN | ADEM JASHARI PRISHTINA INTERNATIIONAL AIRPORT
CONTENT
P06 Hungary, the world in Brief Turizëm / Tourism P12 Filigran
Intervistë / Interview
P14 Top things to do in Kosovo during the summer
Turizëm / Tourism
P16 Kosovo In International Bands
Tourism
Hungary, the world in Brief Tourism
Top things to do in Kosovo during the summer
Music / Musikë
P21 Playlists
Events in Kosovo
Kulturë / Culture
P22 Ngjarjet Kulturore
Kulturë / Culture
P26 Strella
Intervistë / Interview
Culture
P30 Libri i muajit edhe top 5 librarite Books / Libra P32 Yllka Brada Fashion
KOSOVA
Tourism
P30 Fluturimi mbi teatrin e Kosoves Kulturë / Culture
P36 Blerina Bombaj Interview Ushqim / Food P43 3 top festivals P44 Airport news
FASHION>TRENDS Fashion
Gjithmonë bashkë!
Udhëtimet nuk duhet t’ju ndajnë nga më të dashurit tuaj. Komunikimi mund të jetë gjithmonë i njejtë, sidomos kur çmimet e roaming janë tejet të volitshme. E në vendlindje, gjithashtu, IPKO ofron çmimet më të mira për thirrje drejt çdo operatori mobil. WWW.IPKO.COM
FLYINN | ADEM JASHARI PRISHTINA INTERNATIIONAL AIRPORT
5
World in brief FLYINN | ADEM JASHARI PRISHTINA INTERNATIIONAL AIRPORT
6 Hungary, not only a transit route
Vendi që ka prodhuar banknota me shifra prej një kuintilion pengo në ditë moderne (banknotat me shifrat më të mëdha në botë) ka njëqind kuintilion gjëra për të ofruar për turistë. Një nga shtetet Evropiane më të përmendura në Kosovë së fundmi nuk është vetëm vend tranziti, por vend që duhet vizituar nga të gjithë ata që këtë nuk e kanë bërë deri tani. Si edhe shtetet fqinje, Hungaria ishte pjesë e botës Kelte e më pastaj e Perandorisë Romake. Pas rënies së Romës, Hunët janë vendosur në fushat e Panonisë dhe e quajtën vendin e tyre Hungari. Faktet e përmendura më lartë kanë krijuar diversitet atraktiv për t’u eksploruar në këtë vend. Hungaria është mjaft e famshme për trashegiminë e saj arkitekturale dhe kulturore. Vizitorët mund të
The place that has produced banknotes of one quintillion pengo’s in modern days (the world’s highest denomination ever) has one hundred quintillion things to offer to its visitors. One of the most mentioned European countries mentioned in Kosovo recently is not only a transit country, but a must visit for those that were not able to do so until now. Like neighboring countries, Hungary was part of the Celtic world, then the Roman Empire. Following the fall of Rome, the Huns settled in the plains of Pannonia and gave their name to Hungary. The fore-mentioned has created an actual great diversity. Hungary is well known and beloved for its architecture and cultural heritage. Visitors may find themselves travelling several hundred years back in time standing on a single street corner or
udhëtojnë mijëra vite prapa duke qëndruar në një rrugë të vetme ose duke vizituar vendet më të shquara. Në Hungari mund të gjeni rrënoja romane, kisha gotike, shtëpi të ndërtuara qindra vite më parë dhe ndërtesa modern. Krahasuar me vendet tjera në Evropë, Hungaria mund të vlerësohet si relativisht e lirë, deri sa krahasuar me standardin në Kosovë mund të duket pak e shtrenjtë por prapë e përballueshme. Në vend ofrohen shumë mundësi akomodimi për vizitorë dhe cmimet ndyrshojnë. Më e rëndësishmja, transporti publik nuk është i komplikuar dhe është i lirë që e bën shëtitjen brenda vendit shumë të lehtë. Do të provojmë të ju teleportojmë në vendin që për një gjë mund të krahasohet edhe me Kosovën. Nga viti 2010, Hungaria ka nivelin më të ulët të punësimit në OECD, me vetëm 55.4% të banorëve të punësuar. Rezervoni fluturimin tuaj dhe udhëtoni nga Limak Aeroporti Ndërkombëtarë i Prishtinës “Adem Jashari” dhe kujdesuni që të kënaqeni në maksimum.
Top 10 atraksionet turistike në Hungari Nga Budapesti i mahnitshëm – qyteti i dritave – deri tek fshatërat e cuditshme dhe pamjeve magjepse, Hungaria zgjon ndjenja të forta të historisë dhe traditës në cdo kënd. Në të njejtën kohë Budapesti, me plot të drejtë krahasohet me qytetet si Praga apo edhe Parisi, është vendi më atraktiv për turistë, lu-
visiting one of Hungary’s most admired sites. In Hungary you can find roman ruins, gothic churches, hundred years old houses and modern buildings next to each other. Compared to other European countries Hungary can be considered relatively cheap, while compared to Kosovo standard it may seem a bit expensive but yet affordable. The country offers a lot of accommodation possibilities to its visitors and prices vary. Most important, public transport is not at all complicated and cheap so travelling around is easy to manage. We will try to have you teleported to the country that could be also compared to Kosovo sometimes. As of 2010, Hungary had the lowest employment rate in the OECD, with only 55.4 % of the population in employment. Book your flight and travel from Limak Prishtina International Airport “Adem Jashari” and make sure to enjoy to the maximum.
Top 10 tourist attractions in Hungary From beautiful Budapest - the city of lights - to its many quaint villages and fantastic scenery, Hungary evokes a strong sense of history and tradition at every turn. Yet while Budapest, justifiably compared with cities like Prague and even Paris, is by far the country’s biggest tourist draw, be sure to spend time traveling beyond the capital. Cities and towns of all sizes have preserved their classic old historical
7
Kështjella Buda Kur për herë të parë shikoni Kështjellën Buda në Budapest, do të kuptoni se pse janë të shumtë ata që e konsiderojnë qytetin si “Parisi i Jugut”. Kjo pikë historike tani më është edhe pjesë e Lokacioneve të Trasheguara të UNESCO, është e të njejtit nivel me Versajën në kontekst të madhështisë dhe disejnit të shkëlqyer. E ndërtuar në vendin ku ishte pallati i demoluar gjatë rrethimit në vitin 1686, struktura e re e rindërtuar në shekullin e 18 për monarkinë Hasburg përfshinë më shumë se 200 dhoma. Ju mund të shijoni pamje magjepse nga kupolat në lartësi prej 61 metrave që në focus kanë lumin e Danubit. Pjesë të strukturës së vërtetë mesjetare janë ruajtur dhe ri-ndërtuar, duke përfshirë Kullën Buzogany dhe kullën impresionuese jugore të shekullit të 15-të.
attractions, many of which exhibit influences from various cultures, including Turkish invaders and Italian Renaissance designers. And Hungary’s countryside includes some of the most beautiful scenery to be found anywhere in Eastern Europe. In fact, wherever you are in Hungary, you’re never far from spectacular mountains and lakes, beautiful river scenes - the awesome Danube runs right through the country - and lush valleys, all providing great opportunities for hiking and other fun outdoor activities.
FLYINN | ADEM JASHARI PRISHTINA INTERNATIIONAL AIRPORT
teni të kaloni kohë edhe në vende jasht këtij kryeqyteti. Shumë qytete dhe qyteza në Hungari kanë ruajtur atraksionet e vjetra klasike dhe historike, shumë nga të cilat shfaqin influence nga kultura të ndryshme, duke përfshirë okupuesit Osman dhe disenjatorët e renesancës Italiane. Zonat rurale në Hungari mahnitin me bukuri të rrallë që nuk mund të gjindet në vente tjera në Evropën Jugore. Në fakt, kudo që ndodheni në Hungari, gjithmonë jeni afër maleve dh e liqeneve spektakolare, pamjeve magjepse të lumenjëve duke qenë se edhe Danubi shtrihet përgjatë gjithë Hungarisë, dhe të gjitha këto karakteristika krijojne kushte të pafunda për hajking dhe aktivitete tjera të jashtme.
Buda Castle When you first set eyes on spectacular Buda Castle in Budapest, you’ll appreciate why so many people consider the city the “Paris of the East”. This spectacular historic landmark - now a UNESCO World Heritage Site - ranks right up there with Versailles in terms of its majestic proportions and wonderful design. Built on the site of a palace destroyed during the Siege of 1686, this newer structure was rebuilt in the 18th century for the Habsburg monarchy and includes more than 200 rooms. Its spectacular symmetrical layout focuses on the lovely 61-meter-high central dome facing the Danube, from where amazing views of the castle can be enjoyed. Parts of the original medieval building have been reconstructed, including the Buzogány Tower and the impressive 15th-century South Tower.
Kubi i Rubikut, kjo lojë në formë të vogël të një kubi me shumë ngjyra, është zbuluar në Hungari nga Erno Rubik. Përvec tjerash, zbulimet në Hungari përfshijnë edhe shkrepësave pa zhurmë dhe poqave elektrik nga kriptoni. Këtë verë në Hungari: Sziget Music Festival. Një nga festivalet më të mëdha Evropiane është nikoqire e shumë skenave dhe bendeve gjatë kësaj vere.
Rubik’s cube, this colored tiny little mesmerizing ‘puzzle’ was invented in Hungary by Erno Rubik. Amongst others, Hungarian inventions include the noiseless match and the krypton electric bulb. Coming this summer: Sziget Music Festival. One of the biggest European festivals in Europe is hosting a lot of stages and bands this summer as well.
FLYINN | ADEM JASHARI PRISHTINA INTERNATIIONAL AIRPORT
8 Danubi
The Danube
Qytezat Historike të Spa
Lumi Danub rrjedh përgjatë Hungarisë nga veriu në jug dhe ndanë qytetin e Budapestit në dy. Një nga pamjet më të mira të lindjes së diellit drejt kështjellës Buda dhe Pest është nga Ura e Lirisë (Freedom Bridge), që është edhe lokacioni më i pëlqyer nga vendorët. Një nga pjesët e preferuara janë edhe shtrati dhe kthesat e lumit, që është edhe një prej pjesëve më të famshme për aktivitete rekreative dhe për vizita gjatë ekskurzioneve. Kjo është pjesa kur lumi kalon përgjatë maleve të Visegrad para kthesës së madhe në drejtim të Jugut dhe qytetit të Budapestit. Kjo pjesë është mjaft e famshme për ngjitës të maleve dhe adhurues të natyrës dhe është e përfshirë në shumë guida turistike me anije që shpesh përfundojnë edhe në Austri.
The spectacular Danube River flows through Hungary from north to south, and as it passes through Budapest splits the city in two. One of the best sunset views of both Buda and Pest is from the lovely Freedom Bridge, a favorite spot among locals. Other great places from which to view this majestic river is at the Danube Bend, one of the country’s most popular recreational and excursion spots. This is where the river winds its way through the heavily wooded Visegrád Mountains before turning sharply south (the river’s “knee”) towards Budapest. The area is popular with hikers and nature-lovers, and is included in the many excellent river cruises that travel the Danube from as far as neighboring Austria.
Nëse jeni të etshëm për pushim të kombinuar me përvojë të cmueshme kulturore, Hungaria duhet të jetë përzgjedhja juaj. Në këtë vend ka shumë qyteza historike që ofrojnë spa, duke përfshirë banjot e thjeshta në ujërat rigjeneruese e deri tek pushimet e zgjatura në pushimore të dedikuara për spa. Reputacioni i Hungarisë në këtë kontekst daton prej më shumë se dy shekujve, atëherë kur Romakët vlerësonin lartë efektet e ujërave termike në Hungari. Më pastaj, ishte perandoria Osmane që në shekullin e 16të ndërtoi shumë Hamame dhe Banjo Publike që përdoren sot e asaj dite.
Pecs Me klimë mesdhetare, xhamia më në very e Evropës dhe një jetë nate gumëzhuese e mbushur me shumë studentë e bëjnë Pecs të jetë qyteti i dytë në Hungari. Jo për nga madhësia, por nga gjithcka tjetër. Qyteti afër Pecs i quajtur Villany prodhon verën më të mirë të kuqe në Hungari. Vizitoni të gjithë prodhuesit vendorë të verës.
Holloko Ka shumë fshatëra në Hungari ku banorët jetojnë ende në stilin tradicional por Holloko është më i famshmi. Pamjet magjepse, shtëpitë e vjetra të bukura dhe kostumet tradicionale me plot ngjyra krijojnë një përvojë të vecantë dhe shumë informuese të Hungarisë së vjetër. Vizitoni këtë pjesë gjatë Pashkëve, kur të vjetrit derdhin ujë nga kofat mbi gratë.
Esztergom Është pjesa shpirtërore e Hungarisë, një qytet i vogël me plot sharm me një Bazilikë me shikim drejt Sllovakisë në anën tjetër të lumit Danub. Esztergom është një prej qytezave më të vjetra të Hungarisë ku ju mund të mësoni për historinë e këtij vendi në cdo kënd. Kurrë mos i thuani një Hungarezi që keni shijuar anën Sllovake të Danubit.
9 If you’re looking for a vacation that combines some down time with a rich cultural experience, Hungary delivers. There are many historic spa towns and facilities throughout the country offering everything from simple bathing in regenerative waters to longer stays in lovely spa resorts. Hungary’s reputation for its hot springs and baths dates back more than 2,000 years to the Romans, who highly valued the healing effects of Hungarian thermal waters. Then, in the 16th century, it was the turn of the Turks who built the many Turkish Baths still in use today.
Balaton-felvidék
Balaton-felvidék
Platoja në brigjet veriore të liqenit Balaton është mjaft atraktive: pamje të vullkaneve, plantazhe magjepse të verërave ku mund edhe të shijoni verërat, festival kulturore dhe shtigje të tërheqëse të ciklizmit dhe për fund edhe horizonte të pabesueshme të vetë liqenit.
The plateau on the northern shores of Lake Balaton has more attractions than you can shake a stick at: picture perfect volcanos, fabulous vineyards where you can taste the locas tipple, cultural festivals and meandering bike paths, and of course fabulous vistas of the lake itself. Tihany Abbey sits on a hill overlooking the lake and has the most stunning setting of all Hungarian churches.
Debrecen
Debrecen
Nuk është e cuditshme që Debrecen, qyteti i dytë më i madh i Hungarisë, kryeqyteti i pjesës lindore, quhet Roma Hungareze. Banorët e këtij qyteti kanë ndërtuar një kishë të madhe në sheshin kryesor, qytet ky që shquhet si qyteti më i rregulluar dhe pastër në Hungari. Debrecen ka ekipin më të mirë të futbollit në Hungari. Nëse keni mundësi merrni pjesë në lojë të tyre.
The second largest city in Hungary, capital of the Eastern Plains, isn’t called the Calvinist Rome for nothing. The hard working locals have built a huge church on the main square, and you would be hard pressed to find a tidier city in the country. Debrecen has the best football (soccer) team in Hungary. Catch one of their games, if you can.
Pecs A climate that’s positively Mediterranean, Europe’s northernmost mosque and a buzzing nightlife fueled by the large resident student population make Pécs the second city of Hungary. Not in size, but in everything else. The nearby town of Villány produces the best red wines in Hungary. Take a tour at any of the local wineries.
Holloko Esztergom The spiritual home of Hungary a charming little town with an imposing Basilica overlooking Slovakia on the other side of the Danube. This is one of the oldest towns in the country and you can literally breathe history on every corner. Never mention to a Hungarian that you enjoyed the Slovak side of the Danube.
There are many villages in Hungary where the traditional way of life is still alive, but Hollóko stands out among them. The scenic setting, the beautiful old houses and the colourful traditional costumes make for one memorable visit to the Hungary of old. Come at Easter, when local men pour bucketloads of water on the women.
FLYINN | ADEM JASHARI PRISHTINA INTERNATIIONAL AIRPORT
Historic Spa Towns
FLYINN | ADEM JASHARI PRISHTINA INTERNATIIONAL AIRPORT
10
Tokaj
Tokaj
Vera e prodhuar në këtë qytet quhet “verë e mbretërve” për një arsyje: edhe një Burgundy në moshë është lëng rrushi nëse krahasohet me verën e prodhuar në këtë vend. C’është më e mira, cmimet për të blerë një shishe janë mjaft të volitshme. Qëndroni në Mad. Kjo pjesë ka hotelet dhe restaurantet më të mira në këtë pjesë të Hungarisë.
The dessert wine produced here is called “wine of kings” for a reason: even a vintage Burgundy is glorified grape juice compared to what is produced on the low lying hills of Northeastern Hungary. And it won’t even bust your budget. Stay in Mád. It has the best hotels and restaurants in the area.
Hungarezë të famshëm
Famous Hungarians
Maria Theresa, Dukeshë, Perandore
Maria Theresa, Duchess, Emperor
Maria Theresa ishte një Dukeshë Austriake, dhe një Perandoreshë e Shenjtë Romake nga Dinastia e Habsburg nga viti 1740 deri më 1780. Ajo ishte nëna e Marie Antoinette.
Maria Theresa was an Austrian archduchess, and Holy Roman Empress of the Habsburg Dynasty from 1740 to 1780. She was also Marie Antoinette’s mother.
Zsa Zsa Gabor, Aktore
Zsa Zsa Gabor, Actress
Zsa Zsa Gabor është aktore e famshme e shquar për rrolet e saja flirtuese ku në shumicën prej tyre tjerëve u drejtohes si “darling”. Ishte e martuar nëntë herë.
Ecseri piac
Ecseri piac
Ky treg i gjërave të lira në periferi të Budapestit ofron një koleksion marramendës të artit dhe koleksioneve. Dëshironi një medalje komuniste të vitit 1953? Ose ndonjë karrige të gdhendur si më së miri të vitit 1753? Të gjitha këto dhe shumë tjera mund t’i gjeni në Ecseri. Mos hulumtoni vetëm gjërat në lirim. Shumë persona që punojnë në këtë treg janë shumë më shumë karakteristik.
This flea market on the outskirts of Budapest has a mind-boggling array of serious art and collecitble bric-a-brac. Do you need a communist medal from 1953? Or maybe an amazingly carved chair from 1753? Ecseri will leave you satisfied. Don’t just look at what’s for sale. Many of the characters working at the piac are even more interesting.
Zsa Zsa Gabor is an actress and socialite famous for her bubbly, flirtatious persona -- referring to nearly everyone as “darling.” She’s been married nine times.
Harry Houdini, Magjistar
Harry Houdini, Magician
Iluzionet sfiduese dhe të mëdha, ikjet dhe zhdukjet spektakolare e kanë bërë Harry Houdini magjistarin më të famshëm të të gjitha kohërave.
Harry Houdini’s grand illusions and daring, spectacular escape acts made him one of the most famous magicians of all time.
Bela Lugosi, Aktor Konti Drakula ishte rroli më i famshëm i aktorit Bela Lugosi. Lugosi e luajti këtë rrol në teatër dhe në filmin e prodhuar nga Universal Pictures në vitin 1931.
Peter Lorre, Aktor
Aktori nga Hungaria, Peter Lorre, më së shumti në filma shfaqet si i huaji në rrole negative. Aktrimi i tij si vrasës serik në filmat e famshëm të James Bond ishte fillimi i karrierës së tij të bujshme të aktrimit.
Bela Lugosi, Actor Count Dracula was Actor Bela Lugosi’s most famous role. Lugosi played him in stage productions and in the 1931 Universal Pictures film Dracula.
Peter Lorre, Actor Hungarian actor Peter Lorre is most often cast as the sinister foreigner. His role as the serial killer in M / James Bond was the beginning of his prolific acting career.
Nga viti 2007, trembëdhjetë Hungarezë kanë pranuar Cmim të Nobelit. Ky numër është më i madh se numri i pranuar nga vendet si Japonia, Kina, India, Australia ose Spanja. Shumë zbulime tjera janë bërë nga Hungarezë që kanë ikur nga shteti para fillimit të luftës së dytë botërore duke përfshirë holografinë (Dennis Gabor), stilolapsin (Laszlo Biro), teorinë e bombës së hidrogjenit (Edëard Teller), the gjuhën programuese Basic (John Kemeny me Thomas E. Kurtz). Sinagoga Dohany është sinagoga më e madhe në Evropë dhe është e vendosur në Budapest, Hungari.
George Soros, Ndërmarrës, Filantropist
George Soros, Business Leader, Philanthropist
George Soros është bilionier, i njohur për investimet si dhe aktivitetet e shumta filantropike anembanë botës.
George Soros is a self-made billionaire known for his investment savvy and his vast body of philanthropic work.
Ka rreth 500 vende në Hungari me pasuri të ujërave termike. Kjo do të thotë që ju mund të gjeni ujë me temperaturë mbi 30°C në 70% të Hungarisë. Ka diku rreth 150 qendra të spa në vend ku ju mund të bëni banjo. Flea, bas kitaristi i Red Hot Chilli Peppers dhe së fundmi Atoms for Peace, Monika Seles, teniserja e famshme botërore, Mark dhe David Knofler nga Dire Straits janë Hungarezë me prejardhje. Vitamina C është zbuluar nga Albert Szent Gyorgyi dhe për këtë ai është shpërblyer me Cmimin Nobel për Mjeksi në vitin 1937. Alberti ishte Hungarez. As of 2007, thirteen Hungarians had received a Nobel Prize. Thirteen is more than Japan, China, India, Australia or Spain.
Joseph Pulitzer, Botues, Ndërmarrës Joseph Pulitzer, botues dhe kryeredaktor i gazetës, zhvilloi më së shumti shtigjet mbi të cilat u sëndërtua gazetaria modern. Në kohën e tij ai ishte një nga gazetarët më të fuqishëm në SHBA.
Joseph Pulitzer, Publisher, Business Leader Newspaper editor and publisher Joseph Pulitzer helped set the pattern of the modern newspaper. In his time, he was one of the most powerful U.S. journalists.
Several other inventions were made by Hungarians who fled the country prior to World War II, including holography (Dennis Gabor), the ballpoint pen (László Bíró), the theory of the hydrogen bomb (Edward Teller), and the BASIC programming language (John Kemeny, with Thomas E. Kurtz). Dohany Synagogue is the largest synagogue in Europe and is located in Budapest Hungary. There are approximately 500 places in the country where thermal water occurs. That means you can find water with temperature above 30°C in the 70% of Hungary. There are about 150 spas in the country where you can bath. Flea, bass guitar player at Red Hot Chilli Peppers and recently Atoms for Peace, Monika Seles, the very famous tennis player and Mark and David Knofler from Dire Straits are all Hungarian descendants. Vitamin C was discovered by Albert Szent-Györgyi who won the 1937 Nobel Prize for Medicine, in part, for this discovery. Albert was Hungarian.
FLYINN | ADEM JASHARI PRISHTINA INTERNATIIONAL AIRPORT
11
FLYINN | ADEM JASHARI PRISHTINA INTERNATIIONAL AIRPORT
12
Filigran, arti i bukur nga vendi Filigran, the local beautiful art E gjitha fillon me finesë. Ky zanat gati se humbi por tani është duke përjetuar ringjalljen. Kjo formë arti shfaqë produkte delikate dhe të ndërlikuara të bëra nga tela të përdredhur ari ose argjendi. Për të bërë një të tillë kërkohet më shumë kohë dhe është proces kreativ i kombinuar me njohuri të mira dhe aftësi të mëdha të punës. Filigran-punuesit mund ti quani zanatlinj dhe artistë. Filigrani është një punim delikat i fushës së argjendarisë / bizhuterisë, zakonisht i punuar nga fije të ngushta të arit ose argjendit, ose edhe kombinim i të dyjave. Kjo formë përdoret për të qenë pjesë dekorative e ndonjë objekti ose edhe punimi krijon motive artistike dhe mund të përdoret në jetën e përditshme si bizhuteri. Ky zanat ishte shumë i zhvilluar në Kosovoë shumë shekuj më parë. Për më shumë, besohet se punimi i filigranit si zanat ka rrënjët në Kosovë. E rëndësishme për t’u përmendur është edhe se si zanat, filigrani ishte mjaft i zakonshem në Itali dhe Francë nga viti 1660 e deri në fund të shekullit të nëntëmbëdhjetë.
It all starts with ‘finesse’. This craft was about to fade but it is experiencing its revival recently. This form of art stands for a delicate and intricate ornamentation made from gold or silver twisted wire. Making one takes rather more time and is a rather more creative process mixed with good knowledge and practice on crafting capabilities. You can call the makers of filigree both: craftsmen and artists. Filigree (in Balkans spelled as Filigran) is a delicate kind of jewellery metalwork, usually of gold and silver, made with tiny beads or twisted threads, or both in combination, soldered together or to the surface of an object of the same metal and arranged in artistic motifs. It often suggests lace and remains popular in Indian and other Asian metalwork. The craft was highly developed in Kosovo centuries ago. Moreover, it is widely believed that such a craft has its roots in Kosovo. Worth to mention, it was also popular as well in Italian and French metalwork from 1660 to the late 19th century.
FLYINN | ADEM JASHARI PRISHTINA INTERNATIIONAL AIRPORT
13
FLYINN | ADEM JASHARI PRISHTINA INTERNATIIONAL AIRPORT
14 Në Kosovë, Prizreni ishte udhëheqës në zhvillimin e zanatit të punimit të filigranit. Për më shumë, në Prizren ishte e vendosur fabrika e themeluar para luftës së dytë botërore. Shteti punësoi qindëra punëtorë në atë fabrikë. Pas përfundimit të periudhës së komunizmit, punëtorët privatizuan zanatin e tyre. Tani ata operojnë në shkallë shumë më të vogël. Këta punëtorë bënin bizhuteri nga filigrani për dekada me rradhë. Në Prizren, shumë punë bëhen bazuar në porositë por punët e përzgjedhura shiten në dyqanin e Filigranit në qendër të Prizrenit, një dyqan që rrallë vërehet nga syri i kalimtarëve. Të gjithë mund të jenë prezent për të parë procesin e punimit të filigranit në dyqane të ndryshme ose edhe të jenë pjesë e punëtorive të organizuara në Prizren. Për më shumë, një numër i konsiderueshëm i dyqaneve tani më të vogla mirëpresin turistë sipas kërkesës. Procesi i shëndrimit të pjesëve të vogla të metalit në art shumë delikat dhe kreativ është shumë argëtues.
In Kosovo, Prizren was a leader city in developing the craft of filigran making. Moreover, in the outskirts of Prizren there was a filigran factory established before the Cold War. The state employed hundreds of workers at the factory. When the communist era ended, these workers privatized their craft. Today they operate on a much smaller scale. The workers of the factory have been making filigree jewelry by hand for decades. In Prizren, many of the factory pieces are made to order, but select jewelry items are sold in the Filigran shop in downtown Prizren, a completely unassuming storefront that you would miss if you didn’t know exactly where it was. One can also witness the process of making filigree at the shop or attend one of the workshops organized in Prizren. Moreover, a number of small shops host tourists upon request. It is highly amusing to see how small metal pieces are turned into highly creative delicate art.
Top 3 punuesit e filigranit në Prishtinë
Top 3 filigree shops in Prishtina
Në këtë numër të FlyInn vendosëm të prezantojmë tre artistë të filigranit në Prishtinë. Silversmith Krenare Rakovica
In this issue we have decided to represent three best filigree artists and shops in Prishtina.
E shumë talentuara Krenare Rakovica ka qenë afër procesit të punimit të filigranit gjatë gjithë jetës së saj. Ajo vendosi të hapë dyqanin e parë të saj në vitin 2011 deri sa filloj të merrej me punimin e filigranit në vitin 2006. Krenara ka trasheguar traditën familjare të filigran-bërjes që nga viti 1983. Edhe pse është shumë e influencuar nga punimet tradicionale të filigranit, ajo gjithashtu eksperimenton me një përzierje të formave moderne dhe klasike. Për më shumë, Krenarja ofron produkte origjinale të bëra nga vet ajo.
Silversmith Krenare Rakovica A young talented Krenare has been close to the making of filigiran all of her life. She decided to open her shop in 2011 but first started making filigran in 2006. She inherited the family filigran tradition that has its roots in the year 1983. Even though heavily influenced by the old traditional ornamentation she also experiments with a mix of modern and classical shapes. Moreover, Krenare offers unique hand made originally designed products. Krenare is nice and sweet and great to meet. Location: Str. Garibaldi
Lokacioni: Rr. Garibaldi
Punëtoritë e filigranit afër ndërtesës së komunës
Filigran shops close to the municipality building
Duhej ti gruponim të gjitha. Bëni një gjiro deri në Rr. UCK në Prishtinë dhe kënaquni duke shikuar të gjitha produktet e filigranit në atë rrugë dhe menjëherë do të transferoheni në një ekspozitë të jashtzakonshme arti, së paku në mendjen tuaj. Dhjetëra punëtori të vogla të filigranit kanë qenë historikisht të vendosura në këtë rrugë, afër ndërtesës së komunës së Prishtinës. Zanatlinj të vjetër dhe të rinj ofrojnë dhe punojnë produktet e tyre të filigranit në prezencë të klientëve. Ky është vendi ku ju do të mësoni se si bëhet një produkt i filigranit.
We had to group them all. Take a tour to the UCK street in Prishtina and enjoy viewing all the filigran products and you will suddenly move to an extraordinary arts exhibition, at least by mind. Tens of small tiny shops have been historically located at this street, next by the Prishtina municipality building. Both old and young craftsmen offer and produce their filigran products in presence of their customers. This where you get to see how it is done.
Lokacioni: Rr. UCK
Dodo Silver
Dodo Silver
Kjo punëtori udhëhiqet nga Lek Berisha, një i ri Prishtinas që eksperimenton me filigran dhe produkte tjera të argjendit që përmbushin të gjitha kërkesat e vizitorëve të dyqanit të tij. Disejnet e tija të filigranit janë tradicionale por edhe moderne dhe përfaqësojnë një përzierje të të dyjave bazuar në përzgjedhjen e pronarit si dhe dëshirat e klientëve.
Owned and run by Lek Berisha, a young fellow has started experimenting with filigran and other silver made products that meet requirements of every person that enters the shop. The filigran designs are traditional but yet modern as they represent a fusion of both based on the preferences of the owner and the wishes of its customers. Location: Str. Garibaldi 33
Lokacioni: Rr. Garibaldi 33
Location: Str. UCK
FLYINN | ADEM JASHARI PRISHTINA INTERNATIIONAL AIRPORT
15
Turizëm
FLYINN | ADEM JASHARI PRISHTINA INTERNATIIONAL AIRPORT
16 Top gjërat që duhen bërë në Kosovë gjatë verës Verat janë të nxehta në Kosovë. Shumë shpesh, temperaturat e larta dhe dielli bëhen të padurueshme për shumë prej nesh. Po propozojmë një listë të aktiviteteve për ju me qëllim që të kaloni këto ditë të nxehta të verës më lehtë.
Summers are hot in Kosovo. Quite often, the temperatures and the sun become unbearable to most of us. We are suggesting a list of activities you can do to spend the hot summer days more easy.
Vizitoni liqenin e Batllavës
Visit Batllava Lake
Batllava vlerësohet për dy gjëra, për liqe dhe për pushimore ku shumë kalojnë ditët e nxehta verore, sidomos fundjavat. Fillimisht është ndërtuar në mënyrë artificial gjatë kohës së komunizmit për të ftohur pajisjet e termocentraleve në Kosovë dhe për të shërbyer si burim i ujit të pijshëm për qytetin e Prishtinës dhe Podujevës. Gjatë verës, dyja qytetet përdorin digën për rekreacion dhe për pushim ditor. Është lokacion i vizituar shumë gjatë verës, ka shume hostele dhe hotele që ofrojnë akomodim, gjatë fundjavës shumë e përdorin liqenin për not edhe pse një aktivitet i tillë është illegal, ose për shetitje dhe për peshkim. Një numër i restauranteve, kafeve dhe bareve të koktejeve lulëzojnë gjatë verës. Jo-zyrtarisht në Batllavë sezona fillon më 1 Maj. Aktivitetet: Not, lundrim të barkave me lopata dhe pedale, peshkim, aktivitete rekrative, përgatitje e ushqimit në zgar
Batllava stands for both, a lake and a resort where people spend their hot days during the summer, especially the weekends. It was first built artificially during the communist era to cool down facilities at the Kosovo power plants and to be used as water supply source for Prishtina and Podujevo. During summer, both cities use the dam for recreation and daily rest. It is very visited during summer, since there are many hostels and hotels offering accommodation; mostly on weekends people go swimming, walking or fishing during fishing season. A number of restaurants, café bars and cocktail bars bloom during the summer. Unofficially, the season starts on the 1st of May each year. Activities: Swimming, Rowing, Pedal Boat, Fishing, Leisure, BBQ
Bëni një turne të Marimanga
Take a ‘Marimanga’ tour
Marimanga është një grup i disa të rinjëve kreativ dhe avanturesk të Pejës. Ofron shërbime profesionale të ngjitjes në male dhe shkëmbinj, aranzhmane të ndryshme turistike, trajnime dhe sporte tjera ekstreme në malet përreth Pejës. E themeluar nga Mauro Barisone dhe Agim Hacku Jole, aktivitet kryesisht zhvillohen në bjeshkët e Rugovës. Sot, klubi menaxhon me sallën e ngjitjes dhe diku rreth 20 shtigje të ngjitjes në rajonin e Pejës. Klubi ofron pajisjet e ngjitjes për të gjithë vizitorët. Përvec të lartëpërmendurave, klubi gjithashtu ofron shërbime
Marimanga is a group of creative and adventurous youngsters from Peja. It offers professional climbing services, complete touristic arrangements, trainings and other extreme sports in the surrounding mountains of Peja. It was first established by Mauro Barisone and Agim Hacku Jole. The main activities are implemented in the Rugova mountains. Nowadays, the club manages a climbing hall and around 20 climbing routes in the Peja region. The club offers its own climbing facilities for all the visitors. Except from the above-mentioned, the club now also offers
Tourism të parkut të Germisë dhe të vozitni një të tillë rreth Gërmisë ose edhe të lidheni me shtigje tjera që të dërgojnë në liqenin e Badovcit ose anasjelltas. Është mirë të jeni të pajisur me GPS ose të këshilloheni me ndonjë guidë turistike paraprakisht për shkak se ka mundësi të humbni për jo më shumë se dy orë. Gjëja më e rëndësishme në këtë kontekst, të gjitha rrugët të qojnë në ndonjë vend. Për më shumë, Germia ofron edhe kopshte të lojërave për fëmijë, pishinë të madhe dhe disa restaurant me ushqim të këndshëm dhe shumëllojshmëri të pijeve. Aktivitetet: Hecje, vrapim, ciklizëm, përgatitje e mishit në zgarë, rekreacion
të hajkingut, raftingut dhe aktivitete të ciklizmit.
hiking, rafting and cycling activities.
Aktivitetet: Ngjitja në shkëmbinj, ngjitja në male, hajking, rafting, ciklizëm, turizëm malor
Activities: Rock climbing, mountain climbing, hiking, rafting, cycling, mountain tourism
Parku i Germisë dhe turnetë në bicikleta
Germia and Bike Tours
Relaksohu në pasditet passive dhe pas orarit të rregullt të punës. Germia është shumë afër qendrës së qytetit të Prishtinës. Shumë lehtë mund të merrni bicikletë me qira për 2 euro në orë në hyrje
Relax on your lazy afternoons and after working hours. Germia is very close to the city center of Prishtina. Take a local bus or a cab to the gates and then start walking. It’s amazing to see where those
routes take you. You can easily rent a bike for 2 Euros per hour at the gate to Germia park and then ride all around Germia or even connect to other routes and ride to Badovc lake or the other way around. Its good to turn on GPS or consult a guide prior to doing this as there are possibilities of getting lost for two hours. The most important thing though, all paths take you somewhere. In addition, Germia offers a playground for children, a big outdoor city pool and a few restaurants with delicious food and a variety of drinks. Activities: Walking, jogging, cycling, BBQ
FLYINN | ADEM JASHARI PRISHTINA INTERNATIIONAL AIRPORT
17
Top things to do in Kosovo during the summer
Muzikë
FLYINN | ADEM JASHARI PRISHTINA INTERNATIIONAL AIRPORT
18 Kosova në bende alternative ndërkombëtare Ka një numër të artistëve Kosovarë që performojnë ne bende të ndryshme anembanë botës. Me mundësitë e reja të hulumtimit në internet, është bërë fare e lehtë për të identifikuar bende të tilla dhe për të shijuar muzikën që këta artistë e krijojnë me muzicientë tjerë nga shtetet ku ata tani jetojnë. Në dekadën e fundit ne kishim mundësinë të shikonim performansat e disa prej tyre në Prishtinë në evenimente dhe festivale të ndryshme. Në këto shtete jashtë Kosovës, ju mund të përjetoni ndikimin e artistëve Kosovar në koneptet e këtyre bendeve muzikore ku ata marrin pjesë. Muzika nga Ballkani per veshin e huaj është e artë. Të gjithë mund të përfundojnë që kjo platformë fizikisht jo-ekzistuese e shkëmbimit ka ndikuar në zhvillimin e kulturës në dyja vendet. Cfarë tani mund të ndëgjoni është muzikë shumë e mirë alternative dhe artistë nga Kosova me të cilët mburremi. Për më shumë, kemi përzgjedhur edhe një jazz bend.
There are a number of Kosovan artists performing at different bands across the world. With the new internet surfing possibilities it has become quite easy to locate such bands and enjoy the music they make with other peers from the country of their residence. In the last decade we have had the chance to see some of them performing live in Prishtina at different occasions and festivals. In countries outside Kosovo, you can heavily notice the influence of Kosovan artists in the musical concept within their respective bands. Balkan sounds are gold. One can easily say that this physically nonexistent exchange platform has culturally enriched both sides. Now what you hear is great alternative music and Kosovan artists we’re proud of. In addition, a fiery jazz band is a must listen.
Super 700 super700.de
Bendi u themelua në vitin 2003 nga Ibadete Ramadani dhe Michael Haves. Ibadetja vjen nga Kosova deri sa edhe Michael ka jetuar në Kosovë disa vite me rradhë. Më herët në bend merrnin pjesë edhe dy motrat e Ibadetes, Albana dhe Ilirjana Ramadani. Instrumentalistët e bendit luajnë pop/rock imagjinativ të ‘shkolluar’ dhe të gatshëm për të shtyrë pafundësisht limitet e popit kontemporan. Super700 filluan të luajnë në vitin 2003, duke performuar kështu në klube të vogla në Gjermani dhe Zvicër. Në vitin 2005 Super700 lansuan EP-në e parë të titulluar “Ëhen Hare and Fox Had Fun” dhe po atë vit ata takuan producentin e
Super 700 super700.de The band was originally established in 2003 by Ibadete Ramadani and Michael Haves. Ibadate originally comes from Kosovo while Michael has lived a few years in Kosovo. The band also consisted of Ibadete’s two twin sisters Albana and Ilirjana Ramadani. The instrumentalists of the band play engaging but imaginative pop/rock that’s literate and willing to nudge the boundaries of contemporary pop. Super700 began playing out in 2003, performing at small clubs in Germany and Switzerland. In 2005, Super700 released their debut EP, When Hare and Fox Had Fun, and later that
Music 19
Kosovo in international alternative bands year the group met producer Gordon Raphael, best known for his work with the Strokes and Regina Spektor. Raphael was impressed with Super700’s music and offered to work with the band on its first full-length album. The album, simply called Super700, was released in Europe in the spring of 2006, and a few months later Super700’s music was heard in the movie French for Beginners after filmmaker Christian Ditter became a fan of their work. In the spring of 2007, the band made its American debut with a handful of dates in California, including a live broadcast on the influential radio program Morning Becomes Eclectic. The band has released Lovebites in 2009 followed by Under the No Sky in 2011.
Who’s Elektra
whoselektra.bandcamp.com Who’s Elektra është bend nga Zvicra që përbëhet nga dy vëllezërit Besi dhe Bujar Berisha me prejardhje nga Kosova e që jetojnë në Zvicër dhe bateristi Julian Wettach. Kjo trio është bashkim e gjithckaje që tingllon zhurmshëm dhe harmonike. Është formacion klasik në muzikën rock i përbërë nga një bas kitarist, kitarist dhe baterist, deri sa kitaristi kryen edhe rrolin e këngëtarit. Në këtë bend kitarja ulërinë, rënkon dhe të gjallëron. Në një moment mendon tingllon si Hendriksi, në momentin tjetër si Led Zeppelin, papritmas ndëgjon influencë të muzikës funk, vija hipnotike në bas kitarë… shpesh tingllon edhe si Stoogies e hershëm. Përfundimisht, Who’s Elektra tingëllon si vet ata: muzicientë të rinj të pushtuar nga demonët. Gjatë performancave të gjalla të gjithë pyesin vetën: “Cfarë ishte kjo!?”. Si fitues të garës Tansktelle Musik në vitin 2012, anëtarët e bendit mund të përzgjedhnin Roli Mosimann për të prodhuar këngët e para të bendit. Mosimann ka punuar me bende të njohura botërore si The Young Gods, New Order dhe Faith No More. EP e parë e bendit është lansuar në vitin 2013 deri sa së shpejti pritet albumi i parë i bendit. Bëhuni gati!
Who’s Electra whoselektra.bandcamp.com Who’s Elektra is a band from Switzerland consisting of two brothers Besi and Bujar Berisha, both from Kosovo and living in Switzerland and the drummer Julian Wettach. The trio is a fusion of everything that sounds noisy and yet harmonic. It’s a classic rock group with a bass guitar, a guitar and drums with the guitarist singing. The guitar howls, groans, whips, moans. There, Hendrix! There, Zeppelin! There, funk riffs! There, early Stooges! There, a beat which knocks! A hypnotic bass line. A line of text that sounds familiar somehow, but cannot be placed. An electric thunderstorm. A case in time. Rock and all of its variations. And, nonetheless, Who’s Elektra sounds above all only like themselves; young musicians possessed by rock’n’roll demons. At a concert, standing openmouthed in front of the stage, you will ask yourself, «What was that!?» As 2012 winners of the Tankstelle Musik competition, Who’s Elektra was able to choose Roli Mosimann as their producer. Mosimann has worked with such bands as The Young Gods, New Order and Faith No More. The group’s EP will be released May 31, 2013. Their debut album will follow later this year. Get ready!
FLYINN | ADEM JASHARI PRISHTINA INTERNATIIONAL AIRPORT
mirënjohur Gordon Raphael, më së shumti i vlerësuar për punën e tij me Strokes dhe Regina Spektor. Raphael është mahnitur me muzikën e Super 700 dhe vendosi të punojë në albumin e parë të bendit. Albumi i quajtur thjeshtë Super 700 është lansuar në Evropë në pranverën e vitit 2006, dhe disa muaj më vonë të gjithë kishin mundësinë të dëgjonin ata në filmin “French for Beginners”, pasi që regjisori Christian Ditter u mishërua me muzikën e bendit. Në pranverën e vitit 2007 bendi Super 700 bëri debutimin e parë në Amerikë, duke përfshirë edhe një performancë live në programin e mirënjohur të skenës alternative Morning Becomes Eclectic. Bendi ka publikuar edhe albumet Lovebites në vitin 2009 të përcjellur nga Under No Sky në vitin 2011.
FLYINN | ADEM JASHARI PRISHTINA INTERNATIIONAL AIRPORT
20
Kapsamun kapsamun.com
Sipas thashethemeve, ata do të performojnë në Prishtinë këtë vit. Është një bend i muzikës jazz nga Arsim Leka nga Kosova dhe Marcel Zimmerman, Samuel Ëettstein, Florian Abt dhe Michael Stulz nga Zvicra. Muzikë tradicionale shqipëtare me ritme të zjarrta, balada të trishtuara nga Kosova dhe ritme nga Lindja e Mesme të luajtura në mënyrë emocionale
Kapsamun kapsamun.com Rumor says it they will be performing in Prishtina this year. It’s a jazz band consisting of Arsim Leka from Kosovo and Marcel Zimmerman, Samuel Wettstein, Florian Abt and Michael Stulz from Switzerland. Albanian folk music with fiery rhythms, wistful ballads from Kosova and breakneck odd beats from the Middle East - this
është e hapur për jazzin e ri botërorë dhe krijon hapësirë për gjithcka që i bën këmbët tuaja të lëvizin dhe zemrën tuaj të rrahë më shpejtë. Në muzikën e Kapsamun mund të ndëgjoni edhe influencë të salsa, fusion, nu-jazz ose edhe drum’n’bass, gjë që edhe i bën këto komponime më origjinale me një fushë të gjerë të inspirimit. Muzika tradicionale nga Kosova ringjallet me një freski të re dhe ndezë emocionalisht gjithë publikun. Kapsamun ka publikuar tri albume.
emotionally-played music is open to the new “world jazz” which leaves space for everything that shakes your legs and moves your heart. In the music of Kapsamun you can hear also influences from salsa, fusion, nu-jazz or drum’n’bass, giving our original compositions a broad range of inspirations, reviving the traditional music of Kosova with a new freshness - and sparking the enthusiasm of a broad audience. Kapsamun has published three albums.
Music 21
Local playlists Hip Hop
Gjurmët Si nuk të vërejta
NR 100111
Bankrot Citroeni
Kaos Qysh Je
Lindja Zvarraniku
Taste 2 Na Jena
Vizionet e Thyera Në mes ëndrës dhe të vërtetës
Elineli Bullet
Vivien Te dua
MC Kresha Lej Flleshat
Indie Electro and Synth Pop
Indie Playlist
Fatime Kosumi Temena
Cute Babulja Udhe te Mbare
Pischmen Andrra
Por-No Telefoni
Blerta Kosova Stratosferë
Retrovizorja Jam
Bicalko Communistic Pie
Gillespie Femme Fatale
Elektorati Intelektual Me rreh veten
Votra Per Ty
FLYINN | ADEM JASHARI PRISHTINA INTERNATIIONAL AIRPORT
80’s playlist
Kulturë / Culture
FLYINN | ADEM JASHARI PRISHTINA INTERNATIIONAL AIRPORT
22 Ngjrjet kulturore / Cultural events in kosovo
Muaji që lamë pas ishte ndoshta një ndër ata më me fat që mund të konsiderohen deri më sot në Prishtinë. Lista e të ftuarve dhe eventeve është e gjatë, prandaj kemi menduar t’ju kujtojmë për ju që keni patur mundësinë t’I ndiqni dhe për ju të tjerët me më pak fat përmes një udhëtimi me mëndje dhe sym und të imagjinoni pak a shumë cilat ishin ngjarjet më të rëndësishme kulturore në Kosovë.
Ayşe Erkmen ligjëroi në Galerinë Kombëtare të Kosovës. Ayşe Erkmen është artiste e lindur në Stamboll. Në 1977, ajo u diplomua nga Universiteti Mimar Sinan Departamenti i Skulpturës. Në 1993, Erkmen shkoi në Berlin për një vit si pjesë e programit të DAAD artistit (Berliner Künstlerprogramm). Gjatë 1998-1999 ajo ishte Profesore Arnold Bode në Akademinë e Arteve Kassel dhe ishte gjithashtu profesore në Frankfurt Staedelschule nga 2000 deri më 2007. Ajo ka qenë profesore në provincën Hessen, Gjermani që nga viti 2010. Në vitin 2002, ajo mori çmimin Maria Sibylla Merian, një çmim i dhënë nga krahina Hessen. Puna e Ayşe Erkmen ka qenë vazhdimisht në ekspozita në galeritë vendore dhe ndërkombëtare dhe bienalet për 20 vitet e fundit.
Ayse Erkmen was lecturing at the Kosovo National Gallery. Ayse Erkmen was born in Istanbul. She graduated from the Mimar Sinan University, Sculpture Department at 1977. In 1993 Erkmen visited Berlin under a DAAD program (Berliner Kunstlerprogramm). During 1998 – 1999 she was a Professor at the Kassel Academy of Arts and also a professor at Frankfurt Staedelschule from 2000 – 2007. She was a professor at the Hessen part in Germany since 2010. In 2002 she was awarded Maria Sibylla Merian, a special award given by the Hessen part. Her works was continuously exhibited at local and international galleries and biennale’s in the last 20 years.
Ekspozitat e saj personale
Her personal exhibitions
The month we’re leaving behind can be considered the most eventful one in Prishtina. The list of the invitees and the events was long, therefore we wanted to remind the ones that have participated and the rest that were not able to, to get a glimpse of what happened and what were the most important cultural events.
përfshijnë ndër të tjera: “Tactics of Invisibility” Ëitte de Ëith, Qendra për Art Bashkëkohor, Rotterdam (2010); Ëeggefährten, Hamburger Bahnhof, Berlin (2008); K21 Kunstsammlung Nordrhein - Ëestfalen, Düsseldorf (2008); “Under the roof’, Ikon Gallery, Birmingham (2005); ‘Busy Colours’, Qendra e Skulpturës, Neë York (2005); ‘durchnässt’, Schirn Kunsthalle, Frankfurt (2005); ‘Kuckuck’, Kunstmuseum St. Gallen, St. Gallen (2003); ‘Kein gutes zeichen’, Secession, Vjenë (2002). Ajo ka marrë pjesë edhe në ekspozita të shumta grupore duke përfshirë Manifesta 1, Rotterdam (1996) dhe Skulpturen Projekte, Münster (1997). Për më shumë, ajo ka qenë e involvuar edhe në Bienalen Ndërkombëtare të Stambollit në edicionin e dytë dhe të katërt. Gjithashtu, në Bienalet e Shanghai, Berlin, Këangju, Sharjah, Chistchuch dhe në Trienalën e Folkstonit dhe Echigo Tsumari. Ayşe Erkmen ligjëroi pranë
amongst others include: “Tactics of Invisibility” Witte de With, Center for Contemporary Art, Rotterdam (2010); Weggefahrten, Hamburger Bahnhof Berlin (2008); K21 Kunstsammlung Nordrhein - Westfalen, Düsseldorf (2008); “Under the roof’, Ikon Gallery, Birmingham (2005); ‘Busy Colours’, Sculpture Center, New York (2005); ‘durchnässt’, Schirn Kunsthalle, Frankfurt (2005); ‘Kuckuck’, Kunstmuseum St. Gallen, St. Gallen (2003); ‘Kein gutes zeichen’, Secession, Wienna (2002). She also participated at numerous group exhibitions including Manifesto 1 Rotterdam (1996) and Skulpturen Projekte, Munster (1997). Moreover, she was also involved in the second and the fourth edition of International Istanbul Biennale. She also participated at the Shanghai, Berlin, Kwangju, Sharjah, Chistchuch Biennale and the Folkstone and Echigo Tsumari Triennale.
FLYINN | ADEM JASHARI PRISHTINA INTERNATIIONAL AIRPORT
23
ambjenteve të Galerisë Kombëtare të Kosovës për të parën herë në pak më shumë se një orë, një event i cili u prit me entusiazëm paçka se duhet nënvizuar fakti se jo vetëm përgjatë kësaj ligjërate e aktiviteti pranë GKK por edhe të tjera vihet re një neglizhencë dhe mos interesim total nga ana e Akademisë së Arteve të Kosovës, e cila duket pothuajse sikur është pjesë e ndonjë republike tjetër dhe jo asaj të Kosovës. E cilësdo bote, qoftë ajo, kjo sjellje e cila tenton të mënjanoj dhe indiferencoj aktivitetet e një institucioni kombëtarë sikurse është GKK tregon edhe një herë vështirësitë e mëdha që kanë artistët kosovar për t’u bashkuar rreth një qëllimi të përbashkët. Pak ditë më pas ajo e cila do të ligjëronte si pararojë e një ekspozite të mirëkuruar prej vetë asaj, ishte radha
Ayse Erkmen lectured at the Kosovo National Gallery for the first time for more than an hour, a lecture that was followed with high enthusiasm by everyone. A few days later she was followed by a lecture by a self-curating artist Karen McQuaid, that is a curator at Photographers Gallery in London since 2009. She has curated exhibitions of many kinds including “Jim Goldberg, Open See” (2009) that was awarded with the Deutsche Borse Photography 2010 award; “Fiona Tan, Vox Populi London” that also included a publication by Book Works (2012); “Claire Aho, Studio Works” (2013) and “Andy Warhol, Photographs: 1976 – 1987” (2014). She has co-curated the exhibition Geraldo de Barros “What Remains” (2013) together with Musee d’Elysee, Lausanne. In 2003 she was the curator of “Landscape Studies of a SmallIsland” of Simon Roberts in the House
FLYINN | ADEM JASHARI PRISHTINA INTERNATIIONAL AIRPORT
24 e Karen McQuaid e cila është kuratore në Photographers Gallery në Londër që nga 2009. Ajo ka kuruar ekspozita të shumta duke përfshirë ‘Jim Goldberg, Open See “(2009) i cila më pas e fitoi Çmimin Deutsche Börse Photography 2010; ‘Fiona Tan, Vox Populi London’ që përfshinte një botim me BookËorks (2012); ‘Claire Aho, Studio Ëorks’ redaktimi i publikimit “Cotton Rhapsody” (2013); dhe “Andy Ëarhol, Photographs: 1976 - 1987” (2014). Ajo ka bashkë-kuruar ekspozitën Geraldo de Barros ‘Ëhat Remains’ (2013) së bashku me Musee d’Elysee, Lausanne. Në 2013 ka kuruar ‘Landscape Studies of a Small Island’ të Simon Roberts në Shtëpinë e Fotografisë në Moskë. Në vjeshtë 2014, ka punuar së bashku me Lorenzo Vitturi për të kuruar ‘Dalston Anatomy’ në Photographers Gallery. Rregullisht shkruan për publikime dhe institucione artistike ndërkombëtare, si dhe ligjëron në Mbretërinë e Bashkuar. Vetëm dy ditë më pas, ishte radha e asaj e cila risolli në “kujtesë gjakun”, e pikërisht
of Photography in Moscow. In the autumn of 2014, she worked together with Lorenzo Vitturi to curate “Dalston Anatomy” at the Photographers Gallery. She is a regular writer of publications and different international art institutions and also lectures in the United Kingdom. Only two days later it was the turn of the one that brought back the blood memories, she even decided to name her exhibition like that. The exhibition of Lala Meredith Vula was open for a month at the first floor of the Kosovo National Gallery. vGone away for many years from Kosovo now and with a bad accent of Albanian language, she got to say more than all of us had within the walls of the National Gallery, frequented during those days by many individuals that have never visited its premises before. Isn’t bringing together and sometimes separating a goal of art!? Adam Szymczyk and Pierre Bal-Blanc from Dokumenta 14 came to Prishtina during the last month to tell us how can one be weird and
kështu vendosi ta titullonte edhe ekspozitën e saj e cila qëndroi e hapur për plot një muaj në katin e parë të GKK bëhet fjalë për Lala Meredith Vula. E larguar prej vitesh nga Kosova me një aksent të keq të shqipes arriti të thoshte më shumë se të gjithë ne së bashku në katër muret e Galerisë Kombëtare, e cila u shkel përgjatë atyre ditëve nga mosha dhe individë që ndoshta kurrë nuk e kishin vizituar atë, e a nuk është pikërisht ky qëllimi I artit që herë bashkon e herë ndan?! Adam Szymczyk dhe Pierre Bal-Blanc nga Dokumenta 14 erdhën gjatë muajit që shkoi në Prishtinë për të na treguar si mund të jesh I çuditshëm dhe një talent I vertetë sikurse ata. Vetëm një ditë pas tyre ishte radha e Charles Esche dhe Galit Eilat të cilët ndan me ne eksperiencën e tyre në krye të Bienales së San Paolos. Deri sa më 4 Maj u hap eksopozita e shumë pritur nga të gjithë e titulluar 30 vjet më vonë Sejla Kameric e cila do të qëndroi e hapur për një muaj me radhë.
a real talent at the same time. One day later it was the turn for Charles Esche and Galit Eilat to explain about their experience at the San Paolo Biennale. The long-awaited exhibition by Selja Kameric, titled “30 years later”, was open on the 4th of May and shall remain open for a month.
Intervistë / Interview Strella edhe lexohet, jo vetëm dëgjohet!
They also read Strella, they don’t only listen to him!
Një ndër spikerët radiofonik më të dashur prishtinali na rrëfen pak më shumë për veten e tij dhe punën në radion Urban FM. Njihet për të gjithë si Strella dhe ka një zë karakteristik por mbi të gjitha një ironi të drejt për drejt nga ku në fakt I ka lindur edhe ky nickname.
One of the most loved radio-phonic Prishtina youngsters tells us more about himself and his work at radio Urban FM. He is known to everyone as “Strella” and has a characteristic voice and above all represents a voice of a direct irony, where he also got his name from.
Strella ti vazhdon me programin tend të përditshëm në Urban Fm, çfarë bën që të thyesh monotoninë që të shndërrohet në një punë të përditshme?
Strella, you are continuing with your daily show at Urban Fm, what makes changes in an everyday routine job?
Perveç emisionit në radio dhe Tv që tashmë është bërë si punë e përditshme dhe rutinë, perveç miqve dhe familjes është muzika, filmi dhe kuzhina ato që nuk më lejnë të mërzitem. Normalisht edhe udhtimet ndonjëherë I kam qejf.
Except for the show at the radio and TV that has become a daily routine to me, except for friends and my family, it’s the music, movies and the kitchen what makes me not get bored. Of course, I also enjoy travelling.
Je gjatë gjithë kohës në transmetim të lajmit të fundit dhe realitetit politik në Kosovë, të cilin e merr me shumë sportivitet, por realisht çfarë të trishton më së shumti momentalisht në vendin tënd?
You are most of the time transmitting the last news and information on political reality in Kosovo and you do it quite relaxed, but what frightens you most at your country at the moment?
Pyetja më e mire kishte me qenë çfarë nuk të trishton në këtë vend! Janë të shumta gjërat që më trishtojnë, perveç çështjeve politike që s’janë kërkah për mua problem më i madh në këtë vend mbetet shëndetësia e cila më duket në një gjëndje shumë të keqe, akoma nuk mund të besoj se si Ministria, shteti dhe shoqeria janë kaq të paafta në përballje me këtë problem…
What doesn’t frighten me most would sound as a better question. Things that frighten me are many, except ongoing political issues, health remains to be one of the biggest problems and I still can’t believe how is it possible that the Ministry, the state and the society in general are so incapable of dealing with this issue.
Përsa I përket Urban Fm ku ti je dhe një ndër themeluesit, e di që katër eja dhe për të gjithë ata që ndoshta e kanë humbur ritmin…
Can you tell us more about the latest happenings within Urban Fm, where you are also one of the founders?
Sa i përket radios shumë mire, më 5 Qershor do të jemi pjesë e një super konference në Berlin ku për herë të tretë pas Montpelier dhe Brno, Urban FM si medium jo vetëm në Kosovë por edhe në rajon merr pjesë në këtë konference ku tema kryesore do tëjetë ‘’Dixhitalizimi i mediave’’.Radio ndërkohë vazhdon me programet e veta të regullta.
We’re standing good with the radio. On the 5th of June we will be a part of a super conference in Berlin where for the third time after Montpelier and Brno, Urban Fm represents not only Kosovo, but also the region, in the conference titled “Digitalizing Media”. The Radio is of course continuing with its regular shows and is generally doing good.
Çfarë planesh ke të afërta, përveç pushimeve që e dijmë që mezi po I pret?
What are your closest plans, except for holidays that you are barely waiting to happen?
Nuk kam plane, jemi tu jetu me nji vend ku s’mundesh edhe shumë me bo plane por edhe vetë jam tip që s’bëjë plane.
I don’t have any plans having in mind I’m living in a country where you can’t really make plans. But also myself, I’m not much a planning person.
Praktishit shumë pak gjëra të reja kanë muzikën kosovare, e di që në fakt ti herë pas here na rikujton ditë më të mira të muzikës në radio, a ke ndonjë koment për këtë?
Practically, not much happened in the Kosovan music scene lately, I know for a fact that you sometimes remind us of better music days through the radio, do you have any comment on this?
Eh me keqardhje them që si çdo gjë tjetër edhe muzikën e kemi ‘’fake’’ ne këtë vend. Që nga pas lufta kishte bende që startuan shumë OK por me kalimin e kohës nuk e di çfarë ju ndodhi, u dorëzuan shpejt përballë zhanreve të tjera turbo folk. Më vjen shumë keq që ndoshta vetëm 3-4 bende apo artista muzikor i kemi që vazhdojnë të bëjnë muzikë të mire dhe për qejf.
I would like to pityingly say that as any other thing in here, the music is also ‘fake’. Right after the war we had great bands appearing but with time passing I don’t know what happened to them, they surrendered easily to turbo folk. I regretfully say that we only have 3 – 4 bands or musical artists that continue making good music.
Dhe për t’a mbyllur, më trego pak për pasionet e tua të tjera nëse ke ngel pa na e treguar ndonjë…
And in closing, please tell us more about your passions and add anything if you feel like it…
Ju thash edhe në fillim, që kuzhina është video loja apo tabela e pikturimit ku shumicën e kohës së lirë e kaloj aty duke provuar dhe ndonjë here të shpik gjëra të reja e këtë gjë e bëjë me shumë qejf.
I already told you that the kitchen remains to be the video game or the painting surface where I spend most of my free time trying to once again invent new things and I do this with a lot of pleasure.
RADIO URBAN FM 103.5 – Radio stacion i pavarur lokal dhe rajonal i themeluar më 2015 që tani përfaqëson shpirtin e vërtetë të qytetit të Prishtinës. Udhëhiqet nga të rinj kreativ dhe promovon gjerë mendimin alternativ dhe skenën alternative muzikore të Kosovës dhe atë ndërkombëtare. Dëgjoni Strellën cdo ditë në Urban Fm nga ora 14:00 – 16:00.
RADIO URBAN FM 103.5 - Independent local/regional radio station that was established in 2015 and now represents the true spirit of Prishtina. It is run by creative young people and widely promotes the alternative thinking and the alternative local and international music scene. Listen to Strella on Urban Fm every day from 14:00 – 16:00.
FLYINN | ADEM JASHARI PRISHTINA INTERNATIIONAL AIRPORT
25
FLYINN | ADEM JASHARI PRISHTINA INTERNATIIONAL AIRPORT
26
Libri i muajit / Book of the month Letër për Borges:
Letter to Borges:
Susan Sontag rreth librave, vetë-përsosmërisë, dhe leximin në kohërat e ekraneve
Susan Sontag on Books, Self-Transcendence, and Reading in the Age of Screens
“Librat nuk janë vetëm një përmbledhje arbitrare e ëndërrave dhe kujtimeve tona. Ato përfaqësojnë edhe model të vetë-përsosmërisë.”
“Books are not only the arbitrary sum of our dreams, and our memory. They also give us the model of self-transcendence.”
Në tetor të vitit 1982, 82 vjecari Jorge Luis Borges, atë kohë i verbër për pothuajse 30 vite, mblodhi gjashtëdhjetë shokët më të mirë dhe adhuruesit në një darkë ekskluzive në Neë York. Susan Sontag ishte aty. Duke biseduar me një raportues që bënte storjen për atë eveniment, ajo spikati madhështinë e shpirtit të Borges-it dhe saktësoi atë duke thënë: “Nuk ka asnjë shkrimtarë të ditëve të sotit të rëndësisë për shkrimtarët tjerë sikurse Borges. Shumë do të thonin që ai është shkrimtari më i madh që
In October of 1982, 83-yearold Jorge Luis Borges, who at that point had been blind for nearly 30 years, gathered sixty of his closest friends and admirers at a special dinner in New York. Susan Sontag was there. Speaking to a reporter covering the event, she captured the enormity of Borges’s spirit and significance with her signature eloquent precision, saying:“There is no writer living today who matters more to other writers than Borges. Many people would say he is the greatest living writer … Very
ende jeton… Shumë të paktë janë shkrimtarët që nuk kanë mësuar nga aid he që nuk kanë tentuar ta imitojnë atë.” Borges vdiq katër vite më vonë. Në 10 vjetorin e vdekjes së tij, tek Sontag u ri-shfaq ndjenja e adhurimit të saj për punën e Borges si dhe për vlerën e trashegimisë kulturore që ai vendosi, dhe shkruajti një ese të titulluar “Letër Borges-it”, të ri-kujtuar më 13 Qershor 1996, dhe të përfshirë në përmbledhjen e vitit 2001 “Ëhere the Stress Falls: Essays”. Sontag fillon letrën duke
few writers of today have not learned from him or imitated him.” Borges died four years later. On the 10th anniversary of his death, Sontag revisited her admiration for his work and the enormity of his cultural legacy in a short and beautiful essay titled“Letter to Borges,” penned on June 13, 1996, and included in the altogether fantastic 2001 collection Where the Stress Falls: Essays (public library). Sontag begins the letter, the proposition of which she deems not “too odd” since Borges’s literature has
prezantuar atë që ajo nuk e vlerësonte si “shumë të cuditshme” për shkak se shkrimet e Borges gjithmonë vlerësoheshin nën shenjën e përjetësisë, duke shfaqur gjenialitetin dhe përuljen e tij: “Ishe produkt i kohës tënde, kulturës, dhe prapë dinit se si të tejkalonit kohën tuaj, kulturën në mënyra që dukeshin magjike. Kjo kishte të bënte me ju të qenit i hapur dhe me bujarinë dhe vëmendjen tuaj. Ishit shkrimtari më së paku egocentrik dhe më së shumti transparent, si dhe më së shumti artist. Kjo kishte të bënte edhe me një pastërti të natyrshme të shpirtit tuaj.” Ajo e vlerësonte atë magjistarë të kohës, përfaqësues të respektuar të artit të përzierjes që solli deri te huamarrja e paevitueshme e ideve në kundërshtim me plagjiaturën e pa-shfajësuar të coledrige dhe përshtatjeve të pa-kredituara të Duke Ellington: “Kishit një sens të kohës të ndryshëm nga tjerët. Idetë e thjeshta të së kaluarës, të tashmes dhe të ardhmes dukeshin banale nën shkëlqimin tuaj. Dëshironit të potenconit që cdo moment i kohës përmban të kaluarën dhe të ardhmen, duke theksuar (me sa më kujtohet) poetin Broëning, që shkruajti dicka si “koha prezente është një moment në të cilin e ardhmja hulumton të kaluarën.” Kjo padyshim ishte pjesë e modestisë suaj: mënyra juaj për të gjetur idetë tuaja në idetë e shkrimtarëve tjerë”. Mbi të gjitha, Sontag e kujton Borges si një antidotë thelbësore të një miti të gjenive të torturuar të suksesit në letërsi, një antidotë që e kishte mishëruar edhe Ray Bradbury dhe e kishte perfeksionuar Charles Bukoëski. Ajo shkruan: Qetësia dhe epërsia e juaj që ju keni gjetur për mua janë shembullore.
Ju treguat që nuk është e rëndësishme të jeni të pa-lumtur, edhe pse mund të jetë e qartë situata e vështirë. Diku ju treguat që një shkrimtarë – madje thonit që të gjithë njerëzit duhet duhet të vlerësojnë si burim apo resurs ckado që atyre u ndodhë (flisnit për verbërinë tuaj). Mendimi më i cmueshëm nga Sontag, që e përjetëson dhe e tejkalon vetë Borges-in dhe shfaqet tutje në magjinë e vetë letërsisë – një artikulim që përshtatet me pohimin e Carl Sagan që “libri është dëshmi që njerëzit janë të aftë për të bërë magji” dhe deklarata e E.B. Ëhite që leximi përmban “një madhështi dhe fuqi të pakrahasuar me forma tjera të komunikimit.” Sontag jep një përfundim prekës dhe një reflektim parashikues në atë se cfarë rrezikohet nëse largohemi nga librat dhe relativizojmë librin me teknologjitë e përkohshme mekanike. “Librat nuk janë vetëm një përmbledhje abritrare e ëndërrave dhe kujtimeve tona. Ato përfaqësojnë dhe model të vetë-përsosmërisë. Disa njerëz e mendojnë leximin vetëm si formë ikjeje: ikje nga bota e përditshme reale në një
always been “placed under the sign of eternity,” with a sublime paean to his genius and humility: “You were very much the product of your time, your culture, and yet you knew how to transcend your time, your culture, in ways that seem quite magical. This had something to do with the openness and generosity of your attention. You were the least egocentric, the most transparent of writers, as well as the most artful. It also had something to do with a natural purity of spirit.” She considers him a wizard of time-warping and a masterful, respectful practitioner of the art of remix who brought to the inevitable borrowing of ideas a kind of integrity the opposite of Coleridge’s unapologetic plagiarism and Duke Ellington’s uncredited appropriations: “You had a sense of time that was different from other people’s. The ordinary ideas of past, present, and future seemed banal under your gaze. You liked to say that every moment of time contains the past and the Librat më të shitur të të gjitha kohërave: The bestselling books of all times: Don Quixote, Miguel de Cervantes, 1605 A Tale of Two Cities, Charles Dickens, 1859 Lord of the Rings, Series, J.R.R. Tolkien, 1954 – 1955 The Hobbit, J.R.R. Tolkien, 1937 Le Petit Prince (The Little Prince), Antoine de Saint – Exupery, 1943
future, quoting (as I remember) the poet Browning, who wrote something like “the present is the instant in which the future crumbles into the past.” That, of course, was part of your modesty: your taste for finding your ideas in the ideas of other writers.” Above all, however, Sontag holds Borges as an essential antidote to thetortured-genius myth of literary success, an antidote which Ray Bradbury also embodied and Charles Bukowski championed in verse. She writes: The serenity and the transcendence of self that you found are to me exemplary. You showed that it is not necessary to be unhappy, even while one is clear-eyed and undeluded about how terrible everything is. Somewhere you said that a writer — delicately you added: all persons — must think that whatever happens to him or her is a resource. (You were speaking of your blindness.) But Sontag’s most timeless and soul-stirring meditation transcends Borges himself and extends into the magic of literature itself — a singular yet equally stirring articulation of Carl Sagan’s assertion that “a book is proof that humans are capable of working magic” and E. B. White’s proclamation that reading possesses “a sublimity and power unequalled by any other form of communication.” Sontag ends the essay with a poignant and prescient reflection on just what’s at stake if we turn away from books and reduce reading to a mechanized function of transient technologies: “Books are not only the arbitrary sum of our dreams, and our memory. They
FLYINN | ADEM JASHARI PRISHTINA INTERNATIIONAL AIRPORT
27
FLYINN | ADEM JASHARI PRISHTINA INTERNATIIONAL AIRPORT
28 botë imagjinative, në botën e librave. Librat janë shumë më shumë. Janë mënyrë e të qenit komplet human. Më vie keq të ju informojë që tani librat konsiderohen si specie në zhdukje. Thuhet që shumë shpejt do të kemi mundësinë të thërrasim ‘ekranet e librave’ dhe të kemi casje në shkrime bazuar në kërkesë. Kur librat shëndrrohen në tekste ndërmjet të cilave ne komunikojmë me kritere të përcaktuara, fjala e shkruar do të bëhet thjeshtë një mënyrë tjetër e përfaqësimit të realitetit televiziv të shtyrë komercial. Kjo është e ardhmja e cmuar dhe e premtuar, dicka më shumë si ‘demokratike’.” Sontag përfundon duke bërë lidhje të dyjave – bukurisë së Borges dhe bukurisë së librave – të kthyer sërisht përmes një reflektimi personal dhe tejet universal të saj: “I dashuri Borges, luteni të kuptoni që nuk kënaqem duke u ankuar. Por kujt ti drejtohem me ankesa të tilla të fatit të librit dhe leximit para juve? (Borges, janë dhjetë vite!). E gjithë cka dua të them është se na mungon. Mua më mungon. Ti vazhdon të bësh ndryshime. Koha në të cilën po hyjmë tani, ky shekull i 21, do të testojë shpirtërat tonë në njëfar mënyre të re. Por të jeni të sigurtë, disa
also give us the model of self-transcendence. Some people think of reading only as a kind of escape: an escape from the “real” everyday world to an imaginary world, the world of books. Books are much more. They are a way of being fully human. I’m sorry to have to tell you that books are now considered an endangered species. By books, I also mean the conditions of reading that make possible literature and its soul effects. Soon, we are told, we will call up on “bookscreens” any “text” on demand, and will be able to change its appearance, ask questions of it, “interact” with it. When books become “texts” that we “interact” with according to criteria of utility, the written word will have become simply another aspect of our advertising-driven televisual reality. This is the glorious future being created, and promised to us, as something more “democratic.” Of course, it means nothing less than the death of inwardness — and of the book.” Sontag signs off by tying the two — the beauty of Borges and the beauty of books — back together with her signature blend of deep-
nga ne nuk do të largohen nga Libraritë dhe ti do të vazhdosh të kesh zemrat tona në pronësi dhe të jesh heroi ynë.” Duke plotësuar këtë pafundësi të letërsisë me një lexim paralel të Borges dhe Sontag, vizitoni urtësinë e Sontag në shkrim dhe kuptoni se pse kjo listë e ankesave duhet vlerësuar tek vet ne, lista për letërsinë dhe lirinë, fotografinë dhe komercializmin aestetik, mërzinë, seksin, cenzurën, dhe aforizmat, si dhe kuptoni vizionin e saj radikal për përzierjen e edukimit si dhe meditimet e saja të ilustruara për art dhe dashuri. Top 5 bookstores in Prishtina Dukagjini Bookstore, Str. Mother Theresa Buzuku, Sq. Zahir Pajaziti Kada Books, Str. Hajdar Dushi 2 Dit’ e Nat’, Str. Fazli Grajqevci Soma Book Station, Str. Fazli Grajqevci Top 5 bookstores in Prishtina Dukagjini Bookstore, Str. Mother Theresa Buzuku, Sq. Zahir Pajaziti Kada Books, Str. Hajdar Dushi 2 Dit’ e Nat’, Str. Fazli Grajqevci Soma Book Station, Str. Fazli Grajqevci
ly personal reflection and universally resonant insight: “Dear Borges, please understand that it gives me no satisfaction to complain. But to whom could such complaints about the fate of books— of reading itself— be better addressed than to you? (Borges, it’s ten years!) All I mean to say is that we miss you. I miss you. You continue to make a difference. The era we are entering now, this twenty-first century, will test the soul in new ways. But, you can be sure, some of us are not going to abandon the Great Library. And you will continue to be our patron and our hero.” Complement this double dose of literary timelessness with a parallel reading ofBorges on writing and Sontag on writing, then revisit Sontag’s wisdom on why lists appeal to us, literature and freedom, photography and aesthetic consumerism, boredom, sex, censorship, and aphorisms, her radical vision forremixing education, and her illustrated meditations on art and on love.
Fashion FLYINN | ADEM JASHARI PRISHTINA INTERNATIIONAL AIRPORT
30 Yllka Brada ka të reja! / Yllka Brada got some news! Sapo është publikuar koleksioni I fundit I dizajneres se njohur kosovare Yllka Brada. I cili tashmë ka bërë njëkohësisht dhe nisjen e linjës së meshkujve të titulluar BRADA MEN. Duke patur parasysh se kjo linjë tashmë është kthyer në një pjesë shumë të rëndësishme dhe madje në fokus të brendit, kësaj rradhe Yllka ka vendosur që prezantimin ta bëj me disa DJ dhe figura artistike të njohura brenda dhe jashtë vendit. Prezantimi përfshiu disa jelekë të punuar me dore dhe pastaj vazhdoi edhe me kostume elegante të cilat u mirepriten me një interesim të madhë. Per sa I përket frymezimit, ajo u shpreh për FLY INN se është inspiruar kryesisht nga muzika duke u munduar të krijoj diçka unike dhe të bukur sidomos duke e patur parasysh mungesën e një linje për meshkuj në vendin tonë. Ky koleksion të jep një ndjesi gjysëm Jazz, gjysëm Rock por njëkohësisht një linjë e kujdesur në detajet më të vogla e cila përfshin lule, “noued papillon” dhe një prekje elgante të Yllkës që vjen përmes shamive klasike në xhepat e xhaketave moderne që ndjekin linjat trupore mashkullore. Një ndër personazhet e famshme për Prishtinën që është shndërruar në modelin e BRADA MEN është jo për shumë çudi edhe drejtori I Qëndrës Kinematografike të Kosovës, Arben Zharku. Si një ish aktor I shkon shumë përshtat linjës së Yllkës, e cila është kujdesur që gjithçka të bëhet nga fillimi deri në fund sipas vizionit të saj krijues. Ndërkohë që ka paralajmeruar dhe publikimin e koleksionit te saj tjetër, I cili pritet te prezantohet së shpejti dhe quhet “Candied”. Ky koleksion ka veshje si për femra ashtu sikurse edhe për meshkuj, të cilat më së shumti janë “ready to ëear” dhe “coctail dresses”. Sa i perket inspirimit në këtë të fundit, koleksioni candied është inspiruar prej “Ladurée” brand-in e çokollatave franceze si dhe ngjyrat pastel të frutave të stinës...
It has just been published the latest collection of the well known Kosovar designer, Yllka Brada. Which already just launched the men line called BRADA MEN. Considering that this line has already become a very important even the main part of the brand, this time Yllka has decided presenting Yllka to present her line out through some DJ and artistic figures well known at “home and abroad”. The presentation included some handmade vests and then continued with elegant suits, which luckily were welcomed with a great interest. Regarding her inspiration, she said to FLY INN that mainly was inspired by her favorite music, trying to create something unique and beautiful especially considering the absence of a men dedicated line in Kosovo. This line gives you a semi Jazzy feeling meets Rock but also in the mean time this line is accurate in the smallest details, which includes flowers, bow ties and a touch of Yllka’s elgante taste which comes through the classical scarves in modern jackets with pockets which follows the masculine body lines. One of the famous characters of Pristina’s social life has become the model of BRADA MEN model is not much surprise the director of Cinematographic Centre of Kosovo, Arben Zharku. As a former player I going too adjusts Yllkës line, which has ensured that everything be done from beginning to end under her creative vision. While he warned and publication of its next collection, which is expected to be presented soon and called “Candied”. This collection has clothing for women as well as men, that most are “ready to ëear” and “coctail dresses” .As regards this latest inspiration, candied collection is inspired by “Ladure” brand-in French chocolate and pastel colors of the fruits of the season ...
When did the first ever fashion show take place, and how did it start? Because “the topic of fashion shows remains to find its historian”, the earliest history of fashion shows remains obscure. In the 1800s, “fashion parades” periodically took place in Paris couture salons. American retailers imported the concept of the fashion show in the early 1900s. The first American fashion show likely took place in 1903 in the New York City store of the Ehrlich Brothers. By 1910, large department stores such as Wanamaker’s in New York City and Philadelphia were also staging fashion shows. These events showed couture gowns from Paris or the store’s copies of them; they aimed to demonstrate the owners’ good taste and capture the attention of female shoppers.
Kur u organizuan spektaklet e modës, si filloi e tëra? Cështjes së spektakleve të modës ende u duhet një studim i historisë andaj edhe si cështje ende mbetet e pazgjidhur. Në vitet 1800, paradat e modës u organizuan kohë pas kohe në sallone të ndryshme në Paris. Tregtarët nga Amerika importuan këtë concept në fillim të viteve 1900. Spektakli i parë në Amerikë u organizua më 1903 në ndërarrjen e Ehrlich Brothers në New York City. Më 1910, dyqane të mëdha si Ëanamaker’s në New York dhe Philadelphia filluan me organizimin e spektakleve të tilla. Këto spektakle prezantonin produktet e krijuara në Paris ose kopjet e bëra në Amerike dhe kishin për qëllim të demonstronin shijen modern të pronarëve të dyqaneve.
FLYINN | ADEM JASHARI PRISHTINA INTERNATIIONAL AIRPORT
31
Kulturë / Culture FLYINN | ADEM JASHARI PRISHTINA INTERNATIIONAL AIRPORT
32 Fluturimi mbi teatrin e Kosovës / One flew over the Kosovo Theatre, a must see!
Çfarë kuptimi merr për ju rivenia e kësaj shfaqje, paçka se konteksti politikë e social nuk ka asnjë ndryshim, por ju si e përjetoni atë në ndryshim nga hera e shkuar? Komedia “Fluturimi mbi teatrin e Kosovës”, e prodhuar nga Qendra Multimedia (www.qendra.org), premierën e saj e ka pasur në fund të vitit 2012, dhe asokohe qe përcjellëme shumë tensione e paragjykime, kjo për shkak të tematikës së ndjeshme që trajton. Telashet kan’ shkuar deri në atë shkallë saqë ka pasur përpjekje nga ana e Minisitrisë së Kulturës që ta cenzuroj shfaqjen. Tani, sivjet, ne e kemi nisur serinë e reprizave të kësaj komedie në Teatrin Kombëtar të Kosovës, pasi që, vërtetë, një kohë të gjatë nuk na qe lejuar ta luanim aty. Interesimi i publikut në Prishtinë për këtë shfaqje është jashtëzakonisht i madh dhe jasht pritjeve tona. Konteksti politik e social i tanishëm, në të vërtetë, ka ndryshuar fare pak nga ai i para tri vitesh. Ndoshta mund të flitet për një relaksim të vogël të kontekstit politik, por përndryshe, aspektet tjera të këtij konteksti vetëm sa kan’përjetuar forma të reja të degradimit dhe neve si artistë, dhe mua në këtë rast nuk më bën të ndihem ndryshe, madje njëtratsia e këtij përjetimi dhe përsëritja e këtyre ngjarjeve më bën të ndjehem e irrituar. Si keni punuar me autorin e kësaj pjese, Jeton Neziraj? Me Jetonin ka disa vite që punojmë së bashku, dhe momentalisht jam duke e vënë në skenënjë komedi të re të tij. Afërsia që kemi krijuar në nivein profesional, ka arritur të na unifikojë nëkonceptimin tematik e stilistik të materies skenike. Fatmirësisht, bashëkëpunimi i deritanishëm ka prodhuar mjaft sukses dhe kjo më së miri dëshmohet me pjesmarrjen e shumtë në festivale e prezentime ndërkobëtare. Gjatë vitit 2014, me shfaqjet e prodhuara nga Qendra Multimedia,“Shembja e Kullës së Ajfelit” dhe “Fluturimi mbi teatrin e Kosovës” kemi pasur 20 prezentime
What does the re-playing of this show mean to you, despite the fact that the political and the social context have not changed that much, how do you experience this change from the last time it was showed to the audience? The comedy “One flew over the Kosovo Theatre”, produced by Multimedia Center (www.qendra.org), first appeared in the end of the year 2012 and those days it was widely commented, due to the sensitivity of the topic that it tackles. The discussions got so big that even the Ministry of Culture tried to censor the play. This year we have started the replaying the show at the Kosovo National Theatre because for quite a long time we were not allowed to have it played there. The interest of the people for the show is extremely high and beyond our expectations. The current political and social context has for real only experienced very small changes compared to the situation three years ago. We could maybe discuss about a short relaxation of this political context but in other hands, the situation has only experienced new forms of degradation and us as artists, an myself in this case, I don’t feel different, moreover, the consistent pattern and the repeating experiences and the events makes me feel irritated. How was the cooperation with the author Jeton Neziarj? We’ve been working with Jeton for quite some years now and we’re currently screening a new comedy he’s authored. The closeness that we have created in the professional level has led to a unified thematic and stylistic conept. Fortunately, the cooperation has until now resulted as succesfull and this is proved by the participation at many international festivals and other appearances. During 2014 we have had 20 international appearances with “The fall of the Eiffel Tower” and “One flew over the Kosovo Theater”, both produced by Multimedia Center.
33 FLYINN | ADEM JASHARI PRISHTINA INTERNATIIONAL AIRPORT
ndërkombëtare. Kemi natyrisht, në disa raste, edhe mospajtime, por këto janë, natyrisht, normale. Jetoni në dramat e tij është shpesh i drejtpërdrejtë dhe përpiqet t’i thotë gjërat troq – ndërkohë që, unë dhe aktorët shpesh dëshirojmë të evitojmë këtë aspekt. Shfaqjet tona mund të klasifikohen si “teatër politik”. Dhe prandaj, vazhdimisht, ndodhemi si në ‘teh të shpatës’. Megjithatë, më duhet ta them që, deri më tani, kemi punuar me aktorë të shkëlqyeshëm të cilët na kan’ mbështetur në këto idetë tona. Duket sikur Kosova ka rënë preh e një “auto-viktimizimi”, ku jo rrallë herë e shfrytëzon të shkuarën për ta përdorur me të gjitha mediumet e artit, ndërkohë që kjo pjesëështë ironike, a nuk mendoni se ka nevojë për më shumë të tillë e më pak pathos? Në të vërtetë, në teatër, më shumë sesa pjesë e këtij “autoviktimizimi”, krijuesit teatror e kan përdorur të shkuarën për beneficione personale. Patosi ka qenë gracka të cilën shumë krijues e kan’ përdorur për të fshehur mangësitë e veprave të tyre artistike dhe mungesën e kreativitetit të tyre si krijues. Megjithatë, tash, gjeneratat e reja të krijuesve, kan’ nisur ta shohin të kaluarën edhe nga dioptri të tjera, vec atyre skematike, kan filluar ta shohin me notat e saja edhe komike. Në këtë kontekst, e kaluara ka filluar të shihet edhe me dioptrinë kritike. Jo për ta mohuar atë të kaluar, por për të nxjerrë mësimet e duhura, si dhe për çliruar publikun nga ajo ndjenja e “vet-viktimizimit”. Misioni i Eulex në Kosovë jo më larg se sa para pak kohësh u shpall si një ndër më të korruptuarit, duket sikur kjo pjesë e kishte parashikuar diçka të tillë edhe pse nuk ishte shumë e vështirë për ta vënë re... Realiteti në Kosovëështë i atillë e që nuk kërkon shumë mund për të bërë parashikime të natyrave të ndryshme. Në këtë kontekst, misionet e ndryshme ndërkombëtare (dhe këtu nuk po flas vetëm ato politike) në Kosovë shpesh janë shoqëruar me skandale dhe kur ato misione kan’ përfunduar, kan’ lënë pas vehtes shumë paqartësi. Natyrisht, puna jonë si artistë teatri është të detektojmë këto ‘anomali’ dhe ato t’i transmetojmë para publikut si materie skenike. Një ndër temat e rëndësishme që trajtohet është edhe ndikimi i politikës në art, duhet thënë edhe kjo vjen në kohën e duhur! Ndikimi i politikës në art, nuk është një temë e panjohur. Ai është fenomen i pranishëm në shoqëritë totalitare apo në ato me demokraci të kufizuar. Në të vërtetë, ky është një fenomen i gjithkohshëm. Kosova, natyrisht, duket një terren i ‘kollajshëm’ për këtë fenomen. Politika fatkeqëisht vazhdon ta përdorë artin për qëllime të veta. Dhe kjo gjë manifestohet në formate të nryshme. Sigurisht, edhe ju keni dëgjuar, që tash së fundi Ministria e Kulturës ka shkurtuar buxhetin për institucionet e pavarura kulturore dhe shumë aktivitete të parapara, në mungesë të të hyrave bazë, janë dashur ose të rrudhen ose të mos mbahen fare. Përpjekja për ta ngulfatur jetën e pavarur kulturore është njëlloj tendence e vetëdijshme apo e pavetëdijsme e e politikës për kontrollë mbi skenën artistike. Komedia “Fluturimi...” (të cilën shpesh, me ironi, e çuajm’ “patriotike” e ndonjëherë edhe si “antikombëtare”), ndër të tjera, merret edhe me këtë aspekt, pra të ndikimit të politikës në art. Të bashkosh muzikën, fjalën dhe plastikën e aktorëve në një skenë nuk ka qënë asnjëherë e lehtë për regjizorin, si keni vepruar ju në këtë rast? T’i kesh të gjitha në skenë, do të thotë të kesh “brumin” e duhur pranë vehtes, por kjo sa e lehtëson punën, shpesh di ta komplikoj. Për realizimin e një shfaqjeje punojmë gjatë, rreth 3 muaj.
At some cases we have misunderstandings as well but these are of course normal. Jeton is quite often direct in his plays and says it all bluntly while me and the actors, we have the tendency to avoid such an approach. Our plays can be classified as ‘political plays’ and therefore we always feel like we’re standing at the ‘edge of the sword’. However, I would like to say that until now, we’ve been working with excelent actors that have always supported our ideas. Seems like Kosovo has fallen booty of a ‘self-victimisation’ and very often uses the past in all forms of art, while this play is ironic, do you think we need more of these and less pathos? Actually, at theatres the creators have used the past more for personal benefit rather than there is this so-called ‘self-victimisation. Pathos was the trap that many creaters have used to hide the deficiencies of their artistic acts and the lack of their personal creativity as creators. However, the new younger generations of creators have started seeing the past from other angles as well and have started grading. In this context, the past is being seen by the critics viewpoint as well. Not to deny the past but to get the best lessons, but also to set free the audience from the feeling of ‘self-victimisation’. The mission of Eulex in Kosovo has been recently been alleged with corruptive affairs and it seems like this play has foreseen
FLYINN | ADEM JASHARI PRISHTINA INTERNATIIONAL AIRPORT
34 Është punë intenzive, e përqendruar, dhe me shumë përkushtim. Procesi është më tepër një punë kërkimore dhe rezultatet nisin të shihen tek në fund. Për mua, dhe besoj që për shumë artistë te tjerë, është kapitale që publiku të hulumtojë/krijojë së bashku me ne përgjatë kohës kur e sheh shfaqjen e caktuar. Pra, publiku bëhet njëlloj udhëtari në aventurën tonë të cilën ne e kemi punuar përgjatë 3 muajve punë. Nuk mund të them qëështë e lehtëtë krijohet një shfaqje e natyrës së tillë, por përkushtimi ndaj punës, dhe involvimi i tërë qenies regjisoriale, mbështetja e akorëve dhe ekipës tjetër kreative e teknike jan’ pjesë themlore e punës!
such a thing, even though it wasnt hard to be predicted...
A e ndjeni dhe ju mungesën e një teatri bashkëkohorë në Prishtinë?
The impact of politics in art is quite a known topic. Such a thing is present at totalitary socieites or at those with limited democracies. Actually, such a phenomena has always been there. Kosovo seems like an easy location for such a phenomena. Politics continue using art for its own goals unfortunately and this is manifested at different formats. You have probably heard that the Ministry of Culture has recently made a budget cut for independent cultural institutions and for many other cultural activities that due to the lack of basic funds, had to get smaller or seize existing. The tendency to squash the intependent cultural life is a conscious or an unconscious attempt of politics to have control over the artistic scene.
Në Prishtinë ka mungesë edhe të kualitetit e edhe të kuantitetit teatror. Përpos Qendrës Multimedia dhe Teatrit Oda, nuk ka asnjë teatër tjetër të pavarur, fatkeqësisht. Dhe kjo natyrisht e redukton edhe mundësinë që në Prishtinë të shohim më shpesh shfaqje pak më alternative nga ato që, ta zëmë, krijohen në Teatrin Kombëtar të Kosovës. Dhe po, në Prishtinë ka nevojë edhe për më shumë hapsira teatrore që kishin me ofru një senzibilitet tjetër teatror, një sensibilitet më bashkëkohor i cili kishte me qenë në hap me zhvillimet teatrore në botë. Ka vullnet në rrethin artistik që të ndryshohet ky realitet, megjithatë, që kjo të ndodhë, duhet edhe mbështetje financiare (dhe e cila, siq e tham’, paradoksalisht, është rrudhur edhe më shumë sivjet). Kjo pjesë vjen e vendosur në Teatrin Kombëtarë të Kosovës dhe ndërkohë flet pikërisht për mungesën e një lirie të shprehjes në art, a nuk ju duket pak paradoksale? Kjo shfaqje është prodhuar nga Qendra Multimedia, kurse në Teatrin Kombëtar prezentohet si shfaqje mysafire. Pra, përpos që fizkisht shfaqet në Teatrin Kombëtar, këtë shfaqje asgjë nuk
The reality in Kosovo does not need that much thinking to have such predictions. In this context, different international missions in Kosovo (not only the political ones) have often been followed by scandals and once finished, have left a lot of uncertainties. Of course, our work as theatre artists is to identify these ‘anomaly’s’ and to transmit these in forms of scenic plays. One of the most discussed topics is the impact of politics in art, we might say this comes at the right time as well!
The comedy “One flew...” (that we ironically sometimes define as ‘patriotic’ and sometimes as ‘anti-national’) amongst others treats the impact of politics in art. To bring music, the words and actors together in one scene was never easy for the director, how did you manage to do this in this case? To have all in the scene means having the appropriate ‘dough’ in front of you, but this can sometimes make the work more easy and it can sometimes complicate it further. Making a play takes approximately 3 months. It takes intensive work and a lot of commitment. The process is rather a research work and the results are only seen in the end. For me and many other artists, its of utter importance that the audience reasearches and creates as well with us when they are viewing the play. So the audience becomes our adventure companion that we have created during the three months. I cannot say if its easy to create such a play but I can say that the commitment and the involvement of my whole being as a director, the support of actors and other technical and creative staff is a fundamental part of such work. Do you also feel the lack of an contemporary theatre in Prishtina? In Prishtina there is a lack of theatre quality and quantity. Except for Multimedia Center and the Oda Theatre, there is no other independent theater unfortunately. And this of course reflects in the lack of alternative plays in addition to what is created at the Kosovo National Theater. And yes, Prishtina needs more theater spaces that would offer a different kind of theatre, a more modern approach in line with the theater developing trends in the world. There is a will amongst artistists to change this reality however, to have this happen there is a need for financial support as well (and as said before, this has strangely been reduced even further this year). This play comes in the Kosovo National Theatre while it’s talking about hte lack of freedom of speach in art, don’t you find this paradoxal?
e lidhë me Teatrin Kombëtar. Madje, e thash më lart, për gati dy vite neve nuk na është lejuar ta luajm këtë shfaqje aty. Tani, këto barriera, fatmirësisht jan’ eliminuar, por jo krejtësisht. Edhe në kohën kur u dha premirë para gati 4 vitesh, e edhe tashmë, nuk ka atmosferë njëqindpërqindëshe dashamirëse për sa i përket përceptimit të shfaqjes nga një pjesë e publikut, e, po e imagjinoj, as nga një pjesë e zyrtarëve të shtetit. Herën e parafundit kur e shfaqem në Teatrin Kombëtar, në fund të shfaqjes, dikush nga publiku doli në skenë dhe nisi të bërtiste “kjo është një shfaqje antikombëtare”, “kjo nuk është Kosova e vërtetë”, “Këtë shfaqje e ka paguar Beogradi” etj.
The play is produced by Multimedia Center and is played as a guest play at the National Theatre. I even said it before that we were not allowed to have it screened in there for two years in a row. Now, fortunately all these barriers have been eliminated, but not entirely. Even when it was premiered 4 years ago also now there is no fullfilling atmosphere amongst the audience and I imagine the same goes for a part of the state officials. At one of the plays at the National Theatre at the end of the play someone from the audience went on the stage and screamed “this is an anti-nationalist play”, “this is not real Kosovo”, “this was paid by Belgrade”, etc.
Cilat janë planet më të afërta, a do të ketë ndonjë pjesë tjetër së shpejti?
What are the plans, will there be any other play in shortly?
Tashmë jam në përfundim të një shfaqjeje të re , e cila premierën do ta ketë më 5 maj, në Prishtinë. Bëhet fjalë për teksin e Jeton Nezirajt “Lufta në Kohën e Dashurisë”, i cili është shkruar më 2007. Nga koha kur është shkruar ka pasur disa inskenime e lexime skenike jashtë Kosove (përfshi edhe inskenimin që iu bë vjet në Paris, nga teatri “Termos”). Megjithatë, është hera e parë që kjo komedi do të shfaqet para publikut kosovar. Bëhet fjalë për katër gra të çuditshme të Kosovës rrëfejnë intimitetet, pasionet, marrëzitë, sekretet dhe dëshirat e tyre. Ato kanë krijuar një botë të përbashkët imagjinare, ku loja e argëtimi bëhen streha e tyre për të mbijetuar. Në shfaqje, si në përrallat me magjistarë, shpalosen me humor, stereotipe e klishe sentimentale, tregime e muhabete grash: për dashurinë, frikën, hakmarrjen, e të shkuarën e trishtë.
I’m currently finishing a play that will be premiered on the 5th of May in Prishtina. Its again based on a text by Jeton Neziraj “The War in the Love Period” written in 2007. Since it was written, there have been numerous play tryouts and official scene readings outside Kosovo (including one in Paris by “Termos” theatre). However, its the first time that this comedy is being shown to the Kosovan audience. The play is about four weird women of Kosovo that tell their intimacies, passions, follies, secrets and their wishes. They have created a joint imaginary world, in which games and the entertainment becomes their surviving shellter. Just like in the fairytales with magicians, the play unfolds in a funny way stereotypes, sentimental cliche’s and women chitchats on love, fear, revenge and the sad past.
Provat e kësaj performanceje, kanë filluar në fillim të muajit Shkurt, dhe është dashur të punohet përgjatë tre muajve shkaku i kompleksitetit stilistik e estetik. Ndër të tjera, shfaqja përmban në vehte shumë elemente muzikore dhe të vallzimit.
The rehearsals begun in the beginning of February and we had to work in a course of three months due to the esthetic and stylistic complexity. Amongst others, the play consists of many musical and dancing elements.
Në këtë shfaqje do të paraqiten pesë aktorë të njohur për publikun tonë Kosovar dhe më gjerë, e që janë: Aurita Agushi, Shengyl Ismaili, Shkëlzen Veseli, Albulena Kryeziu dhe Molikë Maxhuni, të cilët do të interpretojnë personazhe të ndryshme brenda shfaqjes. Jam shumë e lumtur me punën e aktorëve, me disa prej të cilëve po punoj për herë të parë. Thjesht, bëhet fjalë për aktorë të shklëqyeshëm që, kan’ pranuar, pa hezitim, t’i hyjnë kësaj “aventure” teatrore, jo fort të kollajshme.
The play will be presented by five Kosovan and beyond wellknown actors like: Aurita Agushi, Shengyl Ismaili, Shkelzen Veseli, Albulena Kryeziu and Molika Maxhuni, that will interpret different characters within the play. I am very satisfied with the work of actors, some of which I am working for the first time. To put it simple, these are great actors that have unhesitatingly accepted to be a part of this not that easy theatre ‘adventure’.
FLYINN | ADEM JASHARI PRISHTINA INTERNATIIONAL AIRPORT
35
FLYINN | ADEM JASHARI PRISHTINA INTERNATIIONAL AIRPORT
ITALI 36 0.30€
SHBA 0.28€
SLLOVENI 0.30€
ANGLI 0.30€
ZVICËR 0.30€
AUSTRALI 0.30€
FRANCË 0.30€
GJERMANI 0.30€
SUEDI 0.28€
Ushqim / Food Blerina Bombaj është dietologia më e njohur në Shqipëri dhe Kosovë, për recetat e saj dietike që me sa duket bëjnë një mrekulli pasi jo vetëm të ndihmojnë të ruash një formë të mire fizike por edhe për të gjithë ata që duan të humbasin peshë është një zgjidhje e sigurt. Kemi vendosur për këtë numër të FLY INN t’ju sugjerojmë disa prej këshillave të dietologes Bombaj. Stina e “zbulimit” të trupit ka mbërritur dhe dieta bëhet prioritet per shumë nga ne. Në prag të verës kërkesa për të mbajtur dietë për t’u dobësuar dy dhe tre-fishohet. Dietat e dobësimit të shpejtë kanë rezultuar jo të dobishme dhe për këtë është mirë të ndjekim një regjim ushqimi të zgjuar dhe natyrisht të mos mbetemi të uritur. Stina e verës ofron një larmi të vecantë të frutave dhe zarzavateve. Jo më kot ndodh kështu, është pikërisht ccfarë i nevojitet njeriut në këtë stinë. Këto bimë janë të pasura në ujë për të cilin trupi ka nevojë më shumë se kurrë në verë dhe gjithashtu ato na pajisin me disa mburoja mikroskopike që trupit tonë do t’i nevojiten për të përballuar kushtet e veshtira të një klime të nxehtë dhe me lagështirë. Pervecc kësaj produktet e stinës na pajisin me ato nutrient të cilët na duhen për t’u përgatitur për stinët e ardhshme më të varfëra në zgjedhje. Kur them hani zgjuar këtë pikërisht dua të them, ndiqni natyrën se ajo vetë ju udheheq!
Blerina Bombaj is the Kosovan and Albanian most famous nutritionist, for her nutritive diets that make miracles and help not only in having a perfect physical shape but also offer a vital solution to the ones that want to lose weight. In this edition of FLY INN we have decided to suggest a few advices from Blerina. The age of ‘body discovery’ has arrived and diets have become a priority to most of us. In the start of the summer season the request for dieting and for losing weight is doubled two or three times. Different fast weight losing diets have proven to be not that successful therefore it is strongly advices to follow a strict smart food regime and not get hungry of course. The summer season offers a special variety of fruits and vegetables. This does not happen just because, but they represent what an individual needs during this summer. These vegetables contain a lot of water that our body needs more during the summer and provide microscopic shields that our bodies need to face the difficult conditions, the high temperatures and a lot of humidity. Moreover, the summer products give us the necessary nutrients to face the coming seasons with less to offer. When we say eat healthy we really mean it, follow the nature as it guides you on its own!
Ushqimet më të mira për të konsumuar këtë verë
10 best things to eat during this summer
Salca e domates dhe domatja e freskët: Ky frut është një dhuratë e çmuar! Karotenoidet që ai përmban (në veçanti i ashtuquajturi lycopene) kanë një force antioksiduese që na mbron maksimalisht qelizat nga radikalet e lira të cilat mund të nisin proçese kancerogjene (sidomos meshkujt i mbron nga kanceri i prostatit!). Në verë lëkura jonë ekspozohet shumë në rrezet e diellit të cilat njihen tashmë që mund të shkaktojnë kancer të lëkurës. Duke u ushqyer me domate të gatuara me vaj ulliri rrisim mbrojtjen ndaj rrezeve ultraviolet. Sygjerime: • Domatja duhet të gatuhet pak dhe të shoqërohet me pak yndyrë në mënyrë që të përfitohet maksimumi prej saj! • Pica me salcë domateje, mocarela & ullinj • Brusketa me domate, hudhra, vaj ulliri & majdanoz ose borzilok •Spageti me fruta deti dhe salcë domatesh • Fërgesë me domate, speca dhe gjizë
Tomato sauce and fresh tomatoes: This fruit is a precious gift! The carotenoids that it contains (especially the so-called lycopene) have an antioxidant force that protects us from the cells and the free radicals that can start carcinogen processes (especially for men, it protects them from prostate cancer). During the summer our skin is exposed to sunrays that are known to causing skin cancer. Being fed up with tomatoes prepared with olive oil we increase our bodies’ abilities to protect itself from ultraviolet rays. Suggestions: - The tomatoes should be cooked with a bit of oil so that we get the maximum from it! • Pizza with tomato sauce, mozzarella and olives • Bruschetti with tomatoes, garlic, olive oil and parsley or basil • Spaghetti with sea fruits and tomato sauce • Cooked tomatoes, peppers and cheese cream
FLYINN | ADEM JASHARI PRISHTINA INTERNATIIONAL AIRPORT
37
3 Këshillat e Blerinës! / 3 Blerina’s advices!
FLYINN | ADEM JASHARI PRISHTINA INTERNATIIONAL AIRPORT
38 Kosi & Gjiza: Në stinën e verës duhet të shfrytezojmë rrezet e diellit sa tëmundemi (sigurisht pa u djegur!). Arsyeja është se ato na japin mundësinë të prodhojmë vitaminën D, një nga vitaminat më të çmuara në parandalimin e disa sëmundjeve por kryesisht në mirëmbajtjen e kokcave tona. Duke pasur kalcium në dietën tonë do arrijmë të shfrytëzojmë maksimumin e tij në saj të vitaminës D. Kosi dhe gjiza janë produkte bulmeti të vyera. Perveç kalçiumit , kosi na ofron mikroorganizma të dobishëm për të mirëmbajtur florën tone bakteriale e cila na mbron ndaj mykut, helmimeve ushqimore të ndryshme etj. Gjiza është e pasur në protein dhe në calcium dhe e kursyer në kripë dhe në yndyrë. Për këtë arsye ajo është një nga ushqimet më të preferuara të verës. Sygjerime: •Kos me fruta të ndryshme. Provoni kos pa yndyrë me frutat tuaja të preferuara në blender dhe shijojini me akull si një pijefreskuese. Do merrni notën 10! •Speca të mbushur me gjizë, të pjekur në furrë (jo të skuqur!) •Gjizë me fruta pylli dhe mjaltë ose recel. Mund ta vendosni mbi biskota pa sheqer (provojeni një here pastaj flasim!) •Sallatë me jeshile, gjizë, stafidhe dhe arra
Yogurt and Cheese cream: In the summer season we should get use of the sunrays as much as possible (and not get ourselves sunburned of course!). The reason for doing such a thing is because the rays provide us with vitamin D, one of the most precious vitamins that protects us from bone related diseases. Yogurt and cheese cream are important dairy products. Except from calcium, yogurt offers important microorganisms that protect our bodies, protects us from possible food poisonings etc. Cheese cream is protein rich with calcium and contains minimum salt and oil therefore it remains one of the most summer preferred foods. Suggestions: • Cheese cream with different fruits. Try serving blended olive-less cheese cream with your preferred fruits and served with ice-cubes. This will become your favorite! • Peppers filled with cheese cream, cooked in an oven • Cheese cream with mountain fruits with honey or jam. You can add this to bruschetti without sugar • Green salad, cheese cream, currant and nuts
Bostani, pjepri: Simboli I verës është bostani.92% e tij është ujë, pikerisht çka nevojë trupi yne më shumë në këtë stinë. 100gr bostan kanë vetëm 30 kalori! Dmth 1 kg bostan ka 300 kalori, aq sa ka 1 kanaçe koka kola! Perveç ujit bostani ka vitaminën C dhe antioksidantë të dobishëm. Pjepri gjithashtu ka përmbajtje të lartë uji, ka vetëm 34 kalori në 100gr dhe 60% të nevojave ditore në vitamin C.
Watermelon, melon: The best of the summer is the watermelon. 92% of it is filled with water, just what our body needs the most during this season. 100gr of watermelon have 30 calories meaning 1 kilogram of watermelon has 300 calories, just as much as one coca cola has! Except water, watermelon is consisted of vitamin C and other important anti-oxidants. Melon is consisted of water too, has only 34 calories in 100 grams and vitamin C for 60% of your daily requirements.
FLYINN | ADEM JASHARI PRISHTINA INTERNATIIONAL AIRPORT
39
Kulturë / Culture FLYINN | ADEM JASHARI PRISHTINA INTERNATIIONAL AIRPORT
40 Festivalet më të mira të letërsisë në Kosovë / Best literature festivals in Kosovo Polip / Festivali Ndërkombëtarë i Letërsisë në Prishtinë
Polip / International Literature Festival in Prishtina
Festivali Ndërkombëtarë i Letërsisë Polip organizohet cdo vit në Prishtinë. Është themeluar dhe udhëhiqet nga Qendra Multimedia, ndërmarrje e promovimit të kulturës nga Prishtina. Edicionet e fundit të festivalit janë organizuar në bashkëpunim me Beton, organizatë e kulturës nga Beogradi. Polip është festival ndërkombëtarë i letërsisë që bashkon shkrimtarë të rinj nga rajoni dhe Evropa në Prishtinë. Polip promovon zërat e të rinjëve në gjuhë të ndryshme duke zbuluar kështu melodinë, muzikalitetin dhe ritmin e secilit prej tyre. Në polip nuk ka vetëm orë klasike letrare por edhe program special të koncerteve, poezisë së rrugës, punëtori në përkthim letrar dhe shkrim letrar, diskutime dhe debate për rrjete të letërsisë dhe praktikat e përkthimit.
International Literature Festival polip, is organized every year in Prishtina. It is founded and run by Qendra Multimedia, a cultural production company based in Prishtina. Last editions of the polip have been jointly organized with Beton, a cultural organization based in Belgrade. polip is an international literature festival bringing together in Prishtina young writers from the region as well as from Europe. polip presents young voices in different languages, revealing their specific melody, musicality and rhythm. polip organizes not only readings, but also a special program of concerts, street poetry, workshops on translation and poetry-writing, discussions and debates about literary networks and translation practice.
Kalendari i evenimenteve të selektuara Calendar of selected events
Polip, International Literature Festival, Prishtina, May 2015 Wine and Beer Festival, Prishtina, June 2015 Into the Park, July 2015 Beer Fest, Prishtina, July / August 2015 Ngom Fest, July / August 2015 Dokufest, International Documentary and Short Film Festival, August 2015 Anibar, August 2015 Flo, Festival of Literature, Orllan, August 2015 Etno Fest, Prishtina, August 2015 FerFilm Fest, Ferizaj, September 2015
Flo – Festivali i Letërsisë në Orllan
Flo – Festival of Literature in Orllan
Flo nuk është vetëm festival i letërsisë. Flo është një platformë e fuqishme që bashkon poezinë, muzikën rok, folk dhe blues buzë liqenit. E nisur nga dy individë të jashtëzakonshëm, kohë më parë gazetare me origjinë nga Kosova por që jetojnë në Londër, Flo mbahet gjatë sezonit të verës në njërin restaurant në liqenin e Batllavës. Festivali është nikoqir i shumë artistëve nga Kosova, rajoni dhe mbarë bota. Vlen të përmenden artistët nga Shqipëria që madhështojnë këtë festival si dhe prezenca e shumë bendeve të nëntokës së Kosovës dhe botës. Deri më tani qindra emra ishin pjesë e festivalit. Nëse koha është e mirë, merrni rrobat e larjes me vete.
Flo is not only a literature festival. It is a well established platform that unites poetry, rock music, folk and blues by the lake. Initiated by two extraordinary individuals, previously journalists of Kosovo origin living in London, Flo is held during the summer at a restaurant in Batllava lake. The festival hosts artists from Kosovo, the region and the rest of the world. Worth to mention are the good writers from Albania that enrich the festival and the presence of indie underground bands from Kosovo and the world. Hundreds of names have already had their presence at the festival. If weather is fine, make sure to take the swimming suit with you as you can take a swim at the wonderful lake of Batllava.
jashtë kutisë:
Jam for a Cow! Festival E organizuar nga Organizata Kombëtare Dashamirëse e Lopëve, festivali është një eveniment i cmendur një ditor ku artistë nga skena e nëntokës së Prishtinës dhe artistë tjerë ndërkombëtarë mbledhen dhe performojnë pa pagesë. Paratë e mbledhura nga evenimenti i dedikohen një fondi të vecantë që këta artistë përdorin për të blerë lopë për familjet me nevojë. Për më shumë, jo vetëm muzicientë janë pjesë të këtij festivali. Pothuajse në të gjitha edicionet, piktura të artistëve vendor shiten në ankand të hapur. Ky grup i artistëve të rinj dhe entuziast ka arritur të bëjë organizimin e një prej netëve më të mira humanitare në Kosovë dhe blerjen e shumë lopëve për familje të përzgjedhura me përkrahjen e OJQve vendore humanitare. Në përfundim, në njërin edicion të festivalit grupi ka arritur të mbledhë mjaft fonde për ndërtimin e edhe të një kulmi të njërës familje në Kosovë. Festivali mbahet në mënyrë tradicionale natën e Hallouin andaj edhe luteni të merrni maskat dhe kostumet me vete.
outofbox:
Jam for a Cow! Festival Hosted by Disorganized Cow Lovers Society, it’s basically a crazy one night event were artists of the Prishtina underground scene and other international artists gather and perform for free. Money collected from the event goes to a special fund of these artists used to buy cows for needy families. Moreover, not only musicians become a part of the festival. Previously, pictures of local artists were sold on an open auction. The group of the young enthusiastic artists ended up hosting one of the best charity nights in Kosovo and buying many cows for many families selected with the support of local charity NGOs. In addition, at one of the edition’s of the festival enough funds were collected to build a roof of a poor local family in Kosovo. The festival is traditionally held on Halloween so make sure to take a mask.
FLYINN | ADEM JASHARI PRISHTINA INTERNATIIONAL AIRPORT
41
Lajmet e fundit
FLYINN | ADEM JASHARI PRISHTINA INTERNATIIONAL AIRPORT
42 Limak Aeroporti Ndërkombëtarë i Prishtinës “Adem Jashari”
Hej njerëz, bëhuni pjesë e Aeroportit në rrjete sociale
Hey folks, join Airport’s social media channels!
Zbuloni botën e shërbimeve tona në mënyrë shumë kreative dhe interaktive. Limak Aeroporti Ndërkombëtarë i Prishtinës “Adem Jashari” është tanimë prezent në shumicën e rrjeteve sociale – nga Facebook në Tëitter; nga Instagram në YouTube. Bëhuni pjesë e të gjitha faqeve tona në rrjete sociale për informim të rregullt dhe informata për shërbimet tona dhe lajme tjera në fushën e shërbimeve aeroportuale dhe aeronautikës. Këto faqe ofrojnë lojëra, gara dhe përmbajtje ekskluzive për komunitetin prezent në rrjete sociale. Andaj, me padurim presim të jeni pjesë e këtyre rrjeteve për të bërë gjëra të mëdha së bashku. #PRNairport
Discover the world of our services in a highly creative and interactive approach. Limak Prishtina International Airport “Adem Jashari” is now present at the major social networks - from Facebook to Twitter; from Instagram to YouTube. Please subscribe to all our pages for regular updates and information about our services and other news in the field of airport services and aeronautics. Games, contests and exclusive content is being regularly brought to our community in social media channels. Therefore, we can’t wait you to join and do great things together.
facebook.com/
airportpristina tëitter.com/airportpristina instagram.com/ airportpristina Prishtina Airport garon për Aeroportin Lider në Evropë në World Travel Awards Voto tani! world Travel Awards ka nominuar Limak Aeroportin Ndërkombëtarë të Prishtinës “Adem Jashari” në kategorinë e Aeroporteve Lidere në Evropë për vitin 2015. Pas përmbushjes së të gjitha kritereve, juria profesionale ka ranguar Aeroportin në Prishtinë si një prej 9 aeroporteve lidere në Evropë. World Travel Awards bën vlerësimin e shërbimeve dhe shpërblejnë performancën e institucioneve të ndryshme të fushës së udhëtimit dhe turizmit. Shpërblimet ndahen një herë në vit dhe vendimi i fundir është i bazuar në votimet online, të hapura për të gjithë.
v#PRNairport facebook.com/ airportpristina twitter.com/airportpristina instagram.com/ airportpristina Prishtina Airport competing for the Europe’s Leading Airport at World Travel Awards Vote now! World Travel Awards has nominated Limak Prishtina International Airport “Adem Jashari” for the Europe’s Leading Airport at World Travel Awards for the year 2015. After the fulfillment of all the criteria’s and the selection process by a professional jury, the Airport was ranked as one of the 9 leading airports in Europe. World Travel Awards serves to evaluate and award the performance of different travel and tourism institutions. The awards are
Procesi i votimit tani më ka filluar dhe të gjithë mund të votojnë duke vizituar: ëorldtravelAwards.com/ vote. Udhëtojnë jashtë studentët e Limak Institutit për Shërbime Aeroportuale Pas përfundimit të programit të rregullt të trajnimit me Universitetin Bogazici, të gjithë pjesëmarrësit e Limak Institutit për Shërbime Aeroportuale kanë filluar fazën e punës praktike në Terminalin e Aeroportit. Të ndarë në dy grupe, disa studentë vizituan pajisjet dhe pjesët më moderne të Aeroporteve në Turqi dhe Francë, në një vizitë studimore dhe sociale të përkrahur nga Limak Aeroporti Ndërkombëtarë i Prishtinës “Adem Jashari”. Me njohuritë e fituara nga program i trajnimit, shkëmbimin e njohurive me
given once a year and the final decision is based on the online voting open to everyone. The voting process has already commenced and everyone can now vote through: worldtravelawards. com/vote.
aeroporte udhëheqëse në Francë dhe Turqi si dhe me njohuri shtesë të fituara nga pjesa e praktikës, të gjithë pjesëmarrësit tani më janë gati për botën.
Limak Airport Services Institute students go international
Numri i udhëtarëve të Limak Aeroportit Ndërkombëtarë të Prishtinës “Adem Jashari” shënon rritje
All the participants of the Limak Airport Services Institute have started doing their internship at the Airport Terminal, once all the lecture program with Bogazici University was finalized. Divided in two groups, students have visited the most modern airport facilities in Turkey and France, in a study and a socializing visit supported by the Limak Prishtina International Airport “Adem Jashari”. With the acquired knowledge from the training program, the
Limak Aeroporti Ndërkombëtarë i Prishtinës “Adem Jashari” vazhdon të jetë tërheqës për të gjithë udhëtarët. Numri i udhëtarëve që udhëtojnë përmes aeroportit ka shënuar rritje. Sipas Agjencisë Kosovare të Statistikave numri i udhëtarëve në tre muajt e parë të vitit 2015 është 9.09% më i lartë se numri i udhëtarëve në tre muajt e parë të vitit 2014. Sipas po të njejtës Agjenci, numri i fluturimeve ka shënuar ngritje prej 3% këtë vit.
exchange of know-how with leading Airports in France and Turkey, and with the additional knowledge gained during the internship part, all participants are now ready for the world. The increasing number of passengers at Limak PIA “Adem Jashari” Limak Prishtina International Airport “Adem Jashari” continues being attractive to all the passengers. The number of the passengers that travel through the airport has increased. According to the Kosovo Statistics Agency the number of passengers in the first three months of the year 2015 is 9.09 % higher than the number of passengers in the first three months of 2014. The number of flights has also increased by 3%, according to the same Agency.
FLYINN | ADEM JASHARI PRISHTINA INTERNATIIONAL AIRPORT
43
Limak Prishtina International Airport “Adem Jashari”