FP_2021_03 by Shelflife

ARLA BiOLOGiSCH iS NU KLiMAATNEUTRAAL

nummer 3 • maart 2021

Door compensatie en reductie. Alle broeikasgassen die we nog niet reduceren, compenseren we door de aanplant van bossen en het behoud van regenwoud.

JUMBO LEUSSINK GOOR DUURZAAM GEBOUWD, LOKAAL ASSORTIMENT ADVERTENTIE

Ons verhaal over Beter voor Varken, Natuur & Boer

ELKE KEUZE MAAKT EEN VERSCHIL

In het Beter voor Varken, Natuur & Boer-programma krijgen de varkens meer speelmateriaal.

100

Beter voor Varken, Natuur & Boer wordt uitgebouwd naar 100 Nederlandse varkenshouders. Albert Heijn is er trots op het programma samen met boeren te ontwikkelen.

Herald Overweg en tech-innovatie ‘Supermarkten, ga exploreren’

Meer weten? arla.nl/klimaatneutraal 19609 ARL Biologisch adv FP.indd 1 01-02-51-52_cover.indd 1

17-02-21 09:36

Jan en Jaap Kreuger zijn 7 dagen per week in de weer met de zorg voor hun varkens.

Albert Heijn en ‘Beter Eten’ ‘Ditover is een stap Campagne betere nieuwe keten in duurzaamheid’ Albert Heijn maakt kiezen voor beter eten makkelijk en betaalbaar. Daarom werken we met onze vaste boeren en telers aan een duurzame toekomst met aandacht voor biodiversiteit, klimaat, dierenwelzijn én een eerlijk verdienmodel voor iedereen. Aflevering 2: de duurzame varkensketen.

Door honderden zonnepanelen op het dak is varkenshouderij Kreuger energieneutraal.

De komende 5 jaar willen we 18,5% minder CO2 uitstoten in de varkensvleesketen

omstandigheden zijn verbeterd. Sindsdien heeft ons vlees 1 ster van het Beter Levenkeurmerk van de Dierenbescherming.’ Van bron tot bord Al Albert Heijns eigen merk verse varkensvlees heeft minimaal 1 ster Beter Leven. Sinds 2010 werkt Albert Heijn intensief samen met vleesverwerker Vion en vaste Nederlandse varkenshouders aan het

’m in een eerlijk verdienmodel voor iedereen in de keten. Dat creëren we door langdurige samenwerking en stabiele prijzen’, zegt Jan. ‘Verduurzamen betekent ook investeren. Als wij weten waar we aan toe zijn, kunnen we dat op een verantwoorde manier doen.’ Naast de stabiele prijzen krijgen boeren de kosten van het verduurzamen vergoed en wordt er geïnvesteerd in onderzoeken en innovaties.

bedrijven die meedoen aan Beter voor Varken, Natuur & Boer.

Beter voor natuur Albert Heijn wil dat zijn varkensvleesketen de komende 5 jaar 18,5% minder CO2 gaat uitstoten en ook op het gebied van circulair werken ligt de lat binnen het programma hoog. ‘Het varken is het ultieme kringloopdier’, zegt Jaap. ‘Een belangrijk deel van

Boerenverstand Als echte ondernemers willen Jaap en Jan graag met de nieuwe plannen aan de slag. ‘Maar wel op basis van boerenverstand. Verduurzamen doe je niet van vandaag op morgen. Het is een zoektocht naar de juiste balans, waarbij wij ook een eerlijke

Cees-Jan Adema (FNLI): Geen vleestaks, wel verduurzamen

‘Door de stabiele prijzen kunnen we duurzaam investeren’

16-03-2021 16:32

HighTouch_Adv_240x340mm_FC_v01 jr 150321_HR.pdf

15-03-21

14:04

Italiaans voor genieten Birra Moretti

Geen 18, geen alcohol - Met trots voor u gebrouwen in de Benelux 01-02-51-52_cover.indd 114SB824 BM ADV 240x340mm_WT.indd 2 1

15-03-2021 11:25

16-03-2021 16:32

INHOUD

37e jaargang • nummer 3 • maart 2021

Deze maand

Hoofdredactioneel: is duurzaam duur of goedkoop?

Personality’s

Formulecijfers GfK

Met Pim op straat

Gefundenes Fressen

EFMI/Laurens Sloot: hou onze landbouw sterk

Jumbo Leussink in Goor

Herald Overweg: supermarkten, ga innoveren, exploreren

Cees-Jan Adema (FNLI): geen suikertaks, geen vleestaks

Campagne ‘Beter Eten’ van Albert Heijn

Duurzaam bouwen: Jumbo, AH, Lidl, Vomar…

Export Partner: de Japanse supermarktsector

Bij Josceline aan tafel: Patricia Tieman-von Harras (Cérélia)

‘Ombouw tijdens ombouw’ bij Albert Heijn

Uit Gondola: discussie Lidl vs. Fairtrade

Femke Mosch: maaltijden in de supermarkt maken

Erik Hemmes: food retail in hartje Groningen

Formule-atlas: wie wint het meest met Deen?

Locatienieuws

Vleursvloer: Vegan Fresco Amsterdam

Productnieuws

ADVERTENTIE

Ons verhaal over Beter voor Koe, Natuur & Boer

Fred en Bianca Straathof op hun boerderij in het Drentse Echten.

Om de biodiversiteit te vergroten worden extra kruiden en klavers ingezaaid.

300

Aan het Koe, Natuur & Boer-programma doen 300 Nederlandse melkveehouders mee.

In de stal hangen borstels voor een fijne massage.

‘Trots op onze duurzame zuivel’

Albert Heijn maakt kiezen voor beter eten makkelijk en betaalbaar. Daarom werken we met onze vaste boeren en telers aan een duurzame toekomst met aandacht voor biodiversiteit, klimaat en dierenwelzijn. In een verhalenserie vertellen we over alle stappen die we samen zetten. Deze keer: duurzame zuivel.

an de rand van de Drentse natuur ligt de boerderij van Fred en Bianca Straathof. Het is een echt familiebedrijf met 85 koeien, 30 kalfjes en 20 schapen. Samen met 300 andere Nederlandse melkveehouders vormt het gezin het kloppend hart van het Beter voor Koe, Natuur & Boer-programma. Met deze duurzame samenwerking keren Albert Heijn en zuivelproducent Royal A-ware terug naar boeren zoals boeren bedoeld is:

Boeren krijgen 5 cent per liter boven op de weidemelkprijs

melkveebedrijven waarbij koe, natuur en boer met elkaar in balans zijn. ‘Voor ons viel alles op zijn plek’, zegt Bianca Straathof. ‘Boer zijn is geen beroep, maar een levenswijze. De manier waarop we werken moet goed zijn voor de dieren, de omgeving en ons gezin.’ Natuurvriendelijk boeren Beter voor Koe, Natuur & Boer legt de lat extra hoog als het gaat om dierenwelzijn, biodiversiteit en klimaat. De koeien hebben een beter leven, het diervoer komt uit de regio en boeren gebruiken groene stroom. Straathof: ‘Door ons land niet te ploegen en op een natuurlijke manier te bemesten, krijgen we een gezonde bodem vol leven.’ Om de biodiversiteit verder te vergroten, zaaien ze extra kruiden en klavers in hun weilanden. ‘Zo trek je veel insecten en andere dieren aan. Voor bedreigde vogels maken we beschermde broedplekken. Afgelopen jaar hadden we wulpen, echt

fantastisch. Door op deze manier te werken ga je met andere ogen naar je bedrijf kijken. Onze boerderij is een klein natuurgebied.’ Klimaatneutrale melk Alle Beter voor Koe, Natuur & Boer-melk wordt in 2021 klimaatneutraal. Dat betekent dat de CO2 die wordt uitgestoten bij het produceren gelijk is aan de CO2 die in de grond wordt vastgehouden. Daarvoor brengen we het aantal koeien op de deelnemende bedrijven in balans met het aantal hectaren grasland. Bianca: ‘Daar worden wij erg blij van. We zijn trots op onze duurzame zuivel.’ Dat ze voor hun extra inspanningen een premie van 5 cent boven op de normale literprijs voor weidemelk krijgen, zorgt ervoor dat het gezin een beter inkomen heeft. ‘Iedereen wordt hier beter van’, benadrukt Bianca. ‘De dieren, de natuur, wij en uiteindelijk ook mensen die onze zuivel kopen.’

300 boeren produceren in 2021 klimaatneutrale melk

Alle zuivel die binnen het Beter voor Koe, Natuur & Boer-programma is geproduceerd, herken je aan het zeegroene logo. Dat maakt kiezen voor lekkere, duurzame en betaalbare melk, yoghurt en kaas extra makkelijk. Milieu Centraal beoordeelde het programma als ‘top bedrijfslogo' – de hoogst haalbare score! Meer weten over onze duurzame zuivelketen? Scan de QR-code.

Volgende week in onze verhalenserie over beter eten: Albert Heijn's duurzame varkensprogramma.

42 3 FoodPersonality maart 2021

11_Inhoud_01R.indd 3

16-03-2021 18:22

DEZE MAAND

Special ‘duurzaam’ Een ‘special’ over verduurzaming in de sector? Dát zouden we eigenlijk niet moeten doen. Reden genoeg: wat is duurzaam, uit welke initiatieven bestaat de verduurzaming in de levensmiddelensector? En wie doen dat allemaal? Onmogelijk, te veel om op te noemen. Maar we doen het toch. Zomaar, een greep uit de laatste initiatieven. De campagne van AH ‘Beter Eten’ (blz. 26 e.v.). Wat is er duurzaam aan die nieuwe Jumbo van de broers Leussink in Goor? En wat waren nog meer de supermarkten in Nederland die duurzaam gebouwd werden? (Op blz. 31 e.v.)

In november 2016 heropende AH de AH XL in Purmerend. Volledig CO2-neutraal, energie-opwekking ook voor de Gall & Gall en de Etos die erbij horen, led-lampen die op bewegingssensoren werken, zonnepanelen op het dak en zo maar door. En de nieuwste verduurzamingsstappen van Arla Foods en Essity. Maar eigenlijk ontkom je volstrekt niet meer aan dat veelkoppige onderwerp. FNLI-directeur Cees-Jan Adema gaat er op blz. 22 e.v. uitgebreid op in, geen vleestaks, geen suikertaks, s.v.p., zegt

hij, maar wat dan wel? En op blz. 40 wijzen we op het nieuwe vege-vegameubel bij AH XL in Nijmegen en op 41 halen we een gesprek in Gondola aan tussen de duurzaamheidsdirecteur van Lidl in België en de Fairtradevoorman uit dat land. ■

Omzet Bol.com nu € 4,3 miljard, 70% meer Het is nooit goed te zien in het jaarverslag van Ahold Delhaize wat de omzetten van de Nederlandse dochters zijn. We bedoelen Etos, Gall & Gall, maar vooral natuurlijk AH. Maar: die van de virtuele non-fooddochter Bol. com staat er dit jaar wél in. € 4,3 miljard in het afgelopen jaar. Het Financieele Dagblad had ‘m ook gevonden. En meldt er in de rubriek Bartjens (een rubriek die al jaren oud is, een commentaar op basis van financieel speurwerk) over: een omzetstijging van 70%. Dat is wel verklaarbaar. Allemaal groei door de coronapandemie, de lockdowns en de winkelsluitingen. De krant stelt er wel een vraag bij, ‘pronkt Ahold met andermans veren?’ is immers de titel. Ahold Delhaize geeft de ‘netto-consumentenomzet’. Maar ‘Bartjens’ merkt op dat dat inclusief de omzet is die andere leveranciers en winkeliers behalen, door Bol.com als platform te gebruiken. Maar die omzet is er toch echt voor die winkeliers. Wel minus 15%, want dat is volgens die krant de commissie die Bol.com van hen vraagt. De vraag is dan volgens Bartjens of Ahold Delhaize de omzet niet te groot voorstelt. En dat is een gevoelige vraag, want dat is Ahold in 2003 al eens overkomen, door toenmalige dochter U.S. Foodservice - toen wel duidelijk met een andere beweegreden. Dat Ahold-schandaal, daar gaan we het nu verder niet over hebben. Bartjens geeft zelf een antwoord. Van die € 4,3 miljard zou € 2,5 miljard omzet door externe verkopers zijn behaald. Dan zou Bol.coms ‘eigen omzet’ € 1,8 miljard zijn. En daarbij opgeteld: 15% commissie over die € 2,5 miljard erbij, maakt bij elkaar € 2,2 miljard. Aldus Bartjens. En – is de redenering – Bol.com blaast z’n omzet niet op, want ‘volgens analisten’ maakt de platformfunctie

de Ahold Delhaize-dochter alleen maar meer waard. Weinig extra kosten en een makkelijk te innen commissie van 15%, tel uit je winst. Alleen: zoals Bartjens met de vraag zit over die omzet, zitten wij met de vraag waar Bartjens het

vandaan haalt dat de externe verkopers goed zijn voor € 2,5 miljard. Trouwens, in dat jaarverslag staat ook dat Bol.com een omzetdoel voor 2021 heeft van rond de € 5,0 miljard. ■

‘Romige sojamelk moet mogen’ “Bent u enorm in de war wanneer u sojamelk omschreven ziet als ‘romig’? Of als er behalve gewone melk ineens ook havermelk in de supermarkt verkrijgbaar is?” Die vraag stelden Cecilia McAleavy-Sjöholm (van Oatly), Jaap Korteweg (ex-Vegetarische Slager), Henny Westland (Westland), Dior Decupper (Upfield), Veerle Vrindts (Proveg Nederland), Brad Vanstone (Willicroft, plantaardige kaas) en Wouter Staal (Yoghurt Barn) in een gezamenlijk ingezonden artikel in Het Financieele Dagblad van een week of twee terug. Het is een oproep aan de lezers van die krant. In het Europees Parlement is vorig najaar besloten dat ‘zuivelachtige omschrijvingen’ niet mogen bij plantaardige producten. Maar de Raad van Ministers kan dit wetsvoorstel nog tegenhouden. Zou die raad dat niet tegenhouden, dan – aldus

deze groep – is dat een soort censuur voor het aanprijzen van plantaardig voedsel. En worden we weer jaren teruggeworpen als het erom gaat dat mensen meer plantaardig heten. Hoe zit dit precies? Eerst was er dat gedoe over vleesnamen en vleesvervangersnamen. Afgelopen oktober keurde de Europese Unie het goed dat vleesvervangers ‘vleesachtige namen’ gebruiken. Dat was ‘amendement’ nummer zoveel. Maar er was ook nog amendement 171. En daar zei het Europees Parlement nee tegen. Dat hield in dat zuivelvervangers juist géén zuivelnamen mochten gebruiken. Wat behoorlijk verbazing wekte, het ene wel en het andere niet. Proveg Nederland is nu een petitie gestart, waarbij het Nederlanders vraagt om (digitaal) te tekenen dat ze willen dat de Raad van Ministers dat wetsvoorstel tegenhoudt. ■

ProVeg Nederland wil dat de EU geen verbod op namen als ‘vegaburger’ en ‘plantaardige melk’ invoert en roept consumenten op om een petitie te ondertekenen.

4 FoodPersonality maart 2021

04-5_Deze Maand.indd 4

16-03-21 17:52

Hoofdredactioneel Gé Lommen

Saskia Egas Reparaz staat er niet meer in Zoals bekend zou Saskia Egas Reparaz, ceo van Etos, overstappen naar Hema om ceo Tjeerd Jegen op te volgen. Dat maakten de eigenaren Mississippi Ventures (familie Van Eerd) en Parcom bekend na de goedkeuring van de overname door de Autoriteit Consument en Markt. En daarna stak Ahold Delhaize daar een stokje voor door haar aan haar concurrentiebeding te houden. Bij het ter perse gaan van dit blad was daar geen nieuw nieuws over bekend. Maar dit zien we wel in het jaarverslag van Ahold Delhaize: in een passage over de afzonderlijke formules komen alle ‘presidents’, dus de algemeen directeuren, aan het woord, met een citaat over 2020. Bijvoorbeeld Marit van Egmond zegt iets over Albert Heijn, Xavier Piesvaux over Delhaize, Huub Vermeulen over Bol.com en Pieter Saman over Gall & Gall. En Etos? Geen Saskia Egas Reparaz, die daar iets vertelt. In plaats daarvan: Noor de Bruijn, commercieel directeur, en Boudewijn van Nieuwenhuijzen, operationeel directeur. ‘On behalf of the Etos Management Team’, staat erbij (ja, het jaarverslag is in het Engels) ■

Is duurzaam duur of goedkoop?

n deze FoodPersonality tekenen zich de

Is duurzaam altijd duurder? Dat hoeft niet

contouren van een tegenstelling aan. In

per se. Maar de consument ervaart maar al

het artikel over de campagne van Albert

te vaak dat dat wel zo is. Een elektrische auto

Heijn met de naam ‘Beter eten’ melden we

is flink duurder dan een vergelijkbare die op

dat Albert Heijn twee dingen tegelijk doet.

benzine of diesel rijdt, een warmtepomp is

Het eerste, een campagne waarin het consu-

een aanschaf met een forse prijs.

menten wijst op verduurzaamde producten

Albert Heijn kan natuurlijk verduurzaamde ar-

(vlees, eieren, zuivel etc.), maar het tweede

tikelen in het assortiment opnemen en daar-

is en blijft de nadruk op Bonus-korting en de

naast prijsvriendelijke varianten aanhouden.

Prijsfavorieten, met een ‘altijd lage prijs’. In het

Maar hoe groter het prijsverschil tussen twee

interview met Cees-Jan Adema in deze Food-

referenties, hoe meer kans dat de consument

Personality, sinds begin dit jaar de directeur

het goedkopere artikel zal kiezen. Zoals dat al

van de Federatie Nederlandse Levensmidde-

jarenlang het geval is bij biologische versus

lenindustrie (FNLI), horen we een geluid dat als een tegenstelling klinkt. Adema wijst erop dat de sector moet verduurzamen. Tal van fabrikanten zijn er ook al mee bezig. Maar hij wijst er wel op dat de verduurzaming ‘extra inspanningen’ vereist. Het is diplomatiek geformuleerd. Maar ‘prijs’ is en blijft een dominante factor in de supermarkt-

‘Verduurzaming als onderhandelingsinstrument? Dat kan nog een lastige kwestie worden’

reguliere artikelen. Verduurzaming als onderhandelingsinstrument? Dat kan nog een lastige kwestie worden. Doen alsof verduurzaming niks kost, is geen optie. Maar alles duurder maken omdat het duurzamer is, is ook geen optie. Maar: een groter prijsverschil tussen meer verduurzaamde en minder verduurzaamde

sector en dan liggen prijsdruk en onderlinge

artikelen is ook geen optie.

concurrentiedruk altijd op de loer. Terwijl

Adema roept op tot ‘een fundamentele dis-

niemand zal ontkomen aan verduurzaming,

cussie’, binnen de hele voedselketen. Albert

omdat de EU die doelstellingen voor 2030

Heijn zal tot het uiterste gaan om zich niet uit

heeft geformuleerd (in ‘From Farm to Fork’.)

de markt te prijzen. En Jumbo, Lidl, Aldi, Plus

Verduurzamen brengt kosten met zich mee.

etc. net zo min. Uiteindelijk zal het niet anders

Niet altijd. Maar vaak wel. Een Beter Leven

kunnen dan dat 100% van het supermark-

1 ster houdt in dat varkens en kippen meer

tassortiment op de een of andere manier

ruimte hebben dan zonder die ster. En dus

voldoet aan de duurzaamheidswensen van

Correcties en aanvullingen

brengt dat kosten met zich mee. Terwijl AH

enig moment.

weliswaar die campagne Beter Eten gebruikt,

Een gemakkelijke weg naar dat doel is er niet.

In FoodPersonality februari meldden we op blz. 7 dat Ahold Delhaize Jan Zijderveld heeft voorgedragen als nieuw lid van de raad van commissarissen. In dat bericht kwam ook de overname van Hema aan bod, waar Zijderveld tot voor kort commissaris was. In dat bericht worden ook de nieuwe eigenaren van Hema genoemd, investeringsbedrijf Mississippi Ventures van de familie Van Eerd en investeerder Parcom. Parcom wordt daarin ook genoemd als het bedrijf dat in het verleden drankenproducenten Beyond Brand en Riedel aan elkaar smeedde. Dat is onjuist, dat is Standard Investment.

En zo lijkt er een nieuwe patstelling te

maar ook prijssignalen op de consument afvuurt, want het wil zich niet uit de markt

ge.lommen@foodpersonality.nl

prijzen. ontstaan. Eenvoudig uitgelegd: supermarkten vinden doorgaans dat fabrikanten een te hoge prijs vragen voor hun artikelen. Fabrikanten vinden doorgaans dat supermarkten niet genoeg aan inkoopprijs willen betalen voor hun producten. Die eeuwige tweestrijd gaat dan om de marge van beiden. Maar nu lijkt het element verduurzaming erbij te komen. Dus vinden supermarkten nog steeds dat fabrikanten een te hoge prijs vragen, en vinden fabrikanten nog steeds dat supermarkten een te lage inkoopprijs bieden, maar dan met de verduurzaming als nieuw argument in dat onderhandelingsspel.

5 FoodPersonality maart 2021

04-5_Deze Maand.indd 5

16-03-21 17:53

Personality’s Wie wat waarheen en waarvandaan, in de personaliarubriek van FoodPersonality. Mailen? vakblad@foodpersonality.nl

Van den Meerendonk, Plukon, Staay ➦

Piepers, Boelema, The Greenery

Marcel van den Meerendonk is aangesteld als algemeen directeur van Plukon Food Group, leverancier van kip en ander pluimveevlees. Hij was hiervóór commercieel directeur van het onderdeel Fresh Care Convenience van agf-leverancier Staay Food Group. Eerder vervulde hij commerciële en operationele functies bij De Groene Weg (onderdeel van vleesleverancier Vion), agf-groothandel Scherpenhuizen, kaasleverancier A-ware Food Group, het winkelverbouwingsbedrijf RBM en agf-leverancier Groentehof. Het is niet bekend wie Van den Meerendonk is opgevolgd.■

➦

Pascal Piepers, directeur van het onderdeel van agf-leverancier The Greenery dat o.m. de supermarkten belevert, gaat per april aan de slag bij Ridder Group, dat technologische toepassingen aan de agrarische sector levert. Piepers wordt algemeen directeur. Piepers begon in 2013 bij Hollander Barendrecht, onderdeel van The Greenery, en werd in 2016 directeur van The Greenery Retail. The Greenery heeft bekendgemaakt dat Piepers vertrek wordt opgevangen door de taken over het management team anders te verdelen. Salesdirecteur Benelux Willem-Jan Boelema neemt op interimbasis die taken van The Greenery Retail over en Sjraar Hulsman neemt de taken van ‘sales Benelux’ van Boelema weer over. Boelema wordt verantwoordelijk voor alle verkopen aan de detail-

Dobbelsteen, Group of Butchers, Goedhart

Pascal Piepers handel in de Benelux en Europa. Boelema werkt sinds de zomer van 2019 bij The Greenery. Daarvóór werkte hij bij Jumbo, als senior category manager, ‘loyaltymanager’ en op het laatst vervulde hij een rol voor de bedrijfsstrategie. Verder werkte hij eerder voor wijnleverancier Treasury Wine Estates en Shell.■

➦ Bart Dobbelsteen is sinds deze maand com-

mercieel directeur bij vleeswarenleverancier Group of Butchers. Hij komt van broodleverancier Bakker Goedhart, onderdeel van Borgesius (voorheen bekend als Bakkersland). Dobbelsteen begon in 2015 als commercieel directeur bij het toenmalige Bakkersland, dat door Borgesius werd overgenomen en waarbij Bakkersland naderhand de naam Bakker Goedhart kreeg. In die periode kreeg Dobbelsteen de functie van algemeen directeur erbij. Eerder werkte hij bij o.m. bij Uniekaas en Mars. ■

Ophof, Jumbo, unit managers

De Rijk-Bex, Borgesius, Goedhart

➦

Sinds vorige maand is Marijtje Ophof bij Jumbo de unit manager voor de categorieën ‘zuivel & care’. Ophof komt van Return to Sender, dat artikelen verkoopt die gemaakt zijn door vrouwen in ontwikkelingslanden, met als missie eerlijke en duurzame handel en dat door o.m. BN’er Katja Schuurman werd opgericht. Ophof werkte van 2000 t/m 2006 bij Albert Heijn, daarna vertrok ze naar Schiphol Airport Retail, de tak van Schiphol die zich met de invulling van de formules van de winkelruimte bezighoudt. Van 2010 t/m 2016 werkte zij voor Hema, eerst als unit manager voor vers en daarna marketing- en promotiemanager. In 2016 vertrok ze naar Xenos, om daar de functie van directeur voor category management te vervullen. Najaar 2017 vertrok ze daar weer en sindsdien werkte ze als interimmanager. Ook Mischa Simons, sinds oktober unit manager bij Jumbo, werkte eerder bij Hema. Momenteel heeft de afdeling buying & merchandising bij Jumbo een verdeling in zes units: Michel Engelbertink is unit manager brood en broodbeleg. Maurits Beke is unit manager ‘impuls’. Joris Savelkouls in unit manager agf en dkw diner. Mandy Korver is unit manager dranken. Mischa Simons is onlangs aan de slag gegaan als unit manager slagerij en convenience en Marijtje Ophof als unit manager zuivel & ‘care’. ■

➦ Chantal de Rijk-Bex is deze maand begonnen als

commercieel directeur bij Bakker Goedhart. Zij is daarmee de opvolgster van Bart Dobbelsteen (zie hierboven). De Rijk-Bex is geen onbekende in de supermarktsector, ze was jarenlang commercieel directeur bij Jan Linders. Ze begon in 1994 bij Jan Linders als receptioniste en klom in al die jaren op tot de tweede leidinggevende, naast algemeen directeur Leo Linders. Eind 2019, nadat Leo Linders eerder al zijn directiefunctie had neergelegd en overgedragen aan Ferry Moolenschot, vertrok De RijkBex bij Jan Linders, om een jaar lang een sabbatical te Chantal de Rijk-Bex nemen. Enkele weken geleden aanvaardde ze dus deze nieuwe functie. Bij Goedhart heeft verder nog een directieverandering plaatsgevonden. Zoals gezegd vervulde Bart Dobbelsteen de laatste tijd bij Goedhart de functie van zowel commercieel directeur als algemeen directeur. De nieuwe algemeen directeur is Janet Borgesius, die eerder al bij Goedhart begonnen was: enkele jaren geleden, na de overname van Bakkersland, begon zij – als lid van de familie Borgesius – als financieel directeur bij Goedhart.■ Janet Borgesius

6 FoodPersonality maart 2021

6-7_Personalitys.indd 6

16-03-2021 18:35

Marissen, Van Duyne, CTC

De Haan, Hoogvliet

➦ Bij de Category & Trade Company

➦

Hoogvliet heeft bekendgemaakt dat algemeen directeur Siep de Haan eind dit jaar afscheid neemt bij het bedrijf. Hoogvliet is een procedure gestart om een opvolger te vinden. Siep de Haan heeft dan twintig jaar bij Hoogvliet gewerkt. De Haan trad in 2001 aan als logistiek directeur, na eerst voor Torro (destijds van Vendex Food Groep) en bij Aldi in Nederland, België en Duitsland te hebben gewerkt. In het najaar van 2007 werd De Haan waarnemend algemeen directeur, nadat Max Pietersma en Harrie Westra als respectievelijk algemeen en commercieel directeur waren opgestapt wegens een verschil van mening over het te voeren beleid. In 2008 werd dat interimkarakter opgeheven en werd De Haan de nieuwe algemeen directeur. Hoogvliet omvat 71 supermarkten en heeft een marktaandeel van 2,0%. Begin 2019 werden het nieuwe hoofdkantoor en dc in Bleiswijk geopend, een grote operatie voor Hoogvliet, immers:

zijn onlangs Pauline Marissen en Martien van Duyne aan de slag gedaan. Marissen als ‘online category manager’ en Van Duyne als ‘associate partner’. Marissen is afkomstig van Bol.com. Zij begon in 2012 bij Bol.com en vervulde er verschillende categorymanagementfuncties, voor verschillende non-foodcategorieën. Vóór haar jaren bij Bol.com werkte zij o.m. bij KraftHeinz en bij Veldmark, Pauline Marissen dat promoties doet voor de A-merkartikelen van levensmiddelenfabrikanten. Van Duyne is afkomstig van Unilever, waar hij ruim vijf jaar werkte, in verschillende functies, voor cosmeticamerken van het bedrijf. Daarnaast werkte Van Duyne van 2001 t/m 2010 bij L’Oréal, in verschillende account-, marketing- en productmanagementfuncties. Verder vervulde hij interimfuncties bij Mondelez en Rituals. ■ Martien van Duyne

een verhuizing van het voormalige hoofdkantoor en dc in Alphen aan den Rijn – Hoogvliet zelf noemt dat overigens niet ‘hoofdkantoor’, maar ‘servicecentrum’. Bij het bericht over het afscheid van De Haan eind dit jaar meldt Hoogvliet dat de logistiek in de loop van dit jaar volledig overgegaan zal zijn. En dat dat het fundament vormt voor verdere groei en winstgevendheid. In dat bericht spreken oprichter en eigenaar Leen Hoogvliet en voorzitter van de raad van commissarissen Uitze Tjeerdsma (van Ernst & Young) hun dank uit aan De Haan voor zijn rol bij de succesvolle ontwikkeling van het bedrijf en wijzen zij erop dat continuïteit en behoud van zelfstandigheid ook voor de volgende ceo centraal zal staan.■

Nieuwhoff, Hak ➦

Sinds vorige maand is Joachim Nieuwhoff directeur inkoop bij groenteconservenleverancier Hak. Nieuwhoff volgt Adri den Dekker op, die vijftien jaar bij Hak werkzaam was en met pensioen is gegaan. Den Dekker blijft wel tot eind juni aan als adviseur. Nieuwhoff is afkomstig van The Greenery, waar hij de functie van directeur ‘sourcing & trade’ vervulde. Nieuwhoff werkte sinds eind 2019 bij The Greenery. Daarvóór echter werkte hij jarenlang bij Superunie, van 2008 tot aan 2019, onder meer als inkoopmanager voor vers en agf. Verder werkte hij o.a. voor Edah, Laurus en Sligro Food Group en zeepproducent Rohm & Haas.■

Hubert, Blackhawk ➦ Jeroen Hubert is sinds deze maand

algemeen directeur van Blackhawk Network voor Nederland, België en Frankrijk. Blackhawk Network levert technologische oplossingen voor cadeaukaarten die retailers aan consumenten geven. Hubert heeft hiervoor de laatste jaren bij verschillende bedrijven buiten de levensmiddelen- en/of fmcg-sector gewerkt, maar werkte jaren geleden bij FrieslandCampina en PepsiCo. Verder was hij enkele jaren (van 2011 t/m 2016) marketing manager bij Wehkamp en bij Ikea. Van 2016 t/m 2018 was hij voor Ikea wereldwijd verantwoordelijk voor marketingcommunicatie. ■

Vervolg Personality’s op blz 10.

advertentie

TEVEEL WERK? PROFESSIONALISEREN? VACATURES?

Burger, Enkco/Van Loon

Wij bieden tijdelijke ondersteuning op het gebied van Trade Marketing, Category-, Formule- en Space Management of Sales.

➦ Arnold Burger is sinds vorige maand managing director van

vleesleverancier Enkco. Hij is daarnaast lid geworden van de directie van Van Loon Group, dat in 2019 Enkco overnam. Enkco bestond vóór die overname uit een vleesverwerkend bedrijf en een bedrijf dat vleesvervangers produceert. Dat laatste is omgedoopt tot Vivera Food Group, genoemd naar het merk Vivera. Het eerste, Enkco, werd onderdeel van Van Loon Group. Burger komt van vleesleverancier Zandbergen, waar hij tien jaar werkte en waar hij commercieel directeur was. Daarvóór werkte hij bij Vion, maar jaren geleden was hij ook al een tijd werkzaam voor Zandbergen.■

Neem contact op met Evelyn van Leur (+31 6 30 352 147) of Tijn Bresser (+31 6 12 476 536)

www.ct-company.nl 7

FoodPersonality maart 2021

6-7_Personalitys.indd 7

16-03-2021 18:35

GfK-formulecijfers

Stijgers/dalers, P01 2021 t.o.v. P13 2020

In FoodPersonality maandelijks de klantenkringen van acht supermarktformules van onderzoeksbureau GfK. Deze penetratiecijfers - het percentage huishoudens dat per periode een bepaalde formule bezoekt – geeft een beeld van het ‘switchgedrag’ van de consument. Deze maand: periode 01 (week 1 t/m 4).

Klantenkringen, P01 2021 vs. P01 2020

Klantenkringen naar gezondheidsbewustzijn, P01 2021

Ontwikkeling klantenkring Coop, P01 2020 - P01 2021

Veel dalers in de eerste vier weken van het nieuwe jaar. Opvallend ook dat we Albert Heijn (-1,1) nu niet zien opveren. Nog opvallender is de penetratiewinst van Dirk (+1,4), een formule die dit soort bewegingen doorgaans niet laat zien. Ten opzichte van de klantenkringen van dezelfde periode een jaar eerder staat alleen Coop (zie ook hieronder) op winst.

Gezondheidsbewustzijn is een aspect dat het afgelopen jaar sterk aan belang heeft gewonnen. Hoe vertaalt zich dat door in de actuele klantenkringen? Lidl en Aldi laten nu een bovengemiddelde penetratie zien in de categorie ‘letten op voeding’. Dat was in het verleden wel eens anders. Ook Plus scoort in dezelfde categorie bovengemiddeld. Dat Jumbo dan juist een bovengemiddelde score heeft in de categorie ‘niet geïnteresseerd in voeding’ moet te denken geven.

Van alle formules waarvan we de afgelopen maanden de ontwikkeling van de klantkring over een jaar bezien voorbij zagen komen, laat Coop toch wel het meest stabiele beeld zien. Geen enorme ‘coronadip’ en over een heel jaar genomen per saldo een uitbreiding van de klantenkring. De top in periode 03 suggereert dat er zonder coronacrisis meer in had gezeten.

8 FoodPersonality maart 2021

08_GFK-formulecijfers.indd 8

16-03-2021 16:13

Jouw totaalpartner voor digitale instore communicatie Wij helpen supermarkten zich lokaal te onderscheiden door de kracht van innovatieve digitale en relevante instore communicatie. www.uw-s.nl

09_Advertentie_UWS.indd 3

Beleef uw winkel

16-03-2021 18:19

VERVOLG PERSONALITY’S

Commissarissen Ahold Delhaize

Debroux, Van den Broek, Heineken

➦

Begin deze maand heeft Ahold Delhaize bekendgemaakt dat het Bala Subramanian voorstelt als nieuw lid van de raad van commissarissen. Eerder al stelde Ahold Delhaize Jan Zijderveld voor als nieuw lid. De benoemingen gaan in bij instemming van de aandeelhouders, de algemene vergadering van aandeelhouders is op 14 april. Dominique Leroy zal terugtreden als lid van de rvc. Als reden wordt opgegeven dat zij haar functie niet kan combineren met die van directeur voor OostEuropa bij Deutsche Telekom. Dominique Leroy Leroy heeft onder vuur gelegen door een aandelentransactie van twee jaar geleden. Leroy, die jaren geleden nog directeur bij Unilever was voor België en Luxemburg, werd naderhand ceo van het Belgische telecombedrijf Proximus. Twee jaar geleden werd zij echter voorgesteld als de nieuwe ceo van de Nederlandse tegenvoeter KPN. Maar kort daarop bleek dat zij aandelen Proximus had verkocht, op een moment dat het nog niet bekend was dat zij bij Proximus zou vertrekken. De Belgische beurswaakhond FMSA stelde een onderzoek in en eind 2019 meldde KPN vanwege de commotie dat het afzag van Leroy als de nieuwe ceo. Ze was toen al commissaris bij Ahold Delhaize, maar het bedrijf verklaarde dat het Leroy als commissaris wilde aanhouden zolang haar schuld niet bewezen was. Afgelopen zomer schikte Leroy in deze zaak. En nu vertrekt zij alsnog bij Ahold Delhaize. Die bekendmaking heeft in België ook voor gefronste wenkbrauwen gezorgd. Ahold Delhaize is een samensmelting van het Nederlandse Ahold en het Belgische Delhaize. Met aanvankelijk commissarissen van de Ahold-kant als de Delhaize-kant. Maar vorig jaar legde Jacques de Vaucleroy (telg uit de Delhaize-familie) zijn commissariaat neer, vanwege zijn pensioengerechtigde leeftijd. Daardoor was Leroy nog de enige Belg in dat gezelschap. Zakenmedia in dat land hebben er met een toon van verontwaardiging en waarschuwing op gewezen dat er na het vertrek van Leroy geen Belg meer commissaris is van Ahold Delhaize. Jaren geleden al, bij de samenvoeging, legden verschillende zakenmedia uit dat je het door Ahold en door Delhaize gebruikte woord ‘fusie’ ook zou kunnen uitleggen als een overname van Delhaize door Ahold, dus die bloedgroepengevoeligheid speelt al jaren. Bala Subramanian is momenteel cdo, ‘chief digital officer’, van het Amerikaanse telecombedrijf AT&T. Subramanian heeft de Amerikaanse nationaliteit. Voor zijn periode bij AT&T was hij werkzaam bij Best Buy, een Amerikaanse elektronicaketen. Naast Leroy zal ook Ben Noteboom terugtreden uit de rvc, omdat hij het maximale aantal termijnen heeft uitgezeten. Waarbij dus Noteboom en Leroy worden vervangen door Jan Zijderveld en Bala Subramanian. .■

➦

Cfo (‘chief financial officer’) Laurence Debroux vertrekt bij Heineken. Harold van den Broek, afkomstig van Reckitt Benckiser, is haar beoogde opvolger. Het vertrek van Debroux en de aanstaande komst van Van den Broek worden officieel tijdens de aandeelhoudersvergadering van 22 april. Van den Broek treedt officieel op 1 juni in dienst. In de periode vóór 1 juni zal Debroux Van den Broek inwerken. Van den Broek werkt sinds 2014 bij Reckitt Benckiser, eerst vervulde hij de rol van cfo voor de hygiënedivisie, vervolgens werd hij de hoogst verantwoordelijke voor die divisie. Merken van Reckitt Benckiser in die divisie zijn o.a. Dettol en Vanish. Het Financieele Dagblad wees er halverwege deze maand bij de bekendmaking door Heineken op dat het vertrek van Debroux op een bijzonder moment komt. Zij is cfo van Heineken sinds 2015, maar had nog een termijn van twee jaar voor de boeg. Zoals bekend heeft Heineken enkele maanden geleden aangekondigd wereldwijd 8.000 mensen te ontslaan (waarvan 300 in Nederland), een bezuinigingsmaatregel als

Harold van den Broek

Laurence Debroux gevolg van de coronapandemie. Bierbrouwers hebben door de horecasluitingen in vele landen doorgaans een groot deel van hun omzet zien wegvallen, die ze niet met dezelfde marge in de supermarktsector hebben kunnen compenseren.■

In ’t Veld, Coca-Cola ➦ Sinds deze maand is Karlijn in ‘t Veld

de nieuwe country director voor CocaCola Nederland. Zij is daarmee de opvolgster van Ben Bijnens, die bij CocaCola general manager voor Noord-Europa is geworden. Coca-Cola Nederland is het bedrijf dat de licentie geeft aan Coca-Cola European Partners Nederland om de drank voor de Nederlandse markt te produceren. In ’t Veld was de afgelopen twee jaar directeur voor ‘franchise operations’, voor Nederland, België en Luxemburg. Zij werkte aanvankelijk enkele jaren voor Unilever en stapte in 2006 over naar Coca-Cola. Begonnen als junior brand manager, vervulde ze in de loop der jaren verschillende leidinggevende commerciële en marketingfuncties in Nederland en de Benelux.■

Vlasblom, Staay ➦

Sinds begin dit jaar is Matthijs Vlasblom (40) lid van de groepsdirectie van agf-leverancier Staay Food Group, als commercieel directeur. Vlasblom werkt sinds vijftien jaar bij Staay Food Group, zijn laatste functie hiervóór was die van commercieel manager bij het onderdeel Staay-Hispa. De groepsdirectie wordt naast Vlasblom gevormd door Dammis van der Staaij (algemeen directeur) en Rien Panneman (financieel directeur).■

10 FoodPersonality maart 2021

10-11_vervolgPers_Met Pim op Straat.indd 10

16-03-2021 18:00

DEZE MAAND Met Pim op straat Pim van den Berg (van z’n eigen bedrijf ‘Perspectives’) kijkt naar de menselijke maat in detailhandel en bedrijfsleven. Reageren? Mail pimvandenberg@wxs.nl

“De eerste indruk… De camera draait al voordat het NOS-Journaal met het interview met Frans Muller van Ahold Delhaize begint. We zien… ‘dasje goed, grijze haartjes op orde? Altijd weer spannend’, zo’n gesprek voor het gezicht van de natie. En je bent natuurlijk ook het gezicht van dat bedrijf, waarvan het eten dagelijks bij velen in ons land op tafel staat. Van zo’n persoon verwacht je overtuigingskracht, verantwoordelijkheidsgevoel, geloofwaardigheid en in moeizame tijden vooral ook empathisch leiderschap. De vraag van het NOS-Journaal of de stijging van de omzet en de winst ook betekent dat er wordt nagedacht om de getroffen retail en horeca extra te ondersteunen, wordt afgeserveerd. Richting de politiek. Muller vertelt wel dat hij de verantwoordelijkheid

serieus neemt: Albert Heijn geeft steun aan de Voedselbank. O. En wat heeft dat met het toegenomen verschil in voor- en tegenspoed door de coronapandemie te maken? Want die Voedselbank, dat doet AH al jaren. Net als veel andere supermarkten en levensmiddelenwinkels in Nederland. In plaats van veel weggooien of laten ‘vernietigen’, kun je ook nog iets voor minder bedeelden betekenen. Dat is niet iets om ‘trots’ op te zijn, veeleer een plicht. Het oogt als ‘disconnectie’. Iemand die het gevoel kwijt is van wat er in de samenleving speelt. Dagen later wordt het bekend dat Muller voor 2020 € 6 miljoen krijgt. Goedgekeurd door toezichthouders, klinkt het. Begrijpen die lui in hun te strak gesneden pakjes en met hun onderlinge, gedeformeerde codes nog

wel de menselijke maat? En hoe trots kun je zijn op prestaties die als vanzelf door coronamaatregelen veroorzaakt werden? Hoeveel geld wil je naar binnen harken om aan het eind van je leven – hopelijk – te beseffen dat bescheidenheid een groot goed is? Dat geluk in een klein hoekje zit? Van de andere kant bekeken: hoeveel Nederlanders willen eigenlijk nog door zulke bestuurders gevoed worden? Geachte heer Muller, wat voor iemand ziet u als u ’s avonds in uw spiegel kijkt? En doe dan ook niet zo kleinzielig door Saskia, die gewoon graag naar de Hema wil, aan de kleine-lettertjes-van-het-concurrentiecontract te houden. Met dat soort kinnesinne leer je je pappenheimers kennen.” ■

Jan Bennink wil weer een slag slaan In de nieuwsbrief van FoodPersonality begin deze maand wezen we op de mogelijke come-back van Jan Bennink. Danone ligt onder vuur. De resultaten vallen tegen, door de coronapandemie. Zo verkoopt Danone veel flesjes water. Maar er is niemand meer onderweg. Vergeleken met Unilever, Nestlé of Procter & Gamble, doet het aandeel Danone het slecht. Emmanuel Faber, ceo én voorzitter, moest een van deze twee functies laten vallen. Hij zou voorzitter blijven, er zou een nieuwe ceo komen. Twee activistische aandeelhouders, Bluebell Capital Partners en het Amerikaanse Artisan Partners, hebben het op Danone gemunt. Zoiets heet dan: ‘meer waarde uit de onderdelen van het bedrijf halen’. In de gelederen van Artisan zit: Jan Bennink. Hij werkte jaren geleden bij Danone. In 2002 vertrok hij naar Numico, voorheen Nutricia. Dat verkocht hij in 2017 aan Danone. Zelf hield hij hier € 87 miljoen aan over. Daarna werd hij in Nederland directeur van Douwe Egberts, ‘DE Master Blenders’ en dat ging naar de Amsterdamse beurs. Maar Bennink verkocht het al snel aan de Duitse familie Reimann; uiteraard, met ook wat extra’s voor hemzelf. En hij verdween uit de levensmiddelensector. Maar nu melden media dat hij de post van president-commissaris bij Danone zou willen vervullen, de functie die Faber behouden heeft. Maar niet voor lang: een week later is Faber alweer weg. In een column in Het Financieele Dagblad van 12 maart schrijft Elisa Hermanides (eindredactrice van BNR Zakendoen) ook over Bennink. Hij hield volgens haar ook € 10 miljoen over aan het uitventen van DE. “Voor

iedereen bij Danone die het bedrijf intact en menselijk wil behouden, zou de komst van Bennink dan ook een nachtmerrie zijn.” Volgens haar heeft Bennink bij Numico nog wel iets goeds gedaan, vanwege verlieslatende activiteiten. Maar bij de verkoop van DE ging het alleen maar om een wisseling van de wacht van de eigenaar. Haar bezwaar voor nu: het zou van de gekke zijn als Ben-

nink nu bij Danone zou gaan afsplitsen wat hij er jaren geleden zelf aan toevoegde, babyen medicinale voeding. Het oude Numico dus. Twee keer verdienen, eerst aan het toevoegen, dan aan het weghalen. “Keerzijde is dat hij verworden is tot een boeman van het grootbedrijf. Dat is even fascinerend als droevig”, aldus Hermanides. ■

advertentie

Uw partner in

Zelfklevende Etiketten & Flexibele Verpakkingen Lid van:

CC F ARE

HEMICAL

OOD

interket.nl

11 FoodPersonality maart 2021

10-11_vervolgPers_Met Pim op Straat.indd 11

16-03-2021 18:00

DEZE MAAND

Een doldrieste vleesvervangerstest

De winnaar? De Future Farm/Future Burger, met als rapportcijfer een 8. ‘Goeie structuur’, ‘lekker sappig’, ‘niet zo overdreven rokerig’. Alleen niet zout genoeg. Terwijl juist aardig wat van die burgers best veel zout bevatten. Nou, dan nog maar wat resultaten:

2 Lidl Vegetarische Burger: 7,5 3 Albert Heijn Ruig Burger: 7 4 Vivera Plantaardige Burger: 6,8 Ex aequo: 5 Beyond Meat/Beyond Burger: 6,5 5 Garden Gourmet Sensational Burger, ook 6,5 Ex aequo: 7 Moving Mountains: 5 7 Iglo Green Cuisine Vegetarische Burger, ook 5 9 Vegetarische Slager Ereburger: 3 Jeetje. Het eerste echt grote vleesvervangersmerk helemaal onderaan. En twee private labels op plek 2 en 3. Andere commentaren? ‘Gatver, hij ruikt raar’. ‘Paardenvoer. Stro!’. Maar extreme reacties zijn altijd het gevolg van zulke testjes. Relevant? Hmm. Drie man = 1, in plaats van n. Maar het is wel relevant als je bedenkt hoe con-

“We zouden het instrument van de horecavergunning kunnen gebruiken om de diversiteit van het aanbod in restaurants te bevorderen: om een vergunning te krijgen moet de menukaart voor minstens een derde vegetarisch en minstens een derde veganistisch zijn.” - Henriëtte Prast

“Dat hoorde ik wel terug bij boeren. Die dachten: die man is ‘loaded’. Terwijl: ik was de enige bij Heinz die zelf ontslag nam. Ik kreeg helemaal niks. Ik moest nota bene mijn verhuizing terug naar Nederland zelf betalen. Domste beslissing ooit. Financieel dan, hè?” - Hein Schumacher

De hoogleraar economie aan de Universiteit

Ceo Schumacher van FrieslandCampina werkte

Tilburg, altijd wel te porren voor een verrassende

achtereenvolgens bij Unilever, Ahold en daarna

Volgens kookboekenschrijfster Vreugdenhil kan

gedachtegang; ze suggereert dit omdat

tot 2014 voor KraftHeinz, op het laatst in Azië.

het tijdens de Week zonder Vlees wel ietsje min-

consumenten volgens onderzoek van de

In het boek van Jeroen Smit over Paul Polman

der met al die werving voor vleesvervangers.

Wageningen Universiteit in de horeca meer vlees

en Unilever staat dat Schumacher in die functie

eten dan thuis.

zicht had op een beloning van zo’n 35 miljoen

Die ‘Week zonder Vlees’ is wel voorbij, maar dan komt NRC Handelsblad daarna nog met een ‘vleesvervangerstest’, en wat voor een. Om preciezer te zijn, met een smaaktest van een hamburger die een vleesvervanger is. En de resultaten? Valt mee. Of tegen, Het is maar hoe we het bekijken. Burgers uit allen rangen en standen doen mee. En ze worden losgelaten op… een deskundig smaakpanel? Nee. Op drie jonge mensen, van alle drie 15 jaar. NRC noemt het ‘een pubertest’. Wel grappig, alle drie deze jongeren zeggen dat ze graag een echte hamburger eten. Van vlees dus. Maar: ze krijgen van hun ouders vaak een vegetarische hamburger op hun bord van zes uur. En dat accepteren ze: o, die aardige ouders ook, die goed willen zijn voor de wereld en zo weinig

“Die Week zonder Vlees is verworden tot een soort Valentijnsdag voor de vleesvervangerindustrie. Mijn mailbox puilt uit van de persberichten over nieuwe, hevig bewerkte burgers, nuggets en ander nepvlees. Waarom maakt er niemand reclame voor, zeg, worteltjes?” - Janneke Vreugdenhil

mogelijk vlees tevoorschijn willen toveren aan tafel zo rond zessen. De test houdt in: proef de hamburger. Want zo wordt het wel gemaakt: een hamburgerbroodje (van Jumbo), met gebakken rode ui, sla, tomaat en plakjes augurk. Geen kaas en geen saus, want ze moeten vooral die vleesvervanger proeven. En het valt niet mee. De ene is best wel sappig, de ander ‘prettig neutraal’, maar het klinkt ook van ‘mag ik met deze stoppen?’ en ‘deze komt uit het bos!’.

dollar. Het gaat dan ook om de verschillen tussen KraftHeinz en Unilever. De eerste wilde de laatste enkele jaren geleden overnemen. Schumacher

“De vraag dringt zich ondertussen op: draait het bij Tony’s nog wel om het maken van eerlijke chocolade of is het vooral een marketingtruc om te kunnen groeien? Het bizarste plan van Beltman tot dusver is het bouwen van een reusachtig chocoladecircus inclusief fabriek en achtbaan. De topman droomt ervan om als Willy Wonka door zijn eigen chocoladeparadijs te dansen en bezoekers deelgenoot te maken van het hogere doel dat Tony’s dient.” - Elisa Hermanides

Gefundenes Fressen

legt in een interview met genoemde krant uit hoe het volgens hem zit met die honorering van hem. En laat ook weten: het beeld van ‘graaier’ zat hem behoorlijk dwars. ‘De boeren’? Dat zijn uiteindelijk ‘Schumachers bazen’, de leden-melkveehouders van de coöperatie.

“Ik hoop het omzetverlies van 50% in januari en februari te beperken tot 20%.” - Lonneke Verbunt “Wij zijn de toko nog niet uit. Maar Suriname is een jonge staat, we worden vanzelf volwassen.” - Judith

Meteen begin maart komen er in allerlei kranten impressies van hoe winkeliers en klanten

Cyrus

De eindredactrice van BNR Zakendoen reageert

omgaan met winkelen op afspraak, max. tien

in een column op het bericht van Slave Free Cho-

minuten voor elke klant etc. Verbunt heeft een

colate dat dat het merk Tony’s van de lijst van

kledingwinkel in Haarlem, naar haar zeggen

Cyrus, schrijfster van een kookboek over de

slaafvrije chocolade heeft geschrapt. Over dat

met veel klanten die niet online willen winkelen.

Surinaamse keuken, antwoordt in een interview

plan van directeur Henk Jan Beltman voor een

Haar winkel blijkt meteen op de eerste dag

op de vraag waarom Indonesische en Chinese

pretpark zeggen we er meteen even bij dat dat

‘volgeboekt’.

restaurants al culinair omhooggekropen zijn,

ver vóór de corona-uitbraak werd bedacht.

met Michelin-sterren bijvoorbeeld, maar de Surinaamse nog niet. 12 FoodPersonality maart 2021

12-13_GefundFressen_EFMI.indd 12

16-03-2021 17:46

Column EFMI

Geef ons ook morgen ons dagelijks brood

De nummer 2 in de ‘vleesvervangerstest’: de vegetarische burger van Lidl

sumenten nu en in de toekomst tegen de kwaliteit en de smaak van al die burger aan gaan kijken. Complimenten voor Future Farm. En hij blijkt ook nog het minste zout te bevatten. ■

upermarkten leveren letterlijk en

teruggebracht hebben, de kop van Jut. Om

figuurlijk een ‘wereld’ aan keuze. In

ruimte te maken voor andere economische

onze sterk geglobaliseerde wereld

activiteiten zouden zij verplicht allerlei extra

komen producten werkelijk overal

kostprijsverhogende investeringen moeten

vandaan. Gember uit China, sinaasappels

doen om de stikstofemissie nog verder terug

uit Brazilië en cacao uit Ghana. En veel van

te dringen. Een aantal boeren vindt dat als

de melk, varkenslapjes, paprika’s en zaden

‘de Nederlandse samenleving’ dit eist, de

die wij produceren, gaat weer naar het

supers dan maar meer moeten gaan betalen

buitenland. En zo raar is dat allemaal niet,

voor hun etenswaren. Maar ja, het gros

want hetzelfde zien we terug bij veel andere

wordt geëxporteerd, dus hoe los je zoiets

producten: uw auto komt waarschijnlijk

op?

uit Duitsland of Frankrijk, uw kleding uit Turkije of Vietnam en uw iPhone uit

De landbouw afbouwen is mijns inziens

China. En dit alles is gestoeld op de ‘wet

niet de juiste oplossing. Daarmee

van Ricardo’, die laat zien dat specialisatie,

verlies je namelijk een deel van de

gekoppeld aan handel met weinig

toegevoegdewaardeketen, en daarnaast

toetredingsdrempels, de welvaart van allen

ligt er een grote uitdaging om wereldwijd

vergroot, in economenjargon de zogeheten

de komende dertig jaar nog ongeveer 50%

‘comparatieve voordelen’.

meer voedsel te produceren. We zullen juist alles op alles moeten zetten om onze

Omdat Nederland in een zeer vruchtbare delta ligt, is de landbouwsector van oudsher

“Vlees eten zonder schuld, genot zonder lijden – heerlijke oncalvinistische toekomst. ‘Vlees is leed’ zal klinken als de macabere poëzie uit een duister era, toen we op een klein oppervlak als Nederland miljoenen productiedieren pijnigden voor hun vlees.” Tommy Wieringa

een sterke sector. Dat heeft ook tot een hele stoet aan verwerkende bedrijven geleid, zoals Vion, FrieslandCampina en Heineken, die ieder flink wat waarde toevoegen aan relatief eenvoudige landbouwproducten. En daaromheen zitten weer superinnovatieve kennisinstellingen, die met hun R&D zorgen dat er beter, schoner en efficiënter wordt geproduceerd. Netto levert deze

productiemethoden nog efficiënter en nog

‘We zullen juist alles op alles moeten zetten om onze productiemethoden nog efficiënter en nog schoner te maken’

Schrijver Wieringa, columnist in NRC, herinnert

foodagrocluster onze samenleving

zich de kreet ‘vlees = leed’ op een brug over de

jaarlijks zo’n slordige € 50 miljard op aan

schoner te maken. Dat kan economisch

A12, die daar jarenlang als graffiti op gekalkt

toegevoegde waarde. En een deel van dat

gezien het beste gerealiseerd worden

stond. En probeert zich voor te stellen hoe we in

bedrag wordt door het buitenland betaald,

via een Europees stikstofemissiesysteem,

een verre toekomst op de huidige consumptie

door onze export. Collectief worden we dus

dat vergelijkbaar is met het CO2-

zullen terugkijken, met een bord kweekvlees

jaarlijks fors rijker.

beprijzingssysteem. Door stikstofemissie

voor onze neus.

“Een pakketcentrum openen doet Amazon in alle landen waar het een tijdje actief is. Dan gaat het ook eigen bestellingen bezorgen. Ach, de pakkettenmarkt groeit zo snel. Er is nooit sprake van een status quo. Ik weet nog niet wat het voor ons gaat betekenen. Amazon is al lang een klant van ons. Weet wel dat DHL van oudsher meer pakketten distribueert voor Amazon dan wij.” - Herna Verhagen

te beprijzen, stimuleer je innovaties die dit So far, so good. Zou je denken dan. Maar

kunnen verlagen en deze innovaties kunnen

niets is minder waar. Want een reeds overvol

gefinancierd worden uit de inkomsten van

Nederland heeft grote behoefte aan extra

zo’n systeem. Daarmee kunnen boeren

ruimte voor industrieterreinen, windmolens,

dan investeringen doorvoeren, gericht op

zonnepanelen en datacenters. Er wordt dan

emissieverlaging. De terugbetaling hoeft

ook met grote jaloezie naar onze boeren

dan niet in euro’s gedaan te worden, maar

gekeken, want die hebben a) veel grond en

in bespaarde emissies. Want we willen niet

b) veel emissieruimte. En opeens zijn boeren,

alleen heden ons brood, maar ook morgen

die de stikstofuitstoot in dertig jaar tijd al met 60%

ons brood geleverd krijgen, van graan van boeren die ook zelf een goed belegde boterham verdienen.

De wisselende columnisten van EFMI Business School: Marcel van Aalst, Koen Hazewinkel en Laurens Sloot. Deze maand: Laurens Sloot. Reacties: sloot@efmi.nl.

De ceo van PostNL reageert op de vraag of ze omzet gaat verliezen als Amazon een eigen pakketcentrum gaat openen in ons land.

13 FoodPersonality maart 2021

12-13_GefundFressen_EFMI.indd 13

16-03-2021 17:46

Dit is bij binnenkomst het beeld; een groot plein eigenlijk. Met bloemen en planten als centrale blikvanger. Afgestemd op de seizoenen, we zien Pasen hier al naderen. Links hiervan: Gall & Gall. In het midden Jumbo. Rechts hiervan: Etos.

De nieuwe Jumbo Leussink in Goor Door: Gé Lommen Foto’s: Jan Willem Houweling/Jumbo Supermarkten

De nieuwe Jumbo van de broers Tijn en Niek Leussink is een mijlpaal, niet alleen voor de broers zelf, maar ook voor Jumbo. In vak- en andere media is al heel wat gemeld over deze nieuwe Jumbo, vooral omdat er met allerlei duurzaamheidsuitgangspunten werd gewerkt. Zonnepanelen, een lichtinstallatie die minder ‘schijnt’ als het daglicht sterk invalt, restwarmte, een plafond met enorme balken van duurzaam hout etc., etc. Verderop in dit blad (blz. 31), in de special ‘duurzaam in de sector’, nog meer over deze Jumbo, met een overzicht van een paar andere duurzaam gebouwde supermarkten.

Maar op deze pagina’s laten we de Jumbo van de broers Leussink als state-of-the-artwinkel zien. “Waarbij duurzaam en het commerciële aspect vaak ook gewoon samengaan, of elkaar zelfs versterken”, aldus Niek Leussink, die tijdens het maken van deze impressie ons van alles uitlegt. Dertien jaar zijn ze ermee bezig geweest. Dat vertelde Tijn Leussink al in een eerder interview in dit blad (FoodPersonality oktober 2020). Niek en Tijn Leussink hebben zeven Jumbo’s, in Twente en de Achterhoek (Haaksbergen, Goor, Aalten, Neede en drie in Hengelo), en daarnaast twee Etos-winkels en twee Gall & Gall-winkels. In

Goor komen deze drie formules bij elkaar in één pand, maar dat was in het oude pand ook al zo. Da’s bijzonder. Een Jumbo met twee AH-zussies eromheen, zogezegd. Alles bij elkaar gaat het om zo’n 3.000 m2 bvo. En daarmee staat er meteen een dijk van een Jumbo in een plaats in Twente van ongeveer 16.000 inwoners. Jumbo concurreert hier met AH, Aldi en Lidl. Maar: Goor heeft wel een regiofunctie voor allerlei dorpen eromheen. ■

14 FoodPersonality maart 2021

14-17_Jumbo_Leussink_Goor.indd 14

16-03-2021 18:12

Dit is typisch ‘coronatijd in de supermarktsector’. Dit apparaat kleurt op de ene foto rood. Signaal: er kan niemand meer bij. Hieraan kan de klant zien dat het vol of niet vol is in de winkel. Vol met? Met andere mensen. Hij meet dat, uitgaande van één klant per 10 m2 vvo. Dat rood, dat is tijdens de openingsdag, geschoten door een fotograaf in opdracht van Jumbo. Volle bak, natuurlijk. Maar wij zijn er een weekje later, op een rustig moment. En dan kleurt het groen, en dat betekent: u kunt gewoon doorlopen, beste klant.

Dit is natuurlijk hoe de sector Jumbo kent. Met dat bijna ‘iconische’ bord met ‘bananen, 1,19 kilo’ op de agf-afdeling.

Onderdeel van het grote pand is deze afzonderlijke ruimte, met het ophaalpunt van deze Jumbo rechts en links een PostNL-ophaalpunt. Niek Leussink: “Dit is ook voor PostNL zelf nog vrij uniek in een supermarkt. Er is geen personeel nodig. De klant krijgt van PostNL bij een bestelling via de mail of app een code. Als je dan in deze ruimte bent, toets je je code bij dat scherm in. En dan gaat het vak open waar jouw bestelling in zit. Op dezelfde wijze kun je ook pakketten retourneren.”

Deze wand staat in de kantoorruimte en is weg te schuiven voor als er een presentatie moet worden gehouden voor meer mensen. De beelden? De familiegeschiedenis van Leussink en de detailhandel… en rechtsonder: links Niek en rechts Tijn Leussink.

Meteen na de agf-afdeling komen de eerste lokale artikelen. ‘Ons Noaberschap’ is de overkoepelende naam, alle zeven Jumbo’s van Leussink hebben dit in het assortiment. Het gaat bijvoorbeeld om vleesproducten van slager Kastelein uit Diepenheim, salades van viswinkel Holtmaat uit Goor, rauwkost van groenteman Wiemerink uit Goor, snacks van slager Visschedijk uit Delden. En dan zijn we er nog niet… 15 FoodPersonality maart 2021

14-17_Jumbo_Leussink_Goor.indd 15

16-03-2021 18:12

Dit is de ‘verskeuken’, met vooral maaltijden en maaltijdcomponenten. De recepturen van deze maaltijden worden bedacht door het onderdeel ‘Jumbo Food College by La Place’, maar ze dragen de naam Jumbo als afzender. En ze worden hier in de winkel gemaakt. Maar: ernaast zien we die mooie dikke flessen met soep. Die zijn dan weer van ‘bistro d’Olde Smidse’, een bistro in Goor. De bistrohouders hebben er een merk van gemaakt, ‘Bistrofood’.

En natuurlijk is ook de broodafdeling up to date. En rechts: weer ‘Ons Noaberschap’… brood van bakker Nollen, een bakker met zestien bakkerswinkels in Twente en de Achterhoek. Wat opvalt bij Leussink: als supermarktondernemers lokale of regionale producten in het assortiment hebben, zijn dat vaak producten van bedrijven die vooral producent zijn. De Leussinks hebben ook zulke producten, maar veelal van andere winkeliers. Winkeliers waar ze eigenlijk min of meer mee concurreren. Niek Leussink: “Deze winkeliers willen met ons samenwerken. Ze beseffen dat een supermarkt als deze meer klanten trekt dan hun speciaalzaak. Ze willen dus hier extra distributie en ze krijgen hierdoor ook meer naamsbekendheid.”

Een houten kast met glazen deuren. Links ingevroren brood. Rechts een koeling met afgeprijsde producten, met de houdbaarheidsdatum van ‘vandaag’. Bij elkaar: een meubel met de benaming ‘samen minder verspillen’.

Er is een ‘minder verspillen’-meubel: zie de foto hiernaast. Maar wat we wel bijzonder vinden: tht vandaag? Dan tot wel 70% korting. Daarmee zit deze winkel eerder op het ‘afprijsniveau’ van Lidl dan van AH.

16 FoodPersonality maart 2021

14-17_Jumbo_Leussink_Goor.indd 16

16-03-2021 18:12

De zuivel van deze Jumbo wordt van achteren bijgevuld. Naar verluidt gaat Jumbo binnenkort ook hiermee aan de slag. Vooralsnog als test.

En weer een regionale leverancier. Nu nog gekker: wijn uit Twente. Van wijnproducent ‘Twentewijn’, uit Bentelo, een paar km verderop. Twentewijn is meteen ook de merknaam. Maar op het schap meteen onder de videopresentatie staat wijn met de naam ‘Sueterie’… Twentewijn ligt aan de Suetersweg.

Zelfgemaakt, dat zeiden we al bij die maaltijden. En hier bij de servicecounter met ‘to go’-producten worden ook pizza’s gemaakt. Die worden bij dat to go-punt verkocht, maar ze komen ook bij de verskeuken te liggen.

En nou wordt het helemaal een regiofeestje. Die ‘Grolsch-bierbelevingswereld’ (de term verzinnen wij zomaar even) hadden de Leussinks ook al in hun Jumbo in Haaksbergen. Grolsch, o ja, voor Goor en Haaksbergen ook een regionale leverancier. Maar bepaald niet kleinschalig. En toch zitten die regionalen er net zo goed tussen, we zien ‘Buurse bier’ in flesjes, we zien een stapel kratten van ‘Twentse Bierbrouwerij’ en we zien zelfs weizen en andere varianten onder het merk ‘Leussink Bier’. En voor wie zelfs dat nog niet lokaal genoeg vindt: maak het dan maar zelf thuis. Dat is dat schap met die witte emmers en dozen: pakketten om zelf thuis bier te brouwen.

17 FoodPersonality maart 2021

14-17_Jumbo_Leussink_Goor.indd 17

16-03-2021 18:13

Wat moet je nou met Amazon en Alibaba... ...als je Poiesz of Jan Linders bent? Wat moet je als supermarktbedrijf als je Amazon en Alibaba de laatste jaren duizend dingen tegelijk ziet doen? Oké, AH noemt zich steeds meer een ‘food-en-techbedrijf’. Maar wat als je Deen, Poiesz, Jan Linders etc. heet? “Nederlandse formules moeten meer gaan exploreren.” Aldus Herald Overweg. Door: Gé Lommen Foto’s: Jan Willem Houweling/archief FoodPersonality

‘Innovation strategy – innovation in retail and fast-moving consumter goods: better management and future possibilities in disruptive times’: dat is de titel van de ‘thesis’, die Herald Overweg afgelopen najaar schreef, als afronding van zijn opleiding ‘executive MBA food and innovation’ aan Nyenrode (zie kader). Wat omvat de ‘thesis’? De conclusie dat Nederlandse supermarktketens en Nederlandse levensmiddelenleveranciers nauwelijks systematisch bezig zijn met innovatie. Er is één uitzondering: Nederlandse leveranciers zorgen wel degelijk voor een voortdurende stroom aan nieuwe producten voor het supermarktassortiment. Ze hanteren een ‘NPDfunnel’, zeg maar: een trechter als beeld, waarbij de fabrikant in kwestie dan zorgt dat die trechter

met regelmaat gevuld is met een product dat het op de markt moet gaan proberen. En die trechter dient ook telkens opnieuw van nieuwe ideeën voorzien te worden. Maar: dat is de uitzondering. Overweg heeft in zijn thesis vooral gekeken naar alle mogelijke vormen van innovatie, bij zowel fabrikanten als retailers. En wij willen vooral weten: ‘formules? Die innoveren niet?’. Even die thesis in een notendop, wat betreft retailers. De centrale vraagstelling van Overweg is uitgesplitst in deelvragen: * Hebben retailers innovatie in hun bedrijfscultuur zo ingebed dat zij kunnen innoveren?

Herald Overweg: C1000, Jumbo, Coop, Colruyt... Herald Overweg heeft een lang cv. Dat komt vooral doordat hij interimmer is. Met zijn HOnCompany heeft hij sinds 2014 telkens tijdelijke functies aanvaard. Zijn laatste functie was ‘team lead’ bij Coop voor de categorie non-food, in een periode waarin Coop de categorymanagementstructuur aangepast had, maar nog niemand voor die non-food en partijhandel had aangesteld, de vierde tak naast ‘ontbijt’, ‘lunch’ en ‘diner’, de andere drie categorymanagement-units. Overweg begon als supermarktmanager van een C1000 in Almelo, ging na de verkoop jaren geleden van die supermarkt bij C1000 aan de slag als assistent-category manager en vervulde sindsdien bij C1000, Jumbo, Coop en ook een tijd bij het Belgische Colruyt allerlei functies op het gebied van category management. Waarvan dus sinds 2014 vanuit zijn eigen interimbedrijf.

* Is het ook ingebed in de vorm van het leiderschap van het bedrijf? * Maakt het deel uit van een missie, visie of strategie? * En zo ja, waarop is die innovatie dan gericht? Op ingrijpend veranderen of op meer operationele veranderingen op korte termijn? * En als dat eerste het geval is, gaat het dan om zo ingrijpend veranderen dat je wereldwijd mee kunt gaan in de technologie en in de disrupties die de detailhandel, supermarktsector of levensmiddelensector meemaakt? Of in mindere mate? Om die (deel)vragen te beantwoorden, verzamelt Overweg allerlei werkbegrippen uit de literatuur van management, economie en marketing. Van Schumpeter tot Porter tot de wetenschappers van vandaag de dag. En op basis daarvan bedacht Overweg een set vragen: 1/ hebben Nederlandse supermarktformules een innovatiestrategie? 2/ is het leiderschap gericht op innovatiestrategieën? 3/ is innovatiegerichtheid ingebed in bedrijfscultuur en organisatie? 4/ is innovatiegerichtheid ingebed in de manier waarop een formule op de behoefte van de klant inspeelt? 5/ is de formule gericht op meedoen aan/reageren op: disruptieve technologie? 6/ is de formule gericht op meedoen aan/

18 FoodPersonality maart 2021

18-21_Herald_Overweg.indd 18

16-03-21 16:35

Herald Overweg schreef zijn scriptie ter afronding van zijn opleiding ‘executive MBA food and innovation’ aan Nyenrode. Begeleider van de scriptie was Jeff Gaspersz, 'innovatiehoogleraar' aan Nyenrode. 'Tweede lezer' bij deze scriptie is Kitty Koelemeijer, eveneens van Nyenrode. Bekende namen, zeker Koelemeijer, gezien haar geregelde commentaren op ontwikkelingen in de detailhandel en foodretail in de media. Een extra 'praktijktoets' van deze scriptie werd gedaan door... Evelyn van Leur, partner van Category & Trade Company. Ook een bekende naam? Ja, natuurlijk, van 'Vleursvloer' elke editie in dit blad (zie blz. 48), met een impressie van 'ik als shopper...' bij een bezoek aan een nieuwe winkel, formulevariant en soms een nieuwe site.

weer een voorbehoud bij maken, want – aldus Overweg – hij heeft in die interviews niemand van Albert Heijn of Jumbo kunnen spreken, waardoor een verwijzing naar een ‘kassa- en personeelsloze AH’ (Zaandam, Schiphol) of een ‘techcampus’ van Jumbo buiten de resultaten valt. Overweg: “Op dat moment was ik als interimmer werkzaam voor Coop. Ik vond het ongepast om leidinggevenden van AH of Jumbo in zo’n situatie te interviewen.”

reageren op: wereldwijde concurrentie? Om díe vragen te beantwoorden, heeft Overweg interviews gehouden met veertien ceo’s, coo’s, cio’s en cmo’s. Deels retailers (food, online, nonfood), deels leveranciers. En de antwoorden heeft Overweg gerubriceerd; in een resultaat op een schaal. En daar komt uit: Nederlandse formules hebben geen expliciete strategie voor innovatie. Het leiderschap is niet gericht op innovatie, maar veeleer gericht op instandhouding van het bedrijf in termen van omzet, winst en marktaandeel. Bedrijfscultuur en organisatie zijn daar ook op ingericht; er is ‘beperkte’ ruimte voor innovatie. Leiding, cultuur en organisatie zijn vooral bezig met exploitatie, nauwelijks met ‘exploratie’, dus de verkenning van nieuwe terreinen. Als er al geïnnoveerd wordt, dan is dat vaak een antwoord op iets waar een concurrent mee is begonnen. Zomaar een nieuwe hardloper in het assortiment van formule x, dan meteen ook in het assortiment van formule y. Zomaar een conveniencevariant van formule x, dan ook op

termijn een conveniencevariant van formule y. En dat soort besluiten maakt de innovatie ook doorgaans ‘convergerend’, wat wil zeggen: de formules gaan steeds meer op elkaar lijken. Terwijl innovatie er vooral ook op gericht zou kunnen zijn om: in een ‘blauwe oceaan’ te belanden – in plaats van een rode. Wat is een blauwe oceaan en wat een rode? Dat is het gedachtegoed uit ‘Blue ocean strategy’, een managementboek uit 2005 van de INSEADhoogleraren Mauborgne en Chan Kim. Een rode oceaan is er een vol bloed, door de concurrentiestrijd. Iedereen moet inleveren door de concurrentie. Een blauwe oceaan is een oceaan zonder bloed, omdat je als bedrijf een unieke propositie of een onderscheidend vermogen hebt gecreëerd dat ten eerste geliefd is onder consumenten en ten tweede moeilijk door de concurrent gekopieerd kan worden. En initiatieven om de wereldwijde concurrentie en disruptie het hoofd te bieden dan? Nee, niet of nauwelijks. Maar daar moeten we ook wel

Het beeld dat aldoende in die scriptie ontstaat, is best schraal. Innovatie wordt alleen ‘topdown’ naar beneden in de organisatie gedirigeerd. Innovatie is gericht op de stappen van de concurrentie, dus om geslaagde initiatieven van de concurrenten zo snel mogelijk te beantwoorden. En dan alleen in het ‘lokale concurrentieveld’ – Nederlandse supermarktformules volgen elkaar nauwlettend. Uiteraard weten ze goed wat er zoal in de VS en China uitgeprobeerd wordt door reuzen als Amazon en Alibaba, maar daar wordt niks of nauwelijks iets mee gedaan. Er wordt niet of nauwelijks geëxperimenteerd met big data, kunstmatige intelligentie, 3D-printen of het ‘internet der dingen’. Er is geen strategie of beleidslijn om innovatie met behulp van technologie na te jagen en al zeker niet wordt er geëxperimenteerd in nieuwe business- of andere nieuwe verdienmodellen. We halen uit Overwegs scriptie deze zin aan: “Dutch retailers have confidence in the future, but are not prepared for transformation.” In je voorwoord zeg je dat je die opleiding bij Nyenrode ging volgen omdat je autonomer wilde zijn. Zou je dat willen uitleggen? “Ja, ik voelde me op een gegeven moment een pion in andermans schaakspel. Ik kreeg een nieuwe functie, maar welke, dat stond meteen al

19 FoodPersonality maart 2021

18-21_Herald_Overweg.indd 19

16-03-21 16:35

vast. Daar hoef je ook niks op tegen te hebben, maar ik voelde me te weinig autonoom, je loopbaan wordt zodoende eigenlijk door anderen gestuurd. Daarnaast, ik ben achteraf gezien heel snel op de praktijk van alledag ‘losgelaten’. Ik kreeg op 19-jarige leeftijd als supermarktmanager een C1000 in handen en daarna al snel als medeeigenaar/ondernemer. Ik merkte vrij snel: ik moet besluiten nemen over het assortiment, over communicatie, over personeel, over financiële sturing… Maar ik had geen enkele bagage daarvoor. Waarom doe ik wat ik doe zonder dat ik daar de nodige kennis over heb? Ik wilde autonomer worden, bagage hebben, daar heb ik van mijn negentiende tot nu toe eigenlijk altijd naar gezocht. Welke kennis, kunde en wijsheid heb je nodig om een goed besluit te nemen? En dus besloot ik bij Nyenrode die opleiding te gaan doen. En een jaar later begon ik als zelfstandig interimmanager, om te zien wat er dan op mijn pad kwam.” Het klinkt als een soort ‘opleidingsinhaalslag, terwijl je werkt’. “Ja. Je hebt de middelbare school achter de rug en je voelt dat je kennis en kunde niet aangereikt gekregen hebt. Dat wilde ik veranderen.” En nou naar jouw thesis: waarom zouden we Poiesz of Jan Linders langs de meetlat leggen naast Amazon of Alibaba? Maar misschien is Deen wel hét voorbeeld als je naar je onderzoek

kijkt, omdat Deen ermee gaat stoppen. “Ja, helemaal. Amazon en Alibaba met Deen, Poiesz of Jan Linders vergelijken is appels met peren vergelijken. Maar het punt is: het is wel relevant, omdat ergens in de verre of nabije toekomst Amazon de concurrent gaat worden van Deen, Poiesz of Jan Linders. Nu is Amazon in Nederland vooral nog een non-foodaanbieder. Maar dat is een kwestie van afwachten, kijk maar naar Amazon Go, het begon in Seattle, maar sinds deze maand is er ook een in Londen. Jouw suggestie is: wat raar om Amazon met Deen te vergelijken. Maar ja, of het appels en peren zijn of niet, Deen, Poiesz of Jan Linders moeten daar een antwoord op hebben. Wat doe je tegen een bedrijf dat duizenden keren groter is dan jij en duizenden keren langer de concurrentiedruk aankan? De vraag: ‘wat moet je hiermee als je Deen, Poiesz of Jan Linders bent?’, is precies de vraag die ik wilde beantwoorden.” Maar je conclusie is dat zij niks hieraan doen. “Ja, niet niks, maar weinig. Natuurlijk kun je niet zomaar de beursomvang van Amazon bijhalen, die race lijkt wel gelopen. Maar je kunt wel experimenteren. En dan gaat dat ten koste van de winst, jammer dan… Maar nu gebeurt er niks en kijken met name regionale supermarktketens in Nederland als konijnen in de koplampen van Amazon en Alibaba, en dan maar hopen dat het goed gaat. Dat is zo jammer! Ze zouden meer ruimte kunnen geven aan vernieuwing binnen

hun bedrijf. Ik liep pas door een Plus en ik zag ‘de Makerij’, dus die keuken met maaltijden die voor een deel in die Plus zelf gemaakt worden. Pak dat op, benader een tehuis en vraag of dat iets voor die mensen daar is. Of bouw een technologieplatform voor jouw schaal waar je lokale winkeliers op aan kunt laten sluiten. Kijk naar je assortiment, pas je logistieke en de productieprocessen aan en probeer er gewoon eens wat mee. Waarom niet? Waarom zou je altijd supermarkt moeten zijn en consumenten moeten bedienen? Waarom zou je geen leverancier voor de institutionele markt kunnen zijn? Waarom ook niet lokaal, dus in marktgebied a wel en marktgebied b niet? Ik zeg niet dat dat de grote verlossing uit een moeizame concurrentiestrijd is, maar waarom komt het niet van de grond? Omdat: Nederlandse supermarktformules nauwelijks ‘exploreren’. Ze gooien alles op: zoveel mogelijk omzet, om AH, Jumbo en Lidl bij te houden. Zet daar dan tegenover dat Amazon en Alibaba op een gegeven moment bijna om de twee weken met een nieuw idee kwamen.” Ja, maar deze twee bedrijven hebben zo’n andere achtergrond. En wat ze ook hebben: een enorme financiële ruimte. Een soort oorlogskas om mee te experimenteren. “Inmiddels wel, maar jaren geleden niet. Jeff Bezos en zijn toenmalige vrouw MacKenzie Scott begonnen met z’n tweetjes een internetboekhandel, met een beetje geld, samen in Seattle. En iedereen laat dit gewoon lopen. Nederlandse formules doen nog steeds wat ze jaren geleden deden. Met als motto: ‘de klant is nou eenmaal zo’. De klant is helemaal niet zo. Die bestelt nu kleren bij Amazon en non-food bij Bol.com, maar op AH en Jumbo na hebben de supermarkten geen ruimte gemaakt om te veranderen. Picnic is erbij gekomen: geen reactie. Amazon is inmiddels de nummer vijf of zes van de Duitse detailhandel: geen reactie. Zo zeg ik dat niet in mijn onderzoek, maar dat is wel de werkelijkheid die ik zie en die komt overeen met mijn bevindingen.” Je bedoelt dus eigenlijk: wij als sectorbekijkers

20 FoodPersonality maart 2021

18-21_Herald_Overweg.indd 20

16-03-21 16:35

kunnen een verschil zien tussen Deen en Amazon, maar de consument gaat daaraan voorbij. “Ja. Kijk, er zijn strategieverschillen. Ik vind Lidl een toonvoorbeeld van zo’n ‘blue ocean strategy’. Ik vind AH een toonvoorbeeld van ‘product leadership’. Terwijl partijen als Jumbo, Plus en Coop veel meer koersen in de richting van ‘customer intimacy’. Maar ik denk dat consumenten dat soort verfijningen doorgaans niet zien. En dus ook niet wat die bedrijven zelf graag als onderscheidend vermogen zien. En als Amazon dan – met behulp van technologie – op eten en drinken gaat inzetten? Is product leadership voor AH dan nog onderscheidend? Is ‘customer intimacy’ voor Jumbo, Plus en Coop dan nog onderscheidend?” Maar hoe investeer ik dan als Poiesz of Jan Linders in technologie? De schaal is onvergelijkbaar. “Door samenwerking. Je gaat met een leverancier iets aan. Of met andere formules. Binnen Superunie zijn daar best wel wat voorbeelden van.” Ja, maar het verschil in schaalgrootte… “Nee, dat hoeft niet meteen ertoe te doen. Picnis stelde aanvankelijk ook niks voor, maar Michiel Muller en de zijnen begonnen gewoon. En Amazon was toen al een gigant. Met andere woorden, laat je niet afleiden door de schaalgrootte van de grootste en begin met iets. En fixeer je niet op de maximale winst. Geef ruimte aan exploratie, aan experimenten. Wie weet wordt het niks. Wie weet wordt het je overlevingskans over tien jaar. Maar blijf niet stilzitten. Dan maar wat minder winst, maak geld vrij voor nieuwe wegen en ga ontdekken wat de omzet en de winst van jouw bedrijf in de toekomst zou kunnen zijn. Die grondhouding dus, heb ik mijn onderzoek niet gezien. En vooral ook: stel dat een experiment vastloopt, ga dan niet bij de pakken neerzitten, begin opnieuw. Ga uit van een ‘minimal viable product’, een eerste ruwe versie van je product

of dienst, en test dit uit in de markt. Het hoeft niet meteen perfect te zijn, ‘early adopters’ zijn vaak vergevingsgezind, kijk maar naar Tesla. Blijf vasthouden aan die ruimte voor innovatie, om het even welke kant dat uitgaat. Ik heb ook wel een voorbeeld van waar dat wél gebeurt. Boon Food Group is gaan vernieuwen met Boon’s Pitstop en met Zorgboodschap. Het is geen Amazon, maar het kan wel, gewoon beginnen. Jij bent – ver vóór de pandemie – in China gaan rondkijken, maar dat is toch geen vergelijking? “Nee, dat is geen vergelijking, maar zoals gezegd, laat je als supermarktketen – of je nu een regionale of een landelijke formule bent – niet intimideren door wat daar allemaal in tien, twintig jaar is gebeurd. Dat is dáár. Niet hier.” In je publicatie zeg je ook dat het allemaal te veel ‘top-down’ is. “Ja, helaas wel. Ik moet wel zeggen dat ik daar zelf bij retailorganisaties nauwelijks last van heb gehad, maar als het om de experimenten en ‘exploraties’ gaat waar ik op doel, dan zeg ik: laat ruimte voor initiatief en voor tegenspraak. En geef ruimte als een idee ergens ‘van onderaf ’ komt. Er werken veel mensen bij retailorganisaties die ondernemend zijn en goede ideeën hebben. Daar wordt niet genoeg gebruik van gemaakt.” Maar stel nou, je hebt een familiebedrijf en een regionale supermarktketen, en je laat er lekker op los vernieuwen. Maar na een jaar heb je zoveel kosten voor niks gemaakt dat je concludeert: van dat geld had ik een nieuw filiaal kunnen openen. “Met dat ene nieuwe filiaal red je je toekomst ook niet. Deen is qua aantal filialen niet de kleinste, hoor. Tachtig winkels. Het is ouderwets denken als je er zo tegen aankijkt. Ga aan een innovatiestrategie bouwen, of een innovatieplatform. Maak gebruik van beschikbare technologie, haal er mensen bij die ermee om kunnen gaan, haal er ook derde partijen zoals dat ‘Startup Delta’ of andere retailers.” ■

Retailinnovatie, productinnovatie, techinnovatie, in ons land of juist ver weg. * Amazon Go, waar de klant geen kassa meer aantreft, zijn besteding wordt van de bankrekening afgeschreven. * Kruidenkweek in de Albert Heijn XL in Nijmegen. * Een zelfrijdende bezorgauto van JD.com, in China. * De kassaloze ‘digitale’ AH, die een tijd bij Schiphol stond, bij wijze van test. * Nog een keer Amazon Go. * Het nieuwste ‘e-fulfilment center’ van Jumbo (voor onlinebestellingen), in Bleiswijk. * Op schermen kunnen consumenten lezen waar dit fruit vandaan komt, in een 7Fresh-hypermarkt in China. * Kitchen Republic, kraamkamer van food-start-ups, in Amsterdam. 21 FoodPersonality maart 2021

18-21_Herald_Overweg.indd 21

16-03-21 16:36

CEESJAN ADEMA, DE NIEUWE FNLIVOORMAN

‘Ik wil een discussie. Ik wil weten waar AH tegen opziet’ Door: Gé Lommen Foto’s: Rob Keeris

Politieke partijen hebben voorafgaand aan de verkiezingen met allerlei plannen en proefballonnetjes geschermd. Sommige partijen willen een suikertaks en/of een vleestaks. Wat is het standpunt van jou, of de FNLI, bijvoorbeeld als het om een suikertaks gaat? “De voedingsmiddelenbedrijven in Nederland zetten zich volop in om producten te ontwikkelen met minder zout, suiker en vet. Dat doen we omdat wij en onze consumenten dat belangrijk vinden. In Nederland hebben we dat gedaan via afspraken in het kader van het Akkoord Verbetering Productsamenstelling, waar we voor meer dan dertig productcategorieën afspraken hebben gemaakt en die komen we na. In het Nationaal Preventieakkoord is nog een aangescherpte afspraak gekomen voor suikerreductie in bijvoorbeeld frisdranken. Demissionair staatssecretaris Blokhuis wilde graag een suikertaks invoeren, maar uiteindelijk hebben we scherpe reductiedoelstellingen afgesproken: 30% minder suikerinname via frisdranken in 2025. Daar heeft de industrie zich aan gecommitteerd. Op dit moment zitten we op een resultaat van rond de 26% en daarmee liggen we goed op koers. De leden van de FNLI hebben die 26% bijvoorbeeld bereikt door productherformulering, dus je bestaande product anders gaan samenstellen. Verder hebben producenten hun portionering veranderd, waarmee je ook de inname kunt verkleinen. En er komen ook altijd nieuwe producten op de markt. Die stroom nieuwe producten vervangt andere producten. Ook dat is een van de manieren waarmee de suikerconsumptie is teruggedrongen, omdat die nieuwe producten minder suiker bevatten dan hun voorgangers. En op andere plekken dan in de supermarkt is de presentatie bijvoorbeeld veranderd, in on the go-winkels of in kantines wordt meer aandacht geschonken aan alternatieven met minder suiker. De discussie over een suikertaks is wat ons betreft dan ook prematuur. Immers, de afspraken die in 2018 zijn

Sinds begin dit jaar is Cees-Jan Adema (57) directeur van de Federatie Nederlandse Levensmiddelenindustrie (FNLI), de koepelorganisatie voor levensmiddelenproducenten in Nederland. Adema was in de jaren negentig managementadviseur, bij o.a. DHV en Coopers Lybrand, hij was daarna drie jaar ‘manager materiaalhergebruik’ bij SVM.PACT, de uitvoeringsorganisatie voor het Convenant Verpakkingen. Van 2001 t/m 2006 was Adema bij Coca-Cola manager public affairs en van 2006 t/m 2010 was hij bij PepsiCo verantwoordelijk voor Public Affairs en Corporate Communicatie voor de Noord-Europese markt. Daarnaast heeft hij voor Pepsico Internationaal projecten gedaan op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen met diverse externe stakeholders. Van 2010 t/m begin vorig jaar was hij directeur van de Vereniging Nederlandse Brouwers (belangenbehartiger voor bierbrouwers). Hij startte daarna nog even zijn eigen adviesbureau op het gebied van Public Affairs, maar eind 2020 werd het bekend dat hij de opvolger van Marian Geluk zou worden bij de FNLI.

gemaakt zijn helder, ambitieus en we gaan die halen. Het is dan ook gek om halverwege alsnog een suikertaks in te voeren. Natuurlijk snap ik dat die discussie relevant is als de doelstellingen niet worden gehaald, maar vooralsnog ga ik daar niet van uit. De politieke partijen die dat willen, houden wat mij betreft het doel niet goed voor ogen en focussen op het middel. Het doel is: een gezondere Nederlandse bevolking. Het middel is wat mij betreft minder belangrijk, maar lijkt in de discussie opeens belangrijker dan het doel. Dat leidt tot onbegrip bij bedrijven. En dat snap ik.” Wie meet er eigenlijk dat onze suikerinname geleidelijk naar beneden gaat? “Het is niet onze meting, maar uiteindelijk meet het RIVM de voortgang van de afspraken uit het preventieakkoord.” Liever geen suikertaks. Je zult vast ook tegen een vleestaks zijn, dan? “De laatste weken is er veel te doen over het

verdienmodel van de boeren. Het blijkt in de praktijk moeilijk om de toegenomen lasten vanwege duurzaamheid in de productprijs vergoed te krijgen. Wat mij betreft mogen we die discussie wel wat breder trekken. Het gaat daarbij ook om de duurzaamheidsinvesteringen die levensmiddelenproducenten maken. Samen met LTO Nederland en het CBL hebben wij het ‘Voedselverkiezingsdebat’ georganiseerd, dat hebben mensen thuis op hun scherm kunnen volgen. Alle politieke partijen hebben terechte wensen en plannen als het gaat om landbouw, dierenwelzijn, biodiversiteit en dat allemaal in relatie tot voedselproductie. Als FNLI vinden wij dit ook belangrijk en vele bedrijven zijn ook actief met programma’s. Daarin nemen supermarkten, boeren en voedingsmiddelenbedrijven extra duurzaamheidsinitiatieven, die uiteindelijk hun weg in de supermarkt naar de consument weten te vinden. Denk daarbij aan het ‘Beter Leven’-keurmerk. En denk ook aan de ‘Beter Eten’-campagne van Albert Heijn die samen met ketenpartners is opgezet.

22 FoodPersonality maart 2021

22-25_CeesJan-Adema.indd 22

16-03-2021 16:33

We móeten verder verduurzamen, daar wil niemand omheen. Met een vleestaks zou je de prijs van vlees verhogen. Maar die taksopbrengsten gaan dan naar de overheid. Ik zou zeggen: laten we kijken of we duurzaamheid in de productprijs kunnen verdisconteren, zodat het geld in de keten gebruikt kan worden om daadwerkelijk te verduurzamen. Ook voor de boeren die ook willen en moeten verduurzamen. Vanuit de FNLI willen we deze uitdaging met ketenpartners aangaan. Dat lijkt me beter dan een platte vleestaks, waarvan accountantskantoor EY in een onderzoek op 4 maart voor het Ministerie van LNV heeft aangetoond dat deze vrijwel onmogelijk is. Alle reden dus om hierover met de keten aan tafel te gaan.” Maar wat zie je dan liever wél? “Ik zou graag een fundamentele discussie willen om de voedselketen nog duurzamer en sterker te maken. Als de ketenpartijen extra inspanningen moeten leveren, dan is de allereerste vraag eigenlijk: wat hebben we daarvoor over? En ‘we’,

‘De afspraken uit 2018 rondom suikervermindering gaan we halen. Dan is het gek om nu ineens met een voorstel voor een suikertaks te komen’ dat zijn uiteindelijk ook de consumenten. Dat is lastig, in een markt waarin de prijs nog steeds de dominante factor is waardoor we, als we niet uitkijken, in een neerwaartse prijsspiraal terechtkomen. Maar ik snap ook heel goed dat supermarkten zich niet zomaar uit de markt kunnen prijzen, vanwege hun onderlinge concurrentie. Maar je zou daarom een echt fundamentele discussie met elkaar moeten aangaan binnen de kaders van de

mededingingsregels. Overheid, supermarkten, producenten en de landbouwsector. En kijk dan ook naar ‘From farm to fork’, het Europese plan om de voedselketen te verduurzamen. Dat zijn echt harde doelstellingen, waar we met z’n allen invulling aan moeten en willen geven.” Zal de consument ooit bereid zijn om zomaar meer te betalen voor eten en drinken?

23 FoodPersonality maart 2021

22-25_CeesJan-Adema.indd 23

16-03-2021 16:33

“Gezond en veilig eten is voor de doorsnee Nederlandse consument goed verkrijgbaar en betaalbaar, zeker als je het in internationaal verband vergelijkt. Dat is een grote verworvenheid waar we trots op mogen zijn. Natuurlijk heeft de ene consument veel bestedingsruimte, terwijl de ander maar net rond kan komen, en de coronapandemie heeft dat helaas nog eens versterkt. De tijden veranderen, dus je zou het je ook kunnen voorstellen dat consumenten daar stapje voor stapje in meeveranderen, nu de aandacht voor gezondheid en verduurzaming in een stroomversnelling lijken te komen.” Ik zie Albert Heijn wel verduurzamen, je noemde zelf al die ‘Beter Eten’-campagne. Maar ik zie AH dat niet vertalen in ‘duurder worden’. Want als AH iets níet wil, dan is het weer terug naar zo’n moment dat opeens allerlei consumenten AH te duur vinden. “De initiatieven van bijvoorbeeld Albert Heijn en hun toeleveranciers zijn juist bedoeld om te consument te verleiden om te kiezen voor alternatieven waarin extra aandacht is voor verduurzaming en dierenwelzijn. Wat mij betreft dus een goede stap waarop we voort kunnen borduren. Zoals gezegd in ketenverband, waarbij we het eerlijke gesprek aangaan over knelpunten, dilemma’s en voorstellen waarmee we de knelpunten kunnen opheffen. Daarbij is het belangrijk ook te blijven kijken naar de internationale context. We zijn nu eenmaal een sector die op een wereldmarkt opereert. Sommige knelpunten moet je dan ook op Europees niveau aankaarten en oplossen. Daar zouden we vanuit Nederland samen met de overheid in op kunnen trekken. We hebben veel initiatieven op het gebied van duurzaamheid en gezondheid die, net als onze voeding en kennis, de moeite van het exporteren waard zijn, zoals het Nationaal Preventieakkoord.” Maar het eerste wat je dan zou moeten doen, is toch het gesprek aangaan met de Autoriteit Consument en Markt? De ACM verbood de collectieve verduurzaming van de kip in Nederland. “Nee, ik hoef niet meteen bij de ACM aan tafel te zitten. Het initiatief ligt bij ‘politiek Den Haag’ zelf. Daar ligt bijvoorbeeld al tijden een wetsvoorstel Ruimte voor Duurzaamheidsinitiatieven dat meer mogelijkheden biedt voor duurzaam-

‘Je zou daarom een echt fundamentele discussie met elkaar moeten aangaan binnen de kaders van de mededingingsregels. Overheid, supermarkten, producenten en de landbouwsector’

heidsinitiatieven in de keten. Dat kan de nieuwe Kamer zo aannemen.” O, daar kwam CBL-directeur Marc Jansen mee bij dat Voedselverkiezingsdebat, toch? “Ja, en hij heeft een punt. Een punt waarover wij het zeer met elkaar eens zijn.” Hoe lang wil je directeur van de FNLI zijn? “Daar heb ik totaal niet over nagedacht… Ik ben net begonnen en hoop me nog vele jaren in te mogen zetten voor deze mooie industrie.” Ik vraag dat hierom: je voorgangster Marian Geluk stapte op, volgens anderen werd het haar verzocht om te vertrekken. Dus je zit op een stoel waar iets raars gebeurd is. “Zo ervaar ik dat niet. Ik heb enorm veel waardering voor Marian Geluk, die zich met heel veel inzet en passie hard heeft gemaakt voor de sector. Zij heeft daarmee voor onze sector een belangrijke stempel gezet op bijvoorbeeld het preventieakkoord en het klimaatakkoord.” Nee, oké, maar zou jij nog iets willen melden over wat er aan jouw komst voorafging? Het heeft volgens mij veel mensen verbaasd dat zij weg moest. “Nee, zoals ik al aangaf, heb ik veel waardering voor wat Marian heeft gedaan en bereikt voor de sector. Voor mij was het een gegeven dat er een vacature was waar ik met veel enthousiasme op heb gereageerd.”

Wat is jouw opdracht? Wat vragen bijvoorbeeld mensen als Annemarieke de Haan, ceo Unilever Benelux en voorzitster van het bestuur van de FNLI, of Bas Roelofs, ceo FrieslandCampina Nederland en vice-voorzitter van de FNLI, wat jij in de komende jaren moet doen? “De levensmiddelensector is een belangrijke sector voor Nederland. Met een productiewaarde van € 70 miljard, waarvan we zo’n € 40 miljard exporteren en met bijna 150.000 mensen die in de sector werkzaam zijn, zijn we een belangrijke economische factor. Een sector die ook internationaal hoog in aanzien staat. Niet alleen omdat we lekkere, gezonde en veilige producten maken, maar ook omdat we continu innoveren. Op het gebied van gezondheid en duurzaamheid. Vanuit deze positie is het logisch dat we ons actief roeren in de discussies die onze sector aangaan. Deze drie pijlers – economie, gezondheid en duurzaamheid – zijn de pijlers voor een succesvolle toekomst. Daarin zullen we op een proactieve manier een sterke rol spelen.” De levensmiddelenindustrie gezonder en sterker maken… En dat net in een tijd dat het supermarkten door de coronacrisis voor de wind gaat, terwijl veel leden van de FNLI hun horeca-omzet kwijt zijn. Kijk ik naar berichten van ontslagrondes bij Heineken, de problemen bij Danone, je kon niet op een moeilijker moment beginnen, toch? “De coronacrisis heeft er bij veel producenten ingehakt, met name die producenten die afhan-

24 FoodPersonality maart 2021

22-25_CeesJan-Adema.indd 24

16-03-2021 16:33

kelijk zijn van de buitenshuismarkt. Die zijn een flink deel van hun omzet kwijt en sommigen zelf het grootste deel. En die kunnen zij niet met dezelfde marge of winstgevendheid in de supermarkt ‘compenseren’, zogezegd. We mogen trots zijn op al die partijen die, ondanks de crisis, soms met veel kunst- en vliegwerk de supermarkten hebben kunnen bevoorraden. Een sterkere positie van de leden van de FNLI houdt in dat we met onze afnemers, met de overheid en eigenlijk met alle ‘stakeholders’ op goede voet praten over hoe we elkaar kunnen versterken voor een gezonde levensmiddelensector, die consumenten helpt steeds gezondere en duurzamere keuzes te maken. Dat houdt ook in: in elkaars keuken kunnen kijken en dilemma’s bespreken…” Dat is weer die discussie waar je over sprak. “Ja, deels. Maar het gaat ook om iets anders. Ik was laatst bij de ‘Open-sessie” van Coca-Cola. Aan tafel zat ook een vertegenwoordiger van de Jonge Klimaatbeweging. Het is duidelijk dat

jongeren andere keuzes maken en andere verwachtingen hebben van bedrijven dan ik in mijn jonge jaren. Zij vragen meer aandacht en actie op tal van maatschappelijke kwesties, van milieu tot productaanbod. Voor bedrijven is het van groot belang om al die meningen en overtuigingen te horen van de nieuwe generatie. En dat geldt voor de hele levensmiddelensector. Hoe beantwoorden wij als sector straks aan de wensen die de millennials en de ‘Generatie Z’ nu van ons vragen? En dat is wat ik bedoel als ik ‘sterk’ en ‘toekomstbestendig’ zeg. Voor onze leden moeten we ten eerste een heldere visie ontwikkelen op de toekomst van de levensmiddelenindustrie, ten tweede bedenken wat er nodig is hiervoor, dus het perspectief, de omstandigheden en de middelen. En daar waar mogelijk willen we het netwerk zijn waarin leden elkaar inspireren en van elkaar kunnen leren hoe om te gaan met die veranderende wereld.”

van nu bij veel van jullie leden? Kan de FNLI bijvoorbeeld een rol spelen bij het verdwijnen van duizenden banen bij Heineken? “Nee, de coronapandemie is een crisis waar niemand tegen opkan. Natuurlijk proberen we samen met VNO-NCW op te trekken om te zorgen dat bedrijven die dat nodig hebben ondersteund worden. En het is mooi dat dat kan in een land als Nederland. De FNLI probeert de voorwaarden en de omstandigheden voor de levensmiddelenindustrie zoveel mogelijk te verbeteren. Maar zo’n forse tegenslag voor individuele bedrijven die hun omzet zien verdampen, dat ligt buiten onze mogelijkheden. Er kan maar één oplossing zijn die het beste werkt. Flink doorgaan met vaccineren en testen, en dat is aan de overheid. En dan kunnen de terrassen, de bioscopen etc. weer open, dan zijn er weer concerten, dan is er weer de vrijheid van vóór de pandemie, en dat is de enige remedie voor de sector, daar kan niks tegen op.” ■

Maar kan de FNLI iets doen aan de tegenslag

25 FoodPersonality maart 2021

22-25_CeesJan-Adema.indd 25

16-03-2021 16:33

De campagne ‘Beter eten’ van Albert Heijn Een nieuw ‘Beter eten-keurmerk’, een eigen magazine dat een gezonde en duurzame leefstijl benadrukt, minder verspilling, meer plantaardig, minder plastic, meer lokale producten, makkelijke maaltijden... En dat alles communiceert AH onder het kopje ‘Beter eten’. Tegelijkertijd voert het onomwonden campagne rondom de Prijsfavorieten en Bonusaanbiedingen. Snapt de consument dat nog? Door: Marieke Venbrux Foto’s: archief FoodPersonality/Albert Heijn

‘Goed eten, daar houden we van’. Het is de pay-off die Plus in 2019 lanceerde en waarmee het haar mvo-ambities en de positionering als ‘meest verantwoorde supermarkt’ destijds kracht bij wilde zetten. Bovendien had goed eten die prettig dubbele lading. Goed eten betekent immers niet alleen dat de herkomst en de samenstelling van het assortiment deugt, goed eten is ook genoeg (maar niet te veel) eten, gezond eten en samen van een maaltijd genieten. Wat Plus kan, kan Albert Heijn beter. Letterlijk. Of ze dat in Zaandam daadwerkelijk zo hebben gedacht, is maar de vraag, maar feit is wel dat AH met name de laatste maanden nadrukkelijk hamert op ‘Beter eten’. Beter, inderdaad, de vergrotende trap van ‘goed, beter, best’. En met ‘beter’ doelt AH net als Plus niet alleen op de kwaliteit van het assortiment, maar ook op allerlei andere aspecten. Op de site verwoordt AH het als volgt: ‘Bij Beter eten denken wij aan gezonder, lekkerder, duurzamer, makkelijker eten en het liefst allemaal tegelijk. Dat kan soms best lastig zijn. Daarom helpen wij jou graag om het kiezen voor Beter eten makkelijk en betaalbaar te maken.’ Vervolgens gaat AH op die site in op allerlei verschillende Beter-eten-initiatieven, zoals Streeckgenoten, AH’s eigen ‘lokale kwaliteitsversmerk’, het programma Natuur & Boer, waarmee het de biodiversiteit wil bevorderen en het eigen ‘duurzaamheidslogo’ ‘Beter voor Varken, Natuur en Boer’ (zie kader). Maar AH geeft ook informatie over andere keurmerken (Beter leven, UTZ, MSC, Fairtrade etc.), over wat het doet om plastic in verpakkingen te verminderen, hoe het voedselverspilling te lijf gaat en over de uitbreiding van het assortiment vegetarische en veganistische artikelen.

Ook buiten de eigen website wordt ‘Beter eten’ uitdrukkelijk gecommuniceerd. Zo troffen we de afgelopen weken in onder andere NRC Handelsblad verschillende paginagrote advertorials – AH noemt het zelf een verhalenserie over beter eten – waarin het ingaat op het eigen duurzame zuivelen varkensprogramma en de daarbij behorende ‘zeegroene’ logo’s van ‘Beter voor Koe, Natuur en Boer’ en ‘Beter voor Varken, Natuur en Boer’. Afgelopen januari maakte AH bekend dat het ook een ‘Beter voor’-programma voor de agf-keten had gelanceerd, vorige maand kwam AH met een programma ‘Beter voor Kip, Natuur en Boer’ en bijbehorend logo (zie kader). Maar we zagen in die Beter eten-’verhalenserie’ bijvoorbeeld ook een advertorial over de ‘trans-

parante eierketen van AH’ of een advertorial waarin kwaliteitsslagers Jack en Ben Keulen uit het Limburgse Hulsberg aan het woord komen over Streeckgenoten, het assortiment vleeswaren van slagers uit allerlei plaatsen in Nederland. De achterhammen van vader en zoon Keulen maken deel uit van dit vleeswarenassortiment van AH. De hammen zijn bereid volgens een speciaal recept, het vlees is afkomstig van varkensboeren die voldoen aan Beter Leven 1-ster van de Dierenbescherming, vertelt hij in die advertorial. Voor de goede orde: dat is dus iets anders dan het eigen logo ‘Beter voor Varken, Natuur en Boer’, dat AH eerder in die verhalenserie belichtte. En dán was er begin dit jaar nog het gratis

AH kwam begin dit jaar ook met een nieuwe Prijsfavorieten-campagne: lekker goedkoop eten, voor nog geen 2 euro per persoon 26 FoodPersonality maart 2021

26-29 AH Campagnebetereten.indd 26

16-03-2021 18:16

ADVERTENTIE

Ons verhaal over Beter voor Kip, Natuur & Boer

Pluimveehouders Ardi en Willy van Erp uit het Brabantse Sint Anthonis.

In het Beter voor Kip, Natuur & Boer-programma krijgen kippen meer speelmaterialen.

200

Samen met 200 vaste Nederlandse pluimveehouders maken we de vleesketen diervriendelijker, duurzamer en transparanter.

hierop legt en daarbij de media niet schuwt. Maar dat gezegd hebbende: het is best véél wat AH onder die kapstok van ‘Beter eten’ gooit – de vraag is of de consument dat allemaal nog snapt. Ergens doet het ons ook een beetje denken aan ‘Puur & Eerlijk’, het voormalige paraplumerk van AH, dat geen hele eenduidige definitie had en waar consumenten gaandeweg allerlei associaties bij konden hebben, variërend van biologisch tot ‘zonder suiker’ tot diervriendelijk geproduceerd, fairtrade etc.

Duurzaam, betaalbaar, goedkoop Scharrelkippen zijn een robuuster ras. Ze groeien langzamer en zijn actiever en vitaler.

‘1 ster Beter Leven-scharrelkip is een sprong vooruit’ Deze aflevering in de serie over Beter Eten gaat over kippen. Samen met 200 vaste Nederlandse pluimveehouders gaat Albert Heijn werken aan een duurzame toekomst met aandacht voor dierenwelzijn, klimaat en met stabiele prijzen. Dat is beter voor de kip, het klimaat, de boer én voor jou.

odra de zonnestralen binnenvallen, staan de kippen bij pluimveehouderij Van Erp in het Brabantse Sint Anthonis nieuwsgierig voor de luiken van de overdekte uitloop. Er waait frisse lucht naar binnen en de zon verlicht de houtkrullen. ‘Het is mooi om te zien wanneer jonge kippen voor het eerst in de buitenren rondscharrelen’, zegt Willy van Erp trots. Sinds 2006 houden hij en zijn vrouw Ardi uitsluitend scharrelkippen op hun familiebedrijf. ‘Dat bevalt prima’, zegt Willy. ‘De kippen hebben meer ruimte en in de stallen is volop daglicht. De dieren vinden afleiding

‘Door de stabiele prijzen kunnen we duurzaam investeren’

in strobalen en pikken graan van de grond.’ Daarnaast betekent scharrel een ander ras. ‘Scharrelkippen zijn robuuster. Ze groeien langzamer en zijn actiever en vitaler.’ Sterrenscharrelaars Voor Albert Heijn wordt de manier waarop pluimveehouders als Willy en Ardi hun kippen houden de nieuwe standaard. In 2023 ligt er alleen vlees van scharrelkippen met minimaal 1 ster van het Beter Leven keurmerk van de Dierenbescherming in de schappen. Deze kippen zijn van een langzaam groeiend ras en leven langer. Ze kunnen rondscharrelen in een overdekte uitloop in stallen met daglicht. Deze sprong vooruit in dierenwelzijn betekent een flinke krachtsinspanning voor alle pluimveehouders. Om aan de eisen te voldoen, zullen ze hun stallen moet verbouwen. Daar gaan ze nu mee beginnen zodat ze in 2023 de overstap kunnen maken. Betere balans De overgang naar scharrel is een van de onderdelen van het Beter voor Kip,

‘Met deze Prijsfavorieten wordt weer bevestigd hoe weinig waarde er wordt gehecht aan het leven van een (ander) dier’ magazine ‘Beter eten’. De titel is nieuw, het magazine zelf niet helemaal. Vorig jaar mei lanceerde AH dit blad, toen nog onder de naam Gezond Vooruit. De volgende edities van het blad zouden in september en januari verschijnen, inmiddels is de januari-editie verschenen en

Natuur & Boer-programma. Hierin zet Albert Heijn samen met 200 vaste Nederlandse pluimveehouders een grote stap in transparantie, dierenwelzijn en duurzaamheid. De uitgangspunten van het programma zijn langdurige samenwerking en stabiele prijzen. ‘Verduurzamen is een kip-ei-verhaal’, legt Willy uit. ‘Alleen met een eerlijk verdienmodel kunnen boeren op een verantwoorde manier een betere balans tussen mens, dier en milieu creëren. Dat is in dit programma geregeld.’ Minder uitstoot Om de klimaatimpact te verkleinen wil Albert Heijn dat zijn kippenvleesketen in 2030 minimaal 15% minder CO2 uitstoot in vergelijking met 2018. Door de overgang naar scharrelkip zal bovendien de uitstoot van fijnstof en ammoniak naar verwachting halveren. Verder gaan alle pluimveehouders over op groene stroom en zal de kippenmest circulair worden verwerkt. Tot slot wordt de herkomst van alle ingrediënten in het kippenvoer

In 2030 willen we 15% minder CO2 uitstoten in de kippenketen

traceerbaar en werken ze aan verdere verduurzaming van eiwit in het voedsel. Transparant van boer tot bord Al deze stappen worden nauwkeurig vastgelegd in een informatiesysteem dat werkt met technieken als blockchain en DNA-tracering. Zo maken we de hele keten transparant. Die transparantie vinden Ardi en Willy zo belangrijk dat ze hebben besloten om een zichtstal te bouwen, waar iedereen op afspraak kan zien hoe hun kippen leven. Hoewel dit door corona en de vogelgriep tijdelijk niet mag, hopen ze snel weer gasten te ontvangen. ‘We zien dat mensen vaak een verkeerd beeld hebben van de pluimveehouderij. Gelukkig gaat 99% met een positief beeld weer naar huis.’

Alle kip van Albert Heijn krijgt minimaal 1 ster van het Beter Leven keurmerk

Meer weten over onze duurzame ketens? Scan dan de QR-code.

heeft AH de titel van het magazine als gezegd aangepast naar Beter eten. In het voorwoord licht AH-ceo Marit van Egmond het doel van het magazine nog maar eens toe: ‘Albert Heijn wil beter eten voor iedereen toegankelijk maken, onder meer met een groot assortiment verse en betaalbare producten, met veel gemakkelijke producten met extra groente, en door een steeds gezonder assortiment.’ Dat AH als marktleider met dit soort initiatieven komt, is op zichzelf niet zo verwonderlijk. Gezondheid en duurzaamheid zijn twee trends die we al veel langer zien en waar AH ook al veel langer mee aan de slag is, op allerlei manieren. Het zijn bovendien twee trends die door de coronapandemie in een stroomversnelling zijn geraakt. Hetzelfde geldt voor de behoefte aan lokale producten, waar AH met Streeckgenoten op inspeelt. Niet zo gek dus dat AH juist nu extra nadruk

Duurzaam en goedkoop...maar hóe? Verder: als het gaat over ‘Beter eten’, laat AH in een bijzinnetje keer op keer weten dat het hierbij ook oog heeft voor ‘betaalbaar’ eten. Nou is daar op zichzelf oók niet zoveel mis mee: aangeven dat ‘beter’ niet per se ‘duurder’ hoeft te betekenen, waarom niet?. Maar ergens klinkt er ook zoiets in door als: ‘en beste consument, wij zorgen ervoor dat dat verse, kwalitatieve, lokale, duurzame eten voor u tóch een goede prijs heeft’. Waarbij ‘goed’ in retailjargon staat voor ‘(relatief) goedkoop’. De vraag is dan al snel: maar hoe dóet AH dan? Want tegelijkertijd is de roep vanuit de primaire sector, duurzaamheidskenners, maar ook van iemand als demissionair minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit Carola Schouten dat ons eten – en met name onze versproducten – te goedkoop is geworden. Tegelijkertijd zijn er initiatieven ontstaan als ‘de echte prijs’, waarin de milieu- en andere kosten van producten nadrukkelijk zijn meegenomen. En zo snapt zo ongeveer iedereen inmiddels wel dat duurzaamheid nu eenmaal een bepaalde prijs heeft. Haalt AH die hogere prijs dan bij zichzelf weg? Dat lijkt zelfs voor een consument met weinig retailkennis niet heel aannemelijk, hoe duurzaam alle ambities van AH ook mogen zijn. AH is en blijft een commerciële partij en geen stichting, ngo of overheidsinstantie die in de eerste plaats Nederland gezonder en duurzamer wil maken. Daar komt bij dat Albert Heijn ook geregeld aan (expliciete) prijscommunicatie doet. Met name als het gaat om de zogeheten Prijsfavorieten, de 1.250 artikelen die blijvend laaggeprijsd zijn. ‘Altijd lekker goedkoop’, noemt AH dit geregeld. En die Prijsfavorieten-communicatie loopt zo’n beetje parallel aan die Beter eten-communicatie. Zo kwam AH medio januari met een campagne die liet zien hoe consumenten een dagelijkse maaltijd op tafel konden zetten voor nog geen 2 euro p.p. ‘Dat wordt een lekker goedkoop weekje’, luidde de letterlijke tekst in de Bonusfolder. En vorige maand lanceerde AH een tv-commercial waarin AH-campagneboegbeeld Ilse

27 FoodPersonality maart 2021

26-29 AH Campagnebetereten.indd 27

16-03-2021 18:16

AH lanceerde vorig jaar het magazine Gezond Vooruit, begin dit jaar verscheen een nieuwe editie van het magazine dat inmiddels is omgedoopt tot Beter Eten

dusdanig in de ban is van de Prijsfavorieten en de Bonusaanbiedingen dat ze het in haar omgeving nergens anders meer over kan hebben. Ook hiervan kunnen we zeggen: niet vreemd dat AH inzet op lage prijzen, zeker nu de coronapandemie aanhoudt en economische gevolgen daarvan allesbehalve rooskleurig zijn. AH zal koste wat kost willen voorkomen dat het opnieuw het stempel ‘veel te duur’ opgeplakt krijgt. Maar het is oók verwarrend, of misschien wel gewoon tegenstrijdig. Want enerzijds heeft AH

het over beter eten, duurzamer, met een goede prijs voor de boer etc. Tegelijkertijd prijst het ‘zo goedkoop mogelijk eten’ onomwonden de hemel in, via de genoemde commercials en de wekelijkse folderaanbiedingen. En ja: natuurlijk wil AH er zijn voor zoveel mogelijk consumenten. En ja, de consument is ergens ook gewoon heel schizofreen: de ene keer gaat hij/zij voor duurzaam, een andere keer voor goedkoop, en niet zelden binnen het hetzelfde boodschappenrondje in de AH. Doet die dubbele communicatie van verduur-

'Beter voor Koe, Varken, Kip, Natuur en Boer'

zaming en goedkoop geen afbreuk aan beide claims?

Complimenten en kritiek Wij zijn overigens niet de enige die die tegenstrijdigheid signaleren. Een LinkedIn-post, waarin Johan van der Zanden, hoofd marketing en communicatie bij AH, de eerdere Prijsfavorietencommercial over de goedkope dagelijkse maaltijden onder de aandacht brengt, leverde gemengde reacties op. Variërend van ‘Mooi dat AH laat zien dat het voor iedereen is’ tot ‘Met deze prijsfavorieten wordt weer bevestigd hoe weinig waarde er wordt gehecht aan het leven van een (ander) dier. Dat het in deze tijd nog is toegestaan’ en ‘Goedkope gerechten onder de 2 euro. Met de garantie dat er van boer tot bord met eerlijke prijzen wordt gewerkt? Lijkt mij sterk’. We verzochten AH om een gesprek met Johan van der Zanden, zodat hij ons eens kon uitleggen hoe hij en AH dat zien. Wegens tijdgebrek kon hij niet op ons verzoek ingaan, aldus AH-woordvoerster Pauline van den Brandhof. Zij geeft namens AH de volgende reactie op onze vraag of de ‘dubbele communicatie’ van verduurzaming en ‘lekker goedkoop’ voor consumenten geen verwarring oproept en/of afbreuk doet aan beide claims: “Bij Albert Heijn vinden wij het belangrijk dat iedereen in de keten een eerlijke boterham verdient. Daarom werken we samen met een grote groep vaste boeren en telers. Dat geldt natuurlijk ook voor onze Prijsfavorieten. De campagne laat zien dat er veel lekkere gerechten zijn met gezonde groenten die je kunt koken onder de 2 euro. Dus door slim ingrediënten te combineren voor je favoriete gerechten en onze Prijsfavorieten te gebruiken die altijd laag geprijsd zijn. Wij hadden eind 2020 meer dan

exclusieve samenwerking met een vaste groep

Albert Heijn kwam de afgelopen maanden met

bevorderd. De 'Beter Voor'-melk wordt apart

van 100 Nederlandse varkenshouders is een

een serie eigen milieulogo's.

opgehaald en als aparte melkstroom verwerkt

versterking van Albert Heijns varkensvleesketen

Het had al het 'Beter voor Koe, Natuur en Boer'-

tot zuivelproducten (melk, yoghurt, kaas) voor

die al sinds 2011 voldoet aan het 1 ster Beter

logo, sinds begin dit jaar brengt het dit logo

het huismerk van Albert Heijn.

Leven keurmerk”, aldus AH in het persbericht.

nadrukkelijker onder de aandacht.

De inmiddels 300 melkveehouders in het

In het programma is onder andere aandacht voor

AH startte het verduurzamingsprogramma

programma ontvangen voor hun extra

een gezond stalklimaat, een verdere reductie

'Beter voor Koe, Natuur en Boer' in 2017, met

inspanningen een premie van 5 eurocent per

van de CO2-uitstoot en de samenstelling van

zuivelproducent Royal A-ware. Het Beter Voor

liter bovenop de prijs van weidemelk, aldus AH

het veevoer, zo zijn de palmolie en soja in

Koe Natuur & Boer-logo garandeert vervolgens

in een persbericht waarin het aankondigde dat

het voer 'verantwoord geproduceerd'. Voor

dat een zuivelproduct is gemaakt van melk

het aantal melkveehouders dat meedoet aan het

de varkenshouders die meedoen aan het

die voldoet aan de eisen van het 'Beter voor'-

programma was uitgebreid, evenals het aantal

programma wordt een 'eigen lange termijn

programma. AH stelt zelf, met Royal A-ware,

zuivelproducten dat valt onder het 'Beter voor'-

prijssysteem ontwikkeld', aldus AH.

melkveehouders en 'andere belanghebbenden'

assortiment.

Ook in de agf-keten bouwt Albert Heijn,

de criteria van het programma op. Zo krijgen

Half januari maakte AH bekend dat het ook

samen met meer dan 200 vaste telers in

koeien van deelnemende melkveehouders

voor varkensvlees en groente- en fruit twee

Nederland, verder aan een duurzame teelt

hoofdzakelijk gras te eten en wordt met

Beter voor-programma's had opgestart. Bij

middels een ‘Beter voor‘-programma. “De

speciale zaden de biodiversiteit van de bodem

varkensvlees werkt AH samen met Vion. “De

langdurige samenwerking staat centraal, naast

28 FoodPersonality maartt 2021

26-29 AH Campagnebetereten.indd 28

16-03-2021 18:16

320 duurzame Prijsfavorieten: Prijsfavorieten met een keurmerk of bedrijfslogo dat door Milieu Centraal als ‘top’ wordt gebenchmarkt.”

‘Inconsistent? Te kort door bocht’ Hans Dagevos, consumptiesocioloog aan de Wageningen Universiteit, ziet dat spanningsveld wel degelijk, maar volgens hem hoeft dit niet tot problemen te leiden. “In 2005 publiceerde ik een paper, getiteld ‘Consumers as four-faced creatures’. Ik schreef daarin over voedselconsumenten die deels prijsgericht zijn, maar ook vasthouden aan gewoonten, van variatie en nieuwigheden houden en belang hechten aan milieu- en diervriendelijkheid. AH lijkt consumenten allemaal te willen aanspreken, het kiest niet voor het een of het ander. Je kunt zeggen dat AH door die vele gezichten geen eigen ‘smoel’ ontwikkelt, het wil een allemansvriend zijn. Anderzijds geven consumenten er zelf blijk van dat die verschillen heel goed en gemakkelijk

de bocht om AH het etiket ‘inconsistent’ of ‘verwarrend’ op te plakken. “AH probeert bovendien wel duidelijk onderscheid te maken tussen de duurzame en de goedkope kant, met zones in de winkels en duidelijk bijbehorende kleuren: zeegroen voor duurzaam, oranje voor goedkoop. Die vorm van duidelijkheid is wel winst.” Met de inzet op ‘beter eten’ – hoe breed dat begrip ook moge zijn – verplicht AH zich om daar daadwerkelijk werk van te maken, dat is een voordeel. “Het zou nog meer winst betekenen als AH hierdoor ook een bijdrage gaat leveren aan de normalisering van een meer duurzaam en gezond eetpatroon en vervolgens oók stappen gaat zetten om niet alleen maar ‘beter’ assortiment toe te voegen, maar ook eens werk durft te gaan maken om ‘slecht’ assortiment ‘uit te faseren’.”

ADVERTENTIE

Ons verhaal over Beter voor Natuur & Boer

Aardbeientelers Mari en Marco van den Heuvel.

In 3 jaar heeft Albert Heijn 1.5 miljoen kilo plastic bespaard bij groente en fruit. Bijvoorbeeld met onze aardbeiendozen zonder deksel.

50%

Albert Heijn koopt zo dichtbij als mogelijk. Meer dan 50% van al onze aardappelen, groente en fruit komt uit Nederland.

Om de biodiversiteit te bevorderen krijgen meer dan 200 telers van Albert Heijn een insectenhotel.

‘Wij werken samen met de natuur’ Albert Heijn’s fruit komt zoveel mogelijk van eigen bodem. Zo kunnen we garanderen dat het dagvers en van de hoogste kwaliteit is. Samen met al onze vaste Nederlandse telers werken we aan een duurzame toekomst met aandacht voor biodiversiteit en klimaat. Met als basis een eerlijk verdienmodel voor iedereen. Dat is beter voor de natuur, voor de boer én voor jou.

l 35 jaar liggen de aardbeien, frambozen en preien van de Brabantse telersfamilies Van Gennip, Goorts en Van den Heuvel vers in de schappen van Albert Heijn-winkels. ‘Die langdurige samenwerking is belangrijk, zeker ook op het gebied van verduurzaming’, vertelt Mari van den Heuvel. ‘Verduurzamen betekent investeren en dat kunnen wij niet alleen opbrengen. Albert Heijn betaalt een eerlijke prijs en we weten zeker dat we onze hele oogst kwijt kunnen. Alleen met een gezond verdienmodel kunnen we stappen zetten.’

‘Wij werken al 35 jaar nauw met Albert Heijn samen’

De familiebedrijven zijn deelnemers aan Beter voor Natuur & Boer. In dit meerjarenprogramma legt Albert Heijn samen met meer dan 200 vaste aardappel-, groente- en fruittelers de lat extra hoog als het gaat om verduurzamen. Er gaat geen druppel verloren Vooroplopen in innovatie is daarbij heel belangrijk. ‘Neem bijvoorbeeld onze aardbeienplanten’, legt Mari uit. ‘Die staan op stellingen in tunnels, onder regenkappen of in de kas. Daardoor kunnen we met een circulair watersysteem werken. Er gaat hier geen druppel verloren.’ En in de eigen proeftuinkassen zoeken de telers constant naar nieuwe, sterke rassen. ‘We selecteren op smaak, weerbaarheid en oogstopbrengst’, zegt Mari’s zoon Marco, die ook in het bedrijf werkt. ‘Een mooi voorbeeld is de Magnum-aardbei, die we exclusief voor Albert Heijn telen. Dat is een zoete, sappige aardbei én een sterke plant. Een perfecte combinatie van smaak en kracht.’

die bloem bestuift, gaat de vrucht groeien. ‘Zonder bij geen aardbei’, zegt Marco. Ze zijn daarom zuinig op de onmisbare insecten. ‘Samen met Albert Heijn zijn we 5 jaar geleden begonnen met het gebruik van natuurlijke vijanden. Bij onze gewassen zetten we sindsdien nuttige beestjes uit die schadelijke insecten eten. Zo hebben we veel minder gewasbeschermingsmiddelen nodig en dat is gunstig voor de biodiversiteit.’ Het eerste jaar was een leerproces, maar elke oogst gaat het beter. ‘We leren door te doen en in de loop der jaren merken we dat er een betere natuurlijke balans is gekomen.’ Volgende generatie Ondanks het feit dat duurzamer werken best een uitdaging kan zijn, maakt het voor Mari en zijn zoon Marco hun vak mooier. ‘Ik wil over 25 jaar nog steeds teler zijn’, zegt Marco. ‘Als je niet goed met de natuur omgaat, kun je het schudden in de toekomst.’ Mari: ‘Door verder te gaan met verduurzamen kunnen we ons bedrijf op een gezonde manier aan de volgende generatie doorgeven.’

‘Door te kiezen voor natuurlijke oplossingen gebruiken we minder gewasbeschermingsmiddelen’

Ook tijdens de koude maanden heeft Albert Heijn aardbeien uit eigen land. Vers uit de kassen van de families Van Gennip, Goorts en Van den Heuvel en geteeld met groene energie.

Meer weten over onze duurzame ketens? Scan dan de QR-code.

samen kunnen gaan. De ene keer vindt men het een belangrijker, de andere keer het ander – wie is consistent prijsbewust, kiest altijd voor het gezonde of alleen voor biologisch; dat zijn maar heel weinig consumenten.” Het is wat hem betreft dan ook te kort door

Tot slot, hoewel de communicatie van ‘goedkoop’ en ‘duurzaam’ bij AH op dit moment wel heel erg parallel lopen, is AH zeker niet de enige supermarktformule die een ‘allemansvriend’ probeert te zijn. Dagevos: “Echt scherpe keuzes maken voor een meer eenduidig profiel hoeft kennelijk ook nog niet, omdat geen enkele andere formule dat doet en/of daar een succesnummer van heeft weten te maken. Bij de warenhuizen is dat anders. Daar had V&D als modale allemansvriend het nakijken en moest Hudson’s Bay met een onduidelijk karakter het veld ruimen. In supermarktland, waar retailers voor ieder wat wils proberen te bieden, is dat nog niet het geval. Vooralsnog is dat toch de succesformule en gezien de concurrentie kennelijk genoeg.” Sterker: we kunnen het misschien zelfs zo zien dat AH in die wirwar van belangen die men wil dienen nu juist wat lijn(en) aanbrengt, met die focus op ‘beter eten’ – zeegroen – en ‘goedkoop

afnamegarantie, eerlijke prijzen en compensatie

'Beter voor'-programma van AH leveren niet

voor duurzaamheidsinitiatieven waardoor

alleen maar positieve reacties op. In een

telers met vertrouwen kunnen investeren in een

recent artikel in het FD doen fabrikanten en

duurzame bedrijfsvoering met zorg voor een

'milieukeurhouders' hun beklag. Zo is volgens

beter klimaat en biodiversiteit.”

Bert Ruitenbeek, directeur van Demeter, het

Tot slot kwam AH vorige maand met een vierde

logo allesbehalve onafhankelijk. “AH zet een

programma/logo: Beter voor Kip, Natuur en

eigen keurmerk in de markt omdat ze de regie

Boer dat het ontwikkelde met 200 Nederlandse

willen.” Volgens een woordvoerder van het Beter

beoordeelt – geen officieel milieukeurmerk, het

pluimveehouders en pluimveeverwerker Plukon.

Leven Keurmerk helpt het Beter voor-logo de

logo krijgt het predicaat 'bedrijfslogo', of beter

Onderdeel van het programma is dat Albert

consument niet, integendeel: door wéér een

gezegd: 'Topbedrijfslogo', zoals bijvoorbeeld ook

Heijn vanaf 2023 minimaal scharrelkip met 1 ster

nieuw logo zou de consument door de bomen

het Knorr Sustainability Partnership van Unilever.

Beter Leven Keurmerk aan zal bieden. De extra

het bos niet meer zien.

'Topbedrijfslogo's' voldoen volgens Milieu

‘Het zou nog meer winst betekenen als AH oók ‘slecht’ assortiment durft uit te faseren’

kosten voor het Beter voor-programma worden

Zonder bij geen aardbei Voordat een aardbei rood en rijp wordt, is het een wit bloempje. Pas als een bij of hommel

Volgende week in onze verhalenserie over beter eten: onze eierketen.

eten’ – oranje, aldus Dagevos. “Door ze wat te ontwarren, worden ze zichtbaarder en stellen we ons – terecht – opeens de vraag of ze wel naast elkaar kunnen bestaan. Terwijl: als het één warrige boel is, zoals bij andere retailers, die vraag misschien niet zo snel bij ons opkomt. Neem Jumbo en Plus, maar ook een discounter als Lidl, die zich niet onbetuigd laat als het om duurzaamheid gaat. Dus ook daar zien we een groene lijn naast die prijslijn.” ■

Centraal aan dezelfde eisen als Topkeurmerken

vergoed aan de boeren via de inkoopprijs, aldus

'Topbedrijfslogo'

(zoals PlanetProof, Beter Leven, MSC, Demeter,

AH.

Overigens is het Beter voor-logo volgens Milieu

EKO): zij stellen de hoogste eisen op het gebied

Centraal – dat met subsidie van het ministerie

van milieu, dierenwelzijn en mens & werk, de

Kritiek: 'AH wil zelf de regie'

van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit de

controle is betrouwbaar en het keurmerk is

De duurzaamheidsinspanningen onder het

Keurmerkenwijzer uitbrengt en keurmerken

transparant over de werkwijze.

29 FoodPersonality maa 2021

26-29 AH Campagnebetereten.indd 29

16-03-2021 18:16

ARLA INTRODUCEERT KLIMAATNEUTRALE ZUIVEL

‘We verduurzamen van koe tot koelkast’ Met de introductie van de eerste klimaatneutrale zuivel zet Arla Foods een belangrijke stap in de verdere verduurzaming van het zuivelaanbod. “Arla biologisch loopt hierin voorop, maar uiteindelijk willen we als coöperatie volledig klimaatneutraal zijn.”

Sales director Esther Tromp-Strijdveen en manager CSR & Communications a.i. Marja Vermeulen met de vernieuwde en klimaatneutrale Arla biologisch. (Foto: Ron Offermans) Arla Foods geldt als koploper als het gaat om verduurzaming binnen zuivel. Zuivel is een sector die in dat opzicht sterk in de belangstelling staat. Arla zet nu een nieuwe, bijzondere stap: de zuivelcoöperatie zet Arla biologisch in de markt als de eerste klimaatneutrale zuivel. Marja Vermeulen, ad interim manager CSR & Communications: “Dat is ons gelukt door een combinatie van CO2-reductie en -compensatie. Alles is onafhankelijk gecertificeerd volgens de standaarden van de Climate Neutral Group. Maar dit is geenszins het eindpunt, eerder een betekenisvolle tussenstap. Arla wil de uitstoot van CO2 tot 2028 met 30% reduceren. De focus ligt daarbij op het terugbrengen van CO2-uitstoot op onze boerderijen, want 77% van de totale CO2-uitstoot komt daar vandaan. In 2050 willen we als coöperatie volledig klimaatneutraal zijn. Daarvoor moeten we onze boerderijen verder verduurzamen, maar ook onze fabrieken, verpakkingen en logistiek. Van koe tot koelkast, zeggen we hier.”

inzetten op biologische landbouw. Sales director Esther Tromp-Strijdveen: “Die ambitie heeft niet alleen impact op wat wij doen, het betekent ook dat supermarkten hierin hun rol moeten pakken. Recent onderzoek van Bionext laat zien dat biologische zuivel nog fors kan groeien als deze meer aandacht in supermarkten krijgt.” Arla wil als grootste producent van biologische zuivel een rol spelen in de verdere verduurzaming van het zuivelaanbod. “We zijn in Nederland al marktleider in biologische zuivel en kunnen zo-

wel supermarkten als shoppers met onze kennis van de markt hierbij helpen”, aldus Tromp. Zo staat het melkvolume al jaren onder druk, terwijl de waarde stijgt. Een groeiend marktaandeel van biologische zuivel speelt daarin een belangrijke rol. Tromp: “Waardegroei is noodzakelijk voor een gezonde ontwikkeling van de zuivelcategorie. Daar komt bij dat zuivel vaak een instapcategorie voor biologische producten is en daarmee dus zowel voor supermarkt als shopper relevant is.”

Instapcategorie voor bio Dat Arla Foods de introductie van klimaatneutrale zuivel doet onder de vlag van Arla biologisch, is niet toevallig. Arla biologisch is belangrijk voor het zuivelbedrijf en groeit hard. Daarbij komt dat de EU de komende jaren veel sterker dan nu wil

Arla biologisch is met een marktaandeel van 29,1% (Nielsen 2020) marktleider in biologische zuivel in Nederland. 30 FoodPersonality maart 2021

30-34_Advo_Arla_Essity_duurzame supers.indd 30

16-03-21 18:50

DUURZAME SUPERMARKTEN Zuivel toekomstbestendig Arla Foods weet als geen ander hoe inzichten door te vertalen naar formules, van groot tot klein. Tromp: “We zien nog heel veel potentie voor biologische zuivel in Nederland. Ja, de landen om ons heen zijn al een stuk verder, maar met een marktaandeel van 7,2% heeft het biologische zuivelsegment zich inmiddels een positie verworven. Bovendien groeit het hard door.” Vermeulen: “De beweging komt vanuit Scandinavië en is onmiskenbaar. Dat Arla biologisch nu ook klimaatneutraal is, is een grote stap en gaat biologische zuivel helpen. Zuivel zonder impact op het klimaat spreekt tot de verbeelding en laat zien dat de zuivelsector deel wil uitmaken van de oplossing van het klimaatvraagstuk. Onze doelstellingen sluiten in dat opzicht volledig aan op het klimaatakkoord van Parijs.” Arla Foods wil nadrukkelijk haar verantwoordelijkheid nemen en is ervan overtuigd dat zuivel, mits verduurzaamd, toekomstbestendig is. Vermeulen: “Zowel de VN-landbouworganisatie FAO als het Wereldnatuurfonds geven aan dat zuivel als leverancier van hoogwaardige voedingsstoffen onderdeel kan zijn van een duurzaam voedingspatroon.” Als marktleider in biologische zuivel in Nederland (het marktaandeel groeide van 26,6% (2019) naar 29,1% (2020), aldus Nielsen) denkt Arla Foods de categorie qua verduurzaming én qua waarde vooruit te brengen. Tromp: “Arla is bij uitstek een leverancier van producten met een hoge toegevoegde waarde. Denk aan Skyr en Breaker, maar ook aan onze proteïneconcepten. Zo houden we de categorie relevant voor supermarkten en shoppers. Naar verwachting zal bij toekomstige productlanceringen de nadrukwat meer op het duurzame karakter liggen, maar aan smaak en voedingswaarde doen we geen concessies.”

Jumbo Leussink in Goor - en de voorgangers Door: Gé Lommen Foto’s: Jan Willem Houweling/Jumbo Supermarkten/archief FoodPersonality

Op blz.14 t/m 18: een beeldimpressie van de Jumbo van de broers Tijn en Niek Leussink in Goor. Op deze en de volgende pagina’s: beelden van deze Jumbo en andere duurzame supermarkten in Nederland. Deze Jumbo heeft een ontwerpclassificatie ‘BREEAM 90,79%’, met als predicaat ‘outstanding’. BREEAM is en certificeringsinstituut uit Engeland, maar wordt eigenlijk in heel West-Europa als standaard gebruikt. Het omvat certificering op het gebied van gezondheid en welzijn van de mensen die in dat pand werken en bezoekers van het pand (bijvoorbeeld als het om een winkel gaat), afvalverwerking, energiehuishouding, waterbeheer, transport in de processen, materiaalgebruik en vervuilingsbestrijding. ‘Outstanding’ is het hoogste rapportcijfer. In het persbericht dat tijdens de openingsdag verspreid werd, meldt Jumbo dat de duurzaamheidsaspecten waarover Niek en Tijn Leussink zich gebogen hebben, mee worden genomen bij toekomstige nieuwbouw van Jumbo’s. Zijn we in dit foto-overzicht compleet? Nee… In een filmpje van RBM, het winkelbouwbedrijf dat kennelijk ook aan de bouw van deze Jumbo heeft meegewerkt, komen nog meer duurzame keuzes aan bod. * De lichtarmaturen zijn 3d-geprint, van volledig

Speciale winkelwagentjes waarop je als klant kunt meekijken wat er zoal duurzaam is als je in deze Jumbo je boodschappen doet.

circulair materiaal. ‘Geeft een lage footprint’, aldus RBM-directeur Gerard Pruijn in dat filmpje. * De wanden zijn ‘cradle to cradle’, waarbij er een ‘materiaalpaspoort’ is gemaakt, zodat in de toekomst de verwerker of verbouwer precies kan weten hoe hij die wanden kan hergebruiken. * De vloer in de kantine is ‘circulair marmoleum’, in plaats van het gebruikelijke vinyl of pvc. We bedoelen maar… ■

Markt inspireren Ook plantaardige alternatieven voor zuivel zijn daarbij niet uitgesloten. Sterker, in Denemarken heeft Arla vorig jaar al het plantaardige Jörd geïntroduceerd. Tromp: “Dat is een product waarvan we natuurlijk goed bekijken of het geschikt is voor de Nederlandse markt. We zullen altijd uitgaan van de behoefte van de shopper bij het bepalen van onze introducties. Tegelijkertijd zijn introducties ook een manier om elkaar te blijven inspireren en uitdagen. Zo hopen we met onze klimaatneutrale zuivel de standaard in de markt als geheel, dus ook in private label, weer naar een hoger niveau te tillen.” ■

Het dak van de nieuwbouwwinkel is beplant met 2850 vierkante meter aan sedumplantjes en voorzien van 360 zonnepanelen. De zonnepanelen maken deel uit van de groene energievoorziening. De sedumplantjes werken isolerend, ze houden een gebouw koeler tijdens warme dagen en andersom. Daarnaast zorgen deze planten voor een gecontroleerde regenwaterafvoer.

De installaties die met energie en ventilatie te maken hebben, staan niet in het pand zelf. Het zijn: een container, een warmtepomp en een ventilatieregelaar. In die container staan de installaties die de koelte regelen en de energie vanuit de zonnepanelen. De restwarmte van koelingen wordt gebruikt om de temperatuur van de winkel zelf te regelen. Daarachter staat die warmtepomp, voor als die eventueel extra nodig is. Deze Jumbo is dus: ‘van het gas af’.

31 FoodPersonality maart 2021

30-34_Advo_Arla_Essity_duurzame supers.indd 31

16-03-21 18:50

Essity: duurzaam gezond en hygiënisch Essity, leverancier van producten op het gebied van hygiëne en gezondheid, heeft opnieuw een plaats weten te veroveren in de prestigieuze Dow Jones Sustainability Index. Hoe relevant is dat voor supermarkten? “Die erkenning helpt ook retailers bij de realisatie van hun duurzaamheidsagenda.” Sinds de uitbraak van COVID-19 staan bedrijven die zich richten op gezondheid en hygiëne sterk in de belangstelling. Voor Essity, in supermarkten vooral bekend met merken als Edet, Tempo, Plenty, Demak’Up, maar ook met Libresse en Tena, betekende het onder meer dat het opeens in een ‘hamstercategorie’ opereerde. Alles stond in die eerste weken van de coronapandemie op z’n kop. En toch bleef Essity koersvast, zeker als het gaat om de eigen ambitieuze duurzaamheidsdoelstellingen. Afgelopen november werd het bedrijf daarvoor beloond: het werd opnieuw opgenomen in de Dow Jones Sustainability Europe Index. En afgelopen januari werd Essity tijdens het World Economic Forum ook nog eens erkend als een van de 100 meest duurzame bedrijven ter wereld. Let wel, deze Global 100 van de Corporate Knights vertegenwoordigt de top-1% van bedrijven wereldwijd op het gebied van duurzaamheidsprestaties.

milieu-impact minder. Communications director Benelux Gertie Eikenaar: “Meteen na zorgen over klimaatverandering is plastic op dit moment de belangrijkste zorg van consumenten. Meer dan tweederde van de consumenten is op zoek naar milieuvriendelijker verpakte producten. En maar liefst 81% van de Nederlandse consumenten wil dat bedrijven bijdragen aan de verbetering van het milieu. Bij Essity zijn we al heel lang bezig om de negatieve impact op het milieu van ons bedrijf te verminderen. In 2017 hebben we onze naam veranderd van SCA naar Essity, maar ook SCA had al een lang track record als het gaat om de verduurzaming van producten. Onze basisgrondstof – hout – is weliswaar hernieuwbaar, maar ook daar gaan we uiterst zorgvuldig mee om. Zo draaien we bijvoorbeeld al vele jaren Life Cycle Analyses (LCA’s) voor veel van onze producten. Voor Tena begon dit zelfs al eind jaren tachtig van de vorige eeuw…”

Lang track record Maar terug naar de supermarkten. Wat schieten retailers op met de duurzame prestaties van Essity? Markus Britz, sales director brand region Central (en daarmee tevens verantwoordelijk voor de Nederlandse markt): “We weten dat Nederlandse consumenten de voorkeur geven aan producten die hun milieu-impact beperken of compenseren. Door steeds meer van dit soort producten op de markt te brengen, komen we tegemoet aan de wens van de consument, maar dragen we tevens bij aan de duurzaamheidsagenda van de retailer.” Die retailer wordt door de consument immers vrij direct afgerekend op de duurzaamheid van het assortiment; milieuvriendelijker producten worden meer gekocht, producten met een grotere

Een van de belangrijkste bijdragen van Essity aan de verduurzaming van het aabod is de vermindering van de hoeveelheid kunststoffen in de verpakking van de producten. Daarnaast werkt het bedrijf ook aan betere oplossingen met een lagere ecologische voetafdruk binnen de totale productlevenscyclus (zie figuur 1). Maar aan de basis van alle duurzaamheidsinspanningen van Essity ligt het zogeheten duurzaamheidswiel van Essity (zie figuur 2). ‘Welzijn’, ‘Circulariteit’ en ‘Meer uit minder’ zijn daarvoor de belangrijkste uitgangspunten. • Welzijn: de afgelopen jaren worden met name met het continu vereenvoudigen en optimaliseren van verpakkingen goede resultaten bereikt. Eikenaar: “Neem onze bekende Plenty Easypull; door meer papier op één rol te doen

Figuur 1

Figuur2

Duurzaamheidswiel

en de rol kernloos te maken, is deze niet alleen makkelijker te hanteren, maar wordt ook op grondstoffen bespaard. Maar belangrijker nog: door dit soort vereenvoudigingen neemt ook het gebruikscomfort toe.” Britz: “Bij onze persoonlijke hygiëneproducten Tena en Libresse doorbreken we al jaren barrières met campagnes als #Bloodnormal voor Libresse en open communicatie op het gebied van incontinentie. Dat valt ook onder deze noemer en we zijn vastbesloten daarmee door te gaan omdat dit soort initiatieven ook bijdragen aan het welbevinden van consumenten.” • Circulariteit: vooral op dit vlak timmert Essity aan de weg; 60% van al het afval uit de productie wordt gerecycled als nieuwe grondstoffen of energie. Als eerste stap bevat al het plastic verpakkingsmateriaal ten minste 25% gerecyclede kunststoffen. Britz: “Neem onze Tempo-dozen, die zijn inmiddels 100% recyclebaar doordat we overstappen van een plastic opening in de doos naar een papieren. Soms heeft een kleine ingreep een grote impact.” • Meer uit minder. Dit principe past Essity breed toe. Zo bevat een rol Edet Xtra Long toiletpapier nu twee keer zoveel papier op één rol. Eikenaar: “Ook de kwaliteit is verbeterd, dus je hebt er minder van nodig. Ook Tempo Natural & Soft moet ik in dit kader noemen, want door de toepassing van ongebleekte vezels en minder chemicaliën in het productieproces ontstaat een beter product, dat aanzienlijk minder belastend is. Alle vezels zijn 100% biologisch afbreekbaar en van natuurlijke en gecontroleerde oorsprong.

32 FoodPersonality maart 2021

30-34_Advo_Arla_Essity_duurzame supers.indd 32

16-03-21 18:50

DUURZAME SUPERMARKTEN Een vergelijkbare stap hebben we gezet met Demak’Up.” Sinds 2008 verminderde Essity verder de CO2-uitstoot van Tena-producten met 33% voor wat betreft verbanden en inlegkruisjes, 20% bij Tena Men en nog eens 33% bij Tena Pants and Underwear. En Libresse verminderde sinds 2008 de CO2-uitstoot met 17%, voornamelijk door dunnere producten en minder verpakkingsmateriaal.

De omgeving van het pand is ecologisch ingericht, met een insectenhotel, kasten voor vleermuizen en broedkasten voor vogels.

Veilig blijven Behalve de eigen initiatieven, staat Essity open voor samenwerking met retailklanten, benadrukken Britz en Eikenaar. “We zijn geïnteresseerd in allerlei vormen van samenwerking met onze klanten, vooral op het gebied van duurzaamheid. Een initiatief waar we in nauwe samenwerking met klanten en andere bedrijven aan hebben meegewerkt is ‘Lean & Green’, een CO2-reductieprogramma voor de logistiek. Afgelopen jaar heeft de samenwerking met klanten als gevolg van de coronacrisis een vrijwel volledige focus op productbeschikbaarheid gekend”, aldus Eikenaar. Britz: “Magnus Growth, onze ceo, heeft gezegd dat we als toonaangevend hygiëne- en gezondheidsbedrijf een belangrijke rol te spelen hebben bij het ondersteunen van individuen en de samenleving om veilig te blijven tijdens de COVID19-pandemie. Ik denk dat we daar het afgelopen jaar, samen met onze klanten, goed in geslaagd zijn, terwijl we tegelijkertijd moeten constateren dat er een fundamenteel andere perceptie van hygiëne is ontstaan.” ■

Waar supermarkten dit jaar van Essity op mogen rekenen

In de kantoorruimte boven zien we dit overzicht van alle duurzame aspecten van deze Jumbo.

Lidl Zero Woerden In september 2019 opent Lidl ‘Lidl Zero’, in Woerden, de eerste ‘energiecirculaire’… alle energie die deze Lidl verbruikt, wordt hergebruikt. Voor licht, koelingen, de airco en

• Duurzamere kunststof verpakkingen; 100%

voor de stroom waar kassa’s en alle andere

recyclebare verpakkingen (van onder meer

systemen op draaien.

Edet en Plenty)

Lidl blijkt soms energie bij te tanken of in

• Plenty Easypull ECO-variant; geproduceerd

te kopen, denk aan de zonnepanelen die te

uit 100% gerecyclede vezels

weinig energie opslaan bij een bewolkte dag.

• Duurzamere kartonnen verpakkingen (100%

Maar als deze Lidl zelf weer veel energie heeft

hernieuwbare vezels)

opgewekt, staat het dat weer af aan het net.

• Meer Tempo-tissues per doos

Voor Lidl is dit filiaal ook een soort prestige-

• Duurzamer product en verpakking Libresse;

object, waarmee het zich bij gemeenten en in de vastgoedsector in de kijker wil spelen.

-6% CO2-uitstoot, 100% hernieuwbare energie

De belangrijkste milieumaatregelen die Lidl destijds noemde: 1. zonnepanelen op dak en carports,

in productie en 50% van de plastic verpak-

2. energiepalen (heipalen) als ‘warmte-koude-opslag’, 3. gebruik restwarmte productkoeling voor

kingen uit hernieuwbare grondstoffen en

klimaat, 4. warmte- en koudeterugwinning ventilatielucht, 5. natuurlijke koudemiddelen klimaat-

100% hernieuwbare vezels in de kartonnen

en productkoeling (CO2), 6. niet schadelijk voor het milieu (GWP = 1), 7. dagafdekking koelmeube-

verpakkingen

len, 8. TÜV-keuring van ontwerp energiesysteem, 9. 100% aardgasvrij, 10. 100% ledverlichting. 11.

• Tena: inzet op 50% lagere CO2-uitstoot in

ISO 50001-gecertificeerd,

2030 door gebruik van 100% hernieuwbare

12. energiemonitoring. Bij de ingang legt Lidl aan klanten uit wat het heeft gedaan en geïnvesteerd

energie in de Europese productiefaciliteiten

om deze winkel ‘energiecirculair’ te maken, zoals: 1.766 zonnepanelen, de opslag van restwarmte en

• Tena Lights; 100% hernieuwbare vezels in

‘restkou’ in de bodem en hij is ‘van het gas af’.

verpakkingen

33 FoodPersonality maart 2021

30-34_Advo_Arla_Essity_duurzame supers.indd 33

16-03-21 18:50

De wand van de Etos en de kantoorruimte bovenin is bedekt met… “‘Plastic’ planten, maar wel helemaal recyclebaar”, aldus Niek Leussink. “Het is puur als decor, maar dit beeld helpt bij de bewustwording van duurzaam.” De broers Leussink hebben duurzame en energiebesparende bouwmaterialen en FSC-gecertificeerd hout gebruikt, uit duurzame bossen. Verder wordt zoveel mogelijk gebruik gemaakt van natuurlijk daglicht. Niek Leussink: “Als het daglicht feller is en meer in onze Jumbo door de grote glazen wand komt, gaan de lampen minder schijnen.”

AH Gouda-Westergouwe

Vomar Heerhugowaard Begin 2010 ging deze Vomar Voordeelmarkt open, in de klimaatneutrale wijk Stad van de Zon in Heerhugowaard. De cijfers destijds:

November 2018. Links Anneke de Vries, dan nog ‘senior vice-president’ voor

1) 35% minder energiever-

vastgoed, bouw & franchise van Albert Heijn, dan Winnie Sorgdrager (voorzitter van

bruik dan een andere su-

de Taskforce Herijking Afvalstoffen) en rechts wethouder Rogier Tetteroo van de

permarkt van deze omvang

gemeente Gouda.

(2.000 m2 vvo) 2)79 ton min-

Het is het openingsmoment van AH’s circulaire supermarkt, in de nieuwe, duurzame

der CO2-uitstoot per jaar dan

wijk Westergouwe in Gouda.

een gemiddelde supermarkt. Opvallend was de marketingcommunicatie rondom dit filiaal. Overal in het

AH XL Purmerend

filiaal uitleg over milieumaatregelen, maar ook: minder energie = minder

AH had op dat moment al de ‘verbouwde’ AXL in Purmerend, die we op blz. 4 en 5

kosten = lagere prijzen. En zo verloochent deze prijsagressieve formule z’n

al even noemden. Deze AH XL in Purmerend werd In november 2016 heropend en

afkomst niet.

gold, zo claimde AH, als de meest duurzaamste supermarkt van Europa. Een aantal

En dit is in 2010 dan nog allemaal uniek of anders uitzonderlijk:

kenmerken van die AH XL: volledig CO2-neutraal, energie-opwekking ook voor de

1) Hergebruik van warmte. De restwarmte van koelen vriesmeubels wordt

Gall & Gall en de Etos die erbij horen, led-lampen die op bewegingssensoren

opgeslagen in een ruimte van 180 meter diep onder de grond. Die warmte

werken, zonnepanelen op het dak en zo maar door.

wordt in de winter gebruikt om de Vomar te verwarmen en dat geldt ook voor de 72 appartementen die deel uitmaken van het gebouw waar de

Meest duurzame AH

Vomar in gevestigd is (vloerverwarming). De warmte wordt ook gebruikt

Eind 2018 is de AH in Gouda de meest duurzame supermarkt die AH tot dan toe

om tapwater van de Vomar en de woningen te verwarmen. In de zomer

heeft gebouwd. Albert Heijn heeft dan al gemeld dat het in 2025 volledig CO2-

wordt de koelingen diepvrieswarmte gebruikt om bad- en keukenwater te

neutraal wil zijn, en ‘dit proefproject past in dat streven’.

verwarmen. Vomar fungeert als het ware als een energiecentrale.

Voor de bouw en de inrichting van het omliggende terrein heeft AH zoveel mogelijk

2) CO2 kan ook worden gebruikt om te koelen en dat doet deze Vomar, bij

gebruik gemaakt van gebruikte bouwmaterialen, zoals beton, staal, gevelbekleding

de koelen vriesinstallaties. CO2 vervangt het meer milieubelastende freon.

etc. Onderdelen van de winkel zoals de staalconstructie, het dak en de gevel zijn

3) Ledlampen

demonteerbaar en daarmee herbruikbaar. Ook verlichting, plafondbekleding,

4) Afdekking. Alle vriezers en koelingen hebben dagen nachtafdekking,

vloeren, maar ook brandslanghouders zijn al eerder gebruikt. En dat geldt ook voor

inmiddels de praktijk van alledag.

de stellingen, kassa’s, winkelmandjes en winkelwagens.

5) Als de winkel sluit en de vulploeg gaat vullen, gaat de verlichting met 60%

Daarnaast heeft AH een nieuw, duurzaam meubelsysteem ontwikkeld. Alle

omlaag. Daarna schakelt de verlichting zichzelf uit.

koelinstallaties, koelmeubelen en zelfscankassa’s zijn eveneens herbruikbaar.

6) De Vomar gebruikt alleen groene stroom, die opgewekt wordt door onder

Verder: 1. een nieuwe CO2-installatie zorgt voor minder energieverbruik en minder

andere de windmolen in de wijk en door waterkrachtcentrales in Noorwe-

CO2-uitstoot, 2. zonnepanelen op het dak, 3. energiezuinig ventilatiesysteem, 4.

gen.

allemaal LED-lampen.

7) De Vomar heeft gevels en vloeren met een hoge warmteweerstand, die

En vanaf dan geldt voor AH: alle nieuwe/vernieuwde winkels krijgen een CO2-

verder gaan dan de huidige bouwbesluiten.

installatie met natuurlijke koudemiddelen. Die zorgen voor een juiste temperatuur

8) Overdekte bevoorrading.

en energie voor de koelen vriesmeubels. AH meldt bij deze winkel dat het sinds

9) Duurzaam hout in skeletbouw van het pand.

2010 in nieuwe winkels geen gasinstallatie meer aanlegt. En AH laat elk jaar bij zo’n

10) Zonnepanelen.

80 bestaande winkels tijdens de verbouwing de gasinstallatie verwijderen. 34 FoodPersonality maart 2021

30-34_Advo_Arla_Essity_duurzame supers.indd 34

16-03-21 18:50

Column Pepijn van der Heijden

Diep buigen hoeft in Japan niet meer

apan, het land van de rijzende zon; het klinkt als een ver-van-je-bedshow, maar het is met de op twee na grootste economie van de wereld een land met veel mogelijkheden. Japan is qua logistiek zeer goed georganiseerd en gestructureerd. Op het moment van schrijven van deze column is de Foodex in Tokio van start gegaan, de grootste foodbeurs van Azië. Op de laatste editie van de Foodex Japan waren er 3.316 bedrijven uit 94 landen en bezochten ruim 80.000 mensen de beurs. In het ‘Nederland Paviljoen’ staan toch veertien Nederlandse bedrijven die via een lokaal team vertegenwoordigd worden. De Europese Unie en Japan hebben een goede band en dat heeft geresulteerd in het handelsverdrag ‘Japan-EU Free Trade Agreement’ (JEFTA). Levensmiddelen spelen een belangrijke rol in de export naar Japan. Vlees, wijn en kaas zijn de grootste exportcategorieën (als ik de landbouw niet meetel). In de komende tien tot vijftien jaar zullen de importtarieven langzaam worden afgebouwd. Business bouwen in Japan heeft tijd nodig, bijvoorbeeld omdat je met tussenpersonen werkt en omdat Japanners graag een vertrouwensband opbouwen. Wanneer die er eenmaal is, leidt dat ook tot een samenwerking op lange termijn. Buitenlandse leveranciers worden in Japan vaak geconfronteerd met een verkooppiramide (‘keiretsu’), die begint bij een Japanse importeur. Deze importeurs vormen van oudsher de internationale handel van Japan: ze verkennen nieuwe producten of markten, verzorgen internationale betaling, transport, invoerprocedures etc. en helpen bij taalbarrières. En ze hebben een brede klantenkring binnen groot- en detailhandel. Hierdoor is het soms moeilijk om rechtstreeks een ‘eindklant’ te beleveren, maar het komt wel voor.

Zaken doen in Japan verschilt uiteraard op allerlei manieren van zaken doen in Europa. Een handdruk of een buiging? In Japan is het nog altijd gebruikelijk om elkaar met een buiging te begroeten, maar komt de handdruk steeds vaker voor, zeker als je zakenpartner al internationale omgangsvormen gewend is. De gewoonte om te buigen stamt uit de tijd van de samoerai, toen deed men dit om te laten zien dat je geen zwaard achter je rug hield. Toen mijn collega Daan vorig jaar maart in Tokio een Japanse zakenpartner bezocht, wilde hij een buiging inzetten, maar zijn gesprekspartner was hem al voor met het

‘Bied het kaartje met twee handen aan, en dan zó, dat de ontvanger de tekst kan lezen’ reiken van de hand. Het was meteen ook Daans laatste handdruk tot nu toe… daarna kwam corona. Zo’n kennismaking begint vaak met visitekaartjes uitwisselen. Bied het kaartje met twee handen aan, en dan zó, dat de ontvanger de tekst kan lezen. Wissel eerst visitekaartjes uit met de zakenpartner die de hoogste in rang is en stop de kaartjes niet meteen weg in je (binnen)zak. Gewoon even op tafel laten liggen. Wanneer je een order uit Japan ontvangt, is de kans groot dat jouw Japanse partner die order al heeft doorverkocht aan de verkooppiramide onder hem/haar. Er wordt dan ook verwacht dat jij precies de goederen levert zoals gevraagd, inclusief correcte verpakking, etikettering en leveringstermijn. Voordat het zover is, is het verstandig om met je Japanse handelspartner een secure check te doen of je producten het land in komen. Japan hanteert een uitgebreide lijst van niet toegestane producten. Denk bijvoorbeeld aan het kleurmiddel ijzeroxide: bij ons toegestaan, in Japan niet. Daarnaast moet je zeker zijn

dat je product exact overeenkomt met je specificaties en je labels. Dat moet je allemaal perfect op orde hebben, anders komt die container niet langs de douane. Heb je dit goed onder controle, dan is je Japanse klant een partner for life! Vloeiend Japans spreken? Nou, dat zou al geweldig zijn, maar voor velen onder ons net een brug te ver. Om toch aan een vertrouwensrelatie te werken, kun je een paar standaardwoorden en -zinnen leren. Hiermee laat je zien dat je moeite doet! Ook een brochure in het Japans en een Japanstalige website doen het hier erg goed. Laat zien dat je bereid bent tijd en moeite te steken in jouw relatie met de Japanse partner. Steek tijd in de opbouw van een relatie. Als je zakenpartners jou vragen om een biertje te drinken om de dag af te sluiten, zeg dan niet nee. Je leert elkaar beter kennen, tijdens dit ‘onschuldige biertje’ kan het zakelijke gesprek soms gewoon verder gaan en aan die bar worden soms zelfs beslissingen genomen. Sla dat biertje dus niet af, ook al heb je last van een jetlag! Er is een grote verscheidenheid aan supermarkten in Japan, maar de drie grootste ketens zijn Ito Yokado, 7-Eleven en de Tokyu Store; zij verkopen een enorme verscheidenheid aan alledaagse ingrediënten die uniek zijn voor Japan. Deze drie bieden meer assortiment dan de vele conveniencewinkels, en ook nog eens tegen lagere prijzen. Verder is de foodservicemarkt erg groot en divers, met veel kansen voor Nederlands eten en drinken. Een interessante economie, veel interesse voor onze westerse producten en interessante exportvoorwaarden door dat handelsverdrag. Daarnaast heeft Japan een vrijhandelsakkoord met andere landen in die regio, zoals China en Zuid-Korea. Dit maakt dat je vanuit Japan eenvoudig naar de omringende landen kunt springen. Kortom, extra kansen voor onze Hollandse handelsmentaliteit! Oefen nog wel even met eten met chopsticks, want we passen ons uiteraard wel aan, aan hun gewoonten!.

Guido Jacobs en Pepijn van der Heijden van Export Partner wisselen elkaar af als columnisten over ‘Nederlandse levensmiddelenartikelen exporteren.’ Deze maand Pepijn van der Heijden over de Japanse markt; pepijn@exportpartner.com

35 FoodPersonality maart 2021

35_Exportmanager.indd 35

16-03-21 16:26

GULDEN KRAKELING ZET IN OP PARTNERSHIPS

‘Het raamwerk op het hoofdkantoor, de invulling lokaal’ Het afgelopen coronajaar heeft nog eens duidelijk gemaakt hoezeer de koekcategorie gebaat is bij een partner als Gulden Krakeling. Met een lokaal afgestemd assortiment dat aanvullend is op het private label, zorgt de koekspecialist voor een maximaal categorierendement.

Kraamkamer voor private label

Aanvullend op het private label, zoals hier met seizoensassortiment, zo ziet Gulden Krakeling zijn rol in het koekschap. Als uitgesproken impulscategorie wist koek nauwelijks te profiteren van de toegenomen supermarktbestedingen. Coronamaatregelen en een doelgerichter shopper speelden de koekcategorie parten. “Wat we wel zagen is dat feestmomenten thuis extra gevierd werden”, aldus commercieel directeur Dick ten Voorde. Per saldo was de ontwikkeling vlak en had ook Gulden Krakeling last van het grotendeels wegvallen van de omzet in grenswinkels en de buitenshuismarkt. Algemeen directeur Ferry Mallo: “Daar komt nog bij dat we hier in Nieuwkuijk in die eerste coronaperiode midden in het uitbraakgebied zaten. Dat maakte het er ook niet makkelijker op.” Doordat in die eerste coronaweken hamstergedrag bij de consument ontstond, zag Gulden Krakeling een kortstondige piek in de omzet, maar die werd later teniet gedaan doordat supermarkten ruimte vrij maakten voor hamsterproducten en anderhalve metermaatregelen. Ten Voorde: “Onze field sales managers moesten steeds de winkels blijven bezoeken, maar altijd in overleg. Het betekende dat we soms heel vroeg, soms juist heel laat, in de winkels aan de slag waren.”

Ondanks de uitdagende omstandigheden die corona met zich meebrengt houdt Gulden Krakeling vast aan de ingezette transitie van externe leverancier naar partner in koek en banket voor de retail. Mallo: “Het afgelopen jaar heeft de meerwaarde van partnerships in deze categorie nog eens extra duidelijk gemaakt.”

Gulden Krakeling ziet zijn rol in de categorie niet meer als die van externe leverancier van koek en koekjes (‘via de achterdeur’) aan individuele supermarkten, maar als die van partner voor de retail voor wat betreft de koekcategorie. Ten Voorde: “In onze visie spreek je het raamwerk af op hoofdkantoorniveau en vul je het verder zoveel mogelijk lokaal in, want daarin ligt onze kracht. We gaan als bedrijf dus ook niet meer uitsluitend voor een zo hoog mogelijke omzet, maar primair voor een categorierendement door rendementsvolle omzet te maximaliseren. We zijn aanvullend op het private label en vermijden dus kannibalisatie op dat deel van het koekschap. Immers van omzet als zodanig kan de winkel niet eten en van rendement wel.” Met die complementaire rol weet Gulden Krakeling uitstekende resultaten voor de categorie te behalen. Het partnershipsmodel zoals de koekspecialist dat voor ogen staat biedt supermarktorganisaties volgens Ten Voorde nog een additioneel voordeel. “Wij kunnen de functie van kraamkamer voor het private label op ons nemen. In tegenstelling tot het private label met zijn kenmerkende lange trajecten en gebrek aan flexibiliteit zijn wij heel goed in staat innovaties voor retailers op te nemen.” Op die

Productontwikkeling heeft impuls nodig Voor veel van de bakkerijen waar Gulden Krakeling mee samenwerkt was 2020 geen gemakkelijk jaar. Algemeen directeur Ferry Mallo: “Ik ken maar weinig bakkerijen die geprofiteerd hebben van de hogere bestedingen in supermarkten. De bedrijven hebben juist extra moeten investeren vanwege de coronamaatregelen om de productie op gang te houden. Tegelijkertijd heeft de productontwikkeling nieuwe impulsen nodig. Wij spelen daar graag een rol in door nieuwe producten op te nemen, al dan niet als testcase voor het private label van de retailer. En dat houdt ook het schap in beweging.”

36 FoodPersonality maart 2021

36-37_Advo_De_Gulden_Krakeling.indd 36

16-03-21 17:56

manier worden retailers in staat gesteld op een laagdrempelige manier nieuwe producten te testen. Maar ook andersom kunnen dit soort trajecten interessant zijn. “Soms kan een private labelitem landelijk onvoldoende roteren, terwijl het regionaal heel populair is. Dan kunnen wij zo’n item overnemen. Wij maken immers regionale schappenplannen waarin we dat soort producten prima kunnen inpassen. Het private label van de retailer kan zich dan voluit richten op de hardlopers in het assortiment.”

15 schappenplannen Zo bezien is Gulden Krakeling vooral een speler in het aanvullende koeksegment. Mallo: “We kunnen uit de voeten met relatief lagere rotaties, maar omdat we een betere marge hebben zijn we toch in staat een uitstekend rendement voor de winkel te realiseren. Dat is een spel dat we goed beheersen.” Als category manager van de lokale koekmeter (een kwalificatie die afkomstig is van een klant van Gulden Krakeling, red.) draagt het bedrijf zorg voor een optimale lokale invulling van het koekschap. Ten Voorde: “Onze sales managers begeleiden de winkels om tot een optimale prestatie te komen, terwijl onze field managers er steeds voor zorgen dat het schap en de

Commercieel directeur Dick ten Voorde (links) en algemeen directeur Ferry Mallo. “Onze visie op partnerships wordt goed opgepikt. We zijn hierover met meerdere partijen in gesprek.” (Foto: Rob Keeris) displayplaatsen er goed verzorgd uitzien en dat de juiste bestellingen worden gedaan.” Gulden Krakeling hanteert zo’n 15 verschillende schappenplannen dat het aanvult met veel praktische kennis van de winkelvloer. Mallo: “Ons sterke logistieke apparaat moet hierbij ook genoemd worden, want naast onze inhoudelijke expertise is dat zeer bepalend voor de prestatie die we leveren.” Het neerzetten van een optimale prestatie werd het afgelopen jaar behoorlijk gehinderd door de bijzondere omstandigheden op de winkelvloer. Veel displayplaatsen werden tijdelijk geschrapt waardoor veel geplande seizoensdisplays niet geplaatst konden worden. Mallo: “We hebben er het beste van gemaakt door ons uiterst flexibel op te stellen. Mede door het grotendeels wegvallen van Out-of-Home was het een hele uitdaging om volle wagens te laten rijden. We zagen in de supermarkten ook dat shoppers terugvielen op vertrouwde producten en vaker kozen voor gezond. Al met al een lastig jaar waarin we als organisatie overigens ook veel geleerd hebben.”

België en online

Het actuele voorjaarsdisplay van Gulden Krakeling.

In contact komen met klanten bleek in de hectiek van de coronacrisis soms niet eenvoudig. “Retailers hadden andere prioriteiten, maar tegelijkertijd vond ik de contactmomenten die er waren wel een stuk intensiever”, aldus Ten Voorde. “We hebben onze plannen van vorig jaar niet maximaal kunnen doorzetten, maar zijn vast van plan deze dit jaar alsnog uit te voeren en zelfs uit te breiden. Zo gaan we het seizoensassortiment ook doorvertalen

naar de vaste presentatie.” Overigens waren er het afgelopen jaar ook uitgesproken positieve ontwikkelingen. Zo heeft Gulden Krakeling wederom een groot A-merk in het petrolkanaal als klant mogen verwelkomen en is het met een aantal foodretailers goed in gesprek over verdere samenwerking. Ten Voorde: “Onze visie op partnerships wordt goed opgepikt, maar zoals gezegd hadden retailers vorig jaar andere prioriteiten. Dit soort processen hebben nou eenmaal tijd nodig.” Een volledig nieuwe ontwikkeling is de uitbreiding naar de Belgische markt, een markt waarin Gulden Krakeling samen met een Nederlandse retailer het komende jaar verder wil uitbreiden voor wat betreft de retailmarkt. Mallo: “Voor de buitenshuismarkt werken we er nu ook samen met een Belgische groothandel. Voor dit bedrijf is het betreden van zo’n nieuwe markt een mijlpaal.” En daar blijft het niet bij, want Gulden Krakeling wil dit jaar ook meer werk maken van het online verkoopkanaal. Ten Voorde: “Dit bedrijf is bij uitstek een kampioen van de winkelvloer. De online verkoop is tot nu toe onderontwikkeld gebleven. Tegelijkertijd zien we wel degelijk kansen met ons assortiment.” Momenteel loopt er lokaal een pilot met e-commerce, maar Gulden Krakeling wil daar dit jaar verdere stappen in zetten. En dat geldt ook voor de ondersteuning die de koekspecialist biedt. Die is de afgelopen jaren weliswaar geprofessionaliseerd, maar nog vooral lokaal gericht. Ook daar moet volgens Ten Voorde nog een slag in gemaakt worden. Kortom, er is weer genoeg werk aan de (online) winkel. ■

37 FoodPersonality maart 2021

36-37_Advo_De_Gulden_Krakeling.indd 37

16-03-21 17:56

Bij Josceline aan tafel

categorie uitbouwen. Zo’n 80% van onze omzet komt nu nog voort uit private labels produceren. In Nederland willen we de pizzadeegcategorie beter neerzetten. Ons pizzadeeg werd onlangs Product van het Jaar, daar gaan we op inspelen. Het is een luchtig en knapperig deeg, dat je zelf moet uitrollen, met saus erbij. Met een hogere kwaliteit dan veel andere producten in de markt. Je moet er iets meer moeite voor doen, maar dat is het absoluut waard. In Nederland zijn jullie dus verbreed van pannenkoeken naar deeg… Koelvers deeg was in Nederland nog niet erg groot. Deeg lag vooral in de vriezers. Het was even een zoektocht om te kijken hoe we één verhaal voor onze producten konden breien. Maar onze pannenkoeken en poffertjes zijn ook koelvers en vóór corona was de vraag naar convenience groot. Mensen hadden weinig tijd en wilden snel-snel-snel. Dus bedachten we de categorie ‘family convenience’. Het gaat om plezier aan tafel. Dat verhaal klopt en resulteerde in explosieve groei.

Patricia Tieman-von Harras,Cérélia Door: Josceline Bogaers Foto: Jan Willem Houweling

Hoe ziet de structuur van Cérélia eruit? De Franse moedermaatschappij heeft De Bioderij, dat nu Cérélia Nederland is, in 2015 overgenomen. Cérélia bestaat nu uit drie business units. Cérélia Frankrijk met vijf deegfabrieken, waar al het opgerolde croissant- en pizzadeeg gemaakt wordt. Dan Cérélia Noord-Amerika, met het hoofdkantoor in het Canadese Toronto. Van dat Céréliaonderdeel komen de koekjes en het koekjesdeeg vandaan. In Nederland maken we pannenkoeken, poffertjes en de American pancakes. We verdelen de business onderling, zijn alle drie categorieverantwoordelijk en verkopen elkaars producten. Daarnaast hebben we een geografische onderverdeling. Vanuit Nederland bedienen we Noord-Europa en Azië.

Heeft die groei doorgezet? Jullie zitten ook in foodservice… Het afgelopen jaar is de vraag veranderd. Mensen bakken momenteel of hun leven ervan afhangt. De totale vraag naar pannenkoeken is enorm gegroeid, maar die groei is niet zomaar bij ons beland. Consumenten hebben de tijd om zelf in de keuken te staan. Onze doubledigitgroei van voorheen is gestabiliseerd, het zijn nu normale groeicijfers. De omzet in foodservice was zo’n 15 procent. Die is nu bijna helemaal weg. We kijken aan welke knoppen we moeten draaien als dit nog lang aanhoudt.

Eten Aziaten poffertjes? Jazeker. In Taiwan liggen onze poffertjes in de supermarkt en zien we op Instagram en Youtube filmpjes van gezinnen die naar de camping gaan, onze poffertjes meenemen, opwarmen, op een schaal leggen, de kinderen roepen, en die komen dan hard aanrennen… We hebben een verkoopkantoor in Maleisië en per land een distributeur die we helemaal gek maken met onze producten. Die producten verkopen we onder de internationale merknaam Crêapan.

Wat is intern het gevolg van die ontwikkelingen? Ik merk dat we als directie interner gericht zijn, terwijl het in ons dna zit om juist extreem extern gericht te zijn. We kijken altijd naar buiten. En niet naar morgen, maar naar overmorgen. Nu is het ontzettend lastig te voorspellen wat er overmorgen gaat gebeuren en dat brengt ons een beetje uit balans. Met Cérélia als geheel gaat het goed. Waar wij in Nederland lang de groeimotor waren, draait de motor even met een lager toerental, terwijl de andere units het nu juist beter doen. Dat is toch weer een voordeel van onderdeel zijn van een groter geheel.

En wat staat er zoal op stapel? In Europa zetten we verder in op onze merken Croustipate en Pop! Bakery. En in Nederland op Jan. Daarmee gaan we de 38

FoodPersonality maart 2021

22_Interview_Josceline_02L.indd 38

15-03-21 16:37

En hoe zien jullie groei in de toekomst voor je? Koelverse pannenkoeken werden tien jaar geleden gezien als sponzen, als magnetronvoedsel dat niet echt lekker was. De consument gaf ze een 5 als rapportcijfer. We stonden op een keerpunt en dachten: wat nu? We besloten om op kwaliteit in te zetten en de pannenkoeken net zo lekker te maken als wanneer je ze zelf bakt. Dat was de geboorte van het merk Jan. Consumenten bleken het een sympathiek en leuk merk te vinden. Zo zijn we aan de categorie gaan bouwen. Momenteel eet 40 tot 45% van de consument wel eens koelverse pannenkoeken, 55 tot 60% dus nog niet. De helft daarvan wil dit echt niet, maar de andere helft wel. Als we het goed aanpakken, kunnen we dus nog verder groeien. Waarom ben jij overgestapt van bedrijven als Unilever en FrieslandCampina naar Cérélia? Dat past bij me. Ik heb altijd honderd ideeën, ik hou van leven in de brouwerij. Dat trek ik ook aan. Ik heb veel geleerd bij Unilever en FrieslandCampina en wilde die kennis naar een kleinere organisatie brengen. Zodat er verder geprofessionaliseerd wordt. Laten zien dat het soms goed is om geduld te hebben en te wachten op het juiste moment. Bij Cérélia gaat alles heel snel. Ik kwam eens terug van vakantie en ontdekte dat een idee dat we net daarvoor bedacht hadden, al was gemaakt. Ik kon mijn ogen niet geloven, zo snel als dat gegaan was. Was je daar niet blij mee? Corporates worden vaak als stroperig gezien, toch? Een corporate maakt eerst de afweging of een idee goed of slecht is. Er worden meer vragen gesteld. Je kunt gewoon precies doen wat de klant wil, maar je kunt ook eerst alles willen weten over waarom ze iets vragen. De processen en afwegingen zijn anders. Het duurde bij Cérélia even voor ik mijn ritme had gevonden. Ik heb nu een checklist in mijn hoofd om overzicht te houden op waar we mee bezig zijn. Waar meteen veel gas op moet en welk kleiner idee onder aan de ‘to do-lijst’ moet. In welke fase zit het bedrijf? Het was een echt familiebedrijf. En behalve de eigenaar is iedereen nog steeds aan boord. We groeien en er komen nu veel nieuwe mensen bij. Die beïnvloeden op hun beurt weer de bedrijfscultuur. Door onze groei en die nieuwe mensen is het wel nodig om bepaalde processen beter in te richten, anders kunnen mensen die bij ons aan de slag gaan de organisatie niet begrijpen. Maar we willen geen trekjes krijgen van een corporate. Ons doel is om systemen en processen zo in te richten dat ze niet vertragen, maar echt ondersteunend werken. Hoe bewaak je de cultuur? Door daar als management team werk van te maken. Er is een ‘engagement’-onderzoek geweest, waarbij we mensen van alle afdelingen allerlei vragen gesteld hebben over hoe ze vinden dat het gaat. Waar ze blij en niet blij mee zijn. En met die resultaten gaan wij aan de slag. Onze drie kernwaarden zijn ondernemerschap, teamwork en betrokkenheid. We werken ook met thema’s als ‘zoek elkaar op’, ‘waardering = groei’, ‘fouten maken mag’, ‘we maken het simpel’, ‘vrijheid binnen verantwoordelijkheid’ en ‘een beslissing is altijd eerst gedeeld’. Iedereen heeft een dobbelsteen met die boodschappen op het bureau liggen. En we activeren iedere maand een thema. Hoe duurzaam zijn jullie? Onze ceo vindt duurzaamheid belangrijk. We zetten in

op CO2-reductie, waaronder minder plastic. Uit onze levenscyclusanalyse bleek dat ongeveer 50% van de footprint vanuit de ingrediënten komt. Slechts 2% is van plastic. Toch pakken we dit ook aan, omdat we weten dat consumenten plastic vervelend vinden. We bekijken nog hoe we onze duurzaamheidsinspanningen op de verpakkingen gaan zetten. Zijn er het afgelopen ‘coronajaar’ dingen veranderd? We zijn heel wendbaar en hebben ons snel aan de nieuwe situatie aangepast. We gaan nog steeds een paar dagen per week naar kantoor. Daar is genoeg ruimte. En ik spreek nog steeds wekelijks een uurtje individueel met elk teamlid. Verder zie ik mensen als vrije geesten. Ik vind dat mensen moeten nemen wat ze nodig hebben. Ik verwacht alleen goede output. En voor jou persoonlijk? Ik ben meer stil gaan staan bij mijn werk-privébalans. Die twee konden voorheen meer door elkaar lopen. Daar had ik ook de veerkracht voor. Ik merk nu dat het belangrijk is om op tijd te ontspannen en te sporten. Daar moet ik strikter voor zorgen. Ik ben minder in balans omdat er minder structuur is. Nu ik meer thuis werk, maak ik mijn ritme minder flexibel. Misschien komt het wel doordat je je werkdag minder duidelijk afsluit. Van mij mag alles terug naar het oude. Wat is het grootste misverstand over jou? Dat ik een ‘iron lady’ ben, streng, hard en meedogenloos als Margaret Thatcher. Mijn collega’s noemden me in het begin weleens zo. Streng ben ik niet, ik kan wel zwart-wit zijn in bepaalde opvattingen. Ik hou van duidelijkheid. Als je een afspraak maakt, moet je niet iets anders gaan doen.

‘We kijken nu aan welke knoppen we moeten draaien als dit nog lang aanhoudt’ Waar erger jij je aan? Aan onbegrip. Dat mensen iets echt niet kunnen, is prima. Maar iets niet willen begrijpen, dat vind ik lastig. Ik ben best ruimdenkend en geduldig, maar op enig moment is het klaar. Wat wil je als volgende stap gaan doen? Het is zo dynamisch, geen dag is hetzelfde. Ik geniet daarvan. Het is niet echt een vraag wat de volgende stap is, eerder welke nieuwe projecten ik ga oppakken. Ook wil ik verder doorpakken bij processen en op het gebied van leiderschap. Bekijken wat je als leider kunt doen aan de werk-privébalans in teams. Heb jij een ‘guilty pleasure’? Op Netflix ‘La casa de papel’ kijken. Lekker op de bank, met mijn 14-jarige dochter. Daar is niks mee, maar we worden dan bingewatchers en gaan dan veel te laat naar bed. En de volgende ochtend voelen de ogen zwaar. ■ Josceline Bogaers van Günther + Van Grinsven/People Select Executive + Interim Search interviewt elke maand een manager uit de sector. Deze maand: Patricia Tieman-von Harras, marketingdirecteur Cérélia Nederland.

39 FoodPersonality maart 2021

22_Interview_Josceline_02L.indd 39

15-03-21 16:37

ALBERT HEIJN DOET OMBOUW TIJDENS DE OMBOUW

Vegetarisch, veganistisch en vlees Door: Gé Lommen Foto’s: FoodPersonality

AH bouwt per week zo’n drie vestigingen om naar de nieuwste generatie, waarvan de eerste in mei 2018 in Hoofddorp werd gepresenteerd. Die ombouwoperatie loopt nu, en het is een natuurlijk een flinke weg te gaan als je eenmaal over 970 vestigingen beschikt. Maar onlangs vertelde Constantijn Ninck Blok, directeur ‘vers’ bij Albert Heijn, in Distrifood over een verandering in de volgorde en de presentatie van producten. Gewoonlijk is de volgorde eerst agf en dan vlees. En aan de zijkanten maaltijdpakketten en, zeg, aan een andere zijkant in een koeling etc. maaltijden. Dat zou anders worden: agf, dan maaltijden en pakketten, dan vlees. En daar nog tussendoor: vegetarisch en veganistisch afzonderlijk, bij elkaar in één meubel, en wel vóór vlees. Met als reden? Nou, die is wel te bedenken. AH wil ook ‘nudgen’, dus: de consument een duwtje in de rug geven. Richting… vleesvervangers, vegetarisch en veganistisch. We wilden graag een beeldimpressie maken hiervan. Hoe ziet dat eruit? Iedereen die een beetje rondneust in de sector, weet inmiddels allang hoe een moderne AH er tegenwoordig uitziet. Maar die presentatie- en volgordeverandering, dat is eigenlijk een verbouwing binnen een verbouwing, of nee, een ombouw binnen een ombouw. Maar we mochten niet. Liever geen foto’s en film, de consument gaat voor. Oké. Dan niet. Even goeie vrienden. Daarom zijn we kort daarop maar naar een AH XL getrokken, die in Nijmegen is ‘voor ons’ de dichtstbijzijnde. En met name dat nieuwe vegevega-meubel blijkt een bijzondere verandering. Het zijn maar smartphonefoto’s, dus tja, de

kwaliteit kon stukken beter. En sorry, AH, dat we dit zo even gedaan hebben. Maar we hebben ook boodschappen gedaan, natuurlijk. Bij wijze van compensatie voor de eventueel ontstane overlast. (Ach welnee, we hebben niemand in die winkel ook maar een

strobreed in de weg gestaan.) De vijf foto’s: vier keer een aanzicht van dit meubel, voorkant, zijkant, andere zijkant en achterkant. Te beginnen met die vleesvervangers en dat reclamescherm, dan de twee zijkanten. Een zijkant laat twee keer zien: ‘vegetarisch’. De andere zijkant: ‘vegetarisch’ links, ‘veganistisch’ rechts. En aan de achterkant nog wat toebehoren bij dit aanbod, zoals veganistische mayo. En die andere foto? Dat is de enorm lange koelwand met vlees. Meer naar rechts in de looproute, als een zijpad bij dat vege-vegameubel, dat veel centraler in de looproute staat. ■ 40 FoodPersonality maart 2021

40_AH_en_ombouw.indd 40

16-03-21 17:58

Lidl vs. Fairtrade Een boeiend gesprek in de meest recente Gondola. Philippe Weiler is hoofd duurzaamheid bij Lidl voor België en Luxemburg. Nicolas Lambert is directeur van Fairtrade België. De eerste wijst op de vele pogingen van Lidl om de consument te verleiden tot de aankoop van duurzamere artikelen, maar: het schiet maar niet op. ‘Duurzaam verkóópt niet, Philippe’, zeggen zijn collega’s hem keer op keer. Al zet je het in koeieletters op een bord. Of het nu om vis gaat of om broccoli. Lambert snapt dat, maar: waarom zou je duurzaamheid als aankoopargument hanteren? Verduurzamen zul je toch moeten, en dus ook eerlijke handel bevorderen, maar je moet ook begrijpen dat dat voor de klant geen aankoopargument is. En daarnaast, verduurzamen is een kwestie van jaren, niet van weken. Vraag en aanbod beïnvloeden elkaar onderling: de klant koopt ongemerkt steeds duurzamer. En je zult niet-duurzame producten ook steeds opnieuw moeten uitfaseren. Weiler heeft hoop: jongere consumenten zeggen dat ze bereid zijn meer te betalen. Maar: zeggen is nog geen doen. “Wij verkopen bijvoorbeeld geen bananen meer van 99 cent. Dat zijn bloedbananen. Maar als we ze zouden aanbieden, zouden mensen ze kopen. (…)Nee, als de consument kan kiezen tussen een duurzaam product en een niet-duurzaam product dat goedkoper is, dan kiest hij in 99% van de gevallen voor het laatste. Daarom maken wij die keuze voor hem.” Lambert begrijpt dat allemaal, maar toch: een formule krijgt er een beter imago door als die duurzaamheidsboodschap in de winkel en in de assortimentskeuzes duidelijk zichtbaar blijft. En die verduurzaming komt stap voor stap omhoog. Met steeds betere criteria, onder het motto ‘raise the floor and raise the ceiling’. En dan deze passage… Weiler wijst op de tomaten van Lidl. Die komen al 25 jaar van dezelfde teler. Doordat die teler al zo lang aan Lidl levert, heeft hij ‘toegang gekregen tot groene kredieten’ en in de verduurzaming van zijn productie kunnen investeren. Als gevolg van de korte keten, kan Lidl superverse tomaten aanbieden, duurzaam gekweekt, voor een lage prijs. “Maar soms gaat er wel een hele zware discussie aan vooraf.” Wat hier opvalt: ‘voor een lage prijs’. Dat is nou net dat punt dat we o.m. op blz. 4 en 5 maken: of duurzaam duurder mag zijn of goedkoop moet/ mag zijn. Daar is de sector nog niet uit. ■

Column Femke Mosch

Maaltijden maken in de supermarkt

pmerkelijk: verschillende

doet, zie je de kok die je maaltijd kookt.

formules kwamen onlangs

Alhoewel, ‘kok’ en ‘koken’, het is meer

met nieuwe kant-en-klare

een kwestie van assembleren van

maaltijden. Sommige daarvan

componenten. Voor de medewerker

zijn ergens anders dan in de supermarkt

moeten de handelingen niet te ingewikkeld

gemaakt, denk aan Culii van AH. Maar er

worden, het moet voor meer medewerkers

is ook een opkomst van maaltijden die in

uitvoerbaar zijn en de kwaliteit mag

de winkel zelf bereid worden. Denk aan

niet van de kok afhangen, maar van de

maaltijden zoals die in een Plus-winkel

componenten die worden gebruikt. De

gemaakt worden, in de ‘Makerij’, maar ook

supermarkt zal daarom op het gebied

het ‘Pannetje van Plus’ bij ondernemer

van kwaliteit nooit in de buurt van een

Pel ’t Lam. En ik hou het erop dat er

goed restaurant komen. De rol van de

nog meer initiatieven komen. Dit lijkt

‘kok’ bestaat dan ook niet zozeer uit zijn

haaks te staan op de ontwikkelingen

kookkunsten, maar uit zijn aandacht, advies

waarin de Nederlandse huishoudens in

en ‘zijn glimlach’. Dat koopt de consument.

de coronapandemie meer zelf en meer

Je zag een tijd terug ook steeds vaker

vers zijn gaan koken. Toch is dat niet zo

maaltijden uit een selfservice-counter,

haaks als je zou denken. Een maaltijd

waarbij de klant zelf kan samenstellen,

waar een winkelmedewerker liefde en

door te scheppen. Denk aan de saladebars.

aandacht in gestoken heeft, voelt als een

Dat heeft eigenlijk niets van wat een vers

soort ‘cadeautje aan jezelf’. Hier maak ik

gemaakte kant-en-klare maaltijd op locatie

een onderscheid in kant-en-klaar vanuit de fabriek versus kant-en-klaar in de plaatselijke supermarkt gemaakt. De thuiswerkende consument heeft als een van de weinige uitjes zijn bezoek aan de supermarkt en heeft tijdens dit bezoek de grote behoefte aan iets menselijks. Ook zal hij of zij naar wat variatie in zijn eetrepertoire snakken, dat gemiddeld niet meer dan uit hooguit tien recepten of gerechten bestaat. Lang niet iedereen

‘De thuiswerkende consument heeft tijdens een supermarktbezoek behoefte aan iets menselijks’

heeft zich in de lockdowns op creativiteit

heeft. De persoonlijkheid ontbreekt, het

en kokkerrellen gestort. Misschien zijn er ‘te

vertrouwde gevoel en natuurlijk ook de

weinig prikkels’ in huis, dus iets verrassends,

hygiëne. Corona heeft er ook voor gezorgd

prikkelends vinden, dat doe je tijdens dat

dat ze grotendeels weer verdwenen zijn,

bezoek aan de supermarkt. Daar vind je dan

vanwege die hygiënerisico’s.

die verrassing in de vorm van een kant-en-

Voor een supermarkt is het efficiënter

klare maaltijd.

dat maaltijden in grote volumes op een

Die maaltijden bestel je niet via een scherm

productielocatie worden gemaakt. Maar

zoals bij een online-bezorgdienst, maar je

voor klanten, zeker in coronatijd, biedt

ziet ze voor je in de supermarkt. Je wordt

een maaltijd die een medewerker zelf ter

verleid door de kleurrijke samenstelling van

plekke heeft gemaakt, meer charme, meer

het gerecht. En

aandacht. Het kopen van een in de super-

vaak, afhankelijk

markt gemaakte maaltijd weerspiegelt de

van het tijdstip

behoefte aan menselijk contact. En met die

waarop je je

counter ertussen blijft die 1,5 meter afstand

boodschappen

wel gewaarborgd.

Trendwatcher Anneke Ammerlaan en Nu AH en Jumbo steeds vastere voet aan de

productontwikkelaar Femke Mosch wisselen elkaar af

grond krijgen in België, wisselen wij geregeld

als columnist in FoodPersonality. Deze maand

met Gondola kopij en informatie uit. Gondola is

Femke Mosch. E-mail: femkemosch@me.com.

een blad voor de Belgische retailsector. 41 FoodPersonality maart 2021

41_Gondola_Mosch.indd 41

16-03-2021 18:31

‘ERIK BLIJFT IN NEDERLAND’

Food retail in hartje Groningen Door: Gé Lommen Foto’s: Erik Hemmes

Erik Hemmes (van Erik Hemmes\Retail Advies) gaat doorgaans voor dit blad naar formules in het buitenland, maar sinds afgelopen december hebben we dat door omstandigheden veranderd. In december trok Erik Hemmes met zijn fototoestel door de winkelstraten in hartje Utrecht. Zoals globetrotter Floortje Dessing

opeens niet meer naar verre oorden kon en daarom met het tv-programma ‘Floortje blijft thuis’ begon, zo gaat Erik Hemmes het land niet uit, maar dwaalt hij verkennend en op de bonnefooi rond in de binnensteden van ons land, op zoek naar opmerkelijke winkeltjes, winkelaankleding, assortiment, mooie puien en

wat dies meer zij. Met als uitgangspunt: dat zou je zomaar eens over een paar jaar in de supermarkt kunnen zien. Of: dit zou de supermarktsector moeten weten. Of over na moeten denken. Soms ook ziet hij iets wat weliswaar een ontwikkeling of trend is, maar wat de supermarkten nog niet echt onder de knie

Kruidenier Wolters In Groningen bestaat nog zoiets als een plaatselijke kruidenier en dan bedoelen we geen franchiser van een AH of Jumbo etc. Dit is ‘Kruidenier Wolters’, aan de Oude Boteringestraat… en, jawel, ook nog een tweede filiaal, in het nabije Haren. Een keten! Van twee filialen. Agf, brood, vlees, vis, zuivel zijn hier niet te koop. Maar wel ander vers: kaas – van Stolwijk – en een assortiment taarten, gebak en salades van de Groningse banketbakker Borgman. Zeker als het om dkw gaat, blijkt Kruidenier Wolters meer een delicatessenwinkel te zijn, maar soms ook met artikelen die je ook bij AH, Jumbo of Plus kunt aantreffen. De eerste soort: wijnen van het kennelijk veelgeprezen Domaines Paul Mas uit de Midi en ‘specialiteiten van de Librije’, het sterrenrestaurant van Jonnie en Thérèse Boer in Zwolle. De tweede soort: jams van Mariënwaerdt, Haute Provençe en de Likkepot, chocolade van Lindt, thee van Twinings en Wijs & Zonen, visconserven van Nuri, soepen van Kleinste Soepfabriek (afkomstig uit Leek, vlak bij Groningen), pasta van Italiaanse producenten en soepen in blik van de premiumproducent Jürgen Langbein, uit Sleeswijk-Holstein. Hoe kom je erop, denk je dan, maar: wie in een flink grote AH XL bij de viskoelingen rondneust, ziet dat AH die ook heeft. Absoluut geen Prijsfavoriet, trouwens, eerder een ‘kwaliteitsfavoriet’. 42 FoodPersonality maart 2021

42-45_Hemmes_Groningen_deel1.indd 42

16-03-21 17:43

The Smooth Brothers Klinkt best plat, ‘the Smooth Brothers’. Met een inrichting die rommelig aandoet, omdat er verpakkingsdozen staan. Maar die ook iets heeft wat supermarkten altijd missen, een ‘thematische opzet’. We zien vooral beelden van de Amerikaanse oostkustjazz, met artiesten uit de jaren veertig, vijftig en zestig. Als je AH of Aldi heet en je vooral op ‘gezinnen met kinderen’ richt, kun je hier weinig mee. Maar het is en blijft: inspiratie. The Smooth Brothers biedt sandwiches, broodjes, smoothies en sappen, alles ‘zo Amerikaans mogelijk’, zonder in fastfoodknallerij te vervallen. Neem ‘the Smooth sandwich’: pastrami (altijd een raadselachtig soort vleeswaar, niet Italiaans, maar ‘JoodsRoemeens’ en groot geworden in: New York), pijnboompitten, pesto of aïoli, brie, zongedroogde tomaten, zoetzure augurken, sla en honingmosterdsaus of truffelmayonaise. Hier worden de Italiaanse, Franse, Duitse en Joods-Roemeense keuken door elkaar gehusseld. Tot een Amerikaanse smeltkroes. Maar het kan best lekker zijn.

hebben of wat ze nooit echt kunnen, omdat het zo origineel en uitgesproken is. Voor FoodPersonality december/januari ging Erik Hemmes als gezegd naar Utrecht. Dat lukte nog net. Maar toen kwam de tweede lockdown. Dus in de vorige editie, FoodPersonality februari, was het eigenlijk geen doen. Ja, je zou de oproep van de regering naast je neer kunnen leggen… Maar sinds de mogelijkheid bestaat om te winkelen ‘op afspraak’, vinden wij dat het ‘weer moet kunnen’. En bovendien, ‘essentiële winkels’ mochten openblijven en de horeca mag aan afhaal doen. Het is geen sluitende redenering, maar een optelsom van overwegingen. Zolang ‘onze razende reporter uit Hilversum’ maar ter

plekke anderhalve meter afstand houdt en een beetje handig is met ‘mondkapje op, mondkapje af ’, vinden wij dat het kan. Erik Hemmes is hier in Groningen op zaterdag 27 februari. Geen heel warm weer, maar ook niet te koud. En: veel mensen op straat. Effe allemaal de deur uit. Een wandelingetje door de stad. En wie daartoe besluit, komt van alles tegen in die grote, zevende stad van Nederland, gemeten naar inwonertal (ruim 200.000). Veel mensen op straat? Hebben we dan geen lockdown? Jazeker, blijf thuis, klinkt het nog, maar net die week erna gaan bijvoorbeeld de winkels in het Drentse Klazienaveen bij wijze van protest tegen de anticoronamaatregelen al open

Hier zijn we in ‘De Kaaskop’. Goeie naam, spotnaam van vooral Belgen en ook Duitsers dichter bij onze grens voor ons, Nederlanders, en hier als geuzennaam gebruikt. Een kaaswinkel, uiteraard. Met ook zuivel, noten, tapas en wijn. Regionaal als het kan (kaas bijvoorbeeld) en ver weg als het moet (tapas en wijn). En mooi ingericht. Oké, op die aircobak aan het plafond na dan.

Mensen wachten bij ‘Pigalle’, dat onder meer croissantjes en koffie biedt. Het is eigenlijk horeca, maar ergens in de corona-ellende omgetoverd tot afhaal. ‘Ontbijt – lunch – koffie’, zien we staan. Pigalle is vernoemd naar Place Pigalle, een bekend plein in Parijs. Aan dat plein in de noordelijke wijk Montmartre ligt de erotische club Moulin Rouge, en aan het eind van de 19de eeuw was Place Pigalle hét plein met meer uitgaansgelegenheden met ‘oh-la-la’ en vrouwen die de cancan dansten (ooit uiterst aanstootgevend, nu vooral erotiek uit de oude doos). Dus een goeie naam voor een croissantzaakje, toch? Hemmes: “Toen ik er was, stonden drie fietskoeriers van Thuisbezorgd te wachten om bestellingen weg te brengen. Voor een croissanterie vind ik dat heel bijzonder.”

43 FoodPersonality maart 2021

42-45_Hemmes_Groningen_deel1.indd 43

16-03-21 17:43

Dit is het interieur van P.S. Aan de straat met de prachtige naam Oude Kijk in ’t Jatstraat. Soort jaren-vijftig-jaren-zestig-aankleding. Koffie, thee, taart, gebak, belegde broodjes… Oorspronkelijk moet dit horeca zijn geweest, maar nu is het ‘bestellen en afhalen’. De koffie komt van drie kleinschalige koffiebranders, die P.S. op de site vermeldt, Single Estate, Black & Bloom en Koffiestation. Verder een uitgebreid thee-aanbod en dan verder taarten (wortel, appel, maar ook ‘hartige pies’), scones, brownies, cheesecake, bananenbrood etc. Ook hier zien we weer aangeleverde voorraad gewoon in de ruimte staan, kratten met appels voor de appeltaarten.

en is iedereen ‘coronamoe’. Zeker in een stad als Groningen, met verhoudingsgewijs een enorme studentenpopulatie, hou je de winkelstraat niet meer leeg. Voor de winkeliers maar goed ook. Winst zullen ze niet maken, maar het is ten minste wát. En je houdt contact met klanten. En je bent zelf ‘van de straat’, zogezegd: je hebt wat omhanden. “Mensen uit de branche die bijzondere winkels willen bekijken om inspiratie op te doen, moeten zonder meer de stad Groningen op een kandidatenlijstje opschrijven”, aldus Erik Hemmes. “Het is heel anders dan Utrecht, waar ik de vorige keer rondliep. Als je nadenkt over

allerlei opvattingen en overtuigingen over eten en drinken, dan komen veel van die opvattingen en overtuigingen terug in de binnenstad van Groningen, in de uitgangspunten van al die winkels en ook de eettentjes die nu aan afhaal doen. Ik zag veel bijzondere winkels, vaak ook met een persoonlijke tint, gebaseerd op wat de winkelier of ondernemer vindt, denkt, en hij of zij hoopt daar succesvol mee te zijn. Wat me ook opviel: de levendigheid tijdens de lockdown, mensen die de straat op wilden. De vriendelijke sfeer. En natuurlijk veel jongeren, Groningen is en blijft een studentenstad. Ik heb het opgezocht, van de ruim 200.000 inwoners zijn er bijna 30.000 die aan de Rijksuniversiteit Groningen

studeren en ook nog eens bijna 30.000 aan de Hanzehogeschool. Dat beïnvloedt deze stad in sterke mate. De winkels zijn creatief, origineel, vaak alternatief ook. En dat allemaal in een stad die naar Nederlandse begrippen ver weg ligt van de Randstad. Ik wist al dat Groningen best wat te bieden had, ik ben er geregeld, want mijn familie komt daarvandaan. Maar de levendigheid tijdens de lockdown verraste me. Een beetje een vorm van ongehoorzaamheid, maar niet op een vervelende of opdringerige manier.” Volgende editie: nog meer beelden van andere winkels etc. in de binnenstad van Groningen. Soort deel 2. ■

Ongeveer hetzelfde als P.S. en Pigalle: eerst waarschijnlijk (vooral) horeca, nu bestellen en afhalen. Dit is Bij Britta, koffie, thee en gebak/taart. Zelfde straat als P.S., dus die Oude Kijk in ’t Jatstraat. Dit ligt pal naast een onderdeel van de universiteit van Groningen. En als je dat bedenkt: het oogt ook niet alleen ‘retro’, het doet ook denken aan een studentenmensa uit de jaren zeventig. Grappig detail: tientallen theesmaken in potjes, en erboven staat: ‘onze snuffelwand: ruik en kies’. Leuk en speels idee, maar ja… ernaast staat een bordje met ‘niet snuffelen, i.v.m. covid-19’. Ja, oké, maar dan haal je die snuffelwand toch weg? Kennelijk vindt iemand Bij Britta dat dat zonde is, omdat-ie bijvoorbeeld het aanbod zo goed laat zien. Dit laat maar weer ’s zien hoezeer dit soort zaakjes worstelt met de coronacrisis, ook als het om details gaat. 44 FoodPersonality maart 2021

42-45_Hemmes_Groningen_deel1.indd 44

16-03-21 17:43

De Ommelander Markt Geen gewone markt op deze zaterdag in hartje Groningen, ook weer aan diezelfde Oude Kijk in ’t Jatstraat, nee, het is de Ommelander Markt. Elke tweede en vierde zaterdag van de maand. Groningen was in 2011 ‘hoofdstad van de smaak’. Nadien wilden boerenbedrijven uit de streek iets van dat initiatief blijvend houden en dat werd deze markt. De Stichting Ommelander Markt zegt het op de site zo: “(…) de verbinding tussen stad en platteland te versterken en de keten ‘van boer naar bord’ te verkorten. Steeds meer consumenten willen graag weten waar hun voedsel vandaan komt en verantwoorde keuzes maken. Tegelijkertijd zijn boeren uit de regio op zoek naar meer contact met de Stadjers.” Stadjers? Zo noemen Groningers van buiten de stad Groningen inwoners van die stad. Allemaal brood, vlees, vleeswaren, vis, kaas, zuivel, eieren op een streekmarkt dus. ‘De Jonge Taarten’ is geen boerenbedrijf, maar een groep taartbakkers uit de buurt. Mooie naam, zeker als je bedenkt dat de vrouwen van deze kraam niet meer de jongste lijken, dat zijn dus geen jonge taarten, maar... precies. En nee, dat is geen spot van ons, dit moet zelfspot van henzelf zijn geweest. Opvallend ook, die man met blonde dreadlocks, die ingevroren geitenlamsvlees verkoopt: ja, in Groningen kom je nog eens wat tegen, wat van AH tot Aldi niet in de supermarkt te verkrijgen is. Of het tot flinke herhalingsaankopen komt: geen idee. Hemmes: “We hebben het dan over Egbert ter Veen, van Geitenhouderij Ter Veen, net buiten de stad.”

Bij die Ommelander Markt zien we ook deze kraam met zeepjes. Origineel, mooi vervaardigd. Varianten als ‘Dragon Heart’ en ‘Somewhere over the Rainbow’. Klinkt niet als uit de streek, maar het zal het toch wel zo zijn. Niet per stuk, maar per gewicht te koop. En niet echt goedkoop, € 6,95 per 100 gram en dat wordt dan voor je afgesneden. Als het kaas is. Maar het blijft een mooi gezicht. Een luxe-aankoop. ‘Verwenmoment’, zeggen we ook in de sector.

30.000 supermarktfoto’s Van Tesco tot Edeka, van Carrefour tot Walmart, van Migros tot M-Preis. Sinds 2008 fotografeert Erik Hemmes buitenlandse formules. Sinds de coronapandemie fotografeert hij levensmiddelenzaken in de ruimste zin des woords, in Nederlandse steden. Voor dit blad, maar ook voor andere geïnteresseerden. Meer weten? Mail Erik Hemmes: info@erikhemmes.nl. 45 FoodPersonality maart 2021

42-45_Hemmes_Groningen_deel1.indd 45

16-03-21 17:44

FORMULE ATLAS De formule-atlas van FoodPersonality: de afgelopen twee jaar hebben we nagenoeg alle als supermarkt aan te duiden formules in deze rubriek beschreven. De komende tijd zullen we in deze rubriek daarom vanuit een nieuw perspectief naar geografische aspecten van supermarktformules kijken. Dit keer proberen we in kaart te brengen voor welke formule de overname van Deen het meest gunstig uitpakt. De informatie is afkomstig van Bureau van der Weerd, adviesbedrijf in winkelonderzoek. De recent aangekondigde overname van Deen Supermarkten door Albert

Vestigingspatroon van Deen en Albert Heijn. Duidelijk te zien is dat Albert Heijn nauwelijks poot aan de grond kreeg in met name de regio’s West-Friesland en Waterland.

Heijn, DekaMarkt en Vomar houdt de gemoederen in de sector flink bezig. Het is dan ook niet niks: een door consumenten jarenlang gewaardeerde regioformule met 80 winkels verdwijnt uit het Nederlandse supermarktlandschap. Vooral in een aantal Noord-Hollandse marktgebieden waar Deen een ijzersterke marktpositie heeft opgebouwd, ontstaat door de overname een aardverschuiving in onderlinge concurrentieverhoudingen. In termen van

lokale formulebeeld. Hebben consumenten de keuze om binnen aanvaard-

segmentering en marktpositionering zijn de verschillen tussen Deen, Deka-

bare afstand uit te wijken naar een alternatief supermarktaanbod met een

markt en Vomar namelijk veel kleiner dan tussen Deen en Albert Heijn.

vergelijkbare prijs- en kwaliteitverhouding als men gewend was bij Deen?

Deen is een typische formule uit het middensegment die sterk kan concur-

Zo ja, dan wordt het een hele uitdaging voor Albert Heijn om de omzet van

reren op een gunstige prijs- en kwaliteitverhouding. Dit geldt ook voor

Deen te evenaren.

Dekamarkt. Vomar heeft een sterkere prijsfocus, maar kan prima met het

Daarnaast is het type consument belangrijk. Heeft het lokaal draagvlakpro-

middensegment mee. Albert Heijn onderscheidt zich daarentegen met een

fiel (type huishouden, leefstijl, inkomen, koopgedrag, etc.) in voldoende

duidelijk hogere servicegraad. Dankzij de succesvolle uitrol van de Echt Vers-

mate behoefte aan een formule als Albert Heijn? In marktgebieden zoals

formule en investeringen in nieuwe technologie, ontwikkelt Albert Heijn

Hoorn of Purmerend zijn er diverse wijken waar ‘prijs’ voor veel consumen-

veel kracht om de positie als landelijk marktleider te handhaven en uit te

ten bepalend is. In dit soort marktgebieden is een formule met een sterkere

bouwen.

prijsfocus nooit ver weg.

Uitdaging voor AH

Beperken afbreukrisico

Het verschil tussen Deen, Dekamarkt, Vomar enerzijds en Albert Heijn

Uit een nadere analyse op basis van type supermarktlocaties, blijkt dat 25

anderzijds komt duidelijk tot uitdrukking in een vergelijking van de gemid-

Deen-vestigingen deel uitmaken van een ‘kernverzorgend centrum’. 14

delde omzet per m² winkelvloeroppervlak (wvo). Aan de hand van cijfers van

van deze locaties neemt Albert Heijn straks over. Het afbreukrisico op dit

Locatus en IRI kan worden becijferd dat de gemiddelde vloerdruk van Deen

soort locaties is relatief beperkt, omdat concurrentie op korte afstand vaak

bijna 33% lager ligt dan die van Albert Heijn. De gemiddelde vloerdruk van

ontbreekt. Albert Heijn kan de primaire functie van Deen hier makkelijker

Dekamarkt en Vomar ligt weer ruim een derde lager dan die van Deen.

overnemen. Voorbeelden zijn Middenbeemster, Opmeer, Waarland of

Voor Dekamarkt en Vomar lijkt er vooral een grotere omzetpotentie in het

Tuitjenhorn. Ditzelfde geldt ook voor diverse solitaire vestigingspunten of

verschiet te liggen. De partij die het grootste afbreukrisico loopt, lijkt op

kleinere buurtcentra zonder directe concurrentie, zoals in Zwaag of Edam.

basis van deze analyse toch echt Albert Heijn te zijn.

Spannender wordt het in de categorie ‘wijkwinkelcentra’. Deze categorie telt

De ‘theoretische’ omzetclaim van een Albert Heijn is in een marktgebied dus

17 Deen-vestigingen waarvan er 7 worden overgenomen door Albert Heijn.

relatief groot. In marktgebieden met diverse aanbieders zal de concurrentie-

Deze supermarktlocaties zijn onderdeel van een grotere boodschappen-

druk bij overname van een Deen-vestiging door Albert Heijn sterk toene-

structuur waar concurrentie altijd nabij is, zoals Purmerend. In Purmerend

men. Of Albert Heijn er daadwerkelijk in slaagt om de vloerdruk van Deen

neemt Albert Heijn drie van dit soort locaties van Deen over: in de win-

op die locaties te evenaren of zelfs richting de ‘eigen’ gemiddelde vloerdruk

kelcentra Makado, Meerland en Weidevenne. In Makado is Albert Heijn de

te groeien, hangt in essentie van twee zaken af: in de eerste plaats van het

enige supermarkt. Deen functioneert hier erg goed, mede dankzij een prima

Gemiddeld m2 wvo

Aantal winkels

Totaal m2 wvo

Kleinste winkel

Grootste winkel

Albert Heijn 1.125 DekaMarkt DekaMarkt 1.196 Vomar Vomar 1.081

Albert Heijn

1.125 39 1.196 19 1.081 22

43.868 19 22.722 22 23.783

43.868 355 22.722 570 23.783 590

1.620 570 2.085 590 1.540

355

1.620 2.085 1.540

Totaal 1.130

1.130 80

80 90.373

90.373 355

355 2.085

2.085

Totaal

(Bron: Locatus) (Bron: Locatus)

Albert Heijn

Binnenstedelijke winkelstraat 1 Binnenstedelijke winkelstraat Buurtcentrum 2 Buurtcentrum Hoofdwinkelgebied 2 Hoofdwinkelgebied Kernverzorgend centrum 14 Kernverzorgend centrum Stadsdeelcentrum 0 Stadsdeelcentrum 3 Supermarktcentrum Verspreide bewinkeling Supermarktcentrum 10 Wijkwinkelcentrum Verspreide bewinkeling 7 Speciaal winkelgebied Wijkwinkelcentrum 0 (Bron: Locatus)

Speciaal winkelgebied

DekaMarkt Totaal Vomar Albert Heijn Vomar DekaMarkt

11 0 2 0 25 14 0 01 37 4 10 71 0

1 0 5 6 1 1 2 6 0

1 0 0 5 0 1 7 4 1

3 2 7 25 1 5 19 17 1

1 0 5 6 1 1 2 6 0

Totaal

3 2 7 25 1 5 19 17 1

Indicatieve omzet per m2 wvo van Deen en de overnemende formules.

(Bron: Locatus)

46 FoodPersonality maart 2021

11_Formule-Atlas_02R.indd 46

16-03-2021 18:28

Maandelijks een overzicht van openingen, uitbreidingen, opheffingen en de planvorming van supermarktlocaties. Tips? Mail de redactie: vakblad@foodpersonality.nl DE WESTEREEN – Een voormalige markthal tegenover partycentrum Old Dutch nabij het station gaat plaatsmaken voor een Jumbo. Het eerste ontwerp is gepresenteerd door Architect Egbert Zwarts: een supermarkt

Formulebeeld in Purmerend nu (links) en na (rechts) de overname van Deen.

met veel glas aan de entreezijde, een begane grond die volledig winkel is en met het magazijn op de verdieping. Het parkeerterrein wordt omgeven door bomen. Dat terrein is van bouwgroep Dijkstra Draisma, die bouwt ook

aansluiting op het lokale draagvlak. Deze ‘match’ is voor Albert Heijn veel

de nieuwe supermarkt. De gemeente Dantumadiel wil het stationsgebied in

minder vanzelfsprekend. De kans is dan ook reëel dat Albert Heijn hier de

De Westereen al langer opknappen.

omzet van Deen moeilijker zal evenaren omdat consumenten uitwijken naar nabijgelegen alternatieven, zoals Vomar of Lidl. In de winkelcentra Meerland

HEERLEN - Een nieuw wooncomplex met supermarkt en lunchcafé moet

en Weidevenne is Albert Heijn veel meer op zijn plaats. Hier is sprake van

de nieuwe entree van Heerlen-Noord worden. Als het aan twee betrokken

een lokaal draagvlakprofiel dat beter overeenkomt met dat van Albert Heijn.

Heerlense ondernemers ligt, krijgt een leegstaande autogarage die nu nog

Saillant is dat Albert Heijn in beide winkelcentra concurreert met Vomar.

op de beoogde locatie op de hoek van de Palemigerboord en Sittarderweg

Enerzijds vormt een combinatie met Vomar een versterking van het lokale

staat deze nieuwe invulling. Het project bevindt zich nog in de planfase.

supermarktaanbod als geheel en zal er meer sprake zijn van combinatiebezoek dan nu met Deen dankzij de toegenomen complementariteit. Ander-

NULAND - Albert Heijn wil de supermarkt aan de Kerkstraat met grofweg

zijds zullen prijsbewuste consumenten een voorkeur hebben voor Vomar.

300 m² uitbreiden. Daarmee krijgt Nuland niet alleen een grotere super-

Vomar kan hier dus rekenen op veel Deen-klanten. Op het niveau van de

markt, ook komen er extra parkeerplekken en meer ruimte voor fietsen.

totale boodschappenstructuur van Purmerend wordt Albert Heijn dominant.

Bovendien verbetert door de plannen de duurzaamheid van de winkel. De

Daarmee ‘kannibaliseert’ Albert Heijn op de eigen XL-vestiging die in de

eigenaren, broer en zus John Zwanenberg en Rian Rovers, hebben al jaren

bestaande situatie een regionale verzorgingsfunctie heeft en daarbinnen

plannen om hun winkel te vergroten. Uiteindelijk hebben ze daarvoor de

heel Purmerend bedient. Ook zal een dominantere positie in het fysieke

naastgelegen woning aan Kerkstraat 6 kunnen aankopen. Die woning wordt

supermarktlandschap betekenen dat er meer geconcurreerd wordt met het

gesloopt om op dat perceel een deel van de extra ruimte te maken. Maar

eigen online verkoopkanaal.

daar worden ook 17 extra parkeerplaatsen aangelegd met een eigen in- en

Albert Heijn zal zich volledig bewust zijn van het hierboven geschetste af-

oprit. De parkeerplaatsen aan de andere zijde van de supermarkt blijven.

breukrisico in marktgebieden waar Deen domineert. In de verdeling van de

Ook aan die kant komen wat extra meters, vooral bestemd om het laden en

Deen-winkels zal hier veel rekening mee zijn gehouden. Albert Heijn neemt

lossen goed af te kunnen werken.

relatief veel winkels over met een hoge vloerdruk en creëert daarmee een zo gunstig mogelijk vertrekpunt, waarmee een deel van het afbreukrisico wordt

BURGH-HAAMSTEDE - Aldi vestigt zich op de locatie waar tot recent een

afgedekt. Vomar neemt weliswaar minder winkels over, maar zal zien dat ook

Spar gevestigd was. Het gaat om een tijdelijke verhuur en de winkel van 700

bestaande vestigingen garen zullen spinnen in het nieuwe Noord-Hollandse

m2 wvo opent naar verwachting nog in het tweede kwartaal. De nieuw-

supermarktlandschap. Datzelfde geldt voor Dekamarkt dat 19 vestigingen

vestiging van Aldi heeft te maken met de ontwikkeling van de entree van

aan het vestigingennetwerk toe kan voegen, waaronder de grootste Deen-

Burgh-Haamstede en de verplaatsing van de winkels naar die plek.

vestiging aan de Wagenweg in Purmerend (van bijna 2.100 m² wvo). ROTTERDAM - Albert Heijn opent in juni een nieuwe vestiging in Rotter-

Voordeel Deka en Vomar

dam. Deze komt in een pand op het Ambachtsplein dat in het verleden

Het antwoord op de vraag voor wie de overname van Deen het meest

werd gebruikt door Coop. De opening is de opmaat naar nieuwbouw. De

gunstig uitpakt, heeft verschillende dimensies. Albert Heijn is verwikkeld

beoogde nieuwe Albert Heijn telt 1.600 m² en speelt een belangrijke rol in

in een heftige landelijke concurrentiestrijd met Jumbo en deelt met de

de plannen om het winkelgebied in Rotterdam-Zevenkamp te versterken.

overname van 39 Deen-winkels een gevoelige tik uit aan Veghel. Jumbo zal

De Coop-vestiging sloot drie jaar geleden de deuren.

langer moeten wachten om toe te slaan in Noord-Holland, terwijl Albert Heijn volop perspectief heeft op uitbouw van het landelijke marktaandeel.

GELDROP – Na een jarenlange discussie krijgt de Brabantse plaats toch een

Dekamarkt en Vomar versterken hun posities als regioformules. De verwach-

nieuwe Lidl en Aldi. Aldi neemt de ruimte van Lidl in winkelcentrum De Coe-

ting is verder dat ook andere formules gunstige effecten zullen ondervinden

vering over. En Lidl kocht grond in de wijk Braakhuizen-Noord (voormalige

van de overname, met name in marktgebieden waar Albert Heijn dominan-

Wielewaal-terrein) en start op 1 april met de bouw van een nieuwe winkel.

ter wordt.

Saillant detail is dat het besluit is gevallen, terwijl de gemeente nog werkt

Locatiekwaliteit bepaalt normaal gesproken het succes van een super-

aan een nieuw supermarktbeleid.

marktexploitatie. Deen beschikt, enkele uitzonderingen daar gelaten, over kwalitatief goede locaties. In deze situatie bepaalt met name de consumen-

BOEKEL - Er dreigt een felle strijd tussen de plaatselijke supermarkten door

tenvoorkeur hoe gunstig de overname van Deen voor de drie overnemende

de komst van Jumbo. Aldi en Coop, die al in Boekel zijn gevestigd, stellen

formules op lokaal niveau uitpakt. Op het niveau van individuele super-

dat een van die twee dan zal sneuvelen. In het centrum, aan het Sint Aga-

marktexploitaties zouden Dekamarkt en Vomar wel eens in het voordeel

thaplein, komt een grote full service supermarkt. Die komt in de nieuw te

kunnen zijn met veel bovengemiddeld kritische en prijsbewuste consumen-

ontwikkelen Zuidwand van het plein. Aldi en Coop hebben bezwaar tegen

ten in de regio’s West-Friesland en Waterland.

het centrumplan ingediend. Zij vrezen dat een van hen sneuvelt als zich een derde supermarkt in het circa 9.000 inwoners tellende dorp vestigt.

FoodPersonality maart 2021

11_Formule-Atlas_02R.indd 47

16-03-2021 18:28

Vleursvloer Evelyn van Leur, partner bij de Category & Trade Company, bezoekt een supermarkt of levensmiddelenwinkel en kruipt in de huid van de weldenkende shopper. Reageren? Mail evelyn@ct-company.nl

Vegan Fresco in Amsterdam De laatste jaren komt er steeds meer belangstelling voor het aanbod van vegetarisch en veganistisch. De afgelopen maand zijn er zelfs twee ‘vegan’ winkels geopend: Vegan Fresco in Amsterdam en Vmarkt in Utrecht. Nu zijn wij thuis de afgelopen jaren steeds vaker vegetarisch gaan koken. En mede dankzij onze vegetarische dochter en de kookboeken van de bekende kok Yotam Ottolenghi zijn we steeds enthousiaster hierover geworden. Maar ‘vegan’, dat is nog een stap verder. In goed Nederlands heet dat dus veganistisch, maar dat schijnt niet echt lekker en/of hip te klinken, en zodoende is het Engelse ‘vegan’ de meest gebruikelijke term in de sector geworden, en ook onder de aanhangers. Voor degenen die het verschil tussen vega en vegan nog wel ’s verwarren: een vegetariër eet geen vlees en vis, maar wel andere dierlijke producten, zoals zuivel, kaas, eieren en honing. Een veganist mijdt uit principe alle dierlijke voeding, dus ook zuivel, kaas, eieren etc. Een vegetariër wil vooral het doden van dieren bestrijden, een veganist ook dierhouderij zelf. En de keuze voor plantaardig eten raakt meteen ook de kwestie milieu, omdat dierlijk eten een enorme productie voor veevoer met zich meebrengt. Was vroeger veganistisch toch echt wel een sterk afzonderlijke beweging, tegenwoordig gaan steeds meer mensen erin mee. Ik moet bijvoorbeeld denken aan de ‘Vegan Junk Food Bar’, in

Amsterdam en Rotterdam. Mensen die vlees en eieren eten, gaan daar gerust heen, ‘veganistisch uit eten’, dus. Deze eetzaak wil ‘een bijdrage leveren aan dierenwelzijn, milieu en menselijk welzijn’. En trends worden natuurlijk vaker geboren in ‘out of home’ en vertalen zich later naar consumptie thuis. Vegan Fresco, de nieuwe vegan winkel in Amsterdam die ik bezocht heb, is gestart met crowdfundingkapitaal en heeft zijn eerste winkel geopend aan de Jan Evertsenstraat. Het initiatief is van James Fresco. Bij Vegan Fresco ligt de nadruk op ‘gezond, genieten en geweten’. Buiten word je verwelkomd door een medewerkster achter een tafel met bloeiende narcissen, die je desgewenst een gratis mondkapje geeft. In de winkel links zie je eerst een tekening van de plattegrond van Amsterdam, daarna allemaal wandkoelingen met plantaardige kaas en vlees. Tegen de achterwand staat een diepvrieswand met pizza’s, vis, snacks, maaltijden en smoothies. Rechts frisdranken, hartige snacks, babyen persoonlijke verzorging. In het midden lage stellingen met bijvoorbeeld pasta, peulvruchten, kruiden, chocola etc. De kassa heeft een ‘groene’ uitstraling door een decor aan de wand. De winkel is niet groot, hooguit 100 m2 vvo. Wat vind je dan zoal bij Vegan Fresco? Veel houdbare, gekoelde en diepgevroren producten. Verse groente heeft Vegan Fresco niet. Oké, die kun je natuurlijk al bij de groenteboer of de supermarkt kopen, maar ik kan me het ook voorstellen dat klanten dat hier best missen. Volgens de medewerkers aan wie ik dit vraag, worden de veganvarianten van kaas, vlees, pizza en pasta het meest verkocht. Plantaardige

kaas? Ja, plantaardige borrelkaasjes, maar ook bijvoorbeeld plantaardige kaasfondue. En ook de vleesvervangers. Wat ook opvalt: het is leuk om hier in het assortiment rond te neuzen. Ik tref veelal voor mij nieuwe, hippe merken aan, met dito verpakkingen, zoals Veggiehap en Pablo’s, kruiden van Cook, onbekende, spannende frisdranken en bieren, babyhapjes van BioBim, en ook voor mij al bekende merken zoals De Kleinste Soepfabriek en producten van BioToday. Uit Nederland, maar ook internationaal. De pizza’s van het merk Daiya blijken ook in trek . Echter, ze komen uit het Verenigd Koninkrijk en dat levert momenteel wel leveringsproblemen op door de Brexit. Apart, ik vind hier ook plantaardige varianten van gerookte zalm en calamari in de diepvries. Ook de snacks voor de oven of de frituur zijn hier duidelijk aanwezig. Goed voor mens, dier en planeet moet hier heel duidelijk samengaan met ‘lekker’. Pasta met groente erdoorheen, gemaakt van groente die anders weggegooid was, chips op basis van zilvervliesrijst. Veel soorten quinoa en andere granen en peulvruchten. Ook een uitgebreid kruidenassortiment, met ook kruiden die bijvoorbeeld Ottolenghi veel gebruikt, maar die niet bij de gewone supermarkt verkrijgbaar zijn. Goed om deze winkel gezien te hebben. En hoewel er tijdens mijn bezoek de hele tijd andere klanten zijn, zie ik het nog steeds als een niche, die vooralsnog beperkt blijft tot de grote steden. De ambitie van honderd winkels van Vegan Fresco (dat las ik althans in Distrifood), lijkt me in Nederland nog niet binnen bereik. Al was het maar om het toch wel hoge prijsniveau. Ik begrijp het ook niet helemaal, dat hoge prijsniveau. Ik zou verwachten dat plantaardige producten goedkoper zijn dan dierlijke. Maar wellicht dat hier de schaalgrootte en het ingekochte volume nog te beperkt zijn om scherpe prijzen te kunnen hanteren. Daarnaast verwacht ik dat de reguliere supermarkten wel stukje bij beetje hun assortiment in vegan verder gaan uitbreiden. ■

48 FoodPersonality maart 2021

48_Vleursvloer.indd 48

15-03-21 16:38

PRODUCTNIEUWS

Meer sensationele plantaardige innovaties van Garden Gourmet Om meer mensen te inspireren en het hen gemakkelijk te maken vaker te kiezen voor plantaardige gerechten, breidt Garden Gourmet haar assortiment verder uit met drie varianten plantaardige gemarineerde stukjes.

Gulden Krakeling brengt dynamiek op de winkelvloer met seizoenen De seizoenen staan centraal binnen de activiteiten van Gulden Krakeling. Ieder seizoen heeft een eigen look & feel door de selectie van passende segmentkleuren en sfeerbeelden. In het schap vertaalt dit zich naar topkaarten, schapstroken en een wisselende pay-off. Naast de look & feel wisselt ook het assortiment. Met het voorjaar wordt bijvoorbeeld op Pasen ingespeeld en de Sint-toppers komen met het najaar in het assortiment. Zo brengt Gulden Krakeling beweging in het schap en wordt keer op keer de aandacht van de consument getrokken. Dat resulteert in een flinke boost van de verkoop waarbij het rendement hoger ligt dan dat van het private label. Naast het schap wordt ook met second placement de impulsaankopen gestimuleerd. Dit voorjaar pakt Gulden Krakeling weer uit met een mooie ‘Op de koffie met Gulden Krakeling’-display en bijbehorende seizoenstoppers voor Pasen. ■ Inlichtingen: Gulden Krakeling, 073 – 513 12 11 | www.guldenkrakeling.nl

Garden Gourmet’s chef-kok creëerde unieke marinades door de beste combinaties van kruiden en specerijen te selecteren, geïnspireerd door de Mexicaanse, Mediterrane en Aziatische keuken. De Garden Gourmet Sensational Marinated Pieces zijn gemaakt op basis van sojaeiwitten, hebben Nutri-Score A, zijn rijk aan eiwitten en een bron van vezels. Lekker, goed voor jou én voor de planeet! ■ Inlichtingen: Nestlé, 020 - 569 93 23 | www.gardengourmet.nl

Weide Weelde wordt Noordertrots bij Poiesz Bij Poiesz Supermarkten maakt zuivelmerk Weide Weelde plaats voor Noordertrots boerenzuivel. Wat er in het zuivelpak zit, verandert niet.

en ook via consumentenacties heeft Poiesz steeds een belangrijke bijdrage geleverd aan het succes van dit fonds. Een samenwerking om zogezegd Noordertrots op te zijn, aldus Poiesz.

Weide Weelde is van oorsprong een merkinitiatief van de zuivelcoöperatie NoorderlandMelk, waarvan de boeren in het Noorden hebben besloten om de weidegang van hun koeien te combineren met natuurbeheer. Hiervoor is ook het Weide Weelde Fonds opgericht. Via dit fonds worden projecten gerealiseerd die een vogelrijke weide stimuleren. Van elk verkocht pak zuivel gaat twee eurocent naar dit fonds. Als belangrijk afzetkanaal van Weide Weelde-zuivel

Zo werkt de hele keten in het Noorden – boer, zuivelproducent, supermarkt én klant – samen in het realiseren van natuurlijk lekkere zuivel en een vogelrijke weide. Om deze reden hebben zuivelcoöperatie NoorderlandMelk en Poiesz nu de samenwerking geïntensiveerd en wordt Weide Weelde bij Poiesz omgedoopt tot Noordertrots-zuivel. Onder het merk Noordertrots zijn bij Poiesz al meerdere producten verkrijgbaar, zoals

maaltijden en soepen uit eigen keuken, suikerbrood, eieren en ijs, altijd van hoge kwaliteit en afkomstig uit het Noorden. ■ Inlichtingen: NoorderMelk/Weide Weelde, 050 - 820 02 95 | www.weideweelde.nl

49 FoodPersonality maart2021

49_50_Product_Colofon.indd 49

16-03-2021 16:12

PRODUCTNIEUWS

Beemster kaas in het nieuw FoodPersonality Onafhankelijk maandblad voor managers in de levensmiddelenhandel en -industrie

Alle verpakkingen van Beemster krijgen een nieuwe uitstraling om de lokale herkomst extra te benadrukken. Beemster kaas wordt klimaatneutraal gemaakt en traditiegetrouw bereid door vakkundige kaasmakers. De nieuwe look laat nog beter zien waar Beemster voor staat.

Beemster-koeien zoveel mogelijk in de wei en eten zij vooral gras, aangevuld met een natuurlijk GMO-vrij rantsoen. Beemster-kaas is nu ook volledig vegetarisch. De nieuwe verpakkingen sluiten perfect aan bij de kwaliteit en smaak van de producten en zijn maximaal onderscheidend in het schap. Zij liggen sinds begin maart in de schappen van Albert Heijn. Andere retailers volgen later. ■

Zo wordt Beemster-kaas als vanouds gemaakt van 100% Noord-Hollandse weidemelk, staan

Inlichtingen: Cono Kaasmakers, 0299 – 68 92 00 | www.cono.nl

FoodPersonality is een uitgave van: Shelflife Publishing bv Molenveldlaan 104 6523 RN Nijmegen Telefoon: 024 – 365 16 70 E-mail: vakblad@foodpersonality.nl www.foodpersonality.nl www.fpplus.nl www.shelflife.nl HR 09160015 Abonnementen: € 297,- per jaar exclusief btw

Heineken lanceert Birra Moretti in Nederland

Veldbonen worden gehakt en braadworstjes

Collectieve afname: prijs op aanvraag Opzegging abonnementen: 2 maanden voor einddatum van het abonnement Prijs los nummer: € 29,- exclusief btw en portokosten Abonnementsopgave, klachten en/of (verhuis)mededelingen: Vakblad FoodPersonality T.a.v. Klantenservice Molenveldlaan 104 6523 RN Nijmegen

Boon, leverancier van producten op basis van bonen, heeft de veldboon herontdekt als basis voor twee nieuwe vleesvervangers: Boon Gehakt en Boon Braadworstjes

Het favoriete bier van Italië is vanaf nu ook in Nederland verkrijgbaar. Birra Moretti, meer dan 160 jaar geleden opgericht in Udine, is een authentiek Italiaans fris en soepel bier. Het bier is perfect te combineren met authentiek Italiaanse gerechten. Yvonne de Liefde, marketing manager Birra Moretti: “Net als bij speciaalbier, is ook binnen de lagercategorie behoefte aan variëteit. In het afgelopen jaar hebben we gezien dat, zeker tijdens de sluiting van de horeca, consumenten zoeken naar kwaliteitsproducten. We hebben in Nederland een mooi portfolio met sterke bieren, variërend in smaak en met of zonder alcohol. Dit versterken we met de toevoeging van dit authentiek Italiaanse bier. In de supermarkt en restaurants zul je Birra Moretti veelal in combinatie zien met bijpassende gerechten, daarmee laten we zien dat goed bier en lekker eten ook in de lagercategorie samengaan.” Birra Moretti is verkrijgbaar bij Albert Heijn en Jumbo, in 6-pack blik, 6-pack fles en direct ook in 24-vaks krat (retourfles). ■

Boon ziet bonen als plantaardig eiwit van de toekomst. Het innovatieteam van Boon is continu bezig met het bestuderen van verschillende bonen om daar nieuwe en lekkere producten van te ontwikkelen. Zo ook de veldboon, die in Nederland vooral gebruikt wordt als veevoer. Zonde, vond Boon, want veldbonen hebben tal van voordelen. Zo kan je er veel lekkere gerechten van maken, ook zijn ze heel eiwitrijk en daarmee een goed alternatief voor bijvoorbeeld sojabonen. Daarnaast is de veldboon zeer goed lokaal te verbouwen, houdt zij stikstof vast en door het telen verbetert de bodem en de biodiversiteit. Tijd dus voor een opmars van de veldboon op de Nederlandse eettafel, in de vorm van Boon Gehakt & Boon Braadworstjes. Boon Gehakt & Boon Braadworstjes zijn al opgenomen bij Albert Heijn. ■

Redactie: Gé Lommen, ge.lommen@foodpersonality.nl Dave van Loon, dave.vanloon@foodpersonality.nl Marieke Venbrux, marieke.venbrux@foodpersonality.nl Redactionele medewerking: Constant Berkhout Jeroen van der Weerd Ivonne de Thouars Verkoop en marketing: Robin Kramp, robin.kramp@foodpersonality.nl Mark Peeters, mark.peeters@foodpersonality.nl Vormgeving: Giesbers Communicatie Groep Velp, Ariadne Nijsse, Esther Peters Druk: VellendrukkerijBDU - Werkendam Distributie: PostNL Auteursrecht Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd bestand, of openbaar gemaakt, in

Inlichtingen: Boon Food Concepts, info@boonfoodconcepts.com | www.boonbonen.nl

enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopie of enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Aansprakelijkheid Hoewel FoodPersonality met de meeste zorg wordt samengesteld, kunnen uitgever en redactie niet aansprakelijk worden gesteld voor mogelijke onjuiste berichtgeving en/of zetfouten.

Inlichtingen: Heineken, 071 – 545 61 11 www.heinekennederland.nl

50 FoodPersonality maart 2021

49_50_Product_Colofon.indd 50

16-03-2021 16:12

HighTouch_Adv_240x340mm_FC_v01 jr 150321_HR.pdf

15-03-21

14:04

Italiaans voor genieten Birra Moretti

Geen 18, geen alcohol - Met trots voor u gebrouwen in de Benelux 01-02-51-52_cover.indd 114SB824 BM ADV 240x340mm_WT.indd 2 1

15-03-2021 11:25

16-03-2021 16:32

ARLA BiOLOGiSCH iS NU KLiMAATNEUTRAAL

nummer 3 • maart 2021

Door compensatie en reductie. Alle broeikasgassen die we nog niet reduceren, compenseren we door de aanplant van bossen en het behoud van regenwoud.

JUMBO LEUSSINK GOOR DUURZAAM GEBOUWD, LOKAAL ASSORTIMENT ADVERTENTIE

Ons verhaal over Beter voor Varken, Natuur & Boer

ELKE KEUZE MAAKT EEN VERSCHIL

In het Beter voor Varken, Natuur & Boer-programma krijgen de varkens meer speelmateriaal.

100

Beter voor Varken, Natuur & Boer wordt uitgebouwd naar 100 Nederlandse varkenshouders. Albert Heijn is er trots op het programma samen met boeren te ontwikkelen.

Herald Overweg en tech-innovatie ‘Supermarkten, ga exploreren’

Meer weten? arla.nl/klimaatneutraal 19609 ARL Biologisch adv FP.indd 1 01-02-51-52_cover.indd 1

17-02-21 09:36

Jan en Jaap Kreuger zijn 7 dagen per week in de weer met de zorg voor hun varkens.

Door honderden zonnepanelen op het dak is varkenshouderij Kreuger energieneutraal.

De komende 5 jaar willen we 18,5% minder CO2 uitstoten in de varkensvleesketen

bedrijven die meedoen aan Beter voor Varken, Natuur & Boer.

Cees-Jan Adema (FNLI): Geen vleestaks, wel verduurzamen

‘Door de stabiele prijzen kunnen we duurzaam investeren’

16-03-2021 16:32

FP_2021_03

Articles inside

Vleursvloer: Vegan Fresco Amsterdam

Bij Josceline aan tafel: Patricia Tieman-von Harras (Cérélia

Export Partner: de Japanse supermarktsector

EFMI/Laurens Sloot: hou onze landbouw sterk

Formulecijfers GfK

Met Pim op straat