Tạp chí Forbes Việt Nam - Danh sách 30 Under 30 Việt Nam by forbesvietnam

30 UNDER 30 MỸ • DANH SÁCH DOANH NHÂN TỪ THIỆN THÁNG 2.2020 F O R B E S V I E T N A M . C O M .V N

ẤN PHẨM BÁO VĂN HÓA

3O UNDER 3O KÍNH BIẾU

GIÁ: 45.OOO ĐỒNG #SỐ 81

936082

010014

NHỮNG NGƯỜI TRẺ NỔI BẬT ĐANG TẠO ẢNH HƯỞNG TRÊN CÁC LĨNH VỰC

T H Á N G H A I 2020

SỐ 2 • CUỐN 81

TRONG SỐ NÀY

MỤC LỤC

72 | ĐAM MÊ DẪN LỐI Với rất nhiều cơ hội từ các nền tảng Internet, ba gương mặt trẻ thuộc ba ngành nghề khác nhau bước đầu tạo dấu ấn riêng, nhờ vào sự bền bỉ, tập trung làm điều họ đam mê và giỏi. Khổng Loan F O R B E S V I E T N A M . C O M .V N

THÁNG 2.2020

15 | Sự Kiện & Bình Luận Dấu chấm lửng của thế hệ trẻ Hoàng Anh Đức

18 | Thời Cuộc Nguyên nhân suy thoái vô hình 7

Yuwa Hedrick-Wong

19 | Sáng Tạo MỤC LỤC

Đầu tư khôn ngoan Rich Karlgaard

30 UNDER 30 VIỆT NAM 32 | Theo làn sóng xanh Trần Bảo Khánh đưa ra sản phẩm giày làm từ bã cà phê đẹp và thân thiện môi trường. Tuyết Ân

36 | Đu đưa với âm nhạc

Game, đặc biệt game âm nhạc là dấu ấn riêng của Amanotes tạo ra trên thị trường quốc tế. Cường Nghiêm

44 | Chiếc hộp cho giới trẻ Đặng Hồng Thái xây dựng YBOX - mạng xã hội thông tin về nghề nghiệp cho giới trẻ. Minh Thiên

50 | Đi tìm cánh cửa thứ ba Nhà nghiên cứu trẻ Phạm Hy Hiếu có phương pháp tiếp cận mới trong trí tuệ nhân tạo. Quốc Khánh

60 | Mục tiêu kế tiếp Trung Bảo tham gia đấu trường beatbox quốc tế và nhận những giải thưởng hàng đầu. Đặng Thư

64 | Xây giấc mơ hoa Florist Hà Minh Khôi là nguồn cảm hứng cho một nghề nghiệp mới tại Việt Nam.

Đặng Thư

CÔNG TY, CON NGƯỜI 96 | Thiết kế thông minh

Melanie Perkins phát triển ứng dụng thiết kế Canva thành một trong những phần mềm khởi nghiệp giá trị nhất thế giới. Alex Kondrad

122 | Hồ sơ: Ngân hàng bí mật của fintech Hỗ trợ cho nhiều ứng dụng tài chính phổ biến nhất là một ngân hàng nhỏ ở New Jersey. Antoine Gara, Nathan Vardi & Jeff Kauflin

128 | Kết nối triệu điểm EquBot đang chứng minh máy tính có thể vượt qua con người về khả năng lựa chọn cổ phiếu. William Baldwin

THÁ NG 2 .2 02 0

122 F O R B E S V I E T N A M . C O M .V N

MỤC LỤC

86 86 | 30 UNDER 30 HOA KỲ FORBES đánh giá hơn 15.000 đề cử. Danh sách cuối cùng gồm 600 người trẻ tuổi mang đến sự đổi mới trong 20 ngành

công nghiệp, những người đang thay đổi các quan niệm và ý tưởng của kinh doanh và xã hội. Biên tập: Steven Bertoni & Alexandra Wilson

CÔNG TY, CON NGƯỜI

130

118 | Trường sẽ lo chi phí

Công ty edtech Guild Education của Rachel Romer Carlson được định giá một tỉ đô la Mỹ. Bí quyết? Kết nối những nhân viên được trợ cấp học phí với các trường đại học sẽ sẵn sàng chi tiền để gặp họ. Alexandra Wilson & Susan Adams

DOANH NHÂN TỪ THIỆN 104 | Xúc tác thay đổi

Danh sách năm nay tôn vinh những cá nhân giúp giải quyết một loạt các vấn đề khác nhau trên khắp châu Á — Thái Bình Dương, trong đó có nhà từ thiện vĩ đại nhất từ trước đến nay của châu Á.

114

Biên tập: Grace Chung

114 | Khơi dậy lòng tốt Jack Ma xây dựng nền tảng bền vững với trọng tâm mới thiên về từ thiện. Justin Doebele

LỐI SỐNG

130 | Giữ gìn doanh nghiệp Là chủ tịch của doanh nghiệp gia đình Patek Philippe, Thierry Stern hiểu rõ rằng, đồng hồ là để bán, nhưng công ty thì không. Christian Barker

134 | Suy ngẫm Về giá trị. F O R B E S V I E T N A M . C O M .V N

104

118 T H Á N G 2 .2 0 2 0

THƯ TÒA SOẠN

TỔNG BIÊN TẬP

Chu Thị Thu Hằng

T H Ư T Ò A S O Ạ N

PHÓ TỔNG BIÊN TẬP

Suối nguồn tươi trẻ

Lương Trung Hiếu Phan Thanh Nam CỐ VẤN BIÊN TẬP

Phạm Phú Ngọc Trai THƯ KÝ TÒA SOẠN

Võ Quốc Khánh PHÓ THƯ KÝ TÒA SOẠN

Giang Thanh

TRƯỞNG BAN BIÊN DỊCH

Khổng Loan

PHỤ TRÁCH THIẾT KẾ

Trần Quốc Luật TÒA SOẠN – TRỊ SỰ 124 Nguyễn Du, Hà Nội Tel: 024 38220036 – 3822 3836 • Fax: 024 3822 9302

VĂN PHÒNG PHÍA NAM • Tòa nhà HM Town (Tầng 8) 412 Nguyễn Thị Minh Khai, P. 5, Q. 3, TP. HCM Tel: 028 3832 7575 – Fax: 028 3834 3535 email: toasoan@forbesvietnam.com • 170 Nguyễn Đình Chiểu, Q.3, TP.HCM Tel: 028 3823 0890 – Fax: 028 3910 0922 Giấy phép xuất bản số 79/GP-BTTTT cấp ngày 2.4.2013

MEDIA

CHAIRMAN & EDITOR-IN-CHIEF

Steve Forbes

CHIEF EXECUTIVE OFFICER: Michael Federle CHIEF CONTENT OFFICER: Randall Lane CEO / ASIA, FORBES MEDIA & PRESIDENT & PUBLISHER, FORBES ASIA: William Adamopoulos EXECUTIVE DIRECTOR, EDITORIAL CONTENT, FORBES ASIA: Justin Doebele SENIOR VICE PRESIDENT, FORBES ASIA:

Tina Wee FOUNDED IN 1917 B.C. Forbes, Editor–in–Chief (1917–54) Malcom S. Forbes, Editor–in–Chief (1954–90) James W. Michaels, Editor (1961–99) William Baldwin, Editor (1999–2010) FORBES VIỆT NAM is published under a license agreement with Forbes Media LLC © 2013 Công Ty TNHH Truyền Thông Tương Tác. © 2013 FORBES. All Rights Reserved. F O R B E S V I E T N A M . C O M .V N

Bạn đọc đang cầm trên tay số báo đặc biệt năm 2020 với danh sách 30 Under 30 – 30 gương mặt trẻ xuất sắc nhất dưới 30 tuổi được Forbes Việt Nam thực hiện lần thứ tư tại Việt Nam. Họ là đại diện cho thế hệ trẻ Việt Nam năng động, tri thức, mang khát vọng thành công. Kể từ khi xuất hiện lần đầu tiên tại Việt Nam vào tháng 6.2013, thông điệp xuyên suốt của Forbes Việt Nam là cổ vũ tinh thần kinh doanh, tôn vinh tinh thần khởi nghiệp, làm giàu chính đáng. Do đó, danh sách năm nay tiếp tục xuất hiện nhiều nhất các bạn trẻ hoạt động trong lĩnh vực kinh doanh, khởi nghiệp. Dù tuổi đời còn trẻ, họ đã đảm nhiệm các vị trí quản lý cấp cao, bước đầu tạo ra dấu ấn riêng ở các tập đoàn, các công ty lớn và được ghi nhận nỗ lực phấn đấu. Cùng với làn sóng khởi nghiệp, sự thay đổi nhanh chóng của nhiều mô hình kinh doanh truyền thống, đặc biệt từ tiến bộ công nghệ và kết nối Internet, một số bạn trẻ chọn con đường khởi nghiệp sáng tạo, một số đã xác lập thành công bước đầu đáng khích lệ ở thị trường quốc tế. Nhưng nét riêng của danh sách năm nay Forbes Việt Nam muốn nhấn mạnh là sự đa dạng. Danh sách xuất hiện những gương mặt tự tạo ra cơ hội phát triển bản thân từ các nền tảng Internet như đạo diễn, fashionista, beauty vlogger, hay hành trình rất riêng như đeo đuổi nghệ thuật cắm hoa. Họ thành công, được thị trường ghi nhận nhờ vào sự bền bỉ, kiên trì và tập trung làm điều đam mê. Bên cạnh đó là sự khẳng định, phá cách của thế hệ trẻ trong lĩnh vực âm nhạc, nghệ thuật. Forbes Việt Nam cũng ghi nhận thế hệ trẻ không thờ ơ với vấn đề thời cuộc bằng nhiều con đường khác nhau. Một số xây dựng phát triển doanh nghiệp xã hội huy động các nguồn lực của xã hội cho công tác thiện nguyện hoặc đóng góp cho cộng đồng qua cánh cửa tri thức. Chúng tôi tin rằng các gương mặt trong danh sách là đại diện cho một thế hệ trẻ Việt Nam năng động đầy hoài bão, góp phần thay đổi diện mạo đất nước trong tương lai. Nhằm tôn vinh các gương mặt trong danh sách và nằm trong chuỗi các sự kiện thường niên, Forbes Việt Nam sẽ tổ chức sự kiện Under 30 Summit lần thứ tư tại TP.HCM vào tháng 4.2020.

—Ban biên tập FORBES VIỆT NAM THÁNG 2.2020

Ý KIẾN BẠN ĐỌC

Không kỳ vọng quá lớn điện mặt trời THÁNG HAI 2020 • SỐ 2 CUỐN 81

Ý KIẾN BẠN ĐỌC

ĐẠI DIỆN THƯƠNG MẠI Công ty TNHH Truyền Thông Tương Tác TỔNG GIÁM ĐỐC Đường Thu Hương PHỤ TRÁCH KINH DOANH Bùi Quang Đạt PHỤ TRÁCH TIẾP THỊ – PHÁT HÀNH Nguyễn Hải Bằng PHỤ TRÁCH VĂN PHÒNG Phạm Trà Kim Anh PHỤ TRÁCH SỰ KIỆN Nguyễn Minh Đức ĐỊA CHỈ LIÊN LẠC Tòa nhà HM Town (Tầng 8) 412 Nguyễn Thị Minh Khai, Phường 5, Quận 3, TP. HCM Tel: 028 3832 7575 Fax: 028 3834 3535 ĐẶT BÁO DÀI HẠN Tại TP. HCM liên hệ Email: phathanh@forbesvietnam.com Tel: 028 3832 7575 Tại các địa phương khác liên hệ đặt báo dài hạn tại Bưu điện gần nhất, mã số đặt báo C018 TẠP CHÍ FORBES VIỆT NAM Ấn phẩm của báo Văn Hóa được xuất bản hằng tháng vào tuần đầu tiên trong tháng. Bản quyền đã được đăng ký. Không hình ảnh và/ hoặc nội dung nào trên tạp chí được phép tái xuất bản dưới bất kỳ hình thức nào nếu không có sự cho phép hoặc cấp phép bằng văn bản. Bất kỳ vi phạm bản quyền nào sẽ bị xử lý theo các quy định và pháp luật Việt Nam. In tại Công ty cổ phần in Trần Phú 71 - 75 Hai Bà Trưng, Quận 1, TP. HCM. F O R B E S V I E T N A M . C O M .V N

Thời gian qua xu hướng đầu tư vào điện mặt trời bùng nổ tại Việt Nam và phần đông được dư luận xã hội ủng hộ, đặc biệt trong bối cảnh nhiều thời điểm cả Hà Nội và TP.HCM ô nhiễm nặng nề mà một trong các lý giải là do nhiệt điện chạy than. Bài viết “Sức nóng của mặt trời” trên số 80 phần nào lột tả được xu hướng các nhà đầu tư tư nhân đầu tư vào lĩnh vực này. Theo tôi, chúng ta không nên quá lạc quan và bi quan. Về mặt lạc quan, một số kỳ vọng điện mặt trời sẽ thay thế nhiệt điện than. Theo tôi, điều này không thể. Xu hướng giảm nhiệt điện than trên thế giới là có thật và đang diễn ra nhưng điện mặt trời cũng có những điểm yếu: chỉ khai thác hiệu quả một thời gian nhất định trong ngày; cũng không hoàn toàn thân thiện với môi trường, gây ra vấn đề gia tăng nhiệt độ khu vực; hiệu quả dự án điện mặt trời cũng phải đặt trong tương quan so sánh với hiệu quả của dự án nông nghiệp, công nghiệp tại vị trí đó; vấn đề xử lý tấm pin mặt trời sau thời gian khai thác như thế nào… Bởi vậy, khi nguồn thủy điện đã cạn kiệt, điện hạt nhân ngừng triển khai, điện gió và điện mặt trời tồn tại những vấn đề nhất định thì chúng ta buộc chấp nhận nhiệt điện vẫn chiếm một tỉ trọng đáng kể trong nguồn cung năng lượng. Tuy nhiên những vướng mắc của sự phát triển nóng hiện nay buộc phải chấp nhận vì chính sách mang tính thử nghiệm, thăm dò thị trường và chắc chắn sẽ có sự điều chỉnh trong thời gian tới. Sẽ hợp lý nếu ngành năng lượng Việt Nam có cơ cấu hợp lý giữa các loại hình năng lượng để phát triển bền vững. —Lê Duy Chuẩn, Kho bạc Nhà nước TP.HCM

Ngăn chặn hệ lụy không đáng có

Bài viết “Ranh giới cuối cùng của tài chính” số báo 80 đã giới thiệu các fintech nổi bật trên thế giới đang tập trung giải quyết các bài toán tài chính, tín dụng vi mô, ngoại hối và thanh toán. Đó là một số lĩnh vực nổi bật của fintech, trực tiếp giải quyết những vấn đề mà nhóm người lao động bình dân, thu nhập thấp thường gặp khi tiếp cận dịch vụ, vốn của ngân hàng và tổ chức tín dụng. Đây cũng chính là động lực thúc đẩy các ngân hàng truyền thống tăng tốc chuyển đổi số để mở rộng đối tượng khách hàng. Hoạt động của các fintech tại Việt Nam cũng rất sôi động với những ứng dụng nổi bật như Timo, MoMo và Money Lover. Thống kê cho thấy fintech ở Việt Nam chủ yếu tập trung vào thanh toán, cho vay ngang hàng và huy động vốn cộng đồng. Theo tôi, sự bùng nổ của các fintech này, đặc biệt trong lĩnh vực cho vay ngang hàng, kéo theo một số hệ luỵ không đáng có khi khách hàng mới tiếp xúc với loại hình này không tìm hiểu kỹ các thỏa thuận, hợp đồng cũng như khả năng tài chính của bản thân. Do đó, việc hoàn thiện khuôn khổ pháp lý để quản lý rủi ro và bảo vệ quyền lợi khách hàng càng trở nên cấp thiết. Tôi hi vọng những vướng mắc sẽ được gỡ bỏ, hành lang pháp lý sẽ rõ ràng để fintech Việt Nam hỗ trợ thiết thực người dân; đồng thời xóa bỏ tiếng xấu do những ứng dụng cho vay nặng lãi núp bóng fintech gây ra. —Phạm Thế Phong, công ty FE Credit Mời bạn gửi nhận xét, ý kiến về nội dung tạp chí đến: toasoan@forbesvietnam.com THÁNG 2.2020

NHÀ PHỐ TẠI HIM LAM GREEN PARK SỞ HỮU NGAY CHỈ TỪ

CHIẾT KHẤU LÊN ĐẾN

BEST

SELLER

ĐỪNG BỎ LỠ SỐ BÁO ĐƯỢC MONG CHỜ NHẤT NĂM ✓

CÁC BƯỚC ĐĂNG KÝ

TÔI ĐỒNG Ý ĐẶT BÁO 1 Năm chỉ 540.000 VNĐ (12 số báo)

Họ Tên Địa chỉ Điện thoại

2 Năm chỉ 918.000 VNĐ (24 số báo) | Giảm 15%

Điền đầy đủ thông tin Chụp hình lại mẫu thông tin này Quét mã QR code để gửi thông tin đến Forbes Việt Nam

“Trong tất cả những gì bạn tích lũy, hãy tích lũy sự hiểu biết”

SỰ KIỆN & BÌNH LUẬN Hoàng Anh Đức

Dấu chấm lửng của thế hệ trẻ

THÁ NG 2 .2 02 0

quốc gia vì thấy trải nghiệm làm việc tại môi trường đó có vẻ “sang chảnh.” Như những người trẻ, ban đầu tôi thấy mình quan trọng với những chuyến bay tối ngày và những dự án hào nhoáng gắn liền với những tên tuổi xuyên lục địa. Những ngày tháng đầu, trong bộ âu phục phẳng phiu của nhà tư vấn, tôi luôn phải căng óc, mệt mỏi tìm tòi các phương án giải quyết vấn đề, và mệt mỏi hơn nữa để thuyết phục khách hàng đồng thuận với những giải pháp tôi đã gợi ý. Suốt một năm trời, tôi chỉ tập trung vào việc lắng nghe – đặt câu hỏi – rồi tiếp tục lắng nghe – đặt câu hỏi. Vòng xoáy đó cứ lặp lại ngày qua ngày. Đến một ngày tôi chợt nhận ra hóa ra với đối tác nào cũng vậy, giải pháp không ở đâu xa vời mà luôn có sẵn nơi bản thân họ. Vấn đề là họ chưa đủ tự tin và bình tĩnh để đưa ra giải pháp, và muốn chấp nhận những giải pháp đối tác đưa cho họ – phương án họ cảm thấy hợp lý và quyết định đó là phương án tối ưu. Cảm giác của sự thành công hóa ra không thú vị bằng cảm giác của sự thấu hiểu. Thấu hiểu một câu chuyện thì không khó, thấu hiểu một thế hệ, nhất là thế hệ trẻ không đơn giản. Các câu chuyện có thể được truyền tải từ người ngày sang người khác qua ngôn ngữ nhưng những nỗi niềm của thế hệ lại chẳng thể nào được lưu thông theo cách đơn giản như thế. Bản thân tôi đã từng thực hiện công việc nghiên cứu theo nhiều cách khác nhau, cũng đã dạy học cho nhiều đối tượng từ tiểu học tới sau đại học, từ những kiến thức hàn lâm cho tới những kỹ năng “mì ăn liền.” Năm 2016, lứa học trò đầu tiên tại ngôi trường tư thục mà tôi tham gia thành lập đã tốt nghiệp phổ thông và đứng giữa ngã ba đường: học đại học, học nghề hay dành một năm gap-year (khám phá, trải nghiệm trước khi học đại học). Tôi ngạc nhiên khi nhận thấy các em chẳng băn khoăn chuyện học ở Việt Nam hay ở nước ngoài. Khác với chúng tôi, các em không coi đó là một vấn đề quá to tát. Chỉ một năm sau, tôi tình cờ gặp cô học trò cũ trong vai trò trợ lý cho đối tác. Cô kể đã đi du lịch khắp Đông Dương, học mót các kỹ thuật marketing và tự kiếm tiền để trang trải cuộc sống. Hai năm sau đó, tôi gặp lại em trên không gian mạng. Cô bé bắt đầu tham gia chương trình cử nhân trực tuyến của một trường đại học Hoa FO R B ESV I ET N AM .CO M .V N

SỰ KIỆN & BÌNH LUẬN

Tôi có một bộ sưu tập tí hon. Không khó để nhận ra sự khác biệt giữa nhóm những chiếc rìu Đông Sơn với những chiếc rìu giả cổ. Sau hàng trăm, thậm chí hàng ngàn năm nằm dưới sông vô tình được phát hiện và vớt lên, cùng với sự phong hóa của thời gian, những mảng ô xít đồng lấm tấm xanh, kết cấu của những chiếc rìu Đông Sơn trở nên rệu rã, tưởng chừng chạm mạnh vào chúng có thể vỡ vụn. Trái lại, những chiếc rìu giả cổ sau thời gian vùi qua loa dưới bùn vớt lên vẫn giữ được vẻ tinh tươm và chắc chắn. Đối với các khí cụ, sự phong hóa của môi trường xung quanh có thể nhận ra nhờ vẻ bề ngoài một cách rõ ràng và đơn giản. Nhưng đối với con người, đặc biệt người trẻ, sự nhận biết tính cách, khát khao thế hệ e rằng không đơn giản như thế. Đầu xuân 2018, tôi nhận được một lời mời tham gia dự án sách “In-between”, dự án quy tụ khoảng 30 người trẻ tuổi đã hoặc đang học tập, công tác tại nước ngoài. Những người trẻ thế hệ Y (Millenials) – thế hệ 20 – 30 tuổi bắt đầu bước ra thế giới và muốn khẳng định mình, thuộc các lĩnh vực khác nhau như báo chí, ngoại giao, giáo dục, kiến trúc, marketing cùng chia sẻ những câu chuyện, những trăn trở của họ. Chúng tôi đã rất hứng khởi chia sẻ với nhau về những điều mới lạ, rộng lớn nhưng rồi lại hoang mang về việc mình là ai và mình thuộc về đâu. Có lẽ, chính sự chơi vơi được thể hiện ngay trong tên dự án đã quy tụ chúng tôi lại với nhau. Sau hơn một năm trời, chúng tôi ra mắt tựa sách Gần như là nhà. Khép lại dự án nhưng sau đó chúng tôi vẫn chẳng thể khép lại mối băn khoăn về thế hệ mình. Những nụ cười, ánh mắt đầy niềm vui khi ra mắt sách, khi chuyển nhuận bút tới quỹ Trò nghèo vùng cao, hay khi nhận được lời cảm ơn từ độc giả rồi cũng nhường chỗ cho những khoảng lặng. Ngày trước khi còn học phổ thông, khoảng lặng của chúng tôi diễn ra sau mỗi kỳ thi, thời gian quý báu để thư giãn và lấy đà cho chặng đua điểm số kế tiếp. Khoảng lặng hiện nay là day dứt những người thế hệ trẻ chúng tôi là ai và thuộc về đâu? Đầu năm 2015, ở tuổi 25, tôi rời bỏ những gì đang có để đi tìm những trải nghiệm mới mẻ. Sau tháng ngày lăn lộn núi rừng theo kiểu Robinson Crusoe thời hiện đại, tôi quay ngoắt sang cộng tác với một công ty tư vấn đa

Sự kiện & Bình luận tiếp theo

• SỰ KIỆN & BÌNH LUẬN

Kỳ. Còn tôi vừa bước ra, khép lại vai trò giảng dạy của mình tại chốn đó. Không phải sự thành công hay trưởng thành, mà chính sự tự do lựa chọn được làm điều mình ưa thích của cô học trò cũ là điều tôi cảm nhận về thế hệ trẻ. Cách mà em đón nhận cuộc sống vô tư, sảng khoái và trong trẻo như nó vốn có cũng khiến tôi nể phục và ghen tị phần nào. Giữa năm 2018, tôi có một trải nghiệm khác. Tôi rủ một nhóm khoảng chục người gồm cả quen và lạ, lập ấn phẩm “Dạy và Học”, giúp giáo viên phổ thông nâng cao năng lực sư phạm. Chúng tôi tự gọi mình là Ban biên tập Lộn xộn với “phương châm 4.0”: không lương; không văn phòng; không giới hạn thời gian; không giới hạn chuyên môn. Tính đến tháng 1.2020, “Dạy và Học” đã xuất bản 18 số mà cả nhóm chúng

chung, ở thời kỳ nào cũng đều mang trong họ những trăn trở của thời cuộc. Chúng ta thử đảo ngược thời gian đặt ra vài tình huống giả định. Nếu vị tướng trẻ Trần Quốc Toản sống giữa thế kỷ 21, người hiện nay được xã hội mặc định là “con ông cháu cha”, ông sẽ làm gì với quả cam – một ân huệ dòng tộc mang tính vỗ về quý giá mà hẳn rất nhiều người thèm muốn ghen tị, bóp nát hay chụp hình đăng trên Instagram? Trạng nguyên Nguyễn Hiền, người mồ côi cha, xuất thân nghèo khó, đỗ Trạng nguyên năm 13 tuổi được các phương tiện truyền thông tôn vinh là thần đồng, sau các thành công sớm liệu có giữ được cái đầu lạnh và bản lĩnh vững vàng để vạch ra các kế sách phò vua, giúp nước hay sẽ biến mình thành ngôi sao trên Facebook viết bài và ngồi đếm các lượt like?

“DÙ Ở TRONG NHỮNG BỐI CẢNH LỊCH SỬ, VĂN HÓA KHÁC NHAU, NHƯNG TÔI TIN CHẮC RẰNG NHỮNG NGƯỜI TRẺ NÓI CHUNG, Ở THỜI KỲ NÀO CŨNG ĐỀU MANG TRONG HỌ NHỮNG TRĂN TRỞ CỦA THỜI CUỘC.” —Hoàng Anh Đức tôi vẫn chưa gặp mặt nhau lần nào. Mỗi kỳ ấn phẩm là mỗi dịp chúng tôi “lắng nghe” những người đồng nghiệp khắp mọi miền Tổ quốc và chính bản thân mình. Hóa ra, chúng ta chẳng hề tạo ra tương lai, mà chính bản thân chúng ta được định hình và liên tục tái định hình bởi tương lai mà chúng ta mong muốn. Dù ở trong những bối cảnh lịch sử, văn hóa khác nhau, nhưng tôi tin chắc rằng những người trẻ nói

Tôi cho rằng đừng bắt tuổi trẻ phải đặt dấu chấm hết hay chấm hỏi cho những điều dang dở. Hãy để tuổi trẻ tự mở ra cánh cửa cuộc đời với nhiều sự lựa chọn. Đừng bắt tuổi trẻ phải làm mùa xuân của xã hội, mùa xuân, mùa hạ, mùa thu, mùa đông, mùa khô, mùa mưa hay bất kỳ mùa nào cũng được. Hãy để tuổi trẻ thuộc về chính tuổi trẻ, dấn thân và quyết định lựa chọn tương lai của chính họ từ những sự trải nghiệm.

H OÀ N G A N H Đ Ứ C L À C EO T R U N G TÂ M N G H I ÊN C Ứ U VÀ P H ÁT T R I Ể N G I ÁO D Ụ C E D L A B A S I A . FO RB ESVIETN AM.CO M.VN

ECONOMIX Cách các nền kinh tế vận hành như thế nào và tại sao. TÁC GIẢ: MICHAEL GOODWIN DAN E. BURR minh họa

Kinh tế học là môn khoa học giải thích về cách nền kinh tế hiện đại vận hành, song nền kinh tế hiện đại trở nên quá phức tạp, cộng thêm quá trình toàn cầu hóa, khiến cho kinh tế học trở nên rối rắm hơn. Nhưng đừng quá lo lắng, khi sự kết hợp của Michael Goodwin và họa sĩ Dan Burr trong cuốn Economix giúp người đọc tìm hiểu về lịch sử kinh tế một cách dễ hiểu, đầy thú vị. Dưới nét vẽ của Dan Burr, tác giả của các cuốn sách King in Disguise, Graphic Classis, nội dung các khái niệm kinh tế, những trường phái kinh tế từ trước đến nay như trọng thương, trọng nông, trọng cung, kinh tế học cổ điển, kinh tế học tân cổ điển, tân tự do và các tư tưởng kinh tế quan trọng từ thời Adam Smith, Ricardo, John Keynes... được trình bày rõ ràng, mạch lạc và dễ hiểu. Trong 300 trang trình bày dưới dạng truyện tranh, người đọc có thể hiểu về lịch sử kinh tế thế giới kể từ khi nền kinh tế hàng hóa ra đời. “Chúng ta sẽ lướt qua vài thế kỷ với vô số học thuyết về kinh tế học cùng những vụ khủng hoảng kinh tế lớn như thể đang đọc một cuốn truyện tranh, cả bi lẫn hài, căng thẳng mà không kém phần sảng khoái.”(Miami Herald) Kết thúc cuốn sách, tác giả đặt ra vấn đề về các khiếm khuyết quan trọng của nền kinh tế khi nó đang hoạt động như môi trường, năng lượng. “Sửa chữa những khiếm khuyết đó có nghĩa là tự hỏi chúng ta muốn gì từ nền kinh tế? Loại việc làm nào chúng ta muốn làm? Kiểu cuộc sống nào chúng ta muốn sống?” Đó là câu trả lời mà mỗi người phải tự tìm hiểu và ra quyết định. Phan Linh Lan dịch — NXB Trẻ và Nhã Nam xuất bản T H Á N G 2 .2 0 2 0

THỜI CUỘC Yuwa Hedrick-Wong

THỜI CUỘC

Các tướng luôn ra trận cuối cùng. Binh pháp này cũng đúng trong cuộc chiến với suy thoái kinh tế. Kể từ cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu cách đây mười năm, chúng ta vẫn đang tìm kiếm mọi dấu hiệu của sự yếu kém về tài chính, ví dụ như bong bóng bất động sản, có thể dẫn đến cuộc suy thoái kinh tế toàn cầu tiếp theo. Mặc dù có một số biểu hiện cho thấy nền kinh tế đang suy yếu, nhưng không có bong bóng bất động sản nào có thể so sánh với thời kỳ trước năm 2008. Và chúng ta sẽ chẳng tìm thấy bất kỳ dấu hiệu nào, thậm chí ngay cả khi chúng ta tiến gần hơn đến cuộc suy thoái tiếp theo. Kể từ cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu mười năm trước, nền kinh tế toàn cầu đã được định hình lại bởi các thế lực khác nhau, và cuộc suy thoái sắp tới sẽ xuất phát từ những nguyên nhân hoàn toàn khác với cuộc suy thoái trước đây. Trước hết, nền kinh tế toàn cầu hiện nay bị vây hãm trong tâm lý không chắc chắn phát sinh từ cuộc thương chiến, một châu Âu bị suy yếu, Brexit và căng thẳng địa chính trị gia tăng. Một nguyên nhân thậm chí còn sâu xa hơn nữa là trật tự kinh tế toàn cầu tự do, được áp dụng từ những năm 1950, đang dần bị phá vỡ. Có hai xu hướng đang hợp lại dần phá hủy trật tự này. Đầu tiên là sự thống trị về kinh tế của phương Tây đang giảm dần so với phần còn lại của thế giới, đặc biệt với Trung Quốc. Thứ hai là sự trỗi dậy của chủ nghĩa dân

túy trong các nền dân chủ phương Tây, đây được cho là thách thức nghiêm trọng nhất đối với tính hợp pháp của trật tự toàn cầu tự do. Tuy nhiên, ngay cả khi trật tự kinh tế toàn cầu tự do đang mất dần, vẫn chưa thể hình dung rõ trật tự kinh tế toàn cầu sau giai đoạn tự do sẽ như thế nào. Vì vậy, hiện tại, nền kinh tế toàn cầu giống như một kẻ lang thang vô định trong thời điểm hàng quán đóng cửa: chẳng biết đi đâu, nhưng cũng không thể ở lại chốn này. Trong khi đó, các nền kinh tế lớn và phát triển đã bị suy yếu nghiêm trọng do lãi suất bằng 0 kéo dài, khiến chúng dễ bị tổn thương trước những cú sốc bất ngờ. Lãi suất cực thấp bóp méo tỉ giá tiền tệ, vốn được xem là dấu hiệu giá (price signal) quan trọng nhất trong nền kinh tế thị trường. Điều này đầu độc môi trường kinh doanh, cho phép các doanh nghiệp hoạt động yếu kém có thể tồn tại, làm nhiễu loạn quá trình phá hủy mang tính sáng tạo có tác dụng thúc đẩy bất kỳ sự đổi mới kinh tế nào. Sự tồn tại của các doanh nghiệp hoạt động yếu kém cũng hút lợi nhuận của các doanh nghiệp thành công hơn, làm giảm khả năng phát triển mở rộng của họ. Trong bối cảnh đó, bất kỳ con số sai lầm nào cũng có thể kích hoạt các phản ứng dây chuyền đẩy các nền kinh tế lớn và phát triển rơi vào suy thoái. Nhưng chúng ta cũng nên chuẩn bị cho một dạng suy thoái tiềm tàng khác. Suy thoái kinh tế được định nghĩa là tình Giám đốc điều hành trạng suy giảm kinh tế trong hai quý liên IMF, bà Kristalina tiếp của một nền kinh tế. Tuy nhiên, cuộc Georgieva phát suy thoái tiếp theo, có thể không diễn ra biểu tại các cuộc theo định nghĩa đó. Ví dụ, chúng ta có thể họp thường niên của IMF và Nhóm có một quý đạt mức tăng trưởng 0,3%, ngân hàng thế giới quý tiếp theo lại giảm 1,2%, sau đó tăng tại Washington vào trưởng yếu ớt trong quý thứ ba và thứ tư, tháng 10.2019 ví dụ, 0,1%, và tiếp đến lại giảm 0,5%... Mặc dù tình trạng xảy ra không hề giống với định nghĩa cơ bản về suy thoái kinh tế, nhưng nền kinh tế vẫn sẽ bị sụt giảm, suy yếu dần bởi các chính sách tài chính và tiền tệ bất lực. Đó sẽ là một cuộc suy thoái vô hình. YUWA HEDRICK-WONG LÀ CÂY BÚT BÌNH LUẬN KINH TẾ CAO CẤP CỦA FORBES ASIA. ÔNG LÀ GIẢNG VIÊN THỈNH GIẢNG TẠI TRƯỜNG CHÍNH SÁCH CÔNG LÝ QUANG DIỆU, ĐH QUỐC GIA SINGAPORE. ÔNG LÀ NHÀ KINH TẾ LÀM VIỆC Ở CHÂU Á-THÁI BÌNH DƯƠNG, CHÂU ÂU, TRUNG ĐÔNG VÀ CHÂU PHI TRONG 25 NĂM QUA. EMAIL: YUWA.HEDRICK.WONG@GMAIL.COM.

FO RB ESVIETN AM.CO M.VN

T H Á N G 2 .2 0 2 0

A N D R E W C A B A L L E R O - R E Y N O L D S /A F P/ G E T T Y I M A G E S

Nguyên nhân suy thoái vô hình

S Á N G TẠ O Rich Karlgaard

Đầu tư khôn ngoan Kessler, nổi tiếng trong lịch sử đầu tư công nghệ. Ông là chuyên gia phân tích hàng đầu về công nghiệp bán dẫn của Morgan Stanley vào những năm 1980. Những năm 1990, ông thành lập Velocity Capital Management, quỹ đầu cơ chuyên đầu tư vào các công ty công nghệ tư nhân và đại chúng. Velocity được tạp chí Barron xếp hạng là một trong năm quỹ đầu cơ hàng đầu năm 1998. Năm 1999, Kessler ngưng giao dịch quỹ. Ông dừng mua bán khi các cổ phiếu công nghệ rớt giá. Làm sao ông ấy biết? “Các nhà đầu tư Saudi,” ông trả lời. Sau khi được tạp chí Barron vinh danh, những người giàu và các tổ chức – từ quỹ hưu trí, quản lý vốn của công ty đến các hoàng tử Ả Rập, đã liên tục lôi kéo Kessler để đầu tư vào Velocity. Kessler giải thích, đó là “dumb money” (dumb: ngốc). Đương nhiên họ không phải là những kẻ ngốc nghếch, nhưng ở cương vị nhà đầu tư, họ đã chậm chân trong “bữa tiệc công nghệ” và hiểu biết rất ít về công nghệ, họ chỉ biết thị trường này đang rất hấp dẫn. Tôi đã nghĩ đến cụm từ “tiền ngốc” khi đọc cuốn Bad Blood của John Carreyrou. Đây là bài điều tra được tìm đọc nhiều nhất về trường hợp của Theranos, công ty công nghệ sinh học tại thung lũng Silicon do Elizabeth Holmes thành lập. Sản phẩm của công ty này, được gọi là Edison, áp dụng phương pháp lấy mẫu máu không đau bằng cách chích máu ở ngón tay và phân tích. Họ muốn thay cách lấy máu bằng kim tiêm gây đau ở cánh tay. Nhưng các mẫu máu dùng phương pháp Edison là không hề sử dụng được. Theranos là một khoản đầu tư thất bại. Hàng tỉ đô la Mỹ đầu tư vào công ty đã bị mất. Các nhà đầu tư vào Theranos là ai? Ngoại trừ các nhà đầu tư mạo hiểm trong giai đoạn đầu, hầu hết đều là “dumb money.” Trong số các nhà đầu tư, có một nhà xuất bản toàn cầu, một cựu ngoại trưởng Hoa Kỳ và một nữ thừa kế nổi tiếng hiện thuộc nội các của tổng thống Donald Trump. Họ không hề ngốc nghếch ở những lĩnh vực khác, mà chỉ ngốc nghếch khi đầu tư vào công nghệ sinh học. Khi Đông Nam Á phát triển, trở thành điểm nóng đầu tư, nhiều nhà đầu tư kiếm được lợi nhuận phi thường. Nhưng đó không phải là “dumb money”. Vài tuần trước, tại hội nghị kỹ thuật số của Forbes Indonesia ở Jakarta, trưởng biên tập tạp chí Forbes Asia, Justin Doebele, và tôi đã phỏng vấn hai nhà đầu tư công nghệ thành công từ Đông Nam Á. Một người là Willson Cuaca, đồng sáng lập East Ventures ở Jakarta.

Người còn lại là Nicholas Nash, đồng sáng lập Asia Partners tại Singapore. Hai người có chiến lược khác nhau. Cuaca đầu tư hạt giống ở mức thấp vào các công ty Internet tiêu dùng, phần mềm dịch vụ và công ty khởi nghiệp trong lĩnh vực di động. Ông phát hiện ra các công ty khi họ đang trong giai đoạn tăng trưởng ban đầu. Tin vào trực giác, Cuaca thường đầu tư trong vòng 24 giờ sau khi gặp những người sáng lập, phong cách tương tự như Masayoshi Son. Phương pháp của ông có vẻ khác thường, nhưng ông có thể làm điều đó vì ông là một trong những doanh nhân Internet thành công đầu tiên của Indonesia vào đầu những năm 2000. Cuaca hiểu biết lĩnh vực đầu tư của mình và hiểu những gì cần thiết để giành chiến thắng trong không gian công nghệ đang phát triển của Indonesia. Cuaca cho biết, năm ngoái, East Ventures mang lại tỉ lệ lợi nhuận 90% cho các đối tác. Nash có cách tiếp cận khác, quen thuộc hơn, để đầu tư vào các công ty công nghệ Đông Nam Á. Nash học chuyên ngành vật lý tại Harvard và lấy bằng MBA từ Stanford. Ông tích lũy kinh nghiệm trong thời gian làm việc tại McKinsey và học cách đầu tư tại công ty đầu tư vốn cổ phần tư nhân General Atlantic. Sau đó Nash trở thành chủ tịch tập đoàn Sea, công ty Internet hàng đầu Singapore, giúp công ty này niêm yết trên thị trường chứng khoán New York trong thương vụ IPO định giá công ty ở mức 14 tỉ đô la Mỹ. Mục tiêu của Nash tại Asia Partners là chiếm lĩnh khoảng trống mà ông nhận thấy trong mảng tài chính tầm trung dành cho các công ty công nghệ Đông Nam Á đang phát triển nhanh. Trong khi Cuaca và những nhà đầu tư khác cấp vốn hạt giống, và các đối tác doanh nghiệp cùng các doanh nghiệp gia đình do các ông lớn lãnh đạo cung cấp nguồn tài chính ở giai đoạn sau, thì các nhóm tầm trung – vòng gọi vốn series C và D từ 20 triệu đến 100 triệu đô la Mỹ – mang đến cho Asia Partners cơ hội độc nhất vô nhị. Cuaca và Nash cũng khác nhau trong cách mở rộng quy mô các công ty tăng trưởng nhanh. Cuaca muốn các công ty Indonesia thống lĩnh thị trường trong nước trước khi mở rộng. Nash lại nghĩ rằng Đông Nam Á, với khoảng 600 triệu dân, thị trường lớn gần giống với Trung Quốc, Hoa Kỳ và liên minh châu Âu. Ông thích các công ty của mình hiện diện trong khu vực Đông Nam Á càng nhanh càng tốt. Cuaca và Nash là ví dụ điển hình về đầu tư khôn ngoan.

RICH KARLGAARD LÀ BIÊN TẬP VIÊN TẠI FORBES. LÀ TÁC GIẢ & NHÀ TƯƠNG LAI HỌC, ÔNG ĐÃ XUẤT BẢN MỘT SỐ CUỐN SÁCH, MỚI NHẤT LÀ CUỐN LATE BLOOMERS, MỘT KHÁM PHÁ ĐỘT PHÁ VỀ Ý NGHĨA CỦA VIỆC TRỞ THÀNH TÀI NĂNG NỞ MUỘN TRONG MỘT NỀN VĂN HÓA BỊ ÁM ẢNH BỞI ĐIỂM SAT & THÀNH CÔNG SỚM. ĐỂ XEM CÁC BÀI ĐĂNG & BLOG TRƯỚC ĐÂY CỦA ÔNG, TRUY CẬP: WWW.FORBES.COM/SITES/RICHKARLGAARD

THÁ NG 2 .2 02 0

FO R B ESV I ET N AM .CO M .V N

30 UNDER 30 • VIỆT NAM

Tôi có người bạn ở thung lũng Silicon, Andy

ANGOLA

THẾ GIỚI C ỦA

FORBES

Trên hành tinh, 35 ấn bản được cấp phép của Forbes có mặt khắp năm châu, với 28 ngôn ngữ và 24 múi giờ. Tất cả đều có chung một sứ mệnh: tôn vinh tinh thần doanh chủ.

Maria Borges đã tạo nên tên tuổi siêu mẫu - năm lần xuất hiện trong Fashion Show của Victoria’s Secret - và giờ đây, cô muốn trở thành nhà đầu tư bất động sản, khởi đầu tại thủ đô Luanda.

Gia đình Diego Fenoglio là “hoàng gia sô cô la” ở Argentina, với thâm niên trong ngành từ những năm 1940. Hãng kem và sô cô la Rapanui của ông phát triển thành một doanh nghiệp trị giá gần 800 triệu đô la Mỹ và ông là người Argentina hiếm hoi có cái nhìn ngọt ngào về đất nước: “Khi khủng hoảng, người Argentina ăn kem. Khi hạnh phúc, họ ăn sô cô la.”

TRUNG QUỐC

BOLIVIA

Cuộc sống ở Bolivia mùa thu này “đã bị ngưng lại hoàn toàn trong ba tuần do các cuộc biểu tình dân sự, chủ yếu là biểu tình hòa bình,” chống đối các cuộc bầu cử, Fred Breede thuộc tạp chí Forbes Bolivia, cho biết. “Mọi người tụ tập ở khắp mọi nơi. Không có doanh nghiệp nào mở cửa - chỉ có ngân hàng, cửa hàng tạp hóa và trạm xăng hoạt động vào buổi sáng.”

CYPRUS CỘNG HÒA CZECH

CỘNG HÒA DOMINICA

Cựu cầu thủ Giải nhà nghề khúc côn cầu Mỹ NHL, Jaromir Jagr, 47 tuổi, vẫn đang theo đuổi sự nghiệp, hiện chơi cho đội bóng Klando Knights ở Cộng hòa Czech, đội này gần đây đã trở lại vị trí dẫn đầu của giải đấu.

Du lịch y tế trong khu vực này rất nhiều, nhưng các chuyên gia cảnh báo ngành này có thể sẽ có hàng loạt thương vụ hợp nhất và cần thúc đẩy giải pháp tốt hơn.

HI LẠP

DUBAI

BRAZIL Quỹ Impact Entrepreneurs Fund mới - ra mắt tại Hội nghị thượng đỉnh gần đây về chống đói nghèo - sẽ hỗ trợ cho sự phát triển kinh tế ở Brazil.

PHÁP

Tất cả thành công đều diễn ra trong “thời quá khứ”, Zhang Ruimin, ông hoàng ngành thiết bị của Trung Quốc tuyên bố. Do đó, Haier Group, công ty sản xuất do ông điều hành, chỉ tập trung vào tương lai - và điểm mấu chốt, theo ông, là khơi thông tài năng của từng nhân viên.

GEORGIA

Sau khi chinh phục được thị trường bảo hiểm nội địa của Cyprus, Christos Christodoulou, CEO của Trust Insurance, dự định tiến xa hơn, ra thị trường bên ngoài hòn đảo.

ĐỨC

Kể từ năm 2016, Vodafone Hi Lạp đã đầu tư gần 550 triệu đô la Mỹ để nâng cấp cơ sở hạ tầng viễn thông của nước này.

Dẫn đầu danh sách các công ty bất động sản hàng đầu của Forbes Trung Đông là Wasl Asset Management, quản lý 40.000 cư dân tại Dubai.

“Phụ nữ là chủ thể quảng bá của chúng tôi chứ không phải là vật thể,” Laurent Milchior, đồng chủ tịch của hãng sản xuất đồ lót Etam Group cho biết.

Khi Liên bang Xô Viết sụp đổ, Tamaz Daushvili tập trung vào thị trường đồ gia dụng cơ bản: rèm cửa sổ.

INDONESIA HUNGARY Chẳng còn bao nhiêu người dưới 35 tuổi uống thảo dược tiêu hóa Unicum nữa, vì thế nhà sản xuất đồ uống lâu đời Zwack phải tìm kiếm sản phẩm mới. F O R B E SV I E T N A M . C O M .V N

Tình hình khởi nghiệp của đất nước này đang tăng trưởng mạnh mẽ, với năm kỳ lân và một số công ty trẻ đầy triển vọng hơn, chẳng hạn như Sociolla của John Marco Rasjid.

Sự nghiệp kinh doanh của Tarek Mueller khởi đầu năm anh 15 tuổi, một cửa hàng trực tuyến bán phụ kiện cờ bạc. Hiện nay, công ty khởi nghiệp thương mại điện tử của anh, About You, là kỳ lân đầu tiên của Hamburg. T H Á N G 2 .2 0 2 0

BIÊN TẬP: ELISABETH BRIER, ABRAM BROWN AND JUSTIN CONKLIN

TOÀN CẢNH THỊ TRƯỜNG

ARGENTINA

ISRAEL

ẤN ĐỘ

NHẬT BẢN Những người đàn ông ăn mặc bảnh bao nhất khoác lên mình bộ quần áo may đo của Kashiyama. Giờ đây, họ cũng đóng giày cho cả phụ nữ nữa.

HÀN QUỐC

MÔNG CỔ LATVIA

KENYA Sự trỗi dậy của loại hình dịch vụ ngân hàng trên điện thoại di động ở Kenya - đi đầu là M-Pesa, một công ty khởi nghiệp fintech - mang đến lợi ích cho khách hàng (tiếp cận các ngân hàng dễ dàng hơn và giao dịch an toàn hơn) và cho các công ty (có được cơ sở dữ liệu khách hàng hoàn toàn mới).

Các ống kính do công ty Sekonix của Eun Gyeong Park chế tạo sẽ hỗ trợ các camera được tích hợp trong xe hơi của Huyndai, Kia và các hãng khác, giúp chúng phán đoán khoảng cách và điều kiện giao thông.

Paula Amorim lọt vào danh sách Phụ nữ quyền lực của tạp chí Forbes Bồ Đào Nha. Bà điều hành tập đoàn trị giá năm tỉ đô la Mỹ chuyên về các mảng như năng lượng, thời trang và các lĩnh vực khác.

NAM PHI

THÁ NG 2 .2 02 0

MEXICO Thành phố Mexico đối mặt với một cuộc khủng hoảng nước. Các bể chứa nước của công ty Rotoplas (doanh thu 450 triệu đô la Mỹ) hiện đang xuất hiện khắp nơi trên mái các tòa nhà cao tầng ở đô thị.

Đất nước Mông Cổ phụ thuộc vào khai thác mỏ đang chịu áp lực phải tăng sản lượng than chất lượng cao.

SLOVAKIA Ở Mỹ, Marian Hossa là ngôi sao khúc côn cầu, giành được ba cúp Stanley. Tại quê hương Slovakia, công ty thực phẩm đông lạnh của ông, HO&PE, trở thành nhà sản xuất lớn với các sản phẩm bánh pierogi (giống bánh bao chiên) và bánh bao hấp.

ROMANIA

Ông trùm năng lượng Augustin Oancea tuân theo một “quy tắc vàng” vốn là ngạn ngữ của người Romania như sau: Đừng theo dấu chân người khác nếu bạn muốn thành công.

TÂY BAN NHA

NGA Bảng xếp hạng mới về các nhà hàng thành công nhất Moscow gồm có các thương hiệu cao cấp như White Rabbit and Selfie, cũng như các thương hiệu bình dân hơn, như Boston Seafood & Bar gần quận Begovoy.

Ba thanh niên người Latvia trong độ tuổi hai mươi đã tạo ra ứng dụng mang tên Jeff mà họ gọi là “Tinder cho các khoản vay.” Thị trường đầu tiên của họ? Nước Việt Nam xa xôi.

BỒ ĐÀO NHA

BA LAN Các doanh nghiệp ở đất nước Ba Lan bảo thủ đang khai thác cơ sở dữ liệu khách hàng mới: người tiêu dùng LGBTQ, những người có xu hướng thu nhập khả dụng hơn.

KAZAKHSTAN Khi Ashkat Omarov ra mắt trang web bán vé máy bay trực tuyến Santufei vào năm 2014, trang này đã bị sập vào ngày đầu tiên. Năm năm sau, đây là một trong những trang web lớn nhất của đất nước, với doanh thu gần 20 triệu đô la Mỹ.

THÁI LAN Nổi tiếng trong giới tài chính Thái Lan với tên gọi “nữ thần thị trường chứng khoán”, Pattera Dilokrungthirapop là CEO của DBS Vickers Securities.

VIỆT NAM Theo Katherine Munro, “Mỗi cuốn sách là một câu chuyện.” Người phụ nữ Nam Phi 74 tuổi này sở hữu thư viện trị giá hàng triệu đô la Mỹ giúp bà lọt vào một danh sách mới về các bộ sưu tập lớn nhất và khác thường nhất châu lục của Forbes Africa.

Nhân vật đứng đầu danh sách 100 người giàu nhất của tạp chí Forbes Tây Ban Nha: Amancio Ortega, người sáng lập Zara.

Quách Thái Công là một trong những nhà thiết kế nội thất nổi tiếng nhất của TP.HCM. Gần đây nhất, ông tính phí thiết kế và nội thất cho căn hộ 345m2 là 1,5 triệu đô la Mỹ.

F O R B E SV I E T N A M . C O M .V N

TOÀN CẢNH THỊ TRƯỜNG

“Tôi có bản năng mạnh mẽ... [và] trong đa số trường hợp, bản năng đó sẽ được củng cố nhờ một số hoạt động cụ thể,” tỉ phú CNTT Shiv Nadar cho biết. Giá trị tài sản của ông tăng gấp ba lần trong thập niên vừa qua và ông ngày càng quan tâm đến hoạt động từ thiện.

Nếu mọi thứ diễn ra đúng kế hoạch của Amnon Shashua, sở hữu công ty Mobileye chuyên cung cấp công nghệ tự hành, thì Israel sẽ có chiếc taxi tự lái đầu tiên vào năm 2022.

Ý Áo khoác nhồi lông của Colmar là sản phẩm không thể thiếu khi trượt tuyết trên các sườn dốc ở châu Âu trong nhiều năm. “Thâm niên hàng chục năm cho phép chúng tôi tạo ra phong cách rõ ràng,” Mario, chủ tịch công ty cho biết.

30 Under 30

TOÀN CẢNH THỊ TRƯỜNG

5 NĂM NHÌN LẠI Đã ba lần Forbes Việt Nam công bố danh sách 30 Under 30 vào các năm 2015, 2016 và 2018. Trong số 90 gương mặt được tôn vinh, một số có những bước ngoặt trong sự nghiệp, một số vẫn kiên định với con đường đã chọn và gặt hái thành tựu mới.

LÊ ĐÌNH HIẾU, 32 Giáo dục Gương mặt quen thuộc trong các diễn đàn giáo dục của thế hệ trẻ trở thành giám đốc tuyển sinh của Vin Uni - trường đại học trực thuộc Vingroup.

F O R B E SV I E T N A M . C O M .V N

NGUYỄN HOÀNG GIANG, 34 Kinh doanh khởi nghiệp Cựu CEO trẻ nhất ngành chứng khoán rời công ty chứng khoán VN Direct, khởi nghiệp xây dựng nền tảng fintech hỗ trợ nhà đầu tư giao dịch phái sinh có tên EnTrade.

SƠN TÙNG MTP, 26

TRẦN MINH LONG, 32

Ca sĩ Sau sáu năm hoạt động giải trí, anh công bố lập công ty giải trí với vai trò chủ tịch với các mảng kinh doanh như mạng xã hội, chuỗi cà phê, thương hiệu thời trang.

Kinh doanh khởi nghiệp Minh Long rời Cengroup, khởi nghiệp với Citics.vn – nền tảng công nghệ dữ liệu bất động sản và AZRealty.vn – môi giới bất động sản dựa trên công nghệ.

PHẠM KIM HÙNG, 33 Kinh doanh khởi nghiệp Thoái vốn khỏi TechElite, Hùng sáng lập Base, bộ giải pháp quản trị công việc, nhận được đầu tư từ Beenext, Alpha JWC, VIISA, 500 Startup và Nextrans.

NGUYỄN TUẤN MẠNH, 30 Nghệ sĩ Thực hiện dự án “Đem âm nhạc cổ điển về Việt Nam và đem âm nhạc Việt Nam ra thế giới”, Mạnh cũng lập quỹ học bổng Piano Makes Dreams Foundation giúp đỡ trẻ em nghèo vùng cao. T H Á N G 2 .2 0 2 0

Kinh doanh khởi nghiệp Vncare.vn do Đức sáng lập được Vingroup mua lại. Anh hiện phụ trách phát triển kinh doanh chuỗi bệnh viện Vinmec.

Người mẫu Một trong số những người mẫu Việt hiếm hoi xuất hiện trên các sàn diễn London Fashion Week và New York Fashion Week, năm 2019, Hoàng Thùy lọt vào tốp 20 tại cuộc thi sắc đẹp quốc tế Hoa hậu Hoàn vũ.

THÁ NG 2 .2 02 0

Đạo diễn “Ròm” do Huy đạo diễn trở thành bộ phim Việt Nam đầu tiên thắng giải cao nhất ở LHP Busan (Hàn Quốc), đang được chờ được duyệt lại để phát hành tại Việt Nam.

TRẦN ĐỨC VIỆT (JVEVERMIND), 28

LÊ HOÀNG UYÊN VY, 33

Vlogger Vlogger “biến mất” bốn năm trước khi trở lại với bộ phim ngắn “Không dấu chân người” trên YouTube. Anh viết kịch bản, đạo diễn, và là diễn viên chính. Xóa toàn bộ những “vết tích” từng làm nên tên tuổi vlogger của mình trên YouTube, Việt muốn xây dựng sự nghiệp làm phim và đạo diễn.

Kinh doanh khởi nghiệp Rời Vingroup, Uyên Vi được biết đến với vai trò đối tác điều hành của quỹ đầu tư mạo hiểm EPS Capital, và hoạt động tích cực trong lĩnh vực khởi nghiệp tại Việt Nam.

30 UNDER 30 — 2015

30 UNDER 30 — 2016

HOÀNG THÙY, 28

TRẦN DŨNG THANH HUY, 30

TOÀN CẢNH THỊ TRƯỜNG

PHẠM ANH ĐỨC, 31

30 UNDER 30 — 2018

ISAAC, 32 Ca sĩ, diễn viên Gương mặt ca sỹ đa năng đã nhận giải Bông sen dành cho Nam diễn viên phụ xuất sắc nhất cho vai diễn nghệ sĩ cải lương trong phim Song Lang (đạo diễn Leon Lê).

F O R B E SV I E T N A M . C O M .V N

Hãy để ý đến họ

HẠT MÙA SAU Họ còn trẻ nhưng giàu khát vọng, đã đặt những bước đi đầu tiên, hứa hẹn tiến xa hơn nữa trong sự nghiệp.

TOÀN CẢNH THỊ TRƯỜNG

NGUYỄN THỊ NGỌC HUYỀN, 26

TỐNG KHÁNH LINH (Helly Tống), 25

NGUYỄN THÙY CHI (Chi Pu), 27

Sáng lập, CEO Medlink

Đồng sáng lập Lại Đây Refill Station

Ca sĩ, diễn viên, công ty GOM Entertainment

Ngọc Huyền sáng lập Medlink nền tảng công nghệ kết nối công ty dược và nhà thuốc giúp cắt giảm chi phí phân phối cho nhà sản xuất. Sau 12 tháng, Medlink thu hút hơn 4.000 nhà thuốc và hơn 20 công ty dược sử dụng hàng ngày. Công ty đã được một quỹ đầu tư Singapore rót vốn.

TRỊNH KHÁNH HẠ, 27 Đồng sáng lập, CEO Vulcan Augmetics

Vulcan Augmetics giành giải nhất của cuộc thi Doanh nhân cộng đồng - Blue Venture Award lần đầu tổ chức tại Việt Nam năm 2018. Công ty sản xuất những bộ phận chi giả với hệ thống mô-đun bàn tay tháo rời được ở mức giá thành chỉ bằng khoảng 1/5 các sản phẩm có chức năng tương tự. Sản phẩm đang được trao tặng miễn phí cho các bạn khuyết tật trong dự án xã hội mang tên UpLift. FO RB ESVIETN AM.CO M.VN

Linh ăn chay trường, đang phát triển các hoạt động kinh doanh hướng đến việc gây ảnh hưởng tích cực đến môi trường và cộng đồng, hạn chế bao bì, rác thải và các hóa chất có hại. “Tôi thích được gọi là người tưới cây,” cô nói.

Với hơn 14 triệu lượt theo dõi trên các trang mạng xã hội, sau 10 năm hoạt động nghệ thuật, Chi Pu đang thực hiện những đợt “lột xác” ngoạn mục. “Anh ơi ở lại”, bản ballad đến nay đã có trên 150 triệu lượt nghe và MV đạt hơn 76 triệu lượt xem trên YouTube. Vai diễn điện ảnh trong phim “Chị chị em em” được đánh giá cao về diễn xuất.

ĐẶNG QUANG DŨNG (Mèo Mốc), 28

NGUYỄN THỊ OANH, 25

Tác giả, họa sĩ

Nữ vận động viên điền kinh Nguyễn Thị Oanh là người đoạt ba huy chương vàng SEA Games 30. Cô gái quê ở Bắc Giang này đã dẫn đầu ở các cự ly chạy 1.500m, 5.000m và 3.000m chạy vượt chướng ngại vật. Trong đó, ở nội dung cuối cùng, cô phá kỷ lục SEA Games 30. Cô được bình chọn là vận động viên tiêu biểu của thể thao Việt Nam năm 2019 do tổng cục Thể dục thể thao và báo Thể thao Việt Nam tổ chức.

Mèo Mốc là tác giả và họa sĩ của các series truyện tranh xuất bản dài kỳ như Nhật ký Mèo Mốc, Tây Du Hí, Nào ta cùng ăn! Từ năm 2014 đến nay, Mèo Mốc đã có mười đầu sách được xuất bản và được tái bản nhiều lần. Mèo Mốc hiện đang là Thiết kế truyền thông tại tập đoàn Google trụ sở Singapore.

Vận động viên điền kinh

T H Á N G 2 .2 0 2 0

HDBANK 30 NĂM - NGÂN HÀNG HẠNH PHÚC CỦA CBNV

gày 04/01/2020, tại TP. Hồ Chí Minh, Ngân hàng Thương mại Cổ phần Phát triển TP. Hồ Chí Minh (HDBank) trang trọng tổ chức Lễ kỷ niệm 30 năm thành lập (04/01/1990 - 04/01/2020) và đón nhận các danh hiệu cao quý: Huân chương Lao động của Chủ tịch nước, Cờ Thi đua của Chính phủ và Cờ Truyền thống của UBND TP. Hồ Chí Minh. Đây là ngày hội lớn của tập thể hơn 16.000 CBNV HDBank trên cả nước với niềm hạnh phúc và tự hào. Lễ kỷ niệm trang trọng và ấm cúng hơn khi HDBank vinh dự được đón các vị lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Ngân hàng Nhà nước, UBND TP. HCM, lãnh đạo các Bộ, ban ngành; các đối tác, những khách hàng thân thiết cùng đại diện CBNV HDBank tiêu biểu qua các thời kỳ. Trong không khí trang nghiêm, cả hội trường cùng hướng về sân khấu chứng kiến Nghi thức quan trọng nhất buổi lễ. Với sự chứng kiến của các vị lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Ngân hàng Nhà nước, bà Đặng Thị Ngọc Thịnh - Ủy viên Ban chấp hành Trung ương Đảng, Phó Chủ tịch nước đã trao Huân chương Lao động cho Ban lãnh đạo HDBank, ghi nhận những thành tích xuất sắc của HDBank trong hoạt động kinh doanh, tín dụng và an sinh xã hội. Phó Thủ tướng thường trực Trương Hòa Bình trao Cờ Thi đua của Chính phủ. Phần Nghi thức tiếp tục với việc trao tặng Cờ Truyền thống của UBND TP. Hồ Chí Minh. Trước đó, HDBank đã vinh dự nhận được những phần thưởng cao quý: 2 lần Huân chương Lao động hạng Nhì và 3 lần Huân chương Lao động hạng Ba của Chủ tịch Nước, nhiều lần nhận Cờ Thi đua của Chính Phủ và khen thưởng của Ngân hàng Nhà nước. Phát biểu ghi nhận, biểu dương những thành quả đã đạt được của HDBank trong thời gian qua, Phó Thống đốc Thường trực NHNN Đào Minh Tú bày tỏ: “Ban lãnh đạo NHNN tin tưởng rằng với kết quả đã đạt được và sự đoàn kết, đổi mới, năng động, sáng tạo của HĐQT, Ban điều hành và đội ngũ CBNV hôm nay, HDBank với truyền thống nền tảng 30 năm qua và vị thế hôm nay sẽ tiếp tục phát triển bền vững, an toàn, hiệu quả trong thời gian tới”.

Phát biểu tại buổi lễ, ông Nguyễn Thiện Nhân - Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành ủy TP. HCM - trung tâm kinh tế tài chính lớn nhất cả nước, đã có những lời chúc mừng phấn khởi và đầy nhân văn. Ông chúc HDBank trở thành Ngân hàng Hạnh phúc, phát triển vì Hạnh phúc của mỗi gia đình CBNV và hạnh phúc của khách hàng, người dân. Phát biểu đáp từ, bà Nguyễn Thị Phương Thảo - Phó Chủ tịch Thường trực HĐQT HDBank cam kết hơn 16.000 cán bộ nhân viên sẽ tiếp tục đoàn kết phấn đấu thực hiện tốt các mục tiêu chiến lược đề ra, đóng góp cho phát triển kinh tế - xã hội và chất lượng đời sống người dân thông qua những sản phẩm dịch vụ ngân hàng tiện lợi, văn minh. Tại buổi lễ, Ban Tổ chức đã trân trọng tri ân những cán bộ nhân viên HDBank tiêu biểu và những cán bộ nhân viên thâm niên lâu năm – những gương mặt đại diện cho thế hệ cán bộ HDBank luôn đồng lòng, gắn kết, chất chứa khát vọng, niềm tin, tình yêu của con người HDBank qua các thời kỳ. Tiếp tục hành trình lan tỏa yêu thương tới cộng đồng, cũng trong dịp này, HDBank đã trao tặng Quỹ Bảo trợ trẻ em Việt Nam, Quỹ Bảo trợ bệnh nhân nghèo thành phố và Quỹ Hòa bình Mỹ Lai những chương trình từ thiện nhiều ý nghĩa. Xen kẽ buổi lễ kỷ niệm là các tiết mục văn nghệ đặc sắc do CBNV đến từ các đơn vị của HDBank biểu diễn. Các tiết mục văn nghệ đặc sắc thể hiện trọn vẹn tình yêu và niềm tự hào của các CBNV đối với lịch sử phát triển 30 năm và các thành quả ngày nay của Ngân hàng. Nghi thức ghi lại dấu mốc sinh nhật lần thứ 30 của ngân hàng, tượng trưng cho hình ảnh đầy sức sống và triển vọng sung túc của HDBank đã khép lại buổi lễ kỷ niệm đáng nhớ. Dư âm của sự kiện kỷ niệm 30 năm ngày thành lập còn đọng lại trong CBNV HDBank. Đây là nguồn động viên, động lực to lớn để các thế hệ HDBank tiếp tục nuôi dưỡng tình yêu ngân hàng, tình yêu nghề nghiệp, phấn đấu kiến tạo sự nghiệp và hạnh phúc của mình trong sự thịnh vượng chung của HDBank cùng kinh tế nước nhà.

30 UNDER 30 • VIỆT NAM

KINH DOANH NGUYỄN THÁI HẠNH LINH, 29 PHÓ TỔNG GIÁM ĐỐC, G I Á M Đ Ố C TÀ I C H Í N H PA N F O O D , TH À N H VIÊ N PA N G RO U P

Năm 2014, PAN Group chuyển hướng từ lĩnh vực vệ sinh công nghiệp thành tập đoàn thực phẩm. Hạnh Linh là người đi cùng Pan Group từ khi khởi đầu, góp phần đặt nền móng chuyển hướng công ty này sang ngành nông nghiệp – thực phẩm. Giai đoạn đầu, Linh tham gia vào các dự án huy động vốn của tập đoàn, phát triển mở rộng sản xuất kinh doanh thông qua những dự án đầu tư M&A và đầu tư tài sản cố định, tái cấu trúc và quản trị nguồn vốn - tài chính tại công ty thành viên PAN Food, bên cạnh nhiều dự án trọng điểm khác. Với vai trò giám đốc tài chính, Linh đã trực tiếp đóng góp vào các dự án huy động vốn với tổng giá trị trên 200 triệu đô la Mỹ giai đoạn 2014 - 2019, từ các quỹ đầu tư danh tiếng như IFC (thành viên của World Bank), TAEL Partners, Sojitz, GIC... Trong đó, sản phẩm trái phiếu được bảo lãnh từ CGIF, một quỹ tín thác của ADB (ngân hàng Phát triển châu Á), với trị giá 50 triệu đô la Mỹ do Linh tham gia trực tiếp đàm phán đưa PAN Group trở thành công ty nông nghiệp đầu tiên tại châu Á được CGIF phát hành bảo lãnh. Linh cũng hỗ trợ tập đoàn trong việc thành lập, xây dựng và phát triển hệ thống tại các công ty thành viên của tập đoàn như PAN Food (thực phẩm) và PAN CG (phân phối hàng tiêu dùng) thành những đơn vị với doanh thu ngàn tỉ đồng và là hai trụ cột quan trọng của Tập đoàn PAN. Linh chịu trách nhiệm cho toàn bộ bộ phận tài chính và mở rộng kinh doanh mới. Linh sinh ra tại Hải Phòng, tốt nghiệp ĐH Bath (Anh Quốc).

T H Á NG 2 .2 02 0

FO R B ESV I ET N AM .CO M .V N

27 30 UNDER 30 • VIỆT NAM

30 gương mặt Việt Nam trong danh sách “30 Under 30” của Forbes Việt Nam năm 2020 là những cá nhân đang lên trong nhiều lĩnh vực, từ kinh doanh, khởi nghiệp, truyền thông, tới văn hóa, nghệ thuật, giải trí và thể thao. Với những dấu ấn thành công ban đầu, họ đang có nhiều hoạt động tạo ảnh hưởng tích cực tới cộng đồng. Bước đầu biến những khát vọng trở thành hiện thực, họ tràn đầy tinh thần khởi nghiệp, đại diện của một thế hệ năng động, tự tin và có tinh thần dấn thân. Đội ngũ Forbes Việt Nam đã nghiên cứu gần 200 hồ sơ để chọn ra 30 gương mặt xuất sắc nhất. N G H I Ê N C Ứ U VÀ T H Ự C H I Ệ N H Ồ S Ơ : QUỐC KHÁNH – GIANG THANH – KHỔNG LOAN – TUYẾT ÂN CƯỜNG NGHIÊM — MINH THIÊN – ĐẶNG THƯ G I Á M Đ Ố C S Á N G TẠ O : T I Ê N V Õ NHIẾP ẢNH: VINCENT NGUYEN

S Ả N X U ẤT: VA I B S T U D I O – D U Y H Ồ T R Ợ LÝ: V Y T R Ầ N S T Y L I S T: Đ I Ề N H U Y Ề N L I N H L À M T Ó C & T R A N G Đ I Ể M : VA I B TR ANG PHỤC: MÔI ĐIÊN, GIA STUDIOS, L A LUNE , YONNDON TR ANG SỨC: OB JEC TS THÁ NG 2 .2 02 0

FO R B ESV I ET N AM .CO M .V N

30 UNDER 30 • VIỆT NAM

CHU QUANG HUY, 30 GIÁM ĐỐC NHÂN SỰ, THÀNH VIÊN BAN ĐIỀU HÀNH FPT

Tháng 3.2019, sau 7 năm làm việc tại FPT, ở tuổi 29, Huy được bổ nhiệm làm giám đốc nhân sự của FPT, tập đoàn công nghệ thông tin có 3.500 nhân sự. Với bằng cử nhân Toán Tài chính, cựu sinh viên ĐH Kinh tế Quốc dân Hà Nội gia nhập FPT năm 2012. Năm 2015, ngoài việc mang về danh hiệu “Trạng nguyên” đầu tiên cho FPT Retail, Huy trở thành “Trạng nguyên” trẻ tuổi nhất của FPT trong 21 năm tổ chức cuộc thi thường niên lựa chọn tôn vinh các gương mặt xuất sắc nhất của tập đoàn. Bắt đầu với cương vị phó quản lý cửa hàng FPT Retail, mảng bán lẻ thiết bị cầm tay và máy tính của FPT với nhiều sáng kiến về quản lý hệ thống, mở rộng thị trường, Huy được cất nhắc qua nhiều vị trí từ trưởng cửa hàng, giám đốc dự án Smart Retail, phó giám đốc rồi giám đốc phụ trách kinh doanh thương mại điện tử. Với nhiều sáng kiến xây dựng được nền tảng và quy trình đào tạo, thành lập chuỗi cửa hàng FPTShop mới bài bản và chuyên nghiệp thành mô hình chuẩn, đưa doanh số online tăng từ 750 tỉ năm 2015 đạt 2.800 tỉ năm 2018 Huy cũng nhận nhiều danh hiệu khác của FPT: Top 13 FPT Under 35 năm 2016; Top 100 cá nhân xuất sắc FPT 2013 và 2016.

FORB ESVIETN AM.CO M.V N

KINH DOANH

29 30 UNDER 30 • VIỆT NAM

NGÔ QUỲNH TRANG (CHANG MAKEUP), 26 Đ Ồ N G S Á N G L Ậ P, G I Á M Đ Ố C S Á N G T Ạ O CÔNG TY MỸ PHẨM OFÉLIA

Ngô Quỳnh Trang, hay Trang Tracy, hay Chang Makeup là một YouTuber nổi tiếng trên mạng, đang có gần 1,2 triệu tài khoản đăng ký theo dõi với 220 video dạy trang điểm, trong khi tài khoản Instagram có 970 ngàn người theo dõi. Được gợi cảm hứng từ Michelle Phan, YouTuber làm đẹp nổi tiếng người Mỹ gốc Việt, chứng kiến những thăng trầm của nghề nghiệp, Trang rút ra những bài học của mình để phát triển công ty mỹ phẩm. (XEM BÀI TRANG 78)

NGUYỄN TUẤN CƯỜNG, 30 ĐỒNG SÁNG LẬP AMANOTES

THÁ NG 2. 20 20

TRẦN BẢO KHÁNH, 30 ĐỒNG SÁNG LẬP KIÊM TỔNG GIÁM ĐỐC RENS ORIGINAL

Thu về hơn nửa triệu đô la Mỹ từ hơn 5.000 khách hàng đến từ 107 quốc gia, vùng lãnh thổ qua chiến dịch gọi vốn trên Kickstarter, Rens Original do hai đồng sáng lập người Việt thành lập trở thành hiện tượng gọi vốn cộng đồng thành công nhất ở Bắc Âu. Rens nhắm đến tạo ra một thương hiệu thời trang dành cho giới trẻ trên toàn cầu cùng mục tiêu bảo vệ môi trường và các giá trị bền vững được xem như những điều kiện mặc định, với giá thành hợp lý và mẫu mã trẻ trung, độc đáo. Giải pháp của Rens, theo Trần Bảo Khánh, làm giày “môi trường” từ bã cà phê và vỏ chai nhựa tái chế. Một đôi giày Rens giúp tái sử dụng 300 gam cà phê và sáu chai nhựa tái chế. Ngoài chiến dịch gọi vốn cộng đồng, Rens còn nhận được tiền đầu tư chiến lược từ một nhóm các nhà đầu tư có ảnh hưởng nhất tại Phần Lan và khối Bắc Âu. (XEM BÀI TRANG 32) FO R B ESV I ET N AM .CO M .V N

COURTESY OF BAO KHANH; VINCENT NGUYEN

Nguyễn Tuấn Cường cùng Võ Tuấn Bình là đồng sáng lập công ty sản xuất game Amanotes. Với vai trò đồng sáng lập, Cường phụ trách hầu hết các mảng ở Amanotes, từ tuyển dụng, đào tạo, phát triển sản phẩm, marketing. Hiện Cường đang đảm nhiệm vị trí Chief Product Officer (xây dựng chiến lược, vận hành sản phẩm và marketing) cho Amanotes. Amanotes là công ty game có lượt tải toàn cầu cao thứ tư trong các công ty tại khu vực Đông Nam Á vào năm 2018 (theo đánh giá của Appannie), tốp 15 nhà phát triển ứng dụng Android tại Mỹ. Năm 2019, Amanotes phát hành hơn 60 game âm nhạc, với hơn 600 triệu lượt tải. Theo Cường, Amanotes được họ định vị là công ty công nghệ âm nhạc, nên ngoài việc giả lập game âm nhạc, họ đang phát triển thêm mảng giáo dục âm nhạc, giúp người dùng hoàn thiện kỹ năng. Cường vừa tốt nghiệp đại học Ngoại thương Hà Nội và có bằng thạc sĩ ngành Sáng tạo và khởi nghiệp (ĐH Amsterdam, Hà Lan). (XEM BÀI TRANG 36)

30 UNDER 30 • VIỆT NAM

NGUYỄN THỊ THU HÀ, 26 CEO MINDX EDU

Năm 2014, Nguyễn Thị Thu Hà cùng bốn người bạn mở trung tâm đào tạo về du học và tài chính ILIAT khi đang là sinh viên năm thứ hai, đại học Ngoại thương Hà Nội. Sau đó, cô trở thành đại sứ sinh viên của Google Đông Nam Á và thành lập TechKids cùng hai đồng sáng lập khác, để dạy lập trình và sáng tạo công nghệ cho thế hệ trẻ Việt Nam. Đến năm 2017, TechKids đổi tên thành MindX sau khi có thêm mảng kinh doanh không gian làm việc chung. Hiện tại, MindX cung cấp các chương trình đào tạo dành cho đối tượng học sinh, sinh viên từ cấp 1 đến đại học. Ở cấp 1 và 2, các môn học bao gồm lập trình trò chơi, website hay robotic để rèn luyện khả FORB ESVIETN AM.CO M.VN

năng tư duy, sáng tạo và học cách làm việc nhóm. Đối với học sinh cấp 3, chương trình học hướng tới mục tiêu giúp định hướng ngành học tương lai. Sinh viên đại học có các khóa học phát triển kỹ năng đáp ứng nhu cầu thực tế công việc. Cuối năm 2019, MindX có năm cơ sở (bốn tại Hà Nội và một ở TP.HCM), đào tạo hơn 8,5 ngàn học viên trong khoảng từ 8 - 25 tuổi theo 20 khóa học, với đội ngũ giảng viên hơn 100 người. MindX nhận được 500 ngàn đô la Mỹ từ quỹ đầu tư ESP để tiếp tục mở rộng và phát triển mô hình trường học - không gian làm việc chung.

T H Á N G 2 .2 0 2 0

PHẠM KHÁNH LINH, 27 Đ Ồ N G S Á N G L Ậ P L O G I VA N

Năm 2014, khi đang theo học ngành Khoa học Tự nhiên thuộc đại học Cambridge (Anh), Phạm Khánh Linh cùng hai người bạn học bắt đầu khởi nghiệp với việc kết hợp giữa ứng dụng trò chuyện trực tuyến Snapchat và mô hình mua theo nhóm Groupon, giúp người dùng “săn” các phiếu giảm giá trong thời gian rất ngắn. Sau hơn một năm hoạt động, cô và cộng sự dừng dự án này. Tốt nghiệp đại học, Linh trở thành chuyên viên phân tích công nghệ của tập đoàn tài chính Goldman Sachs (Anh), sau đó về Việt Nam làm tại văn phòng đại diện cho một công ty máy tính của nước ngoài. Thời gian này, Linh quan sát thực tế một nhà máy có 10 xe tải nhưng chỉ chở hàng chiều đi. Cô tự đặt câu hỏi: “Nếu một triệu xe tải thì mức độ phí phạm sẽ nhiều đến cỡ nào?” Giữa năm 2017 cô rời công ty, tham gia chương trình Topica Founder Institute. Tháng 11.2017, Phạm Khánh Linh thành lập Logivan, nền tảng kết nối tài xế xe tải với những người có nhu cầu chuyển hàng. Tháng 2.2019, Logivan gọi được 5,5 triệu đô la Mỹ từ các quỹ đầu tư mạo hiểm bao gồm đối tác sáng lập quỹ đầu tư Matrix Partners (Trung Quốc) David Su, quỹ Alpha JWC Ventures. Năm 2018, Logivan đã hoàn tất hai vòng gọi vốn, gồm 600 ngàn đô la Mỹ vào tháng 4 từ quỹ Insignia Ventures Partners và 1,75 triệu đô la Mỹ từ quỹ đầu tư mạo hiểm Ethos Partners, VinaCapital và Insignia. Đến vòng gọi vốn mới nhất, Logivan đã huy động được tổng cộng 7,9 triệu đô la Mỹ. Năm 2019, Linh cho biết Logivan đã kết nối hơn 50 ngàn đối tác vận tải, với 30 ngàn chủ hàng đăng ký trên hệ thống. THÁ NG 2 .2 02 0

30 UNDER 30 • VIỆT NAM

KHỞI NGHIỆP

HỒ SƠ — NGUYỄN BẢO KHÁNH

FO RB ESVIETN AM.CO M.VN

FORBES VIỆT NAM

TRẦN BẢO KHÁNH

COURTESY OF BAO KHANH

TRẦN BẢO KHÁNH CÙNG CỘNG SỰ HUY ĐỘNG NGUỒN VỐN CỘNG ĐỒNG ĐỂ XÂY DỰNG GIÀY RENS, TỪ Ý TƯỞNG VỀ MỘT THƯƠNG HIỆU THỜI TRANG KHÁC BIỆT VÀ THÂN THIỆN MÔI TRƯỜNG.

BÀI TUYẾT ÂN THÁNG 2. 20 20

FO R B ESV I ET N AM .CO M .V N

33 HỒ SƠ — TRẦN BẢO KHÁNH

THEO LÀN SÓNG XANH

HỒ SƠ — TRẦN BẢO KHÁNH

Trần Bảo Khánh đi đôi giày thể thao Timberland trong cuộc hẹn đầu tiên với Forbes Việt Nam hồi tháng 10.2019. Đồng sáng lập Rens Orginal gây ấn tượng với đôi mắt thông minh và nụ cười tươi tắn. Khánh rút đôi giày trong ba lô ra giới thiệu: “Đây là hàng mẫu quý giá mà tôi còn chưa được mang.” Ba tháng sau, một ngày đầu năm 2020, Khánh ghé tòa soạn Forbes Việt Nam. Lần này, anh mang giày Rens, thành quả của hơn nửa năm khởi động gọi vốn từ cộng đồng và tìm kiếm đối tác gia công. Khánh cho biết hơn 7.000 đôi giày Rens đầu tiên đang trên đường chuyển đến khách hàng tại 107 quốc gia. Cựu du học sinh được bộ Kinh tế và việc làm Phần Lan đề cử danh hiệu “Doanh nhân người nhập cư năm 2019” cũng lọt vào danh sách 30 Under 30 của Forbes Việt Nam năm nay trong hạng mục kinh doanh - khởi nghiệp. Tháng 6.2019, mẫu giày sneaker (giày đế cao su nhẹ) làm từ bã cà phê và vỏ chai nhựa tái chế của bộ đôi Trần Bảo Khánh (28 tuổi) và Chu Hoàng Sơn (24 tuổi) lần đầu xuất hiện trên Kickstarter, website gọi vốn cộng đồng lớn nhất thế giới. Hình ảnh đôi giày có logo dấu thăng (#), cũng là hashtag (biểu tượng của sự kết nối và tương tác trên mạng xã hội) nhanh chóng thu hút cộng đồng, đưa chiến dịch gọi vốn của họ thu hút hơn 5.000 người đăng ký mua và thu về hơn nửa triệu đô la Mỹ sau 52 ngày ra mắt. Mô hình phát triển sản phẩm không nhà máy, xây dựng thương hiệu hướng đến môi trường của Rens được cộng đồng ủng hộ. Chiến dịch gọi vốn được xem thành công nhất tại Phần Lan và lớn nhất trong ngành thời trang toàn khối Bắc Âu thu FORB ESVIETN AM.CO M.VN

hút sự chú ý của truyền thông quốc tế. Rens trở thành một điển hình được thảo luận tại diễn đàn Kinh tế Thế giới 2019 và tờ báo Ilta Sanomat của Phần Lan nhận định “giày làm từ bã cà phê sẽ mang thời trang Phần Lan lên bản đồ thế giới.” Khánh tốt nghiệp chuyên ngành kinh doanh quốc tế và logistics tại ĐH Aalto năm 2011. Năm 2014 Sơn mới đến Helsinki để theo học ngành hệ thống thông tin cũng tại Aalto. Sự đồng điệu về chí hướng kéo hai người xích lại gần nhau với Factory Finder – nền tảng online kết nối các hãng thời trang châu Âu với các nhà máy tại Việt Nam. Dự án chiến thắng cuộc thi Summer of Startups Phần Lan năm 2016, nhưng khi triển khai thực tế hoạt động không như kỳ vọng. Họ đóng cửa sau một năm. Ngành công nghiệp thời trang thế giới có doanh thu khổng lồ 1.700 tỉ đô la Mỹ mỗi năm, tạo ra hàng trăm triệu việc làm, theo mạng lưới dữ liệu thông tin ngành thời trang Common Objectvie. Tuy nhiên ngành công nghiệp nhẹ này gây hại môi trường lớn thứ hai (sau nguyên liệu hóa thạch), ước tính tiêu thụ 79 tỉ m³ nước sạch, thải ra 1,7 tỉ tấn CO2 và 92 triệu tấn rác/ năm. “Phải là những yếu tố mà các thương hiệu thời trang khổng lồ thế giới đang thiếu, phải T H Á N G 2 .2 0 2 0

THÁ NG 2 .2 02 0

điệp và tính toán phương án marketing mới là cốt lõi của Rens. Họ tính toán, đa phần sản phẩm thân thiện môi trường mẫu mã còn đơn điệu, cách marketing còn nhàm chán, người mua chỉ vì muốn bảo vệ môi trường chứ không phải bởi một sản phẩm đẹp. Dù ngành nghề khác nhau nhưng Khánh được nhận cảm hứng từ mô hình Tesla để phát triển sản phẩm giày Rens. Trước khi thương hiệu xe điện này ra đời đã có nhiều mẫu xe điện khác, nhưng Tesla làm thay đổi toàn bộ cách nhìn, xe điện là thời trang và bảo vệ môi trường thành chuyện hiển nhiên. “Chúng tôi muốn đi theo cách thức họ làm, tạo ra xu hướng cho giày và đẩy nó đi,” Khánh nói.

Rens hướng sự tập trung vào thị trường giày sneaker ở Mỹ có quy mô khoảng 20 tỉ đô la Mỹ và thị trường sản phẩm thân thiện với môi trường toàn cầu có quy mô khoảng 75 tỉ đô la Mỹ hằng năm. “Đó là thị trường quan trọng quyết định vị thế của các thương hiệu mới như chúng tôi,” Khánh nói và cho biết đang gọi vốn từ Mỹ trong kế hoạch tiếp cận thị trường và lập văn phòng tại đây trong 1 – 2 năm tới. Hoạt động theo mô hình thuê gia công ngoài, hiện Rens Original tinh gọn với 10 nhân viên thuộc sáu sắc tộc, cùng sáng tạo tại văn phòng trụ sở ở Helsinki. Một đôi giày thành phẩm đi qua 12 nhà máy để hoàn thành các công đoạn đang được sản xuất từ “cái nôi” Trung Quốc, với giá bán lẻ trong đợt hàng đầu tiên là 89 đô la Mỹ (2,1 triệu đồng). Hiện Việt Nam là thị trường gia công giày lớn của thế giới nhưng với các đơn hàng quy mô lớn và sản phẩm đại trà, chưa thể đáp ứng được cách sản xuất và số lượng của Rens. Khánh có kế hoạch mở trung tâm phát triển sản phẩm tại Việt Nam để trong tương lai, để không chỉ thuận lợi về nguồn nhân lực mà sản phẩm từ Việt Nam cũng được hưởng lợi từ các chính sách thương mại khi vào các thị trường như Mỹ hay châu Âu. “FDI đang đổ vào Việt Nam, tôi tin chuỗi sản xuất sẽ ngày càng đa dạng cho mọi mô hình gia công,” Khánh nói. Khánh thừa nhận còn quá nhiều thách thức với thương hiệu mới như Rens: cạnh tranh với nhiều “ông lớn” như Nike, Adidas, Puma...vốn nhiều kinh nghiệm và tiềm lực tài chính. Nhưng đổi lại, Rens tập trung hoàn toàn cho mảng thời trang giày bền vững và thân thiện với môi trường, ngách để đứng cùng những người khổng lồ. “Chúng tôi đang đi từng bước, nhưng đi thế nào vẫn phải trên mấu chốt là giữ được sự khác biệt,” Khánh nói và kỳ vọng khi quy mô đủ lớn sẽ dịch chuyển gia công về Việt Nam. FO R B ESV I ET N AM .CO M .V N

35 HỒ SƠ — TRẦN BẢO KHÁNH

‘chất’ với thời trang xanh, giá thành hợp lý và mẫu mã trẻ trung, độc đáo hợp gu người trẻ,” Khánh cho biết về động lực khởi đầu thương hiệu. Nhận thấy nguồn nguyên liệu từ bã cà phê đã được dùng cho hàng may mặc từ khá lâu, họ tìm cách đưa vào sản phẩm giày và nhấn mạnh thông điệp “giày từ bã cà phê đầu tiên trên thế giới.” Trung bình một đôi sneaker của Rens sử dụng sáu vỏ chai nhựa tái chế và 300g – 360g bã cà phê, công nghệ mới AquaScreen giúp tạo ra loại nguyên liệu mới, vừa nhẹ và bền, chống thấm nước 100% và độ khô thoáng cao, đặc biệt bã cà phê khử mùi tốt. Nguồn nguyên liệu để làm sản phẩm sạch hiện cũng không thiếu, từ tre, bã cà phê, gạch cua, vỏ sò. “Vấn đề ở chỗ khi bắt đầu một thương hiệu mới, phải nói cách nào để giới trẻ lắng nghe rằng ‘chúng ta cùng bảo vệ môi trường,’ điều mà lâu nay các thương hiệu lâu đời kinh doanh theo mô hình truyền thống vẫn muốn làm nhưng không thể nói theo cách của mình,” Khánh cho biết. Trước khi gọi vốn trên Kickstarter, dự án giày xanh Rens đã chiến thắng cuộc thi Climate Launchpad 2018 của Phần Lan. “Chúng tôi được chú ý vì là sinh viên nhập cư, chính phủ Phần Lan cũng thường hỗ trợ những startup như Rens,” Khánh nói. Ngoài phần hỗ trợ của chính phủ Phần Lan, nguồn vốn ươm tạo còn được ủng hộ bởi các nhà kinh doanh có ảnh hưởng tại Bắc Âu, với những tên tuổi như Ilkka Paananen – nhà sáng lập công ty trò chơi di động thành công nhất thế giới Supercell; nữ doanh nhân nổi tiếng Leena Niemistö; quỹ đầu tư mạo hiểm lớn nhất do sinh viên điều hành Wave Ventures. Nguồn cảm hứng khởi nghiệp đến với Khánh khi ra trường làm việc cho DealDash. Người sáng lập công ty đấu giá dành cho người già lớn nhất thế giới này khởi nghiệp khi mới 16 tuổi. Năm 20 tuổi, William Wolfram được vinh danh là doanh nhân tiêu biểu toàn cầu của Ernst & Young. “Quá khủng với tôi, và tôi được truyền cảm hứng để thực hiện ước mơ của mình,” anh nhớ lại. Sau thất bại ở dự án Factory Finder, Sơn về làm việc cho Zalando – một website thời trang hàng đầu châu Âu trước khi cùng Khánh khởi động dự án mới. Sơn thừa nhận, ngoài đam mê giày, cách nghĩ của hai người khác nhau. Khánh hướng ngoại, có năng khiếu ngoại giao và kinh doanh, trong khi Sơn hướng nội và thích sáng tạo. “Chúng tôi có chung sở thích giày, mê kinh doanh và khởi nghiệp,” đồng sáng lập Rens hiện là giám đốc công nghệ và tiếp thị chia sẻ và không giấu tham vọng: “Tôi muốn biến Rens thành thương hiệu thời trang thân thiện với môi trường số một thế giới.” Không phải nhà máy, mà việc định hình thông

HỒ SƠ — NGUYỄN TUẤN CƯỜNG

FORB ESVIETN AM.CO M.V N

T H Á N G 2 .2 0 2 0

FORBES VIỆT NAM

NGUYỄN TUẤN CƯỜNG

A ĐU ĐƯA VỚI ÂM NHẠC

37 HỒ SƠ — NGUYỄN TUẤN CƯỜNG

SẢN PHẨM C ÔNG NGHỆ L À C ON ĐƯỜNG NGẮN NHẤT KẾT NỐI VIỆT NAM VỚI TOÀN CẦU. GAME, ĐẶC BIỆT GAME ÂM NHẠC L À DẤU ẤN RIÊNG CỦA AMANOTES TẠO R A TRÊN THỊ TRƯỜNG QUỐ C TẾ.

BÀI CƯỜNG NGHIÊM THÁ NG 2 .2 02 0

ẢNH VINCENT NGUYEN FO R B ESV I ET N AM .CO M .V N

HỒ SƠ — NGUYỄN TUẤN CƯỜNG

Cách đây tám năm, vào buổi trưa tháng tư, trong quán cà phê tại TP.HCM có hai chàng trai trẻ ngồi trao đổi. Người thứ nhất, Võ Tuấn Bình, kỹ sư công nghệ thông tin. Khi ấy chàng trai sống ở Hà Nội vừa thất bại một dự án game đồ họa 3D nên quyết định tìm kiếm cơ hội khởi nghiệp khác ở TP.HCM. Để tìm kiếm cộng sự cùng chí hướng, thông qua cộng đồng khởi nghiệp Launch, Bình mô tả ngắn gọn về ý tưởng kinh doanh mới. Lúc đó, Nguyễn Tuấn Cường, cử nhân chuyên ngành kinh tế đối ngoại ĐH Ngoại thương (TP.HCM) cũng đang tìm kiếm dự án khởi nghiệp để tham gia nhằm trau dồi kinh nghiệm. Sự gặp gỡ tình cờ đưa họ, một người vừa thất bại, một người chưa có kinh nghiệm, xích lại gần nhau. Sau cuộc gặp, họ đều để lại ấn tượng tốt về nhau, cảm nhận có thể tin tưởng đồng hành. Nhưng Bình với mong muốn hợp tác với người nhiều kinh nghiệm hơn nên vẫn tiếp tục tìm kiếm thêm những gương mặt tiềm năng khác. Cuối cùng anh quay lại quyết định hợp tác với Cường. “Cường thông minh và rất khát khao khởi nghiệp. Tôi nhìn thấy khả năng phát triển của Cường. Bạn chỉ thiếu kinh nghiệm mà cái đấy tôi lại có nên phù hợp,” Bình nhớ lại. Bộ đôi lập Amanotes, công ty chuyên sản xuất thể loại game âm nhạc xuất khẩu ra thị trường quốc tế. Khởi đầu chỉ với năm nhân, công ty hiện vận hành hơn 60 game âm nhạc, nằm trong tốp 2 Đông Nam Á về lượng lượt tải (theo Appannie). Phát triển lên 140 nhân sự hiện nay, họ đang đứng tốp 10 lượng tải toàn cầu năm 2019 với game Tiles Hop. Trong vai trò đồng sáng lập Amanotes, giám đốc phát triển sản phẩm và marketing đã đưa công ty có hơn 500 triệu người dùng toàn cầu, Nguyễn Tuấn Cường có mặt trong danh sách “30 Under 30” năm 2020 của Forbes Việt Nam trong hạng mục kinh doanh – khởi nghiệp. FORB ESVIETN AM.CO M.V N

“Lúc đầu tôi sẽ không làm Amanotes nếu tầm nhìn chỉ là công ty sản xuất game, nhưng anh Bình có tầm nhìn đủ lớn trong lĩnh vực âm nhạc, ngoài ra ý tưởng đó cũng rất hấp dẫn vì tôi cũng thích nhạc,” Cường nhớ lại quyết định đồng hành cùng Bình tạo ra các sản phẩm game âm nhạc đặc thù gắn với Amanotes. Ban đầu, do khác chuyên ngành, không có bất cứ kinh nghiệm gì, như tờ giấy trắng Cường phải học mọi thứ từ đầu. “Thời gian đầu, tôi giao cho Cường kiểm thử các sản phẩm để dần dần nắm được quy trình, phương pháp. Sau khi nắm bắt được quy trình, Cường phát triển rất nhanh,” Bình kể. Như mọi dự án khởi nghiệp, ban đầu, bộ đôi phải bắt tay làm mọi công việc, kể cả những vấn đề như pháp lý hay kế toán. Không những phải học mọi thứ từ đầu mà phải học thật nhanh, đáp ứng nhu cầu công việc. Trong khi dòng sản phẩm Amanotes xây dựng vốn không phổ biến ở Việt Nam, Cường phải tự mày mò trong điều kiện nguồn tài liệu hướng dẫn cũng không nhiều. Lấy ngắn nuôi dài, hai nhà sáng lập còn phải gia công phần mềm, tới làm những sản phẩm game nhỏ giúp công ty sống sót những năm đầu. Trước áp lực tài chính, có giai đoạn Cường làm việc từ 16 – 18 giờ mỗi ngày, để vừa có tiền trang trải cuộc sống vừa có thể đeo đuổi công việc ở Amanotes. “Sáng 8h tôi đi làm ở chotot.com, tối về quán cà phê làm việc cho Amanotes,” Cường kể. Đến năm 2016, Cường mới dành toàn thời gian làm việc cho công ty sản xuất game. Sau những vất vả, quả ngọt đến với Amanotes vào năm 2017. T H Á N G 2 .2 0 2 0

Amanotes chuyên phát triển các sản phẩm game âm nhạc, thuộc thể loại dễ chơi (hyper casual), không đòi hỏi người chơi có nhiều kỹ năng như các dòng game “hạng nặng” khác như game hành động, nhập vai, đấu trường trực tuyến, chiến thuật, thể thao… Theo mô tả của Bình, một sản phẩm game âm nhạc phải bắt đầu từ ý tưởng, sau đó phát triển lộ trình sản phẩm, chiến lược, kiểm thử các chiến lược giả định, rồi phát triển tiếp các chức năng, giao diện người dùng (UI), trải nghiệm người dùng (UX). “Phần tầm nhìn, chiến lược thì cả hai cùng xây dựng nhưng tôi làm nhiều hơn, còn đến chức năng cụ thể, UX, UI thì Cường làm hết,” Bình nói. Ở cương vị phát triển và quảng bá sản phẩm, thách thức của Cường là học cách triển khai marketing hiệu quả ở thị trường toàn cầu. “Các nhà lập trình Việt Nam do khả năng ngoại ngữ thường hạn chế nên việc trao đổi với Apple, Google trong hỗ trợ duyệt game, hay giải quyết các vấn đề liên quan tới các lỗi gặp phải khi đưa sản phẩm lên kho tải khá khó khăn,” Nguyễn Minh Quang, giám đốc điều hành công ty phát hành game Gamota nhận xét. Ngoài ra, rào cản THÁ NG 2 .2 02 0

TỐP 10 LƯỢT TẢI DÀNH CHO NHỮNG GAME ĐỘT PHÁ 2019 1. COLOR BUMP 3D (Good Job Game)

2. FUN RACE 3D (Good Job Game)

3. RUN RACE 3D (Good Job Game)

4. STACK BALL (Azure Interactive Game)

5. CALL OF DUTY: MOBILE (Activision Blizzard)

6. AQUAPARK.IO (Voodoo)

7. TILES HOP: EDM RUSH (Amanotes)

8. MARIO KART TOUR (Nintendo)

9. CROWD CITY (Voodoo)

10. SAND BALLS (SayGames) BAO GỒM CẢ IOS & ANDROID NGUỒN: AAPPANNIE

ngôn ngữ cũng khiến các lập trình viên Việt Nam gặp khó khăn trong đa dạng hóa ngôn ngữ cho sản phẩm, giảm đáng kể khả năng chinh phục người dùng quốc tế. “Bộ phận marketing và dữ liệu của Amanotes do Cường xây dựng là chính. Hai bộ phận đó hiện tại ảnh hưởng rất nhiều tới khả năng vận hành của công ty,” Bình nhận xét về người cộng sự. Năm 2019, Amanotes mở thêm mảng phát hành game cho các nhà sản xuất độc lập, mỗi quý công ty kiểm thử hơn 50 sản phẩm, đưa vào vận khoảng 10 sản phẩm, trong đó Amanotes sản xuất khoảng 3 – 4 sản phẩm. Khoảng 50% người dùng quay lại sử dụng sản phẩm của Amanotes. Cường từ chối chia sẻ doanh thu nhưng cho biết doanh thu từ mỗi người dùng gần 0,5 đô la Mỹ. Mái tóc cắt cao gọn gàng, thái độ thân thiện và nụ cười luôn thường trực, Cường là người quyết tâm với mục tiêu khởi nghiệp của mình. Làm việc 10 - 12 giờ mỗi ngày, anh cho rằng hiện nay thời gian biểu cũng đã khá “cân bằng” so với trước đây, khi anh vẫn còn thời gian chơi game, xem phim hoặc tổ chức hoạt động karaoke thường xuyên cho công ty. “Việc làm ở một công ty game âm nhạc không khiến chúng tôi thấy ghét âm nhạc. Sau giờ làm chúng tôi vẫn có các lớp dạy đàn piano, guitar, hát, nhạc lý, ai biết cái gì thì dạy cái đó, giúp các bạn gắn bó với nhau hơn,” Cường cho biết. “Năm 2019, ngoài việc tăng trưởng số lượng người dùng, quan trọng hơn là chúng tôi hoàn thiện thêm mô hình kinh doanh, tạo ra nền tảng để tích hợp các sản phẩm khác nhau,” Cường nói. Không chỉ dừng lại là công ty sản xuất game, Amanotes còn phát triển các sản phẩm từ mô phỏng nhạc cụ tới các bài học về âm nhạc. “Nó như một hành trình dành cho người dùng về âm nhạc, giúp nhiều người tương tác được với âm nhạc, yêu thích âm nhạc hơn, và có thể hoàn thiện kỹ năng nào đó,” Cường nói thêm. Còn nhiều thách thức mà Amanotes phải đối mặt. “Thách thức khi trở thành công ty toàn cầu là kiến thức về thị trường không đầy đủ, khác biệt văn hóa, nên muốn thu hút người dùng ở thị trường khác thì phải hiểu về văn hóa vùng đó, nhất là các sản phẩm âm nhạc. Thứ hai là Việt Nam thiếu những nhân tài trong lĩnh vực quản lý sản phẩm, phát triển sản phẩm ở các quốc gia khác,” anh nhận định. Để giải quyết vấn đề này, Amanotes dự định sẽ mở văn phòng ở Mỹ, tuyển dụng nhân sự nước ngoài. “Muốn làm thế phải làm tốt thương hiệu và văn hóa làm việc của Amanotes,” Cường cho biết về mục tiêu công việc sắp tới của mình. FO R B ESV I ET N AM .CO M .V N

39 HỒ SƠ — NGUYỄN TUẤN CƯỜNG

Lần đầu tiên game Magic Tiles lọt vào tốp 20 sản phẩm có lượt tải cao nhất tại thị trường Mỹ. Trong vòng hai năm tiếp theo, ngoài những sản phẩm phát triển mới, Magic Tiles luôn nằm trong tốp 20 game âm nhạc có lượt tải nhiều nhất trên kho tải Google Play. “Lúc đó, chúng tôi mới thấy được công thức thành công để tăng trưởng doanh thu và người dùng cho sản phẩm,” Cường nói. Sau năm năm, họ phát hiện, hai chỉ số quan trọng nhất quyết định sự thành công với một game. Thứ nhất là tỉ lệ người dùng quay lại (retention) và chi phí thu hút một người dùng. Nếu chỉ số thứ nhất phải trên 40% mới hứa hẹn thành công thì chỉ số thứ hai càng kéo xuống thấp càng tốt. Họ nhận ra trước đó mọi thứ họ đã làm chỉ giống như tìm hiểu, học hỏi và thử nghiệm thị trường. Nhận ra “công thức” và đặc biệt nhận khích lệ từ sự thành công bước đầu, Amanotes bắt đầu có tài chính để mở rộng nguồn lực, tuyển dụng thêm người để phát triển công ty. “Tới lúc đó chúng tôi mới có nguồn lực để tuyển nhóm làm marketing, mà cũng toàn bạn mới ra trường nên anh em phải tự ngồi lại với nhau đọc những nguồn tài liệu nước ngoài để có kiến thức,” Cường kể. Dù vậy, đến cuối năm 2017, công ty mới cũng chỉ có 20 nhân sự.

30 UNDER 30 • VIỆT NAM

DOANH NGHIỆP XÃ HỘI ĐOÀN THANH TÙNG, 30 GIÁM ĐỐC DOANH NGHIỆP XÃ HỘI HẢI ĐĂNG

Đoàn Thanh Tùng là nhà hoạt động cộng đồng năng nổ trong lĩnh vực giảm kỳ thị và phân biệt đối xử, thúc đẩy bình đẳng trong tiếp cận y tế cho cộng đồng LGBTQ (đồng tính nữ, đồng tính nam, song tính, chuyển giới và người đa dạng tính dục). Tùng đang là giám đốc doanh nghiệp xã hội Hải Đăng, một tổ chức cộng đồng có ảnh hưởng trong giới LGBTQ và là chủ tịch mạng lưới tiếng nói Thanh niên châu Á Thái Bình Dương – Youth Voices Count. Theo thông tin tự bạch, Hải Đăng đã truyền thông, giáo dục liên quan đến HIV cho hơn 10 ngàn người trong 15 năm qua. Tùng tiếp cận làm việc thẳng tới nhóm người tiêm chích ma túy, mại dâm, HIV. Ngoài cung cấp các dịch vụ chăm sóc sức khoẻ cho cộng đồng yếu thế, Hải Đăng còn vận động chính sách xã hội, thiết kế các chương trình can thiệp phù hợp cho nhóm cộng đồng này. Tùng điều hành Hải Đăng từ năm 2014, khi nguồn tài trợ cho tổ chức phi lợi nhuận này kết thúc, hợp tác với các tổ chức cộng đồng khác để triển khai hoạt động. Năm 2016, Hải Đăng đăng ký trở thành doanh nghiệp xã hội, là một trong những doanh nghiệp xã hội làm việc về sức khoẻ, thanh niên và LGBT đầu tiên tại Hà Nội. Sau khi tốt nghiệp đại học Giao thông Vận tải Hà Nội, Tùng tham gia nhiều dự án cộng đồng. Năm 2019, anh được trao giải thưởng Hero (Anh hùng) hạng mục Young Achiever (Thành tựu trẻ) cho lãnh đạo trẻ khu vực châu Á Thái Bình Dương, giải thưởng dành cho người đóng góp cải thiện cuộc sống LGBT của tổ chức quốc tế Apcom.

FORB ESVIETN AM.CO M.VN

T H Á N G 2 .2 0 2 0

HOÀNG HOA TRUNG, 30

SÁNG LẬP DỰ ÁN NUÔI EM

30 UNDER 30 • VIỆT NAM

Với hành trình 11 năm hoạt động từ thiện xã hội, Hoàng Hoa Trung được mệnh danh là “hiệp sĩ miền núi”. Trung sáng lập dự án Nuoiem.com giúp gần 12 ngàn trẻ em các bản cao ở các tỉnh miền núi phía Bắc Việt Nam có các bữa ăn trưa và có cơ hội đến trường. Dự án gây quỹ cộng đồng với công thức một người nuôi một em. Các nhà hảo tâm được chia sẻ thông tin cá nhân, hình ảnh trẻ, thông tin bố mẹ, già làng, thầy cô giáo. Dự án sử dụng thông điệp mang tính chất truyền miệng: “Mỗi một chia sẻ ảnh này sẽ giúp thêm một bé được nhận nuôi” trên mạng xã hội giúp gia tăng số người mong muốn nhận nuôi trẻ. Năm 2019, dự án huy động được hơn 15 tỉ đồng, thu hút 12 ngàn người nhận nuôi 12 ngàn trẻ em miền núi, tăng gấp đôi so với năm 2018. Dự án cũng đã xây được 22 điểm trường ở tại Điện Biên, Lai Châu, Hà Giang. Tự nhận mình là “Trung đồng nát”, từ khi đi học, Trung đã gây quỹ từ nhặt rác bán, kinh doanh quần áo cũ, thu gom phân bán lấy tiền làm từ thiện. Trung xây dựng mô hình từ thiện bền vững với sự tham gia đóng góp của xã hội lấy cảm hứng từ câu nói của tỉ phú Jack Ma: “Nếu tôi kiếm từ mỗi người Trung Quốc chỉ một đô la Mỹ, tôi sẽ trở thành triệu phú đô la Mỹ”. Theo Trung, càng nhiều người trong xã hội tham gia hỗ trợ, càng nhiều trẻ em khó khăn vùng sâu có cơ hội tiếp cận với tri thức.

HOẠT ĐỘNG XÃ HỘI ĐẶNG HỒNG THÁI, 30 SÁNG L ẬP YBOX

Năm 2013, Đặng Hồng Thái thành lập trang thông tin YBOX.VN để góp phần giải quyết vấn nạn mất định hướng và thất nghiệp của thanh niên Việt Nam. Đến nay, trang này đã trở thành nền tảng mạng xã hội tri thức về phát triển kỹ năng sống, học tập và nghề nghiệp cho nhiều bạn trẻ. (XEM BÀI TRANG 44) T HÁ NG 2 .2 02 0

FO R B ESV I ET N AM .CO M .V N

30 UNDER 30 • VIỆT NAM

NGUYỄN VĂN AN, 28 CHỦ TỊCH DỰ ÁN SÁCH & HÀNH ĐỘNG

Nguyễn Văn An xây dựng mô hình câu lạc bộ Sách và Hành động tại các trường đại học, cao đẳng và trung học phổ thông. Dự án Sách và Hành động đã thành lập hơn 200 câu lạc bộ Sách, xây dựng cộng đồng hơn 5.000 thành viên tại 29 tỉnh, thành phố. Giai đoạn từ năm 2014 – 2018, dự án đã tạo ra tủ sách cộng đồng hơn 40 ngàn cuốn sách đọc miễn phí, hơn 200 ngàn lượt mượn sách. Thông qua các câu lạc bộ sách, ngoài việc truyền bá, lan tỏa thói quen đọc sách, câu lạc bộ còn có các chiến dịch hành động để các thành viên phát triển bản thân. Đa số các câu lạc bộ Sách và Hành động ở trường học là câu lạc bộ đầu tiên của trường đại học, cao đẳng và trung học phổ thông. Thông thường, các dự án xã hội ở trường học bị dừng lại sau vài năm hoạt động, hoặc sẽ duy trì ở mức độ hạn chế và dần thu hẹp do động lực của người sáng lập dần mất. Câu lạc bộ Sách và Hành động phát triển tạo được giá trị ngày càng lớn hơn qua các năm. Dự án có ý nghĩa hơn trong bối cảnh giới trẻ ngày càng ít có thói quen đọc sách. Là một trong năm đồng sáng lập của dự án năm 2013, An trở thành người điều hành từ năm 2018. Giai đoạn từ năm 2019 đến năm 2025, An có kế hoạch thành lập 1.000 câu lạc bộ Sách và Hành động trên toàn quốc.

FORB ESVIETN AM.CO M.VN

T H Á N G 2 .2 0 2 0

43 30 UNDER 30 • VIỆT NAM

NGUYỄN CAO LUÂN, 30 ĐỒNG SÁNG LẬP RUY BĂNG TÍM

Nguyễn Cao Luân là đồng sáng lập tổ chức phi lợi nhuận Ruy Băng Tím, nơi cung cấp những thông tin, kiến thức phòng ngừa và điều trị ung thư. Khác với các tổ chức xã hội hoạt động cùng lĩnh vực, Ruy Băng Tím thành lập ban Y học gồm các bác sĩ trực tiếp điều trị, ban khoa học gồm các nhà khoa học và ban truyền thông. Nhờ vậy, tổ chức phi lợi nhuận ra đời năm 2015 này cung cấp thông tin chuyên môn về ung thư, các phương pháp điều trị. Năm 2019, xuất hiện quảng cáo loại vaccine được quảng bá chỉ cần một mũi tiêm để phòng 30 loại ung thư khác nhau hoặc có khả năng tiêu diệt tế bào ung thư lên đến 70-80% dù ở giai đoạn cuối, Ruy Băng Tím kịp thời cung cấp thông tin đúng để cộng đồng hiểu rõ về vaccine này. Tốt nghiệp thạc sĩ tế bào học, đại học Hiroshima (Nhật Bản), Luân là nghiên cứu sinh tiến sĩ Miễn dịch học, trung tâm Nghiên cứu ung thư Lowy, đại học New South Wales (Úc). Ruy Băng Tím xuất phát từ biểu tượng Lavender Ribbon, được thế giới thống nhất chọn làm biểu trưng cho việc nâng cao nhận thức về bệnh ung thư.

HOẠT ĐỘNG XÃ HỘI THÁ NG 2 .2 02 0

FO R B ESV I ET N AM .CO M .V N

FORBES VIỆT NAM

HỒ SƠ — ĐẶNG HỒNG THÁI

ĐẶNG HỒNG THÁI

CHIẾC HỘP CHO GIỚI TRẺ

TỪ VẤP VÁP CỦA BẢN THÂN, ĐẶNG HỒNG THÁI NẢY RA Ý TƯỞNG XÂY DỰNG YBOX - MẠNG XÃ HỘI THÔNG TIN ĐỊNH HƯỚNG TỚI GIỚI TRẺ VỀ NGHỀ NGHIỆP.

B ÀI M I NH T HI ÊN FORB ESVIETN AM.CO M.V N

ẢNH VINCENT NGUYEN T H Á N G 2. 20 20

Sau khi gõ cửa khoảng 20 công ty và nhận những cái lắc đầu từ chối, năm 2013, Đặng Hồng Thái được nhận vào làm công việc tiếp thị trực tuyến cho một công ty tại Philippines. Anh suy nghĩ tìm cách để chia sẻ kinh nghiệm của mình với cộng đồng. Cựu sinh viên đại học Ngoại thương Hà Nội bật ra ý tưởng xây dựng một nền tảng thông tin định hướng nghề nghiệp cho giới trẻ. Bảy năm sau, YBOX - mạng xã hội của Thái trở thành trang việc làm, cổng thông tin thu hút hàng triệu người trẻ, đặc biệt giới sinh viên. “Bất cứ gì bạn trẻ thiếu và cần như làm thế nào có thể thành công, làm thế nào tìm ra được đam mê, ước mơ của mình hay chuẩn bị tương lai thế nào, đều có thể tìm thấy ở YBOX,” Thái nói trong cuộc trao đổi với Forbes Việt Nam. Ý nghĩa xã hội tích cực giải quyết các vấn đề thực tiễn của giới trẻ đưa chàng trai 30 tuổi, sáng lập “chiếc hộp cho giới trẻ” trở thành một trong 30 nhân vật dưới 30 tuổi xuất sắc trong lĩnh vực xã hội của tạp chí Forbes Việt Nam năm 2020. Theo thống kê tự công bố, có hơn 17,5 triệu lượt truy cập YBOX để tìm kiếm các thông tin từ kỹ năng sống, học tập, nghề nghiệp, khởi nghiệp đến câu chuyện về các tấm gương thành công, các cơ hội học bổng. Vào tháng 12.2019, YBOX thu hút hơn 650 ngàn lượt truy cập, theo Google Analytics. Trước đó, năm 2018, YBOX nhận giải thưởng 15 ngàn đô la Mỹ của chính phủ Hàn Quốc dành cho doanh nghiệp xã hội tiêu biểu của Việt Nam. Hồng Thái cũng từng giành FO R B ESV I ET N AM .CO M .V N

HỒ SƠ — ĐẶNG HỒNG THÁI

học bổng Change Maker Exchange Fellowship dành cho doanh nhân xã hội trẻ khu vực châu Á tại Singapore, được tổ chức doanh nhân xã hội lớn nhất thế giới Ashoka tài trợ vào năm 2017. “Tạm rời khỏi những mối quan hệ cá nhân và bạn bè trên Facebook một lúc và khám phá YBOX – Cộng đồng chia sẻ tri thức, kinh nghiệm, tâm sự, quan điểm, sở thích, kết bạn và cơ hội phát triển bản thân của người trẻ Việt Nam,” với biểu tượng chiếc hộp rubic đang xoay, YBOX đã chào đón người truy cập với tuyên ngôn riêng. YBOX chia thành nhiều chuyên mục nhỏ đáp ứng các nhu cầu thông tin khác nhau: tuyển dụng, học bổng, Sub factory (thông tin về khoa học và kỹ năng phát triển bản thân), A Crazy Mind (kiến thức tâm lý dành cho giới trẻ), Bookademy (viện sách); Youth Confessions (diễn đàn định hướng nghề nghiệp). Cuối năm 2019, trang Facebook có hơn 300 ngàn lượt ưa thích (like), trung bình thu hút khoảng một triệu người đọc mỗi tháng. 50% người đọc YBOX là học sinh, sinh viên độ tuổi từ 18 – 24. Khác với các thông tin trên các trang thông tin điện tử tổng hợp hướng đến giới trẻ, YBOX không thuần túy có tính giải trí mà nội dung thiên về trau dồi kỹ năng, tri thức, cơ hội, nghề nghiệp. Mỗi ngày, có khoảng 200 bài viết các chuyên mục được tải lên. Anh Trần Lương Sơn, đồng sáng lập VietSoftware International, quản lý các hoạt động của quỹ đầu tư tác động xã hội nhận xét, YBOX như một mạng xã hội hướng tới giới trẻ, không hẳn là mô hình hoàn hảo nhưng đang giải quyết vấn đề về định hướng nghề nghiệp và việc làm cho thanh niên, điều mà nhiều tổ chức mong muốn đầu tư giải quyết. Anh Sơn nhận xét con số hàng triệu lượt tham gia mạng xã hội YBOX rất ấn tượng với bất kỳ một đơn vị khởi nghiệp nào. Hiện tại, các bài viết về tâm lý giới trẻ được quan tâm nhiều nhất trên trang này. Theo Thái, các bài viết về tâm lý được đón nhận tốt phần nào thể hiện thực trạng hoang mang về tư tưởng và tâm lý của giới trẻ. Họ tìm kiếm những nội dung này để cảm thấy tích cực hơn trong cuộc sống. YBOX tổ chức chuyên mục Triết học tuổi trẻ, một cuộc thi viết online về những quan điểm, góc nhìn, bài học tâm lý, ước mơ xoay quanh giới trẻ Việt Nam đã thu hút hàng ngàn bài dự thi và hàng chục ngàn độc giả mỗi tháng. Thông tin trong chuyên mục tuyển dụng, việc làm được quan tâm tương tác nhiều thứ hai sau các bài viết về tâm lý giới trẻ. Gần đây, nhận ra sinh viên ra trường thường bối rối trong việc tạo hồ sơ cá nhân (CV) để xin việc, Thái tạo tính năng tạo CV mới trên YBOX mới giúp sinh viên có thể có hồ sơ chuyên nghiệp.

Theo thống kê, Việt Nam có khoảng 28 triệu

người ở độ tuổi 16 – 30 tuổi. Trong đó, học sinh, sinh viên là 23,5 triệu người. Sở hữu lượng người dùng trẻ đáng kể, YBOX lọt vào top sáu trang tuyển dụng hàng đầu Việt Nam theo base.vn. Thái từng nhận được đề nghị mua lại YBOX nhưng anh từ chối. Lý do, anh lo ngại sau khi bị mua FORB ESVIETN AM.CO M.V N

lại, YBOX sẽ không còn giữ được sứ mệnh đặt giới trẻ làm trọng tâm như hiện nay. YBOX có năm thành viên toàn thời gian và hàng chục thành viên làm việc bán thời gian. Ngoài ra, họ có hàng trăm cộng tác viên tham gia dịch và viết bài. Trong toàn bộ hệ sinh thái của YBOX, nội dung đang đẻ ra tiền là các thông tin về việc làm, tuyển dụng. Trong khi đó, ¾ đội ngũ của YBOX đang dành cho các nội dung không sinh ra tiền nhưng thu hút nhiều người đọc và cần thiết cho giới trẻ như các bài về tâm lý, nhận xét, đánh giá sách. “Một điều ở Thái tôi rất trân trọng là tinh thần học hỏi và mong muốn luôn tiến bộ,” anh Sơn nhận xét. Sinh năm 1990, tại Hà Nội, dáng vẻ hiền lành và lối nói chuyện cẩn trọng, Thái trông không giống một người đang đứng đầu một hệ sinh thái thông tin giới trẻ. Kín kẽ, thậm chí

“TÔI MUỐN GÓP PHẦN THAY ĐỔI ĐẤT NƯỚC. DO ĐÓ, TÔI MUỐN TRỞ THÀNH MỘT ĐẠI BIỂU QUỐC HỘI VÀ GIÚP PHÁT TRIỂN CÁC CÔNG TY VIỆT NAM TRONG LĨNH VỰC KINH TẾ.” —Đặng Hồng Thái

có phần rụt rè, Thái thuộc tuýp người thích quan sát và nghiên cứu phát triển các tính năng sản phẩm mới. Trong ba năm đầu tiên, YBOX tồn tại nhờ nỗ lực của Thái và các tình nguyện viên viết bài, chủ yếu là các du học sinh. Thái chỉ trả tiền lưu trữ thông tin. Tới năm thứ ba, các công ty bắt đầu trả tiền để đăng thông tin tuyển dụng và quảng cáo (5-10 triệu đồng/banner/tháng). “Khi bắt đầu, chúng tôi không nghĩ rằng một ngày YBOX sẽ trở thành một doanh nghiệp. Động lực duy nhất và lớn nhất lúc đó là niềm vui thấy YBOX giúp được càng nhiều người. Các bạn nhắn tin trên Facebook giúp chúng tôi có thêm động lực,” Thái chia sẻ. Nhiều bạn trẻ nhờ các thông tin học bổng, việc làm trên YBOX đã tìm thấy cơ hội cho mình. Sau thời gian tập trung phát triển YBOX, anh đang theo học chương trình thạc sĩ chuyên ngành quản trị kinh doanh của ĐH Halmstad (Thụy Điển). Thái cho biết định hướng kế tiếp sau khi du học, ngoài các công việc tại YBOX, anh muốn vào làm trong khu vực công, khu vực mà anh hi vọng mình có thể tạo ra nhiều tác động đến xã hội. Trước YBOX, Thái từng mở quán cà phê và xây dựng doanh nghiệp xã hội OXY sản xuất và phân phối than đun cải tiến giảm khói và độc hại. “Tôi muốn góp phần thay đổi đất nước. Do đó, tôi muốn trở thành một đại biểu Quốc hội và giúp phát triển các công ty Việt Nam trong lĩnh vực kinh tế,” Thái chia sẻ. T H Á N G 2 .2 0 2 0

CHAMPAGNE THƯỢNG HẠNG

ARMAND DE BRIGNAC

CHÍNH THỨC CÓ MẶT TẠI VIỆT NAM Thương hiệu champange thượng hạng mang tính biểu tượng của Shawn 'JAY-Z' Carter vừa chính thức được phân phối tại Việt Nam thông qua Alchemy Asia. Ông Sebastien Besson, Tổng giám đốc Armand de Brignac chia sẻ về những điểm độc đáo của loại champagne này và sự hợp tác mới của hai bên. Champagne luôn được coi là một biểu tượng quan trọng trong các sự kiện đặc biệt. Có những điểm thú vị nào về cách thưởng thức champagne? Champagne đã từ lâu gắn liền với các sự kiện ăn mừng. Tiếng bật nút chai tao nhã, hình ảnh và âm thanh của bọt sủi chắc chắn luôn gợi lên sự sang trọng và hào phóng. Hiện nay, chúng tôi nhận thấy người sành rượu champagne cao cấp mong muốn tìm kiếm những sản phẩm nguyên bản được làm thủ công tinh xảo phù hợp với lối sống sang trọng. Họ có xu hướng lựa chọn thương hiệu thật đẳng cấp được cam kết tuyệt đối về chất lượng đi kèm với thiết kế nổi bật và khác biệt. Khách hàng của chúng tôi có nhu cầu cao đối với các dòng rượu phiên bản giới hạn. Chúng tôi cũng nhận thấy nhu cầu đang tăng đối với các phiên bản dung tích lớn và hiếm như phiên bản magnum 1.5L của dòng Brut Gold và Rosé để làm quà tặng và ăn mừng; vì đây là những phiên bản có thể tạo nên ấn tượng đáng nhớ. Người sành rượu giờ đây có thể tiếp cận dòng champagne thượng hạng Armand de Brignac tại Việt Nam qua các kênh phân phối của Alchemy Asia. Ông kỳ vọng thế nào về thị trường mới này? Người tiêu dùng các mặt hàng xa xỉ ở Việt Nam rất khắt khe và chúng tôi rất vui khi nhận thấy nhu cầu tiêu dùng các dòng rượu thượng hạng đang ngày càng tăng ở thị trường này. Họ đòi hỏi chất lượng rượu hàng đầu, dịch vụ khách hàng đẳng cấp cùng độ thủ công được tinh xảo đến từng chi tiết. Chúng tôi chỉ hi vọng rằng sẽ luôn tiếp tục đáp ứng và làm hài lòng những mong đợi của người tiêu dùng tại Việt Nam trong tương lai. Với Armand de Brignac, làm thế nào mà niềm đam mê đối với nghệ thuật làm rượu champagne được giữ lửa liên tục nhiều thế kỷ qua để mang đến chất lượng tuyệt đối và hương vị tuyệt vời cho thế giới? Armand de Brignac được chế tác bởi một đội ngũ tinh gọn gồm 18 người, dẫn dắt bởi thế hệ thứ 13 của gia tộc làm rượu vùng Montagne de Reims

tại Pháp. Gia tộc này đã sở hữu và canh tác vườn nho của mình từ năm 1625 với tiêu chí tập trung vào sản xuất rượu với số lượng nhỏ và chất lượng cao. Triết lý rượu champagne của chúng tôi ngay từ đầu đã được định hướng bởi hai điều - chất lượng tuyệt đối ở mỗi công đoạn và giữ lại tính chất đặc trưng của mỗi mùa nho. Mỗi công đoạn tạo ra một chai Armand de Brignac - từ thu hoạch, ép nho, ủ rượu, đến chiết xuất và gắn nhãn - đều được xử lý với sự chú ý đặc biệt đến từng chi tiết. Chúng tôi thách thức mô hình sản xuất champagne truyền thống, mang lại luồng gió mới mẻ và tiếp thêm năng lượng cho chủng loại rượu thường bị chi phối bởi các thương hiệu đại chúng. Chúng tôi không ngần ngại làm những điều khác biệt khi thấy rằng vẫn sẽ có cách làm tối ưu hơn. Có bao nhiêu chai Armand de Brignac champagnes được sản xuất hằng năm? Chúng tôi không công bố doanh số hằng năm của mình, nhưng chúng tôi chỉ sản xuất một số lượng nhỏ so với doanh số của các nhà rượu lớn hơn. Dòng rượu mới nhất, Blanc de Noirs Assemblage Three, chỉ được sản xuất 3.535 chai trên thế giới và mỗi chai đều được đánh số riêng. Tất cả các chai đều được hoàn thiện thủ công tỉ mỉ, gắn nhãn bằng hợp kim Pháp và đánh bóng bằng tay, được chăm chút bởi những bàn tay nghệ nhân, tại cơ sở của chúng tôi, mỗi một giờ trôi qua các nghệ nhân hoàn thành chưa đến 20 chai rượu. Đó chính là ý nghĩa về chuẩn mực và cam kết của chúng tôi về chất lượng. Cá nhân ông sẽ tìm kiếm một chai champagne như thế nào cho những dịp đặc biệt? Lựa chọn champagne, giống như hầu hết mọi điều khác trong cuộc sống, tùy vào sở thích cá nhân. Đối với tôi, tôi đánh giá cao một dòng champagne giữ được tính toàn vẹn của loại nho làm nên nó. Phong cách của champagne Armand de Brignac là hương vị trái cây luôn sống động, với sự tươi mát và các tầng vị phức hợp tinh tế. Các chai kim loại vàng được hoàn thiện thủ công của chúng tôi cũng cực kỳ đặc biệt cho các dịp lễ kỷ niệm và tặng quà. Tôi sẽ chọn một phiên bản dung tích 1,5L vì những chai rượu lớn sẽ để lại nhiều ấn tượng và giúp cho khách hàng có thể thưởng thức nhiều hơn tại các bữa tiệc. Luôn dùng rượu khi được ướp lạnh (8 độ C / 46 độ F), lý tưởng nhất trong ly champagne hoặc ly vang trắng để có thể dễ dàng cảm nhận những hương vị tuyệt hảo! Xin cảm ơn ông vì những chia sẻ trên.

30 UNDER 30 • VIỆT NAM

GIÁO DỤC HOÀNG ANH ĐỨC, 30 S Á N G L Ậ P, GIÁM ĐỐC ĐIỀU HÀNH EDLAB ASIA

Hoàng Anh Đức sáng lập và điều hành Edlab Asia, trung tâm nghiên cứu, phát triển giáo dục không vì lợi nhuận, hướng đối tượng đến các nhà giáo dục, người nghiên cứu về giáo dục. Nhận ra các thầy cô ở trường phổ thông công lập ít được tập huấn về các phương pháp dạy và học mới, thiếu tài liệu tham khảo, Đức cùng một số giảng viên, nhà giáo dục sáng lập EdLab Asia. “Mục đích là nâng tầm các hoạt động giáo dục đại chúng thông qua việc tiến hành các nghiên cứu ứng dụng, nghiên cứu nền tảng và phổ cập các kết quả nghiên cứu tới đối tượng thụ hưởng chính là giáo viên công lập, đặc biệt tại các địa bàn khó khăn, miền núi và hải đảo,” Đức cho biết. EdLab Asia tập trung nghiên cứu các chủ đề: học và dạy; thiết kế chương trình và thiết kế sư phạm; công nghệ trong giáo dục; quản lý và lãnh đạo trong giáo dục; xã hội học trong giáo dục. Chuyên san day-hoc.org ra được 14 số, dung lượng mỗi số khoảng 40 trang. Các bài viết do 23 thành viên gồm các chuyên gia, nhà quản lý người Việt Nam và người nước ngoài tham gia. Trung bình một số có từ 9.000 – 11.000 lượt tải về. Diễn đàn giáo dục do EdLab tham gia điều hành, hợp tác với viện Khoa học giáo dục Việt Nam. Vietnam Educamp, ngoài hai phiên toàn thể về chương trình giáo dục phổ thông mới và công nghệ giáo dục, còn có hơn 30 báo cáo thuộc đủ loại chủ đề tại sáu phòng khác nhau. EdLab cũng quy tụ được nhiều nhà nghiên cứu giáo dục, hình thành các đề tài nghiên cứu. Họ cũng được bộ Giáo dục – Đào tạo mời tham gia phản biện các dự án của ngân hàng Thế giới, hay nội dung dự thảo các thông tư có liên quan đến chuyên môn. Đức là thạc sĩ ngành Khoa học quản lý, trường Maastricht. Anh có chứng chỉ về chương trình quản lý và lãnh đạo Harvard.

FORB ESVIETN AM.CO M.VN

TRẦN QUỐC QUÂN, 30 TIẾN SĨ, TRƯỜNG ĐẠI HỌC PHENIKAA

KHOA HỌC 49 30 UNDER 30 • VIỆT NAM

Bảo vệ luận án tiến sĩ chuyên ngành cơ học năm 2018, sau bốn năm giảng dạy tại đại học Công nghệ (đại học Quốc gia Hà Nội), từ năm 2020, Trần Quốc Quân nhận công tác tại viện Nghiên cứu tiên tiến thuộc trường đại học Phenikaa. Anh bắt đầu tham gia nghiên cứu khoa học từ năm thứ hai đại học, dưới sự hướng dẫn của giáo sư, tiến sĩ khoa học Nguyễn Đình Đức. Từ năm thứ ba, tên Quân xuất hiện trong nhóm tác giả bài báo khoa học đầu tiên công bố được đăng trên tạp chí quốc tế Mechanics of Composite Materials (Springer) là “Nonlinear stability analysis of double curved shallow FGM panel on elastic foundation in thermal environments” (Phân tích ổn định phi tuyến của panel thoải hai độ cong FGM trên nền đàn hồi trong môi trường nhiệt độ). Sau khi tốt nghiệp năm 2013, Quân chuyển tiếp thẳng làm nghiên cứu sinh tại phòng thí nghiệm Vật liệu và Kết cấu tiên tiến, trường đại học Công nghệ - Đại học Quốc gia Hà Nội. Năm 2016 anh được hội Cơ học Việt Nam trao tặng giải thưởng Tài năng Cơ học trẻ Nguyễn Văn Đạo vì những kết quả xuất sắc, những đóng góp có ý nghĩa đối với ngành cơ học nói riêng và khoa học của đất nước nói chung. Quân bảo vệ luận án tiến sĩ năm 2018. Ngoài công tác giảng dạy, Quân theo đuổi hướng nghiên cứu về ứng xử cơ học của các vật liệu và kết cấu tiên tiến. Trong đó, có hai hướng nghiên cứu đã được triển khai ứng dụng là vật liệu composite ba pha dùng trong chế tạo vỏ tàu thủy và vật liệu auxetic để chế tạo vật liệu có khả năng chống đạn. Theo Google Scholar, tính đến tháng 12.2019, Quân có 25 bài báo được công bố trên các tạp chí quốc tế thuộc danh mục ISI, được 588 lần trích dẫn.

PHẠM HY HIẾU, 27

HY HIEU: LU CHEN; HOANG DUC: VINCENT NGUYEN; COURTESY OF TR AN QUOC QUAN

NGHIÊN CỨU SINH TIẾN SĨ, GOOGLE BRAIN

Phạm Hy Hiếu là nhà khoa học công tác tại Google Brain, bộ phận chuyên về máy học (machine learning). Hiếu đang làm nghiên cứu tiến sĩ tại đại học Carnegie Mellon, theo chương trình hợp tác giữa đại học này và Google. Phạm Hy Hiếu có 12 bài báo công bố tại các hội nghị khoa học, tạp chí khoa học, với 4.017 lượt trích dẫn. Trong đó, đáng chú ý nhất là báo cáo “Nâng cao hiệu quả tìm kiếm cấu trúc mạng neuron qua chia sẻ các thông số” mà Hiếu là tác giả thứ nhất được công bố năm 2018 tại hội nghị quốc tế về máy học (ICML), một hội nghị hàng đầu trong ngành máy học. Từ nhỏ, Hiếu đã bộc lộ năng khiếu về toán học. Năm lớp sáu, Hiếu đoạt huy chương vàng toán tiểu học quốc tế tổ chức tại Ấn Độ. Ở bậc phổ thông cơ sở và trung học, Hiếu học chuyên toán. Năm học lớp 11, Hiếu giành huy chương bạc toán quốc tế lần thứ 50 tổ chức tại Đức. Với thành tích này, Hiếu được học bổng du học. Vào học Stanford một năm, Hiếu tham gia đội tuyển tin học, dấu mốc để Hiếu chuyển hướng sang nghiên cứu tin học. Hiếu được giáo sư Christopher Manning, giáo sư đầu ngành lĩnh vực trí tuệ nhân tạo hướng dẫn nghiên cứu từ năm thứ ba đại học. Tốt nghiệp Stanford, Hiếu được Google nhận vào làm việc ở bộ phận Google Brain, nơi các đàn anh như tiến sĩ Lê Viết Quốc, tiến sĩ Lương Minh Thắng đang làm việc. (XEM BÀI TRANG 50) FO R B ESV I ET T HNÁAM N G.CO 2 .2M0.V 2N 0

FORBES VIỆT NAM

PHẠM HY HIẾU

ĐI TÌM CÁNH CỬA THỨ BA

HỒ SƠ — PHẠM HY HIẾU

NHÀ NGHIÊN CỨU TRẺ PHẠM HY HIẾU TÌM NHỮNG PHƯƠNG PHÁP TIẾP CẬN MỚI TRONG LĨNH VỰC TRÍ TUỆ NHÂN TẠO. BÀ I Q U Ố C KHÁ NH FORB ESVIETN AM.CO M.V N

ẢNH LU C H E N T H Á N G 2 .2 0 2 0

51 HỒ SƠ — PHẠM HY HIẾU

HỒ SƠ — PHẠM HY HIẾU

Năm 2018, bài báo khoa học công bố tại hội nghị quốc tế về học máy (ICML) mà Phạm Hy Hiếu là tác giả thứ nhất tạo được sự chú ý của các nhà khoa học trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo. Sau hơn một năm công bố, công trình có tên Nâng cao hiệu quả tìm kiếm dựa trên cấu trúc mạng neuron qua chia sẻ các thông số này được hơn 400 lượt trích dẫn. Con số này khá khiêm tốn, nếu đặt cạnh đề tài “hit” của TS Lương Minh Thắng với gần 3.000 lượt trích dẫn kể từ lần đầu tiên công bố năm 2015, song lại là dấu mốc quan trọng cả với đội ngũ các nhà khoa học về trí tuệ nhân tạo ở Google Brain, lẫn với đội ngũ nghiên cứu ở nhiều nước trên thế giới khi giảm được độ phức tạp so với ban đầu. Bài báo của Hiếu cũng là sự tiếp nối theo nhiều nghĩa. Hiếu là tác giả thứ hai sau Lương Minh Thắng – gương mặt 30 Under 30 năm 2018 của Forbes Việt Nam trong bài báo công bố năm 2015. Kết quả nghiên cứu công bố mới đây mở ra hướng đi mới giúp tiết giảm mức độ phức tạp xuống nhiều lần, mà kết quả đạt được gần như không thua sút so với phương pháp đầu tiên. Báo cáo công bố ở hội nghị khoa học quốc tế về học máy này so với các hội nghị cùng nội dung ở cấp châu lục, tương tự như việc giành vé dự vòng chung kết bóng đá thế giới so với giải vô địch cấp châu lục. Phạm Hy Hiếu, nghiên cứu sinh tiến sĩ đại học Carnegie Mellon, đến nay có 10 bài báo công bố tại các hội thảo khoa học chuyên ngành, các tạp chí chuyên ngành, với hơn 4.000 lượt trích dẫn. Tháng 6.2016, sau khi cùng lúc nhận bằng tốt nghiệp đại học và thạc sĩ của đại học Stanford, Phạm Hy Hiếu vào làm việc ở Google Brain, nơi anh gặp lại các đàn anh ở Stanford là TS Lê Việt Quốc và TS Lương Minh Thắng. Mối quan tâm chung của các nhà nghiên cứu người Việt Nam này là tìm ra các phương pháp mới trong học máy, xử lý ngôn ngữ tự nhiên, học sâu – những nhánh chính trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo, trọng tâm nghiên cứu ở Goolge Brain. Trong nền kinh tế dựa trên tri thức, dữ liệu đóng vai trò cực kỳ quan trọng. Thu thập dữ liệu đã khó, xử lý, phân tích, và tổng hợp các thông tin từ dữ liệu thu thập được còn khó hơn. Vì sự phức tạp và tốn kém của quá trình này, các nhà khoa học đã phát minh ra trí tuệ nhân tạo, vốn có bản chất là các chương trình máy tính được “dạy” bằng dữ liệu để từ đó tổng hợp ra những quy luật quan trọng để xử lý nhiều tác vụ một cách thông minh hơn. (Xem trang bên) Mạng nơ ron, một dạng chương trình trí tuệ nhân tạo, được thiết kế mô phỏng theo mô hình hoạt động của não người. Về bản chất, mạng nơ ron là các hàm phức hợp giữa trọng số và dữ liệu. Khi được huấn luyện bằng dữ liệu, mạng nơ ron có thể tổng hợp các thông tin quan trọng từ các dữ liệu và lưu trữ chúng trong các trọng số. Nhờ các trọng FORB ESVIETN AM.CO M.V N

số này, mạng nơ ron có thể xử lý được các dạng thông tin tương tự. Google Translate có bản chất là một mạng nơ ron với hàng trăm triệu trọng số. Khi muốn dịch tự động, chẳng hạn từ tiếng Anh sang tiếng Việt, các nhà khoa học và kỹ sư của Google sẽ tiến hành “huấn luyện” mạng nơ ron này bằng cách thu thập vài trăm ngàn đến vài triệu câu song ngữ Anh – Việt (càng nhiều càng tốt), và đem cho mạng nơ ron “học” qua. Sau khi “học” xong, mạng nơ-ron này sẽ rút ra các thông tin chính từ các câu đã được học. Các thông tin này được lưu giữ trong vài trăm triệu trọng số của mạng, và dựa trên các trọng số này, mạng sẽ dịch được các câu từ tiếng Anh sang tiếng Việt, kể cả các câu chưa được “học”. Để hình thành mạng nơ ron, các nhà khoa học cần phải thiết kế kiến trúc của mạng, bao gồm việc mạng có bao nhiêu trọng số, tương tác giữa các trọng số và dữ liệu, sử dụng các hàm phức hợp nào... Quá trình này thường được thực hiện thủ công, nghĩa là phải thử tất cả các kiến trúc hợp lý và thí nghiệm xem kiến trúc nào mang lại hiệu quả tốt nhất. Việc này rất tốn kém và mất thời gian. Năm 2016, Barret Zoph và TS. Lê Viết Quốc – hai nhà nghiên cứu của Google Brain, công bố thuật toán tìm kiếm kiến trúc tự động cho mạng nơ ron (Neural Architecture Search – NAS). Thuật toán này cho phép con người có thể thiết kế một không gian các kiến trúc khả quan của mạng nơ ron, rồi tự động tìm kiếm kiến trúc tốt nhất trong không gian đó, thay vì phải thử từng trường hợp. Có ý nghĩa đóng góp lớn trong phát triển trí tuệ nhân tạo, NAS vẫn có nhược điểm. Để tạo ra mạng nơ ron tối ưu, cần tới quá trình phân tích, chọn lựa, chẳng hạn 16 ngàn mạng nơ ron – đồng nghĩa với việc cần khoảng 400 máy tính chạy liên tục trong 3 – 4 tuần để tìm ra kiến trúc tối ưu. Giải thuật như vậy chỉ có Google hay Facebook mới có khả năng thực hiện. Một nhà nghiên cứu của Microsoft nói đùa rằng, nếu tuần này “chạy thí nghiệm NAS thì tôi cho cả nhóm nghỉ, vì NAS sẽ chiếm hết một cụm máy chủ, chẳng còn máy cho mọi người làm việc.” Làm thế nào có thể tăng hiệu quả của NAS trở thành bức tường lớn để nhiều nhà khoa học cố gắng đột phá. Thử sức chinh phục trong nhiều năm liền là nguồn cảm hứng, thúc đẩy Hiếu tham gia con đường dài khám phá chân trời khoa học. “Tôi bị cho là người mê thi,” Hiếu nói và cười khi kể lại chặng đường tìm đến toán học từ lúc còn là học sinh phổ thông cơ sở cho tới lúc cậu học sinh lớp 11 trường Phổ thông Năng khiếu (ĐH Quốc gia TP.HCM) đoạt huy chương bạc kỳ thi Toán quốc tế (IMO) năm 2009. Nó T H Á N G 2 .2 0 2 0

THÁ NG 2 .2 02 0

được vào đội tuyển toán quốc gia đi thi IMO. Với ông Dũng, thất bại đó “cần thiết” để Hiếu “hoàn thiện bản thân, tạo nên sức bật.” Từ khả năng tự học, nghiên cứu giúp Hiếu nhận ra vẻ đẹp của sự sáng tạo khi tìm ra cách giải, cách tiếp cận mới. Anh đúc kết điều ấy trong bài luận 600 chữ trong hồ sơ gửi cho đại học Stanford. Chàng trai đến từ châu Á chọn câu chuyện luyện kiếm của Dương Quá, một nhân vật trong truyện kiếm hiệp của Kim Dung – qua ba cánh cửa. Sau cánh cửa thứ nhất và thứ hai lần lượt có kiếm sắt và cây gậy, cánh cửa thứ ba chẳng có gì. Người luyện võ khi đến cảnh giới cao nhất chẳng cần vũ khí cụ thể. Tương tự vậy, trong bộ môn hình học – môn Hiếu có thế mạnh – sau giai đoạn sử dụng định lý để giải, tới giai đoạn hình dung bức tranh tổng quát, và cuối cùng là tự vận dụng các điều kiện trong đề bài để đưa ra một lời giải mới, sáng tạo và đẹp. Cánh cửa thứ ba đưa Dương Quá trở thành cao thủ thượng thừa, còn Hiếu qua bài luận đó, mở được cánh cửa vào Stanford. Công bố về ENAS, theo Hiếu, đóng vai trò quan trọng trong luận án tiến sĩ mà anh đang viết, dự kiến bảo vệ năm 2021. Hiếu hào hứng kể về việc nhiều nhóm ứng dụng đang sử dụng ENAS để mở rộng, phát triển mạng nơ ron riêng. “Tôi nghĩ với các thành tựu hiện tại và tương lai, con người sẽ ngày càng ít phải nhúng tay vào mô hình trí tuệ nhân tạo,” Hiếu chia sẻ về triển vọng phát triển ngành mà anh và các bậc đàn anh như Lê Việt Quốc, Lương Minh Thắng đang tham gia phát triển. Vậy còn cánh cửa thứ ba? Anh không trực tiếp trả lời câu hỏi này. Hiếu chỉ nói: “Tôi đang nghĩ tới hướng tiếp cận nằm giữa NAS và ENAS.” Trong khi NAS có kết quả tốt nhưng độ phức tạp cao, thì ENAS tuy đơn giản, nhưng kết quả chưa bằng NAS. “Lối đi mới sẽ là phương pháp có kết quả tốt và độ phức tạp thấp hơn,” Hiếu giải thích.

TRÍ TUỆ NHÂN TẠO Trí tuệ nhân tạo do Alan Turing, nhà toán học đưa ra. Sau chiến tranh thế giới thứ hai, ông đưa ra phép thử Turing để xác định trí thông minh của máy tính. Theo đó, một máy tính có thể được coi là thông minh nếu máy tính (A) và một người (B) cùng giao tiếp bằng ngôn ngữ tự nhiên với một người khác (C), mà người này (C) không thể phân biệt được đâu là máy (A hay B). năm 1955, John McCarthy, một nhà khoa học máy tính và khoa học nhận thức của Mỹ đã lần đầu tiên đưa ra khái niệm Trí tuệ nhân tạo, mà theo đó có nghĩa là bộ môn khoa học và kĩ thuật chế tạo máy thông minh. Trí tuệ nhân tạo (AI) là kết tinh đặc biệt của sự phát triển công nghệ, cho phép máy móc có thể học, thích ứng với điều kiện mới (trong khung ứng dụng cho phép), thực hiện đa dạng các tác vụ vốn chỉ thuộc về con người, dự đoán sự kiện, cũng như tối ưu hóa sử dụng tài nguyên. Xét theo khía cạnh khoa học và kỹ thuật, AI hiện tại bao gồm: Machine Learning/Deep Learning (học máy và học sâu), phân tích dự đoán, Xử lý Ngôn ngữ Tự nhiên (NLP), robot thông minh, và thị giác máy tính. FO R B ESV I ET N AM .CO M .V N

53 HỒ SƠ — PHẠM HY HIẾU

cũng không dừng lại khi chàng trai quê gốc Hà Nội học năm thứ hai và ba ở đại học Stanford. Ở bậc đại học, khi các kỳ thi toán hết hấp dẫn, anh thử sức ở lĩnh vực lập trình. Do giới hạn chỉ được thi tối đa hai lần kỳ thi lập trình viên quốc tế, Hiếu phải dừng cuộc chơi. Điều đó cũng dẫn anh tới một con đường mới. Do bận chuẩn bị cho các kỳ thi lập trình viên, Hiếu phải nợ một số môn học. “Thế là tôi đăng ký hai môn cùng với thầy Christopher Manning trong một học kỳ,” Hiếu kể về cơ duyên gặp gỡ với giáo sư Manning, người hướng dẫn của anh và Lương Minh Thắng tại Stanford. Thời gian ngắn, khối lượng bài vở nhiều, nên Hiếu thường xuyên gặp gỡ thầy để hỏi, thảo luận các đề tài liên quan đến hai môn học. Cũng từ đó, anh nhận thấy, lĩnh vực trí tuệ nhân tạo có nhiều bài toán lớn chưa được giải quyết. “Mất hơn 11 tháng với không ít lần thất bại, nhóm của tôi cũng tìm ra phương pháp cải tiến – mà chúng tôi gọi tắt là ENAS,” Hiếu, 27 tuổi, cho biết trong lần phỏng vấn với Forbes Việt Nam qua mạng. “Thay vì để máy phải chạy thử, tính toán trên 10 ngàn mạng neuron, phương pháp mới chỉ chạy một mạng nhưng sau một vài giai đoạn chạy, máy tự nhìn lại, điều chỉnh và chạy tiếp.” Kết quả, theo Hiếu, gần xấp xỉ với NAS, nghĩa là không được “tốt bằng”, bù lại khối lượng tính toán – thuật ngữ chuyên ngành gọi là độ phức tạp – giảm đi rất nhiều. “Điều này mở ra cơ hội cho rất nhiều đơn vị nghiên cứu không đủ điều kiện như các công ty công nghệ giàu có có thể xây dựng, phát triển mạng nơ ron của riêng họ.” Nếu nhìn các bảng thành tích của Hiếu từ cuối cấp 1 lên tới cấp 3, từ giải nhất toán học bậc tiểu học, huy chương vàng giải toán quốc tế bậc tiểu học trong kỳ thi ở Ấn Độ, huy chương bạc IMO, ít người nghĩ rằng chặng đường ấy khởi đầu từ một lần Hiếu có kết quả không tốt. “Năm lớp bốn, cả lớp thi toán được 10 điểm, chỉ mình tôi điểm chín, nên về nhà tôi nói dối là được 10.” Nhận sự trách phạt của bố mẹ, Hiếu được gia đình cho học thêm vì “yếu toán”. Thầy dạy nhận ra, cậu học sinh ấy nắm vững kiến thức, nhưng lỗi là do làm bài không cẩn thận. Sau lần ấy, Hiếu trở thành một học sinh “điềm đạm, cẩn trọng,” khi trình bày bài, như lời kể của TS Trần Nam Dũng, phó hiệu trưởng trường phổ thông năng khiếu (thuộc ĐH Quốc gia TP.HCM). Học trò năm lớp 10 của ông trở thành một điển hình ông hay dùng để truyền cảm hứng, cách học cho các học sinh. Vị giáo viên toán giàu kinh nghiệm quan sát được học trò của mình ngay từ lớp 10 đã có “cách làm việc khoa học, cố gắng hiểu bài trên lớp, ghi tóm tắt điểm chính để về nhà trình bày lại.” Hiếu vẫn giữ thói quen ấy cả khi học đại học. Sau mỗi môn học, anh đều tự làm tài liệu, lưu lại dưới định dạng PDF để thỉnh thoảng xem lại. “Với tôi, tìm được một cách giải hay cũng giống như tạo ra tác phẩm đẹp trong nghệ thuật. Mình phải biết cách trình bày một cách rõ ràng, cẩn thận. Làm như vậy cũng là cách trân trọng giá trị lao động của chính mình,” anh nói. Cách học sau mỗi lần va vấp hay thất bại như vậy giúp Hiếu có thể đi xa hơn, kể cả lần thất bại năm lớp 12 không

30 UNDER 30 • VIỆT NAM

NGHỆ THUẬT SÁNG TẠO

55 30 UNDER 30 • VIỆT NAM

ĐỖ HẢI ANH, 29

COURTESY OF BAO TRUNG; VINCENT NGUYEN

VŨ CÔNG, BIÊN ĐẠO MÚA, ĐỒNG SÁNG LẬP SCBC VIETNAM

Đỗ Hải Anh là quán quân cuộc thi “Thử thách cùng bước nhảy” (So You Think You Can Dance) tại Việt Nam năm 2015 và quán quân cuộc thi “Người hùng tí hon” (Little Giant) năm 2016. Học múa từ nhỏ cùng với nghệ sĩ nhân dân Kim Quy và Vương Linh – Đặng Hùng, đến năm 11 tuổi, Hải Anh theo học chuyên nghiệp khoa múa cổ điển châu Âu (ballet) tại trường Múa TP.HCM hệ bảy năm. Sau khi tốt nghiệp, dưới sự dẫn dắt của nghệ sĩ ưu tú Tố Như và biên đạo múa Tấn Lộc, Hải Anh làm việc tại nhà hát Giao hưởng nhạc vũ kịch TP.HCM và công ty Múa Arabesque. Hải Anh từng nhận giải thưởng “Star of AAF” của Asian Art Festival, Singapore năm 2018. Năm 2019, cô được mời làm giám khảo chuyên môn cho lễ hội với 2.600 thí sinh tham dự đến từ 20 quốc gia. Cùng năm đó, cô nhận hai giải biên đạo xuất sắc nhất do hội đồng nghệ thuật và do khán giả bình chọn tại cuộc thi biên đạo múa đương đại “Tremplin” trong khuôn khổ Festival KOAF do viện Pháp tổ chức. Năm 2018, cô tham gia biên đạo và biểu diễn cho dự án nghệ thuật quốc tế Overseas biểu diễn tại Pháp, Đức và Việt Nam do Liên minh châu Âu (European Union) phối hợp với viện Pháp tại Việt Nam tổ chức. Cũng năm này, Hải Anh ký hợp tác cùng với nhà hát Odyssey Dance Theatre Singapore đưa các nghệ sĩ trẻ đến với sân khấu quốc tế, qua các vở diễn đương đại kết hợp với múa dân gian. Trong nhiều năm, Hải Anh tổ chức các workshop múa miễn phí dành cho các bạn trẻ muốn tìm hiểu, trải nghiệm các điệu nhảy múa mới và trở thành cầu nối đưa các nghệ sĩ múa Việt tham dự các festival múa đương đại quốc tế, các cuộc thi múa quốc tế, các buổi giao lưu trao đổi văn hóa. Cô là đồng sáng lập của Unicorn Dance – trung tâm đào tạo múa và nghệ thuật trình diễn, đồng thời là đồng sáng lập Saigon Contemporary & Ballet Dance Company (SCBC Vietnam) – công ty chuyên biệt về nghệ thuật trình diễn. THÁ NG 2 .2 02 0

TRUNG BẢO, 23 B E AT B OX E R

Trung Bảo (tên thật là Nguyễn Bảo Trung) được xem là một trong những beatboxer có khả năng đa dạng và sáng tạo trên thế giới. Anh đưa Việt Nam vào đấu trường beatbox quốc tế và được công nhận trên toàn thế giới. Anh đứng thứ hai tại Mỹ trong cuộc thi American Beatbox Championship 2016, và đã tham gia các cuộc thi beatbox quốc tế lớn nhất thế giới. Giành vị trí thứ nhất trong hạng mục solo World Beatbox Camp và giành vị trí thứ tư trong cuộc thi beatbox lớn nhất hằng năm Grand Beatbox Battle 2017. Với các bài hát như Killa, Venom, You Don’t Wanna Know, các video beatbox của Trung Bảo thu hút hàng triệu lượt xem. Anh cũng thử nghiệm các loại nhạc và các cách biểu diễn khác nhau. Anh đã biểu diễn trong chương trình quốc tế với nhạc sĩ jazz Nguyên Lê, từ bảo tàng Confluence của Lyon, UfaFabrik Berlin và tại Việt Nam. Anh cũng hợp tác với nhạc sĩ Việt Nam chuyên âm nhạc dân gian-đương đại như Ngô Hồng Quang và biểu diễn chương trình Nam Nhi, kết hợp âm nhạc truyền thống Việt Nam với tứ tấu hip hop và âm nhạc phương Tây. Trung Bảo là người sáng lập Fustic, studio sáng tạo tập trung vào phương tiện thị giác, tập trung sản xuất các trải nghiệm qua các phương tiện khác nhau. (XEM BÀI TRANG 60) FO R B ESV I ET N AM .CO M .V N

30 UNDER 30 • VIỆT NAM

NGUYỄN THU HUỆ, 28 NGHỆ SĨ BALLET N H À H ÁT G I A O H Ư Ở N G N H Ạ C V Ũ K Ị C H VIỆT NAM (VNOB)

Thu Huệ là nghệ sĩ ballet người Việt Nam đầu tiên đảm nhận vai chính, cả thiên nga trắng và thiên nga đen trong vở Hồ Thiên nga trong một đêm diễn. Phân vai như vậy đòi hỏi nghệ sĩ phải có tài năng, sức khỏe và sự khổ luyện để đạt tới kỹ thuật mong muốn. Đây là một thách thức lớn trong môi trường ít có điều kiện biểu diễn, đào tạo còn nhiều hạn chế như ở Việt Nam. Thiên nga trắng và Thiên nga đen là hai nhân vật đối ngược trong một vở diễn, trong cùng một nhân vật đều được đẩy đến tận cùng cao trào của cảm xúc. Đó là biểu tượng của cảm xúc, xung đột nội tâm dữ dội. Vở diễn có bốn hồi, được các nghệ sĩ tập luyện trong sáu tháng, liên tục sáu ngày một tuần. Vở diễn kỷ niệm 60 năm hoạt động của VNOB và 35 năm qua hình ảnh thiên nga đen vắng bóng trên sân khấu ballet Việt Nam. Sinh ra ở Thanh Hóa, Thu Huệ yêu thích ca hát và thi tuyển vào nhà hát theo đợt tuyển dụng tại quê hương khi 12 tuổi. Cô ra Hà Nội học tập một mình. Sau khi tốt nghiệp học viện Múa Việt Nam và làm việc ba tháng tại VNOB, Huệ trở thành nghệ sĩ chính trong vở The Nutcracker của VNOB, và từ đó đến nay, bảy năm Huệ giữ vai trò này của nhà hát. “Huệ thực sự là ngôi sao ballet số 1 của Việt Nam hiện nay,” đạo diễn vở Hồ Thiên nga, ông Lê Ngọc Văn, hiện là nghệ sỹ chính (first artist) tại Nhà hát ballet quốc gia Anh, nhận xét. Nghệ thuật hàn lâm luôn kén chọn người thưởng thức, đòi hỏi quy trình đào tạo khắt khe và vẫn luôn là biểu chứng cho sự phát triển kinh tế và văn hóa của một quốc gia. FORB ESVIETN AM.CO M.VN

T H Á N G 2 .2 0 2 0

57 30 UNDER 30 • VIỆT NAM

AN LÊ, 30 NGHỆ SĨ NHIẾP ẢNH THỜI TRANG AN LE STUDIO

COURTESY OF AN LE; VINCENT NGUYEN

An Lê có sự nghiệp nhiếp ảnh đáng ghi nhận trong lĩnh vực thời trang kể từ khi đoạt giải Grand Prize of New Exposure Contest by Bottega Veneta & American Vogue & Red Camera năm 2012, cuộc thi tìm kiếm gương mặt nhiếp ảnh gia xuất sắc đang lên trong lĩnh vực thời trang tại Mỹ. Từ đó đến nay anh đã chụp ảnh bìa cho tạp chí thời trang tại nhiều thị trường như Thổ Nhĩ Kỳ, Mexico & Mỹ Latinh, Bồ Đào Nha, Ukraine, Ấn Độ, Đài Loan. Anh cũng chụp cho các nghệ sĩ nổi tiếng thế giới và nhiều thương hiệu thời trang, lối sống hàng đầu tại thị trường quốc tế. Sinh ra trong một gia đình kinh doanh, vì cha mẹ không được cấp visa, năm 14 tuổi An Lê tự đi sang Mỹ du học ở trường nội trú tại Maine. Yêu thích nghệ thuật và có năng khiếu từ nhỏ, An Lê chọn đi con đường nghệ thuật “vì không thích những thứ quá rõ ràng, trắng đen tách biệt.” Tốt nghiệp trường Art School Savannah College of Art and Design ở Georgia (Mỹ) với tấm bằng nghệ thuật và bằng cử nhân kinh tế, An Lê đã chuyển đến New York để tiếp tục giấc mơ theo đuổi nghệ thuật: “Tôi không tin rằng phải vào học ở trường tốt nhất thì mới thành công, đặc biệt trong lĩnh vực nghệ thuật và sáng tạo. Quan trọng hơn là đam mê, tầm nhìn, thái độ làm việc và tư duy sẽ quyết định thành công của bạn.” Là người nhập cư, trong một ngành cạnh tranh và không có quan hệ trong ngành tại Mỹ, sáu tháng sau khi chuyển đến New York, An có hợp đồng đầu tiên với chuỗi cửa hàng cao cấp Saks Fifth Avenue. “Tôi luôn luôn chắc chắn rằng sẽ đáp ứng vượt trên mong đợi của khách hàng, dù thù lao cao hay thấp. Nếu tôi nhận việc, tôi sẽ luôn làm tốt nhất. Không có gì bí mật hay đường tắt nào nhanh đến thành công. Tất cả chỉ là chăm chỉ và nhất quán.”

NGHỆ THUẬT SÁNG TẠO T HÁ NG 2 .2 02 0

FO R B ESV I ET N AM .CO M .V N

30 UNDER 30 • VIỆT NAM

NGHỆ THUẬT SÁNG TẠO TRẦN MINH ĐẠO (TOM TRANDT), 30 S Á N G L Ậ P VÀ G I Á M Đ Ố C S Á N G TẠ O MÔI ĐIÊN

Năm 2019 chứng kiến sự nổi lên rõ rệt của dòng thời trang đường phố (streetwear) tại Việt Nam mà Môi Điên do Trần Minh Đạo sáng lập là một thương hiệu thu hút sự chú ý. Sau bốn năm ra mắt, thời gian đầu chủ yếu bán qua Facebook và Instagram cho người quen, bạn bè, đến nay Môi Điên đã có cửa hàng tại trung tâm quận 1 (TP.HCM) và cơ hội để phát triển thị trường quốc tế thông qua sự đề cử và kết nối của Elle Vietnam. Tốt nghiệp ngành thiết kế thời trang tại ĐH Parson (New York), Đạo tập trung vào khai thác mảng thời trang bền vững, chủ yếu trong xử lý nguyên vật liệu, với quy trình sản xuất hoàn toàn khác. Các sản phẩm thiết kế được tái tạo từ những chất liệu thừa, bị bỏ đi của những hãng khác, mang những nét văn hóa hay câu chuyện của Việt Nam và tinh thần hài hước dí dỏm, phóng khoáng, tự do thể hiện, đam mê trải nghiệm và tìm kiếm sự mới lạ của tuổi trẻ. Năm 2019, những sản phẩm “zero waste” của Môi Điên được trưng bày tại Somerset House (London) cùng IFS - một sự kiện chính thức của London Fashion Week và Đạo gặp gỡ các khách hàng từ khắp nơi trên thế giới. Giờ đây, thách thức của anh là cân bằng thị trường trong nước – nơi khách hàng của Môi Điên chưa sẵn sàng chi trả cho sản phẩm thủ công, cầu kỳ với giá tiền cao, và thị trường nước ngoài, nơi khách hàng rất khó tính và có nhiều lựa chọn.

FORB ESVIETN AM.CO M.VN

T H Á N G 2 .2 0 2 0

NINH ĐỨC HOÀNG LONG, 29 NGHỆ SĨ OPERA

HÀ MINH KHÔI, 29

COURTESY OF HOANG LONG; VINCENT NGUYEN

NGHỆ SĨ THIẾT KẾ HOA

Sinh ra và lớn lên tại Việt Nam, Hà Minh Khôi là người Việt đầu tiên trở thành thành viên hiệp hội Thiết kế Hoa Hoa Kỳ AIFD (American Institute of Floral Design) năm 2016. Cùng năm này, Khôi có tác phẩm được ấn hành trên trang bìa tạp chí hoa Narce (Pháp) vào mùa Noel, rồi tiếp tục lên trang bìa số xuân 2018 và xuân 2020. Năm 2018, Khôi giành giải quán quân cuộc thi Vietnam International Floral Expo. Trong workshop tại học viện Boerma (Hà Lan) vào tháng 2.2019, bậc thầy của các bậc thầy, tác giả, chuyên gia, nhà thiết kế hoa người Đức - Gregor Lersch “rất cảm động và ấn tượng” khi nói về tài năng của Khôi.

T HÁ NG 2 .2 02 0

(XEM BÀI TRANG 64)

FO R B ESV I ET N AM .CO M .V N

59 30 UNDER 30 • VIỆT NAM

Ninh Đức Hoàng Long là ca sĩ opera (giọng nam cao, tenor) hiếm hoi của Việt Nam biểu diễn tại các nhà hát quốc tế ở châu Âu. Năm 2013, khi đang là sinh viên năm thứ hai học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam, Hoàng Long nhận học bổng toàn phần học thanh nhạc tại Hungary. Tháng 6.2014 anh là thí sinh nước ngoài duy nhất đỗ vào khoa thanh nhạc của học viện Liszt Ferenc. Tháng 7.2017, anh tốt nghiệp hệ cử nhân loại xuất sắc. Vượt qua 30 sinh viên, anh trở thành một trong ba sinh viên hệ thạc sĩ biểu diễn opera của học viện Liszt, dự kiến tốt nghiệp vào tháng 2.2020. Hoàng Long đoạt giải nhất cuộc thi Thanh nhạc quốc tế Simandy Jozsef IX năm 2016 ở bảng độ tuổi dưới 26; giải nhất cuộc thi Thanh nhạc quốc tế Simandy Jozsef lần X, tháng 5.2018 ở bảng độ tuổi chuyên nghiệp trên 26; giải nhất cuộc thi Âm nhạc cổ điển Virtuozok do tổng thống Hungary Áder János bảo trợ trên đài truyền hình quốc gia Hungary; giải nhất cuộc thi Operett quốc tế tại Slovakia tháng 5.2019. Anh từng biểu diễn solo cùng dàn nhạc giao hưởng Hungary tại Berlin Philhamonic Concert Hall, biểu diễn cùng nhà hát Operett Hungary tại Dubai tháng 2.2019 và nhận vai diễn chính đầu tiên cùng nhà hát Opera Hungary biểu diễn tour quốc tế tháng 6.2019.

COURTESY OF TRUNG BAO

HỒ SƠ — TRUNG BẢO

FORBES VIỆT NAM

TRUNG BẢO

MỤC TIÊU KẾ TIẾP

61 HỒ SƠ — TRUNG BẢO

“TÔI THÍCH ÂM NHẠC TỪ BÉ, NGƯỜI LUÔN TRONG TRẠNG THÁI KHÔNG NGỒI YÊN, THÍCH LẤY BÚT GÕ BÀN,” TRUNG BẢO CHIA SẺ VỚI FORBES VIỆT NAM QUA CUỘC ĐIỆN THOẠI TỪ BOSTON (MỸ).

B ÀI ĐẶN G T H Ư FO RB ESVIETN AM.CO M.V N

T H Á NG 2 .2 0 2 0

HỒ SƠ — TRUNG BẢO

Mọi thứ thay đổi khi Trung Bảo (tên thật là Nguyễn Bảo Trung) đang học lớp 8 tại trường trung học cơ sở Thành Công, Hà Nội. Khi đó, anh trai anh, nghệ sĩ violon Nguyễn Thiện Minh giới thiệu video của beatboxer người Mỹ và cựu thành viên ban nhạc Roots, Rahzel. Trung Bảo bắt đầu tập luyện kỹ thuật điều khiển âm thanh bắt chước trống, bộ gõ và các nhạc cụ khác bằng miệng, môi, lưỡi và giọng nói. “Tôi học gần như mọi thứ qua YouTube trong căn phòng của mình và tập ở khắp nơi, ở nhà, trên đường bố chở đi học hay kể cả ở trường,” Trung Bảo kể. Có những ngày ngồi sau xe máy bố chở đi học, mà tắt xi-nhan rồi vẫn nghe thấy tiếng. Đó là anh đang tập beatbox. Anh nhận mình có ảnh hưởng từ người cha – nghệ sĩ Nguyễn Thái Hùng, đạo diễn phim hoạt hình và là họa sĩ vẽ chú trâu vàng SEA Games 22. “Bố tôi làm nghệ thuật thị giác, nhưng thích âm nhạc, chơi guitar và làm thơ.” Lần đầu tiên anh thi đấu trên sân khấu là năm 2015, khi còn là du học sinh trung học tại tiểu bang Washington. Vào thời điểm đó, Trung Bảo đã tự luyện tập và chơi beatbox được bốn năm, phát triển phong cách cá nhân lấy cảm hứng từ nhạc nhảy – điện tử (EDM – Electric Dance Music) của nhà sản xuất âm nhạc Flux Pavillon và cách giật âm trong tiếng Việt. Nhưng điều thực sự mang Trung Bảo ra thế giới là các video ghi lại các trận đấu được phát hành trên nền tảng trình chiếu trực tuyến dành riêng cho beatbox như Swissbeatbox. “Tôi tìm hiểu về điều gì thì luôn muốn tìm hiểu những gì đỉnh cao nhất. Mình làm bộ môn của mình thì mình tập trung làm điều đỉnh cao nhất, với những người cùng đẳng cấp của mình,” Trung Bảo nói. Trung Bảo là một trong những beatboxer có khả năng đa dạng, sáng tạo và có ảnh hưởng trên thế giới ở thời điểm hiện tại. Với các bài hát như Killa, Venom, You Don’t Wanna Know, các video beatbox của Trung Bảo có hàng triệu lượt xem và tạo được sự ảnh hưởng tới cộng đồng. Video Venom của Trung Bảo đăng tải vào tháng 10.2018 có gần 2,5 triệu lượt người xem tính tới tháng 1.2020. Tài khoản D-low Beatbox nhận xét, “kiểm soát âm thanh tuyệt đẹp, người anh em!!!” với 7,7 ngàn lượt thích. Beatboxer có 1,13 triệu người theo dõi trên YouTube Spencer X cũng nhận xét, “đây có lẽ là video beatbox tuyệt nhất trên Internet!” và có 2,6 ngàn người thích bình luận này. FORB ESVIETN AM.CO M.V N

Trung Bảo đẩy ranh giới và đưa beatbox lên một tầm cao mới với các kỹ thuật sáng tạo. You Don’t Wanna Know vừa giành được vị trí đầu tiên trong cuộc thi trực tuyến GBB20 World League. Trung Bảo cũng được mời làm giám khảo giải vô địch beatbox quốc gia của Mỹ, Trung Quốc và giải vô địch beatbox Mỹ Latinh. Tìm thấy Trung Bảo qua kênh YouTube, nghệ sĩ jazz nổi tiếng thế giới người Pháp gốc Việt Nguyên Lê lập tức mời anh hợp tác trong dự án Overseas. “Trung Bảo là một tài năng độc đáo, sáng tạo, cầu tiến, đầy đam mê, có khả năng biến tấu cao với các thể loại nhạc khác nhau,” Nguyên Lê nhận xét. Với sự tham gia của nghệ sĩ âm nhạc dân gian đương đại Ngô Hồng Quang, Overseas được biểu diễn ở nhiều nơi trên thế giới, từ Muse des Confluences (Lyon, Pháp), UfaFabrik Berlin (Đức) đến nhà hát lớn Hà Nội và nhà hát TP.HCM. Trung Bảo cũng hợp tác với Ngô Hồng Quang biểu diễn chương trình Nam Nhi, kết hợp âm nhạc truyền thống Việt Nam với tứ tấu hip hop và âm nhạc phương Tây. “Gặp Nguyên Lê và Ngô Hồng Quang là dấu mốc khác biệt trong sự nghiệp. Lần đầu tôi ra khỏi cộng đồng beatbox và kết hợp với các nghệ sĩ khác, được sống trong cộng đồng âm nhạc nói chung.” Không dừng lại ở việc chỉ tạo nhạc beatbox cho beatboxer, anh còn thử nghiệm các loại nhạc và các cách biểu diễn khác nhau. Trung Bảo vừa hoàn thành bài tốt nghiệp khoa Thiết kế đồ họa và Nghệ thuật thị giác tại Pacific Northwest College of Art (Hoa Kỳ) và đang ở Ba Lan. Anh cho biết, cộng đồng beatbox ở châu Âu lớn hơn và môi trường âm nhạc ở châu Âu rất thú vị. “Tôi nghĩ beatbox và cộng đồng beatbox đang phát triển cực nhanh và trong vài năm tới nó sẽ lớn hơn rất nhiều. Tôi cực kỳ hào hứng!” anh nói. Là người sáng lập VBeatbox – cộng đồng beatbox Việt Nam, Trung Bảo có nhiều hoạt động xây dựng cộng đồng beatbox Việt Nam trong hơn năm năm qua. Bắt đầu từ sử dụng Internet và mạng xã hội để chia sẻ kiến thức tới các beatboxer Việt Nam và công chúng về toàn cảnh beatbox thế giới, thông qua VBeatbox. Trung tổ chức nhiều cuộc thi beatbox tại Việt Nam cùng với các sự T H Á N G 2 .2 0 2 0

63 HỒ SƠ — TRUNG BẢO

kiện thông tin hội thảo và các buổi gặp gỡ. Năm 2018, anh hợp tác với Billboard Vietnam & InQ để tổ chức giải vô địch beatbox quốc gia Việt Nam đầu tiên – VBC2018, và đưa nhà vô địch Việt Nam đến Berlin, sau đó thi đấu tại World Beatbox Championship 2018. Trong khi phát triển sự nghiệp chuyên nghiệp độc lập, Trung Bảo có lượng người theo dõi lớn trên mạng xã hội: 104 ngàn (Instagram) và 104 triệu lượt xem trên tất cả các nền tảng. Anh cũng sở hữu kênh YouTube chung với bạn gái – Karolina (Chiwawa) – Á quân giải vô địch Beatbox thế giới (World Beatbox Champion) ở hạng mục nữ 2018 với 241 ngàn người theo dõi. Trung Bảo cũng là đồng sáng lập Fustic. studio – xưởng sáng tạo thị giác, tập trung tạo ra các trải nghiệm qua các phương tiện khác nhau, từ việc xây dựng thương hiệu, làm hoạt hình, thiết kế 3D để thể hiện hiệu ứng thị giác và các chương trình biểu diễn trực tiếp. Fustic. studio là đối tác của nhiều nhãn hàng và các nghệ sĩ quốc tế nổi tiếng như Billie Eilish, Adult Swim, Adidas, Awkwafina, Eric Andre, THÁ NG 2 .2 02 0

Hannibal Buress, Swissbeatbox cũng như các thương hiệu và nghệ sĩ Việt Nam. Trong tương lai, Trung Bảo muốn kết hợp giữa âm nhạc và nghệ thuật thị giác, “có gì trong thiết kế có thể áp dụng vào âm nhạc và ngược lại.” Anh nhận ra các yếu tố cơ bản trong nghệ thuật như bố cục, tương phản, khoảng trống/ khoảng lặng trong âm nhạc và nghệ thuật thị giác có sự tương đồng. “Sử dụng bố cục trên một bề mặt, hay sắp xếp cấu trúc các video, hoặc tạo ra một bản nhạc có nhiều điểm tương đồng. Hoặc yếu tố tương phản – đối lập tạo cảm xúc cho người nghe trong âm nhạc hay cho người xem trong nghệ thuật thị giác khi sử dụng âm thanh, màu sắc, về tốc độ của các mẫu (pattern) hay nhịp điệu trong hai bộ môn này có thể áp dụng cho nhau,” Trung Bảo chia sẻ về một dự án cá nhân kết hợp beatbox và nghệ thuật thị giác – thiết kế đồ họa mapping. “Tôi suy nghĩ, tập trung vào sự nghiệp, luôn luôn tìm những điều mới, luôn nâng cấp bản thân, tự tập luyện và nâng cao trình độ hằng ngày,” anh nói.

“Khi đạt được điều gì là tôi lập tức nghĩ tới cái tiếp theo để đi tiếp.” Trung Bảo trên sân khấu biểu diễn.

FO R B ESV I ET N AM .CO M .V N

FORBES VIỆT NAM

HÀ MINH KHÔI

K XÂY GIẤC MƠ HOA

HỒ SƠ — HÀ MINH KHÔI

HÀ MINH KHÔI LÀ NGƯỜI SINH RA VÀ LỚN LÊN TẠI VIỆT NAM ĐẦU TIÊN TRỞ THÀNH THÀNH VIÊN HIỆP HỘI THIẾT KẾ HOA HOA KỲ (AIFD AMERICAN INSTITUTE OF FLORAL DESIGN), VỚI BA TÁC PHẨM XUẤT HIỆN TRÊN TRANG BÌA CỦA TẠP CHÍ HOA NARCE (PHÁP).

BÀ I Đ Ặ NG T H Ư FORB ESVIETN AM.CO M.V N

ẢNH VINCENT NGUYEN T H Á N G 2 .2 0 2 0

65 HỒ SƠ — HÀ MINH KHÔI

HỒ SƠ — HÀ MINH KHÔI

“Hà Minh Khôi xuất hiện trong áo dài nhung đen, hoa thêu trên ngực trái trong tiếng vỗ tay của 85 học viên tại triển lãm hoa Nhật Bản tháng 12.2019.” Trong một tiếng rưỡi tại TP.HCM hôm đó, cả khán phòng tĩnh lặng lắng nghe Khôi kể những câu chuyện về nghệ thuật, văn hóa cắm hoa trên thế giới. Khôi trình bày kỹ lưỡng về các kỹ thuật như uốn kẽm tạo khung (framing), xếp lớp (layering), kết (binding), nhóm (grouping) để trình diễn năm tác phẩm, với bảng màu từ đơn sắc tới đa sắc, tương phản và các phom dạng độc đáo. Sự thành công bước đầu của chàng trai sinh năm 1991 tạo nguồn cảm hứng cho nhiều bạn trẻ học tập và tiếp cận những xu hướng thiết kế hoa quốc tế. Giáo sư Jan Van Doesburg – quản lý học viện Thiết kế hoa châu Âu (EFDA) nhận xét: “Khôi thực sự có tài năng nổi bật và hứa hẹn, đầy ắp các ý tưởng sáng tạo và kiên nhẫn với công việc của mình.” Khôi luôn tìm kiếm các cơ hội để phát triển bản thân bằng cách tham dự các hội chợ hoa, triển lãm nghệ thuật, tham dự các khóa học với các nghệ sĩ bậc thầy thiết kế hoa trên thế giới. Anh trở thành thành viên của Floral Fundamentals, một cộng đồng nghệ sĩ hoa chuyên nghiệp quốc tế. “Năm tám tuổi, xơ chở tôi đi cách làng 17km để mua hoa, chuẩn bị cho buổi lễ tại nhà thờ. Lần đầu tiên nhìn thấy chợ hoa sỉ, tôi như nhìn thấy thiên đàng,” Hà Minh Khôi – nhà thiết kế hoa 29 tuổi, quán quân cuộc thi Vietnam International Floral Expo năm 2016 nhớ lại tình yêu với hoa từ nhỏ của mình. Là con thứ chín trong một gia đình làm nông có 10 anh chị em tại TP.Vũng Tàu, vào ngày lễ cuối tuần tại nhà thờ địa phương, cậu bé sáu tuổi xin mẹ cho dọn rác giúp khi các xơ FORB ESVIETN AM.CO M.V N

cắm hoa. Cậu được ba mua cho món quà sinh nhật đầu tiên là miếng đế nhựa cắm hoa vài ngàn đồng, “sung sướng không diễn tả được vì ở quê không có thứ này.” Dần dà quan sát, sau bốn năm, trong một lần các xơ đi lễ xa, đã cho phép cậu cắm toàn bộ hoa trong buổi lễ cuối tuần. “Ai cũng nói sao hôm nay nhà thờ cắm hoa kiểu lạ thế,” Khôi nhớ lại. Năm lên 14 tuổi, Khôi xin phụ cắm hoa tại một cửa hàng hoa tại địa phương để có thêm thu nhập phụ giúp gia đình. Một năm sau, vào dịp ngày 8 tháng 3, với số tiền dành dụm được, anh mua 50 cành hoa hồng, tự gói trong những tờ giấy giản đơn và được khách nhận xét: “Chỉ có hoa của cậu này là gói cẩn thận và đẹp nhất.” Khôi không thể quên được lần đầu tiên bán hết hàng chỉ trong hai giờ đồng hồ ấy. Năm 2009, Khôi thi trượt ĐH Mỹ thuật vì thiếu nửa điểm, rồi theo học Cao đẳng Mỹ thuật tại TP.HCM. Nửa thời gian đi học, nửa thời gian còn lại, Khôi đi làm ca sáng tại Flower Box – cửa hàng hoa cao cấp có tiếng. Những ngày bận rộn, Khôi làm tới hai giờ chiều, vừa cắm hoa, vừa phụ dọn dẹp, bàn giao sổ sách hóa đơn, ghi chú đơn hàng, rồi bốn giờ chiều mới về. Lương tháng đầu tiên 1,6 triệu đồng, Khôi mua ba cái áo thun tổng trị giá 90 ngàn đồng, còn lại gửi về quê cho mẹ. Sau hai năm làm việc ở Flower Box, Khôi chuyển sang công ty hoa 38 độ. Tại đây, Khôi có thêm các cơ hội nghề nghiệp khi tham dự các lớp học cắm hoa quốc tế để nâng cao tay nghề của mình. Tháng 9.2015, Khôi bắt đầu công việc của nghệ sĩ cắm hoa độc lập. Anh hiện có sáu cộng T H Á N G 2 .2 0 2 0

C O U R T ESY O F M I N H K H O I

THÁ NG 2 .2 02 0

FO R B ESV I ET N AM .CO M .V N

67 HỒ SƠ — HÀ MINH KHÔI

Ảnh từ trái sang và trên xuống: Tác phẩm của Minh Khôi trên bìa của Narce; “Vẻ đẹp Á Đông” trên Floral Fundamentals 2019.

sự, với trung bình khoảng 6 - 15 đơn hàng lớn là các tác phẩm nghệ thuật trong sáu tháng cao điểm mỗi năm cho các tư gia tại Hà Nội và Sài Gòn. Khởi đầu công việc tại TP.HCM 10 năm trước, hiện Khôi làm việc tại Hà Nội vì “tại đây có các khách hàng coi đẹp là tiêu chí đầu tiên và duy nhất.” “Tôi bất ngờ khi biết mình được đề cử vào danh sách 30 Under 30 Forbes Việt Nam vì công việc của tôi khá kín đáo. Các khách hàng luôn độc quyền hình ảnh hoặc giữ kín khi đó là tiệc tư gia,” Khôi nói. Thị trường dịch vụ hoa cao cấp đang phát triển, khi sự hiểu biết của khách hàng thuộc phân khúc cao cấp đang ngày càng tăng. Khôi vừa mở shop hoa mang tên Khoi Ha Floral Boutique tại Hà Nội vào đầu tháng 12.2019. Anh đang có rất nhiều năng lượng, làm việc 15 – 18 tiếng mỗi ngày. Ngoài khả năng “nhạy cảm và đọc được ý khách hàng”, anh còn có các thiết kế với “sáng tạo trong việc kết hợp các bảng màu mới và các phom dạng mới”, nghệ sĩ thiết kế hoa người Hà Lan Chris Habet nhận xét. “Kỹ thuật rất cao, làm việc chuyên nghiệp với thẩm mỹ tốt” là điều mà giáo sư Jan Van Doesburg nói về Khôi trong các tác phẩm được lựa chọn làm bìa tạp chí hoa Narce của Pháp vào số đông 2016, xuân 2018 và xuân 2020. Lần đầu tiên khi sự kiện chuyên về hoa International Floral Expo được tổ chức tại Việt Nam năm 2018, Khôi đoạt giải quán quân trong cuộc thi này. “Đây vừa là vinh dự, vừa là áp lực đối với tôi phải cố gắng hơn mỗi ngày để học hỏi những kỹ thuật mới và thử thách mình với những bảng màu tương phản,” Khôi cho biết. “Các bạn trẻ bắt đầu bước vào công việc của một người thợ cắm hoa như Khôi, và mơ ước trở thành nhà thiết kế hoa như cậu ấy. Khôi đã là nguồn cảm hứng cho nhiều bạn trẻ tham gia vào các cuộc thi thiết kế quốc tế,” Bà Mai Hoa, chủ tịch Vietnam International Floral Expo nhận xét.

Vũ Đinh Trọng Thắng, 25 hát chính, rhythm guitar

Phan Việt Hoàng, 29 bass guitar kiêm quản lý

30 UNDER 30 • VIỆT NAM

T H Á NG 2 .2 02 0

FO R B ESV I ET N AM .CO M .V N

Nguyễn Hùng Nam Anh, 25 hát bè, bộ gõ

Nguyễn Chí Hùng, 23 lead guitar

69 30 UNDER 30 • VIỆT NAM

GIẢI TRÍ BAN NHẠC NGỌT NHẠC SĨ, CA SĨ

Ngọt hoạt động âm nhạc độc lập (indie) được 6 năm tại Hà Nội, luôn đẩy sự sáng tạo đột phá , gây bất ngờ thích thú cho những người hâm mộ. Là ban nhạc hiếm hoi gây quỹ cộng đồng thành công để ra album (2015), Ngọt đã chiến thắng hai hạng mục quan trọng tại giải thưởng âm nhạc Cống hiến ngay lần đầu tiên được đề cử năm 2018 (hạng mục “Nghệ sĩ mới của năm” và “Bài hát của năm” cho bài Em dạo này. Với những ai yêu thích Ngọt, họ thường phải mua vé ngay khi có thông tin về các sô diễn vì luôn cháy vé từ sớm. Giữ chất “indie”, âm nhạc của Ngọt không bị ảnh hưởng của thị trường, mới mẻ và có phong cách riêng, thể hiện những vấn đề của cuộc sống thông qua những ca từ đơn giản ẩn chứa triết lý. Năm 2019, Ngọt cho ra mắt album phòng thu thứ ba 3 với 14 ca khúc mới, đánh dấu lần đầu tiên hợp tác với những phòng thu hàng đầu thế giới như Abbey Road. Trong tuần đầu tiên mở bán vào tháng 10, 2.000 bản CD album 3 đã được tiêu thụ. Album 3 cũng đạt vị trí số 1 trên bảng xếp hạng Apple Music Việt Nam, bên cạnh đĩa đơn Lần cuối (Đi bên em xót xa người ơi) đứng ở vị trí thứ ba trên bảng xếp hạng của Spotify Việt Nam. Ba liveshow tại Hà Nội và TP.HCM của Ngọt cùng thời điểm đã bán toàn bộ 6.000 vé được bán hết trong thời gian ngắn. Đây cũng là lần đầu tiên Ngọt tổ chức hai liveshow trong hai ngày liên tiếp tại Hà Nội do nhu cầu lớn từ khán giả. THÁ NG 2 .2 02 0

FO R B ESV I ET N AM .CO M .V N

30 UNDER 30 • VIỆT NAM

BÙI THÁI BẢO CHÂU (CHÂU BÙI), 23 FA S H I O N I S TA COURTESY OF BAO CHAU; TUAN ANH: VINCENT NGUYEN

Còn được biết đến là Châu Bùi, cô là một trong những gương mặt mới đại diện xuất sắc trong lĩnh vực thời trang tại Việt Nam. Thuộc thế hệ Z, công dân của thế giới kỹ thuật số này đã kết hợp gu thẩm mỹ và sự nhạy bén về thời trang để xây dựng hình ảnh và tạo ảnh hưởng trong vai trò fashionista. (XEM BÀI TRANG 73)

FO RB ESVIETN AM.CO M.V N

T H Á N G 2 .2 0 2 0

71 30 UNDER 30 • VIỆT NAM

GIẢI TRÍ NGUYỄN TUẤN ANH, 27 ĐẠO DIỄN, ĐỒNG SÁNG LẬP CÔNG TY ALIEN MEDIA

Hoạt động trong lĩnh vực nghệ thuật, giải trí, quảng cáo và phim ảnh sau bảy năm lập nghiệp, Nguyễn Tuấn Anh đã có trong tay một bộ phim điện ảnh chiếu rạp. Anh cũng được xem là nhà sản xuất MV “mát tay” với rất nhiều MV ca nhạc lọt vào nhóm các MV được xem nhiều nhất trên YouTube, phim online, phim ngắn.

(XEM BÀI TRANG 76)

THÁ NG 2 .2 02 0

FO R B ESV I ET N AM .CO M .V N

FORBES VIỆT NAM

KINH DOANH TỪ INTERNET

ĐAM MÊ DẪN LỐI

HỒ SƠ — NGUYỄN TUẤN ANH

CÓ RẤT NHIỀU CƠ HỘI TỪ CÁC NỀN TẢNG INTERNET. BA GƯƠNG MẶT THUỘC BA NGÀNH NGHỀ KHÁC NHAU BƯỚC ĐẦU TẠO DẤU ẤN RIÊNG NHỜ VÀO SỰ BỀN BỈ, TẬP TRUNG LÀM ĐIỀU ĐAM MÊ VÀ GIỎI.

BÀI KHỔNG LOAN T H Á NG 2 .2 02 0

FO R B ESV I ET N AM .CO M .V N

73 HỒ SƠ — BÙI THÁI BẢO CHÂU

BÙI THÁI BẢO CHÂU (CHÂU BÙI)

COURTESY OF CHAU BUI

CHÂU LÀM ĐƯỢC & BẠN CŨNG THẾ! Bùi Thái Bảo Châu kết hợp gu thẩm mỹ và sự nhạy bén về thời trang để xây dựng hình ảnh và tạo ảnh hưởng trong vai trò fashionista. Cô bước ra từ mạng xã hội. Còn được biết đến với cái tên Châu Bùi, hay Chou Chou, gương mặt fashionista (người đi đầu xu hướng và có phong cách thời trang ấn tượng) trẻ nhất, với vóc THÁ NG 2 .2 02 0

dáng nhỏ nhắn, làn da vàng và mái tóc đen này đã có tấm vé khách mời danh dự, đại diện của Việt Nam xuất hiện tại các sự kiện thời trang quốc tế. Chỉ sau khoảng bốn năm hoạt động, hiện tại fashionista 23 tuổi này là cái tên đang được chú ý trong lĩnh vực thời trang tại Việt Nam Trước những thay đổi mạnh mẽ về thói quen tiêu FO R B ESV I ET N AM .CO M .V N

Những bộ hàng hiệu đắt tiền, hay thời trang bình dân, nhưng luôn phối đồ độc đáo với thần thái vừa quyến rũ vừa tự nhiên.

COURTESY OF CHAU BUI

HỒ SƠ • BÙI THÁI BẢO CHÂU

dùng, giải trí, tiếp cận thông tin, các thương hiệu thời trang, gồm cả phân khúc xa xỉ, cũng phải thay đổi nhanh chóng để có thể tiếp cận các khách hàng thế hệ Z (sinh từ năm 1995 trở về sau). Thế hệ này ra đời cùng với Google, Facebook, YouTube, chứng kiến sự thâm nhập của Internet vào mọi mặt của đời sống xã hội, do đó mọi hoạt động đều gắn với thế giới mạng. Một mặt, họ chịu ảnh hưởng từ những trào lưu trên mạng, mặt khác, họ cũng chủ động trở thành những người tạo ra xu hướng. Ở trên mạng, Châu có một lượng người theo dõi ấn tượng: 1,6 triệu người theo dõi trên Instagram, 500 ngàn tài khoản trên Facebook và 396 ngàn tài khoản trên YouTube. Một trong những yếu tố cần thiết nhất cho fashionista là luôn theo kịp xu hướng thời trang nhưng không phải là theo dòng, mà là hiểu và đón đầu xu hướng và tạo ra xu hướng với phong cách riêng. Những người hâm mộ thích thú với những hình ảnh phá cách, thể hiện cá tính của Châu: những bộ hàng hiệu đắt tiền, hay thời trang bình dân, nhưng luôn phối hợp độc đáo với thần thái quyến rũ tự nhiên.

FORB ESVIETN AM.CO M.V N

T H Á N G 2 .2 0 2 0

Châu từng không nghĩ mình có thể trở thành người mẫu và càng không phải là một fashionista, vì thị trường thời trang vẫn chuộng những cơ thể người mẫu cao gầy. Châu dành thời gian tập luyện thể thao, ăn uống phù hợp để cải thiện sức khỏe và vóc dáng. Cùng với bạn trai Decao (tên thật là Cao Minh Thắng, 30 tuổi), cả hai đã cùng tìm tòi để phá cách, phối hợp những bộ trang phục đầy cá tính, dù cũng không ít lời chê bai là “kỳ dị, không giống ai.” Không sao, miễn là thỏa mãn đam mê mà thể hiện đúng chất của mình. Bước ngoặt quan trọng khiến Châu Bùi trở thành một biểu tượng mới của thời trang tại Việt Nam là khi cả hai tự bỏ tiền để tham dự Seoul Fashion Week ở Hàn Quốc trong bốn ngày vào tháng 10.2016. Những bộ quần áo thời trang sáng tạo do họ tự chỉnh sửa, phối giữa các món đồ mua ở cửa hàng đồ cũ một cách rất ăn ý đã thu hút ống kính quốc tế, giúp quảng bá hình ảnh mới lạ độc đáo của bộ đôi này trên các trang web thời trang. Phiên bản “câu chuyện cô bé lọ lem” hiện đại biến một cô gái chưa mấy tên tuổi ở Hà Nội trở nên nổi bật và thu hút người hâm mộ theo dõi qua các trang mạng xã hội. Chỉ chưa đầy một năm sau, cô nhận giải thưởng Influence Asia 2017 tại sự kiện do công ty

SỐ LƯỢNG THEO DÕI TRÊN

1,6 TRIỆU INSTAGRAM

500.000 FACEBOOK

396.000 YOUTUBE

Gushcloud (Singapore) tổ chức ở hạng mục Fashion tại Việt Nam. Cặp đôi Châu Bùi – Decao được biết đến nhiều hơn. Sở thích thời trang của Châu hình thành từ khi cô 17 – 18 tuổi. Là con gái út trong gia đình có ba chị em, Châu hay tiết kiệm tiền tìm mua những món đồ lạ ở các cửa hàng bán đồ cũ, rồi về nhà tự mày mò phối đồ lại. Tốt nghiệp cấp ba, khi bạn học cùng trang lứa vào đại học Châu xin phép gia đình cho nghỉ một năm, với mục tiêu tham gia các show thời trang nước ngoài, với lời cam kết nếu không thành công sẽ đi học lại. “Khi đó, tôi 39 cân, cao 1m58, và mọi người ngăn cản, vì trên thế giới làm gì có fashionista dưới 1m6.” Sự bướng bỉnh khiến cô nghĩ mình sẽ làm được. Ở tuổi 18, cô đã viết vào nhật ký những gì mình muốn làm, và ở tuổi 22 (2019), cô đã làm tốt hơn danh sách đó. Sự nổi tiếng của Châu cũng giúp cô vào các vai diễn trong một số phim điện ảnh, mà trong đó nổi bật nhất là Em chưa 18 do Charlie Nguyễn đạo diễn (2016), và tham gia một số video âm nhạc. Một bộ phim điện ảnh thứ hai cô tham gia đang thực hiện hậu kỳ và sẽ ra mắt năm nay. “Một nhãn hiệu thời trang sẽ cần ba thứ ở fashionista,” Châu cho biết. “Hình ảnh bạn mang đến, thông tin bạn truyền tải tới mọi người và bộ sưu tập cùng câu chuyện của bạn. Câu chuyện của tôi có sự gần gũi với các bạn trẻ. Một cô gái không giàu có, không sinh ra trong gia đình giàu có, cùng tuổi với các bạn có thể làm được thì các bạn cũng làm được..” Những video mà Châu đăng tải hằng tuần trên các trang mạng xã hội cho thấy hình ảnh một cô gái sôi nổi, hoạt bát. Cách cô phối đồ, những câu chuyện đằng sau hậu trường nghề fashionista, cách chuẩn bị một món ăn ngon, nhanh để cải thiện vóc dáng, hay câu chuyện tình yêu với Decao. Tất cả đều có thể được chia sẻ. Với công chúng, Châu tạo ra hình ảnh dễ gần. Họ cảm thấy Châu là hình ảnh đẹp mà họ có thể vươn tới được. Châu nói bí quyết cho thành công của mình là nghiêm túc trong lời nói và việc làm.

“ĐÃ CÓ KẾ HOẠCH DÀI HƠI RỒI THÌ PHẢI CÓ KẾ HOẠCH NGẮN, ÉP MÌNH ĐẠT MỤC TIÊU. VẤP NGÃ LÀ CHUYỆN ĐƯƠNG NHIÊN.”

THÁ NG 2 .2 02 0

—Châu Bùi

FO R B ESV I ET N AM .CO M .V N

75 HỒ SƠ • BÙI THÁI BẢO CHÂU

Châu Bùi đến nay đã nhận được hầu hết các giải thưởng ở Việt Nam về thời trang hay sức ảnh hưởng trên mạng, từ gương mặt mới xuất sắc, tới người có ảnh hưởng, người có phong cách đẹp nhất. Cô cũng xuất hiện trên trang bìa của các tạp chí thời trang hàng đầu xuất bản tại Việt Nam. Cô là đại diện thị trường Việt Nam tham gia các tuần lễ thời trang quốc tế, các sự kiện ra mắt bộ sưu tập của các hãng lớn như Coach, H&M, Dior, Tommy, Channel, LV, Gucci, Hermès… Với số lượng người theo dõi lớn, Châu cũng thử sức kinh doanh. Ooh la Loulou do Châu kết hợp sản xuất với một hãng mỹ phẩm Hàn Quốc đã cho ra dòng kem dạng bấm, hiện có doanh thu hơn một tỉ đồng/ tháng và đang tiếp tục tăng.

HỒ SƠ — NGUYỄN TUẤN ANH

NGUYỄN TUẤN ANH

NẮM BẮT CƠ HỘI

Tuấn Anh là đồng sáng lập và đạo diễn của Alien Media, công ty hoạt động trong lĩnh vực sản xuất quảng cáo, nghệ thuật và phim ảnh thành lập cách nay bảy năm, khi anh 20 tuổi. Được xem là nhà sản xuất video âm nhạc (MV) “mát tay,” cơ hội công việc và tạo dựng sự nghiệp đến với Tuấn Anh cùng với sự nổi lên của các nền tảng truyền thông xã hội. FORB ESVIETN AM.CO M.V N

“Tôi không bỏ cơ hội nào hết, nhận làm tất cả, thử hết,” Tuấn Anh nói về quãng đường làm việc liên tục vừa qua khi hợp tác sản xuất với nhiều nghệ sĩ. Làm việc chính là cơ hội vàng để học. Anh tìm hiểu, tham gia nhiều hoạt động giải trí, sáng tạo, chuẩn bị cho mình một sự nghiệp khác, khó hơn và nhiều thách thức hơn: đạo diễn và sản xuất phim điện ảnh. T H Á N G 2 .2 0 2 0

ẢNH: VINCENT NGUYEN

Nguyễn Tuấn Anh nói mình thuộc về hai thế giới, mà cả hai đều bị đẩy đến tận cùng của sự cực đoan. Một thế giới lấp lánh, nơi những ngôi sao giải trí trong những trang phục lộng lẫy, và một thế giới của lao động liên tục bất kể ngày đêm, mà đỉnh điểm có thể là những đợt làm việc 22 giờ mỗi ngày.

“Tôi không bao giờ chờ người

khác làm gì rồi mình làm theo, mà thường chủ động tạo ra các trào lưu,” Tuấn Anh cho biết. Việc chủ động đó đến từ sức sáng tạo, sự tươi mới và cả chút liều lĩnh khi cơ hội đến đúng lúc với người biết ước mơ và chuẩn bị. Tuấn Anh mạnh về mảng MV drama (các video ca nhạc có cấu trúc như một bộ phim ngắn, trong đó có nút thắt mở để khán giả bất ngờ với nhiều tình tiết tạo cảm xúc), rồi series MV và cũng là đạo diễn của bộ phim điện ảnh đầu tiên của Việt Nam được chuyển thể từ MV ca nhạc (Em gái mưa do CGV phát hành năm 2018, dù bộ phim được làm từ MV ăn khách này cũng tạo nhiều tranh cãi về độ mỏng của kịch bản.) Ca sĩ Mỹ Tâm nhận xét Tuấn Anh là người có khả năng, có hoài bão lớn, có một ê kíp tốt để cộng hưởng, tạo ra những tác phẩm tốt. “Việc có êkíp tốt là yếu tố quan trọng để có thể tiến xa, vì có những bạn trẻ có thể có tài năng thậm chí hơn Tuấn Anh, nhưng việc không có ê kip tốt đã kéo tụt các bạn lại,” Mỹ Tâm nói với Forbes Việt Nam. “Tuấn Anh cũng có những tố chất lãnh đạo nổi bật. Trong quá trình làm việc với Tuấn Anh, tôi nhận thấy bạn là người chịu khó, lắng nghe, trân trọng và nắm bắt cơ hội.” THÁ NG 2 .2 02 0

NGÀY MAI TỐT HƠN HÔM NAY Các gương mặt đạo diễn MV nổi bật cùng lứa với Tuấn Anh như Đinh Hà Uyên Thư, Nhu Đặng, Ứng Duy Kiên hay Khương Vũ. Mỗi người có một thế mạnh, nhưng họ giống nhau ở chỗ đều muốn làm những điều khác biệt. “Thế hệ này có điểm chung là làm cái sau không giống và phải tốt hơn cái trước. Chúng tôi hay nhìn nhau làm gì để không làm giống, cùng nâng chất lượng lên, và như vậy là cạnh tranh lành mạnh,” Tuấn Anh nhận xét.

Tuấn Anh không mơ ước mình trở thành đạo diễn. Anh là con một trong một gia đình trải qua nhiều biến cố. Sau gần 15 năm gia đình ở nhà thuê tại Kiên Giang, năm ngoái, anh mới có thể mua một căn nhà cho cha mẹ. Bắt đầu với công việc trợ lý cho thần tượng của mình là Quách Tuấn Du - một ca sĩ rất được khán giả miền Tây hâm mộ, Tuấn Anh cập nhật lịch diễn, quay những MV đơn giản, hay cảnh hậu trường, giúp ca sĩ kết nối với người hâm mộ. Dần dần, anh được các ca sĩ khác biết đến và trả 5 – 10 triệu đồng để quay một MV. “Họ nhận thấy họ có được sản phẩm chất lượng hơn số tiền họ bỏ ra,” Tuấn Anh nhớ lại. Lên Sài Gòn cùng với Quách Tuấn Du và được sự động viên của anh, Tuấn Anh theo học ngành mỹ thuật đa phương tiện tại Aprotrain Arena Multimedia (2011) và ngành Đạo diễn điện ảnh tại Saigon International Film School (2014). Cả hai nơi anh đều không tốt nghiệp khi “đã học được những thứ mình cần.” Anh lập công ty năm 2013 khi ca sĩ Thảo Trang tiếp cận, trả anh 70 triệu đồng để thuê anh làm MV This love (nhạc sĩ Dương Khắc Linh). Tuấn Anh nhớ lại những kỹ xảo trong MV đó “không phải đỉnh cao gì, nhưng tôi lại rất tự tin về các kỹ thuật, mình chỉ cần sáng tạo một chút là tạo ra hiệu ứng.” Năm 2014 trở thành cột mốc có nhiều bước ngoặt với Tuấn Anh. On and On – một MV có chi phí 150 triệu đồng với nhiều kỹ xảo ở độ phân giải 4K đầu tiên do một hãng TV thuê thực hiện, với giọng ca của Phương Vy và Antoneus Maximus ra mắt giúp Tuấn Anh được đánh giá cao trong giới làm phim. MV này sau đó được phát trên V – Channel châu Á. Giờ đây, số tiền để làm MV có thể lên tới nhiều tỉ đồng, với những sự phức tạp của lớp lang câu chuyện, các kỹ xảo, địa điểm, và không thể thiếu sự góp mặt của các KOL (những gương mặt có ảnh hưởng tới độ phủ của tác phẩm) – công thức để MV lọt vào #toptrending. Các sản phẩm âm nhạc và điện ảnh vẫn là những sản phẩm giải trí thu hút trong một đất nước dân số trẻ như Việt Nam. Thị trường rộng mở, nhưng đầy cạnh tranh khi “nhà nhà làm MV”. Tuấn Anh nói mình muốn tập trung vào tìm kiếm cơ hội dài hơi. “Tất cả mục đích của tôi là hướng tới điện ảnh,” anh nói. Tuấn Anh sở hữu 30% công ty, với doanh thu năm 2019 ước tính khoảng 20 tỉ đồng, lợi nhuận gần năm tỉ đồng. “Giữ được công ty đến giờ là chuyện rất khó khăn chứ không đơn giản, khi những công ty như của tôi rất dễ sớm nở tối tàn,” anh cho biết. Khi số báo này ra mắt, có thể Tuấn Anh đang đi du lịch kéo dài một tháng. Anh nói mình muốn đi nhiều nơi, gặp nhiều người, biết nhiều câu chuyện, tăng vốn sống để làm nghệ thuật có giá trị hơn. FO R B ESV I ET N AM .CO M .V N

77 HỒ SƠ — NGUYỄN TUẤN ANH

Bất kỳ ai cũng có thể trở thành “nhà sản xuất” hay “đạo diễn”, hay “diễn viên” trong một clip và phát hành trên bất kỳ một nền tảng truyền thông xã hội nào, nhờ vào sự phổ biến của điện thoại thông minh và kết nối Internet tốc độ cao. Rào cản nghề nghiệp thấp là lý do tạo nên sự bùng nổ của các thể loại sản phẩm MV ca nhạc, phim online, phim ngắn, bên cạnh những vlog về cá nhân. Ai cũng có thể có tiếng nói của mình và nghe, xem người khác: Theo số liệu thống kê từ YouTube, có khoảng 300 giờ nội dung được tải lên nền tảng này mỗi phút và khoảng năm tỉ video được xem trên YouTube mỗi ngày. Các nhà quảng cáo tất nhiên không thể bỏ qua một địa hạt vàng như vậy, và lĩnh vực sản xuất nội dung quảng cáo trên mạng đã tạo ra một thế hệ các đạo diễn trẻ biết nắm bắt cơ hội sáng tạo như Tuấn Anh. Họ lớn lên trong thời kỳ của kỹ thuật số bùng nổ, hiểu tâm lý và biết cách tiếp cận với khách hàng thuộc thế hệ mình. Nhưng không phải nơi nào cũng có thể tạo ra những sản phẩm MV lọt vào #toptrending trên YouTube. Với mảng hoạt động chính là sản xuất MV, Alien Media có trong tay một số sản phẩm nổi bật với các ca sĩ như Mỹ Tâm, Hương Tràm, Đàm Vĩnh Hưng, Hương Giang lọt vào #toptrending và các giải thưởng như MV của năm tại giải Cống hiến năm 2018 (MV Em gái mưa của Hương Tràm).

HỒ SƠ — NGÔ QUỲNH TRANG

NGÔ QUỲNH TRANG (CHANG MAKEUP)

THƯƠNG HIỆU M Ỹ PH Ẩ M RIÊNG

Ngô Quỳnh Trang (Trang Tracy), hay chủ của tài khoản Chang Makeup với 1,2 triệu tài khoản theo dõi trên YouTube là đồng sáng lập thương hiệu mỹ phẩm đầu tiên của Việt Nam. OFÉLIA (trong tiếng Hi Lạp có nghĩa là sự giúp đỡ) do cô đồng sáng lập cùng Annie Le năm 2016 đến nay đã có tổng doanh thu hơn 100 tỉ đồng cho sáu bộ sưu tập. Đối tượng khách hàng của Trang là những người theo dõi hơn 200 video đánh giá son môi, dạy trang điểm của mình, sành công nghệ, thường xuyên sử dụng mạng xã hội (YouTube, Facebook, Instagram). Các sản phẩm có mức giá từ 250 ngàn đồng trở lên. FORB ESVIETN AM.CO M.V N

Son môi luôn là một mặt hàng hốt bạc của các hãng mỹ phẩm. Vì với phụ nữ, son môi không bao giờ là đủ. Họ mua vì bất kỳ lý do gì: màu đang “hot”, hợp màu da, giá đang giảm, có dưỡng chất, giá quá rẻ… Thị trường mỹ phẩm Việt Nam đến nay vẫn chứng kiến sự áp đảo của các hãng mỹ phẩm quốc tế có thương hiệu. Trong đó, nếu xuất phát từ thương hiệu của Mỹ thì luôn dẫn đầu xu hướng nhưng giá thành không phù hợp với số đông, còn nếu xuất phát từ Hàn Quốc thì luôn đa dạng mẫu mã, màu sắc nhưng màu sắc lại chưa hẳn phù hợp với da người Việt Nam. Trang nhắm mục tiêu chen chân vào khoảng trống thị trường đó. T H Á N G 2 .2 0 2 0

ẢNH: VINCENT NGUYEN

Năm 2019, từ vựng mà Ngô Quỳnh Trang học được và tâm đắc nhất là “bền bỉ”.

THÁ NG 2 .2 02 0

SỐ LƯỢNG THEO DÕI

1,2 TRIỆU YOUTUBE

Annie Le đã phát triển các dòng sản phẩm mới dựa vào xu hướng và nhu cầu của những người theo dõi mình, song song hợp tác với các thương hiệu (thù lao cao nhất Trang đã nhận được là 10 ngàn đô la Mỹ cho chiến dịch quảng bá thương hiệu của một hãng son môi). Tập trung vào bán hàng trên mạng, tự phân phối qua website riêng, bán trên các nền tảng bán lẻ như Tiki, Lazada hay Shopee. Đến nay, sau ba năm, khoảng 300 ngàn cây son môi đã được bán. Trang đã bắt đầu mở rộng ra các dòng như bút kẻ lông mày và nhũ mắt. Con đường trở thành một trong số ít cá nhân có ảnh hưởng trong lĩnh vực trang điểm và có thể kinh doanh bằng thương hiệu cá nhân với các sản phẩm tự phát triển không dễ dàng. Có những lúc Trang “chán ngấy” với việc làm video, các lời thị phi, hay gặp những sai sót trong khâu sản xuất, quản lý chất lượng, khiến sản phẩm bị lỗi. Nhưng năm 2019, từ vựng mà Trang học được và tâm đắc nhất là “bền bỉ”. Michelle Phan sau những biến cố trong việc kinh doanh đã từng đóng kênh, dừng hợp tác với các hãng mỹ phẩm. Chưa sẵn sàng gọi vốn đầu tư, Trang cho biết bài học từ Michelle Phan khiến cô trở nên thận trọng, để có quyền quyết định, kiểm soát chất lượng. Hiện thị trường Việt Nam đem về 80% doanh thu của OFÉLIA, Trang cho biết, Mỹ và Hàn Quốc là hai nơi họ chọn đặt hàng sản xuất. Trung bình, một dòng son mới cần suất đầu tư khoảng 60 ngàn đô la Mỹ. Bộ sưu tập mới nhất cho đầu năm 2020 dưới hình dáng của một chiếc túi xách điệu đà với bảy màu son đã trở thành món quà yêu thích cho các chàng trai tặng bạn gái. 200 chiếc túi, với giá hai triệu đồng/chiếc đã bán hết rất nhanh. Ít lâu sau khi OFÉLIA ra mắt, thương hiệu MOI của Hồ Ngọc Hà cũng ra thị trường, và đang phát triển nhờ vào sự đầu tư bài bản cho thương hiệu và lượng người theo dõi, hâm mộ nữ ca sĩ này. Nếu MOI tổ chức một mạng lưới phân phối rộng khắp, với các sự kiện ra mắt đình đám và các câu chuyện mang đầy đủ màu sắc về tình yêu đẹp, sự tự tin khí chất, thì OFÉLIA vẫn tập trung vào phân phối qua mạng. “Thế mạnh của tôi là bước đi cùng các bạn trẻ, ra đời đầu tiên và hoàn toàn hoạt động trên mạng xã hội ở thời điểm mà các thương hiệu mỹ phẩm lớn chưa coi mạng xã hội là một kênh chính trong tiếp cận và bán hàng tới khách hàng,” Trang cho biết. Tỉ lệ khách hàng trở lại của cô lên tới 60%. Sở hữu bộ sưu tập hơn 1.000 thỏi soi, Trang đang có những lợi thế để tiếp tục phát triển, nếu cô vẫn chứng tỏ được sự sát sao và thấu hiểu nhu cầu của khách hàng, những người rất yêu thích sự vui vẻ và kiến thức về son của cô. FO R B ESV I ET N AM .CO M .V N

79 HỒ SƠ — NGÔ QUỲNH TRANG

Câu chuyện về thương hiệu khởi đầu trong thời gian Trang học quản trị kinh doanh tại đại học Kutztown (Pennsylvania, Mỹ). Năm 2015, rất yêu son, trong lúc rảnh rỗi, Trang bắt đầu làm các video clip phát trên YouTube nhận xét về các loại son. Tại Việt Nam, thời điểm 2015 chứng kiến sự xuất hiện của thế hệ YouTuber đầu tiên, với VJevermind rất được yêu thích (gương mặt trong danh sách 30 Under 30 Forbes Việt Nam năm 2015, ở tuổi 23). Đó cũng là thời điểm mà câu chuyện của Michelle Phan, một beauty vlogger người Mỹ gốc Việt trở nên nổi tiếng và sau này lọt vào danh sách 30 Under 30 của Forbes (Mỹ). Trang học nhiều từ thần tượng Michelle Phan của mình. Từng là thành viên của nhóm nhảy St.319 (Hà Nội), Trang là vũ công với mái tóc xù cá tính, trẻ trung, năng động và nhiệt huyết. Cô đem những cá tính đó vào các video của mình, và “tim nhảy ra khỏi lồng ngực” khi chứng kiến lượng xem tăng lên hàng trăm ngàn lượt chỉ sau vài ngày. Tự tin hơn, Trang mạnh dạn rẽ hẳn sang hướng beauty vlogger với kênh Changmakeup, ban đầu tự quay bằng một chiếc máy ảnh để trên chồng sách và chỉ dám quay môi vì “không tự tin.” Trang tự mua mỹ phẩm trải nghiệm và đưa ra đánh giá riêng: màu sắc, độ bóng, độ bám... Sau khi được biết nhiều, cô bắt đầu nhận được mỹ phẩm từ các hãng gửi tặng để nhận xét, với các sản phẩm son môi từ vài chục ngàn đến vài triệu đồng. Sau hơn một năm, Trang trở thành beauty vlogger nổi tiếng Việt Nam trong lĩnh vực son môi, với cách thể hiện chi tiết, đưa ra các đánh giá và gợi ý về cách chọn dòng son phù hợp. Trang bắt đầu giao lưu và làm việc cho nhiều hãng mỹ phẩm nổi tiếng. Cô hợp tác với Miracle Apo (Rohto) năm 2016, tạo ra một dòng son mang tên cô với ba màu son được ghép từ tên của cô là Charang (cam đất), Chapin (hồng đất) và Charal (cam san hô), xuất phát từ gợi ý của một người hâm mộ đã nhận được hơn 500 lượt yêu thích (like) từ những người khác trên Facebook. Việc lắng nghe những nhận xét, gợi ý từ những người theo dõi để đưa ra sản phẩm phù hợp là cách để Trang ra mắt sản phẩm thành công. Sự thành công trong lần hợp tác đầu tiên đó giúp cô tự tin ra bộ sưu tập đầu tiên của thương hiệu do cô xây dựng sau gần một năm chuẩn bị. Sản phẩm được sản xuất tại Mỹ, với 14 ngàn cây son cho bảy màu, bán hết trong hai tuần, đem về doanh thu khoảng 4,2 tỉ đồng. “Tôi bị sốc luôn,” Trang, 26 tuổi, nhớ lại, khi ban đầu dự kiến phải mất nửa năm mới bán hết. Tất cả khách hàng là những người theo dõi cô trên mạng xã hội. “Thừa thắng xông lên,” Trang và đồng sáng lập,

CHƯƠNG THỊ KIỀU, 25 C Ầ U T H Ủ B Ó N G Đ Á N Ữ

30 UNDER 30 • VIỆT NAM

Quê ở Kiên Giang, cô gái người Khmer bắt đầu làm quen với bóng đá từ năm 12 tuổi. Sau bốn năm tập luyện, cô được nhận vào đội tuyển bóng đá nữ TP.HCM. Chơi ở vị trí trung vệ, ngay trong mùa bóng đầu tiên trong màu áo câu lạc bộ TP.HCM ở giải vô địch quốc gia, cô được bình chọn là cầu thủ nữ trẻ hay nhất năm 2012. Năm 17 tuổi, Kiều lần đầu tiên cùng đội tuyển nữ Việt Nam vô địch AFF Cup 2012, rồi trở thành trụ cột trong màu áo câu lạc bộ lẫn đội tuyển quốc gia. Cô cùng đội tuyển bóng đá nữ đoạt huy chương bạc SEA Games 27. Năm 2019, cô cùng đồng đội hai lần đăng quang vô địch, một ở giải vô địch bóng đá nữ Đông Nam Á và SEA Games 30. Cô được bình chọn là cầu thủ trẻ xuất sắc nhất năm 2012 và 2015. Cô được nhận danh hiệu quả bóng bạc (2016) và quả bóng đồng (2018). Năm 20 tuổi, cô cùng câu lạc bộ đoạt chức vô địch quốc gia. Hình ảnh trung vệ băng đầu gối cùng đồng đội vắt kiệt sức để giành ngôi vô địch SEA Games 30 đi vào lòng người hâm mộ về tinh thần thi đấu quả cảm.

FORB ESVIETN AM.CO M.VN

THỂ THAO NGUYỄN QUANG HẢI, 23 C Ầ U T H Ủ B Ó N G Đ Á

Quê ở Đông Anh, Hà Nội, tuyển thủ quốc gia Nguyễn Quang Hải gia nhập lò đào tạo trẻ Hà Nội T&T khi lên chín. Năm lên 16 tuổi, anh cùng đội trẻ Hà Nội T&T vô địch U21 quốc gia năm 2013. Anh được mệnh danh là “vua giải trẻ” khi cùng đội U17 và U19 Hà Nội lần lượt giành danh hiệu á quân U17 quốc gia 2014 và vô địch U19 quốc gia 2014. Bản thân anh liên tiếp đoạt hai danh hiệu cầu thủ xuất sắc nhất giải tại giải U17 quốc gia 2014 và U19 quốc gia 2014. Năm 2016, đội Hà Nội T&T đoạt hai chức vô địch U19 và U21 quốc gia. Bắt đầu thi đấu giải hạng nhất năm 2015 trong màu áo đội tuyển câu lạc bộ bóng đá Sài Gòn, anh cùng đồng đội đưa câu lạc bộ này thăng hạng sau một mùa bóng. Năm 2016, anh trở lại thi đấu cho câu lạc bộ Hà Nội T&T. Quang Hải cùng Hà Nội T&T đoạt chức vô địch V-League 2017. Được gọi vào đội tuyển bóng đá U19 Việt Nam năm 2016, anh cùng đồng đội đoạt vé dự vòng chung kết World Cup U20 năm 2017. Anh đóng góp năm bàn thắng, cùng đội tuyển giành ngôi á quân giải vô địch bóng đá U23 châu Á. Anh có mặt trong đội tuyển Olympic Việt Nam lọt vào bán kết Asiad 2018. Năm 2017, anh được gọi vào đội tuyển quốc gia và cùng đội tuyển giành chức vô địch AFF Suzuki Cup 2018. Với thành tích ở các giải đấu U23 châu Á, AFF Cup, Quang Hải được bình chọn là cầu thủ xuất sắc nhất Đông Nam Á năm 2019.

T H Á N G 2 .2 0 2 0

81 30 UNDER 30 • VIỆT NAM

HUỲNH NHƯ, 29

ẢNH: GET T Y IMAGES

CẦU THỦ BÓNG ĐÁ NỮ

T HÁ NG 2 .2 02 0

Quê ở Trà Vinh, thích chơi bóng đá từ nhỏ, Huỳnh Như được chọn vào đội năng khiếu tỉnh Trà Vinh. Mỗi ngày, chị đạp xe 20 cây số từ nhà lên sân tập, rồi trưa quay lại trường đi học. Sau khi đội bị giải tán, chị ứng tuyển và được chọn vào câu lạc bộ bóng đá nữ TP.HCM. Trong sự nghiệp thi đấu thể thao của mình, tiền đạo Huỳnh Như cùng đội tuyển quốc gia đoạt huy chương vàng SEA Games 2017; huy chương đồng SEA Games trong hai năm 2016 và 2018. Ở cấp độ câu lạc bộ, chị cùng đội bóng TP.HCM đoạt huy chương vàng giải vô địch quốc gia các năm 2015, 2016, 2017, 2019. Cá nhân chị được nhận danh hiệu Quả bóng vàng nữ năm 2016; Quả bóng bạc năm 2018. Ngoài thời gian thi đấu, tập luyện, người nữ đội trưởng đội tuyển quốc gia theo học khoa giáo dục thể chất của trường ĐH Sư phạm TP.HCM.

FO R B ESV I ET N AM .CO M .V N

82 30 UNDER 30 • VIỆT NAM

NGUYỄN HUY HOÀNG, 20 VẬ N Đ Ộ N G V I Ê N B Ơ I L Ộ I

PHƯƠNG PHÁP Với đề cử từ công chúng và điều tra của đội ngũ phóng viên, Forbes Việt Nam rà soát các gương mặt trẻ nổi bật dưới 30 tuổi và lập hồ sơ về họ. Hai hội đồng giám khảo bao gồm các chuyên gia và doanh nhân có uy tín trong các lĩnh vực cùng với các biên tập viên và phóng viên của Forbes Việt Nam đánh giá và lựa chọn 30 gương mặt nổi bật để giới thiệu trong danh sách này.

Forbes Việt Nam chân thành cảm ơn Ban giám khảo: Nguyễn Bá Diệp, phó chủ tịch M_Service (MoMo); Nguyễn Bảo Hoàng, chủ tịch Phoenix Holdings; Nguyễn Thanh Phượng, chủ tịch VietCapital Securities; Nguyễn Lan Anh, giám đốc điều hành Endeavor Vietnam; Hoàng Hồng - sáng lập và điều hành trung tâm Hành động và Liên kết vì Môi trường và Phát triển (CHANGE); Phạm Kiều Oanh, giám đốc điều hành trung tâm Hỗ trợ Sáng kiến phục vụ cộng đồng (CSIS); Phạm Trường Sơn, phó giám đốc trung tâm Phát triển Cộng đồng LIN; giáo sư Dương Nguyên Vũ, viện trưởng viện Nghiên cứu Quản lý không lưu; giáo sư trường Cơ khí & Kỹ thuật hàng không vũ trụ tại ĐH Kỹ thuật Nanyang (Singapore); TS Nguyễn Quốc Toàn, nhà sáng lập và CEO EQuest; Phạm Thị Hồng Ánh, nhà sản xuất phim, đạo diễn; Thanh Bùi, nhạc sĩ, nhà sản xuất; Nguyễn Công Trí, nhà thiết kế thời trang; Lê Thị Quỳnh Trang, CEO công ty Multimedia JSC. FORB ESVIETN AM.CO M.VN

T H Á N G 2 .2 0 2 0

COURTESY OF TEAM FL ASH; HUY HOANG: GET T Y IMAGES

Quê ở Tuyên Hóa, Quảng Bình, là con út trong gia đ ình có sáu người con, cha mẹ làm nghề chài lưới, nên từ nhỏ Hoàng đã quen với sông nước. Sau hai năm tập luyện ở đội năng khiếu tỉnh Quảng Bình, năm 13 tuổi, Hoàng được tuyển chọn đào tạo tại trung tâm Huấn luyện thể thao quốc gia TP.HCM. Năm 2015, anh giành năm huy chương vàng tại giải vô địch các nhóm tuổi trẻ bơi lội Đông Nam Á ở các cự ly 400m tự do, 1.500m tự do, 200m bơi bướm, 200m bơi sải và tiếp sức 4x100m. Tại SEA Games 29, năm 2017, anh giành huy chương vàng nội dung 1.500m. Năm 2018, anh giành huy chương bạc 1.500m tự do nam tại Asiad 2018 ở Indonesia. Tại thế vận hội trẻ 2018 ở Argentina, anh đoạt huy chương vàng 800m tự do. Anh cũng giành quyền thi đấu tại Olympic 2020.

TEAM FLASH BỘ MÔN E-SPORTS

Khởi đầu từ trò chơi điện tử, do khả năng thu hút người chơi, cùng với sự phát triển của công nghệ, mạng xã hội, là cơ sở để hình thành nền ngành công nghiệp thể thao điện tử (eSports) có giá trị hơn một tỉ đô la Mỹ. Đây là giải đấu có nội dung là các tựa game trên điện thoại, máy tính... mang tính chất đối kháng giữa hai hay nhiều người chơi khác nhau. Hiện tại, những giải đấu eSports nổi tiếng thế giới phải kể tới như Liên minh huyền thoại, Liên quân Mobile, Dota 2, Counter-Strike: Global Offensive. Trong những năm gần đây, eSports xuất hiện trong các sự kiện thể thao như Á vận hội hay SEA Games. Các giải đấu thể thao

truyền thống như NFL (bóng mềm) hay NBA (bóng rổ) đã tổ chức các giải đấu cùng nội dung dành cho thể thức eSports. Từ chỗ là môn thể thao biểu diễn, năm 2019 tại SEA Games 30, eSports được đưa vào nội dung thi đấu chính thức. Hơn 50 đại học tại Mỹ có dạy các chương trình eSports, được công nhận bởi một hiệp hội là “Hiệp hội eSports Đại học Quốc gia” (NACE). Team Flash là đội được tuyển từ công ty cùng tên do giám đốc Nguyễn Đông Phương điều hành. Công ty này ký hợp đồng thi đấu với các tuyển thủ để họ tập luyện tập trung tại Hà Nội và TP.HCM. Công ty từng nhận vốn đầu tư từ các nhà đầu tư Singapore.

83 30 UNDER 30 • VIỆT NAM

Năm 2019, các tuyển thủ Team Flash gồm Phạm Hồng Quân (Gấu), Trần Đức Chiến (ADC), Trần Xuân Bách, Trần Quang Hiệp (ProE), Đinh Tiến Đạt (Đạt Koìi), Đỗ Thành Đạt (Elly), những vận động viên sinh trong giai đoạn 1994 – 2000 trong màu áo đội Team Flash lần lượt đoạt chức vô địch tại các giải đấu quốc tế nội dung Liên quân Mobile. Trên sân nhà Đà Nẵng, họ đoạt chức vô địch giải AWC. Tháng 11.2019 tại Bangkok, Thái Lan, họ vô địch giải Arena of Valor International Championship (AIC) sau khi đánh bại đội chủ nhà Burinam United. Giải quy tụ 12 đội tuyển xuất sắc nhất thế giới đến từ chín khu vực.

THỂ THAO

AMY ALLEN, 27 Nhạc sĩ

CHLOE BAILEY, 21; HALLE BAILEY, 19 Nhạc sĩ—Pop, Chloe x Halle

JON BELLION, 29

ÂM NHẠC

Nhạc sĩ–Pop

NIJA CHARLES, 22 Nhạc sĩ

GLENNE CHRISTIAANSEN, 29

Quan hệ nghệ sĩ, Apple Music

LUKE COMBS, 29

30 UNDER 30 • HOA KỲ

Nhạc sĩ—Country

DABABY, 28 Nhạc sĩ—Hip-Hop

EDGAR ESTEVES, 28 Đạo diễn video

SIMON GEBRELUL, 28 Sáng lập, Isla Management

JOSEPH HARRIS, 29 Đại diện nghệ sĩ, Creative Artists Agency

ILLENIUM, 28 Nhạc sĩ—Electronic

ZACH KARDISCH, 25 Quản lý, Maverick

KING PRINCESS, 21 Nhạc sĩ–Pop

GABZ LANDMAN, 29 Phó chủ tịch, Warner Records

LAUV, 25 Nhạc sĩ—Pop

LIL NAS X, 20 Nhạc sĩ—Country

MALUMA, 25 Nhạc sĩ—Latin

NORMANI, 23

MEGAN THEE STALLION, 24

NHẠC SĨ — POP

Nhạc sĩ—Hip-Hop

“Tôi muốn mình luôn có cảm giác phá vỡ giới hạn của chính mình,” hiện tượng nhạc pop Normani cho biết. “Bất cứ lúc nào cảm thấy thỏa mãn, tôi sẽ bắt đầu hoảng sợ.” Trong thời gian này, lẽ ra cô nên cảm thấy phấn khích vì đã đạt được thành công lớn kể từ khi nhóm nhạc Fifth Harmony của cô (gồm Ally Brooke, Dinah Jane, Lauren Jauregui và Camila Cabello) giải tán vào năm 2018. Năm nay, những bản instant hit (bài hát được xếp thứ hạng cao trong thời gian ngắn) của cô, Love Lies hát cùng Khalid và Dancing With a Stranger hát chung với Sam Smith, cả hai đều lọt vào tốp mười trên bảng xếp hạng, giúp cô đạt 3 tỉ lượt phát trực tuyến kể từ khi tách ra riêng. Normani, tên đầy đủ là Normani Kordei Hamilton, lớn lên tại New Orleans, nổi tiếng qua phần trình diễn tại lễ trao giải MTV Music Video Awards, tại các lễ hội như Lollapalooza và biểu diễn mở màn cho buổi diễn của Ariana Grande. Album đơn dự kiến ra mắt vào đầu năm 2020 sẽ giúp cô nổi tiếng hơn: “Khi cảm thấy quá thoải mái chính là lúc bạn thất bại.”

NORMANI, 23 Nhạc sĩ—Pop

FINNEAS O’CONNELL, 22 Nhạc sĩ—Pop

CARLY PEARCE, 29 Nhạc sĩ–Country

ADAM RICHMAN, 29; JOE SILBERZWEIG, 29 Đồng sáng lậps, Medium Rare

HARRY ROBERTS, 29 Luật sư giải trí, Roberts Leibowitz & Hafitz

MAGGIE ROGERS, 25 Nhạc sĩ—Folk

BRANDON SILVERSTEIN, 28 Sáng lập, S10 Entertainment

TEYANA TAYLOR, 29 Nhạc sĩ—R&B

SARAH TEHRANI, 28 Đại diện nghệ sĩ, WME

TYLER, THE CREATOR, 28 Nhạc sĩ—Hip-Hop

SUMMER WALKER, 23 Nhạc sĩ—R&B

TIERRA WHACK, 24 Nhạc sĩ—Hip-Hop

—Zack O’Malley Greenburg, Alexandra Sternlicht

GIÁM KHẢO: ADRIANA ARCE, QUẢN LÝ (UNDER 30 NĂM 2019); THE CHAINSMOKERS, NHẠC SĨ (UNDER 30 NĂM 2017); MICKEY SHILOH, NHẠC SĨ (UNDER 30 NĂM 2019); 21 SAVAGE, NHẠC SĨ (UNDER 30 NĂM 2019). FO RBESV I E T N AM .CO M .VN

T H Á N G 2 .20 2 0

87 30 UNDER 30 • HOA KỲ

DANH SÁCH NÀY LÀ TIẾNG CHUÔNG CẢNH TỈNH CHO những ai hoài nghi cho rằng họ đã nhìn thấu tất cả. Những khối óc trẻ trung, sáng tạo và táo bạo trong danh sách 30 Under 30 năm nay là bằng chứng tích cực cho thấy tương lai sẽ mới mẻ, thú vị và khác biệt sâu sắc. Thành viên mới là những người đang huấn luyện virus tiêu diệt tế bào ung thư, phát triển công nghệ để giúp các phi hành gia hít thở trên sao Hỏa và tạo ra loạt bài hát nổi tiếng trong danh sách nghe nhạc hằng ngày. Và còn nhiều điều khác nữa. Nhờ sự hỗ trợ của các chuyên gia, đội ngũ phóng viên xông xáo cùng quá trình thẩm định chặt chẽ của chúng tôi và sự khôn ngoan của các nhà đầu tư cùng các doanh nhân hàng đầu thế giới, chúng tôi đã tiến hành đánh giá hơn 15.000 đề cử. Danh sách cuối cùng gồm 600 người trẻ tuổi mang đến sự đổi mới trong 20 ngành công nghiệp, những người đang thay đổi các quan niệm và ý tưởng của kinh doanh và xã hội. BIÊN TẬP: STEVEN BERTONI & ALEXANDRA WILSON TRỢ LÝ BIÊN TẬP: MARLEY COYNE & ALEXANDRA STERNLICHT ẢNH: JAMEL TOPPIN GIÁM ĐỐC PHONG CÁCH: JENNIFER LEE

TRỢ LÝ ẢNH: MARK GRGURICH, ZORAN JELENIC TRỢ LÝ PHONG CÁCH: SAMANTHA KIDD, CHARLOTTE GHIGLIAZZA. TÓC VÀ TRANG ĐIỂM: SUZANA HALLILI USING TEMPTU & MARIO BADESCU THÁ NG 2 .2 02 0

FO RBESVIE TNAM.COM.VN

CHĂM SÓC SỨC KHỎE 88

CHLOE ALPERT, 28

Đồng sáng lập, Medinas

JOEY AZOFEIFA, 29 Sáng lập, Arpeggio Bio

ERICA BARNELL, 29

Đồng sáng lập, Geneoscopy

DOUG BERNSTEIN, 29; JAIME QUINTERNO, 29 Đồng sáng lập, PECA Labs

CATHARINE BOWMAN, 21

Giám đốc, Alberta Lymphedema Association

JEAN FAN, 28

Nghiên cứu sau tiến sĩ, ĐH Harvard

30 UNDER 30 • HOA KỲ

MARK FAYNGERSH, 27; ILYA VAKHUTINSKY, 27 Đồng sáng lập, CareSwitch

EVAN FEINBERG, 28; BEN SKLAROFF, 27

Đồng sáng lập, Genesis Therapeutics

SAMANTHA GERSON, 26 Sáng lập, UnBroken

ANNETTE GROTHEER, 29 Sáng lập, The Shop Docs

LEA HACHIGIAN, 29; TOMASZ KULA, 29

Đồng sáng lập, TScan Therapeutics

BOBBY BROOKE HERRERA, 29 Đồng sáng lập, E25Bio

RUMEN HRISTOV, 26; ZACHARY KABELAC, 29

Đồng sáng lập, Emerald Innovations

ZAAMIN HUSSAIN, 26

Nghiên cứu lâm sàng, ĐH Harvard

JOE KAHN, 24; YASYF MOHAMEDALI, 24 Đồng sáng lập, Karuna Health

ARTHUR KUAN, 29 CEO, Cold Genesys

RAINIER MALLOL, 28 Đồng sáng lập, AIME

ROB MANNINO, 28; ERIKA TYBURSKI, 29 Đồng sáng lập, Sanguina

ASHLEY MOY, 25; JASON TROUTNER, 26 Đồng sáng lập, Cast21

JANEL NOUR-OMID, 27

ARTHUR KUAN, 29 C EO, C O L D G E N ESYS

Arthur Kuan đang thu hút sự chú ý. Anh là CEO của công ty công nghệ sinh học Cold Genesys tại Santa Ana, California, công ty chuyên về biến đổi gen của virus để tấn công các tế bào ung thư và mang lại lợi ích bổ sung là thúc đẩy hệ thống miễn dịch chống lại ung thư. Từng là nhà đầu tư mạo hiểm, anh biết đến Cold Genesys với tư cách là thành viên sáng lập tại quỹ chăm sóc sức khỏe Ally Bridge Group của Hong Kong. Say mê khoa học, Kuan có bằng thạc sĩ về công nghệ sinh học của ĐH Johns Hopkins, đã gia nhập Cold Genesys với tư cách là COO. Khi người sáng lập Alex Yeung nghỉ hưu vào năm 2016, Kuan đã tiếp quản. Tính đến nay, anh đã đưa ra các thử nghiệm lâm sàng về điều trị ung thư bàng quang theo công nghệ sinh học và ký kết được chương trình hợp tác để kiểm tra hiệu quả của phương pháp này với Keytruda, thuốc trị liệu miễn dịch của Merck. Kuan chia sẻ: “Tôi đã làm tốt việc biến câu chuyện khoa học này thành việc kinh doanh thực sự.” Hồi tháng 3, anh hoàn tất vòng gọi vốn series C trị giá 22 triệu đô la Mỹ với ORI Capital và Lepu Medical, công ty được cấp phép ở Trung Quốc cho các sản phẩm của mình. —Alex Knapp, Leah Rosenbaum

Đồng sáng lập, Vitalacy

KUNAL PARIKH, 29 Nhà nghiên cứu, ĐH Johns Hopkins

BRYAN PATENAUDE, 29 Phó giáo sư, ĐH Johns Hopkins

VIJAY RAMANI, 29 Nhà nghiên cứu, UCSF

SANA RAOOF, 29

Nhà nghiên cứu, ĐH Harvard

ZACHARIAH REITANO, 28 Đồng sáng lập, RO

EVA SADEJ, 29

Sáng lập, Floss Bar

JESSICA SCHLEIDER, 29 Phó giáo sư, ĐH Stony Brook

DEAN TRAVERS, 23; SCOTT XIAO, 21

Đồng sáng lập, Luminopia

CAMERON TURTLE, 29 Phụ trách kinh doanh, Eidos Therapeutics

CAROLYN YARINA, 29 Đồng sáng lập, Sisu Global

GIÁM KHẢO: DENISE HINTON, NHÀ KHOA HỌC CHÍNH, FDA; TREVOR MARTIN, CEO, MAMMOTH BIOSCIENCES (UNDER 30 NĂM 2019); ROBERT NELSEN, PARTNER, ARCH VENTURE PARTNERS; HELEN TORLEY, CEO, HALOZYME. FO RBESV I E T N AM .CO M .VN

T H Á N G 2 .2 0 2 0

KEZIA ADAMO, 27

Lập trình viên, StudioMDHR

NICK AMYOONY, 24

Game thủ chuyên nghiệp, Nick Eh 30

BRENT BATAS, 29; JULIAN GARI, 28

Đồng sáng lập, AutoAttack Games

JOSEPH BENTLEY, 27

GAME JUSTIN STANDER, 26 S Á N G L Ậ P, A S K I I S O F T

JUSTIN BRITCH, 27

Không phải mọi anh hùng đều trông có vẻ oai phong. Nhân vật chính của trò chơi hành động đình đám Katana ZERO của Justin Stander, là một samurai mặc áo choàng tắm thích nhạc điện tử trong thập niên 80. Trò chơi độc lập được đánh giá cao của Stander đã bán được 500 ngàn bản trong vòng chưa đầy một năm, tạo ra doanh thu 5 triệu đô la Mỹ - là một sản phẩm đình đám trong thị trường

Giám đốc phát triển, Obsidian Entertainment

MAXX BURMAN, 29

Đồng sáng lập, KitBash3d

BONNIE BURTON, 28 Nhà sản xuất, Bungie

STEPHEN ELLIS, 28; DAVID STEINBERG, 27 Đồng sáng lập, Pipeline

REBECCA FORD, 29

Giám đốc hoạt động và phát triển cộng đồng, Digital Extremes

LAUREN GABA FLANAGAN, 29 Đồng sáng lập, Theorycraft

KYLE GIERSDORF, 17

Game thủ chuyên nghiệp, Sentinels

RENEE GITTINS, 29

Giám đốc điều hành, IGDA

RICHARD HENKEL, 28

Phụ trách sản phẩm, Riot Games

KYLE HOLDWICK, 29

Kỹ sư cao cấp, thatgamecompany

MARY KENNEY, 28

Tác giả, Insomniac Games

NICOLE LAPOINTE JAMESON, 25 CEO, Evil Geniuses

KEIZAC LEE, 25

Đối tác sáng lập, Kowloon Nights

DOMINIQUE MCLEAN, 21

Game thủ chuyên nghiệp, Echo Fox

SHAYNA MOON, 28 Nhà sản xuất, Santa Monica Studio

SPENCER PERREAULT, 29 Kỹ sư phần mềm, Microsoft

TÀI CHÍNH

JASMINE ROBERTS, 27 Giáo sư phụ trợ, ĐH New York

SAM ROSENTHAL, 28 Sáng lập, The Game Band

KETAKI SHRIRAM, 28 Đồng sáng lập, Krikey

JUSTIN STANDER, 26 Sáng lập, Askiisoft

JAMES SUN, 24

Giám đốc sản phẩm cao cấp, Twitch

HANAKO TJIA, 27 Agent, UTA

RUMAY WANG, 28

Game thủ chuyên nghiệp, G2 Esports

SOLEIL WHEELER, 14

Game thủ chuyên nghiệp, FaZe Clan

CARRIE WITT, 29

Giám đốc nghệ thuật, Owlchemy Labs

ZHENGHUA YANG, 29

MAGDALENA K AL A, 29 P H Ó C H Ủ T Ị C H , B A I N C A P I TA L

Magdalena Kala, phó chủ tịch của tập đoàn đầu tư vốn tư nhân khổng lồ Bain Capital, gần đây đã nhuộm tóc màu đỏ để phù hợp với thương hiệu Virgin Voyages. Liên doanh mới trong lĩnh vực du thuyền trị giá 3 tỉ đô la Mỹ giữa Bain và tỉ phú Richard Branson đang tìm cách khuấy động không khí trên thuyền - chuyển đổi công viên giải trí nổi cho tàu thuyền dành cho người trưởng thành (trẻ em không được tham gia), với thiết kế hiện đại, nhà hàng cao cấp, hoạt động về đêm sôi động, chương trình thể dục mạnh mẽ và thậm chí cả tiệm xăm. Kala là quan sát viên của hội đồng quản trị Virgin Voyages, lãnh đạo quan hệ đối tác với các thương hiệu như Virgin Atlantic và Delta và đang hỗ trợ điều hành chiến lược hướng đến khách hàng và các chiến dịch với người có tầm ảnh hưởng trên phương tiện truyền thông xã hội. Lớn lên ở nông thôn Ba Lan với mơ ước được hưởng nền giáo dục Mỹ, Kala đã gửi email cho 270 trường nội trú Hoa Kỳ để xin học bổng, và theo học tại học viện Mercersburg Academy ở Pennsylvania và sau đó là Harvard. —Michael del Castillo, Antoine Gara, Jeff Kauflin, Nathan Vardi

GIÁM KHẢO: STEPHANIE BARISH, SÁNG LẬP, INDIECADE; MATT BOOTY, PHÓ CHỦ TỊCH, XBOX GAME STUDIOS; JASON RUBIN, PHÓ CHỦ TỊCH, SPECIAL GAMING INITIATIVES, FACEBOOK; AILEENA XU, CHỦ TỊCH MẢNG ESPORTS, TSM (UNDER 30 NĂM 2019). THÁ NG 2 .2 02 0

FORBESVIE TNAM .COM.VN

89 30 UNDER 30 • HOA KỲ

Lãnh đạo Beyond Entertainment, Logitech

độc lập nơi một trò chơi trung bình thu được 16.000 đô la Mỹ. 26 tuổi nhưng Stander đã là một người kỳ cựu trong ngành. Năm 16 tuổi, anh phát hành một trò chơi web miễn phí, Tower of Heaven. Stander bắt đầu phát triển Katana khi đang theo học tại ĐH McGill, tham gia các hợp đồng thiết kế trò chơi tự do để kiếm nguồn thu cho dự án. Dự án kéo dài năm năm chứ không phải hai năm như anh đã nghĩ. “Có vô số ngày tôi thức dậy, làm việc rồi đi ngủ và chỉ vậy thôi,” Stander nói. Anh đang phát triển các câu chuyện mới, cấp độ trò chơi và các tiện ích bổ sung khác để duy trì danh tiếng cho Katana, có sẵn trên PC, Mac và Nintendo Switch. —Kenrick Cai, Matt Perez

GIÁO DỤC

ADELLE ARCHER, 29 Đồng sáng lập, Eterneva

JOSH AUGUSTIN, 27; MOAWIA ELDEEB, 27 Đồng sáng lập, Pivot

TOM CANTERINO, 28

Đồng sáng lập, Ageless Innovation

JARRETT CHEN, 29; DILLON MORGAN, 27 Đồng sáng lập, UNUM

DAN CLARK, 29

CEO, Brain.fm

JOSEPH COHEN, 28

30 UNDER 30 • HOA KỲ

Sáng lập, Universe

JULIA ENTHOVEN, 26; ERIC LU, 26 Đồng sáng lập, Kapwing

A. TOBY ESPINOSA, 29

Phó chủ tịch, phát triển kinh doanh toàn cầu, DoorDash

TYLER FAUX, 29

Đồng sáng lập, Supergreat

RYAN FOUTTY, 29

Giám đốc phát triển kinh doanh toàn cầu, Lime

BARRETT GLASAUER, 28; ANDRÉS GREEN, 29 Đồng sáng lập, WanderJaunt

NIKHIL GOEL, 28

Giám đốc sản phẩm, Uber Elevate

MAXIMILLIAN HELLERSTEIN, 24; CYRUS SUMMERLIN, 24 Đồng sáng lập, Down to Shop

JOE HOLLIER, 29 Đồng sáng lập, Light

BEN JACKSON, 27 Sáng lập, Bungii

HRIDAY KEMBURU, 25; JAY PATEL, 25; VINAY RAMESH, 26 Đồng sáng lập, Wildfire

TYLER KENNEDY, 28; WES SCHROLL, 26

CÔNG NGHỆ TIÊU DÙNG

Đồng sáng lập, Fetch Rewards

DAVID KOLODNY, 29

Đồng sáng lập, Wilbur Labs

FARES KSEBATI, 28; ADAM OXNER, 27

Đồng sáng lập, MySwimPro

ANNA LEE, 28

Đồng sáng lập, Lioness

BENJAMIN LEE, 29

Trưởng thiết kế sản phẩm, Postmates

HAYLEY LEIBSON, 26; SCOTT WU, 22 Đồng sáng lập, Lunchclub

OURIEL LEMMEL, 29 Đồng sáng lập, WinIt

ALEX MA, 26; AUSTEN MA, 24 Đồng sáng lập, TTYL

JAMIE MARSHALL, 23; KEVIN TAN, 26 Đồng sáng lập, Snackpass

DIESEL PELTZ, 26

Đồng sáng lập, Twenty

ALEXANDER SCHIFFHAUER, 28

Phụ trách sản phẩm, hình ảnh máy tính, Google

JESAR SHAH, 25

Quản lý sản phẩm, Twitter

DEVON TOWNSEND, 29 Đồng sáng lập, Cameo

SHARON ZENG, 29

Quản lý sản phẩm, Instagram

DEVON TOWNSEND, 29 ĐỒNG SÁNG L ẬP, CAMEO

Bạn muốn gửi cho ai đó một bức thư tình do Stormy Daniels viết hoặc tin nhắn chúc sức khỏe từ Charlie Sheen? Devon Townsend có thể kết nối cho bạn. Thị trường mua bán Cameo của anh bán các video được cá nhân hóa từ hàng ngàn người tương đối có chút tiếng tăm và các ngôi sao thể thao lớn tuổi. Một đoạn phim từ ngôi sao Brett Favre có giá 500 đô la Mỹ. Một đoạn trích Soup Nazi trong phim dài tập Seinfeld? Giá 60 đô la Mỹ. Những người nổi tiếng sẽ định giá cho sản phẩm và được nhận 75% - Cameo lấy phần còn lại, bỏ túi hàng chục triệu đô la một năm. Năm 2014, anh rời Microsoft để đi du lịch cùng người bạn Cody Ko. Trong thời gian đang khám phá thế giới, họ đã ra mắt tài khoản Vine có hàng triệu lượt xem. Họ nhận được những yêu cầu cung cấp các đoạn phim cá nhân, điều đó cho thấy có một thị trường vẫn chưa được đáp ứng: “Chúng tôi khai thác mong muốn trong tâm lý của người Mỹ.” Các nhà đầu tư cũng vậy - Cameo đã huy động được hơn 65 triệu đô la Mỹ từ Kleiner Perkins và nhiều người khác nữa. —Biz Carson, Brianne Garrett, Michael Nuñez

SAAD EL YAMANI, 26 Đ Ồ N G S Á N G L Ậ P, A M B I

“Các trường đại học có một hệ thống rối rắm gồm các công cụ kỹ thuật số cồng kềnh và bị ngắt kết nối mà không thông báo, không liên kết và cũng chẳng hỗ trợ hợp tác,” Saad El Yamani, người đồng sáng lập Ambi cho biết. Sinh viên phải loay hoay với một mớ hỗn độn gồm các trang web và ứng dụng để định hướng cuộc sống sinh viên. Nhiều trường còn có các công cụ kỹ thuật số riêng biệt để theo dõi các khóa học, đăng ký lớp học hoặc đăng ký các câu lạc bộ. El Yamani và đồng sáng lập Soham Khaitan muốn đơn giản hóa mọi thứ. Công ty công nghệ giáo dục Ambi của họ kết hợp các chương trình số hóa khác nhau thành một sản phẩm duy nhất. Với Ambi, bạn có thể truy cập các bài đọc theo chủ đề Psych 101 hoặc tra cứu lịch thực hành tiếp theo của bạn. Bộ đôi này đã ra mắt công ty khi còn học tại Babson College, với khoản tài trợ hạt giống 445 ngàn đô la Mỹ từ hai giáo sư. Tính đến nay, họ đã huy động được 6 triệu đô la Mỹ. Họ đạt được thỏa thuận với ĐH Columbia và đang đàm phán với chín trường khác. Họ cũng đang đàm phán với quê hương Morocco của El Yamani, để đưa các sinh viên đại học ở đất nước này vào chương trình của họ. —Carter Coudriet, Caroline Howard, Katherine Love

GIÁM KHẢO, CÔNG NGHỆ TIÊU DÙNG: JEREMY LIEW, PARTNER, LIGHTSPEED VENTURE PARTNERS; ANJALI SUD, CEO, VIMEO; HANS TUNG, ĐỐI TÁC ĐIỀU HÀNH, GGV CAPITAL; NICK WEAVER, ĐỒNG SÁNG LẬP, EERO (UNDER 30 NĂM 2016). GIÁO DỤC: JANET NAPOLITANO, CHỦ TỊCH, ĐH CALIFORNIA SYSTEM; RESHMA SAUJANI, SÁNG LẬP, GIRLS WHO CODE; GREGG SPIRIDELLIS, ĐỒNG SÁNG LẬP-CEO, STORYBOTS; RACHEL CARLSON, ĐỒNG SÁNG LẬP, GUILD EDUCATION (UNDER 30 NĂM 2017). FO RBESV I E T N AM .CO M .VN

T H Á N G 2 .20 2 0

CHARLIE ANDERSON, 23; VANESSA GILL, 23; LUCY STEVENS, 23; AMY WU, 23 Đồng sáng lập, Social Cipher

MASSI BASIRI, 26; METI BASIRI, 26 Đồng sáng lập, ApplyBoard

SABIH BIN WASI, 27; RUKHSAR NEYAZ, 26 Đồng sáng lập, Stellic

JARED BROWN, 28

JESSICA ASSAF, 29

Đồng sáng lập, Prima

JAY BARTON, 29

Sáng lập, ASRV Sportswear

IKEY BENSIMHON, 29; ISAAC SCHWERD, 29 Đồng sáng lập, Sacatelle

AHMED BESHRY, 26; LINDON GAO, 28; YILIN HUANG, 28; YORK YANG, 28

Associate, My Brother’s Keeper Alliance, Obama Foundation

Đồng sáng lập, Caper

KIARA BUTLER, 29

Sáng lập, Italic

Sáng lập, Diversity Talks

ROB CARROLL, 26; NICK FREUD, 27 BERK COKER, 25

Đồng sáng lập, TeachFX

NICK CURRIER, 29; KASEY GANDHAM, 29; JESSICA TENUTA, 28 Đồng sáng lập, Packback

REILLY DAVIS, 29; ADAM SAVEN, 29 Đồng sáng lập, PeopleGrove

ETHAN DURHAM, 27; ALEXANDER JEKOWSKY, 24 Đồng sáng lập, Ulyngo

MANU EDAKARA, 27

Giám đốc chương trình, iVenture Accelerator

SAAD EL YAMANI, 26; SOHAM KHAITAN, 25

MINALI CHATANI, 28 Đồng sáng lập, Wild One

PATTY DELGADO, 28

Sáng lập, Hija de tu Madre

ERIN ROBERT FREY, 26; LEIF FREY, 28; PATRICK KESHISHIAN, 29; AIDAN PORTER, 29 Đồng sáng lập, FREY

JACLYN FU, 29; LIA WINOGRAD, 29 Đồng sáng lập, Pepper

BUNNY GHATRORA, 25; TARAN GHATRORA, 27 Đồng sáng lập, Blume

ZACHARY GORDAN, 29

Đồng sáng lập, DIFF Eyewear

Đồng sáng lập, Ambi

LAUREN HABER JONAS, 29

ELIZABETH ENGELE, 26; JULIA HARIED, 27

JORDAN JONES, 29

Sáng lập, Part & Parcel

Đồng sáng lập, MakerGirl

Sáng lập, Packed Party

JOE ENGLISH, 24

DANIEL KANE, 28

Sáng lập, Hope in a Box

Sáng lập, The Ridge

DANIEL FISCHER, 29; RAAID HOSSAIN, 29; SHIREEN JAFFER, 26

SAOUD KHALIFAH, 29

Đồng sáng lập, Edvo

REBECCA FLEISCHMAN, 28

Phó giám đốc, chương trình đối tác quốc gia, Child Mind Institute

BRANDON FLEMING, 29

Sáng lập, Harvard Diversity Project

MICHAEL HAMAMOTO TRIBBLE, 28 Giám đốc chiến lược giáo dục, Google Cloud

DENNIS HANSEN, 27; SAMYR QURESHI, 27 Đồng sáng lập, Knack

JANELLE HINDS, 27

Sáng lập, Fakespot

ALLISON KLEIN, 29 Sáng lập, Rose & Rex

OLIVIA LANDAU, 28; KYLE SIMON, 29

FIONA LEE, 27; LARISSA RUSSELL, 28 Đồng sáng lập, Pod Foods

KIMBERLY LEWIS, 28; TIMOTHY LEWIS, 29 SABA MOHEBPOUR, 29

CONNIE LIU, 24

Sáng lập, Project Invent

AUSTIN MARTIN, 24

Sáng lập, Spocket

ALEX O’DELL, 29 Đồng sáng lập, Floyd

MICHAEL PATTON, 29 Sáng lập, Fetch Package

JOEY PETRACCA, 28; YUNI SAMESHIMA, 29

Sáng lập, Rhymes with Reason

Đồng sáng lập, Chicory

CHLOE MOORE, 25

NOAH RAF, 23; PEIMAN RAF, 25; JOSHUA SITT, 23; MASON SPECTOR, 25

Giám đốc, NEXT Memphis

SAMANTHA PRATT, 26 Sáng lập, KlickEngage

CAROLINA RECCHI, 26; CLAUDIA RECCHI, 24 Đồng sáng lập, Edsights

Đồng sáng lập, Madhappy

ROBERT ROIZEN, 29

Đồng sáng lập, Feedonomics

ROOSHY ROY, 29

MELANIE SHIMANO, 29

Đồng sáng lập, aavrani

Sáng lập, Food Computer Program

BRIDGET VUONG, 29

RAHEL TEKOLA, 29; NIARA VALÉRIO, 29

Đồng sáng lập, Fuse Inventory

JESSIE ZENG, 27; MO ZHOU, 27

CHRISTINA WALKER RAKESTRAW, 29

RACHEL ZIETZ, 19

Đồng sáng lập, Learnabi

Đồng sáng lập, Homeroom

Vicky Valet

Sáng lập, Hemster

Đồng sáng lập, CurlMix

Phó chủ tịch, ĐH Ventures

“Hàng triệu phụ nữ trên khắp thế giới đang thể hiện ý định mua hàng qua các phương tiện truyền thông xã hội,” Jessie Zeng, đồng sáng lập của trang nhà may điện tử Choosy cho biết. Với các thuật toán dò tìm phong cách, Choosy quét các bài đăng trên mạng xã hội để tìm kiếm những phong thái được ưa thích nhất. Sau đó Choosy sản xuất ra tới 25 sản phẩm mới mỗi tháng. Zeng đang trên đà đạt doanh thu 6 triệu đô la Mỹ cho năm 2019 và đã huy động được hơn 10 triệu đô la Mỹ. Sau khi tốt nghiệp trường Wellesley, Zeng giao dịch tiền tệ và có nghề tay trái là một blogger về thời trang. Năm 2017, cô ra mắt công ty. Để không thất bại, cô tìm đến các nhà máy Trung Quốc có thể sản xuất ít nhất là 80 sản phẩm. Các sản phẩm bán chạy sẽ được bổ sung nhanh chóng. —Lauren Debter, Glenda Toma,

ALLISON LEE, 29

JACK KREWSON, 27; GAVIN SCHIFFRES, 26

CASSIDY LEVENTHAL, 27

Đ Ồ N G S Á N G L Ậ P, C H O O S Y

Đồng sáng lập, The Clear Cut

Sáng lập, Helping Hands

Đồng sáng lập, Kairos Academies

JESSIE ZENG, 27

Đồng sáng lập, Choosy

Sáng lập, Gladiator Lacrosse

GIÁM KHẢO: KATRINA LAKE, SÁNG LẬP, STITCH FIX; NATALIE MASSENET, ĐỒNG SÁNG LẬP, IMAGINARY VENTURES; MAX RHODES, ĐỒNG SÁNG LẬP, FAIRE; EMILY WEISS, SÁNG LẬP, GLOSSIER (UNDER 30 NĂM 2015). T H Á N G 2 .2 02 0

FO RBESVIE TNAM.COM.VN

91 30 UNDER 30 • HOA KỲ

Đồng sáng lập, CampusReel

JEREMY CAI, 24

BÁN LẺ

SAYID ABDULLAEV, 27 Giám đốc tiếp thị sản phẩm, YouTube

MARTIN AGUINIS, 24

Giám đốc tiếp thị toàn cầu, Flutter, Google NILLA ALI, 28 Phó chủ tịch thương mại, BuzzFeed

ALEXANDER ALLEN, 26; ANDY TAMAYO, 28 Đội sáng tạo cao cấp, David The Agency

HAYLEY ANDERSON, 29

Đồng sáng lập, Soona

FRANKY BERNSTEIN, 26

30 UNDER 30 • HOA KỲ

Sáng lập, Markett

SAMANTHA BORT, 28 Giám đốc, sáng kiến và trải nghiệm kỹ thuật số, L’Oréal

CRISTINA DE LA PEÑA, 29 Đồng sáng lập, Synapbox

MEGAN DUONG, 28

Phụ trách thương hiệu toàn cầu, Claris

RYLEE EBSEN, 29 Sáng lập, Ebsen Enterprises

HECTOR ESPINOZA, 27; NANCY LI, 23 Đồng sáng lập, Multiplied

CARLEY GAUTHIER, 29 Giám đốc tiếp thị quốc gia, Live Nation

ANDREW GREEN, 27 Giám đốc toàn cầu về cải tiến, Anheuser-Busch InBev

PATRICK IP, 29; JACOBO LUMBRERAS, 29 Đồng sáng lập, Catalog

SAMEEN KARIM, 26; AKASH MALHOTRA, 28 Đồng sáng lập, Eventable

AUSTIN MACE 27; RYAN THOMAS, 27 Đồng sáng lập, Subvrsive

ANTON MAMONOV, 24; KARAN WALIA, 29; SOBI WALIA, 25 Đồng sáng lập, Cluep

TIẾP THỊ & QUẢNG CÁO

Thiết kế hệ thống, IDEO

ERIK ZAMUDIO, 28

TYLER ROCHWERG, 27

Đ Ồ N G S Á N G L Ậ P, F O O J I

NINA MONTGOMERY, 28 Giám đốc sáng kiến và tiếp thị kỹ thuật số, Johnson & Johnson

LAUREN ROTHBERG, 29 Giám đốc tiếp thị, Reformation

SHEBA ROY, 27 Giám đốc đối tác tiếp thị toàn cầu, Google MO SAID, 29 Sáng lập, Mojo Supermarket

SIVAKAMI SAMBASIVAM, 29 Thành viên sáng lập, GoodRx

BRYAN STROMER, 24 Giám đốc tiếp thị sản phẩm, Microsoft

HANNAH TENENBAUM, 29 Đại diện nghệ sĩ, Paradigm Talent Agency ROSS TIPOGRAPH, 29 Tác giả, nhà sản xuất và đạo diễn, Ross Jacobs Co. RUIWAN XU, 29 Sáng lập, CareerTu

JON YOUSHAEI, 29 Giám đốc tiếp thị sản phẩm, Instagram

ERIK ZAMUDIO, 28 Đồng sáng lập, Fooji

TIFFANY ZHONG, 23 Đồng sáng lập, Zebra Intelligence

Fooji giúp các thương hiệu tiếp cận người hâm mộ trên phương tiện truyền thông xã hội trong thế giới thực. Lấy ví dụ về HBO. Để quảng bá cho bộ phim châm biếm công nghệ Silicon Valley của hãng này, Fooji đã giao các loại pizza có thương hiệu - bằng máy bay không người lái - cho 700 người ở Bay Area, L.A và New York, những người đã đăng dòng tweet có hashtag độc đáo và biểu tượng cảm xúc pizza. Với trường hợp của Mini Cooper, Fooji đã giao xe lái thử đến tận tay người hâm mộ trong vòng 30 phút trong chiến dịch đăng tweet để lái thử. Hai nhà đồng sáng lập Erik Zamudio và Gregg Morton từng là đồng nghiệp tại ứng dụng thời trang WeStyle ở Lexington, Kentucky, trước khi sáng lập Fooji. Các khách hàng khác của họ bao gồm Amazon, Disney và Lay’s. “Ban đầu, chúng tôi xem đó như trò đùa nhỏ,” Zamudio cho biết. “Sau đó, các thương hiệu bắt đầu tìm đến chúng tôi để có được phương thức độc đáo thu hút người hâm mộ.” —Jenny Rooney, Marty Swant, Samantha Todd

GIÁM KHẢO: KYLE WONG, SÁNG LẬP, PIXLEE (UNDER 30 NĂM 2017); ELIZABETH RUTLEDGE, CMO, AMERICAN EXPRESS; RICK GOMEZ, GIÁM ĐỐC KỸ THUẬT SỐ VÀ TIẾP THỊ, TARGET; DANA ANDERSON, GIÁM ĐỐC CHUYỂN ĐỔI, MEDIALINK. FO RBESV I E T N AM .CO M .VN

T H Á N G 2 .20 2 0

TAREK ALARURI, 29 Đồng sáng lập, Fairmarkit

MATT ARBESFELD, 26; BEN EDELSTEIN, 26 Đồng sáng lập, LogRocket

AMMAR BANDUKWALA, 21; KYLE CARBERRY, 22; JOHN ENTWISTLE, 22 Đồng sáng lập, Coder

SAUMYA BHATNAGAR, 29; GAURAV BHATTACHARYA, 27 Đồng sáng lập, InvolveSoft

NICK CHERUKURI, 25 Sáng lập, ThirdEye Gen

DREW D’AGOSTINO, 29; GREG SKLOOT, 29

Đồng sáng lập, Crystal

WILLIAM DENSLOW, 25; BRIAN ZITIN, 25 Đồng sáng lập, Reggora

SASCHA EDER, 28

Đồng sáng lập, NewtonX

JUSTIN EFFRON, 29 Đồng sáng lập, ALICE

BRUNO FAVIERO, 27; SIMANTA GAUTAM, 24 Đồng sáng lập, Synapse Technology

SAM FELSENTHAL, 29; DEVON TIVONA, 28 Đồng sáng lập, Pana

WILL GUILLAUME FOUSSIER, 29; LAYLA LYNN, 29 Đồng sáng lập, AceUp

RYAN GIBSON, 26; MARIA RIOUMINE, 28

DOANH NGHIỆP CÔNG NGHỆ

Đồng sáng lập, Agora

ANKUR GOYAL, 29 Sáng lập, Impira

MAYANK GOYAL, 26; ADIT JAIN, 26; ANAND PRAJAPATI, 26 Đồng sáng lập, Leena AI

NIKITA GUPTA, 24; AHVA SADEGHI, 26 Đồng sáng lập, Symba

ROB GURZEEV, 28 Đồng sáng lập, CyCognito

NICOLE HARDSON-HURLEY, 24; SARGUN KAUR, 27

KANJUN QIU, 29

Đồng sáng lập, Byteboard

Đ Ồ N G S Á N G L Ậ P, S O U R C E R E S S

Đồng sáng lập, Distru

“Chúng tôi đang cố gắng dân chủ hóa quyền tiếp cận những nhân tài,” Kanjun Qiu cho biết. “Nếu không làm thế, các công ty lớn có nguồn lực lớn sẽ luôn giành chiến thắng trong cuộc chiến giành nhân tài.” Công ty Sourceress của Qiu, cung cấp công nghệ tuyển dụng cho các công ty - đây là điều đã từng chỉ dành cho các công ty có ngân sách nhân sự lớn. Họ dùng AI quét trang web, các trang đăng việc làm và phương tiện truyền thông xã hội để tìm kiếm các tân binh tốp đầu. Một nhóm các copywriter sẽ viết phần tự giới thiệu cho các ứng cử viên hàng đầu. Sourceress hợp tác với các công ty như Medium, Cruise Automation và Ginkgo Bioworks. Qiu đã tận mắt chứng kiến cuộc chiến giành nhân tài công nghệ tại Dropbox khi còn là chánh văn phòng và giúp công ty lưu trữ đám mây này (hiện đã niêm yết) phát triển số lượng nhân viên từ 200 lên đến 1.200 nhân viên. Công ty có 30 nhân sự của cô đã huy động được 13 triệu đô la Mỹ từ những nhà đầu tư như Y Combinator và Drew Houston, người đồng sáng lập Dropbox, và Arash Ferdowsi. —Jillian D’Onfro, Helen S. Popkin, Alexandra Sternlicht

BLAINE HATAB, 27; JOHNNY JI, 25 HARRISON HUNTER, 25; VASU PRATHIPATI, 28 Đồng sáng lập, MaestroQA

MAX KOLYSH, 27; ANVISHA PAI, 27 Đồng sáng lập, Dover

AAKASH KUMAR, 29; PAVAN PATEL, 29 Đồng sáng lập, Shiftsmart ISAAC MADAN, 26; ROHAN SATHE, 29 Đồng sáng lập, Nightfall AI

RACHEL OLNEY, 27 Sáng lập, Geosite ALIHAN OZBAYRAK, 26 YARKIN SAKUCOGLU, 23 JOSEPH WATKINS, 26 Đồng sáng lập, Socio KANJUN QIU, 29 Đồng sáng lập, Sourceress ARAM SHATAKHTSYAN, 29 Đồng sáng lập, CodeSignal

JASMINE SHELLS, 29 Đồng sáng lập, Five to Nine RICK SONG, 29 CHARLES YEH, 27 Đồng sáng lập, Persona

GIÁM KHẢO: WADE FOSTER, ĐỒNG SÁNG LẬP, ZAPIER (UNDER 30 NĂM 2017); JAYSHREE ULLAL, CEO, ARISTA NETWORKS; ERIC YUAN, SÁNG LẬP, ZOOM. THÁ NG 2 .2 02 0

FO RBESVIE TNAM.COM.VN

30 UNDER 30 • HOA KỲ

ALICE DEFAULT, 28 Đồng sáng lập, Double

TOMI ADEYEMI, 26

Tác giả

NANA KWAME ADJEI-BRENYAH, 28 Tác giả

MAX BEARAK, 29

Trưởng văn phòng đại diện của Nairobi, Washington Post

CYRUS BESCHLOSS, 23 Sáng lập, College Reaction

ELIZABETH BRUENIG, 29

Cây bút chuyên mục, Washington Post

30 UNDER 30 • HOA KỲ

JOE BRUNO, 27

Phóng viên, WSOC-TV

ADAM BUTTERFIELD, 29 Sản xuất chương trình cao cấp, Snap BONNIE CAO, 29 Giám đốc cấp cao, Phát triển kinh doanh, CNN NOUR CHAMOUN, 28 Đồng sáng lập, Scopio

JACIE DEHOOP, 27; ELLEN HYSLOP, 27; ROSLYN MCLARTY, 27 Đồng sáng lập, The GIST

TRUYỀN THÔNG

JOSE DEL REAL, 29 Nhà báo trong nước, New York Times TAYLOR DUNN, 28

Nhà sản xuất, ABC News

SARA FISCHER, 29 Phóng viên truyền thông, Axios

KEVIN GUO, 28;

DMITRIY KARPMAN, 29 Đồng sáng lập, Hive AI

GINA GUTIERREZ, 29; FAYE KEEGAN, 29 Đồng sáng lập, Dipsea

ANTONIA HYLTON, 26

KEVIN GUO, 28 Đ Ồ N G S Á N G L Ậ P, H I V E A I

Tránh cho những hình ảnh gây khó chịu không xuất hiện trên các trang web của mình, các công ty như Facebook, Google và Twitter đã chi hàng tỉ đô la để thuê hàng chục ngàn nhân viên được trả lương thấp làm công tác kiểm duyệt nội dung xấu hoặc bất hợp pháp. Đó là công việc tẻ nhạt và tốn công sức. “Con người không nên làm những việc đó,” CEO Kevin Guo của Hive AI tuyên bố. “Chúng tôi đưa ra các giải pháp có thể loại bỏ công việc đó đến 99%.” Hive, được Guo thành lập năm 2013 cùng với CTO Dmitriy Karpman, tạo ra phần mềm đánh dấu và phân loại hàng triệu hình ảnh, video trên phương tiện truyền thông xã hội và trên trang web. Guo giữ bí mật về các khách hàng ở Hoa Kỳ của mình, nhưng Yubo, nền tảng video xã hội dành cho thanh thiếu niên của Pháp, hiện sử dụng Hive để lọc các nội dung phản cảm từ 20 triệu người dùng. Hive không chỉ được dùng để sàng lọc. Phần mềm này cũng có thể tìm kiếm hình ảnh của những người nổi tiếng, thương hiệu và sản phẩm trên hàng triệu nguồn, cung cấp cho các công ty phân tích về địa điểm, thời gian và cách tìm thấy tài sản của họ. Founders Fund, General Catalyst, 8VC và những tổ chức khác đã đầu tư hơn 50 triệu đô la Mỹ vào Hive. Tính năng tiếp theo của Guo sẽ là phát hiện âm thanh. —Ariel Shapiro, Hayley Cuccinello, Brett Knight

Nhà báo, Vice Media

EMILY KASSIE, 27 Giám đốc các dự án hình ảnh, The Marshall Project MACKENZI LEE, 28 Tác giả

AARON LEMKE, 29 Đồng sáng lập, Wave

ALEXI MCCAMMOND, 26

Nhà báo mảng chính trường, Axios

TAMER MORSY, 29

Sáng lập, Spotlight Media Labs

ERNEST OWENS, 28 Nhà báo, Tạp chí Philadelphia

DEANNA PAN, 29 Nhà báo, Boston Globe LINDSAY PEOPLES WAGNER, 29 Tổng biên tập, Teen Vogue

DANIELLA PIERSON, 24 Sáng lập, The Newsette

ELAINA PLOTT, 26

Nhà báo phụ trách Nhà Trắng, The Atlantic

BEN PROUDFOOT, 29

Sáng lập, Breakwater Studios

SNIGDHA SUR, 29

Sáng lập, The Juggernaut

CATHERINE TAIBI, 28

Phụ trách phát triển người dùng, TicToc by Bloomberg

LIZZ WARNER, 29 Giám đốc mảng video, Bring Me!, BuzzFeed

GIÁM KHẢO: MELISSA BELL, ĐỒNG SÁNG LẬP, VOX; DON LEMON, NHÀ BÁO, CNN; HERNAN LOPEZ, SÁNG LẬP, WONDERY; KIM PATEL, GIÁM ĐỐC CHIẾN LƯỢC DOANH NGHIỆP TOÀN CẦU, VICE MEDIA (UNDER 30 NĂM 2019). FO RBESV I E T N AM .CO M .VN

T H Á N G 2 .20 2 0

SHADI BAKOUR, 28; AMER ORABI, 28 Đồng sáng lập, Pathwater

DARIUS BALLINGER, 28 Sáng lập, Chasing23

ZACK BRAUN, 25; TYLER SISK, 24 Đồng sáng lập, FireHUD

HARRISON BROADHURST, 27; CHRISTOPHER RÄNNEFORS, 28 CLAIRE CODER, 22 Sáng lập, Aunt Flow

LAURA COLAGRANDE, 29; HALEY RUSSELL, 29 Đồng sáng lập, Chippin

LUC DANG, 26; NICHOLAS KRUCZEK, 29 Đồng sáng lập, Phood

HENRY ELKUS, 24 Sáng lập, Helena

DERRICK EMSLEY, 29 Đồng sáng lập, tentree

STEVEN FORD, 29; BRANDON LEIBEL, 29 Đồng sáng lập, Sand Cloud

ALYSON FRIEDENSOHN, 29 Đồng sáng lập, Modern Health

DAVID HELENE, 29 Sáng lập, Edquity

LAURA HERTZ, 29 Đồng sáng lập, Gifts for Good

WINNIE KARANJA, 28 Sáng lập, Maydm

SAMIR LAKHANI, 27 Sáng lập, Eco-Soap Bank

BRYAN MANNING, 29 Đồng sáng lập, Two Blind Brothers

LUCAS MASON-BROWN, 28; YESHIMABEIT MILNER, 29 Đồng sáng lập, Data for Black Lives

ALYSON FRIEDENSOHN, 29 Đ Ồ N G S Á N G L Ậ P, M O D E R N H E A LT H

TIFFANY PANG, 29 Đồng sáng lập, Outreach Grid

ALWAR PILLAI, 29; ABID VIRANI, 29 Đồng sáng lập, Fable Tech Labs

Công việc có thể mang đến sự căng thẳng: Nghiên cứu của trường kinh doanh Stanford ước tính, tình trạng kiệt sức vì công việc khiến Hoa Kỳ tiêu tốn 190 tỉ đô la Mỹ chi tiêu y tế mỗi năm. Alyson Friedensohn hỗ trợ nhân viên không bị kiệt sức. Công ty khởi nghiệp chăm sóc sức khỏe tâm thần kỹ thuật số của cô, Modern Health, đưa ra các đánh giá tâm lý, các buổi trị liệu từ xa, huấn luyện nghề nghiệp và thiền định có hướng dẫn. Hãy nghĩ đến iFreud, nơi các công ty thanh toán chi phí. Khách hàng của Modern Health gồm có Pixar, kỳ lân Gusto và dịch vụ mạng xã hội Nextdoor. Khi làm việc tại công ty cung cấp các phúc lợi Collective Health, Friedensohn nhận thấy có nhu cầu về một nền tảng sức khỏe tâm thần. Năm 2018, với người đồng sáng lập Erica Johnson, cô tham gia vườn ươm khởi nghiệp Y Combinator để sáng lập ra một nền tảng như vậy, huy động được 11 triệu đô la Mỹ từ những người như Kleiner Perkins và nam diễn viên Jared Leto. “Chúng tôi đang xây dựng một thương hiệu giúp xóa bỏ sự kỳ thị đối với việc trị liệu,” Friedensohn chia sẻ. “Chúng tôi sẽ xoa dịu sức khỏe tinh thần.” —Ruth Umoh, Alexandra Wilson

JOSUEL PLASENCIA, 24 YULKENDY VALDEZ, 24 Đồng sáng lập, Forefront

ABHI RAMESH, 27 Sáng lập, Misfits Market

TAYLOR SAVAGE, 28; KEVIN SONG, 29 Đồng sáng lập, With Company

DANYA SHERMAN, 22 Sáng lập, KnoNap

LAUREN SINGER, 28 Sáng lập, Package Free

RYAN SMITH, 29 Sáng lập, Recyclops

DAVID SUDOLSKY, 29 Sáng lập, Boldr

JOE TEPLOW, 28 Sáng lập, Good Today

NICOLE TINSON, 29 Sáng lập, HBCU 20x20

STEPHANIE YOUNG, 27 Đồng sáng lập, Riva

G I Á M K H Ả O : J E A N C A S E , C E O , C A S E F O U N D AT I O N ; C H E R Y L D O R S E Y, C H Ủ T Ị C H , E C H O I N G G R E E N ; B R I A N K E L L E R & Z A C H A R Y Q U I N N , Đ Ồ N G S Á N G L Ậ P, L O V E Y O U R M E L O N ( U N D E R 3 0 N Ă M 2 0 19 ) ; R A N D A L L L A N E , G I Á M Đ Ố C N Ộ I D U N G , F O R B E S M E D I A . THÁ NG 2 .2 02 0

Đồng sáng lập, BatBnB

XEM ĐẦY ĐỦ DANH SÁCH TẠI: WWW.FORBES.COM/30-UNDER-30/2020

30 UNDER 30 • HOA KỲ

DOANH NGHIỆP XÃ HỘI

WEMIMO ABBEY, 27; SAMIR GOEL, 25 Đồng sáng lập, Esusu Financial

HỒ SƠ — MELANIE PERKINS

FORB ESVIETN AM.CO M.V N

HỒ SƠ

THIẾT KẾ THÔNG MINH TỪ NHỮNG NƠI XA XÔI NHẤT, MELANIE PERKINS PHÁT TRIỂN ỨNG DỤNG THIẾT KẾ CANVA THÀNH MỘT TRONG NHỮNG PHẦN MỀM KHỞI NGHIỆP GIÁ TRỊ NHẤT THẾ GIỚI. CÁC CÔNG CỤ KỸ THUẬT SỐ CỦA CÔ DÀNH CHO MỌI ĐỐI TƯỢNG, CÓ LỢI NHUẬN VÀ LÀ MỐI ĐE DỌA TIỀM TÀNG ĐỐI VỚI ADOBE VÀ MICROSOFT.

B À I : A L E X KO N R A D

Ả N H : D EA N M ACKE NZ IE / IDC CHỤ P CHO FO R BES

THÁ NG 2 .2 02 0

FO R B ESV I ET N AM .CO M .V N

HỒ SƠ — MELANIE PERKINS

Một buổi sáng đầy sương tháng 5.2013, Melanie Perkins, CEO của Canva, lênh đênh trên tấm lướt ván ở ngoài khơi giữa hòn đảo Necker và Moskito của tỉ phú Richard Branson. Tấm lướt diều dài 9m của cô bị rơi xuống và vô dụng trước dòng hải lưu mạnh của vùng biển phía đông Caribbean, nữ doanh nhân 26 tuổi phải chờ đợi hàng giờ trước khi được giải cứu. Khi đạp trên nước, chân trái của cô va vào rạn san hô, cô tự trấn an rằng sở thích mới nguy hiểm của mình cũng đáng giá. Môn thể thao này có vai trò then chốt trong chiến lược gọi vốn cho công ty khởi nghiệp phần mềm thiết kế, do cô và bạn trai đồng sáng lập sáu năm trước. Canva có trụ sở tại Úc, cách thung lũng công nghệ Silicon hàng chục ngàn kilomet. Tại đây, để có được một cuộc hẹn – với số tiền tài trợ ít hơn rất nhiều – không hề dễ dàng. Perkins đã bị hơn 100 nhà đầu tư từ chối. Vì vậy, khi gặp nhà tổ chức nhóm các nhà đầu tư mạo hiểm lướt ván diều tại cuộc tranh tài gọi vốn ở Perth, quê nhà của cô, Perkins đã tham gia tập huấn. Lần tiếp theo, cả nhóm gặp nhau để nghe thuyết trình gọi vốn của các công ty khởi nghiệp và có khả năng viết tấm séc tài trợ giai đoạn đầu cực kỳ quan trọng, cô đã có mặt – ngay cả khi điều đó có nghĩa là phải đối mặt với vùng nước nguy hiểm. “Kiểu như, rủi ro: tổn thương nghiêm trọng; phần thưởng: mở công ty,” Perkins kể lại. “Nếu bạn chỉ mới đặt được chân lên bậc cửa, bạn sẽ phải cố len vào.” Kiên trì luôn là đức tính không thể thiếu tại Canva, ban đầu là doanh nghiệp chuyên thiết kế kỷ yếu khiêm tốn tại thành phố Perth, thủ phủ bang Tây Úc. Từ xuất phát điểm xa xôi đó, Canva phát triển thành một thế lực toàn cầu. Hơn hai mươi triệu người dùng từ 190 quốc gia sử dụng ứng dụng web “freemium” (miễn phí tính năng cơ bản, thu phí tính năng bổ sung) của Canva để thiết kế mọi thứ từ những hình ảnh lộng lẫy trên Pinterest đến những thực đơn thanh lịch tại nhà hàng. Bên cạnh mức giá không thể rẻ hơn (hàng triệu người dùng không phải trả gì cả), lợi thế chính của Canva so với sản phẩm cạnh tranh từ những gã khổng lồ công nghệ như Adobe là dễ sử dụng. Trước khi có Canva, những người nghiệp dư phải chắp vá các thiết kế trong Microsoft Word hoặc tốn tiền một cách vô lý vào những công cụ chuyên nghiệp khó hiểu. Ngày nay, bất cứ ai, ở bất cứ nơi nào, đều có thể tải Canva và bắt đầu sáng tạo chỉ trong mười phút. Doanh thu của công ty đến từ việc nâng cấp lên phiên bản cao cấp có mức phí 10 đô la Mỹ/tháng với nhiều tính năng hấp dẫn hơn, hoặc gần đây là từ việc bán tùy chọn tài khoản dành cho các công ty. Những FORB ESVIETN AM.CO M.V N

bức ảnh có bản quyền, chất lượng cao – Canva có hàng triệu ảnh như vậy – giá một đô la Mỹ. Doanh thu sẽ được cộng dồn lại. Năm nay, công ty dự kiến doanh thu sẽ tăng gấp đôi, đạt mức 200 triệu đô la Mỹ; vòng tài trợ trị giá 85 triệu đô la Mỹ gần đây định giá công ty ở mức 3,2 tỉ đô la Mỹ. Perkins, 32 tuổi, lọt vào danh sách 30 Under 30 của Forbes Asia năm 2016, có khoảng 15% cổ phần, trị giá 430 triệu đô la Mỹ. Số cổ phần tương tự thuộc về nhà đồng sáng lập 34 tuổi – hiện là chồng sắp cưới của Perkins – Cliff Obrecht. Cặp vợ chồng quyền lực người Úc này có thể sở hữu hơn 800 triệu đô la Mỹ. Trong kỷ nguyên của những tấm séc tỉ đô la từ SoftBank và sự hoang phí cao độ tại WeWork, Perkins và Obrecht hoàn toàn khác biệt. Họ là những người ngủ trên ghế dài, thích những chuyến đi tiết kiệm hơn máy bay tư nhân. (Mùa hè này, khi Canva đạt mức định giá hơn hai tỉ đô la Mỹ, Obrecht đã cầu hôn Perkins tại khu vực dành cho khách du lịch tiết kiệm ở Cappadocia, Thổ Nhĩ Kỳ, bằng chiếc nhẫn đính hôn giá 30 đô la Mỹ.) Đặc biệt nhất: Canva tuyên bố công ty có lợi nhuận – thể hiện qua thước đo ưa thích dành cho các công ty khởi nghiệp: chỉ số EBITDA đã được điều chỉnh, loại bỏ các chi phí quyền chọn cổ phiếu, chi phí huy động vốn và thuế – từ năm 2017. “Chúng tôi thực sự lưu ý để không nhận quá nhiều vốn vì chúng tôi đã có lãi trong hai năm qua,” Perkins cho biết. Tất cả khởi đầu từ Perkins, người luôn có buổi nói chuyện cùng nhân viên mới (hiện nay Canva có tổng cộng 700 nhân viên) với một danh sách kỹ lưỡng những số liệu tài chính nhạy cảm nhất của Canva, và những bản mô tả kế hoạch kinh doanh dành cho nhà đầu tư trước đây. Những nhà sáng lập kỳ lân khác khoe khoang. Còn Perkins thì giữ lại chứng từ. Và thông qua sự phát triển của Canva, cô cố gắng chứng minh rằng bạn có thể gây dựng một gã khổng lồ công nghệ toàn cầu từ bất cứ nơi đâu. “Melanie là một trường hợp quý hiếm trong giới doanh nhân, bạn thường không thể tìm thấy những người tương tự ở bất cứ đâu,” bà Mary Meeker, nhà đầu tư Internet dày dạn kinh nghiệm, chia sẻ. Meeker là chủ sở hữu Bond Capital, một công ty mới và Canva là khoản đầu tư chính thức đầu tiên hồi tháng năm. Gia đình Perkins đùa rằng cô có kế hoạch 100 điểm để thay đổi thế giới. Trước hết, Canva có một thách T H Á N G 2 .2 0 2 0

THÁ NG 2 .2 02 0

ít so với những gì chúng tôi muốn làm. Chúng tôi mới chỉ làm được 1% những gì tôi nghĩ là có thể,” Perkins nói. “Sứ mệnh của công ty chúng tôi là giúp toàn thế giới có thể thiết kế. Và chúng tôi thực sự đề cập đến toàn thế giới.”

N Mảnh ghép hoàn hảo “Cả ba người chúng tôi không biết làm thế nào để điều hành một công ty,” Cameron Adams cho biết. Trong hình, ông ngồi bên trái, cùng các đồng sáng lập Melanie Perkins và Cliff Obrecht tại trụ sở cũ của Canva ở Sydney. “Khi tôi gặp Mel và Cliff, tôi biết rằng chúng tôi là những mảnh ghép phù hợp với nhau.”

Năm 2007, Perkins thành lập doanh nghiệp sau này trở thành Canva từ phòng khách của mẹ cô ở Perth. Cô là con gái của một giáo viên sinh ra tại Úc và một kỹ sư người Malaysia mang hai dòng máu Philippines và Sri Lanka, Perkins muốn trở thành vận động viên trượt băng nghệ thuật chuyên nghiệp, thời niên thiếu của cô gắn liền với những cuộc gọi đánh thức 4:30 sáng trước khi đăng ký vào ĐH Tây Úc. Ở đó, khi dạy các bạn cùng khoa về thiết kế cơ bản trên máy vi tính trong quá trình nghiên cứu về thương mại và truyền thông, cô nảy sinh ý tưởng. Quy trình thiết kế và in một poster hoặc tờ rơi – thiết kế trên Adobe Photoshop hoặc Microsoft Word, chuyển đổi sang kích thước phù hợp và lưu dưới dạng PDF, sau đó chuyển đến một cửa hàng như Staples để in – có vẻ rườm rà trong thời đại Internet. Liệu có tốt hơn nhiều nếu làm tất cả thao tác ở cùng một nơi với một công cụ trực tuyến hay không? “Khởi đầu là ý tưởng đơn giản hóa công việc thiết kế,” cô nói. Vấn đề có vẻ rõ ràng đến mức Perkins sợ người khác sẽ xây dựng giải pháp trước nếu cô trì hoãn. Vì vậy, cô thuê những người làm việc tự do xây dựng một trang web Flash nhắm đến thị trường ngách mà cô cho rằng ổn định và bị bỏ qua: các niên giám của trường học, thường là trách nhiệm của các sinh viên tình nguyện. Công ty khởi nghiệp của Obrecht và Perkins, Fusion Books, ngay lập tức tìm được thị trường. Và khi chỉ còn một học kỳ nữa là tốt nghiệp đại học, Perkins tạm gác lại việc học. Vào mùa cao điểm, mẹ Perkins phải tiếp mực cho máy in cả đêm. Obrecht chịu trách nhiệm thực hiện các cuộc gọi chào hàng ngẫu nhiên. Khi các trường yêu cầu nói chuyện với người quản lý, Obrecht chỉ cần hạ giọng xuống. Cuối cùng, công ty tiếp cận được 400 trường, trong đó có những trường ở tận nước Pháp. Đó là khởi đầu. Nhưng Perkins không thể tiến xa hơn mà không cần huy động vốn đầu tư mạo hiểm, điều hầu như không thể tìm thấy ở Perth, thành phố của ngành công nghiệp khai thác khoáng sản và hóa dầu. Perkins đã phát hiện – và chộp lấy – cơ hội nhỏ nhất xuất hiện năm 2011 khi một nhà đầu tư mạo hiểm lâu năm ở thung lũng Silicon tên Bill Tai đến Perth để làm giám khảo cho một cuộc thi khởi nghiệp. Là một người chơi lướt ván diều thuần thục đã tài trợ cho TweetDeck và Zoom, Tai đến nơi này chủ yếu để lướt ván trong làn sóng nguy FO R B ESV I ET N AM .CO M .V N

99 HỒ SƠ — MELANIE PERKINS

thức trực tiếp hơn nhiều: đánh bại các doanh nghiệp lớn. Giống như Atlassian, Slack và Zoom trước đây, Canva phải đối mặt với một vấn đề nan giải kinh điển: mô hình freemium có thể giúp bạn được nhiều người biết đến, nhưng hầu hết người dùng sẽ không bao giờ trả một đồng nào. Và dù Canva tuyên bố hiện nay họ có người dùng tại hầu hết các tập đoàn lớn, nhưng đó thường là những cá nhân hoặc nhóm nhỏ, không phải tài khoản doanh nghiệp chính thức. Phát triển thị trường đồng nghĩa với việc tăng cường cạnh tranh với Adobe, gã khổng lồ ngành đồ họa trị giá 149 tỉ đô la Mỹ (giá trị vốn hóa thị trường), đạt doanh thu 1,65 tỉ đô la Mỹ trong quý rồi, chỉ tính riêng nhóm sản phẩm phục vụ thiết kế. Kế đến là một loạt các công ty khởi nghiệp đang phát triển mạnh như Figma và Sketch, những phần mềm dành cho các chuyên gia nhưng có thể dễ dàng chuyển sang tiếp cận nhóm người dùng phổ thông. Và thậm chí còn chưa tính tới tham vọng của Canva với những phương tiện truyền thông mới như video và những bài thuyết trình, ý tưởng này có thể cạnh tranh với tất cả, từ các ứng dụng tạo video gọn nhẹ trên Instagram cho đến Microsoft, nhà sản xuất phần mềm bom tấn PowerPoint. Đó là nhiệm vụ khó khăn, nhưng đối với Perkins, người đã biến những nhà đầu tư hoài nghi từ thung lũng Silicon thành những người nhiệt tình ủng hộ và làm chủ thị trường Trung Quốc – và đã mở một tài khoản ngân hàng 200 triệu đô la Mỹ – tất cả đều nằm trong kế hoạch. “Tôi có cảm giác rằng chúng tôi đã hoàn thành một công việc đáng kinh ngạc, nhưng lại làm quá

Perkins và Obrecht không gặp may trong các cuộc gặp gỡ với những chuyên gia hàng đầu về đầu tư mạo hiểm ở thung lũng Silicon trên đường Sand Hill. Hàng chục công ty đã từ chối hai người đồng sáng lập ít tên tuổi này. Một nhà đầu tư đã viết: “Thật lòng, và cũng thật không may là tôi không thích đầu tư ở Úc.” Một người khác lại cho biết: “Tôi không chắc là ý tưởng này có khả thi hay không.” Cuối cùng, các kết nối thông qua thú vui lướt sóng đã mang lại kết quả tốt. Thông qua nhóm này, họ gặp Cameron Adams, 40 tuổi, cựu nhân viên của Google, người đã thành lập công ty khởi nghiệp tại Sydney. Dự kiến gặp họ với tư cách là cố vấn vào tháng 3.2012, nhưng đến tháng sáu năm sau, Adams ký hợp đồng với tư cách là người đồng sáng lập thứ ba. Giờ đây, khi đã có một nhà quản lý kỹ thuật, những người sáng lập đã tiến hành đột phá: Canva huy động được 3 triệu đô la Mỹ tiền tài trợ hạt giống trong hai đợt vào năm 2012 và đầu năm 2013, bao gồm một khoản hỗ trợ có đối ứng vô cùng thiết yếu từ chính phủ Úc. Công ty ra mắt vào tháng 8.2013 với một vài đánh giá trên blog công nghệ và một vài người FORB ESVIETN AM.CO M.VN

Mục tiêu: Thiết kế Tính đến nay, người dùng đã sử dụng Canva để thực hiện hai tỉ thiết kế, trong đó có một tỉ là kết quả đạt được chỉ riêng năm vừa qua. Mục tiêu tiếp theo: ứng dụng Canva, xuất hiện trên trang web Canva, một dịch vụ mới, nhúng các công cụ xuất file từ các ứng dụng phổ biến như Instagram và Pinterest vào Canva.

dùng. Adams và các kỹ sư của Canva, thức khuya ở Sydney (công ty chuyển đến đó vào tháng 2.2012) để xử lý một số tài khoản đăng ký dự kiến, đã đi vào giấc ngủ. Chưa ai biết là Canva đã xuất hiện vào thời điểm hoàn hảo. Sự phát triển mạnh của Instagram và Twitter đang thay đổi cách các doanh nghiệp tiếp cận khách hàng. Từ các trường học đến văn phòng cảnh sát trưởng, sân trượt băng cho đến các tác giả tự xuất bản, mọi người đột nhiên rất quan tâm đến sự hiện diện trực tuyến của họ. Canva là một lựa chọn hợp lý để tạo ra giao diện đẹp. Số lượng đăng ký đã tăng lên 50 ngàn trong tháng đầu tiên; vào năm 2014, khi Canva huy động thêm 3 triệu đô la Mỹ từ quỹ Founders Fund của Thiel và Shasta Ventures, 600 ngàn người dùng đã thực hiện 3,5 triệu thiết kế. Tại Trung Quốc, nơi vẫn được xem như một thị trường khó khăn đối với các nhà sản xuất phần mềm phương Tây, Canva là một thành công hiếm có. Obrecht – anh chàng có vóc dáng cao lớn, đáng tin cậy, với tư cách là COO, thường động viên mọi người (hoặc đưa tin xấu) – khai trương văn phòng đầu tiên của Canva bên ngoài Sydney, ở Manila, vào năm 2014, sau đó thuê người quản lý chi nhánh LinkedIn ở Trung Quốc để mở một văn phòng tại Trung Quốc đại lục. Hiện nay, có một nhóm kỹ sư bản địa xử lý phiên bản Canva tiếng Trung Quốc được thiết kế mới ngay từ đầu với các tính năng như tích hợp sâu với các ứng dụng nhắn tin của Trung Quốc và các mã QR dễ tạo, điều phổ biến ở Trung Quốc. McDonald Trung Quốc là khách hàng của họ, hoạt động như một nhà môi giới bất động sản trên toàn quốc cung cấp phần mềm cho một ngàn đại lý của mình.

Khi nói đến việc phục vụ các doanh nghiệp lớn, Canva vẫn là tân binh. Vào tháng 10, Canva for Enterprise ra mắt tại sự kiện riêng ở New York. Perkins hỗ trợ cho các nhân viên của khoảng 100 công ty, bao gồm Equinox, JPMorgan và HubSpot. Khởi đầu chậm chạp trong mảng dịch vụ cho doanh nghiệp của Canva không ảnh hưởng xấu đến công ty. Tháng 12.2019, công ty đã công bố công cụ chỉnh sửa video và bộ ứng dụng kết hợp nhiều tính năng mà Adobe vẫn phân chia riêng rẽ; họ vẫn đang nghiên cứu các hướng cải tiến để trở thành công cụ thay thế miễn phí cho Microsoft PowerPoint, phần mềm đã được sử dụng để thực hiện khoảng 80 triệu bài thuyết trình. Nhưng triển vọng phát triển lâu dài của Canva phụ thuộc vào việc liệu các công ty có thể chuyển từ tài T H Á N G 2 .2 0 2 0

TATA R K O : E T H A N P I N E S ; M I : D AV E Z H O N G / G E T T Y I M A G E S ; P E R K I N S : H O R A C I O V I L L A L O B O S / C O R B I S - G E T T Y I M A G E S ; W O J C I C K I : J O H N S H E A R E R / G E T T Y I M A G E S ; E A G A N : D AV I D PA U L M O R R I S / B L O O M B E R G ; G U S TA F S S O N : B Y D AV I D PA U L M O R R I S / B L O O M B E R G ; W E I S S : TAY L O R H I L L- G E T T Y I M A G E S ; C A R L S O N : J A M E L T O P P I N F O R F O R B E S . VA L U AT I O N E S T I M AT E S C O U R T E S Y O F P I T C H B O O K .

HỒ SƠ — MELANIE PERKINS

100

hiểm của Perth. Perkins và Obrecht tìm hiểu và phát hiện ra nơi Tai đang chủ trì bữa tối và gây bất ngờ cho những người tham dự với một thứ gọi là Canvas Chef: một chiếc bánh pizza ẩn dụ, với các yếu tố thiết kế là phần nhân bánh và các kiểu tài liệu – tờ rơi quảng cáo, danh thiếp, thực đơn nhà hàng – làm đế bánh. Rick Baker, một nhà đầu tư đã chứng kiến phần thuyết trình vào tối hôm đó, cho biết: “Đó không phải là sự kết hợp tuyệt nhất.” Hai nhà sáng lập đã rời đi mà không nhận được bất kỳ khoản tài trợ nào – ngoại trừ sự nhiệt tình mới phát sinh đối với các môn thể thao dưới nước nguy hiểm. Họ đã trở thành các thành viên tích cực trong các cuộc tụ tập lướt ván diều tiếp theo, trong nhóm đó có các giám đốc công nghệ nổi tiếng đang tìm cách đầu tư vào các công ty mới khởi nghiệp. Tại Maui, sau khi một người bạn của Peter Thiel nói với họ rằng họ cần một người lãnh đạo duy nhất, Perkins trở thành CEO.

NHỮNG HÌNH MẪU MỚI CỦA CÔNG NGHỆ GIÁM ĐỐC ĐIỀU HÀNH MELANIE PERKINS CỦA CANVA LÀ MỘT TRONG SỐ NHỮNG PHỤ NỮ ƯU TÚ ĐANG QUẢN LÝ NHỮNG CÔNG TY KHỞI NGHIỆP CÓ GIÁ TRỊ CAO NHẤT DO PHỤ NỮ SÁNG LẬP VÀ ĐIỀU HÀNH, TỪ CALIFORNIA ĐẾN TRUNG QUỐC.

Houzz

VIPKid

Canva

23andMe

Định giá

CEO

$4 tỉ

$3,5 tỉ

$3,2 tỉ

$2,5 tỉ CEO

Adi Tatarko

Cindy Mi

Melanie Perkins

Anne Wojcicki

Palo Alto, California Thành lập: 2009

Bắc Kinh Thành lập: 2013

Sydney Thành lập: 2012

Sunnyvale, California Thành lập: 2006

Thiết kế nội thất

Học ngoại ngữ trực tuyến

Phần mềm thiết kế

Xét nghiệm DNA

Darktrace

ezCater

Glossier

Guild Education

Định giá

Đồng CEO

CEO

$1,61 tỉ

Nicole Eagan, Poppy Gustafsson Cambridge, Anh Thành lập: 2013

An ninh mạng

$1,25 tỉ

$1,2 tỉ

Stefania Mallett

Emily Weiss

Boston Thành lập: 2007

New York Thành lập: 2012

Dịch vụ tổ chức tiệc online

Sản phẩm chăm sóc da và làm đẹp

$1 tỉ CEO

Rachel Romer Carlson Denver Thành lập: 2015

Quyền lợi giáo dục

mẫu cao cấp của riêng mình, được gọi là Adobe Spark. Trong khi Canva tuyên bố các công cụ của họ được sử dụng tại 50 ngàn trường đại học và 25 ngàn tổ chức phi lợi nhuận, Adobe cho biết họ đã cung cấp 23 triệu tài khoản Spark miễn phí cho sinh viên và giáo viên. Vào tháng 12.2017, Adobe đã tái hợp với Scott Belsky, một doanh nhân sở hữu nền tảng Behance mà họ mua lại vào năm 2012, huấn luyện tinh thần của các đội ngũ thiết kế sản phẩm. “Họ cảm thấy như họ thua cuộc vì họ mang tâm lý ‘Chúng tôi không phải là công ty khởi nghiệp tuyệt vời nhất,’ ” Belsky, giám đốc sản phẩm của đơn vị Adobe Creative Cloud cho biết. Tiếp đó là những khó khăn khởi nghiệp điển hình. Cho đến hai năm trước, công cụ mà Canva dùng để chỉnh sửa mã lõi của mình rất cồng kềnh, đến nỗi chỉ có năm kỹ sư có thể làm việc trên đó cùng một lúc. Năm ngoái, công ty dồn phần lớn trọng tâm vào một bản viết lại hoàn chỉnh giao diện mặt trước của ứng dụng. Obrecht thừa nhận: “Chúng tôi đã phát triển nhanh đến mức mọi thứ liên tục bị thay đổi nhanh chóng.” Và vào tháng năm, Canva đã trải qua thử thách lớn nhất về lòng tin của khách hàng tính đến thời điểm đó. Vài ngày sau khi Canva tuyên bố rằng khoản đầu tư của Meeker đã định giá công ty ở mức 2,5 tỉ đô la Mỹ, một tin tặc ở châu Âu đã xâm nhập hệ thống, tải xuống 139 triệu tên người dùng và địa chỉ email trước khi Canva có thể ngăn chặn cuộc tấn công. Bị mắc kẹt ở California, Perkins và Obrecht đã gọi và nhắn tin cho các đồng giám đốc điều hành và đồng sáng lập của Atlassian, (và các nhà đầu tư Canva), Mike Cannon-Brookes và Scott Farquhar, họ liên lạc với Farquhar khi tỉ phú này đang trên đường đến Machu Picchu ở Peru. Trước sự thúc giục của họ, Canva đã gọi cho FBI và đưa ra đánh giá chính thức. Hai tuần sau, Canva công bố tính năng xác thực hai yếu tố cho tất cả người dùng. Mặc dù Perkins cho biết, người dùng Canva đã có phản ứng ủng hộ công ty, nhưng đó là một cảnh báo: Danh tiếng lớn hơn sẽ đi kèm với nguy cơ lớn hơn. Những người thân thiết với Perkins tự tin rằng cô có thể xử lý áp lực. Guy Kawasaki bắt đầu sự nghiệp với công việc quảng bá cho Steve Jobs, đi khắp thế giới để chào hàng tất cả sản phẩm của Apple trong những năm 1980. Cựu chuyên gia bình luận của Forbes cho biết ông thấy vui vì cuối sự nghiệp lại có thể làm công việc tương tự cùng với Perkins, đầu tư vào Canva và gia nhập công ty với tư cách là nhà truyền bá chính vào năm 2014. “Số người được sử dụng các phần mềm thiết kế nhiều hơn số người có thể sử dụng Macintosh,” ông nói. “Bạn không cần phải ở thung lũng Silicon – thậm chí bạn cũng không cần phải đến Mỹ – mới có thể thành công. Ơn trời!” FO R B ESV I ET N AM .CO M .V N

101 HỒ SƠ — MELANIE PERKINS

khoản Canva cá nhân thành các tài khoản Canva dùng cho hàng ngàn nhân viên hay không. Sau nhiều năm bổ sung thêm nhiều tính năng cho bộ ứng dụng Canva, Perkins đang đặt hi vọng vào cách tiếp cận ngược lại đối với các công ty Mỹ. Bằng cách cung cấp các bộ mẫu và tùy chọn có giới hạn, Canva hi vọng các giám đốc điều hành sẽ tin tưởng rằng có nhiều nhân viên có thể tạo ra nội dung của riêng họ hơn. Tại Realty Austin, một công ty bất động sản thương mại và dân cư có quy mô tầm trung ở Texas, một đội ngũ tiếp thị gồm sáu người phải thiết kế mọi tài liệu kỹ thuật số và bản in cho các đại lý của mình để quảng bá các sự kiện như mở bán nhà. Giờ đây, với Canva, hơn 550 đại lý của công ty này có thể tự thiết kế tài liệu cho lượng khách hàng của riêng họ, nhanh hơn và tận dụng thời gian cá nhân. Adobe không lơ là với mọi thứ đang diễn ra. Từ năm 2016, Adobe đã cung cấp ứng dụng theo

HỆ THỐNG NHÀ THUỐC BỆNH VIỆN BẠCH MAI MÔ HÌNH TIÊU BIỂU CỦA NGÀNH Y TẾ VIỆT NAM

Thực hiện Thông tư số 15/2011/TT-BYT, ngày 19/4/2011 của Bộ trưởng Bộ Y tế về quy định tổ chức và hoạt động của cơ sở bán lẻ thuốc trong bệnh viện và Nghị quyết của Đảng ủy - Ban Sự phát triển kỳ diệu của 11 nhà thuốc tư nhân (thực giám đốc bệnh viện, ngày 04/4/2010 Hệ thống nhà thuốc chất là các hộ kinh doanh cá thể) được tập hợp thành (HTNT) Bệnh viện Bạch Mai được thành lập từ việc thu hồi 2 Hệ thống nhà thuốc Bệnh viện Bạch Mai dưới sự lãnh nhà thuốc do tư nhân thuê mặt bằng trong khuôn viên bệnh đạo của PGS.TS Trần Nhân Thắng, sau 10 năm hoạt viện và triển khai mở thêm 3 nhà thuốc mới để hình thành Hệ động các chỉ số về kinh tế đều tăng trên 1.200%. Theo thống ban đầu gồm 5 nhà thuốc đều đạt tiêu chuẩn thực hành đó đã đóng góp cho phúc lợi và ngân sách hoạt động tốt nhà thuốc (Nhà thuốc GPP - Good Pharmacy Practice). chung của bệnh viện hàng trăm tỉ đồng; Đóng góp cho Sau 10 năm xây dựng HTNT Bệnh viện Bạch Mai đã phát triển ngân sách nhà nước qua nộp thuế trên 200 tỉ đồng; toàn diện: Về quy mô, hệ thống hiện tại bao gồm 11 nhà thuốc Cấp phát miễn phí gần 10 tỉ đồng tiền thuốc trong các đạt GPP và chuẩn bị khai trương thêm 2 nhà thuốc mới trong đợt khám chữa bệnh từ thiện của bệnh viện cho đồng khuôn viên bệnh viện; Về doanh số đã xác lập được biểu đồ tăng bào, chiến sĩ ở vùng sâu, vùng xa, biên giới, biển đảo trưởng liên tục và vượt bậc trong 10 năm. Khi mới thành lập và các đối tượng chính sách khó khăn. Hệ thống nhà (năm 2010) doanh số chỉ đạt 166 tỉ đồng thì năm 2019 (năm thứ thuốc Bệnh viện Bạch Mai trở thành mô hình đầu tiên 10) đã xác lập doanh số trên 2.000 tỉ đồng (Tăng trên 1.200% so trong ngành y tế được Thủ tướng chính phủ tặng bằng với năm đầu). Theo đó, phần đóng góp cho phúc lợi và ngân sách khen cho các kết quả hoạt động đặc biệt xuất sắc. hoạt động chung của bệnh viện cũng tăng vượt bậc và đạt con số hàng trăm tỉ đồng. Cũng như vậy, HTNT Bệnh viện Bạch Mai đã đóng góp cho ngân sách Nhà nước hàng trăm tỉ đồng thông qua nộp thuế. HTNT Bệnh viện Bạch Mai là mô hình đầu tiên và duy nhất trong suốt 10 năm qua đã tổ chức phục vụ người bệnh liên tục 24/24 giờ kể cả các ngày Lễ, Tết và thứ bảy, chủ nhật, đang nhận được sự hoan nghênh của nhân dân và các đồng nghiệp. HTNT Bệnh viện Bạch Mai đã xây dựng được thương hiệu “Hệ thống Nhà thuốc Bệnh viện Bạch Mai” phát triển ngang tầm với lịch sử phát triển gần 110 năm của Bệnh viện Bạch Mai, đã đăng ký và được Cục Sở hữu trí tuệ cấp thương hiệu “Hệ thống Nhà thuốc Bệnh viện Bạch Mai” kèm theo biển hiệu và trở thành PGS.TS.TTND Trần Nhân Thắng đang tư vấn sử dụng thuốc cho người bệnh mô hình tiêu biểu trong toàn ngành y tế để các

TỰ GIỚI THIỆU

bệnh viện trong toàn quốc đến học tập trao đổi kinh nghiệm. Bên cạnh nhiệm vụ chính trị trung tâm là cung ứng đủ thuốc bảo đảm chất lượng với giá cả phù hợp phục vụ công tác khám chữa bệnh của bệnh viện, hoạt động của HTNT Bệnh viên Bạch Mai đã đóng góp thiết thực vào việc bình ổn giá thuốc trên địa bàn thủ đô. HTNT Bệnh viện Bạch Mai còn tích cực tham gia các công tác xã hội từ thiện, thường xuyên cử cán bộ nhân viên tham gia và cấp phát miễn phí gần 10 tỉ đồng tiền thuốc trong các đợt khám chữa bệnh từ thiện của bệnh viện cho đồng bào, chiến sĩ ở vùng sâu, vùng xa, biên giới, biển đảo và các đối tượng chính sách khó khăn. Ghi nhận các thành tích đặc biệt đó, HTNT Bệnh viện Bạch Mai đã được Thủ tướng chính phủ tặng bằng khen do “Đã có nhiều thành tích xuất sắc góp phần vào sự nghiệp bảo vệ và chăm sóc sức khỏe nhân dân” theo QĐ số 1315/QĐ-TTG ngày 08.9.2016; Được Bộ trưởng Bộ Y tế và Công đoàn Y tế Việt Nam tặng nhiều bằng khen; Hai năm 2018 và 2019 HTNT Bệnh viện Bạch Mai đạt “Tốp 10 Thương hiệu nổi tiếng đất Việt” do Trung tâm bảo vệ người tiêu dùng và Viện khoa học phát triển nguồn nhân lực kinh tế - văn hóa bình chọn và trao tặng. Cũng trong năm 2019, HTNT Bệnh viện Bạch Mai được tặng danh hiệu “Tốp 10 Thương hiệu được tin dùng nhất ASIA 2019” tổ chức và trao tặng tại Singapore. Có được các thành tựu kể trên, HTNT Bệnh viện Bạch Mai đã luôn nhận được sự quan tâm chỉ đạo của Bộ y tế, Ban giám đốc bệnh viện, sự ủng hộ của lãnh đạo các đơn vị và các đồng nghiệp. Hẳn nhiên, các thành tựu đó còn là kết quả của sự đoàn

kết và hăng say làm việc của một đội ngũ cán bộ nhân viên có trình độ chuyên môn cao với kỹ năng giao tiếp và tinh thần tận tâm vì người bệnh. Những thành tựu của HTNT Bệnh viện Bạch Mai còn gắn liền với sự đóng góp quan trọng và quyết định của PGS.TS Trần Nhân Thắng - người sáng lập, tổ chức và điều hành HTNT trong suốt 10 năm qua. Là một nhà lãnh đạo mẫu mực, một nhà khoa học xuất sắc, một chuyên gia đầu ngành về Dược lâm sàng, một nhà quản lý nhiều kinh nghiệm. Với những đóng góp thiết thực của mình trong 10 năm qua, PGS.TS Trần Nhân Thắng đã được Chủ tịch nước tặng thưởng Huân chương lao động Hạng Nhì, Huân chương lao động Hạng Ba, được phong tặng danh hiệu thầy thuốc Nhân dân, Học hàm Phó Giáo sư y học; Được Thủ tướng Chính phủ tặng Bằng khen; Được Bộ trưởng Bộ y tế và Công đoàn ngành y tế tặng danh hiệu “Cá nhân tiêu biểu - Lao động sáng tạo ngành y tế giai đoạn 2007-2012” và nhiều bằng khen; Được tặng danh hiệu “Tốp 10 Nhà quản lý sáng tạo hội nhập APEC” và danh hiệu“Tốp 10 nhà quản lý xuất sắc ASEAN” do Hội đồng doanh nhân Thái Lan - Việt Nam bình chọn và trao tặng tại BangKok - Thái Lan năm 2017; Được tặng danh hiệu “Tốp 10 Doanh nhân văn hóa ASIA 2019”, tổ chức và trao tặng tại Singapore năm 2019. Bước sang năm 2020 và thập niên tiếp theo, với cơ chế hoạt động tự chủ toàn diện của bệnh viện và việc đưa cơ sở II của bệnh viện vào hoạt động chắc chắn HTNT Bệnh viện Bạch Mai với những kinh nghiệm và thành tựu đã đạt được sẽ tiếp tục có những phát triển vượt bậc góp phần vào sự nghiệp chăm sóc và bảo vệ sức khỏe nhân dân.

Tập thể cán bộ viên chức Hệ thống nhà thuốc Bệnh viên Bạch Mai

DOANH NHÂN TỪ THIỆN

DOANH NHÂN TỪ THIỆN CHÂU Á

104

XÚC TÁC

THAY ĐỔI

Danh sách năm nay tôn vinh những cá nhân giúp giải quyết một loạt các vấn đề khác nhau trên khắp châu Á — Thái Bình Dương, trong đó có nhà từ thiện vĩ đại nhất từ trước đến nay của châu Á. —BIÊN TẬP: GRACE CHUNG Năm nay, Azim Premji đi vào lịch sử với tư cách là mạnh thường quân hào phóng nhất châu Á. Ông tặng cổ phiếu Wipro trị giá 7,6 tỉ đô la Mỹ cho quỹ từ thiện giáo dục của mình, nâng tổng số tiền cống hiến trọn đời lên 21 tỉ đô la Mỹ. Được thành lập vào năm 2000, quỹ từ thiện mang tên ông hiện đang hợp tác với hơn 200.000 trường công lập khắp Ấn Độ để đào tạo giáo viên và cung cấp các chương trình giảng dạy tốt hơn, cùng với các sáng kiến khác. “Đây là hình mẫu cho tất cả chúng ta. Tôi mong ước sẽ có nhiều người noi gương ông ấy,” Anu Aga, nhà từ thiện được vinh danh năm 2010 cho biết. Premji là một trong 30 nhà hảo tâm nổi bật trong danh sách Anh hùng Từ thiện thường niên lần thứ 13 của Forbes Asia, nhằm tôn vinh các tỉ phú, doanh nhân và người nổi tiếng trong khu vực, những người cam kết giải quyết một số vấn đề cấp bách nhất mà khu vực châu Á – Thái Bình Dương phải đối mặt. Danh sách có sự xuất hiện của Angel Locsin, nữ diễn viên nổi tiếng của Philippines, người đã giúp đỡ các nạn nhân của bạo lực, thiên tai và xung đột ở Mindanao. Tỉ phú Judith Neilson của Úc, thành lập tổ chức hỗ trợ hoạt động báo chí độc lập. Và tỉ phú Jack Ma của Trung Quốc, người vừa nhận được giải thưởng Thành tựu trọn đời Malcolm S. Forbes sau khi từ chức chủ tịch của Alibaba để dành nhiều

FO RB ESVIETN AM.CO M.V N

thời gian hơn cho hoạt động từ thiện. Ngoài ra, còn có những người được vinh danh khác đang nỗ lực bảo vệ động vật hoang dã, cải thiện khả năng tiếp cận với các dịch vụ chăm sóc sức khỏe và hỗ trợ người già. Để chọn được những “anh hùng” này, chúng tôi đã sàng lọc danh sách ứng viên, xem xét các khoản đóng góp của họ, mức độ dấn thân của họ và phạm vi tiếp cận các hoạt động từ thiện của họ. Chúng tôi muốn tôn vinh các cá nhân làm từ thiện, chứ không phải công ty của họ (trừ khi họ là chủ sở hữu đa số của một công ty tư nhân). Trong danh sách cũng không có mặt những người gây quỹ toàn thời gian hoặc người quản lý quỹ, trừ phi cá nhân họ đã đóng góp phần lớn số ngân sách hoạt động của tổ chức từ thiện. Tất cả đều là công dân của các quốc gia hoặc vùng lãnh thổ ở châu Á – Thái Bình Dương hoặc đã cư trú lâu dài trong khu vực. Chúng tôi chú trọng đến các cá nhân tài trợ nguồn vốn và chính họ đã cam kết đạt được tầm nhìn dài hạn. Như mọi khi, chúng tôi tập trung vào những gương mặt mới, ngoại trừ những người trụ vững trong danh sach nhờ đạt được sự phát triển đáng kể trong một hoạt động từ thiện được vinh danh trước đó. Và cuối cùng, chúng tôi lựa chọn không xếp hạng, mọi mạnh thường quân đều được vinh danh đồng đều trong danh sách này.

T H Á N G 2 .2 0 2 0

JACK MA, 55 NHÀ SÁNG LẬP, QUỸ JACK MA | TRUNG QUỐC

XEM BÀI TRANG 114

THEODORE RACHMAT, 76 SÁNG LẬP, TRIPUTRA GROUP | INDONESIA

AZIM PREMJI, 74 NHÀ SÁNG LẬP VÀ CHỦ TỊCH, WIPRO | ẤN ĐỘ

Hồi tháng 3.2019, Premji đã củng cố vị trí nhà từ thiện vĩ đại nhất châu Á của mình bằng cách trao tặng số cổ phần trị giá 7,6 tỉ đô la Mỹ của công ty công nghệ Wipro cho quỹ Azim Premji tập trung vào giáo dục của mình. Quỹ này sẽ sử dụng tiền để gia tăng các hoạt động từ thiện, bao gồm mở rộng ĐH Azim Premji ở Bangalore. Ông đã từ chức chủ tịch điều hành của Wipro vào tháng 7, sau hơn 50 năm nắm quyền và cho biết sẽ tập trung nhiều hơn vào từ thiện. Là người Ấn Độ đầu tiên ký cam kết Giving Pledge, tổng số tiền cống hiến trọn đời của ông lên đến 21 tỉ đô la Mỹ. Premji cũng ủng hộ cho quỹ bằng các cổ phần trong Wipro Enterprises, công ty hàng tiêu dùng tư nhân của ông, và trong chi nhánh đầu tư vốn tư nhân của mình, PremjiInvest. Được truyền cảm hứng từ Mahatma Gandhi và mẹ của ông ấy, Premji cho biết: “Cộng đồng nên kỳ vọng nhiều hơn vào những người nhận được nhiều ưu ái hơn.” —Naazneen Karmali

JUDITH NEILSON, 73 N E I L S O N BA R N A R D/G E T T Y I M AG ES ; A H M A D Z A M R O N I / H KV/ F O R B ES I N D O N ES I A ; S C OT T BA R B O U R /G E T T Y I M AG ES ; C O U R T ESY O F S U N WAY G R O U P

SÁNG LẬP VÀ TÀI TRỢ, JN PROJECTS | ÚC

Tháng 11 năm ngoái, Neilson đã cam kết tài trợ 100 triệu đô la Úc (72 triệu đô la Mỹ) để thành lập học viện báo chí & ý tưởng Judith Neilson tại Sydney. Học viện tài trợ các khoản hỗ trợ, giáo dục và các sự kiện nhằm khuyến khích phát triển báo chí độc lập có chất lượng, và viết nhiều hơn về châu Á. Vào tháng 7, học viện này công bố các chương trình tài trợ đầu tiên, hỗ trợ một số cơ quan báo chí, mở lại văn phòng Đông Nam Á của tờ Australian Financial Review. Neilson sở hữu 21% cổ phần của Platinum Asset Management, tập đoàn đầu tư toàn cầu do chồng cũ của bà, Kerr Neilson, thành lập năm 1994. Bà cũng sở hữu một trong những bộ sưu tập nghệ thuật đương đại Trung Quốc lớn nhất thế giới, được trưng bày tại phòng trưng bày nghệ thuật White Rabbit của bà ở Sydney. —Lucinda Schmidt THÁ NG 2 1.2 .202 0200

ANDREW FORREST, 57 CHỦ TỊCH, FORTESCUE METALS GROUP

NICOLA FORREST, 57 ĐỒNG SÁNG LẬP, MINDEROO FOUNDATION | ÚC

Hồi tháng 5.2019, gia đình Forrest tặng 655 triệu đô la Úc (455 triệu đô la Mỹ) cho quỹ Minderoo của họ. Đây là khoản quyên góp lớn nhất nước Úc từ một nhà tài trợ còn sống và nâng tổng số tiền hiến tặng của cặp vợ chồng này lên tới 1,5 tỉ đô la Úc (một tỉ đô la Mỹ). Quỹ hỗ trợ nghiên cứu ung thư, phát triển giáo dục mầm non, bình đẳng cho người thiểu số, môi trường đại dương khỏe mạnh và chấm dứt nô lệ hiện đại. Quỹ được đặt theo tên của trạm gia súc ở vùng Pilbara hẻo lánh của Tây FO FORRBBESV ESVI ET I ETNNAM.CO AM .COMM.V.VNN

105 DOANH NHÂN TỪ THIỆN CHÂU Á

Ảnh từ trái sang: Bill Gates, Azim Premji, Melinda Gates và Warren Buffett năm 2011

Kể từ năm 2018, ông trùm khai thác mỏ và kinh doanh nông nghiệp Rachmat đã quyên góp gần năm triệu đô la Mỹ cho quỹ A&A Rachmat Compassionate Service Foundation của mình, hỗ trợ các cơ hội học tập, chăm sóc sức khỏe và trại trẻ mồ côi. Ra mắt vào năm 1999 với tiêu chí là một quỹ học bổng, tổ chức này đã trao học bổng cho 21.000 người trong những năm qua, trong đó Rachmat đóng góp 12,5 triệu đô la Mỹ. Để đảm bảo học sinh duy trì việc học và học tập hiệu quả từ lúc nhỏ, quỹ cũng tổ chức các chương trình đào tạo hằng năm cho giáo viên tiểu học. Năm 2005, quỹ này mở rộng sang lĩnh vực chăm sóc sức khỏe, thiết lập các phòng khám ở khu vực nông thôn, thu phí dưới hai đô la Mỹ/ bệnh nhân/ lần. —Jolie Tran

SUH KYUNG-BAE, 56 CEO, AMOREPACIFIC GROUP | HÀN QUỐC

106

Úc, nơi Andrew Forrest lớn lên. Minderoo được tài trợ bằng cổ tức mà gia đình Forrests nhận được từ công ty khai thác quặng sắt Fortescue Metals Group do Andrew thành lập năm 2003. Ông giữ 35% cổ phần của công ty.—Lucinda Schmidt

LÊ VĂN KIỂM, 74 ĐỒNG SÁNG LẬP & CHỦ TỊCH, GOLF LONG THÀNH

TRẦN CẨM NHUNG, 73 ĐỒNG SÁNG LẬP & PHÓ CHỦ TỊCH, GOLF LONG THÀNH | VIỆT NAM

Kể từ năm 2018, ông Kiểm và bà Nhung đã quyên góp 11 triệu đô la Mỹ cho các hoạt động từ thiện khác nhau ở Lào và quê hương Việt Nam. Là cựu chiến binh, từ đầu năm 2018 đến tháng 4.2019, ông Kiểm đã quyên góp gần năm triệu đô la Mỹ để hỗ trợ gia đình của những người lính về hưu. Hồi tháng tư, vợ ông, bà Cẩm Nhung, đã trao tặng hơn 5 triệu đô la Mỹ cho các tổ chức từ thiện, chủ yếu để điều trị cho trẻ sơ sinh suy tim và hỗ trợ tài chính cho sinh viên. Vợ chồng ông làm nên sự nghiệp trong ngành dệt may và cao su trong giai đoạn Việt Nam bắt đầu cải cách kinh tế vào những năm 1980. Phần lớn lợi nhuận của họ hiện tại đến từ bất động sản và sân golf. Từ khi thành lập quỹ học bổng năm 2009, ông Kiểm đã trao số học bổng trị giá 900.000 đô la Mỹ cho sinh viên theo học tại trường cũ của mình, ĐH Thủy lợi Hà Nội. Trong mười năm qua, vợ chồng ông đã trao tặng hơn 20 triệu đô la Mỹ cho các hoạt động từ thiện ở Việt Nam, Lào, Campuchia và Nhật Bản. —Jolie Tran

JEFFREY CHEAH, 74 CHỦ TỊCH, SUNWAY GROUP | MALAYSIA

Từ năm 2018, thông qua quỹ mang tên mình, Jeffrey Cheah quyên góp gần 39 triệu đô la Mỹ để tài trợ học bổng và các hoạt động giáo dục. Cheah cũng tài trợ cho các trường tiểu học công lập, trao tặng 2,5 triệu đô la Mỹ cho trường tiểu học SJKC Chee Wen ở bang Selangor và trường SJKC Gunong Hijau ở bang Perak, và 6 triệu đô la Mỹ cho các trường học khắp Malaysia. Cheah là người sáng lập và chủ tịch của tập đoàn Sunway, hoạt động trong 11 ngành công nghiệp trên khắp châu Á-Thái Bình Dương. Từ năm 2009, ông dần chuyển toàn bộ cổ phần của mình trong Sunway Education Group - trị giá hơn 238 triệu đô la Mỹ - cho quỹ Jeffrey Cheah. —Danielle Keeton-Olsen Jeffrey Cheah (phải)

GONG JUNLONG, 50 SÁNG LẬP, HENGYU GROUP | TRUNG QUỐC

Vào tháng 6.2018, Gong đã cam kết trao tặng 50 triệu đô la Mỹ để xây dựng bệnh viện Nhân dân số 2 Lục Phong tại quê nhà Sán Vĩ, Quảng Đông. Bệnh viện có 14 tầng, tổng diện tích 57 ngàn m2 và sức chứa 500 giường khi được khánh thành. Năm ngoái, đại gia ngành bất động sản này cũng đã quyên góp 5,6 triệu đô la Mỹ để tài trợ cho việc mở rộng một trường trung học ở Sán Vĩ. Trước đây, ông đã trao tặng 35 triệu đô la Mỹ để xây dựng một khuôn viên mới cho trường cũ của mình, trường trung học Jiazi, khánh thành lại vào năm 2012. —Jane Ho FORB ESVIETN AM.CO M.VN

T H Á N G 2 .2 0 2 0

PA U L K A N E / G E T T Y I M A G E S ; C O U R T E S Y O F L E VA N K I E M ; C O U R T E S Y O F A M O R E PA C I F I C

DOANH NHÂN TỪ THIỆN CHÂU Á

Andrew Forrest và vợ Nicola Forrest.

Hồi tháng chín, quỹ Suh Kyung-bae Science Foundation đã trao 10 tỉ won (chín triệu đô la Mỹ), được phân bổ trong vòng năm năm, cho bốn nhà khoa học Hàn Quốc để nghiên cứu về khoa học thần kinh và di truyền học. Suh thành lập quỹ này vào năm 2016 với khoản tài trợ cá nhân trị giá 300 tỉ won (260 triệu đô la Mỹ). Là người đứng đầu công ty mỹ phẩm lớn nhất Hàn Quốc, ông thừa hưởng Amorepacific từ cha, ông Suh Sung-hwan, người tin rằng khoa học là không thể thiếu trong quá trình đổi mới. Kể từ năm 2017, tổ chức này đã trao tặng 14 khoản tài trợ cho các nhà khoa học, với giá trị từ 1,5 tỉ đến 2,5 tỉ won. Năm 2016, Suh cam kết sẽ quyên góp bất cứ thứ gì cần thiết để nâng tổng ngân sách của quỹ lên tới 1 nghìn tỉ won (65 triệu đô la Mỹ). Với những khoản tài trợ đó, quỹ này dự tính vào năm 2021 sẽ tăng số lượng các nhà khoa học nhận được tài trợ mỗi năm lên đến con số 25; đặt mục tiêu tài trợ cho 100 nhà khoa học để đánh dấu kỷ niệm 20 năm vào năm 2036.—Jihyun Park

107 DOANH NHÂN TỪ THIỆN CHÂU Á

Angel Locsin (ở giữa) trong chuyến thăm Marawi.

ANGEL LOCSIN, 34

J E F F C A N O Y/A B S - C B N N E W S

DIỄN VIÊN | PHILIPPINES

Sau khi động đất xảy ra ở đảo Mindanao vào tháng 10.2019, Locsin đã quyên góp một triệu peso (19 ngàn đô la Mỹ) và phân phối xe tải chở hàng cứu trợ cho các nạn nhân. Locsin đã giúp đỡ khu vực này từ lâu mẹ của cô được một gia đình trên đảo nhận nuôi. Nơi này bất ổn vì phải hứng chịu các đợt xung đột giữa các giáo phái trong hàng chục năm qua. Trong giai đoạn xung đột giữa quân đội Philippines và phiến quân Hồi giáo ở Marawi năm 2017, cô tham gia hội Truyền giáo nông thôn Philippines, quyên góp và phân phát thực phẩm và đồ dùng học tập cho hàng chục ngàn nạn nhân. “Có những thời điểm cấp bách mà chúng ta cần phải hành động thật nhanh hết sức có thể để cứu sống và xây dựng lại cộng đồng, và thậm chí cũng không cần phải có lý do,” cô chia sẻ. Locsin nổi tiếng với vai siêu anh hùng Darna trong một bộ phim truyền hình năm 2005 và với vai diễn trong phim One More Try năm 2012, giúp cô giành được giải nữ diễn viên xuất sắc nhất tại Liên hoan điện ảnh Philippines 2013. Năm 2017, cô từng viết trên trang blog của mình: “Bạn không cần phải ăn mặc oai phong để trở thành siêu anh hùng.”Trong mười năm qua, Locsin đã quyên góp 15 triệu peso (793 ngàn đô la Mỹ) cho các mục tiêu từ thiện như học bổng giáo dục cho sinh viên, hỗ trợ các quyền kinh tế và chính trị của người bản địa và chấm dứt bạo lực đối với phụ nữ và trẻ em. Phần quyên góp của cô cũng đã giúp khoảng 500 gia đình chịu ảnh hưởng của các đợt thiên tai lớn nhất quốc gia này: bão Ondoy năm 2009, bão Habagat năm 2012 và bão Haiyan năm 2013, một trong những cơn bão nguy hiểm nhất trong lịch sử, khiến 6.300 người thiệt mạng. Locsin cũng truyền cảm hứng hoạt động từ thiện cho hàng triệu người theo dõi trang mạng xã hội của cô. Cô chia sẻ: “Việc đó giống như thực hiện những bước nhỏ hướng tới sự thay đổi lớn lao, toàn diện cho tương lai của các thế hệ tiếp theo. Động lực duy nhất chúng ta cần là trở thành một phần của nhân loại.” —Sunshine Lichauco de Leon

THÁ NG 2 .2 02 0

WU YUANXI, 61 CHỦ TỊCH, GREEN CITY GROUP

WU YUANGANG, 61 CHỦ TỊCH, HANKING GROUP | TRUNG QUỐC

Tháng 6.2018, anh em nhà Wu, cả hai đều là đại gia bất động sản, đã quyên tặng 49 triệu đô la Mỹ để xây dựng khuôn viên mới cho hai trường trung học ở quê nhà Sán Vĩ, tỉnh Quảng Đông. Một trong hai trường đó, khánh thành lại vào tháng 9, vốn là một học viện danh tiếng của Trung Quốc từ thế kỷ 18. Người anh trai Yuanxi trước đây đã hỗ trợ xây dựng bảy trường khác trong thành phố, và năm 2008 đã thành lập quỹ từ thiện Wu Yuanxi, giúp đỡ hơn một ngàn sinh viên nghèo theo học đại học. —Jane Ho Wu Yuangang

FO R B ESV I ET N AM .CO M .V N

Học viện Avasara

TANG WEE KIT, 64 CHỦ TỊCH, TANG HOLDINGS | SINGAPORE

ATUL NISHAR, 64 SÁNG LẬP VÀ CHỦ TỊCH, HEXAWARE TECHNOLOGIES | ẤN ĐỘ

Sau khi bán cổ phần của mình trong công ty dịch vụ phần mềm Hexaware Technologies cho Barings Private Equity Asia với giá 200 triệu đô la Mỹ vào năm 2013, Nishar đã quyên góp khoảng 1,5 triệu đô la Mỹ hằng năm cho nhiều mục tiêu từ thiện. Năm nay, Nishar đã trao tặng 1,5 triệu đô la Mỹ cho một trung tâm lãnh đạo tại học viện Avasara, một trường dành cho nữ sinh gần Mumbai, giáo dục miễn phí cho những học sinh bị thiệt thòi. Ông là một trong những nhà tài trợ đầu tiên cho ĐH Ashoka, một trường đại học tư nhân, và năm 2016 ông đã quyên tặng một triệu đô la Mỹ cho bệnh viện Nhi đồng SRCC ở Mumbai, bệnh viện nhi lớn nhất Ấn Độ. Doanh nhân công nghệ này cũng thành lập ba trung tâm đào tạo về máy tính ở miền nam Ấn Độ, cung cấp chương trình đào tạo miễn phí. “Tôi cảm thấy hài lòng vì có thể đóng góp cho xã hội theo cách này,” Nishar cho biết. —Naazneen Karmali

MARY ANN TSAO, 64 GIÁM ĐỐC, TSAO FAMILY OFFICE | SINGAPORE

Trong năm qua, thông qua quỹ Tsao Foundation, Tsao và gia đình bà đã quyên góp hai triệu đô la Mỹ để chăm sóc người già, nâng tổng số tiền quyên góp của gia đình bà lên 55 triệu đô la Mỹ, tính từ khi quỹ được thành lập vào năm 1993. Là chủ tịch, Tsao giám sát mục tiêu chính của quỹ: cải thiện chất lượng sống của các công dân cao tuổi, giúp họ có cuộc sống xã hội năng động và tận hưởng tuổi già Mary Ann Tsao tại nhà. Một số hoạt động từ thiện đáng chú ý của quỹ: ra mắt phòng khám di động Hua Mei vào năm 1993, dịch vụ chăm sóc sức khỏe đầu tiên của Singapore dành cho người lớn tuổi tại nhà; và thiết kế chương trình tư vấn lão khoa đầu tiên của nước này vào năm 2016, nhằm đào tạo các nhân viên tư vấn và công tác xã hội về chăm sóc người già trong cộng đồng. Tsao là con gái của ông lớn ngành vận chuyển đã quá cố Frank Tsao, một doanh nhân gốc Thượng Hải, người sáng lập IMC Group. Bà cũng điều hành công ty quản lý tài sản gia đình, có lợi nhuận từ bất động sản, sản xuất, F&B và đầu tư. Quỹ này được bà ngoại 89 tuổi của bà thành lập tại Singapore, cũng chính là người đã thuyết phục Tsao từ bỏ sự nghiệp bác sĩ nhi khoa vốn đang rất tốt ở New York để trở về giúp xây dựng quỹ. Năm 2017, ngân hàng Phát triển châu Á đã chỉ định quỹ Tsao làm đối tác trong dự án trị giá 2,5 triệu đô la Mỹ của mình với mục tiêu “tăng cường năng lực chăm sóc người cao tuổi ở các nước thành viên đang phát triển,” nhằm trao đổi kiến thức về các dịch vụ chăm sóc người cao tuổi. —Jolie Tran FORB ESVIETN AM.CO M.VN

YOSHIKI HAYASHI, 54 ĐỒNG SÁNG LẬP, X JAPAN | NHẬT BẢN

Sau khi tỉnh Chiba quê ông bị bão đổ bộ vào tháng 9.2019, Hayashi đã quyên góp 10 triệu yen (92 ngàn đô la Mỹ) để giúp đỡ các nạn nhân ở đó. Thủ lĩnh của ban nhạc nổi tiếng Nhật Bản X Japan, Hayashi, hiện đang cư trú ở Los Angeles, đã đóng góp cho các hoạt động từ thiện chủ yếu ở Nhật Bản và Hoa Kỳ thông qua quỹ Yoshiki Foundation America của mình. Bắt đầu từ năm 2010, quỹ này đã góp phần cứu trợ thảm họa, giúp đỡ các trại trẻ mồ côi và điều trị cho trẻ em mắc bệnh tủy xương. Ông cũng tổ chức các buổi hòa nhạc gây quỹ tại Nhật Bản và năm 2018, bán đấu giá một bộ trống với giá sáu triệu yen (55 ngàn đô la Mỹ) để tài trợ cho hội Chữ thập đỏ Nhật Bản. —Pamela Ambler T H Á N G 2 .2 0 2 0

C O U R T E S Y O F H E X AWA R E T E C H N O L O G I E S ; C O U R T E S Y O F T S A O F O U N D AT I O N ; C O U R T E S Y O F TA N G H O L D I N G S

DOANH NHÂN TỪ THIỆN CHÂU Á

108

Hồi tháng 5.2019, để kỷ niệm Singapore 200 năm tuổi, chủ tịch tập đoàn đầu tư và bất động sản Tang Holdings đã tặng bộ sưu tập thư và sách tư nhân lớn nhất từng thuộc sở hữu của Sir Stamford Raffles cho bảo tàng Quốc gia Singapore, và tuyên bố rằng nó thuộc về quốc gia. Raffles đóng vai trò quan trọng trong việc thiết lập Singapore trở thành một cảng thương mại thịnh vượng của Anh, thu hút những người lao động nhập cư như cha của Tang. Tang sở hữu 98% trong Tang Holdings và mua trọn vẹn bộ sưu tập Raffles trong hai phiên đấu giá, vào năm 2004 và 2005, với tổng số tiền 560 ngàn bảng Anh (tương đương 730 ngàn đô la Mỹ ngày nay). Năm 2015, Tang Holdings đã quyên góp 750 ngàn đô la Mỹ cho các tổ chức từ thiện dành cho người thiểu số và học sinh nghèo để kỷ niệm 20 năm khánh thành tòa nhà Tang Plaza, nơi đặt trụ sở của công ty, cửa hàng bách hóa Tangs và khách sạn Marriott Tang Plaza ở Singapore. —Pamela Ambler

YOU ZHONGHUI, 57 CHỦ TỊCH, FORTUNE HIGH INVESTMENT GROUP; CHỦ TỊCH, SEASKYLAND TECHNOLOGIES | TRUNG QUỐC

CA SĨ, DIỄN VIÊN | HÀN QUỐC

Từ năm 2018 đến nay, nữ ca sĩ kiêm diễn viên LEE JI EUN với nghệ danh IU, người trẻ nhất lọt vào danh sách này, đã trao tặng tổng cộng 900 triệu won (800 ngàn đô la Mỹ) cho nhiều hoạt động từ thiện. Tháng tư vừa qua, cô đã quyên góp cho tỉnh Gangwon để tài trợ những nỗ lực nhằm xoa dịu nỗi đau sau khi một vụ cháy rừng lớn đã khiến gần 4.200 người mất nhà cửa. Cô là người đầu tiên trong số nhiều người nổi tiếng, bao gồm các ngôi sao đồng nghiệp trong Kpop là PSY và Suzy Bae, quyên góp cho hoạt động từ thiện đó. Hồi tháng ba, cô đã quyên góp cho hiệp hội Người khiếm thính Seoul sau khi tham gia bộ phim truyền hình nói về cuộc sống của những người khiếm thính và khiếm khuyết ngôn ngữ. Vào tháng năm, cô quyên góp cho Childcare Korea, một tổ chức hỗ trợ trẻ em bị thiệt thòi. IU, lớn lên trong nghèo khó, đã quyên góp từ 300-500 triệu won (433 ngàn đô la Mỹ) hằng năm cho các tổ chức từ thiện khác nhau trong năm năm qua. —Jihyun Park

MARCUS BLACKMORE, 74

C O U R T E S Y O F I U ; B R E N T L E W I N / B L O O M B E R G ; C O U R T E S Y O F C H I L D H A U S ; V I S U A L C H I N A G R O U P/ G E T T Y I M A G E S

GIÁM ĐỐC ĐIỀU HÀNH, BLACKMORES | ÚC

Tháng 11 năm ngoái, Blackmore đã quyên góp 10 triệu đô la Úc (7,2 triệu đô la Mỹ) cho ĐH Southern Cross của Úc để thành lập trung tâm quốc gia về y học tự nhiên. Đó là khoản đóng góp lớn nhất mà trường này từng nhận được và sẽ được sử dụng để hỗ trợ giáo dục và nghiên cứu. “Chúng tôi có trách nhiệm đáp ứng nhu cầu chăm sóc sức khỏe ngày càng tăng của Úc và y học thực chứng sẽ đóng vai trò ngày càng tích cực trong đó,” Blackmore cho biết. Trước đó, năm 2017, ông đã có đóng góp tương tự cho học viện Quốc gia về y học thay thế tại ĐH Western Sydney. Năm 2015, ông quyên góp 1,3 triệu đô la Úc (913 ngàn đô la Mỹ) cho ĐH Sydney để trả lương cho vị trí chủ nhiệm khoa y học tích hợp. Blackmore sở hữu 23% cổ phần trong tập đoàn thực phẩm chức năng Blackmores do cha ông, Maurice, thành lập vào những năm 1930. —Lucinda Schmidt

CHUCHAT PETAUMPAI, 66 CHỦ TỊCH ỦY BAN ĐIỀU HÀNH, MUANGTHAI CAPITAL

DAONAPA PETAUMPAI, 66 GIÁM ĐỐC ĐIỀU HÀNH, MUANGTHAI CAPITAL | THÁI LAN

Trong năm nay, vợ chồng ông là những người đóng góp lớn nhất cho hệ thống chăm sóc sức khỏe ở Thái Lan, quyên góp khoảng 2,7 triệu đô la Mỹ cho bệnh viện ĐH Thammasat ở Bangkok, để xây dựng tòa nhà ngoại trú cho khoa X quang, phục vụ X - quang, MRI và các dịch vụ liên quan. Công ty Muangthai Capital của họ là một trong những công ty tài chính tiêu dùng lớn nhất Thái Lan. Năm ngoái, họ đã quyên góp 1,7 triệu đô la Mỹ cho bệnh viện Khirimat ở Sukhothai. Từ năm 2015, đôi vợ chồng này bắt đầu quyên góp hàng triệu đô la Mỹ cho các trung tâm chăm sóc sức khỏe trên khắp Thái Lan, không lâu sau khi Chuchat niêm yết công ty của họ. Petaumpai —Danielle Keeton-Olsen

HANS SY, 64 CHỦ TỊCH ỦY BAN ĐIỀU HÀNH KIÊM GIÁM ĐỐC, SM PRIME | PHILIPPINES

Hans Sy và các em nhỏ được ông bảo trợ.

THÁ NG 2 .2 02 0

Trong tháng bảy, Child Haus đã khai trương trung tâm mới vừa được cải tạo và mở rộng tại thành phố Quezon để nuôi dưỡng 40 trẻ em bị ung thư và những người chăm sóc trẻ. Sy, trước đây là CEO của công ty bất động sản SM Prime, mua nơi này với số tiền 400 ngàn đô la Mỹ vào năm 2010 để cung cấp nơi tạm trú cho các gia đình nghèo, cũng như thực hiện các chương trình và hoạt động thúc đẩy công tác chữa bệnh. Vào sinh nhật lần thứ 60 của mình năm 2015, Sy đã mua mảnh đất đặt cơ sở đầu tiên của Child Haus ở Manila với giá 600 ngàn đô la Mỹ và chi ra 1,4 triệu đô la Mỹ để xây dựng nơi này. Cơ sở này khánh thành vào năm 2017 và vẫn được ông trang trải chi phí hoạt động. Các cộng tác viên của Sy đã trở thành nhà đồng tài trợ và hỗ trợ thêm cho Child Haus về mặt tài chính, đồng thời đóng góp bằng hiện vật. —Grace Chung FO R B ESV I ET N AM .CO M .V N

109 DOANH NHÂN TỪ THIỆN CHÂU Á

IU (LEE JI EUN), 26

You đã cam kết đóng góp 1,4 triệu đô la Mỹ thông qua Fortune High Investment, tập đoàn dịch vụ đánh giá về giáo dục mà bà sở hữu 81%, để cải tạo một trường nội trú ở Quý Châu, Trung Quốc. Quỹ Sun Yat-sen Fraternity Foundation đang thực hiện việc quyên góp cũng sẽ là đơn vị quản lý. Năm 2017, You đã trao tặng 140 ngàn đô la Mỹ để nâng cấp một trạm cứu hộ động vật hoang dã dành cho những con voọc mũi hếch trong Khu bảo tồn quốc gia Quý Châu. Cùng năm đó, bà trở thành người phụ nữ đầu tiên ở Trung Quốc ký cam kết Giving Pledge do Bill Gates, Melinda Gates và Warren Buffett khởi xướng. —Jane Ho

KATHY XU, 52 ĐỐI TÁC SÁNG LẬP, CAPITAL TODAY | HONG KONG

DOANH NHÂN TỪ THIỆN CHÂU Á

110

Cuối năm ngoái, nhà đầu tư mạo hiểm KATHY XU đã trao tặng bốn triệu đô la Mỹ cho trường đại học cũ của bà, ĐH Nam Kinh, để tài trợ cho quỹ Phát triển Trí tuệ Nhân tạo Kathy Xu, nhằm tuyển dụng nhân tài hàng đầu và phát triển lĩnh vực trí tuệ nhân tạo. Bà cũng hỗ trợ học bổng trị giá sáu triệu đô la Mỹ cho ĐH Nam Kinh từ năm 2010. Trong số đó có một giải thưởng vào năm 2015 với số tiền lên tới 60 ngàn đô la Mỹ, là học bổng lớn nhất mà trường cấp cho một sinh viên ra nước ngoài nghiên cứu khoa học, công nghệ, kỹ thuật hoặc toán học. Xu, tốt nghiệp đại học năm 1988, thành lập Capital Today năm 2005 và hiện đang quản lý 2,5 tỉ đô la Mỹ trong các quỹ đầu tư vào các công ty khởi nghiệp có trụ sở tại Trung Quốc. —Jane Ho

Belinda Tanoto

BELINDA TANOTO, 34 ANDERSON TANOTO, 30 GIÁM ĐỐC, ROYAL GOLDEN EAGLE | INDONESIA

Chị em nhà Tanoto quản lý các hoạt động từ thiện của gia đình họ thông qua quỹ Tanoto. Năm nay, gia đình họ đã quyên góp 16,7 triệu đô la Mỹ, tăng 30% so với năm 2018, chủ yếu để hỗ trợ và cung cấp nền giáo dục cho tất cả mọi người, từ giai đoạn thơ ấu đến đại học. Quỹ này cũng đặt mục tiêu ngăn ngừa tình trạng chậm phát triển ở trẻ em Indonesia - đây là điều gây ảnh hưởng đến khoảng 10 triệu thanh thiếu niên của đất nước này. Trong hai người, Belinda là người tham gia tích cực nhất vào hoạt động của quỹ và tập trung chủ yếu vào phát triển giai đoạn thơ ấu. Cho đến nay, quỹ này đã đào tạo 15 ngàn giáo viên và tài trợ gần 7.500 học bổng đại học. Gia đình Tanoto sở hữu Royal Golden Eagle, thu lợi nhuận từ nhiều công ty khác nhau trên khắp châu Á. Cha mẹ của họ, Sukanto và Tinah Bingei Tanoto, bắt đầu cống hiến cho các hoạt động từ thiện từ những năm 1980. Từ đó đến nay, những nỗ lực từ thiện của gia đình họ đã mở rộng sang tận Trung Quốc, cung cấp chương trình đào tạo cho các bậc cha mẹ ở khu vực nông thôn của quốc gia này. Tại Singapore, quỹ của gia đình họ hỗ trợ nghiên cứu các bệnh phổ biến ở châu Á. Cá nhân Anderson dành khoảng một phần năm thời gian của mình cho các chương trình đào tạo lãnh đạo của quỹ và những hoạt động hỗ trợ của quỹ đối với các mục tiêu phát triển bền vững của Liên Hợp Quốc. —Pudji Lestari

TOH SOON HUAT, 59 CHỦ TỊCH ĐIỀU HÀNH, SIAN CHAY MEDICAL INSTITUTION | SINGAPORE

Toh, một doanh nhân trở thành nhà từ thiện toàn thời gian, đã trao tặng gần bốn triệu đô la Singapore (2,9 triệu đô la Mỹ), chủ yếu để cung cấp thuốc y học cổ truyền Trung Quốc cho những người nghèo và người già, trong đó có gần 300 ngàn đô la Singapore (222 ngàn đô la Mỹ) được quyên tặng từ năm 2018. Là chủ tịch điều hành của Sian Chay Medical Institution, một chức vụ không được trả lương, Toh đã mở rộng học viện 118 năm tuổi này, từ một phòng khám phục vụ 26 bệnh nhân mỗi ngày lên 15 phòng khám phục vụ khoảng 1.100 bệnh nhân mỗi ngày trên khắp Singapore. Là con trai của một tài xế taxi, Toh thành lập thương hiệu đồ nội thất Novena năm 1984 và đã niêm yết công ty này trên sàn giao dịch chứng khoán Singapore vào năm 2000. Năm 2009, ông bán khoảng 28% cổ phần của mình với giá 8,5 triệu đô la Singapore (6,3 triệu đô la Mỹ). Vợ ông, Lee Kek Choo, đã bán cổ phần thiểu số của mình từ năm 2011 đến 2013 với tổng số tiền khoảng 3,1 triệu đô la Singapore (2,3 triệu đô la Mỹ). —Sheela Sarvananda FORB ESVIETN AM.CO M.VN

Toh Soon Huat T H Á N G 2 .2 0 2 0

THIPPAPORN AHRIYAVRAROMP, 51 NGƯỜI SÁNG LẬP KIÊM CEO TẬP ĐOÀN, DT GROUP OF COMPANIES (DTGO) | THÁI LAN

Ron Gluckman

SHIGENOBU NAGAMORI, 75

C O U R T E S Y O F TA N O T O F O U N D AT I O N ; C O U R T E S Y O F T O H S O O N H U AT; C O U R T E S Y O F C A P I TA L T O D AY; C OURTESY OF DTGO; HEMANT MISHR A / MINT VIA GE T T Y IMAGES; AKIO KON / BLO OMBERG

NGƯỜI SÁNG LẬP, CHỦ TỊCH KIÊM CEO, NIDEC | NHẬT BẢN

Tháng 8.2018, Nagamori tặng 3,2 tỉ yen (29 triệu đô la Mỹ) để xây dựng một trung tâm cộng đồng mới ở Muko, thành phố nơi ông lớn lên. Trung tâm này có khán phòng 500 chỗ, nhưng trong trường hợp khẩn cấp cũng có thể dùng làm nơi lưu trú cho khoảng 750 người và có phòng tắm, vật dụng cần thiết để nấu ăn và ngủ. “Thay vì sung sướng với lượng tài sản to lớn mà mình may mắn có được, tôi đã quyết định sử dụng số tiền đó để giúp đỡ những người có nhu cầu thực sự,” ông phát biểu trong một cuộc họp công bố quyết định. Công ty Nidec của Nagamori, có trụ sở tại thành phố Kyoto, là một trong những công ty lớn nhất thế giới sản xuất mô-tơ cho các ổ đĩa cứng và ổ đĩa quang. Cho đến nay, Nagamori đã tặng ít nhất 20 tỉ yen (184 triệu đô la Mỹ) cho các sáng kiến giáo dục và chăm sóc sức khỏe. Những khoản đóng góp khác của ông trong thời gian gần đây bao gồm kinh phí để xây dựng một trường kỹ thuật và một trung tâm nghiên cứu ung thư, cả hai đều ở Kyoto. —James Simms THÁ NG 2 .2 02 0

111

KIRAN MAZUMDAR-SHAW, 66 CHỦ TỊCH KIÊM GIÁM ĐỐC ĐIỀU HÀNH, BIOCON

JOHN SHAW, 70

PHÓ CHỦ TỊCH, BIOCON | ẤN ĐỘ

Hồi tháng bảy, doanh nhân công nghệ sinh học Mazumdar-Shaw và chồng đã hiến tặng 7,5 triệu đô la Mỹ cho ĐH Glasgow, là khoản đóng góp lớn nhất mà trường đã nhận được. Shaw, anh trai và người mẹ quá cố của bà đều là cựu sinh viên của trường này. Hai phần ba khoản tài trợ được dành cho trung tâm nghiên cứu Shaw Plaza. Phần còn lại dùng để trả lương cho vị trí giáo sư về y học chính xác trong điều trị ung thư. Mới đây, vợ chồng bà cũng đã cam kết quyên tặng hai triệu đô la Mỹ cho trung tâm nghiên cứu ung thư Memorial Sloan Kettering ở New York để thành lập hiệp hội Lâm sàng quốc tế Mazumdar-Shaw. Mazumdar-Shaw, người đã ký cam kết Giving Pledge vào năm 2016, cũng đã trao tặng 3,5 triệu đô la Mỹ cho ĐH Krea, trường đại học nghệ thuật tự do mới ở miền nam Ấn Độ. “Tôi cam kết vẫn tiếp tục tạo thay đổi thông qua hoạt động từ thiện,” bà phát biểu.—Naazneen Karmali

LIU DAOMING, 62 WANG PING CHỦ TỊCH KIÊM CHỦ SỞ HỮU, MYHOME REAL ESTATE DEVELOPMENT GROUP | TRUNG QUỐC

Năm ngoái, Liu và người vợ Wang Ping đã cam kết ủng hộ 11 triệu đô la Mỹ cho quỹ từ thiện tình nguyện cộng đồng Myhome ở tỉnh Hồ Bắc, Trung Quốc. Vợ chồng ông thành lập quỹ này vào năm 2016 với khoản tài trợ ba triệu đô la Mỹ để giúp đỡ những người cao tuổi tình nguyện tham gia các dịch vụ cộng đồng theo khả năng chuyên môn của họ: ví dụ, giáo viên về hưu dạy kèm cho trẻ em và các cựu nhân viên y tế đưa ra các hướng dẫn chăm sóc sức khỏe miễn phí. Cho đến nay, tổng cộng 11 ngàn tình nguyện viên đã cống hiến gần 310 ngàn giờ cho các chương trình của quỹ. Tập đoàn bất động sản Myhome của Liu là một công ty đại chúng đạt doanh thu 2,5 tỉ nhân dân tệ (350 triệu đô la Mỹ) vào năm ngoái. Năm nay, Liu đã ký cam kết Giving Pledge. —Pudji Lestari FO R B ESV I ET N AM .CO M .V N

DOANH NHÂN TỪ THIỆN CHÂU Á

Thippaporn, con gái của tỉ phú Thái Lan Dhanin Chearavanont, là người cả đời cổ súy cho hoạt động từ thiện. Bà cống hiến cho giáo dục, môi trường và chăm sóc sức khỏe. Bà chuyển 2% doanh thu từ tập đoàn đầu tư vốn tư nhân của mình, DTGO, cho quỹ Buddharaksa tập trung vào giáo dục do bà thành lập vào năm 2002, và cho quỹ của gia đình bà, Dhanin Tawee Chearavanont Foundation, do bà làm chủ tịch. Năm ngoái, Thippaporn và chồng là Jwanwat Ahriyavraromp thành lập tổ chức Blue Carbon Society, nhóm hoạt động vì môi trường tập trung vào việc bảo vệ rừng ngập mặn của Thái Lan. Tổ chức này cũng lưu ý mọi người rằng rừng ngập mặn có thể là yếu tố rất quan trọng trong việc chống lại biến đổi khí hậu, vì chúng hấp thụ khí nhà kính nhanh hơn gấp bốn lần so với rừng trên đất liền. Hồi tháng tám, Blue Carbon ký một thỏa thuận với Chương trình phát triển của Liên Hợp Quốc để bảo vệ 24 km2 rừng ngập mặn phía tây nam Bangkok. Vợ chồng bà sẽ quyên tặng 350 ngàn đô la Mỹ để tài trợ cho dự án kéo dài ba năm. —

RONALD CHAO, 80 PHÓ CHỦ TỊCH KIÊM GIÁM ĐỐC, NOVEL ENTERPRISES | HONG KONG

Trong năm nay, học viện Bai Xian Asia của Chao đã trao ít nhất 85 suất học bổng cho sinh viên châu Á, mỗi suất lên tới 25 ngàn đô la Mỹ, tài trợ sinh viên theo học tại các trường đại học ở Trung Quốc và Nhật Bản. Khoản tài trợ cho các học bổng này chủ yếu đến từ số tiền 100 triệu đô la Mỹ mà Chao đóng góp vào năm 2014 để thành lập học viện tập trung vào giáo dục. Học viện này còn có bốn người sáng lập khác, họ đã quyên góp tổng cộng 10 triệu đô la Mỹ. Chao là chủ tịch danh dự của học viện, con gái Ronna của ông là đồng sáng lập kiêm CEO và anh trai Silas Chou là thành viên hội đồng cố vấn. Chao làm giàu nhờ công ty dệt may gia đình, Novel Enterprises, ban đầu là nhà cung cấp thời trang không có thương hiệu và sau đó chuyển sang kinh doanh hàng hóa có thương hiệu, phát triển hai nhãn hàng Tommy Hilfiger và Michael Kors thành các thương hiệu lớn. Là một tín đồ trọn đời đối với tư duy giáo dục quốc tế, ông lấy bằng cử nhân kỹ sư cơ khí tại ĐH Tokyo năm 1962 và bằng thạc sĩ kỹ sư cơ khí của ĐH Illinois vào năm 1964. Ông cho biết kinh nghiệm đã giúp ông nhận ra tầm quan trọng của các mối liên hệ xuyên biên giới. Đến nay, học viện đã trao 480 học bổng cho sinh viên từ 25 quốc gia và vùng lãnh thổ của châu Á. —Suzanne Nam

DOANH NHÂN TỪ THIỆN CHÂU Á

112

RITA TONG LIU, 71 CHỦ TỊCH, GALE WELL GROUP | HONG KONG

FORB ESVIETN AM.CO M.VN

COURTESY OF BX AI; COURTESY OF GALE WELL GROUP; COURTESY OF DTGO

Là con chiên nhiệt thành, Rita mừng sinh nhật lần thứ 70 của mình vào tháng 6 năm ngoái bằng cách trao tặng 80 triệu đô la Hong Kong (10 triệu đô la Mỹ) cho học viện Giáo dục đại học Caritas do người Công giáo điều hành thông qua quỹ từ thiện L&T của gia đình. Các khoản tài trợ sẽ được sử dụng để giúp trường phát triển thành đại học Công giáo đầu tiên của Hong Kong. Học viện này đã dùng tên của bà để đặt tên cho trường kinh doanh và quản lý khách sạn và dùng tên của mẹ bà, Felizberta Lo Padilla Tong, để đặt tên cho trường khoa học xã hội của họ. Liu, người thành lập tập đoàn phát triển bất động sản Gale Well Group năm 1976, là người phụ nữ giàu thứ tư của Hong Kong. Bà thành lập quỹ L&T vào năm 2003 và quỹ Rita T. Liu vào năm 2015. Trong những năm qua, cả hai quỹ này đã đóng góp 400 triệu đô la Hong Kong (51 triệu đô la Mỹ) cho các hoạt động từ thiện như bảo tồn di sản văn hóa, nghiên cứu y tế và quyền phụ nữ. —Jane Ho T H Á N G 2 .2 0 2 0

Ảnh từ trái sang và trên xuống: Bill Bensley (ảnh lớn); Khu nghỉ dưỡng trong rừng Shinta Mani Wild; Tham quan rừng.

113 DOANH NHÂN TỪ THIỆN CHÂU Á

BILL BENSLEY, 60 SÁNG LẬP VÀ CHỦ SỞ HỮU, BENSLEY DESIGN STUDIO | THÁI LAN

Bill Bensley, sở hữu và điều hành công ty kiến trúc mang tên ông, với các văn phòng ở Bangkok và Bali, là nhà thiết kế nổi tiếng chuyên thiết kế các khu nghỉ dưỡng cao cấp ở châu Á. Năm ngoái, ông khai trương Shinta Mani Wild, khu lưu trú sang trọng trong rừng rậm ở miền nam Campuchia, mục tiêu vì từ thiện. “Đây là một trong những khu vực hoang sơ cuối cùng ở Campuchia. Tôi muốn bảo vệ, và cũng muốn chia sẻ nó,” ông cho biết. “Mọi người đến tham quan và tìm hiểu tại sao chúng ta phải bảo vệ nơi này.” Kể từ năm 2010, Bensley đã chi 15 triệu đô la Mỹ để mua và phát triển 400 héc ta bất động sản ven sông cho Shinta Mani Wild, và tất cả lợi nhuận từ khu nghỉ dưỡng được quyên góp cho liên minh Bảo tồn động vật hoang dã, bảo tồn chống xâm nhập và săn trộm trong khu vực rừng nhiệt đới có voi và những động vật hoang dã quý hiếm khác. Kiến trúc sư người Mỹ này đã sống ba 30 năm ở Bangkok. Ông đã thiết kế khoảng 200 khu nghỉ dưỡng, bao gồm khu Four Seasons Tented Camp Golden Triangle ở phía bắc Thái Lan, Capella Ubud ở Bali, InterContinental Danang Sun Peninsula tại Việt Nam và khu nghỉ dưỡng mới Rosewood Luang Prabang ở Lào. Nhưng Shinta Mani Wild thuộc về bộ sưu tập các khu lưu trú cao cấp của riêng Bensley. Từ lâu, Bensley đã thực hiện đền đáp lại cho xã hội ở Campuchia. Tất cả các khoản quyên góp của Bensley được thực hiện thông qua quỹ Shinta Mani, do doanh nhân nhà hàng và khách sạn người Campuchia, ông Sokoun Chanpreda, thành lập năm 2004. Quỹ này đã trao tặng hơn 850 ngàn đô la Mỹ để xây dựng 1.600 giếng và hơn 100 ngôi nhà, và cung cấp hơn 12 ngàn xe đạp cho người dân địa phương. Phần đóng góp thêm của ông và những người khác giúp cung cấp 15 ngàn lượt khám nha khoa và làm sạch răng miễn phí cho trẻ em nghèo ở nước này. Sản phẩm trí tuệ mới nhất của Bensley: một bộ sưu tập các thiết bị ngoài trời của liên minh Bảo tồn động vật hoang dã do ông thiết kế và ra mắt trong năm nay, toàn bộ số tiền thu được sẽ dành cho nhóm bảo tồn. —James Simms THÁ NG 2 .2 02 0

FO R B ESV I ET N AM .CO M .V N

D OANH NHÂN TỪ THIỆN • JACK MA Bài Justin Doebele

Khơi dậy lòng tốt

DOANH NHÂN TỪ THIỆN • JACK MA

114

"Thế giới sẽ chẳng thay đổi vì bạn quyên góp tiền, nhưng sẽ thay đổi nếu trái tim bạn thay đổi." —Jack Ma

F O R B E S V I E T N A M . C O M .V N

T H Á N G 1. 2 0 2 0

A N T H O N Y K WA N / B L O O M B E R G / G E T T Y I M A G E S

Jack Ma (Mã Vân) xây dựng nền tảng bền vững với trọng tâm mới thiên về từ thiện.

115

COURTESY OF ALIBABA GROUP; STRINGER / ZUMA PRESS/NEWSCOM

“Mọi người nói tôi là một trong những người giàu nhất Trung Quốc, nhưng tôi không nghĩ rằng đó là tiền của mình,” Jack Ma chia sẻ. “Đây là tiền mà mọi người đã ủy thác cho tôi và tôi muốn sử dụng số tiền đó theo cách tốt hơn, thông minh hơn,” Ma giải thích về trọng tâm mới của mình, hoạt động từ thiện, trong một cuộc phỏng vấn độc quyền với Forbes Asia vào tháng 10. Sau hai thập niên xây dựng Alibaba Group, tập đoàn Internet khổng lồ có trụ sở tại Hàng Châu, Trung Quốc, mới cách đây hơn một năm, Ma tuyên bố sẽ lui lại và trao quyền chủ tịch điều hành cho CEO của Alibaba, Daniel Zhang. “Tôi sẽ cống hiến nhiều thời gian và nỗ lực hơn cho giáo dục, từ thiện và môi trường,” ông đã viết như thế trong thư ngỏ tới các cổ đông (và thế giới). Đó là quá trình chuyển đổi mà Ma đã lên kế hoạch trong mười năm. “Vào thời điểm kỷ niệm mười năm của Alibaba, tôi bắt đầu nghĩ mình nên chuẩn bị cho việc nghỉ hưu. Hôm đó, tôi đã quyết định rằng, ngày kỷ niệm 20 năm của Alibaba, ngày 10.9.2019, sẽ là ngày tôi rời đi,” ông trò chuyện với Steve Forbes khi họ gặp nhau tại Hội nghị CEO toàn cầu của Forbes tổ chức ở Singapore vào tháng 10, ngay sau khi nhận được giải thưởng Thành tựu trọn đời Malcolm S. Forbes. Giờ đây, khi vừa bước sang tuổi 55, Ma đang tiến vào một chương mới trong sự nghiệp – THÁNG 2.2 0 2 0

Ảnh từ trái sang và trên xuống: Jack Ma (khoanh tròn), cùng với các nhân viên của mình trong những ngày đầu thành lập Alibaba; Ma hát tại lễ kỷ niệm 20 năm của Alibaba; Steve Forbes trao giải Thành tựu trọn đời Malcolm S. Forbes cho Jack Ma tại Hội nghị CEO toàn cầu của Forbes được tổ chức ở Singapore vào tháng 10.

nhưng lại là một lĩnh vực mà ông đã có nhiều kinh nghiệm. Chẳng hạn, chương trình CSR của Alibaba đã xuất hiện từ lâu. Năm 2006, Alibaba thành lập tổ chức từ thiện đầu tiên của họ nhằm giúp đỡ những bà mẹ kém may mắn ở Trung Quốc, được gọi là chương trình người mẹ mẫu mực. Đến nay, đã có khoảng 20.000 bà mẹ được đào tạo và hỗ trợ miễn phí để trở thành doanh nhân trực tuyến. Tập đoàn Alibaba thực hiện cam kết lớn vào năm 2010, bắt đầu dành 0,3% doanh thu cho hoạt động từ thiện. Hai năm sau, họ thành lập Alibaba Foundation để quản lý các hoạt động từ thiện của mình. Doanh thu cho năm tài chính 2019 của tập đoàn là 56 tỉ đô la Mỹ, vậy 0,3% sẽ là 168 triệu đô la Mỹ (Alibaba không tiết lộ con số thực tế). Hoạt động từ thiện cá nhân của Ma bắt đầu vào năm 2014, thời điểm ông thành lập Jack F O R B E S V I E T N A M . C O M .V N

Ma từng dạy tiếng Anh tại quê nhà Hàng Châu trước khi thành lập Alibaba năm 1999 và trở thành một trong những doanh nhân Internet sớm nhất của Trung Quốc. Alibaba niêm yết trên sàn chứng khoán Hong Kong năm 2007, sau đó tự nguyện hủy niêm yết vào năm 2012. Hai năm sau, Alibaba niêm yết trở lại trên thị trường chứng khoán New York. Đó là đợt IPO lớn nhất thế giới về số lượng, thu về 25 tỉ đô la Mỹ. Các cổ phiếu hiện đã tăng hơn gấp đôi lên 200 đô la Mỹ, mang lại cho Alibaba vốn hóa thị trường 527 tỉ đô la Mỹ. Ma là người giàu nhất Trung Quốc, với tài sản 38,2 tỉ đô la Mỹ và là người giàu thứ 21 trên thế giới. Jack Ma đang chuyển sang làm từ thiện ở tuổi 55, trễ hơn ba năm so với Bill Gates, người đã làm như vậy ở tuổi 52.

DOANH NHÂN TỪ THIỆN • JACK MA

GIÁO VIÊN KỸ THUẬT SỐ

Ma Foundation. Tháng tư năm đó, khoảng sáu tháng trước khi Alibaba niêm yết trên sàn giao dịch chứng khoán New York, Ma đã dành riêng 35 triệu cổ phiếu để đưa vào quỹ của mình. Hiện nay, Jack Ma Foundation sở hữu 23 triệu cổ phiếu của Alibaba, trị giá khoảng 4,6 tỉ đô la Mỹ.

DOANH NHÂN TỪ THIỆN • JACK MA

116

heo số liệu từ tập đoàn Alibaba, kể từ khi thành lập, Jack Ma Foundation đã thực hiện các hoạt động từ thiện có giá trị ít nhất 300 triệu đô la Mỹ. Ví dụ, năm nay, quỹ đã cam kết hỗ trợ khoảng 14 triệu đô la Mỹ để bảo vệ vùng đất ngập nước ở Hàng Châu. Phần lớn nguồn tài trợ cho các dự án đều xuất phát từ ngân sách của quỹ, tuy nhiên, quỹ cũng nhận các khoản quyên góp nhỏ từ bên ngoài để hỗ trợ trong một số dự án. Bên cạnh đó, hồi tháng 7, quỹ này cùng với Alipay Foundation và Joe Tsai Foundation ký cam kết trị giá 143 triệu đô la Mỹ để hỗ trợ sự phát triển của bóng đá nữ tại Trung Quốc trong mười năm (Alipay Foundation là một phần của công ty con Ant Financial của tập đoàn Alibaba, còn Joe Tsai Foundation được Joe Tsai, nhà đồng sáng lập tập đoàn Alibaba tài trợ.) Ngoài Trung Quốc, quỹ này còn làm từ thiện ở châu Phi, Úc và Trung Đông. Ma muốn quỹ của mình tạo ra tác động tối đa. “Làm từ thiện cũng phải tính đến hiệu quả. Nếu bạn có thể chi ba đô la thì việc gì phải bỏ ra năm đô la? Nếu bạn có thể hoàn thành công việc trong hai giờ, tại sao lại mất đến bốn giờ? Cách tôi học điều hành công ty cũng chính là phương thức tôi học điều hành một tổ chức từ thiện,” ông chia sẻ. Ma cũng muốn khuyến khích tinh thần từ thiện ở những người khác. “Thế giới sẽ chẳng thay đổi vì bạn quyên góp tiền, nhưng sẽ thay đổi nếu trái tim bạn thay đổi. Bạn không bao giờ có thể cứu giúp được tất cả những người nghèo và chữa lành mọi bệnh tật, nhưng chúng ta có thể khơi dậy lòng tốt của mọi người trên thế giới,” ông đã đưa ra thông điệp này tại một hội thảo từ thiện được tổ chức ở Hàng Châu năm 2016 do Alibaba tài trợ. Hiện giờ, Ma sẽ tập trung vào Trung Quốc. Cựu giáo viên này đặc biệt quan tâm đến việc cải thiện giáo dục ở những khu vực nông thôn và vùng nghèo khó tại Trung Quốc. Quỹ của ông đã cam kết tài trợ ít nhất 75 triệu đô la Mỹ để đào tạo giáo viên và hiệu trưởng, cùng với các hoạt động giáo dục khác. Dù hoạt động từ thiện đang gia tăng ở Trung Quốc, Ma vẫn cho rằng có thể làm được nhiều hơn thế. Lý do khiến ông quan tâm nhiều đến Trung Quốc là vì ông muốn phát triển và thử FO RBESV I E T N AM .CO M .VN

nghiệm những ý tưởng của mình ở Trung Quốc trước tiên, sau đó mới áp dụng ở nơi khác. Ngoài ra còn có một động lực khác: ông tin rằng Trung Quốc, với tư cách là nền kinh tế lớn thứ hai thế giới, có thể làm được nhiều hơn thế. “Trung Quốc có nền văn hóa từ thiện tuyệt vời, nhưng vẫn cần phát triển văn hóa từ thiện,” Ma nói. Ông muốn phát triển các chương trình học thuật ở Trung Quốc về hoạt động từ thiện. “Tôi muốn hợp tác phát triển một khóa học với một trường đại học ở Trung Quốc để đào tạo mọi người cách làm từ thiện,” ông cho biết. Ông đã phát biểu tại hội nghị CEO toàn cầu của Forbes như sau: “Tôi tin rằng một ngày nào đó Trung Quốc sẽ có hàng trăm ngàn doanh nhân làm từ thiện hoặc phát triển quỹ từ thiện của riêng họ.” Những người khác cũng đồng quan điểm với ông. Laurence Lien, CEO của tổ chức Asia Philanthropy Circle có trụ sở tại Singapore, nhận xét qua email: “Các nhà hảo tâm châu Á, đặc biệt là những người ở Trung Quốc, vẫn đang chờ đợi,

NHỮNG HOẠT ĐỘNG TỪ THIỆN GIÀU GIÁ TRỊ Dưới đây là bảy ví dụ về các hoạt động từ thiện được quỹ Jack Ma Foundation tài trợ. Chỉ có một hoạt động, bóng đá nữ ở Trung Quốc, không do quỹ này tài trợ hoàn toàn. Sáu hoạt động khác đã nhận được số tiền tài trợ tổng cộng ước tính 212 triệu đô la Mỹ, tính cả con số cam kết và con số đã giải ngân.

2016

TRUNG QUỐC

ĐÀO TẠO GIÁO VIÊN Ở TRUNG QUỐC

Chương trình phát triển và đào tạo các giáo viên kéo dài mười năm tại khu vực nông thôn Trung Quốc. TÀI TRỢ: $45 triệu

2017

TRUNG QUỐC

PHÁT TRIỂN GIÁO DỤC CHO KHU VỰC NÔNG THÔN Ở TRUNG QUỐC

Chương trình đào tạo hiệu trưởng và các cán bộ giáo dục trong vòng mười năm ở khu vực nông thôn Trung Quốc TÀI TRỢ: $30 triệu

T H Á N G 2 .20 2 0

GIẢI THƯỞNG NETPRENEUR CHÂU PHI

trường học, trò chuyện với giáo viên và những người có ý tưởng tuyệt vời.” Vào tháng 11, Ma đã đến Ghana để làm giám khảo cho Giải thưởng Netpreneur châu Phi đầu tiên, được quỹ của ông tài trợ. Các chương trình được phát sóng trên khắp lục địa như chương trình Anh hùng kinh doanh châu Phi, nhằm truyền cảm hứng khởi nghiệp ở châu Phi. “Nếu chúng ta có thể tìm ra và giúp đỡ nhiều Jack Ma hơn, nhiều Bill Gates hơn, nhiều Warren Buffett hơn thì châu Phi sẽ thay đổi,” Ma cho biết. Jack Ma Foundation vẫn chỉ có một văn phòng và dưới 30 nhân viên toàn thời gian. Như vậy có vẻ nhỏ, nhưng hãy nhớ lại vào năm 2000, khi Alibaba chỉ có 150 nhân viên, Ma đã tuyên bố với Forbes ý định biến Alibaba trở thành một trong mười trang web hàng đầu thế giới. Khi được hỏi, quỹ Jack Ma Foundation sẽ đạt đến mốc nào sau năm năm nữa, dường như Ma đã dự tính sẵn: “Đây sẽ là một tổ chức đầy danh tiếng đang thực hiện hoạt động từ thiện một cách hiệu quả.”

CHÂU P HI

117 DOANH NHÂN TỪ THIỆN • JACK MA

với sự kỳ vọng lớn, được chứng kiến những hoạt động từ thiện mà Jack Ma sẽ thực hiện. Ông đang đứng trước cơ hội phi thường để trở thành một nhà lãnh đạo và hình mẫu trong lĩnh vực này.” Ma cho biết ông hi vọng sẽ làm được nhiều hơn để hỗ trợ từ thiện cho phụ nữ. “Công thức bí mật mang lại thành công của Alibaba là 34% lãnh đạo cấp cao và 47% nhân viên của Alibaba là phụ nữ,” Ma tuyên bố tại hội nghị ở Singapore. “Có rất nhiều phụ nữ mạnh mẽ trong đội ngũ hỗ trợ tôi và tôi luôn biết ơn họ.” Vậy nhà hảo tâm Jack Ma sẽ làm gì tiếp theo? Đầu tiên, ông sẽ thực hiện một số nghiên cứu – như ông đã viết trong bức thư ngỏ năm ngoái: “Mặc dù tôi không cho phép bản thân mình nhàn rỗi, nhưng lần này, tôi sẽ dành thời gian để lựa chọn những mục tiêu từ thiện thú vị và có ý nghĩa khiến tôi say mê.” Ông nói thêm về vấn đề này trong cuộc phỏng vấn: “Không vội. Tôi muốn dành một năm đi du lịch đến nhiều nước, nói chuyện với các bộ trưởng giáo dục, thăm các

QUEEN RANIA FOUNDATION

Do nữ hoàng Rania của Jordan điều hành, quỹ này nhận được ba triệu đô la Mỹ để hỗ trợ các sáng kiến giáo dục ở Trung Đông, trong đó có Edraak, nền tảng giáo dục trực tuyến miễn phí do quỹ cung cấp.

Tổng cộng có 100 doanh nhân châu Phi nhận được 100 triệu đô la Mỹ trong vòng mười năm. Công ty khởi nghiệp cung ứng y tế LifeBank của Nigeria đã giành giải cao nhất trong số mười ứng viên trong một chương trình trao thưởng được tổ chức vào tháng 11.

TÀI TRỢ: $3 triệu

TÀI TRỢ: $100 triệu

TRUNG ĐÔNG ĐƠN VỊ TÍNH: ĐÔ LA MỸ NGUỒN: ALIBABA GROUP

ÚC

HỌC BỔNG MA & MORLEY, ĐH NEWCASTLE

Học bổng được đặt theo tên một người Úc, Ken Morley (mất năm 2004). Ma gặp Morley lần đầu vào năm 1980 tại Hàng Châu và tình bạn của họ kéo dài hàng chục năm. Học bổng hỗ trợ chi phí cho 20 sinh viên mỗi năm, đồng thời tài trợ chương trình học tập trung toàn thời gian trong 12 ngày tại Trung Quốc cho 10 người khác. TÀI TRỢ: $20 triệu THÁNG 2.2020

2019 BẢO VỆ VÙNG ĐẤT NGẬP NƯỚC

Tài trợ công tác nghiên cứu và bảo vệ Vườn quốc gia Xixi ở Hàng Châu. TÀI TRỢ: $14 triệu

TRUNG QUỐC

BÓNG ĐÁ NỮ TẠI TRUNG QUỐC Các nhà tài trợ: Alipay Foundation, Jack Ma Foundation và Joe Tsai Foundation Chương trình hợp tác giữa ba quỹ nhằm hỗ trợ phát triển bóng đá nữ tại Trung Quốc trong vòng mười năm. TR U NG Q U Ố C

TÀI TRỢ: $145 triệu FO RBESVIE TNAM.COM.VN

I M AG I N E C H I N A / N E WS C O M ( 2 ) ; C O U R T ESY O F A L I BA BA G R O U P

2018

D OANH NHÂN • R ACHEL ROMER CARL S ON Bài Alexandra Wilson & Susan Adams

Trường sẽ lo chi phí

DOANH NHÂN

118

Ảnh Jamel Toppin chụp cho Forbes

Hầu hết các công ty khởi nghiệp công nghệ giáo dục (edtech) đều là những công ty theo đuổi lý tưởng và có doanh thu ít ỏi cùng mức định giá thấp. Tuy nhiên, công ty Guild Education của Rachel Romer Carlson được định giá một tỉ đô la Mỹ và đang trên đà đạt doanh số 100 triệu đô la Mỹ. Bí quyết của cô? Kết nối những nhân viên được trợ cấp học phí với các trường đại học sẽ sẵn sàng chi tiền để gặp họ.

F O R B E S V I E T N A M . C O M .V N

Lúc 9 giờ sáng, hai ngày trước lễ Tạ ơn, các nhân viên cấp cao của Walmart đang kéo vali đi quanh một tòa nhà văn phòng không cửa sổ ở Arkansas để tìm kiếm một phòng hội nghị lớn. Họ chọn được một phòng ăn trưa có trải thảm màu xám, ổn định chỗ ngồi ở một bên của một chiếc bàn dài trong góc và ra hiệu cho khách của họ ngồi ở phía đối diện. Ellie Bertani, giám đốc chiến lược nhân sự của Walmart, cho biết mình đang gặp khó khăn trong việc tìm kiếm nhân lực chất lượng để làm việc trong mạng lưới đang mở rộng của công ty, gồm năm ngàn nhà thuốc và 3.400 trung tâm thị lực. Những đồng nghiệp cấp cao trong Walmart của cô im lặng, nhưng Rachel Romer Carlson, 31 tuổi, đồng sáng lập kiêm CEO của Guild Education, hiểu ý của Ellie Bertani. Không do dự, Rachel nói rằng đội ngũ của cô có thể hợp tác với Walmart và nhanh chóng tìm ra giải pháp. Cô nói: “Chúng ta hãy cùng nhau giải quyết vấn đề!” Carlson đã bay từ trụ sở của Guild ở Denver tới Bentonville một ngày trước đó. Trong trang phục áo blazer màu xanh hải quân và quần đen, cô hầu như không bận tâm đến việc trang điểm. Tính từ 7:30 sáng hôm đó, cô đã sát cánh cùng các đội ngũ của Walmart, nghiên cứu các phương hướng đào tạo nhân lực cho những công việc mới đó, từ khóa đào tạo chứng chỉ kỹ thuật viên dược một năm do công ty trực tuyến vì lợi nhuận Penn Foster cung cấp, đến chương trình đào tạo cử nhân trực tuyến về quản trị chăm sóc sức khỏe tại ĐH phi lợi nhuận Southern New Hampshire. Ý tưởng đột phá của Carlson khi thành lập Guild bốn năm trước là giúp các công ty cung cấp quyền lợi học tập mà nhân viên sẽ thực THÁNG 2. 20 20

F O R B E S V I E T N A M . C O M .V N

119 DOANH NHÂN • RACHEL ROMER CARLSON

sự sử dụng. Nhiều công ty lớn chi tiền cho nhân viên của họ đi học (đó là một hình thức tránh thuế), nhưng hầu như không có nhân viên nào tận dụng cơ hội này. Việc đăng ký các khóa học có thể rất rối rắm, và trong đa số trường hợp, nhân viên phải trả trước học phí và đợi hoàn phí sau. Trong khi đó, nhiều trường đại học đang rất cần thu hút sinh viên vì không nhận được đầu tư hoặc chỉ được đầu tư các khoản nhỏ và tài chính của họ phụ thuộc vào học phí. Nhiều chương trình đại trà trực tuyến chi hơn ba ngàn đô la Mỹ để thu hút một sinh viên mới. Carlson tính phí đối với các trường học (cô không nói con số cụ thể) khi giới thiệu cho họ các sinh viên từ các công ty đối tác của mình. Cho đến nay Guild đã ký kết với hơn 20 công ty, bao gồm Disney và Taco Bell. Guild chỉ được trả tiền nếu sinh viên hoàn thành khóa học, vì vậy 150 người trong số 415 nhân viên của công ty sẽ làm tư vấn viên, giúp nhân viên đăng ký các chương trình học có cấp bằng và lên kế hoạch cân bằng việc học với công việc và gia đình. Khi một công ty như Walmart yêu cầu một khóa đào tạo tùy chỉnh, Guild sẽ giới thiệu các chương trình học từ hơn 100 nhà cung cấp khóa học (gần như tất cả đều là khóa học trực tuyến) và đề xuất các chương trình mà họ cho là tốt nhất. Guild cũng thương lượng giảm học phí và tạo điều kiện thanh toán trực tiếp giữa người sử dụng lao động và trường học. Đây là lợi thế lớn cho các nhân viên, họ không cần phải đợi hàng tháng để được hoàn trả tiền học nữa. Carlson, cựu thành viên danh sách 30 Under 30 năm 2017 của Forbes và là giám khảo cho danh sách năm 2020, cho biết trong năm nay cô đã chuyển hơn 100 triệu đô la Mỹ tiền trợ cấp học phí đến tay người lao động. Forbes ước tính doanh thu năm 2019 sẽ đạt 50 triệu đô la Mỹ và nhà đầu tư vào Guild, Byron Deeter từ công ty Bessemer Venture Partners, dự đoán doanh thu năm 2020 là hơn 100 triệu đô la Mỹ. Vào giữa tháng 11, Carlson đã kết thúc vòng gọi vốn thứ năm của mình, do General Catalyst dẫn đầu, nâng tổng số vốn gọi được lên 228 triệu đô la Mỹ với mức định giá một tỉ đô la Mỹ. Theo Daniel Pianko, một nhà đầu tư edtech sinh sống tại New York và không có cổ phần trong công ty, Guild là một trong số ít các công ty khởi nghiệp có giá trị tăng vọt trong thế giới edtech đầy thiện chí và tẻ nhạt.

DOANH NHÂN • RACHEL ROMER CARLSON

120

“Tôi có thể nhìn thấy cơ hội để Guild trở thành một công ty trị giá 100 tỉ đô la Mỹ,” Paul Freedman cho biết. Ông là CEO của công ty đầu tư mạo hiểm Entangled Group tại San Francisco, quen biết Carlson từ khi cô còn học trường kinh doanh và là một trong những nhà đầu tư sớm nhất của Guild. Khi được hỏi chi tiết về các hoạt động của Guild, ví dụ như chiến lược thiết kế các khóa học tùy chỉnh, Carlson đã lảng tránh câu trả lời cụ thể và đưa ra đáp án nghe giống như một bài diễn văn chính trị: “Nền kinh tế đang dịch chuyển quá nhanh. Chúng ta không thể chờ đợi nền giáo dục đại học chỉ định các kỹ năng và năng lực mà chúng ta cần sau năm đến mười năm nữa.” Có một lý do giải thích cho suy nghĩ này của cô. Ông của cô, Roy Romer, là thống đốc dân chủ ba nhiệm kỳ (1987 – 1999) của Colorado và sau đó làm giám sát tại các trường công lập Los Angeles trong sáu năm. Từ sáu tuổi, Carlson đã bắt đầu đi theo chiếc xe tranh cử của ông mình; thậm chí, thỉnh thoảng cô cũng phát biểu tại các cuộc vận động tranh cử của ông. Khi cha cô, Chris Romer, cựu thượng nghị sĩ bang Colorado, thất bại trong cuộc tranh cử

chức thị trưởng Denver năm 2011, cô là giám đốc tài chính trong chiến dịch tranh cử của ông. (Cô bình luận: “Thất bại khủng khiếp.”) Khi làm chính trị, gia đình Romers đã cam kết sẽ tăng cường quyền lợi tiếp cận giáo dục, đặc biệt là cho những người trưởng thành đang đi làm. Roy Romer đã hỗ trợ thành lập ĐH Western Governors tại thành phố Salt Lake, trường ĐH tiên phong trong giáo dục trực tuyến dành cho người trưởng thành. Trong chiến dịch tranh cử của Chris Romer vào năm 2011, ông đã đồng sáng lập American Honors, một công ty vì lợi nhuận chuyên cung cấp các khóa học danh dự tại các trường cao đẳng cộng đồng (công ty đã gặp khó khăn, và hiện nay thương hiệu này thuộc sở hữu của Wellspring International, một công ty tuyển sinh). Sau khi tốt nghiệp đại học Stanford và làm việc một thời gian ngắn tại Nhà Trắng thời tổng thống Obama, Carlson đã thành lập công ty đầu tiên của mình, Student Blueprint, đồng thời lấy bằng MBA (cũng tại Stanford) vào năm 2014. Student Blueprint tìm cách sử dụng công nghệ để kết nối sinh viên của các trường đại học cộng đồng với công việc. Đó là một ý tưởng đáng quý, nhưng Rachel quyết định phải hoàn

BÍ MẬT CỦA HIỆU SUẤT Trước khi sự bùng nổ bong bóng dot-com điên cuồng khiến các nhân viên mong đợi các đặc quyền như phòng mát xa tại văn phòng và bàn chơi bi lắc, một số công ty trung thành với nền kinh tế cũ - bao gồm EDS, Plano, công ty công nghệ thông tin có trụ sở tại Texas do Ross Perot sáng lập - đã đưa ra các phần thưởng theo kiểu cũ để làm hài lòng nhân viên của họ. “Để thay đổi tâm lý rằng chỉ có lãnh đạo mới được hưởng các ưu đãi, những hình thức khuyến khích về mặt tinh thần trước đây vẫn chỉ dành cho các nhà quản lý và nhân viên cấp cao hiện đang được áp dụng cho các nhân viên khác trong công ty. Tại Electronic Data Systems, các nhà quản lý được khuyến khích tìm hiểu sở thích và tâm tư của nhân viên để có thể đưa ra những phần thưởng phù hợp với các nhân viên xứng đáng: vé tham dự một sự kiện thể thao, hoặc buổi biểu diễn opera, hoặc bữa tối dành cho gia đình tại một nhà hàng thú vị. Molly Edwards, quản lý dịch vụ nhận dạng của EDS, cho biết thậm chí có nhân viên ở Dallas còn được tặng máy giặt và máy sấy vì có hiệu suất làm việc vô cùng xuất sắc. Một nhân viên khác ở Michigan, khi đi nghỉ lễ trở về đã thấy nhà bếp của cô được sửa sang lại hoàn toàn.” —“When Money Isn’t Enough,” 18.11.1996 FO RBESV I E T N AM .CO M .VN

T H Á N G 2 .20 2 0

M I N H H O Ạ : PAT R I C K W E L S H

ối thủ lớn nhất của Guild là chi nhánh của Bright Horizons, công ty dịch vụ trông trẻ được giao dịch công khai có trụ sở tại Watertown, Massachusetts, đã cung cấp các dịch vụ trợ cấp học phí từ năm 2009. Công ty này hợp tác với 210 công ty bao gồm Home Depot và Goldman Sachs. Trong hệ thống của Bright Horizons, người chi tiền là các công ty chứ không phải là trường đại học. Điểm đặc biệt của mô hình kinh doanh của Guild là sự phù hợp chính xác với động cơ của các bên: trường đại học là bên có động lực tài chính lớn nhất, vì vậy họ sẽ trả chi phí. Một đối thủ cạnh tranh khác, InStride có trụ sở tại Los Angeles, ra mắt vào năm 2019 với phần tài trợ từ ĐH Arizona State, và giống như Bright Horizons, công ty này thu phí của các tập đoàn. “Tôi cho rằng sự cạnh tranh của chúng tôi là hiện trạng không thay đổi hiện nay,” Carlson cho biết. “Về cơ bản, các nhà tuyển dụng đã cung cấp các chương trình hoàn trả học phí, nhưng không ai sử dụng.” Quỹ phi lợi nhuận Lumina có trụ sở tại Indianapolis đã thực hiện năm nghiên cứu điển hình cho thấy tỉ suất hoàn vốn cho các công ty cung cấp các chương trình hoàn trả học phí cao tới 140%. Haley Glover, giám đốc chiến lược của Lumina cho biết: “Chúng tôi đã THÁ NG 2 .2 02 0

121

CÁCH CHƠI Theo Jon D. Markman Pluralsight là lựa chọn tuyệt vời nếu muốn tham gia vào sự phát triển của thị trường giáo dục trực tuyến. Công ty này bán các khoản đăng ký thuê bao cho các công ty tìm kiếm nhân sự mới hoặc nâng cấp các kỹ năng của nhân viên công nghệ hiện có. Và nhu cầu đối với các khóa học trực tuyến về kiến trúc điện toán đám mây, an ninh mạng, lập trình di động, thiết kế và khoa học dữ liệu do Pluralsight cung cấp đang tăng cao. Doanh số quý tính đến ngày 30.9 đã tăng 34% so với cùng kỳ năm trước, đạt 82,6 triệu đô la Mỹ. Pluralsight niêm yết ở mức 15 đô la Mỹ/ cổ phiếu vào tháng 5.2018. Cổ phiếu của họ tăng lên 38 đô la Mỹ hồi tháng chín. Sau thời điểm đó, cổ phiếu đã giảm xuống còn khoảng 16,45 đô la Mỹ. Có vẻ như đây là cơ hội mua dài hạn tuyệt vời.

nhận thấy những tác động mạnh mẽ đến việc duy trì chương trình này.” “Walmart và Amazon đang ở trong cuộc chiến sống còn,” Joseph Fuller, giáo sư trường kinh doanh Harvard tuyên bố. “Nếu một nhân viên Walmart có thể tuyên bố, 'Tôi đi học vì muốn được thăng chức,’ thì họ sẽ trở thành một người thích nói nhiều về Walmart và có nhiều khả năng họ sẽ là khách hàng của Walmart.” Như một chính trị gia giỏi, Carlson đang cố gắng làm việc để làm hài lòng tất cả mọi người. Cô tuyên bố: “Chúng tôi đã tìm được giải pháp đôi bên cùng có lợi. Nhờ đó, chúng tôi có thể giúp các công ty sắp xếp phù hợp giữa các mục tiêu của họ với việc hỗ trợ nhân viên đạt được mục tiêu của họ. F O R B E S V I E T N A M . C O M .V N

DOANH NHÂN • RACHEL ROMER CARLSON

tất việc học và bán phần mềm mà cô đã phát triển cho Entangled Group của Paul Freedman vào năm 2014 với số tiền không đáng kể. Năm 2015, sau khi nhận bằng MBA, cô đã trình bày ý tưởng thành lập Guild với giáo sư của mình, Michael Dearing, và nhà đầu tư hạt giống Aileen Lee thuộc công ty Cowboy Ventures, gọi vốn được hai triệu đô la Mỹ. Sau khi chuyển đến quê nhà ở Denver, cô đã tìm được công ty đối tác lớn đầu tiên của mình vào mùa hè năm 2016, khi cô gửi một tin nhắn LinkedIn cho người quản lý phúc lợi của Chipotle, người quản lý hoạt động vì xã hội tại Denver của chuỗi cửa hàng thức ăn nhanh này. Nhờ sự hỗ trợ từ Guild, các nhân viên cuộn bánh burrito được trả lương 12 đô la/giờ của Chipotle hiện theo học bằng cử nhân trực tuyến từ ĐH Bellevue ở Nebraska hoặc tham gia các khóa học bảo mật máy tính tại ĐH Wilmington ở Delware. Tháng 10.2019, Carlson đã thuyết phục Chipotle nâng mức trợ cấp học phí của họ lên hơn 5.250 đô la Mỹ, hạn mức mà IRS (Sở thuế vụ) cho phép các công ty khấu trừ thuế.

HỒ SƠ CỦA FORBES

122

Qua tấm kính Gilles Gade , CEO của Cross River cho biết ngân hàng có trụ sở tại New Jersey của ông sẽ cung cấp phần mềm vận hành nền tài chính tương lai.

F O R B E SV I E T N A M . C O M .V N

T H Á N G 2 .2 0 2 0

HỒ SƠ CỦA FORBES 123

Nhiều ứng dụng tài chính phổ biến nhất có vẻ giống những tay cho vay hào nhoáng, khao khát trục lợi từ rủi ro. Hỗ trợ họ là một ngân hàng nhỏ nhưng đầy tham vọng ở New Jersey. ANTOINE GARA, NATHAN VARDI & JEFF KAUFLIN ẢNH: JAMEL TOPPIN CHỤP CHO FORBES

THÁ NG 2 .2 02 0

F O R B E SV I E T N A M . C O M .V N

HỒ SƠ CỦA FORBES

FINTECH

HỒ SƠ CỦA FORBES

124

Nếu bạn muốn hình dung sơ lược về tương lai của ngân hàng, đừng đến thung lũng Silicon hay khu tài chính Manhattan. Thay vào đó, lái xe qua cầu George Washington đến Fort Lee, New Jersey. Nếu liếc sang trái khi đi qua khu vực giao thông đông đúc, hướng về xa lộ 95, bạn sẽ thấy một tòa nhà văn phòng bằng đá granite đỏ. Ở tầng 14, nhìn ra trạm thu phí nhộn nhịp nhất nước Mỹ, là trụ sở của một ngân hàng nhỏ được FDIC (Federal Deposit Insurance Corporation – công ty Bảo hiểm tiền gửi liên bang) bảo chứng có tên Cross River. Cross River không phải là ngân hàng cộng đồng truyền thống. Tại đây không có giao dịch viên, máy ATM hay két sắt cho thuê. Thay vào đó, 175 nhân viên ngân hàng và nhà giao dịch ngồi san sát nhau trong khu vực rộng hơn 2.136 m2, chăm chú nhìn vào hàng trăm màn hình máy vi tính – thường có đến ba cái trên mỗi bàn. Nơi này mang những đặc điểm của công ty khởi nghiệp – căn bếp nhỏ chứa đầy nước uống có ga LaCroix, cà phê hảo hạng và phòng chơi game. Cross River đang cho vay. Đó là các khoản vay bảo đảm với hơn một tỉ đô la Mỹ tiền lãi hằng tháng – khoảng 30 tỉ đô la Mỹ chỉ trong chín năm. Nhưng không giống các ngân hàng truyền thống, gần như toàn bộ nhân viên cho vay của Cross River đều không phải con người. Đó là những ứng dụng. Các khoản cho vay của Cross River chủ yếu dành cho khoảng 15 công ty khởi nghiệp công nghệ tài chính nhận vốn đầu tư mạo hiểm, gọi chung là công ty fintech, bao gồm những cái tên như Affirm, Best Egg, Upgrade, Upstart và Lending USA. Các công ty fintech lôi kéo khách hàng; Cross River cung cấp giấy phép và cơ sở hạ tầng. Công ty giữ từ 10% đến 20% mỗi khoản vay họ giải ngân, và số lượng lớn các khoản vay từ các công ty fintech giúp Cross F O R B E SV I E T N A M . C O M .V N

River đạt mức hai tỉ đô la Mỹ tài sản, tăng từ con số 100 triệu đô la Mỹ của mười năm trước. Gilles Gade, vị giám đốc điều hành hói đầu 53 tuổi, nhập cư từ Pháp, đeo kính gọng trong suốt và mặc áo len Hugo Boss màu xanh hải quân, cho biết: “Chúng tôi đang luân chuyển vốn chứ không tích trữ vốn... Chúng tôi luân chuyển tài sản. Chúng tôi tạo ra [chúng], đóng gói và bán chúng.” Gade khiêm tốn nói về vai trò của Cross River trong cuộc cách mạng fintech. Các ngân hàng do nhà nước quản lý như ngân hàng của ông có khung pháp lý và tuân thủ quy định, giấy phép cho vay cần thiết để cung cấp các khoản vay. Phần lớn công ty fintech không có những đặc điểm này, do đó phải dựa vào nguồn vốn ngân hàng. Đó là bí mật nho nhỏ xấu xí của ngành.

Sự thất bại của Fintech

GREENSKY INC. CHO VAY NÂNG CẤP NHÀ CỬA IPO: 5.2018 GIÁ TRỊ THỊ TRƯỜNG SỤT GIẢM: $3,7 TỈ

DO DAVID ZALIK – doanh nhân sở hữu nhiều công ty thuộc nhiều lĩnh vực từ bán PC tân trang đến đầu tư bất động sản, và từng thất bại khi đồng sáng lập ngân hàng – đồng sáng lập năm 2006. GreenSky sử dụng công nghệ để cho vay – lãi suất thường là 0% – để nâng cấp và sửa chữa nhà. Đối tượng cho vay là thợ lợp mái nhà, thợ sửa ống nước và các nhà thầu khác sử dụng điện thoại di động. Với ngân hàng, công ty cung cấp các khoản phí CEO David Zalik lớn và giảm rất nhiều rủi ro từ các khoản tín dụng trả trước. Hồi tháng năm, GreenSky lên sàn chứng khoán và huy động được 955 triệu đô la Mỹ. Nhưng không lâu sau khi IPO, các yếu kém trong mô hình kinh doanh của GreenSky lộ rõ. Năm 2018, GreenSky cắt giảm dự báo lợi nhuận điều chỉnh cho cả năm từ 192 triệu đô la Mỹ xuống còn 175 triệu đô la Mỹ khiến nhà đầu tư hoảng sợ. Tình hình trở nên tồi tệ hơn khi những chủ nợ, gồm cả Cross River, rút lui. Công ty khởi nghiệp này cũng đang gặp vấn đề về pháp lý liên quan đến mối quan hệ với nhà thầu của họ. Năm 2017, GreenSky thỏa thuận một khoản bồi thường trị giá 160 ngàn đô la Mỹ với tổng chưởng lý New Jersey để giải quyết các khiếu nại của khách hàng, và hiện họ phải đối mặt với tình huống tương tự ở Alabama. Kể từ khi đạt đỉnh 26 đô la Mỹ sau IPO, cổ phiếu GreenSky đã sụt giảm còn bảy đô la Mỹ, nhưng Zalik đã rút tiền ra nhiều đến mức giá trị tài sản ròng của ông (1,6 tỉ đô la Mỹ) hiện còn lớn hơn giá trị vốn hóa thị trường của công ty. T H Á N G 2 .2 0 2 0

Sự thất bại của Fintech

THÁ NG 2 .2 02 0

KHAI THÁC DỮ LIỆU LỚN ĐỂ TẠO RA KHOẢN VAY CHO DOANH NGHIỆP NHỎ IPO: 12.2014 GIÁ TRỊ THỊ TRƯỜNG SỤT GIẢM: $1,6 TỈ

THÀNH LẬP NĂM 2006, On Deck sử dụng dữ liệu và thuật toán để phê duyệt nhanh khoản vay cho doanh nghiệp nhỏ – nhóm mà ngân hàng không muốn cho vay. Các khoản vay có giá trị từ 5.000 đến 500 ngàn đô la Mỹ, và những đối tác ngân hàng lớn nhất của họ là JPMorgan Chase và Celtic, ngân hàng có trụ sở tại Utah. Celtic cung cấp khoảng 20% các khoản vay của công ty. Năm 2013, On Deck cho vay CEO Noah Breslow tổng cộng 400 triệu đô la Mỹ dù lãi suất cao ngất ngưởng, lên tới 36%. Tháng 3.2014, họ huy động được 77 triệu đô la Mỹ từ Tiger Global của Chase Coleman và những công ty khác. Vài tháng sau, họ niêm yết. Cổ phiếu của On Deck tăng vọt 40%, đẩy giá trị công ty đạt mức 1,9 tỉ đô la Mỹ trong ngày giao dịch đầu tiên. Giá trị công ty lao dốc từ thời điểm đó khi chi phí tiếp thị tăng vọt, tăng trưởng giảm tốc và một loạt đối thủ cạnh tranh mới như Fundbox, Kabbage và BlueVine hoạt động hiệu quả. Đầu năm 2017, On Deck báo cáo tỉ lệ nợ xấu trên các khoản vay của họ là 15%. Hai năm sau, JPMorgan tuyên bố ngừng hợp tác với On Deck. Giuliano Bologna, nhà phân tích tại ngân hàng đầu tư BTIG, cho rằng chiến lược ban đầu nhắm đến “tăng trưởng, tăng trưởng, tăng trưởng – thường không mang lại hiệu suất tín dụng tốt.” Ông nói thêm: “Điều mọi người bắt đầu thực sự nhận ra là, tuy áp dụng rất nhiều công nghệ, nhưng thực chất họ (On Deck) nhiều phần ‘fin’ hơn là ‘tech’”. Cổ phiếu On Deck giảm 75% so với thời điểm IPO.

la Mỹ giá trị thị trường bị thổi bay do những đợt chào bán cổ phiếu của những công ty fintech xấu số. Những công ty cho vay lớn khác như Prosper Marketplace và LoanDepot lựa chọn hủy bỏ kế hoạch lên sàn hoặc vẫn là công ty tư nhân. Mức định giá bị thổi phồng ẩn mình dưới những số liệu tưởng như rõ ràng. Xét cho cùng thì những điều này có thể là dấu hiệu rắc rối lớn cho Cross River. Một số fintech họ từng hợp tác, như GreenSky và LendingClub, đã trở thành thất bại của nhà đầu tư (xem box). Có thể có thêm hàng loạt công ty sụp đổ (xem box). Năm trong số các khách hàng fintech lớn nhất của họ, tính theo giá trị thị trường, huy động được 2,25 tỉ đô la Mỹ với tổng giá trị là 50 tỉ đô la Mỹ. Dường như không công ty nào sẵn sàng chịu sự giám sát khi chào bán công khai ngay cả khi thị trường chứng khoán đạt mức cao và hoạt động trả nợ của người vay vẫn thấp F O R B E SV I E T N A M . C O M .V N

125

HỒ SƠ CỦA FORBES

DAV I D Z A L I K BY JA M E L TO P P I N ; B R E N T L E W I N / B LO O M B E R G

O N D E C K C A P I TA L Suy nghĩ thấu đáo về các ứng dụng iPhone mượt mà và những câu chuyện thổi phồng về kỹ thuật khai thác dữ liệu lớn, các quyết định cho vay do AI định đoạt, bạn sẽ thấy nhiều công ty fintech chẳng khác gì những bộ phận cho vay tích cực phục vụ các ngân hàng ít tên tuổi được FDIC bảo chứng. Theo Accenture, từ năm 2010, các công ty đầu tư mạo hiểm (VC) ở thung lũng Silicon và các công ty khác đã đầu tư khoảng 175 tỉ đô la Mỹ nhằm thay đổi toàn diện hệ thống tài chính. Điều này chắc chắn dẫn đến việc định giá cao ngất ngưởng cho nhiều công ty fintech tư nhân. Nhưng bản cáo bạch của WeWork cho thấy, công ty này thật sự không chỉ là một nhà cho thuê bất động sản đắt đỏ, và khi nhìn lướt qua bản chất của nhiều công ty fintech chúng ta cũng thấy những thủ đoạn che giấu tương tự. Khoản vay trả góp không lãi suất 2.000 đô la Mỹ trong 39 tháng từ Affirm để mua máy đạp xe Peloton trong dịp Giáng sinh này có khả năng xuất phát từ Cross River. Cross River giữ các khoản vay như vậy trong vài ngày, sau đó thường chuyển chúng sang cho công ty fintech và họ sẽ bán khoản nợ này cho các quỹ đầu cơ, người mua trái phiếu, hoặc chứng khoán hóa từng nhóm gồm hàng ngàn khoản vay. Trên thị trường chứng khoán, các ngân hàng có xu hướng giao dịch một phần nhỏ các cổ phiếu đa công nghệ. Đó là lý do các công ty fintech háo hức định vị mình là công ty công nghệ, không phải công ty tài chính. Các VC rất muốn giành được lòng tin của mọi người, nhưng thị trường không ngốc đến vậy. Nhiều kỳ lân fintech sau khi chào bán cổ phiếu đã nhận sự trừng phạt nghiêm khắc sau khi bắt đầu giao dịch. LendingClub niêm yết năm 2014 với mức định giá 5,6 tỉ đô la Mỹ. Đến nay, giá trị công ty chỉ còn 1,2 tỉ đô la Mỹ. Deck Capital, công ty fintech có trụ sở tại New York, chuyên cung cấp các khoản vay siêu tốc cho doanh nghiệp nhỏ, hiện trị giá 290 triệu đô la Mỹ, giảm từ 1,9 tỉ đô la Mỹ cuối năm 2014. Câu chuyện tương tự xảy ra với đợt IPO của những công ty fintech khác như Funding Circle và GreenSky. “Những công ty này định vị là công ty công nghệ, nhưng thực tế, họ chỉ tận dụng công nghệ để thúc đẩy giải pháp kinh doanh xưa cũ là cho vay tiêu dùng,” Andrew Marquest từ công ty Middlemarch Partners, từng làm việc cho New York Fed và BlackRock cho biết. “Có những nhà đầu tư nhìn vào đó và nói, ‘Đây là một ngân hàng, không phải công ty công nghệ.’” Theo tính toán của Forbes, khoảng 15,6 tỉ đô

Sự thất bại của Fintech

LENDINGCLUB SÀN GIAO DỊCH CHO VAY IPO: 12.2014 GIÁ TRỊ THỊ TRƯỜNG SỤT GIẢM: $8,8 TỈ

NĂM 2007, Renaud Laplanche, người Pháp, ra mắt LendingClub trên Facebook dưới hình thức sàn giao dịch cho vay. Sứ mệnh của LendingClub là thay thế các ngân hàng bằng cách kết nối trực tiếp người có nhu cầu vay với người cho vay, giảm chi phí. Dù vậy, các đối tác ngân hàng như Cross River vẫn giúp LendingClub phát triển với tốc độ chóng mặt. Năm 2014, họ cho vay tổng cộng năm tỉ đô la Mỹ và lên sàn, giá trị đạt Đồng sáng lập đỉnh 10 tỉ đô la Mỹ. Renaud Laplanche Không lâu sau, báo cáo tài chính tiết lộ LendingClub đốt tới 43% doanh thu vào chi phí bán hàng và tiếp thị. Trong bốn năm đầu tiên sau khi niêm yết, LendingClub lỗ 340 triệu đô la Mỹ. Đến tháng 9.2018, LC Advisors – bộ phận quản lý tài sản của công ty, và Laplanche cùng một giám đốc điều hành khác, đồng ý trả 4,2 triệu đô la Mỹ tiền phạt cho SEC vì khiến nhà đầu tư hiểu lầm về các khoản vay họ mua. Cơ quan quản lý cáo buộc công ty dùng LC Advisors hỗ trợ các khoản bảo lãnh cho vay và điều chỉnh lợi nhuận hằng tháng không chính xác nhằm che giấu rủi ro. Laplanche bị cấm hoạt động trong ngành chứng khoán, và hiện cổ phiếu LendingClub đã giảm 80% so với mức đỉnh. “LendingClub được các nhân viên công nghệ trong ngành ngân hàng của Morgan Stanley đưa lên sàn chứng khoán. Họ cố bán công ty theo hình thức một thương vụ công nghệ,” Derek Pilecki từ quỹ đầu cơ Gator Capital Management cho biết. “Đó là một công ty tạo ra khoản vay.” F O R B E SV I E T N A M . C O M .V N

cấp dịch vụ tài chính duy nhất cho hệ sinh thái fintech toàn cầu,” Gade nói. “Chúng tôi làm vì mục tiêu thay đổi cuộc sống mọi người.” Trước khi đến Cross River, Gade có sự nghiệp thăng tiến đều đặn. Ông cống hiến hết mình tại Bear Stearns và Barclays, sau đó trở thành giám đốc tài chính của công ty cho vay thế chấp First Meridian tại New York, nổi tiếng nhờ phát hành các khoản vay với tên đăng ký là Trump Financial. Trong giai đoạn khởi đầu sự nghiệp, Gade, sinh tại Paris, đã nghỉ việc hai năm để học Kinh Talmud của người Do Thái. Năm 2008, ông quyết định hành động, gom góp khoảng 700 ngàn đô la Mỹ tiền tiết kiệm cùng chín triệu đô la Mỹ huy động từ bạn bè và những người khác để đầu tư vào Cross River, ngân hàng cộng đồng được chính phủ cấp phép nhưng không có tài sản.

ăm đầu tiên Cross River đi vào hoạt động, Gade và nhóm nhỏ của mình chủ yếu giao dịch mua bán các mã chứng khoán được chính phủ hỗ trợ và bán đấu giá. Sau đó, chưa đầy hai năm sau khi ngân hàng mở cửa, David Zalik tiếp cận Gade. David Zalik là chủ sở hữu GreenSky, công ty fintech lúc đó đang phát triển nhanh chóng nhờ thuyết phục nhà thầu cho chủ nhà vay không lãi suất khoản tiền cải tạo nhà cửa. Gade bắt đầu tạo các khoản vay cho GreenSky và nhận ra công ty fintech non trẻ này có thể trở thành động lực thúc đẩy Cross River phát triển. Ông nhanh chóng đổi mới Cross River nhằm phục vụ lợi ích của fintech. Ông đã xác định đúng thời điểm. Năm 2010, khủng hoảng tài chính gây mất lòng tin vào các ngân hàng truyền thống, người tiêu dùng có rất ít vốn để vận dụng và đa số ngân hàng ngừng nâng hạng mức tín dụng. Cross River và một số ngân hàng đặc biệt khác từ bang Utah như Celtic Bank và WebBank hăng hái lấp đầy khoảng trống này, thông qua thị trường đang phát triển của các fintech hàng đầu. Sự tăng trưởng của fintech có một vài lợi thế. Bằng cách khai thác dữ liệu và vận dụng kinh tế học hành vi, nhiều công ty mới, như Acorns và Betterment, tăng tỉ lệ tiết kiệm và giúp cải thiện tình hình tài chính cá nhân. Cho đến nay, fintech chiếm khoảng 170 tỉ đô la Mỹ tiền tái cấp vốn và cho vay. Mọi thứ suôn sẻ cho đến khoảng năm 2015, sau khi một số ít công cụ lớn như LendingClub lên sàn chứng khoán. Đột nhiên, những nhà đầu tư bên ngoài thung lũng Silicon bắt đầu nghiên cứu kỹ sổ sách – và họ tìm ra những rạn T H Á N G 2 .2 0 2 0

S I M O N DAWS O N / B LO O M B E R G ; DAV I D PAU L M O R R I S / B LO O M B E R G /G E T T Y I M AG ES

HỒ SƠ CỦA FORBES

126

gần mức kỷ lục. Tuy nhiên, đây là thời kỳ bùng nổ tại Fort Lee. Nhưng cuộc vui có thể chóng tàn. Các báo cáo nộp lên FDIC cho thấy các khoản vay cá nhân – phần lớn từ các đối tác cho vay fintech – chiếm 60% các khoản vay trên sổ sách của họ. Số lượng lớn các khoản vay từ Cross River có lãi suất cao ngất ngưởng, bị cấm ở các bang như New York và Connecticut bởi luật cho vay nặng lãi. Bản thân ngân hàng này được tài trợ từ vốn đầu tư mạo hiểm, thu hút tiền từ những công ty như Andreessen Horowitz và Battery Ventures – khoảng 28 triệu đô la Mỹ cuối năm 2016. Và một năm trước, KKR & Co. dẫn đầu vòng đầu tư trị giá 100 triệu đô la Mỹ, định giá Cross River gần một tỉ đô la Mỹ, khoảng gấp ba lần giá trị thông thường của một ngân hàng khu vực với quy mô tương tự. “Chiến lược của chúng tôi là thành nhà cung

Sự thất bại của Fintech

FUNDING CIRCLE CHO DOANH NGHIỆP VAY NGANG HÀNG IPO: 9.2018 GIÁ TRỊ THỊ TRƯỜNG SỤT GIẢM: $1,5 TỈ

nứt ngay từ trong nền móng của các công ty này. Hiện nay, Cross River vẫn tiếp tục mở rộng, dường như chẳng quan tâm gì đến những rủi ro tiềm tàng. Ngay tại thời điểm các ngân hàng cạnh tranh điên cuồng để phát hành các khoản thế chấp “không cần chứng minh tài chính” và lãi suất thấp trong giai đoạn bong bóng nhà đất

SỢ LÊN SÀN CHỨNG KHOÁN? NĂM CÔNG TY FINTECH CÓ GIÁ TRỊ CAO DƯỚI ĐÂY CÓ THỂ NHẬN HỖ TRỢ TỪ NGÂN HÀNG CROSS RIVER ĐỐI VỚI MỘT SỐ LOẠI HÌNH DỊCH VỤ QUAN TRỌNG CỦA HỌ. DÙ TIỀM LỰC KINH TẾ MẠNH NHƯNG VẪN KHÔNG TỰ TIN TIẾN HÀNH IPO. TÊN / THÀNH PHỐ

MỨC ĐỊNH GIÁ TRỊ TRƯỜNG VỐN TƯ NHÂN

MỐI QUAN HỆ CỦA CROSS RIVER

Affirm/San Francisco

$2,9 tỉ, gọi vốn: Bên cho vay $800 triệu

LOẠI HÌNH HOẠT ĐỘNG

Cho vay trả góp lãi suất cao

Coinbase/San Francisco $8,1 tỉ, gọi vốn: $525 triệu

Cung cấp các dịch vụ liên quan đến tài khoản Giao dịch tiền mã hóa và hoạt động môi giới thanh toán, quản lý tài sản và giao dịch

Stripe/San Francisco

$35,3 tỉ, gọi vốn: $1,3 tỉ

Cung cấp nền tảng ghi nợ cho lao động tự do, thời vụ

Upgrade/San Francisco

$562 tỉ, gọi vốn: Bên cho vay $162 triệu

Các khoản vay cá nhân và thẻ tín dụng chuyển đổi dư nợ thành khoản vay trả góp

Upstart/San Carlos, CA

$750 triệu, gọi vốn: Bên cho vay $165 triệu

Cho vay tiền để hợp nhất nợ thẻ tín dụng và chi tiêu các khoản như đám cưới

Công ty thanh toán kỹ thuật số cung cấp phần mềm giúp các doanh nghiệp thực hiện giao dịch trực tuyến

NGUỒN: THE COMPANIES; PITCHBOOK.

THÁ NG 2 .2 02 0

F O R B E SV I E T N A M . C O M .V N

127

HỒ SƠ CỦA FORBES

FUNDING CIRCLE hình thành từ những gợi ý của Samir Desai, cựu cố vấn quản lý 36 tuổi, tại quán rượu ở London trong giai đoạn khủng hoảng tài chính. Tương tự LendingClub, ý tưởng ban đầu là kết nối người có nhu cầu vay – là các doanh nghiệp nhỏ – với những nhà đầu tư trên Internet. Tháng 9.2018, Funding Circle lên sàn chứng khoán London, huy động được gần 400 triệu đô la Mỹ ở mức định giá hai tỉ đô la Mỹ. CEO Samir Desai Đó là mức cao nhất. Trong vòng chín tháng, công ty cắt giảm một nửa mục tiêu tăng trưởng doanh thu, với lý do nhu cầu vay giảm và nỗ lực chủ động “nhằm thắt chặt” hoạt động cho vay đối với các doanh nghiệp có mức rủi ro cao hơn. Cổ phiếu công ty sụt giảm 77% chỉ sau hơn một năm. Russ Mould từ AJ Bell, công ty môi giới chứng khoán có trụ sở tại Anh, cho biết: “Funding Circle sẽ không có lợi nhuận cho đến năm 2022 – 2023... Mọi người đã mất lòng tin.”

phình lên, một số công ty fintech bắt đầu cung cấp các khoản vay rủi ro hơn. Năm ngoái, Freedom Financial, đối tác fintech lớn của Cross River, đạt thỏa thuận trị giá 20 triệu đô la Mỹ với FDIC sau khi cơ quan quản lý xác định Cross River có các hành vi “lừa đảo và bất công” do không giám sát hiệu quả đối tác của mình trong quá trình tạo ra hơn 24 ngàn khoản vay. Cross River buộc phải trả khoản tiền phạt 641.750 đô la Mỹ. Mối đe dọa lớn hơn đối với fintech là suy thoái kinh tế. Trong quý 3 năm 2019, Cross River báo cáo các khoản vay xấu của họ đã tăng gấp đôi, lên gần 2% tổng số khoản vay, dẫn đầu là khoản vay 17 triệu đô la Mỹ trong bất động sản thương mại – chiếm 10% số nợ xấu của công ty. (Cross River tuyên bố hiện hầu hết các khoản vay đều đúng hạn.) Nhưng từ mùa thu năm 2016, mức trích lập dự phòng rủi ro tín dụng của Cross River đã tăng gần gấp đôi so với tỉ lệ trung bình các khoản vay. Thậm chí gần đây, tỉ lệ bảo hiểm dự trữ dành cho các khoản vay “quá hạn hoặc không sinh lợi” đã giảm từ 489% xuống còn 114%. Điều này xảy ra đúng thời điểm lý tưởng cho lĩnh vực tín dụng – nhờ tỉ lệ thất nghiệp thấp kỷ lục và lãi suất thấp. “Doanh thu của chúng tôi đạt tốc độ tăng trưởng lũy kế hằng năm là 45%,” Gade, người đỡ đầu các công ty fintech tại thung lũng Silicon, mô tả công ty hoạt động theo mô hình công ty “cung cấp dịch vụ”. “Tin đồn về suy thoái hoặc chu kỳ tín dụng bắt đầu đi theo hướng khác, chẳng có gì đáng ngại.”

ĐẦU TƯ • EQUBOT Bài William Baldwin

Kết nối triệu điểm

128 ĐẦU TƯ • EQUBOT

Ảnh Tim Pannell chụp cho Forbes

EquBot đang thực hiện một nhiệm vụ không tưởng: chứng minh máy tính có thể vượt qua con người về khả năng lựa chọn cổ phiếu.

Máy tính có thể nhận ra một con mèo. Liệu nó có thể xác định được một cổ phiếu giá hời không? Bốn năm trước, khi nghe giảng về các quỹ đầu cơ ở trường kinh doanh, Chidananda Khatua đã có hứng thú đi tìm câu trả lời cho câu hỏi này. Khatua – kỹ sư kỳ cựu của Intel, theo học MBA vào các buổi tối và cuối tuần tại ĐH UC Berkeley – tưởng tượng ra thứ gì đó mạnh mẽ, có thể là sự kết hợp giữa dữ liệu tài chính chính xác và thông tin lờ mờ tìm được trong các báo cáo thường niên và các bản tin. Trong phần lớn lịch sử áp dụng của máy tính ở phố Wall, chúng hoạt động theo định lượng nghiêm ngặt – ví dụ, phân chia giá theo lợi nhuận và xếp hạng kết quả. Nhưng sự thay đổi đã được định sẵn. Minh chứng thú vị về khả năng gợi ý của các vi xử lý xuất hiện năm 2011, khi siêu máy tính Watson của IBM vượt qua hai nhà vô địch con người trong trò chơi truyền hình Jeopardy! Để thực hiện kỳ tích này, máy tính vừa phải hiểu các số liệu vừa phải nắm bắt được các mối liên hệ, thời gian, tính gần đúng, tính nhân quả, phân loại học và rất nhiều yếu tố liên quan khác. Ứng dụng trí thông minh nhân tạo đó vào công việc sẽ mang lại nhiều lợi ích hơn ngoài việc giành chiến thắng trong các chương trình trò chơi truyền hình. AI có thể hoạt động như một trợ lý bác sĩ, người giới thiệu sản phẩm cho F O R B E S V I E T N A M . C O M .V N

người tiêu dùng hoặc công cụ phát hiện gian lận thẻ tín dụng. Và biết đâu AI cũng có khả năng quản lý cả danh mục đầu tư. Khatua, hiện 44 tuổi, hợp tác với hai người bạn cùng lớp ở trường kinh doanh trong dự án kinh doanh của mình. Arthur Amador, 35 tuổi, từng dành phần lớn sự nghiệp tại Fidelity Investments, chuyên tư vấn tài chính cho các gia đình giàu có. Christopher Natividad, 37 tuổi, là chuyên viên quản lý vốn của các tập đoàn.

Trí tuệ nhân tạo: Chida Khatua tại văn phòng EquBot ở San Francisco. Có lẽ các máy tính theo chủ nghĩa Sô-vanh: Phần mềm của ông khuyến nghị chính xác thời điểm mua cổ phiếu của Zendesk, nhà phát triển phần mềm ở gần đó. THÁNG 2.2020

MÁY TÍNH NHANH NHẤT THẾ GIỚI hình ảnh chuyển động. Chúng thực sự lý tưởng cho nhu cầu tính toán song song khổng lồ của các mạng nơ-ron nhân tạo, và chúng cung cấp sức mạnh cho các trung 1964 1985 1996 2018 1974 tâm máy tính mà Amazon CDC 6600 Cray 2 Hitachi SR2201 iPhone 11 Pro IBM Summit Star-100 Control Data Cray Hitachi Apple IBM Control Data cho EquBot và các nhà (MỸ) (MỸ) (NHẬT BẢN) (MỸ) (MỸ) (MỸ) nghiên cứu AI khác thuê. 0,003 GFLOP 1.9 GFLOP 600 GFLOP 600 GFLOP 149M GFLOP 0,1 GFLOP Năm ngoái, phần mềm EquBot gây tiếng vang với sự kiện Amarin Corp, Họ không ảo tưởng máy tính sẽ hiểu cách công ty dược phẩm từ Ireland nổi tiếng với chế con người hành động. Nhưng nó có thể có tri độ ăn kiêng có sử dụng axit béo omega-3 theo thức. Máy tính có thể lượm lặt các sự kiện – số chỉ định của chuyên gia. Trước khi công ty này lượng khổng lồ – và tìm kiếm các mô hình, xu nhận được cấp phép, khiến giá cổ phiếu tăng hướng trên thị trường chứng khoán. Có lẽ sức lên mức 15 đô la Mỹ, quỹ AIIQ đã mua cổ phiếu mạnh tính toán có thể bù đắp cho vấn đề thiếu của công ty này với giá dưới ba đô la Mỹ. Ngoài sót về trực giác. ra, còn có sự kiện quỹ ETF nội địa (AIEQ) mua Bộ ba dùng tiền tiết kiệm của họ và 735 ngàn cổ phiếu Visa sau khi hệ thống đo được các biến đô la Mỹ từ các nhà đầu tư thiên thần để thành động xuất hiện từ thông báo đóng cửa các chi lập EquBot, cố vấn cho các quỹ hoán đổi danh nhánh nhằm mục tiêu đạt số lượng thẻ tín dụng mục (ETF). IBM, với mong muốn giới thiệu các nhiều hơn. dịch vụ trí tuệ nhân tạo của mình, đã tài trợ Máy tính cũng sai lầm. Nó để ý đến NetApp khoản tín dụng 120 ngàn đô la Mỹ chi phí phần và New Relic, có lẽ do phản ứng với cơn sốt mềm và phần cứng cho các doanh nghiệp. điện toán đám mây. Cổ phiếu lao dốc. Không Hai năm trước, EquBot ra mắt quỹ ETF cần phải lo lắng, Khatua tuyên bố. Mạng nơ-ron mang tên AI Powered Equity (mã: AIEQ) với nhân tạo học hỏi từ những thất bại. danh mục đầu tư cập nhật mỗi ngày theo hướng Còn quá sớm để tuyên bố liệu EquBot, công dẫn từ máy tính. Năm 2018, họ ra mắt thêm AI ty chỉ quản lý 120 triệu đô la Mỹ, sẽ thành công Powered International Equity (mã: AIIQ). hay không. Hiện tại, quỹ nội địa tại Hoa Kỳ của Giám đốc điều hành Khatua quản lý một họ thấp hơn chỉ số S&P 500 ba điểm phần trăm nhóm nhỏ nhân viên ở San Francisco và 17 lập thường niên, nhưng quỹ quốc tế lại tăng hơn trình viên và nhà thống kê ở Bangalore, Ấn sáu điểm so với chỉ số này. Độ. Hệ thống thu nhận 1,3 triệu văn bản mỗi EquBot tuyên bố các quỹ của họ là các quỹ ngày: tin tức, blog, mạng xã hội, các báo cáo của ETF duy nhất được quản lý chủ động bằng AI. SEC. Siêu máy tính Watson của IBM chịu trách Nhưng điều đó sẽ không tồn tại lâu. IBM đang nhiệm xử lý ngôn ngữ, lựa chọn các sự kiện đưa bán AI trên khắp phố Wall. Donna Dillenberger, vào một biểu đồ tri thức gồm hàng triệu điểm. nhà khoa học của IBM ở Yorktown Heights, Mỗi điểm kết nối có thể là một công ty (một New York, đang làm việc trên một mô hình thị trong số 15.000), một từ khóa (như “FDA”) hoặc trường chứng khoán với hàng triệu điểm, và cô một yếu tố kinh tế (như giá dầu). Có hàng ngàn cho biết, rất nhanh sẽ xuất hiện các hệ thống tỉ khả năng liên kết chúng với nhau. Sau giai hàng tỉ điểm. đoạn “thử và sai” trong một mạng nơ-ron nhân Mối đe dọa lớn không kém đến từ những nhà tạo, sao chép mô hình kết nối nơ-ron trong não phân tích mà Khatua đang cố tước đoạt công người, máy tính sẽ cân nhắc một số liên kết việc. Họ có thể theo dõi các thử nghiệm thuốc quan trọng. Nhờ đó, hệ thống dò tìm trong kho hoặc để ý thấy Amazon không nhận tiền mặt. tri thức của nó để xác định sự biến động dựa Lợi thế của EquBot là sự bùng nổ dữ liệu số hóa trên dữ liệu đầu vào và ước đoán giá cổ phiếu và sự tăng trưởng tương đương về sức mạnh của trong một tuần, một tháng hoặc một năm sau. bộ vi xử lý. Con người không thể bắt kịp toàn Trong một ngày bận rộn, EquBot thực hiện bộ liên kết. đến nửa triệu tỉ phép tính. Đó là nhờ bộ vi xử lý “90% dữ liệu hiện có được tạo ra trong hai đồ họa của Nvidia. Những bộ vi xử lý này được năm qua,” Art Amador, giám đốc điều hành của thiết kế để làm hài lòng các game thủ bằng cách EquBot, phát biểu. “Sau hai năm nữa, điều đó xử lý đồng thời nhiều phần khác nhau của một vẫn sẽ đúng.” THÁ NG 2 .2 02 0

HƯỚNG DẪN Theo William Baldwin

Các dịch vụ trí tuệ nhân tạo của EquBot rất đắt, mức phí thường niên là 0,77% và 0,79%. Có thể tìm thấy dịch vụ rẻ hơn trong lĩnh vực đầu tư dựa trên máy tính tại Vanguard, quỹ do John Ameriks quản lý tìm kiếm các tín hiệu mua từ dữ liệu số. Từ khi thành lập năm 1995, quỹ Vanguard Strategic Equity Fund (VSEQX), với mức phí 0,17%, đã dẫn đầu chỉ số của các cổ phiếu vốn hóa trung bình và nhỏ. Các khoản đầu tư theo nhân tố mới của Vanguard tinh tế hơn: họ lập luận rằng bạn nên chú ý đến chiến lược với hiệu suất đầu tư dài hạn cao và hiệu suất đầu tư gần đây thấp – nghĩa là các cổ phiếu tạm thời có giá rẻ. Hãy cân nhắc đến quỹ Vanguard U.S. Multifactor ETF (phí: 0,18%). F O R B E S V I E T N A M . C O M .V N

129 ĐẦU TƯ • EQUBOT

M I N H H O Ạ : PAT R I C K W E L S H

Không có máy tính nào phô diễn trí tuệ nhân tạo trừ khi nó có thể suy nghĩ nhanh chóng. Đây là đồ thị theo thời gian về các cỗ máy xử lý nhanh nhất – bất kỳ dòng điện thoại thông minh nào cũng đều nhanh hơn rất nhiều so với cỗ máy xuất hiện sớm nhất – với tốc độ được đo bằng hàng tỉ phép tính điểm động mỗi giây.

LỐI S ỐNG • PATEK PHILIPPE Bài Christian Barker

Gìn giữ doanh nghiệp Là chủ tịch của doanh nghiệp gia đình Patek Philippe, Thierry Stern hiểu rõ rằng, đồng hồ là để bán, nhưng công ty thì không.

P Patek Philippe được những người say mê đồng hồ biết đến như một trong những “thương hiệu thần thánh” của ngành công nghiệp đồng hồ – ba thương hiệu đồng hồ Thụy Sĩ được đánh giá cao bao gồm Patek Philippe, Audemars Piguet và Vacheron Constantin. Patek Philippe, giống như Audemars Piguet, vẫn độc lập bên ngoài các tập đoàn xa xỉ lớn như Kering, LVMH F O R B E S V I E T N A M . C O M .V N

và Richemont. Hãng đồng hồ này thuộc sở hữu của gia đình Stern tại Thụy Sĩ qua bốn thế hệ. Gần đây, trong cuộc phỏng vấn độc quyền với Forbes Asia tại triển lãm Nghệ thuật đồng hồ do hãng Patek tổ chức ở Singapore, chủ tịch Patek, Thierry Stern, đã nêu quan điểm cá nhân về khẩu hiệu nổi tiếng của hãng: “Bạn không bao giờ thực sự sở hữu một chiếc đồng hồ của Patek Philippe. Bạn chỉ bảo quản nó cho thế hệ tiếp theo.” Quan điểm của Stern? “Gia đình chúng tôi không chỉ đơn giản là truyền lại những chiếc đồng hồ. Chúng tôi truyền lại toàn bộ công ty,” ông chia sẻ. Stern, 49 tuổi, đến Singapore tham dự triển lãm Nghệ thuật đồng hồ – sự kiện tiêu biểu của công ty, trước đó đã được tổ chức bốn lần kể từ

“Gia đình chúng tôi không chỉ đơn giản là truyền lại những chiếc đồng hồ. Chúng tôi truyền lại toàn bộ công ty.” —Thierry Stern.

THÁNG 2.2020

MICHELE LIMINA /BLOOMBERG/GETT Y IMAGES

LỐI SỐNG

• PAT E K P H I L I P P E

130

THỜI GIAN ĐẮT GIÁ Mua một chiếc đồng hồ Patek cũ thì không cần tham gia danh sách chờ, nhưng giá bán lại có thể cao hơn nhiều so với giá mua mới. Không phải tất cả các đồng hồ cao cấp đều lên giá theo thời gian, nhưng một số mẫu đồng hồ Patek lại tăng giá rất cao. Một chiếc đồng hồ Nautilus bằng thép những năm 1970, được bán với giá khoảng ba ngàn đô la Mỹ khi còn mới, hiện có giá hơn 60 ngàn đô la Mỹ. Đồng hồ bấm giờ lịch vạn niên Patek từ những năm 1980, được bán với giá khoảng 20 ngàn đô la Mỹ vào thời điểm đó, gần đây đã được bán đấu giá từ 400 ngàn đến hơn một triệu đô la Mỹ. Một chiếc đồng hồ bấm giờ lịch vạn niên bằng thép vô cùng hiếm, ra mắt vào những năm 1950, giá ban đầu là 2.200 đô la Mỹ, đã trở thành chiếc đồng hồ đeo tay đắt nhất từng được bán, với mức giá hơn 11 triệu đô la Mỹ vào năm 2016. Kỷ lục đó đã bị phá vỡ vào tháng 11.2019, khi một chiếc đồng hồ thuộc bộ sưu tập Grandmaster Chime bằng thép độc nhất vô nhị (bộ sưu tập Grandmaster Chime gồm bảy chiếc đồng hồ phiên bản giới hạn, trong đó có một chiếc đã được bán ra thị trường vào năm 2014 với mức giá gần 2,5 triệu đô la Mỹ) được bán với giá 31 triệu đô la Mỹ. F O R B E S V I E T N A M . C O M .V N

131

• PAT E K P H I L I P P E

THÁ NG 2 .2 02 0

Ảnh từ trên xuống: Patek Philippe Nautilus 3700/1A, Perpetual Calendar Ref. 3940G và Grandmaster Chime Ref. 6300A.

“Nếu chúng tôi chế tạo ra một triệu đồng hồ mỗi năm, bạn có nghĩ rằng mọi người vẫn sẽ mua chúng không? Tôi không nghĩ vậy,” ông nói. “Giữ được chất lượng cao nhất là mục tiêu của Patek. Không thể cùng một lúc đạt được cả chất lượng lẫn số lượng. Yêu cầu Picasso vẽ lại cùng một bức tranh 20 lần là điều không thể, và thêm nữa, ông ấy sẽ không bao giờ làm điều đó. Patek cũng vậy.” Một trong hai người con trai tuổi thiếu niên của Stern đang thấy hứng thú với việc kinh doanh. Con trai 16 tuổi của ông vừa bắt đầu theo học tại một trường dạy làm đồng hồ, như Stern đã làm khi còn trẻ. “Con trai tôi tự quyết định, nó rất thích việc đó,” Stern cho biết. Con trai cả của ông, 18 tuổi, sẽ sớm bắt đầu học quản lý khách sạn. Stern nói ông sẽ không ép con mình theo nghiệp kinh doanh. “Ép buộc con là một sai lầm rất lớn. Chúng phải tự quyết định điều mình muốn làm. Tôi không bắt buộc chúng. Tôi không sinh con chỉ bởi vì muốn có người tiếp quản Patek.”

LỐI SỐNG

năm 2013. Đây là triển lãm lớn nhất từ trước đến nay, tại khu vực rộng 1.800m2, và là triển lãm đầu tiên được tổ chức tại châu Á, một dấu hiệu cho thấy châu Á vẫn tiếp tục là thị trường quan trọng đối với ngành đồng hồ xa xỉ trên toàn cầu. Đây cũng là một minh chứng khác cho thấy gia đình Stern vẫn quyết định là một doanh nghiệp độc lập, thuộc sở hữu gia đình. Đầu năm nay, có tin đồn LVMH đang xem xét mua lại Patek. Hồi tháng một, các nhà phân tích tại ngân hàng đầu tư Berenberg của Đức đã ước tính rằng Patek có thể có giá lên tới 9 tỉ euro (10 tỉ đô la Mỹ). Khi được hỏi liệu ông có nhận được đề nghị mua lại từ một số tập đoàn lớn hay không, Stern trả lời: “Họ có quan tâm không ư? Câu trả lời của tôi là ‘có’.” Sau đó, ông nói thêm rằng những đề nghị mua lại này củng cố quyết tâm giữ gìn doanh nghiệp gia đình của ông. “Điều đó cho thấy rằng chúng tôi đang đi đúng hướng. Nhưng công ty của gia đình chúng tôi không phải để bán,” ông nói. Gia đình Stern đã mua lại Patek từ gia đình Philippe vào năm 1932 trong cuộc Đại suy thoái, lúc đó gia đình Philippe là những người thợ làm đồng hồ và gia đình Stern là nhà cung cấp mặt số đồng hồ cho họ. Năm 2009, Thierry Stern được cha ông, Philippe, chuyển giao quyền kiểm soát doanh nghiệp và đã điều hành Patek từ thời điểm đó. Công ty có 1.600 nhân viên tại trụ sở ở Geneva cùng 600 nhân viên toàn cầu, và ước tính doanh thu năm 2018 là 1,45 tỉ franc Thụy Sĩ (1,5 tỉ đô la Mỹ). Philippe Stern vẫn là chủ tịch danh dự của công ty. “Tôi tự hào rằng trong quá trình chuyển đổi giữa hai cha con tôi, không ai nhận ra có sự thay đổi trong lãnh đạo. Chúng tôi giữ các chiến lược và truyền thông giống nhau, loại sản phẩm giống nhau. Chúng tôi giữ linh hồn của công ty,” Stern cho biết. Stern đã giúp Patek duy trì vị thế là một trong những hãng đồng hồ được đánh giá cao nhất thế giới bằng sự khan hiếm. Kể từ khi công ty được thành lập vào năm 1839, Patek đã nổi tiếng với sản lượng xuất xưởng hằng năm ở mức thấp, hiện nay là khoảng 62 ngàn chiếc một năm. Chế tạo một chiếc đồng hồ Patek có thể mất một năm hoặc lâu hơn nữa. Stern cho biết, sẽ rất khó để chế tạo ra đồng hồ với tốc độ nhanh hơn. Ông nói: “Chúng tôi không giống như hãng Swatch, chúng tôi không thể chỉ làm một động tác nhấn nút đơn giản là có thể tăng sản lượng.” Những tín đồ mê đồng hồ Patek thường phải đăng ký danh sách chờ để mua hàng. Chẳng hạn, cần phải chờ từ năm đến tám năm cho mẫu đồng hồ Nautilus bằng thép không gỉ. Stern cũng nói thêm rằng, việc tăng sản lượng sẽ làm giảm giá trị của đồng hồ Patek.

Vacheron Constantin Fiftysix Tourbillon – Bản lĩnh tiên phong của người đứng đầu PHONG CÁCN

132

OMEGA ra mắt mẫu Seamaster đặc biệt OMEGA vừa tiết lộ mẫu đồng hồ mà điệp viên huyền thoại 007 sẽ đeo trong bộ phim James Bond thứ 25 No Time To Die dự kiến ra mắt vào tháng 4.2020. Mẫu đồng hồ này cũng có mặt trong bộ sưu tập của OMEGA từ tháng 2. Phiên bản Seamaster Diver 300M 007 được chế tác theo nhu cầu của quân đội và được thiết kế từ ý tưởng của Daniel Craig và nhà sản xuất phim 007. OMEGA đã làm việc sát sao với nam diễn viên trong quá trình thiết kế, tham khảo sự hiểu biết chuyên sâu về James Bond của anh. Mẫu đồng hồ có kích thước 42 mm này được chế tác từ Titan cấp độ 2, chất liệu nhôm màu nâu “nhiệt đới” cho mặt số và niềng xoay. Nhờ sử dụng chất phản quang SuperLumiNova màu cổ điển cho vạch đo thợ lặn, bộ kim mạ đen và cọc số, tất cả những yếu tố này tạo ra nét kinh điển. Trên nắp đáy, các con số được định dạng theo kiểu đồng hồ được cấp cho quân đội thực thụ. “0552” là mã Hải quân, “923 7697” là số cho đồng hồ thợ lặn. Ký tư “A” nghĩa là chiếc đồng hồ có nút khóa vặn, “007” là số biểu tượng của đặc vụ James Bond. Cuối cùng, “62” là năm mà phim James Bond đầu tiên cho ra mắt. Bên trong là bộ máy ấn tượng OMEGA Co-Axial Master Chronometer 8806, đã đạt tiêu chuẩn cao nhất trong ngành đồng hồ về độ chính xác, khả năng vận hành và mức kháng từ. Chiếc đồng hồ có mặt tại các OMEGA Boutique từ tháng 2. 2020, trong một túi vải màu nâu độc quyền.

Vacheron Constantin đánh dấu chương mới trong lịch sử của thương hiệu với BST FIFTYSIX® lấy cảm hứng từ chiếc đồng hồ lịch sử của hãng mang mã hiệu 6073, ra đời từ năm 1956. Ấn tượng của chiếc đồng hồ nằm ở cơ chế lên dây cót tự động hiếm có kiểu rotor ngoại biên “peripheral”. Con lắc lên dây không che mất một nửa bộ máy như thông thường, mà được thiết kế dạng viền bao quanh bộ máy. Đồng hồ có đường kính 41mm, trong khi tất cả các mẫu còn lại trong bộ sưu tập Fiftysix sở hữu đường kính 40mm. Bộ kim và các cọc số biểu thị thời gian được sơn phủ lớp dạ quang siêu sáng Super Luminova, giúp dễ dàng xem giờ ngay cả trong bóng tối. Ref. 6000E/000R-B488 với vỏ được làm từ vàng hồng 18K 5N nổi bật với dây da cá sấu Mississippiensis màu nâu đậm sang trọng. Cỗ máy 2160/1 được cấu thành từ 188 bộ phận cũng mang con lắc ngoại vi và nhận được chứng nhận Hallmark of Geneva danh giá. Mức dự trữ năng lượng của chiếc 6000E/000R-B488 này lên tới 80 tiếng bền bỉ, và với con lắc ngoại vi nhỏ nhắn, kiệt tác cơ khí nằm trong lòng chiếc FIFTYSIX này sẽ đem tới hàng giờ vui thích cho chủ nhân chỉ bởi việc nhìn ngắm những bánh răng - dây tóc tí hon cần mẫn làm việc không mỏi mệt.

Rimowa và cảm hứng từ ký truyện Hành trình Trung Đông Mùa hè năm nay, RIMOWA ra mắt bộ sưu tập vali màu đầu tiên kể từ khi công ty tung ra thị trường bộ hình ảnh thương hiệu mới. RIMOWA hiểu được khao khát khẳng định bản thân của những lữ hành gia hiện đại. Vì thế, bộ sưu tập màu hoàn toàn mới này được RIMOWA tung ra thị trường để đáp ứng nhu cầu này, trong khi khuyến khích họ tận hưởng hành trình trọn vẹn nhất. Mã màu mới này được lấy cảm hứng trực tiếp từ mảng màu của những cảnh quan biệt lập nhưng lộng lẫy chỉ có thể quan sát được với góc nhìn từ trên cao – sự ấn tượng nhất F O R B E S V I E T N A M . C O M .V N

thời với những vùng đất sơ nguyên xinh đẹp đang dang rộng bàn tay chào đón những trái tim ưa mạo hiểm. RIMOWA Essential hiện có những màu sắc như hồng san hô, lấy cảm hứng từ Pink Lake ở vùng Tây Úc và màu xanh của lá thảo mộc xô thơm, phản ánh sắc xanh của Lake District ở Tây Bắc nước Anh. RIMOWA Essential được phối màu chuyên nghiệp - từ tay cầm và dây kéo đến nhãn dán và bánh xe để cho ra một phiên bản tươi mới, hợp thời và hiện đại. ĐỊA CHỈ: Hotel de l'opéra, 29 Tràng Tiền, Hoàn Kiếm, Hà Nội; Tel: (024) 3 923 0888 THÁNG 2.2020

Chopard 2020 – Những trái tim đón chào lễ hội

Từng là bộ sưu tập nữ trang tiên phong cho xu hướng trang sức của thế kỷ trước, đồng thời vẫn gắn bó với giá trị cốt lõi của mình là nghệ thuật chế tác thủ công kinh điển, giờ đây, Cartier nâng tầm Clash de Cartier vượt xa những chuẩn mực và nguyên tắc truyền thống. Thương hiệu trang sức lừng danh nước Pháp vừa ra mắt dòng sản phẩm có tính cách mạng nhất của mình: Clash de Cartier. Được mệnh danh “viên ngọc quý hai mặt” Clash de Cartier là sự pha trộn và kết hợp các chuẩn mực cao quý của trang sức và di sản nghệ thuật thủ công Cartier. Bộ sưu tập với những đặc trưng về thiết kế hình học của nhà Cartier. Nghệ thuật thủ công quen thuộc như đinh tán, hạt, hoặc cườm vuông xuất hiện từ những năm 30 được Cartier sử dụng và cách tân mạnh mẽ hơn, tạo nên những họa tiết quyến rũ, đầy nổi loạn, phá vỡ các nguyên tắc thiết kế thường thấy của một tạo tác trang sức cao cấp. Clash de Cartier mới gồm tám món trang sức như nhẫn, vòng tay, dây chuyền và hoa tai với các kích cỡ khác nhau. Clash de Cartier được xem là biểu tượng phi giới tính của “một trong những hãng trang sức xa xỉ nhất thế giới”. Như lời tuyên bố của Cartier :“Nam. Nữ. Không phán xét.” Với tinh thần đổi mới vượt qua các chuẩn mực truyền thống nhưng vẫn giữ vững được vẻ thanh lịch của giới quý tộc nói chung và giới hạn của sự xa xỉ nói riêng, nữ diễn viên người Anh gốc Brazil Kaya Scodelario tự hào trở thành gương mặt đại diện cho dòng trang sức Clash De Cartier.

Boss SS20 – Sắc màu của kiến trúc sư, nhà thám hiểm và hoạ sĩ Với chủ đề Individuals – Những cá thể, BST Xuân Hè của BOSS xây dựng những hình tượng người đàn ông với cá tính và gu ăn mặc được phản ánh rõ qua phong thái nghề nghiệp như phép ẩn dụ nam tính. Ba hình tượng Kiến trúc sư, Nhà thám hiểm và Họa sĩ được phân định bằng những tông màu chủ đạo tương ứng là xanh dương hiện đại, màu đỏ mãnh liệt và xanh lá tươi mới pha sắc trắng và vàng chanh. Không khó để nhận ra những bộ suit với cấu trúc sắc sảo, đạo diện cho tư duy THÁ NG 2 .2 02 0

“sharp lines, sharp mind” của người kiến trúc sư tài năng với phong độ thư thái và ngập tràn năng lượng. Trong khi đó, mọi thứ lại có phần phóng khoáng hơn đối với nhà thám hiểm trong những bộ trang phục athleisure khỏe khoắn, tối giản. Dường như không có một giới hạn nào cho người đàn ông này và trái đất có lẽ thật nhỏ bé khi với bầu nhiệt huyết khám phá sôi nổi cùng sự kết nối rộng lớn. Cuối cùng là thế giới của “chàng họa sĩ mùa hè” với những sáng tạo đến từ nguồn cảm hứng tươi mới như bộ suit sáng màu. FO RBESVIE TNAM.COM.VN

133 PHONG CÁCN

Clash de Cartier – Biểu tượng thanh lịch vượt thời gian

Nhà chế tác đồng hồ và trang sức cao cấp Chopard lại tiếp tục giới thiệu những sản phẩm thú vị, tôn vinh sự tinh tế của Thủ công và Cảm xúc, đưa nghệ thuật tặng quà lên một đẳng cấp khác biệt: những món quà tặng dành cho người bạn đời, người bạn thân, hay bất kỳ ai chúng ta yêu thương đều là món quà duy nhất, truyền tải cảm xúc và những giá trị tinh tế. Mỗi lần trao gửi quà tặng, là một lần tôn vinh mối quan hệ giữa người với người. Mùa lễ hội đầu năm 2020, nhà chế tác Chopard đem tới một sự lựa chọn vô cùng đa dạng mẫu mã và giá cả: bộ sưu tập Happy Hearts với Chopard’s Big Heart, Happy Diamonds với những viên kim cương lăn đều trong chiếc vòng cổ, tôn vinh nghệ thuật chế tác với hai phiên bản đồng hồ L’Heure du Diamant; hay những sản phẩm của nghề chế tác đồng hồ thủ công cao cấp với chiếc L.U.C XPS Twist QF và L.U.C Chrono One Flyback. Không quên rằng việc tặng quà là dành cho cả nam và nữ, bộ sưu tập Lễ hội lần này cũng có những món đồ dành cho nam giới: những chiếc vòng tay Classic Racing, lấy cảm hứng từ cuộc đua huyền thoại Mille Miglia – “cuộc đua ngàn dặm”, với hoa văn xương cá đến từ những chiếc lốp xe Dunlop 1960, mang tinh thần mạnh mẽ và can trường theo từng dặm đường đồng hành.

SUY NGẪM

Về giá trị —Max Planck, nhà vật lý học.

“Kẻ nào trộm ví của tôi thì chỉ lấy trộm được rác. Đó là thứ vô giá trị.” —William Shakespeare, đại văn hào.

“Chính trong lúc đối diện với nỗi đau, nhiều điều đẹp đẽ đạt đến giá trị của mình.”

“Người ta không hết trân trọng một viên đá quý chỉ đơn giản bởi vì họ sở hữu viên đá quý lớn hơn.”

—Alain de Botton, triết gia.

“Không phải cái gì người khác vứt đi hay không dùng nữa cũng đều là rác.” —Andy Warhol, nghệ sĩ.

“Không khó để ra quyết định khi bạn biết giá trị của mình.” — Roy Disney (doanh nhân)

—Marie Brennan, tác giả.

“Tiền không tạo nên giá trị, mà chính sự cân bằng tinh tế giữa kỳ vọng và khao khát mới tạo nên giá trị.” —Barbara Kingsolver, tiểu thuyết gia.

“Hãy tìm kiếm điều ẩn giấu dưới vẻ ngoài, đừng để mình bị vuột mất chất lượng cũng như giá trị của điều gì đó.”

“Luật pháp, quân đội, Ether, và các điều tương tự, chỉ là những biểu tượng hữu ích. Tuy nhiên những kẻ thiếu hiểu biết và khinh suất lại dùng chúng như những biểu hiện đầy đủ của thực tiễn.” —Thomas Henry Huxley, nhà sinh học.

—Marcus Aurelius, triết gia.

“Các mạng lưới đạt được chủ quyền nhờ đồng tiền kỹ thuật số của riêng họ.”

SUY NGẪM SAU CÙNG

—Olaf Carlson-Wee, nhà sáng lập Ploychain Capital.

“Giá cả là mốc thỏa thuận được đề xuất giữa bên mua và bên bán. Phần đề xuất mới là điều mấu chốt chứ không phải yêu cầu khớp lệnh.” —Jeffrey Tucker, tổng biên tập của viện Nghiên cứu kinh tế Mỹ.

F O R B E SV I E T N A M . C O M .V N

“Nhan sắc chẳng có tác dụng chi vì người ta sẽ dời ánh mắt; Sự quyến rũ tác động vào thị giác, nhưng phẩm chất sẽ chinh phục được tâm hồn.” —Alexander Pope, nhà thơ.

“Ai khôn ngoan thì yêu cuộc sống; Ai giữ được sự thông sáng thì tìm được phước lành.” —Kinh thánh, châm ngôn 19:8.

“Đo giá trị của tiền bạc ở cách dùng, chứ không phải số lượng.” —Malcolm Forbes

THÁNG 2.2020

NGUỒ N: OTHELLO, BY WILLIAM SHAKESPE ARE; ANIMAL , V EGE TABLE, MIR ACLE, BY BARBAR A KINGS OLVER; CRY P TONOMIC ON, BY NE AL STEPHENS ON; THE R APE OF THE LO CK , BY ALE X A NDER P OPE; MEDITATIONS, BY M A RCUS AURELIUS; LITER A RY THEORY: A N INTRODUCTION, BY TERRY E AGLE TON; WHERE IS S CIENCE GOING?, BY M A X PL A NCK ; THE E VOLUTION OF THEOLO GY, BY THOM AS HENRY HUXLE Y; THE TROPIC OF SERPENTS, BY M A RIE BRENN A N. PHOTO BY A FP; GE T T Y IM AGES; C ORBIS A ND BLO OMBERG .

SUY NGẪM

134

“Mỗi một tiến bộ về mặt tri thức đều khiến chúng ta phải đối mặt với bí ẩn về sự tồn tại của con người.”