Hoem. Ute. langt der ute. Omsl.qxp 18.10.2021 12:07 Side 1
edvard hoem (f. 1949) har ein rik forfattarskap. Han er ein prislønt roman- og biografiforfattar, dramatikar, salmediktar og Shakespearegjendiktar. Han har mottatt Kritikerprisen, Aschehougprisen, Doblougprisen og Brages hederspris. Han har vore innstilt til Nordisk råds litteraturpris fire gonger. I 2020 vart han utnemnd til Kommandør av St. Olavs Orden for sin store innsats for norsk litteratur og kulturarv.
I vika langt mot vest, langs haustmørk strand kjem svanene igjen, eg ser det no. Dei duvar lydlaust like attmed land og speglar seg når sjøen stig mot flo. Eg har sett pina skjera andletstrekk, eg har sett folk ta avskil utan fred, høyrt dører smelle, bilar køyre vekk, men no kjem svanene og slår seg ned. Det var ei verd, ein kyst, der langt mot nord, ein slik klar haustdag, vinter var på veg, eg sat og såg mot botnen av ein fjord og høyrde vengesus som nærma seg. Så vart det stille. Det gjekk mange år. No høyrer eg på nytt at venger slår.
a k va re l l på f rams ida: at le fæ røy fo rfat ta r port rett: paal aud es tad o m s la g : Egil Haraldsen & Ellen Lindeberg | exil desi gn
9
7 8 8 2 4 9
5 2 4 6 3 1
for lag et oktober
Dikta i Ute, langt der ute er sanselege, musikalske og inderlege. Naturens klangar og linjer frå barndommens landskap grip inn i kvarandre og utfyller kvarandre. Sjølv om fleire av dikta i denne samlinga er skrivne for mange år sidan, er dei haldne i eit poetisk språk som ikkje blir nedslite av år og alder.
e dva rd hoe m | Ute, langt der ute
i vika langt mot vest
EDVARD HOEM UTE, LANGT DER UTE. DIKT 1967 — 2021 f or l ag e t o k to b e r
Hoem. Ute, langt der ute. Mat.qxp 21.10.2021 10:15 Side 2
Hoem. Ute, langt der ute. Mat.qxp 21.10.2021 10:15 Side 3
edva r d hoe m Ute, langt der ute Dikt 1967–2021
Med etterord av un n falk e i d
forlaget oktober 2 0 2 1
Hoem. Ute, langt der ute. Mat.qxp 21.10.2021 10:15 Side 4
Hoem. Ute, langt der ute. Mat.qxp 21.10.2021 10:15 Side 5
fo ro rd
i alle år har forfattaren av denne boka skrive dikt og songar ved sida av dramatikk og romanar. Dikta har stått i aviser og tidsskrift og andre publikasjonar. Dei åtte første dikta i denne samlinga er henta frå debutsamlinga mi, Som grønne musikantar frå 1969. Tre dikt stod i Du er blitt glad i dette landet frå 1979. Andre dikt blir her publiserte for første gong. I sommar gjekk det opp for meg at tida var inne til å samle dei beste dikta, og at tida kanskje var lydhøyr for å ta imot dei. Modernismen i norsk lyrikk har gitt oss mange viktige innsikter og strålande dikt, men kløfta mellom det store lesande publikum og det meste av lyrikken er blitt større. No stikk den poesien som også bruker rim og rytme når det trengst, hovudet fram, og eg innbiller meg at det finst folk som ventar på den lyrikken og songlyrikken som talar rett til lesaren. Oslo, den 1. oktober 2021 edvard h oem
5|
Hoem. Ute, langt der ute. Mat.qxp 21.10.2021 10:15 Side 6
Hoem. Ute, langt der ute. Mat.qxp 21.10.2021 10:15 Side 7
o m e i t ba rn
I naustet bur eit utsett barn og vinterstid held folk seg godt på fråstand, men no er dagen lys, og gutar slenger døra modig opp, ropar så det skrell: Kom og ta i båten! Kven ropar høgt i draumar nattetid?
7|
Hoem. Ute, langt der ute. Mat.qxp 21.10.2021 10:15 Side 8
blåsande søndagar
Dei blåsande søndagane var som skapte til å samle i. Vi gjekk til stranda mot vest, fann steinar som flaut, blankslitne stykke av tre, flasker som blinka i sola. Medan vi leita: Vi ropte høgare enn lyset og vinden. Kvar gong vi fann: Vi drakk sol utan å vita det, blei skorne i skarp luft utan å hugse det etterpå. Skattar på jorda samla vi, bar dei heim. Ein, to, tre, mange blåsande søndagar. Fleire havari, fleire rikdommar nådde våre opne strender. Også i dag står vårt hjarte til det som er oppe i dagen. På botnen av havet samlar sommaren dagane.
8|
Hoem. Ute, langt der ute. Mat.qxp 21.10.2021 10:15 Side 9
sletta i marka
Det er ei gammal slette øvst i marka. Ein gong var det visst ei seter der. No søkk grunnmurane stilt i mosen. Ei grufull soge er knytt til denne staden. Den gamle rister på hovudet, vil ikkje fortelja. Men alle her går i ring om sletta i marka når dei leitar etter sauene om hausten. Det er som om heile bygda har vondt samvit, men vonar at einkvan utanfrå skal koma, stige fram til setervollens kant og rope ut namnet til den siste seterjenta.
9|
Hoem. Ute, langt der ute. Mat.qxp 21.10.2021 10:15 Side 10
hugseliste
Om hausten: Dei gule hestane går baklengs inn i skodda. Bror min knyter skolissene sine. Barna til naboen lagar papirkorger. Om vinteren: Sur torvrøyk frå dei svarte omnane. Far grev gråbeinsild ned i snøen. Vinterepla på loftet blir modne. Om våren: Dagane skal pussast blanke. Bjørkesaft og eggekvite. Plomma går betre saman med gåsungar. Om sommaren: Hersens byfolk som rek rundt alle strender! Eg går framleis rundt med eit kjernehus i munnen. Dei gule hestane blir ikkje gulare.
10 |
Hoem. Ute, langt der ute. Mat.qxp 21.10.2021 10:15 Side 11
dei grøne musikantane
Dei grøne musikantane spelar og dansar i hagen. Sommar, men våre hjarte er mette av tvil. Den eine handa vil ikkje det den andre vil. Dei gnissar i graset på sine instrument, men strupane våre rustar som gamle fontener. Visdomsord har blitt oss for store å tygge på og kuar ikkje vår vanmakt, men munnane deira knepper seg om ein løyndom ved dette liv. Kven tenker: Kvasse tunger slikkar gjennom graset? Vi dansar med dei grøne musikantar. For snart vil hausten slipe sine knivar og tusen kvite kjevar opnast mot det grøne.
11 |
Hoem. Ute, langt der ute. Mat.qxp 21.10.2021 10:15 Side 12
so m m a rh u se t
No er det tid for å tenke på overvintring. November er ikkje staden for meiningslaus tvil. Slepp ikkje lengsel frå deg. La ikkje draumen døy. Med tida skal alt bli betre. Med tida skal alt bli godt. For ein morgon skal du vakne i eit sommarhus på andre sida av mørkret og glatte fortau. Du skal vakne til ei reinare luft enn her, og høyre barns morgonlatter gjennom lyse rom. Du skal vakne til ei solblank vik med mange kvite båtar, til ein søndagsmorgons flaum av lys igjennom opne glas. Du skal springe ut på doggvåte, grøne plener, utan smaken av dagen før i din munn. Med tida skal alt bli betre. Du tenker berre på dette og blir sikrare for kvar dag: Det er eit sommarhus som ventar på deg der. Bortanfor alt vondt. Der ingen har aning om anna enn sommar.
12 |
Hoem. Ute, langt der ute. Mat.qxp 21.10.2021 10:15 Side 13
melding
Vi stikk ein spade i den svarte jord. Her skal bli plass til mange røter, for der framme ligg ein lang frost. Ein stor sommar ventar innanfor vår hud. Vi lagar himlar, lys blå akvarell, penslar skogen grøn, fargane sig utover. Ein stor sommar ventar innanfor vår hud. Ein stor sommar ventar innanfor di hud, kjære, og fang han, men ikkje med ord. Tygg salt med din raude munn. Di hud mot mi. Snart skal vi blandast med jord.
13 |
Hoem. Ute, langt der ute. Mat.qxp 21.10.2021 10:15 Side 14
jenter på gata
Jenter på gata med gyngande gange, dansande steg vil slite hjartet ut av oss her på benken. Jenter i sola eit strykeorkester der bogane slit med sitt. Vi blir sittande. Skuggane våre blir til monument når vi reiser oss om kvelden. Når vi er borte, er også dei borte. Flyktige er dei gode dagane og den gode uro. Snart blir søvn strøydd ut i kroppane våre. Men vi skal finne tilbake til plassen på benken ved springvatnet. Snart skal vi møtast der.
14 |
Hoem. Ute, langt der ute. Mat.qxp 21.10.2021 10:15 Side 15
kvinnene langs fjorden
Ei dør blir varsamt opna mot den seine sommars vind. Eit trekkspel vidar belgen og slepper kvelden inn. Ein spelemann får skjenkt seg ein skarp ein i eit krus, før kvinnene langs fjorden kjem ut av sine hus. Og hausten er ei aning av frost i naken hud, ein raud akkord i kjerret der nypa spelar ut, ein skratt i åkerkanten og dogg i nyslått hå, ei sol som heng i rognen med pynteknappar på. Ein holme ligg og voggar forgylt ved fjordens munn. Ein robåt lyfter venger av gull eit kort sekund. Ein liten ball i rommet gjer rundkast i ein strikk, og jamvel støvet dansar rundt Jacobsens fabrikk. Hang nakken lut så lenge mot mønstret av ein tråd som sprang langs kjolekanten med gule bomber på? Var hjulet på maskinen som tåke eit minutt, og arbeidet ei plage som aldri meir tok slutt? No dansar fjordens kvinner si glede og sitt hat, ei heit og ilter lykke før kvelden blir til natt. Og den som ser på dansen kan gjerne spørja no, kor lenge fjordens kvinner vil la seg trakke på.
15 |
Hoem. Ute, langt der ute. Mat.qxp 21.10.2021 10:15 Side 16
stormvarsel
Vi som bur utmed havet har lært å forstå kva slags vêr vi kan vente av alle slags tegn: Når frosken er mørk, og når sjøen er grå, og når katten og hunden et gras, blir det regn. Men når havdrønnet høyrest inni sundom, blir det storm. Det er stilt, og eg steller med mitt som eg pla’ men eg får slik ei uro av merke eg ser. Når eg høyrer på radio, eller les i eit blad kjennest gufset frå eit forferdeleg vêr. Det blir uvêr når måsen kjem i tunet: Det blir uvêr når måsen kjem i flokk. Eg fekk brev frå ein brorson i Spania i kveld. Han har gått ifrå borde med våpen i hand. I ei hole ved Ebro, der bombene fell er ein sjøulk frå Utvik blitt ein krigar på land. Og når havbaken trekker innpå fjella blir det storm. Kva tid kjem dei att, dei som utanskjers fer? Det er godt at dei kjenner kvart merke og méd. Eg har øyre som høyrer, og eg ser det eg ser: Eg set stormkrok på glaset, så stilt som det er. For når havdrønnet høyrest inni sundom blir det storm. 16 |
Hoem. Ute. langt der ute. Omsl.qxp 18.10.2021 12:07 Side 1
edvard hoem (f. 1949) har ein rik forfattarskap. Han er ein prislønt roman- og biografiforfattar, dramatikar, salmediktar og Shakespearegjendiktar. Han har mottatt Kritikerprisen, Aschehougprisen, Doblougprisen og Brages hederspris. Han har vore innstilt til Nordisk råds litteraturpris fire gonger. I 2020 vart han utnemnd til Kommandør av St. Olavs Orden for sin store innsats for norsk litteratur og kulturarv.
I vika langt mot vest, langs haustmørk strand kjem svanene igjen, eg ser det no. Dei duvar lydlaust like attmed land og speglar seg når sjøen stig mot flo. Eg har sett pina skjera andletstrekk, eg har sett folk ta avskil utan fred, høyrt dører smelle, bilar køyre vekk, men no kjem svanene og slår seg ned. Det var ei verd, ein kyst, der langt mot nord, ein slik klar haustdag, vinter var på veg, eg sat og såg mot botnen av ein fjord og høyrde vengesus som nærma seg. Så vart det stille. Det gjekk mange år. No høyrer eg på nytt at venger slår.
a k va re l l på f rams ida: at le fæ røy fo rfat ta r port rett: paal aud es tad o m s la g : Egil Haraldsen & Ellen Lindeberg | exil desi gn
9
7 8 8 2 4 9
5 2 4 6 3 1
for lag et oktober
Dikta i Ute, langt der ute er sanselege, musikalske og inderlege. Naturens klangar og linjer frå barndommens landskap grip inn i kvarandre og utfyller kvarandre. Sjølv om fleire av dikta i denne samlinga er skrivne for mange år sidan, er dei haldne i eit poetisk språk som ikkje blir nedslite av år og alder.
e dva rd hoe m | Ute, langt der ute
i vika langt mot vest
EDVARD HOEM UTE, LANGT DER UTE. DIKT 1967 — 2021 f or l ag e t o k to b e r
Hoem. Ute. langt der ute. Omsl.qxp 18.10.2021 12:07 Side 1
edvard hoem (f. 1949) har ein rik forfattarskap. Han er ein prislønt roman- og biografiforfattar, dramatikar, salmediktar og Shakespearegjendiktar. Han har mottatt Kritikerprisen, Aschehougprisen, Doblougprisen og Brages hederspris. Han har vore innstilt til Nordisk råds litteraturpris fire gonger. I 2020 vart han utnemnd til Kommandør av St. Olavs Orden for sin store innsats for norsk litteratur og kulturarv.
I vika langt mot vest, langs haustmørk strand kjem svanene igjen, eg ser det no. Dei duvar lydlaust like attmed land og speglar seg når sjøen stig mot flo. Eg har sett pina skjera andletstrekk, eg har sett folk ta avskil utan fred, høyrt dører smelle, bilar køyre vekk, men no kjem svanene og slår seg ned. Det var ei verd, ein kyst, der langt mot nord, ein slik klar haustdag, vinter var på veg, eg sat og såg mot botnen av ein fjord og høyrde vengesus som nærma seg. Så vart det stille. Det gjekk mange år. No høyrer eg på nytt at venger slår.
a k va re l l på f rams ida: at le fæ røy fo rfat ta r port rett: paal aud es tad o m s la g : Egil Haraldsen & Ellen Lindeberg | exil desi gn
9
7 8 8 2 4 9
5 2 4 6 3 1
for lag et oktober
Dikta i Ute, langt der ute er sanselege, musikalske og inderlege. Naturens klangar og linjer frå barndommens landskap grip inn i kvarandre og utfyller kvarandre. Sjølv om fleire av dikta i denne samlinga er skrivne for mange år sidan, er dei haldne i eit poetisk språk som ikkje blir nedslite av år og alder.
e dva rd hoe m | Ute, langt der ute
i vika langt mot vest
EDVARD HOEM UTE, LANGT DER UTE. DIKT 1967 — 2021 f or l ag e t o k to b e r