MEEKIJKEN OVER DE SCHOUDER VAN.. Carl de Keyzer Tijd is een belangrijk element in het
tijdreiziger in zijn onderwerpen. Hij
werk van Belgische fotograaf Carl de
reisde als propagandafotograaf door
Keyzer. In zijn beelden streeft hij naar
de Sovjet-Unie, volgde de voetsporen
eeuwigheidswaarde. Met zijn projecten
van Karel de Keizer en trok als
ontstijgt hij de actualiteit, maar weet
reisgids-fotograaf door Congo. Voor
die tegelijkertijd exact te gebruiken.
zijn nieuwe project Moments before
Bovenal: Carl de Keyzer duikt als een
the Flood reisde hij naar de toekomst.
Anaheim / California - USA 1990. Robert Schuller - Chrystal Cathedral. Uit de serie God Inc.
Zijn langdurige projecten, gemiddeld
door nieuwsgierigheid en engagement. Maar
drie jaar, gaan over grootse thema’s:
na decennia intensief reizen en werken –
religie, kolonialisme, communisme.
een leven dat een zware wissel trekt op het
Maar daar moet men niet te zwaar aan
privébestaan – hoeft het niet zo nodig meer.
tillen. ‘Ik neem mezelf niet zo serieus.’
‘De ambitie is er niet meer. Ik denk dat ik
Een interview in vier delen met een
genoeg bewezen heb.’
goedlachse fotograaf die de tijd altijd heeft willen bestrijden.
In je werk zit vaak een dubbele bodem, je speelt met propagandabeelden. Willen de mensen of
Deel 4
groepen die je hebt geportretteerd soms jouw
Twaalf grote projecten heeft hij inmiddels op
beelden als propaganda gebruiken?
zijn naam. Carl de Keyzer wordt gedreven
‘Ja, ik heb met God Inc. van de Ku Klux Klan
New Orleans - USA 1990. Blessing of the Mississippi River. Uit de serie God Inc.
MEEKIJKEN OVER DE SCHOUDER VAN.. CARL DE KEYZER
heel veel verzoekjes gekregen voor beelden
beelden van hun kerk, van hun geloof.’
om te gebruiken voor hun affiches. Dat heb ik
Vind je dat soms lastig?
Dat vergoelijkt het?
‘Ja, soms wel. Je misbruikt toch vertrouwen
‘Ja ergens. Het is niet voldoende maar het
natuurlijk niet gedaan. Amerika is heel naïef.
Hoe ga je dan om met dat soort verzoeken? Je
en gastvrijheid. In het geval van God Inc. vond
komt daar ongeveer op neer. Er zijn ook
Het boek is heel kritisch, maar dat zagen ze
hebt wel toestemming gekregen.
ik dat moeilijk, bij Zona ook. Ik had altijd twee
mensen die naar Angola of Somalië gaan of
niet. Het is bijna sarcastisch, voorbij de ironie,
‘Misschien maak ik wel misbruik van hun
kolonels mee, een tolk en een Russische
zoiets, die daar slachtoffers die verkracht
het wordt pijnlijk, negatief zelfs. Wat ik nooit
vertrouwen. Ik bel die mensen op, vraag
fotograaf. Dan kom je in zo’n cel binnen,
zijn fotograferen. Is het nodig om dat aan de
ben. Ik kon het nog negatiever maken, maar
of ik mag langskomen. Een fotograaf uit
daar zit een man of vrouw en die kolonel
wereld te laten zien? Zo ver ga ik niet.’
dat wilde ik niet, dan werd het te gemakkelijk.
België, nice, is dan de reactie. Dan word je
zegt: je wordt gefotografeerd. Punt. Dan
Ik heb heel veel gas terug genomen, maar
uitgenodigd, eet ik mee en vervolgens maak
begin je te flitsen terwijl iemand volkomen
Dat vind je te ver gaan?
het blijft absurd. En zelfs dat zagen de
ik hele kritische beelden. Dat is een beetje laf,
verbouwereerd zit te kijken, die gewoon niets
‘Ik vind dat te ver gaan. Ik kan ergens wel
Amerikanen niet, ze zagen het als hele mooie
maar dat is hoe het gaat.’
durft te doen. Als je dit in een gevangenis in
begrijpen dat sommige dingen getoond
België zou doen krijg je te horen: fuck you, ik
moeten worden, maar ik vind dat te weinig
bel mijn advocaat.’
persoonlijk. Daar kun je als fotograaf niet veel meer mee aan, dat is bijna lijkenpikkerij.
Je vraagt hen dus geen toestemming?
De meeste fotografen die dat doen zijn
‘Nee, maar ik heb het heel vaak niet gedaan
niet de meest fijnzinnige, kunstzinnige
als ik voelde dat ze het echt niet wilden. Maar
fotografen. In 95 % van de gevallen zijn dat
ze hebben nooit durven weigeren dat is wel
premiejagers. Als ik zie dat iemand echt aan
waar. Dat is pure angst.’
het afzien is, slachtoffers van verkrachtingen in Congo bijvoorbeeld, dat kan ik niet, dat
Dat lijkt me wel ingewikkeld. Je staat dan in zo’n
heb ik nooit gedaan. Omdat je dan in de
andere verhouding tot je onderwerp?
platte fotojournalistiek terecht komt die je
‘Als je daar gevoelig voor bent moet je dat niet
nu veel in bladen ziet. Met Zona had ik dat
doen. Want je weet dat elke gevangene die
ook kunnen doen. Je kunt makkelijk die
verplicht is zich te laten fotograferen het liever commandanten omkopen. En ze tonen u de niet heeft. Maar dan denk ik: ok, ik misbruik je
meest gruwelijke dingen. Ik heb in Zona een
nu even, maar ik stel het systeem wel aan de
paar amputatiebeelden getoond, op een meer
kaak.’
esthetische manier. Maar als je wilt kun je de gore (de ranzigheid) ook laten zien, dat kost
Krasnoyarsk. Russia. 2000 Camp 27 Uit de serie Zona
echt niet zoveel.’
MEEKIJKEN OVER DE SCHOUDER VAN.. CARL DE KEYZER
Maar dat is niet interessant omdat het platter
deugd hoor, maar in de fotografie is het vaak
wordt?
opportunistisch gebruikt. Er zijn heel weinig
‘Nee, omdat het onderwerp gaat overheersen
echte altruïsten onder de fotografen, zelfs de
op het concept, de boodschap. De beelden
James Nachtweyen van de wereld zijn super
gaan een eigen leven leiden. En vaak heeft dat
egoïsten.’
niets meer met de fotograaf en zijn intenties te maken, maar wordt het overgenomen door
Jaren terug, begin jaren negentig, had je even
de media.’
een dip. Je wilde een project over de evolutie maken aan de hand van de Amazone. Waarom
Wat me opvalt is dat je fotografie soms heel
mislukte dat?
afstandelijk lijkt. Soms lijken mensen wel bijna
‘Het was misschien te geforceerd. Ik leefde
te verdwijnen in je foto’s.
in een soort roes, had heel snel drie boeken
‘Ik ben niet zo’n agressieve fotograaf. Hoewel
uitgegeven, zat net bij Magnum. En ik dacht na
ik meestal wel heel dicht bij mijn onderwerp
God Inc., the sky is the limit. Waarom niet de
sta. Maar ik heb nog altijd een zeker
Amazone? Visueel leek het me ook haalbaar.
schroom. Voyeurisme, privacy schenden van
Aan de bron heb je de indianenstammen en
mensen wil ik niet. Ik scherm mij af door mijn
meer en meer naar de monding krijg je de
concepten of mijn vastberadenheid om mijn
steden met hoogbouw en tv’s enzovoort. Ik
projecten tot een goed einde te brengen, maar
wou er een soort Darwin verhaal van maken,
ik heb nog altijd last van schroom ja.’
op mijn manier. Dat had ik mooi voorbereid:
in het criminele circuit zat en mensen achter
ondertussen wel verder gegaan met
Portugees geleerd, veel gelezen, vliegtuigjes
mij aan stuurde. Ik heb echt weg moeten
Tableaux d’Histoire, maar ik kon het even
En je bent niet per se een empathische
geboekt en ik ben naar de Amazone
vluchten. Ik zat toen ook met een scheiding. Ik
niet opbrengen me vol overgave in een nieuw
fotograaf?
getrokken.
was er behoorlijk onderdoor.’
project te storten. Ik was ook een beetje
‘Nee, ik hou niet zo van empathische
Dat bleek toch iets lastiger. Alles liep
fotografie. Omdat dat heel vaak slechte
verkeerd. Ik had drie camera’s mee die de
Tijdens de dip na de Amazone, had je het er ook
commerciële opdrachten. Ik dacht: what the
fotografie is, of fotografie die omwille van
eerste week kapot gingen door de enorme
over dat je je terug wilde trekken uit de wereld.
fuck, waarom zou ik nog eens een jaar naar
het onderwerp populair wordt. Fotografen
vochtigheid, ik had een gids te pakken die
Je miste toen het engagement?
Amerika gaan? Dat was ook een beproeving
willen zich belangrijk maken door een
homoseksueel was en verliefd op me bleek te
‘Ja, dat kwam ook door de scheiding. Ik
hoor. Het was ook de reden dat mijn huwelijk
sociaal thema aan te pakken, ik hou daar
zijn. Ik heb niets tegen homoseksuelen maar
ben toen commerciële opdrachten gaan
is afgesprongen. Mijn vrouw en vierjarig
niet zo van. Ik vind empathie wel een mooie
dat bleek toch lastig. Zeker toen bleek dat hij
aanvaarden, heb dit huis gekocht. Ik ben
zoontje waren toen mee, ik had zo’n grote
USA, SAN FRANCISCO, 2000. Fleet Week, recruitment for the marines. Uit de serie Trinity
verwend. Dit huis was klaar, ik kreeg goede
MEEKIJKEN OVER DE SCHOUDER VAN.. CARL DE KEYZER
motor home gekocht, een auto erachteraan.
Wel prettig dus dat je je nu aan je kasteel kunt
Ik zette de familie af op de camping en haakte
wijden?
de auto los om daarmee naar alle sekten
‘Ja. Mijn huidige vriendin is ook fotograaf,
te gaan. Mijn vrouw wou niet mee naar de
dat scheelt. Maar ik ga de komende twee,
sekten en zat dus het hele jaar door alleen op
drie jaar geen project doen. Lekker aan mijn
de camping, die werd knettergek. Ik was zo
kasteel werken. Daarna zien we wel.’
koppig: dit kost zoveel tijd en geld, dit moet ik wel tot een goed einde brengen. Dan doe je
Heb je nog wel het engagement om daarna
het maar, ten koste van andere dingen.’
verder te gaan? ‘Voorlopig niet. Ik denk niet dat ik ooit zelf nog
Heb je die balans tussen werk en privé daarna
ga investeren in een waanzinnig project als
wel meer kunnen vinden? Dat lijkt me nog
Zona of God Inc. Alleen als iemand anders dat
steeds lastig als je 8 maanden per jaar weg
wilt doen, zoals met Moments is gebeurt, zou
bent.
ik me er wel aan wagen.’
‘Dat is nog steeds lastig. Ik heb altijd zoveel mogelijk mijn vriendin mee op reis proberen
Maar het gevoel dat je de wereld in moet om
te nemen. Naar India was ze twee van de acht
verhalen te maken is er niet meer?
maanden mee, naar de Sovjet-Unie is ze ook
‘Nee, het hoeft niet meer. Het is misschien
twee keer meegegaan, Europa heb ik bijna
een verzadiging. Er zijn genoeg fotografen
volledig met mijn toenmalige vriendin gedaan.
die hun beste werk gemaakt hebben op hun
Ik probeer het zoveel mogelijk, maar het lukt
dertigste. Ik ben doorgegaan tot mijn 53e, op
niet altijd. Het is nooit officieel een reden van
een zeker hoog niveau. Ik ben ook een van de
een breuk geweest, maar het heeft misschien
weinige die twaalf projecten heeft gedaan, ook
wel meegespeeld.’
bij Magnum. De meesten doen er drie of vier en that’s it. De ambitie is een stuk minder. Ik denk dat ik ook wel genoeg bewezen heb.’
Chantilly. France. 1999. Foto uit de serie EVROPA