PLEASE POINT YOUR CAMERA AT MY SUBJECT Verslag middag van de opdrachtfotografie in Nederland FOTODOK i.s.m. Stadsarchief Amsterdam en Stichting Stedelijke Fotografie Utrecht. 24 september 2010 Aanleiding voor deze middag over opdrachtfotografie in Nederland is het verschijnen van het boek In Opdracht. Amsterdam in foto’s. Het boek geeft een overzicht van de documentaire fotografie vanaf 1970 tot 1995, zoals gemaakt in opdracht voor het Stadsarchief Amsterdam en de afdeling Nederlandse Geschiedenis van het Rijksmuseum en is opgedragen aan historicus en eregast Wim Vroom. Tijdens de middag ligt de focus op opdrachten vanuit instellingen (cultureel, overheid) en bedrijven. Opdrachten waarin er vrijheid is voor de fotograaf om zijn ideeën te ontplooien binnen de voorgeschreven kaders. Waarom worden deze opdrachten geformuleerd en voor welke doelgroep? En hoe liggen de verhoudingen tussen fotograaf en opdrachtgever? De opdrachtfotografie wordt bekeken vanaf de jaren zeventig tot heden. De organisatoren zijn zich er van bewust dat zij niet alles kunnen behandelen, maar zij hopen met deze middag een begin te maken met een langerlopende, constructieve dialoog over opdrachtfotografie.
Het boek In opdracht bevat een keuze uit de foto-opdrachten die Wim Vroom namens het Gemeentearchief (nu Stadsarchief) en het Rijksmuseum verleende.
Stadsarchief & Rijksmuseum Wim Vroom stond samen met onder andere Oscar van Alphen en Dolf Toussaint in 1970 aan de basis van de opdrachten van het stadarchief Amsterdam. In de jaren dertig van de vorige eeuw waren er al beeldend kunstenaars die in opdracht Amsterdam vastlegden. Naarmate in de kunst de abstractie steeds meer op de voorgrond kwam ging men bij het archief op zoek naar nieuwe kunstenaars. Vanuit de behoefte om kwaliteitsbeelden, beelden die de sfeer en de geschiedenis van de stad weergeven, te verzamelen was het voor de hand liggend dat de overstap naar fotografie werd gemaakt. Gezocht werd naar fotografen die geinteresseerd waren in de (stads)mens en zijn activiteiten. In 1975 maakte Vroom de overstap naar het Rijksmuseum en startte daar, geïnspireerd door de ideeën van het Stadsarchief, een jaarlijkse fotografieopdracht ten behoeve van de afdeling Nederlandse Geschiedenis. Een afdeling geschiedenis heeft geen logisch einde stelt Vroom, geschiedenis zet zich voort en moet worden voortgezet. Fotografie was zijns inziens hét geschikte medium om de voortgang van de geschiedenis vast te leggen. In deze periode was de positie van fotografie in de samenleving totaal anders dan nu. Fotografen waren strijdvaardig maar de markt was klein. Er waren nauwelijks opdrachten vanuit kranten en tijdschriften en de opdracht als die van het Rijksmuseum was een aantrekkelijke aanvulling op het inkomen van fotografen. Uitvoerende fotografen ontvingen in de beginperiode tussen de 15.000 en 20.000 gulden voor een jaar lang werken. Daarnaast bleef het copyright van de foto’s in handen van de fotograaf, behalve bij het gebruik van de foto’s door het Rijksmuseum zelf. Een constructie die nog steeds wordt gehanteerd. De opdracht richt zich op (abstracte) maatschappelijke processen die niet eenvoudig kunnen worden vastgelegd, zoals werkeloosheid, schaalvergroting of armoede in Nederland. De fotograaf krijgt veel