Magazyn OZEON - wydanie specjalne

E KOL OG IA | G O SP O DARKA | B I ZNES

EKO FORUM POGRANICZA

SUWAŁKI – 21 MAJA 2018

ISSN 2450-9744 08

Szanowni Państwo!

Drodzy Goście!

W zimowym wydaniu Magazynu OZEON opublikowaliśmy artykuł pt. „Gospodarczy tygrys”. Był to zapis rozmowy, którą przeprowadziłem z Prezydentem Suwałk Czesławem Renkiewiczem w trakcie ubiegłorocznego Forum Biznesowego Pogranicza. Pan Prezydent opowiedział jak przez dekadę Suwałki z prowincjonalnego miasta przy granicy przekształciły się w prawdziwą „mekkę” dla inwestorów. Nasze czasopismo trafiło do sprzedaży i...zadzwonił telefon.

Park Naukowo-Technologiczny Polska-Wschód w Suwałkach to akcelerator przedsiębiorczości, który za obszar swojego działania przyjął północno-wschodni region pogranicza. Ambicją naszej aktywności jest współuczestnictwo w rozwoju współpracy firm z Polski z firmami z Litwy, Łotwy, Białorusi oraz Rosji. W szczególności wspieramy przedsięwzięcia technologicznie innowacyjne.

Miła pani zapytała czy może przełączyć rozmowę do Prezesa Parku Naukowo-Technologicznego w Suwałkach. Ten zaś zaproponował spotkanie. Wsiadłem w samochód i pojechałem.

Cóż przeciętny białostoczanin wie o Suwałkach? Dla wielu to po prostu polski biegun zimna. Tymczasem naprawdę warto się zainteresować tym miastem, gdyż w obszarze biznesowym dzieją się w Suwałkach rzeczy naprawdę niezwykłe. Pan Prezes powiedział, że słyszał o Eko Forum, które organizuję w Białymstoku. I chciałby coś podobnego zorganizować u siebie.

21 maja 2018 roku w Parku odbędzie się kolejna z dużych, organizowanych przez nas imprez. Tym razem wspólnie z Fundacją Ośrodek Wspierania Ekologii organizujemy – EKO FORUM POGRANICZA. Postawy proekologiczne, energetyka oparta na odnawialnych źródłach energii to wyzwania, które stoją przed dynamicznie rozwijającymi się gospodarkami całego świata.

Chcielibyśmy z udziałem przedsiębiorców, przedstawicieli rządu, samorządowcami oraz podmiotami z otoczenia biznesu dyskutować o tym, jak na tle Europy i Polski prezentuje się północno-wschodni region naszego kraju? Czy jest duży dystans do nadrobienia oraz czy lokalny przemysł posiada przewagi konkurencyjne, aby być liderem w tej części Europy? Na te i inne pytania spróbujemy znaleźć odpowiedzi podczas EKO FORUM POGRANICZA.

Takim oto sposobem 21 maja 2018 r. w Sali Kongresowej Parku Naukowo-Technologicznego Polska-Wschód w Suwałkach odbędzie się EKO FORUM POGRANICZA. Największe wydarzenie branżowe w północno-wschodniej Polsce.

Serdecznie Państwa zapraszam, abyście się przekonali na własne oczy, że Suwałki to nie tylko miasto w prawym rogu mapy, to nie tylko polski biegun zimna. To miasto, które naprawdę warto znać!

Zapraszamy do udziału w dyskusji, zapraszamy na EKO FORUM do Suwałk.

Krzysztof Jan Stawnicki

Dariusz Bogdan

Prezes Zarządu Fundacji Ośrodek Wspierania Ekologii

Prezes Zarządu Parku Naukowo-Technologicznego Polska-Wschód w Suwałkach Sp. z o.o.

EKOLOGIA | GOSPODARKA | BIZNES Redaktor naczelny:

Redakcja

Wydawca:

Reklama:

OZEON Sp. z o.o.

Krzysztof Jan Stawnicki

+48 85 732 22 72

Redaktor prowadzący:

ozeon@ozeon.com.pl

Łukasz Maziarz Zespół redakcyjny:

Park Naukowo-Technologiczny

Fundacja Ośrodek Wspierania Ekologii

Marek Adamowicz, Grzegorz Chocian,

Polska-Wschód w Suwałkach

15-879 Białystok, ul. Św. Rocha 11/1 lok. 407

15-509 Białystok

Jan Duda, Maciej Dylik, Paulina Karczewska,

ul. Innowacyjna 1

Prezes Zarządu:

Sobolewo, ul. Tygrysia 50

Arkadiusz Sekściński, Hanna Stawnicka,

16-400 Suwałki

Krzysztof Jan Stawnicki

Jakub Stonawski, Kamila Sulkowska,

tel. +48 87 564 22 00

tel. +48 531 476 485

Leszek Turowski

www.park.suwalki.pl

e-mail: krzysztof.stawnicki@ozeon.com.pl

Druk:

Okładka:

Drukarnia Biały Kruk

Jakub Kijuc

Redakcja nie odpowiada za treść reklam i nie zwraca materiałów niezamówionych. Wszelkie prawa zastrzeżone. Przedruk i wykorzystanie w jakiejkolwiek innej formie bez pisemnej zgody zabronione.

Eko Forum Pogranicza

Ekologia Č? Gospodarka Č? %iznes 0Î&#x2013;Ă&#x161;'=<1$52'2:$ .21)(5(1&-$ Č&#x201A; 68:$Ä&#x192;.Î&#x2013; Č&#x201A; 9 PROGRAM 10:00â&#x20AC;&#x201C;10:30 10:30â&#x20AC;&#x201C;10:40 10:40â&#x20AC;&#x201C;10:50 10:50â&#x20AC;&#x201C;11:00

Rejestracja uczestnikĂłw Otwarcie konferencji â&#x20AC;&#x201C; 3UH]\GHQW 0LDVWD 6XZDÄ&#x201E;N 3U]HPÂľZLHQLD RNROLF]QRÄ?FLRZH :UĂ&#x203A;F]HQLH (NR &HUW\Č´NDWÂľZ

11:00â&#x20AC;&#x201C;11:20 3U]\V]Ä&#x201E;RÄ?Ă&#x2030; UROQLFWZD HNRORJLF]QHJR Z 3ROVFH Waldemar Sochaczewski Č&#x201A; =DVWĂ&#x203A;SFD '\UHNWRUD *HQHUDOQHJR .2:5 11:20â&#x20AC;&#x201C;11:40 Dolina Rolnicza 4.0 $GDP Ä&#x192;DZLFNL Č&#x201A; 3UH]HV =DU]Ă&#x2021;GX :KLWH +LOO 6S ] R R 11:40â&#x20AC;&#x201C;12:00 :SÄ&#x201E;\Z GXÄž\FK LQZHVW\FML QD ORNDOQĂ&#x2021; VSRÄ&#x201E;HF]QRÄ?Ă&#x2030; Mariusz Gazda Č&#x201A; &]Ä&#x201E;RQHN =DU]Ă&#x2021;GX )DbU\NL 0HEOL Č&#x152;)257(Č&#x2039; 6 $ 12:00â&#x20AC;&#x201C;12:20 3UH]HQWDFMD RIHUW\ :)2Ä&#x153;L*: Z %LDÄ&#x201E;ymstoku 'U LQÄž 0DFLHM %RU]\V]NRZVNL Č&#x201A; 3UH]HV =DU]Ă&#x2021;GX :)2Ä&#x153;L*: Z %LDÄ&#x201E;\PVWRNX 12:20â&#x20AC;&#x201C;12:30 Pytania/Dyskusja 12:30â&#x20AC;&#x201C;13:00 Przerwa kawowa 13:00â&#x20AC;&#x201C;13:45 PANEL DYSKUSYJNY â&#x20AC;&#x17E;EKOLOGIA â&#x20AC;&#x201C; przHWZÂľUVWZR L SU]HP\VÄ&#x201E;Č&#x2039; Waldemar Sochaczewski Č&#x201A; =DVWĂ&#x203A;SFD '\UHNWRUD *HQHUDOQHJR .2:5 %RJGDQ '\MXN Č&#x201A; &]Ä&#x201E;RQHN =DU]Ă&#x2021;GX :RMHZÂľG]WZD 3RGODVNLHJR 6WDQLVÄ&#x201E;DZ 'HUHKDMÄ&#x201E;R Č&#x201A; 'RUDGFD :LFHSUH]HVD 5DG\ 0LQLVWUÂľZ Emilia Andrzejewska Č&#x201A; :Ä&#x201E;DÄ?FLFLHO 0Î&#x2013;2'26<71Î&#x2013;$ %LVWUR Piotr Puchalski Č&#x201A; 3U]HZRGQLF]Ă&#x2021;F\ 5DG\ GV 5ROQLFWZD (NRORJLF]QHJR $GDP Ä&#x192;DZLFNL Č&#x201A; 3UH]HV =DU]Ă&#x2021;GX :KLWH +LOO 6S ] R R Zbigniew Izydor Walendzewicz Č&#x201A; 3UH]HV =DU]Ă&#x2021;GX 3*2 Z 6XZDÄ&#x201E;NDFK *RÄ?Ă&#x2030; VSHFMDOQ\ 13:45 â&#x20AC;&#x201C; 14:00 Pytania/Dyskusja 14:00 â&#x20AC;&#x201C; 15:00 3$1(/ '<6.86<-1< Č&#x152;(1(5*(7<.$ LQZHVW\FMH Z ]LHORQĂ&#x2021; HQHUJLĂ&#x203A;Č&#x2039; &]HVÄ&#x201E;DZ 5HQNLHZLF] Č&#x201A; 3UH]\GHQW 0LDVWD 6XZDÄ&#x201E;N Anna Naszkiewicz Č&#x201A; :LFHPDUV]DÄ&#x201E;HN :RMHZÂľG]WZD 3RGODVNLHJR Mariusz Gazda Č&#x201A; &]Ä&#x201E;RQHN =DU]Ă&#x2021;GX )DbU\NL 0HEOL Č&#x152;)257(Č&#x2039; 6 $ 'U LQÄž 0DFLHM %RU]\V]NRZVNL Č&#x201A; 3UH]HV =DU]Ă&#x2021;GX :)2Ä&#x153;L*: Z %LDÄ&#x201E;\PVWRNX Jakub Sielewiesiuk Č&#x201A; '\UHNWRU ]DU]Ă&#x2021;G]DMĂ&#x2021;F\ $20% 3ROVND 6S ] R R Artur Zawisza Č&#x201A; '\UHNWRU =DU]Ă&#x2021;G]DMĂ&#x2021;F\ *UHHQ (QHUJ\ 6S ] R R 7DGHXV] 6]DFLÄ&#x201E;R Č&#x201A; 3UH]HV =DU]Ă&#x2021;GX 3(& Z 6XZDÄ&#x201E;NDFK 6S ] R R $QGU]HM 3DUDČ´QLXN Č&#x201A; 3UH]HV 3RGODVNLHM )XQGDFML 5R]ZRMX 5HJLRQDOQHJR *RÄ?Ă&#x2030; VSHFMDOQ\ 15:00 â&#x20AC;&#x201C; 15:15 Pytania/Dyskusja 15:15 â&#x20AC;&#x201C; 15:30 Podsumowanie konferencji 15:30 Lunch Konferencja dRČ´QDQVRwana przez WojewĂłdzki FundXV] OchrRQ\ Ä&#x153;rodowiVND i GRVpodarki Wodnej w BiaÄ&#x201E;\PVWRNu

Gospodarczy tygrys

4

Jak przez dekadę Suwałki z prowincjonalnego miasta przy granicy przekształciły się w „mekkę” dla inwestorów?

25 Lat WFOŚiGW

8

Dlaczego jako najczystszy region otrzymujemy najmniej dotacji i co oznacza jubileusz WFOŚiGW dla naszego regionu? O tym w rozmowie Magazynu OZEON z Prezesem Zarządu WFOŚiGW w Białymstoku, dr inż. Maciejem Borzyszkowskim.

Rolnictwo ekologiczne – wczoraj i jutro

12

Polska ma świetne warunki do rozwoju rolnictwa ekologicznego.

Dolina Rolnicza 4.0

16

Postapokaliptyczna wizja brytyjskiego pisarza skłoniła polskiego wizjonera do zrewolucjonizowania rolnictwa, nie tylko krajowego, ale i światowego.

Podlaskie Inwestycje Termomodernizacyjne Niemal 15 mln PLN na pożyczki dla przedsiębiorców z województwa podlaskiego.

Eko Forum Pogranicza

18

MAGAZYN OZEON

Jak przez dekadę Suwałki z prowincjonalnego miasta przy granicy przekształciły się w prawdziwą „mekkę” dla inwestorów?

GOSPODARCZY TYGRYS Suwałki stały się ostatnio tygrysem gospodarczym nie tylko północno-wschodniej części naszego kraju, ale chyba też tej części Europy. Panie Prezydencie – jak to się stało?

To, że strategia rozwoju miasta opiera się na rozwoju gospodarczym, to żadne odkrycie. Tak sobie postanowiliśmy kilka lat temu i konsekwentnie realizujemy plan.

Plan bardzo prosty – Suwałki mają być miastem otwar-

Forum Biznesowe Pogranicza

tym na przedsiębiorców. Z dobrym klimatem. Znani jesteśmy jako polski biegun zimna. I klimat zimą, jest tu rzeczywiście ostry, ale my budujemy całkiem inny klimat dla biznesu. Pracuje na to cały samorząd. Budujemy dobre relacje nie tylko z inwestorami, ale także z całym otoczeniem biznesowym. Tworzymy zaufanie do siebie.

Oczywiście wszystko musi być zgodne z literą prawa.

Ale przedsiębiorcy wiedzą o tym, znają naszą otwartość, wiedzą, że w każdym czasie mogą przyjść, porozmawiać

fot. UM w Suwałkach

4

EKO FORUM POGRANICZA

Czesław Renkiewicz

Prezydent Miasta Suwałk

z Prezydentem, z moim zastępcą, czy urzędnikami na temat kolejnej inwestycji, na temat terenów będących w sferze zainteresowania inwestora. Wiedzą, że jesteśmy w stanie szybko przygotować plan zagospodarowania przestrzennego. Wiedzą, że ceny gruntów w specjalnej strefie ekonomicznej nie są zbyt wysokie. To jest też nasz atut. No i oczywiście jest kwestia ulg podatkowych. Mamy strefę ekonomiczną, która daje możliwość zwolnień z podatków dochodowych. Natomiast sporo lat temu wprowadziliśmy też swoje ulgi. Na przykład ulgi w podatku od nieruchomości. Firma, która zbuduje swój obiekt, jest to tzw. inwestycja początkowa, zwolniona jest z podatku od nieruchomości do równowartości 200 tysięcy euro. W tej początkowej fazie działalności, kiedy przedsiębiorca sięga czasem po kredyt, jest to dla Niego ulga znacząca.

Później, gdy już okrzepnie i rozwinie działalność, podatek ten oczywiście musi już płacić.

Kolejna ulga to tzw. pomoc regionalna. To stosunkowo świeża ulga, bo wprowadzona rok temu. Dla tych inwestorów, którzy zdecydują się na zakup działek naprzeciwko Parku Technologicznego. Mamy tam specjalny teren przeznaczony na ten właśnie cel.

To są instrumenty finansowe, z których inwestorzy mogą korzystać. Wieloaspektowość owych działań jak widać sprawia, że Suwałki się rozwijają, powstają nowe firmy, nowe przedsiębiorstwa, większość w strefie ekonomicznej. Ale rozwija się też budownictwo mieszkaniowe. Ruch gospodarczy jest zauważalny nawet i przez inwestycje miejskie. Miasto wykłada duże pieniądze na inwestycje, a przyszły rok zapowiada się wręcz rekordowo. Ponad 140 milionów, tyle zamierzamy wydać na inwestycje miejskie. Jak na 70-cio tysięczne miasto, jest to naprawdę rekord. Ale skoro chcemy, aby nasze miasto było miastem kompletnym, miastem zupełnym, żeby tutaj powstawały miejsca pracy i to miejsca pracy lepiej wynagradzane niż dotychczas, takie inwestycje po prostu musimy przeprowadzić. Wszyscy wiemy, że ludzie chcą lepiej zarabiać. I do tego dążymy. Mamy też świadomość, że te zarobione pieniądze trzeba też gdzieś

wydać. Im zaś człowiek bogatszy, tym bardziej wyszukane stają się Jego potrzeby. Miasto musi mu je zapewnić. Obiekty sportowe, hale, aquaparki, czy też obiekty kulturalne, które zapewniają bogaty i interesujący program. To wszystko jest potrzebne do normalnego życia.

Skupiamy się na tym, aby nasi mieszkańcy mieli dobrze płatną pracę, ale też, aby mieli co robić po pracy. To jest absolutna konieczność. Bo przecież zdajemy sobie sprawę, że specjaliści zatrudniani przy nowych inwestycjach przyjeżdżają często spoza Suwałk. Nie mogą się czuć tutaj wyobcowani. Trzeba im zapewnić warunki, które nie odbiegają od średniej krajowej. W tym momencie szacujemy, że około 2000 osób przybyło do nas z kraju i zagranicy, aby pracować w naszym mieście. Są to Ukraińcy, Białorusini, Mołdawianie, Gruzini, nie wykluczone, że wkrótce przybędą też do nas Hindusi. Jak więc widać, rynek pracy otwiera się również na nowego pracownika.

Taki zaś pracownik musi mieć przecież własne lokum.

Mieszkań na wynajem brakuje. Prowadzimy działania w tym kierunku, ale również włączyły się w ten proces spółdzielnie mieszkaniowe. Wiele również sobie obiecujemy po rządowym programie „Mieszkanie 500+”. To wszystko tworzy nową ofertę mieszkaniową.

Mówiąc o tygrysie gospodarczym, mówiłem z pełnym przekonaniem, gdyż jestem z tym miastem związany od dawna i pamiętam sytuację, sprzed 10-15 lat. Gdy mówiono o nas bardzo różnie. Z reguły kojarzono nas z białymi niedźwiedziami.

Tak, to prawda. Mamy w logotypie białego niedźwiedzia.

Ale to sympatyczne zwierzę.

Przekuliście to znakomicie w celach promocyjnych. Rozmawiałem z wieloma przedsiębiorcami, którzy swoje inwestycje ulokowali w Suwałkach i wszyscy oni wspominają o owej życzliwości władz. Niektóre inwestycje miały być przecież gdzie indziej. Na przykład w Sokółce.

No tak. Zawsze jest tak, że inwestor bierze pod uwagę kilka lokalizacji, które są sprawdzane pod każdym względem:

5

MAGAZYN OZEON

położenie geograficzne, bliskość granic, dostępność transportowa i tak dalej. Ale też otwartość i przychylność władz.

My musimy podchodzić do przedsiębiorców w sposób otwarty i szczery. Od razu mówimy, co można, a czego w żaden sposób nie można robić i to jest doceniane. Mam bardzo dobre relacje z mniejszymi i większymi przedsiębiorcami, przy czym nie zawsze jest laurkowo. Czasami nie szczędzimy sobie przykrych słów. Ale jako Prezydent muszę patrzeć poprzez pryzmat potrzeb i interesów wszystkich mieszkańców miasta, a nie tylko pracodawców. Dlatego uczulam też każdego urzędnika ratusza, że musimy być pomocni dla przedsiębiorców, my nie możemy przeszkadzać. I wśród urzędników jest to już mocno zakorzenione. Do mego gabinetu może wejść każdy, a ja zawsze pytam „W czym mogę pomóc?”.

W ostatnich 2-3 latach tak przyśpieszyliśmy, że sam nie wiem – gdzie dojdziemy? Może jeszcze bardziej wykorzystamy nasze nadgraniczne położenie. Dzisiaj rozmawiałem z dziennikarką „Radia Znad Wilii”. Pytała mnie o współpracę z przedsiębiorcami litewskimi. Jesteśmy naprawdę blisko. Powstają już spółki, wymieniające się towarami. I nie chodzi tylko o wizyty w naszych sklepach spożywczych, przebijamy cenowo nie tylko w tej dziedzinie. Coraz więcej osób przyjeżdża po materiały budowlane, coraz częściej przyjeżdżają do naszego Aquaparku.

Tymczasem do tej pory to my jeździliśmy do Aquaparku w Druskiennikach. Coraz częściej zespoły litewskie wynajmują Suwalski Ośrodek Kultury, gdzie organizują swoje koncerty czy przeglądy. To bardzo cieszy, że tak to funkcjonuje, że korzystają z naszej bazy i naszych osiągnięć.

To oznacza, że jesteśmy konkurencyjni. Mam nadzieję, że taka sytuacja będzie się nadal utrzymywała.

Przeglądałem strukturę firm w Suwalskiej Strefie Ekonomicznej i odniosłem wrażenie, że polscy samorządowcy szukają inwestycji nie tam gdzie trzeba. Wszyscy bowiem marzą o wielkim inwestorze zagranicznym. Tymczasem gros firm inwestujących w Suwałkach to przedsiębiorstwa o polskim kapitale. I proszę jak znakomicie się wszystko rozwija!

Firm z kapitałem zagranicznym mamy w Suwałkach 98. To dane z końca ubiegłego roku. W naszej strefie ekonomicznej również są firmy zagraniczne, ale przyznaję, nie jest ich zbyt wiele. Mamy także firmy typowo zagraniczne, jak firma „VA-Varuste”, która inkubowała w Parku Naukowo -Technologicznym, następnie wykupiła działkę w strefie ekonomicznej, wybudowała zakład i produkuje tapicerkę do jachtów. To jest przykład współpracy z Parkiem Naukowo Technologicznym. Na styku biznes – nauka. Gdy firma korzysta z zaplecza technicznego parku. Gdy zaś się rozwinie, sama zatrudnia ludzi. Mamy też firmę „Ani-

Suwalski Ośrodek Kultury

mex”, która również ma kapitał zagraniczny. Mamy przedsiębiorstwo mostowo-drogowe, które zostało wykupione przez Litwinów. Także takich przykładów trochę jest.

Ale te największe...

No tak. Te największe, to są firmy polskie. I znów podać mogę przykłady, gdy firmy początkowo były z kapitałem zagranicznym, ale polski inwestor wykupił wszystkie udziały i je przejął.

Nie mamy się czego wstydzić.

Oczywiście, że nie. Konkurencja na globalnym rynku jest bardzo duża. Ale widzę, że nasze firmy sobie tam radzą.

Także należy się cieszyć. I zdajemy sobie sprawę, że takie firmy potrzebują naprawdę wybitnych specjalistów, których na razie na naszym rynku nie ma. Więc na razie, trzeba ich sprowadzić z zewnątrz. Informatyzacja, cyfryzacja i automatyzacja produkcji. To wyzwanie XXI wieku.

Takim motorem napędowym suwalskiej gospodarki jest jak Pan wspomniał Park Naukowo-Technologiczny.

Tymczasem nie we wszystkich miastach to tak działa.

Bardzo często parki technologiczne powstawały na siłę.

Samorządy nie za bardzo wiedziały, jak ten temat rozruszać. Wam się udało. Organizujecie Forum Biznesowe Pogranicza. Choć przyznam, że tematy poszczególnych konferencji są bardzo od siebie odległe. W zeszłym roku drewno, w tym żywność.

Nie chciałbym zdradzać wszystkich naszych planów i zamierzeń, więc powiem może tak. Nie chcielibyśmy skupiać uwagi wszystkich, więc nasze wydarzenia kierujemy do bardzo konkretnej grupy odbiorców. Stąd właśnie w zeszłym roku przemysł drzewny i meblarski, w tym roku przemysł spożywczy. W przyszłym zaś roku jeszcze coś innego. Co kilka lat będziemy wracali do branż, które są naszymi specjalnościami. Ale na razie chcemy zaprosić do dyskusji przedsiębiorców działających w danej dziedzinie i danej branży. Ten pomysł narodził mi się 4 lata temu.

Gdyż kiedyś w Suwałkach organizowane były targi przez Polsko-Litewską Izbę Gospodarczą. Później targów tych zaniechano. Tymczasem przedsiębiorcy potrzebują tego rodzaju spotkań. Nawet w dobie internetu, jest to niezbędne. My więc postanowiliśmy, że stworzymy taką ofertę. Debata na pograniczu. Dyskusja wokół określonych tematów.

Dlaczego w zeszłym roku branża drzewna i meblarska?

Gdyż mamy tu wspaniałe tradycje, choćby wspomnieć Fabrykę Mebli Forte, która właśnie rok temu odkryła swoje karty prezentując nową suwalską inwestycję. Obserwuję też, co się dzieje na przykład w Białymstoku, gdzie odbywa się Kongres Wschodni Gospodarczy. Tam jest bardzo duża rozpiętość tematu. My wolimy się skupić na jakimś jednym temacie, na jednej branży. Spotykamy się w obiekcie Parku Naukowo-Technologicznego.

Który ma swoje ograniczenia, ale też stwarza pewną atmosferę kameralności, na której nam bardzo zależy.

Wielkie kongresy tam by się pewnie nie zmieściły, ale dla ludzi jednej branży to miejsce jest wprost idealne, aby porozmawiać we własnym gronie. Jednocześnie chcemy zaprezentować miasto.

Właśnie ów fajny klimat do biznesu. Nie w wielkich hafot. UM w Suwałkach

6

EKO FORUM POGRANICZA

Okolice Suwałk

lach, a oko w oko, przy kawie. Mamy tereny inwestycyjne, przygotowujemy już kolejne. Terenów więc nam nie zabraknie, leżymy na szlaku transportowym, co umożliwia budowanie centrów logistyczno-spedycyjnych. Jedno na wiosnę się już zacznie budować. Powstają też bazy samochodów ciężarowych i transportowych. Będzie można je tam naprawić, wynająć i kupić. Powstaje jedna baza firmy samochodowej, a budują się dwie kolejne. Z utęsknieniem czekamy natomiast na oddanie do użytku obwodnicy. Raz, że znów usprawni to transport, a dwa – poprawi jakość życia. Bo mieszkanie w domu, gdzie za oknem ciągnie sznur aut nie należy ani do przyjemnych, ani bezpiecznych.

Na koniec chciałem zapytać o plany. Wspominał Pan o tym, że musi do miasta przybyć wielu specjalistów i trzeba ich czymś przyciągnąć. Jak chcecie to zrobić?

Jak chcecie poprawić atrakcyjność miasta?

Zaraz panu odpowiem. Ale najpierw wspomnieć muszę o kształceniu zawodowym. Przez wiele lat było ono traktowane po macoszemu. Teraz to się powoli zmienia.

Najważniejsze jest, aby realizowane było przy dużym zaangażowaniu samych pracodawców. Żeby nie uczyć teoretycznie, a przygotowywać do konkretnego zawodu. Żeby uczeń już od początku miał świadomość, że umiejętności które zdobywa są rzeczywiście potrzebne i że praca już na Niego czeka. Jako samorząd bardzo takie działania wspieramy. Gdyż zrozumiałe jest, iż lepiej inwestować we własne zasoby ludzkie, niż ściągać ludzi z zewnątrz. Gdyż nigdy nie stworzymy warunków idealnych, i że zawsze osoba przyjezdna będzie tęsknić do rodzinnych stron.

Czego potrzebuje pracownik? Aby jego praca była dobrej jakości. Czyli dobrze płatna i jak najmniej uciążliwa. Takiej pracy w Suwałkach nie powinno zabraknąć. Więc jako samorząd musimy zająć się sfera społeczną. Pracownik nie żyje bowiem w próżni, musi mieć możliwość oddania dziecka do żłobka lub przedszkola czy wysłania do dobrej szkoły czy do uczelni. Widzimy bardzo duże zainteresowanie żłobkiem miejskim. 150 podań czeka na rozpatrzenie. Muszę wyjść naprzeciw tym oczekiwaniom.

Słyszałem, że niektórzy inwestorzy, jak wspomniane wcześniej Forte, budują własne żłobki i przedszkole.

I bardzo się chwali takie inicjatywy. My takie prywatne inicjatywy popieramy i dotujemy. Kolejna sprawa to o dobrym standardzie mieszkania. I takie mieszkania właśnie w Suwałkach powstają. Kolejna sprawa – czas wolny.

Mamy piękne tereny turystyczne. Czyste lasy i jeziora.

Krajobraz zróżnicowany, niektórzy nazywają to Szwajcarią Mazurską. To też jest nasz atut. Wystarczy wyjechać za miasto i już można wspaniale odpocząć. Nie trzeba jechać przez pół Polski, aby znaleźć atrakcyjne tereny wypoczynkowe. My to mamy tutaj na miejscu. Ważna jest też oferta sportowa i kulturalna. Mamy deficyt hal sportowych w naszym mieście. Przychodzi jesień i zima, i nasze stowarzyszenia sportowe i kluby zajmują wszystkie wolne sale gimnastyczne w szkołach. Co to znaczy? Że nasi mieszkańcy chcą być aktywni. Uprawiają mnóstwo dyscyplin sportowych. My zaś jako samorząd musimy potrzeby mieszkańców spełniać. Stąd więc pomysł, aby zbudować halę widowiskowo sportową. I w ciągu dwóch lat powstanie największa i najnowocześniejsza hala sportowa w województwie podlaskim. W maju 2019 roku. Jest też stadion piłkarski, stadion lekkoatletyczny.

Wszystko to jest potrzebne do życia. Duże sklepy, handlowe galerie, ale też i małe osiedlowe sklepiki. To wszystko co sprawia, że miasto jest atrakcyjne, że chce się tu żyć.

Po tym wszystkim co Pan powiedział, zaczynam żałować, że stąd wyjechałem.

Jeszcze nic straconego. Przed nami jeszcze wiele pracy.

Musimy dokonać rewitalizacji centrum miasta. Pamięta Pan te chlewiki w centrum miasta?

Pamiętam doskonale...

To już poprawiliśmy, ale jeszcze trochę pracy zostało.

Rozmawiał Krzysztof Stawnicki

7

MAGAZYN OZEON

&NCE\GIQ LCMQ PCLE\[UVU\[ TGIKQP QVT\[OWLGO[ PCLOPKGL FQVCELK KวกEQ Q\PCE\C LWDKNGWU\ 9(1ษญK)9 FNC PCU\GIQ TGIKQPW! 1วกV[O YวกTQ\OQYKG /CIC\[PW 1<'10 \วก2TG\GUGO <CT\ศคFW 9(1ษญK)9 Yวก$KCย [OUVQMW FT KPส /CEKGLGO $QT\[U\MQYUMKO

.#6 9(1ษญi)9

: W\P URNX REFKRG]LP\ MXELOHXV] OHFLD SRZVWD QLD :RMHZยตG]NLFK )XQGXV]\ 2FKURQ\ ฤ URGRZLVND L *RVSRGDUNL :RGQHM -DNLH PDFLH 3Dฤ VWZR SODQ\ ZR EHF WDN KLVWRU\F]QHJR MXELOHXV]X" : VNDOL RJยตOQRNUDMRZHM SODQXMHP\ ฤ ZLร WRZDร ZVSยตOQLH ] ZV]\VWNLPL :)2ฤ L*: PLPR ฤพH MHVWHฤ P\ QLH]DOHฤพQ\PL MHGQRVWNDPL 1DMSUDZGRSRGREQLHM ILQDฤ OHFLD RGEร G]LH VLร Z :DUV]DZLH

-Hฤ OL ]Dฤ FKRG]L R UHJLRQ WR ]DOHฤพ\ QDP ฤพHE\ QDV] )XQGXV] SRND]Dร F]\ QDZHW ]DUHNODPRZDร ] MDN QDMOHSV]HM VWURQ\ 'RFLHUDMร GR QDV LQIRUPDFMH ฤพH MHVWHฤ P\ ]E\W KHUPHW\F]QL ]E\W ]DPNQLร FL EUDNXMH RWZDUWRฤ FL ]Zฤ DV]F]D ZREHF EHQHอคFMHQWยตZ 1D SHZQR ]URELP\ MHGQR WDNLH Z\GDU]HQLH Z FHOX DXWRSURPRFML 3UDZGRSRGREQLH SRG NRQLHF URNX JG]LH SRGVXPXMHP\ PLMDMร F\ URN ZV]\VWNLH SURJUDP\ NWยตUH ZSURZDG]DP\ L ZSURZDG]LP\ Z URNX ELHฤพร F\P $OH WHฤพ SU]HGVWDZLP\ L WR FR ]URELOLฤ P\ SU]H] ODW LVWQLHQLD 8ZDฤพDP ฤพH PDP\ F]\P VLร SRFKZDOLร

fot. WFOล iGW

8

2T\GFUKศถDKQTUVYQ -QOWPCNPG 5R \วกQ Q Yวก5KGOKCV[E\CEJ ลค DKQIC\QYPKC

EKO FORUM POGRANICZA

GU LQľ 0DFLHM %RU]\V]NRZVNL 3UH]HV =DU]ÇGX :)2ĜL*: Z %LDĄ\PVWRNX

:ĄDĝQLH &R SU]H] WH ODW XGDĄR VLÛ :DP ]URELÉ" -DN :)2ĜL*: ZSĄ\QÛĄ\ QD QDV]Ç SROVNÇ U]HF]\ZLVWRĝÉ" 2SHUXMHP\ Z UDPDFK XVWDZ\ 3UDZR RFKURQ\ ĝURGRZLVND ZLÛF QDV]\P FHOHP MHVW ILQDQVRZDQLH RFKURQ\ ĝURGRZLVND 3RQLHNÇG NUHXMHP\ WHľ L WZRU]\P\ Z UHJLRQLH SROLW\NÛ HNRORJLF]QÇ SDĆVWZD 3U]H] WHQ F]DV XGDĄR VLÛ VILQDQVRZDÉ UR]PDLWH SU]HGVLÛZ]LÛFLD Z ZLHOX UµľQ\FK G]LHG]LQDFK 2VLHP SRGVWDZRZ\FK QD NZRWÛ POQ ]ĄRW\FK 3RGSLVDOLĝP\ SRQDG XPµZ L XPRU]\OLĝP\ SRľ\F]NL QD NZRWÛ EOLVNR POQ ]ĄRW\FK )LQDQVXMHP\ WHPDW\ ]ZLÇ]DQH ] NDQDOL]DFMÇ ĝFLHNDPL WHPDW\NÇ 2=( GRILQDQVRZXMHP\ VWUDľ SRľDUQÇ L XVXZDQLH D]EHVWX :DľQ\ MHVW WHľ SURJUDP W]Z =GURZ\FK SRľ\F]HN ̰ F]\OL SRPRF ]ZURWQD 0DP\ QRZÇ SHUVSHNW\ZÛ XQLMQÇ 1RZ\ RNUHV SURJUDPR ZDQLD W\FK ĝURGNµZ EÛG]LH FRUD] PQLHM :LÛF QD SHZQR VDPRU]ÇG\ L SRGPLRW\ JRVSRGDUF]H EÛGÇ ]HUNDÉ Z VWUR QÛ :)2ĜL*: L 1)2ĜL*: .WR PRľH E\É EHQH̨FMHQWHP 3DĆVWZD XVĄXJ &]\ WR VÇ W\ONR VDPRU]ÇG\" &]\ WHľ L SU]HGVLÛELRUF\ MDN UµZQLHľ LQQH SRGPLRW\" 'R WHM SRU\ SUDNW\NÇ =DU]ÇGX :)2ĜL*: Z %LDĄ\PVWRNX E\ĄD JĄµZQLH ZVSµĄSUDFD ] VDPRU]ÇGDPL %\Ą\ WHľ SUµE\ RWZDUFLD VLÛ QD RVRE\ IL]\F]QH Z PRPHQFLH NLHG\ ZGUDľDOLĝP\ SURJUDP RSHUDF\MQ\ ,QIUDVWUXNWXUD L ĜURGRZLVNR 3URJUDP 3URVXPHQW 1DWRPLDVW Z QRZHM SHUVSHNW\ZLH WHQ SURJUDP ]RVWDĄ VFHQWUDOL]RZDQ\ L MHVW REVĄXJLZDQ\ SU]H] 1)2ĜL*: :LÛF Z ]DVDG]LH QLH PLHOLĝP\ RIHUW\ GOD RVµE IL]\F]Q\FK L GOD SU]HGVLÛELRUVWZ *ĄµZQLH ] WHJR Z]JOÛGX ľH PLHOLĝP\ RJUDQLF]RQH ĝURGNL 3R GUXJLH WHPDW\ ]ZLÇ]DQH ] REVĄXJÇ L ]DEH]SLHF]HQLHP 1DWRPLDVW P\ MDNR QRZ\ ]DU]ÇG FKFHP\ WR ]PLHQLÉ 3U]\JRWRZXMHP\ GZD SURJUDP\ NWµUH EÛGÇ GRW\F]\Ą\ WHPDWµZ ]ZLÇ]DQ\FK RFKURQÇ SRZLHWU]D 3LHUZV]\ WR SURJUDP DQW\VPRJRZ\ JG]LH EÛG]LH PRľQD VNRU]\VWDÉ ] SRľ\F]NL EDUG]R SUHIHUHQF\MQHM QD WHUPRPRGHUQL]DFMÛ F]\ Z\PLDQÛ V]NRGOLZ\FK ļUµGHĄ FLHSĄD 'UXJL SURJUDP EÛG]LH GRW\F]\Ą HOHNWURPRELOQRĝFL

3URJUDP WHQ SRQLHNÇG QDNĄDGD VLÛ ] SURJUDPHP 1 )2ĜL*: 3UDZGRSRGREQLH P\ ]H VZRMHJR UHJLRQDOQHJR EÛG]LHP\ PXVLHOL ]UH]\JQRZDÉ QD U]HF] WHJR JĄµZQHJR FHOX RJµOQRNUDMRZHJR =REDF]\P\ 1D SHZQR EÛG]LHP\ UHDOL]RZDÉ ]H ZV]\VWNLPL )XQGXV]DPL UHJLRQDOQ\PL SURJUDP NUDMRZ\ 0DP\ MXľ SRGVWDZRZH ]DĄRľHQLD L ZLHP\ ľH EÛG]LH EDUG]R GXľR FKÛWQ\FK ] UDFML RSDUFLD SURJUDPX R HQHUJHW\NÛ RE\ZDWHOVNÇ 6NXSLP\ VLÛ QD RVREDFK XERJLFK HQHUJHW\F]QLH : SU]\SDGNX WDNLFK RVµE GRILQDQVRZDQLH PRľH VLÛJDÉ QDZHW -DNR :)2ĜL*: SODQXMHP\ WHľ XUXFKRPLÉ ĝURGNL GOD SU]HGVLÛELRUFµZ DF]NROZLHN QLH RG UD]X Z WURFKÛ SµļQLHMV]\P WHUPLQLH 1D G]LHĆ G]LVLHMV]\ VNXSLDP\ VLÛ JĄµZQLH QD VDPRU]ÇGDFK L ]DGDQLDFK ]ZLÇ]DQ\PL ] G]LDĄDQLDPL ZRGQR NDQDOL]DF\MQ\PL ] RFKURQÇ DWPRVIHU\ L WHPDW\NÇ 2=( %HQHILFMHQWDPL VÇ G]LVLDM JĄµZQLH VDPRU]ÇG\ : SU]\V]ĄRĝFL ]PLHQL VLÛ WR QD NRU]\ĝÉ RVµE IL]\F]Q\FK &LHV]\ ]PLDQD SRGHMĝFLD SRQLHZDľ GRW\FKF]DV ZH ZV]\VWNLFK SURJUDPDFK VNĄDQLDQR VLÛ GR ̨QDQVRZDQLD WHUPRPRGHUQL]DFML DOER SURJUDPµZ Z\PLDQ\ SLHFµZ 7\PF]DVHP GR WHM SRU\ QLH E\ĄR SURJUDPX VNLHURZDQH JR GOD ]Z\NĄHJR RE\ZDWHOD 2E\ZDWHOD NWµU\ PµJĄE\ VNRU]\VWDÉ ] WDNLFK ĝURGNµZ 0DP QDG]LHMÛ ľH SURJUDP EÛG]LH WDN VNRQVWUXRZDQ\ ľH JRVSRGDUVWZR GRPRZH EÛG]LH SRWUDNWRZDQH NRPSOHNVRZR &]\OL Z\PLDQD SLHFD ZLÇ]DÉ VLÛ EÛG]LH ] WHUPRPRGHUQL]DFMÇ EXG\QNX 6SH FMDOLĝFL ZVND]XMÇ ľH VDPD Z\PLDQD SLHFD QLH Z\VWDUF]\ L QDOHľ\ SRGGDÉ WDNL RELHNW WHUPRPRGHUQL]DFML FR MHVW RF]\ZLĝFLH GURľV]H DOH GDMH OHSV]H HIHNW\ 3LHUZRWQLH NLHG\ WZRU]\OLĝP\ QDV] SURJUDP UHJLRQDOQ\ NWµU\ EÛG]LH SUDZGRSRGREQLH ]DVWÇSLRQ\ RJµOQRNUDMRZ\P Z\V]OLĝP\ ] ]DĄRľHQLD ľH QLH GRILQDQVXMHP\ ļUµGHĄ FLHSĄD F]\OL Z\PLDQ\ SLHFµZ NLHG\ QLH EÛG]LHP\ PLHOL SHZQRĝFL ľH EXG\QHN ]RVWDĄ ]WHUPRPRGHUQL]RZDQ\ 3RQLHZDľ EUDN WHUPRPRGHUQL]DFML D RJUDQLF]HQLH VLÛ W\ONR GR Z\PLDQ\ SLHFD PLMD VLÛ ] FHOHP 1DWRPLDVW MHľHOL PµZLP\ R SURJUDPLH NUDMRZ\P QLH

9

fot. WFOŚiGW

MAGAZYN OZEON

/KGLUEQYQɮȦ %KCUPG )O 5WRTCɮN Ť OKMTQKPUVCNCELC HQVQYQNVCKE\PC

FKFHP\ WZRU]\É ľDGQ\FK RJUDQLF]HĆ =DĄRľHQLH MHVW WDNLH ľH EHQHILFMHQW EÛG]LH PµJĄ ]DUµZQR SU]HSURZDG]LÉ NRPSOHNVRZÇ WHUPRPRGHUQL]DFMÛ Z\PLHQLÉ ļUµGĄR FLHSĄD L ] ZNĄDGHP ZĄDVQ\P GRĄÇF]\É SRPSÛ FLHSĄD MDN UµZQLHľ IRWRZROWDLNÛ &KFHP\ ]REDF]\É MDN U\QHN QD WR RGSRZLH 5R]SRF]ÛFLH SURJUDPX SU]HZLGXMHP\ ]D RNRĄR SµĄ URNX 3U]HZLG]LDQ\ ]RVWDĄ QD WHQ FHO VSRU\ EXGľHW WDNľH PRľOLZRĝFL EÛGÇ RJURPQH &]\OL SLHUZV]\FK LQZHVW\FML PRľHP\ VLÛ VSRG]LHZDÉ QD SRF]ÇWNX URNX" 7DN MHVW 1D SHZQR OLF]\P\ ľH WD UHNRUGRZD DORNDFMD QD WHUPRPRGHUQL]DFMÛ L Z\PLDQÛ ļUµGHĄ FLHSĄD GD SR]\W\ZQ\ IHHGEDFN JRVSRGDUF]\ =DNĄDGDP\ ľH Z V]F]HJµOQRĝFL SROVNLH ILUP\ EÛGÇ ]DDQJDľRZDQH Z RFLHSODQLH EXG\QNµZ %ÛG]LH WR VZHJR URG]DMX NRĄR ]DPDFKRZH GOD URG]LPHM JRVSRGDUNL %DUG]R ZDľQÇ F]ÛĝFLÇ G]LDĄDOQRĝFL :)2ĜL*: MHVW HGX NDFMD HNRORJLF]QD =D]Z\F]DM GXľR VLÛ PµZL R WZDUG\FK LQZHVW\FMDFK LQIUDVWUXNWXUDOQ\FK NWµUH UHDOL]XMÇ VDPR U]ÇG\ $OH R G]LDĄDOQRĝFL ]ZLÇ]DQHM ] HGXNDFMÇ HNRORJLF] QÇ PµZL VLÛ PQLHM -HV]F]H W\ONR GRSRZLHP ľH SURJUDP GRW\F]ÇF\ WHUPRPRGHUQL]DFML F]\ Z\PLDQ\ ļUµGĄD FLHSĄD EÛG]LH RSDUW\ QD ]DPRľQRĝFL 3RODNµZ ZHļPLHP\ SRG XZDJÛ GRFKµG

SU]\SDGDMÇF\ QD F]ĄRQND URG]LQ\ DOH QLH EÛG]LHP\ GROLF]DOL GR WHJR GRFKRGX ĝZLDGF]HQLD )LQDOQLH URG]LQD XERJD SU]\ ZVSDUFLX VDPRU]ÇGX EÛG]LH PRJĄD GRNRQDÉ WHUPRPRGHUQL]DFML F]\ Z\PLDQ\ ļUµGHĄ FLHSĄD NWµUD Z ]RVWDQLH SRNU\WD ] GRWDFML :UDFDMÇF GR 3DQD S\WDQLD ZV]\VWNR ]DF]\QD VLÛ RG HGXNDFML HNRORJLF]QHM &KFHP\ ZSĄ\ZDÉ QD ĝZLDGRPRĝÉ HNRORJLF]QÇ ĝZLDGRPRĝÉ ĝURGRZLVNRZÇ RE\ZDWHOL ZRMHZµG]WZD SRGODVNLHJR 3U]\JRWRZDOLĝP\ VSHFMDOQ\ SURJUDP GRW\F]ÇF\ HGXNDFML HNRORJLF]QHM 3U]HGH ZV]\VWNLP ]DGEDOLĝP\ R WR ľHE\ WHQ SURJUDP E\Ą WUDQVSDUHQW\ L VNLHURZDQ\ GR EHQHILFMHQWµZ NWµU]\ PDMÇ GRĝZLDGF]HQLH Z UHDOL]DFML WHJR W\SµZ SURJUDPµZ PLÛNNLFK 3ODQXMHP\ WHľ XUXFKRPLÉ GUXJL SURJUDP ̰ REHFQLH Z ID]LH NRQVXOWDFML %ÛG]LH GRW\F]\Ą GRSRVDľHQLD HGXNDFML SHUPDQHQWQHM 3ODQXMHP\ GRILQDQVRZDÉ V]NRĄ\ RUD] LQVW\WXFMH RĝZLDWRZH 8OHSV]\É LFK ED]\ HGXNDF\MQH Z IRUPLH ]LHORQ\FK SUDFRZQL F]\ WHľ HNR NODV 1LH XNU\ZDP\ WHľ ľH REHFQLH QDMSRSXODUQLHMV]\P WHPDWHP MHVW WHPDW VPRJX 6Ç SHZQH SU]HVĄDQNL DE\ WHPDWHP VLÛ ]DMÇÉ 7\P EDUG]LHM ľH ZLG]LP\ ľH PQLHMV]H PLDVWHF]ND NWµUH GR WHM SRU\ QLH PLDĄ\ SUREOHPX ] ]DQLHF]\V]F]HQLDPL SRZLHWU]D VÇ WHľ ]DJURľRQH 'ODWHJR SURPXMHP\ FR MHVW EDUG]R LVWRWQH MHG\QÇ WDNÇ FHUW\ͤNRZDQÇ ED]Û NWµUD GRW\F]\ PRQLWRULQJX MDNRĝFL SRZLHWU]D %D]Ç RSLHNXMH VLÛ *ĄµZQ\ ,QVSHNWRU 2FKURQ\ ĝURGRZLVND -HVW WR RJµOQRGRVWÛSQD DSOLNDFMD -DNRĝÉ SRZLHWU]D Z 3ROVFH %ÛG]LHP\ VWDUDOL VLÛ MDN QDMV]HU]HM MÇ UR]SRZV]HFKQLÉ 1LH XNU\ZDP\ L RVWU]HJDP\ ľH SRMDZLĄ\ VLÛ Z QLHNWµU\FK PLDVWDFK SUµE\ LQVWDORZDQLD F]XMQLNµZ F]\ XU]ÇG]HĆ NWµUH PLHU]Ç MDNRĝÉ SRZLHWU]D =D]Z\F]DM VÇ WR SURGXNW\ ̺PDUNHWRZH̹ QLH NDOLEURZDQH L QLH FHUW\ͤNRZDQH 1LH VÇ ZLÛF X]QDZDQH SU]H] .RPLVMÛ (XURSHMVNÇ F]\ 21= -HG\Q\PL NWµU\FK GDQH VÇ FHUW\ͤNRZDQH SU]H] DNUHG\WRZDQH VÇ WH UHDOL]RZDQH SU]H] :RMHZµG]NLH ,QVSHNWRUDW\ 2FKURQ\ ĜURGRZLVND QD SRGVWDZLH VWDFML PRQLWRULQJX 0µZLP\ R F]XMQLNDFK G]LÛNL NWµU\P G]LDĄD WD DSOLNDFMD : NWµUHM PRľQD VSUDZG]LÉ SR]LRP S\ĄµZ"

fot. WFOŚiGW

10

152 Yǡ&WDKE\CEJ %GTMKGYP[EJ Ť UCOQEJȕF TCVQYPKE\Q ICɮPKE\[

7DN MHVW 7\FK DSOLNDFML MHVW VSRUR 1DWRPLDVW WD FHUW\ILNRZDQD DSOLNDFMD QD]\ZD VLÛ -$.2ĜÈ 32:,(75=$ : 32/6&( L MHVW REVĄXJLZDQD SU]H] *ĄµZQ\ ,QVSHNWRUDW 2FKURQ\ ĜURGRZLVND 7DP VÇ ]ELHUDQH GDQH ] UHJLRQµZ : SRV]F]HJµOQ\FK UHJLRQDFK MHVW NLOND VWDFML PRQLWRULQJX MDNRĝFL SRZLHWU]D : ZRMHZµG]WZLH SRGODVNLP MHVW WDND VWDFMD Z $XJXVWRZLH GZLH Z %LDĄ\PVWRNX L ERGDMľH MHV]F]H Z ăRPľ\

fot. WFOŚiGW

EKO FORUM POGRANICZA

2T\GFUKȶDKQTUVYQ 9QFQEKȤIȕY Kǡ-CPCNK\CELK Yǡ5WYC MCEJ 5R \ǡQ Q Ť QE\[U\E\CNPKC ɮEKGMȕY

%DUV]F] 6RVQRZVNLHJR L RFKURQD SV]F]µĄ = WHJR FR ZLHP Z SODQDFK VÇ VSHFMDOQH SURJUDP\ ]ZLÇ]DQH ] W\PL WHPDWDPL" 7DN ']LHG]LQD RFKURQ\ SU]\URG\ 7XWDM WHľ ]DEH]SLHF]\OLĝP\ ĝURGNL L FKFHP\ XUXFKRPLÉ SURJUDP GRW\F]ÇF\ XQLHV]NRGOLZLDQLD EDUV]F]X 6RVQRZVNLHJR 'R WHM SRU\ VDPRU]ÇG\ QLH PLDĄ\ ZVSDUFLD ]H VWURQ\ :)2ĜL*: MHĝOL FKRG]L R XQLHV]NRGOLZLDQLD WHMľH SDU]ÇFHM URĝOLQ\ 1DWRPLDVW SODQXMHP\ LFK ZHVSU]HÉ 0DP\ V\JQDĄ\ ľH MHVW WDND SRWU]HED FKZDVW WHQ Z\VWÛSXMH EOLVNR FLÇJµZ NRPXQLNDF\MQ\FK F]\ EOLVNR NRU\W U]HN 6DP NRU]\VWDĄHP ] SRGUµľ\ NDMDNLHP L IDNW\F]QLH MHVW WHJR EDUG]R GXľR SU]\ QDEU]HľDFK -HVW WR QLHEH]SLHF]QLH Z V]F]HJµOQRĝFL GOD G]LHFL 3URJUDP ]RVWDQLH XUXFKRPLP\ SUDZGRSRGREQLH ZLRVQÇ QD SU]HĄRPLH NZLHWQLD PDMD 5R]XPLHP ľH VDPRU]ÇG\ EÛGÇ PXVLDĄ\ ]URELÉ UR]H]QD QLD JG]LH WHQ EDUV]F] MHVW" =JDG]D VLÛ 5R]SU]HVWU]HQLD VLÛ GRĝÉ G\QDPLF]QLH 1DWRPLDVW SRGREQLH E\ĄR Z SU]\SDGNX D]EHVWX 0DP\ ED]Û D]EHVWRZÇ L RQD SU]H] VDPRU]ÇG SRZLQQD E\É X]XSHĄQLDQD -HVW ] W\P UµľQLH DOH FRUD] OHSLHM 1DWRPLDVW WXWDM PXVL E\É SU]HSURZDG]RQD LQZHQWDU\]DFMD 6DPRU]ÇG\ EÛGÇ PXVLDĄ\ UR]SR]QDÉ PLHMVFH Z\VWÛSRZDQLD L ]DNUHV LOH WHJR MHVW =DF]HSLOLĝP\ R WHPDW D]EHVWX -DN Z\JOÇGD UHDOL]DFMD SURJUDPX QLHGĄXJR NRĆF]\ VLÛ RNUHV JG\ PDP\ ]OLNZL GRZDÉ D]EHVW ] QDV]\FK GDFKµZ -DN WR Z\JOÇGD" : ZRMHZµG]WZLH SRGODVNLP MHVW WR GRĝÉ QLHSRNRMÇFH : W\P URNX SU]H]QDF]DP\ PLOLRQ ]ĄRW\FK QDWRPLDVW EOLVNR W\FK PDWHULDĄµZ D]EHVWRZ\FK QLH MHVW XQLHV]NRGOLZLRQD 'R WHM SRU\ XQLHV]NRGOLZLOLĝP\ :LÇľÛ VLÛ WR ] W\P ľH SRNU\FLH W\FKľH GDFKµZ Z\VWÛSXMH QD EXG\QNDFK VWDU\FK L Z ]DVDG]LH SUREOHPHP MHVW ]DNXS RUD] PRQWDľ QRZHJR SRNU\FLD GDFKRZHJR &]ÛVWR ZĄDĝFLFLHORP EUDNXMH ĝURGNµZ ľHE\ VDPRG]LHOQLH WH SRNU\FLH VILQDQVRZDÉ 7XWDM ]DF]\QD VLÛ UROD VDPRU]ÇGµZ E\ ZVSLHUDĄ\ EHQHILFMHQWµZ

0\ SU]HND]XMHP\ QDV]H GRͤQDQVRZDQLH QD GHPRQWDľ WUDQVSRUW L XQLHV]NRGOLZLHQLH =Z\NOH MHVW WDN ľH SU]HWDUJL QD WH G]LDĄDQLD Z\JU\ZD MHGQD ͤUPD &]ÛVWR QLH W\ONR Z MHGQHM JPLQLH DOH WHľ RĝFLHQQ\FK , ]H Z]JOÛGµZ ORJLVW\F]Q\FK RUJDQL]DF\MQ\FK QLH VÇ Z VWDQLH W\FK ZV]\VWNLFK GDFKµZ ]GMÇÉ =DF]\QDMÇ VLÛ SUREOHP\ ] UR]OLF]DQLHP 7XWDM WHľ ZVSµĄSUDFXMHP\ ] VDPRU]ÇGDPL Z W\P ]DNUHVLH &]\OL ]QRZX ZUDFDP\ GR HGXNDFML 1LH W\ONR WU]HED HGXNR ZDÉ PLHV]NDĆFµZ 7U]HED HGXNRZDÉ VDPRU]ÇGRZFµZ ER WDN QDSUDZGÛ WR VDPRU]ÇG PµJĄE\ VWZRU]\É WDNL SURJUDP ]GHMPRZDÉ L XW\OL]RZDÉ D]EHVW 2F]\ZLĝFLH SU]\ :DV]\P ZVSDUFLX ̨QDQVRZ\P 1DWRPLDVW ]H VZRLFK ĝURGNµZ GR ̨QDQVRZ\ZDÉ QRZH SRNU\FLH GDFKRZH GOD W\FK RVµE NWµ UH QLH VÇ Z VWDQLH ] ZĄDVQHJR GRPRZHJR EXGľHWX WDNLFK LQZHVW\FML ]UHDOL]RZDÉ :ĄDĝQLH 7\P EDUG]LHM ľH PRQWDľ ͤQDQVRZDQ\ ] WHJR SURJUDPX MHVW WDN VNRQVWUXRZDQ\ DE\ QLH REFLÇľDÉ VDPRU]ÇGX 0LPR ľH PLHOLE\ĝP\ WDNÇ PRľOLZRĝÉ L Z QLHNWµU\FK UHJLRQDFK WDN MHVW URELRQH 0RQWDľ QD G]LHĆ G]LVLHMV]\ Z\JOÇGD Z WHQ VSRVµE ľH GRWDFML ]DSHZQLD :)2ĜL*: QDWRPLDVW GUXJLH ]DSHZQLD 1)2ĜL*: &]\OL GRWDFML GOD VDPRU]ÇGX 7XWDM VDPRU]ÇG PµJĄE\ VLÛ Z\ND]DÉ SRQLHNÇG GRWXMÇF QRZH SRNU\FLD GDFKRZH 3DWU]ÇF QD ĜOÇVN WDP EXGľHW\ VÇ NLONXNURWQLH Z\ľV]H QLľ Z :)2ĜL*: Z %LDĄ\PVWRNX = F]HJR WR Z\QLND" 'RWDFMD GRW\F]\ W\FK UHJLRQµZ NWµUH VÇ EDUG]LHM ]XUEDQL]RZDQH L XSU]HP\VĄRZLRQH :\VRNRĝÉ RSĄDW ] NDU L RSĄDW ĝURGRZLVNRZ\FK NWµUH VÇ SU]HND]\ZDQH QDP SU]H] 8U]ÇG 0DUV]DĄNRZVNL ]DOHľ\ SU]HGH ZV]\VWNLP RG VWRSQLD XSU]HP\VĄRZLHQLD L ]XUEDQL]RZDQLD 0DP\ ZLÛF SUHFHGHQV 2Wµľ P\ MDNR UHJLRQ NWµU\ MHVW QDMF]\VWV]\ RWU]\PXMHP\ QDMPQLHM GRWDFML 1LH PRľHP\ ZLÛF RGSRZLHGQLR HGXNRZDÉ VSRĄHF]HĆVWZD %RJDWH UHJLRQ\ NWµUH G]LVLDM VÇ EDUG]LHM ]DQLHF]\V]F]RQH PRJÇ VLÛ ]DWHP VWDÉ HNRORJLF]QH 1DWRPLDVW P\ MDNR F]\VW\ UHJLRQ WUDFLP\ Z SHUVSHNW\ZLH GĄXJRRNUHVRZHM 5R]PDZLDĄ .U]\V]WRI 6WDZQLFNL

11

MAGAZYN OZEON

ROLNICTWO EKOLOGICZNE

– WCZORAJ I JUTRO

Polska ma świetne warunki do rozwoju rolnictwa ekologicznego – słyszymy to od wielu lat. Mozaika pól, czyste środowisko, zasoby siły roboczej, tradycyjna żywność...

A jak jest naprawdę? Niestety jesteśmy raczej w końcu krajów członkowskich UE, przynajmniej, jeśli chodzi o dane statystyczne. Od ponad 30 lat rolnictwo ekologiczne napotyka bowiem na różne przeszkody: najpierw było ”niepolityczne”, a gdy po wejściu Polski do UE polityka, a dokładniej – Wspólna Polityka Rolna zaczęła mu sprzyjać, napotkało na wiele barier biurokratycznych. Całe szczęście, że dobrze rozwija się rynek krajowy i zagraniczny, toteż ci producenci, którzy już dawno przestawili swoje gospodarstwa na metodę ekologiczną i znaleźli odbiorców na swoje produkty, nie mają powodów do zmartwień i problemów ze zbytem. Narzekają, jak wszyscy rolnicy, na niesprzyjającą pogodę, zmieniające się przepisy, ale najlepszą nagrodą dla rolnika ekologicznego jest to, że dzieci chcą kontynuować ten sposób gospodarowania, ponieważ widzą w tym swoją przyszłość.

Często romantyczne motywacje polskiego rolnika mają być może tym razem, szanse na powodzenie. Na rynkach zagranicznych, które zawsze były impulsem do rozwoju branży rolno spożywczej. – Widzimy to i staramy się zrobić wszystko co w naszej mocy, żeby polskie rolnictwo ekologiczne było przygotowane i konkurencyjne na rynkach międzynarodowych – mówi wiceminister rolnictwa i rozwoju wsi Jacek Bogucki. – Po pierwsze organizacja, po drugie promocja – dodaje zastępca szefa resortu. Ministerstwo Rolnictwa przygotowało Ramowy Plan Działań dla Żywności i Rolnictwa Ekologicznego. Zdaniem ministra Boguckiego również fundusze promocji żywności oraz sprawujące nad nimi piecze organizacje społeczne i branżowe powinny z większą uwagą spojrzeć na rolników produkujących prawdziwie ekologiczną żywność.

Wtóruje mu Mirosława Jaroszewicz – Łojewska, dyrektor generalna w resorcie rolnictwa. – Szczególnie na Suwalszczyźnie obserwujemy ostatnio wzrost zainteresowania rolnictwem ekologicznym po stronie producentów. Musimy zrobić wszystko, żeby wspierać ten rozwój – dodaje.

GOSPODARSTWA EKOLOGICZNE I ICH PRODUKTY Według danych statystycznych w naszym kraju w 2016 r. było 22435 gospodarstw ekologicznych, więc jest się czym chwalić, biorąc pod uwagę, że 30 lat temu było ich zaledwie 29. Jednak to tylko 1,6% ogólnej liczby gospodarstw, podczas gdy np. w Austrii 17 % gospodarstw jest prowadzonych metodą ekologiczną. Także jeśli chodzi o procentowy udział powierzchni upraw ekologicznych, wyprzedza nas wiele krajów: Lichtenstein – 30%, Austria – 21,3%, Szwecja – 16,9%, Estonia – 16,5%, Litwa – 12,8%, Czechy – 11,3%, podczas, gdy w Polsce udział wynosi ok.

4%, a dokładnie jest to 536 579 ha. Mamy więc dużo do nadrobienia, zwłaszcza, że powierzchnia użytków rolnych prowadzonych metodą ekologiczną w UE w ostatnich latach stale rośnie, średnio 5% rocznie. Polskie produkty ekologiczne, którymi możemy się szczycić na rynkach Unii Europejskiej to przede wszystkim owoce jagodowe, zwłaszcza maliny, porzeczki czarne i porzeczki czerwone, a także jabłka oraz wykonane z nich przetwory. Firmy zagraniczne zaopatrują się w Polsce także w zboża ekologiczne i zioła. Natomiast ekologicznym „hitem” eksportowym na rynki poza UE stała się w ostatnich latach aronia, w postaci różnych przetworów. Polskie owoce ekologiczne cenione są za dobrą jakość.

fot. Dorota Metera, Bioekspert sp. z o.o.

12

13

fot. arch. KOWR

EKO FORUM POGRANICZA

Dużą pomocą dla rolników ekologicznych w podjęciu decyzji o przestawianiu gospodarstwa są atrakcyjne dotacje do powierzchni upraw w ramach działania „Rolnictwo ekologiczne” w ramach PROW 2014-2020. Jednak czasy się zmieniają i rolnik nie może żyć przecież tylko z dotacji, ponieważ jego głównym celem jest produkcja na rynek. A rynek w naszym kraju rozwija się nadal bardzo wolno. Podczas gdy w krajach lepiej rozwiniętych przeciętny obywatel wydaje rocznie na żywność ekologiczną np. w Szwajcarii 262 Euro, Danii – 191 Euro, Szwecji – 177 Euro a w Niemczech – 106 Euro, to w Polsce niestety tylko ok. 7 Euro. Wartość rynku żywności ekologicznej w Unii Europejskiej szacuje się na ok. 30 mld Euro; w Niemczech jego wartość przekroczyła w 2017 r.

10 mld Euro. Natomiast w Polsce wartość rynku żywności ekologicznej szacuje się na około 1,1 mld złotych tj. ok. 230 mln Euro. Powodem tego jest – po pierwsze zupełnie inny poziom cen w Polsce w porównaniu z bogatszymi krajach, a po drugie – zasobność naszych portfeli. Jeśli do tego dołożymy małą liczbę przetwórni i firm handlowych w Polsce – zaledwie 705, to okazuje się, że na półkach polskich sklepów są wprawdzie polskie warzywa i produkty zbożowe, ale większość przetworów owocowych i warzywnych pochodzi z innych krajów UE. W ostatnich latach na rynku pojawiły się nowe produkty ekologiczne jak mleko i jogurty, ale ponieważ nie wystarcza mleka ekologicznego z Polski, jest ono przywożone z krajów sąsiadujących. W tej dziedzinie mamy więc wiele do zrobienia.

Zmiany na polskim rynku żywności ekologicznej są widoczne przede wszystkim w dużych miastach. To tu zlokalizowane są duże sklepy specjalistyczne o powierzchni ponad 100 m2, a także wiele mniejszych sklepów specjalistycznych, tu są supermarkety z dużą ofertą produktów „ekologicznych” oraz bazary sobotnie, targi śniadaniowe, kooperatywy spożywcze i sklepy internetowe oferujące nawet świeże owoce i warzywa, chleb i nabiał. Produkty ekologiczne są sprzedawane także w zwyczajnych skle-

pach spożywczych i osiedlowych „marketach”, w kawiarniach można zamówić kawę i herbatę ekologiczną z ekologicznym ciastkiem. W Polsce jest kilkanaście hurtowni oferujących około 10000 różnych produktów ekologicznych. Natomiast w mniejszych miastach można liczyć raczej na niewielkie sklepy specjalistyczne, ale stąd jest bliżej bezpośrednio do rolników.

DOTACJE I PRZEPISY PRAWNE Po wejściu Polski do Unii Europejskiej rolnicy ekologiczni mogli otrzymać około dwa razy tyle dotacji co rolnicy konwencjonalni. Nic więc dziwnego, że było to wielką zachętą do przestawiania gospodarstw na metodę ekologiczną. Podobnie było w innych krajach UE, jednak w niektórych krajach oferowano rolnikom wszystko, czego potrzebowali: firmy poszerzały ofertę ekologicznych nawozów i środków ochrony roślin, dzięki programom promocji jak we Francji, przybywało świadomych konsumentów, stopniowo rozwijał się rynek. Nasz rodzimy rolnik ekologiczny zachęcony dotacjami, nie może jednak konkurować ze swoim zachodnim kolegą, ponieważ brakuje mu różnych środków ochrony roślin, które są dozwolone w innych krajach członkowskich, ale nie u nas.

A przecież rośliny trzeba chronić tylko dopuszczonymi

fot. arch. KOWR

RYNEK ŻYWNOŚCI EKOLOGICZNEJ

środkami biologicznymi i prostymi środkami ochrony roślin zawierającymi związki miedzi i siarki, jednak niektóre z nich nie są w Polsce dopuszczone do obrotu.

Dlaczego? Na przeszkodzie stoją przepisy prawa, które zniechęcają zagraniczne firmy do rejestracji środków ochrony roślin do rolnictwa ekologicznego.

Pewne nieżyciowe przepisy udało się zmienić w ciągu ostatnich dwóch lat, np. rolnik ekologiczny, który stosuje zgodnie z prawem nawozy zielone, ważne dla podnoszenia żyzności gleby, może od 2016 r. otrzymać dotację również do uprawy roślin na zielony nawóz przez dwa lata w ciągu 5-letniego uczestnictwa w działaniu „Rolnictwo ekologiczne” na powierzchni ¼ gruntów ornych. W 2017 r. udało się usunąć także kolejną barierę, którą był obowiązek zbioru produktów, a przecież nowo posadzone drzewa i krzewy jagodowe nie wydają owoców w pierwszym roku po posadzeniu, gdyż muszą się ukorzenić, krzewy – rozrosnąć, a drzewa – wykształcić koronę i zakwitnąć, by wydać owoce. Rolnik, który posadził nową plantację lub sad był „ukarany” brakiem dotacji przez 5 lat. Niemożliwy do spełnienia obowiązek owocowania był przeszkodą do zakładania nowych plantacji porzeczek i sadzenia sadów, które przecież potrzebują kilku lat, by zebrać z nich owoce. Rada do spraw Rolnictwa Ekologicznego przy Ministrze Rolnictwa i Rozwoju Wsi przekonała resort, że jeśli zależy nam na dalszym rozwoju produkcji owoców ekologicznych, ten przepis musi być zmieniony i tak się stało.

PERSPEKTYWY ROZWOJU Nadzieje budzi „Ramowy Plan Działania dla Rolnictwa dla Żywności i Rolnictwa Ekologicznego na lata 20152020”, ale z samego faktu istnienia „planu” nic nie wynika, jeśli nie są prowadzone konkretne działania. Rada do spraw Rolnictwa Ekologicznego jest w trakcie uzgodnień zmian w tym planie, ponieważ musimy przynajmniej starać się dorównać innym krajom. A tymczasem w Niemczech ustalono cel 20% powierzchni użytków rolnych, w Austrii cel 30% powierzchni użytków rolnych

fot. Dorota Metera, Bioekspert sp. z o.o.

MAGAZYN OZEON

do 2025 roku, we Francji ogłoszono rządowy program – 20% żywności ekologicznej i lokalnej w stołówkach do 2022 r., w Czechach rząd ogłosił kampanię promocyjną rolnictwa ekologicznego za ponad 1 mln Euro. Dlatego u nas też musimy coś zrobić, by pomóc polskim rolnikom ekologicznym, nawet jeśli nie mamy milionów Euro, to możemy chociaż próbować uprościć przepisy, zamiast je mnożyć. Tym bardziej, że przed nami w dłuższej perspektywie jest kolejna, tym razem poważna zmiana unijnych przepisów unijnych w sprawie produkcji ekologicznej od 1 stycznia 2021 r. oraz perspektywa nowej Wspólnej Polityki Rolnej po 2020 r.

By ograniczyć biurokrację i usprawnić administrację powstał Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa. KOWR jest usługodawcą w stosunku do rolników – powtarza minister Krzysztof Jurgiel. Powstał w miejsce osobnych: Agencji Rynku Rolnego i Agencji Nieruchomości Rolnych, by ograniczyć biurokrację i usprawnić administrację. Być może, przede wszystkim, przyczyni się do poprawy opłacalności produkcji i życia na wsi. Mamy prawie 1,3 mln hektarów w zasobie ziemi rolnej należącej do skarbu państwa – zależy nam, by przynajmniej na części z tego

fot. Dorota Metera, Bioekspert sp. z o.o.

14

EKO FORUM POGRANICZA

areału rozwijała się produkcja ekologiczna – mówi Witold Strobel dyrektor generalny KOWRu. Obrót ziemią rolną, jego dzierżawa i sprzedaż, wszędzie tam, gdzie może to wpłynąć na rozwój rodzinnych gospodarstw rolnych to szczególne zadanie nowej rządowej agencji. W Krajowym Ośrodku Wsparcia Rolnictwa trwają pracę nad strategią działania ośrodka i nad tym, jak korzystnie dla rozwoju branży wpisać w tę strategię rolnictwo ekologiczne.

W trosce o naturalną żywność walczą również organizacje o zasięgu międzynarodowym. WWF na początku kwietnia kończy przyjmowanie wniosków do konkursu na Rolnika Roku Regionu Morza Bałtyckiego 2018. – Rolnicy mają ogromny wpływ na stan Bałtyku, którego jednym z największych problemów jest nadmierna eutrofizacja.

– mówi Anna Sosnowska z WWF Polska. Eutrofizacja, czyli przeżyźnienie, jest efektem wzmożonego dopływu substancji odżywczych (przede wszystkim związków azotu i fosforu) do morza. Pochodzą one m.in. z nieodpowiednio przechowywanych odchodów zwierząt i nadmiernej ilości nawozów stosowanych na polach.

Konkurs to jest promocja najlepszych praktyk rolniczych przyjaznych Morzu Bałtyckiemu oraz wyłonienie rolników przodujących we wprowadzaniu innowacyjnych rozwiązań, które ograniczają szkodliwe zanieczyszczenia emitowane z gospodarstw.

Cel, do którego dąży wiele zaangażowanych w rolnictwo ekologiczne instytucji i osób, to przede wszystkim dalszy rozwój polskiego rynku, bo żywność ekologiczna należy się przede wszystkim polskim konsumentom. – Rolnictwo ekologiczne w naszym kraju ciągle mylone jest z produktami lokalnymi i tradycyjnymi – mówi wiceminister Jacek Bogucki. Tymczasem w Europie i na świecie stosuje się oczywiście naturalne produkty, ale do konfekcjonowania i sprzedaży używa się najnowocześniejszych metod dystrybucji i promocji. – dodaje wiceszef resortu rolnictwa.

Jak wynika z analiz ministerstwa rolnictwa po produkty ekologiczne na całym święcie sięga coraz więcej młodych osób, świadomych swoich oczekiwań i wartości, jakie niesie ze sobą ekologia w rolnictwie. Musimy także dbać o pozycję polskich producentów ekologicznych na rynku UE, a w dalszej perspektywie na rynkach dalszych, na innych kontynentach. Czy 30 lat temu nasi pierwsi rolnicy ekologiczni w ogóle marzyli o tym, że ich produkty będą mogły być sprzedawane z polskimi, a jednocześnie unijnymi certyfikatami w Unii Europejskiej? Czy 30 lat temu pionierzy aronii w naszym kraju wyobrażali sobie, że polskie ekologiczne przetwory z aronii trafią do Korei i Japonii? A więc wspólnymi siłami, w związkach i stowarzyszeniach, w grupach producenckich, powinniśmy dalej konsekwentnie rozwijać rolnictwo ekologiczne w naszym kraju, by żyć i jeść lepiej, bo zdrowo.

Dorota Metera Mariusz Rytel Więcej informacji na temat zasobów, promocji i rynku polskiej żywności ekologicznej dostępnych jest na stronie Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa

fot. Dorota Metera, Bioekspert sp. z o.o.

fot. Dorota Metera, Bioekspert sp. z o.o.

fot. Dorota Metera, Bioekspert sp. z o.o.

www.kowr.gov.pl

15

MAGAZYN OZEON

Postapokaliptyczna wizja brytyjskiego pisarza skłoniła polskiego wizjonera do zrewolucjonizowania rolnictwa, nie tylko krajowego, ale i światowego.

DOLINA ROLNICZA 4.0 Klaster Obróbki Metali (KOM) powstał z inicjatywy Centrum Promocji Podlasia (obecnie Centrum Promocji Innowacji i Rozwoju) i skupia blisko 90 podmiotów z obszaru północno-wschodniej Polski, działających w branży obróbki metali, zarówno w sferze usług, handlu, jak i produkcji. Wśród członków klastra są krajowi i światowi liderzy produkcji maszyn i urządzeń rolniczych o wysokim innowacyjnym potencjale rozwojowym.

Jednym z członków Klastra jest firma White Hill. Szef firmy, Adam Ławicki, od lat działa w branży nowych technologii. Uważa, że Podlasiu należy nadać nowy kierunek rozwoju, oparty właśnie o nie. Chce przełamać stereotyp, iż region oparty o rolnictwo nie ma szans na skok rozwojowy. O tym, że warto walczyć ze stereotypami świadczy kariera Adama Ławickiego. Zanim zajął się wizjonerskimi projektami, pracował fizycznie za granicą. Następnie jako absolwent Politechniki Białostockiej

fot. White Hill Sp. z o.o.

16

EKO FORUM POGRANICZA

Adam Ławicki

Prezes Zarządu White Hill Sp. z o.o.

doszedł w Stanach Zjednoczonych do stanowiska głównego informatyka w dużej firmie. Później wykładał też na jednej z prywatnych uczelni w Sydney. Po powrocie do kraju pracował w korporacjach z zagranicznym kapitałem, jednak z czasem stwierdził, że nie chce być częścią przedsiębiorstw, które jak to określa „wyciągają pieniądze z Polski” i postanowił ponownie zamieszkać na Podlasiu. W Białymstoku założył firmę. Dzięki rentownej sprzedaży oprogramowania, projektom elektronicznym czy mechanicznym, udaje mu się finansować drugą część przedsiębiorstwa, czyli działalność badawczą. Obecnie, numerem 1 jest koncepcja stworzenia na Podlasiu Doliny Rolniczej 4.0. „Czwórka ma przy tym nawiązywać do czwartej rewolucji przemysłowej, która właśnie realizuje się na świecie.

Dolina Rolnicza 4.0 ma być oparta o rolnictwo precyzyjne. Czyli nie takie, gdzie na wielkich połaciach wydusza się jak najwięcej z przyrody, zaniedbując walory smakowe, jakościowe czy wręcz zdrowotne produktów.

Tylko takie, gdzie precyzyjnie zadbamy o kawałek pola w sposób dostosowany do zdiagnozowanych wcześniej potrzeb określonego rodzaju roślin. Oszczędzając przy tym surowce, wodę, nawozy.

Przedsiębiorca podkreśla, że powstające w centrum nowoczesne technologie służyłyby przede wszystkim podlaskim rolnikom i producentom maszyn rolniczych.

– Zamiast za ciężkie pieniądze kupować sprzęt z Niemiec, Francji czy Holandii, będziemy mieć własne, które oni będą kupować od naszych firm. A wcześniej jeszcze kupią je inne polskie firmy, czy nasi rolnicy, zyskując dzięki temu przewagi rynkowe. Takie jest założenie.

Adam Ławicki zapewnia, że nad nowymi rozwiązaniami nie pracowaliby tylko fachowcy z White Hill. Firma jest otwarta na współpracę z innymi specjalistami. – Musimy pracować zespołowo. Mieć jasno wyznaczony kierunek. Liczę, że rząd nas w tym wesprze, np. przez misje gospodarcze, promując świadomie naszą gospodarkę na świecie albo wpisując Dolinę Rolniczą 4.0

w Plan Morawieckiego – dodaje przedsiębiorca. – Chcemy, żeby za 10 czy 20 lat, gdy ktoś zechce zdobyć najnowsze na świecie technologie z dziedziny rolnictwa, to będzie musiał przyjechać do Białegostoku na targi.

A absolwentom naszych uczelni, mieszkańcom regionu damy możliwość pracy i rozwoju. W dodatku, chcąc przyciągnąć wielkie umysły z kraju czy z zagranicy, będziemy mieli przewagę nad innymi w postaci unikalnych w kraju warunków – wspaniałego środowiska przyrodniczego.

Oferta płacowa także z czasem zyska na atrakcyjności.

Za najlepszą reklamę Doliny Rolniczej 4.0 może służyć projekt „Tryfid”, a konkretnie robot, który sprawdza, czy dana roślina jest zdrowa, czy ma szkodniki. Kontroluje, jak się rozwija, czy ma wystarczająco wody, minerałów, dwutlenku węgla i odpowiednią temperaturę. W planach jest również badanie stanu chlorofilu w roślinach.

Mechaniczny ogrodnik będzie się poruszać w pełni autonomicznie zgodnie z zaprogramowanym planem.

Parametry trafią do Big Data i dzięki modelowi matematycznemu można będzie obliczyć kolejne działania i potrzeby w uprawie.

Rozwiązanie Ławickiego chce wprowadzić nie tylko firma z Holandii, z którą od początku współpracuje, ale również jeszcze kilka przedsiębiorstw z Beneluksu oraz z Polski. Sam twórca ma dużo szerszą wizję na wdrożenie „Tryfida”. Białostoczanin widzi „Tryfida” także poza Polską, a nawet państwach Trzeciego Świata, gdzie nie ma żyznych gleb i są duże niedobory żywności.

Sam prezes firmy White Hill nieustannie lobbuje, jeździ na spotkania z premierem, ministrami – wszystkimi osobami, które mają wpływ na kształt „Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju”. Jak mówi się nieoficjalnie, jest duża szansa, że jego starania przyniosą efekty i pomysł na Podlaskie, jako Dolina Rolnicza 4.0, znajdzie się w Planie Morawieckiego. Łukasz Maziarz

17

18

MAGAZYN OZEON

Niemal 15 mln PLN na pożyczki dla przedsiębiorców z województwa podlaskiego. Podlaska Fundacja Rozwoju Regionalnego realizuje projekt unijny z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podlaskiego na lata 2014-2020.

PODLASKIE INWESTYCJE TERMOMODERNIZACYJNE

Podlaska Fundacja Rozwoju Regionalnego w styczniu 2018 roku rozpoczęła nabór wniosków w ramach projektu „Pożyczka Termomodernizacyjna dla Przedsiębiorstw”.

Na ten cel przeznaczono blisko 15 mln PLN. Środki mogą być przeznaczone na projekty, które prowadzą do poprawy efektywności energetycznej budynków i instalacji o minimum 25% w stosunku do stanu wyjściowego, określonego w audycie energetycznym.

Wyjaśnia również jakich oszczędności można spodziewać się po przeprowadzeniu inwestycji termomodernizacyjnej: – Oszczędności w rachunkach za energię elektryczną oraz zmniejszenia kosztów ogrzewania. Skala oszczędności zależy od konkretnego przypadku. Ostatnia prowadzona przez nas inwestycja zmniejszy o 60% roczne wydatki na energię elektryczną oraz o 50% na energię cieplną.

Maksymalna kwota pożyczki wynosi 1 000 000 PLN i może zostać udzielona na 10 lat. Oprocentowanie jest uzależnione od wykazanej w audycie poprawy efektywności energetycznej i waha się od 0,28% do 0,56% w skali roku. Prowizja wynosi 0%. Nie jest wymagany wkład własny.

Redakcja Magazynu OZEON, przeprowadziła krótką rozmowę, z Panem Tomaszem Łukuć, pełnomocnikiem przedsiębiorstwa z Augustowa, który złożył już wniosek o pożyczkę termomodernizacyjną.

Katalog celów finansowania jest bardzo szeroki. Pożyczki mogą zostać przeznaczone na wszelkie inwestycje związane z poprawą efektywności energetycznej przedsiębiorstwa w tym modernizację energetyczną budynków, ocieplenie, wymianę okien i drzwi, wymianę oświetlenia, OZE, przebudowę systemów grzewczych, wentylacyjnych, instalacje systemów odzyskiwania energii itd.

Inżynier systemów odnawialnych źródeł energii elektrycznej, niezależny ekspert w zakresie realizacji elektrowni fotowoltaicznych, mgr inż. Adam Rółkowski wyjaśnia, jakich usprawnień można przykładowo dokonać w firmie: – Możliwości jest wiele, począwszy od ocieplenia fasad, poddaszy, wymiany stolarki, zastąpienia urządzeń energochłonnych mniej energochłonnymi, wymiany źródeł ciepła na bardziej efektywne, skończywszy na generacji własnej energii elektrycznej do potrzeb funkcjonowania biznesu.

15 mln dla przedsiębiorców z Podlasia. Jest Pan jednym z zainteresowanych, czy mógłby Pan w kilku zdaniach przedstawić czytelnikom, jakiego rodzaju przedsiębiorstwo Pan prowadzi?

Historia naszej firmy sięga roku 1990. Wtedy to rodzice otworzyli mały sklep spożywczy i od tego się zaczęło.

W roku 1994 razem ze wspólnikami powstała hurtownia. W chwili obecnej interes prowadzimy rodzinnie, zatrudniamy około 20 osób, mamy hurtownię i dwa sklepy. Zajmujemy się głównie handlem lokalnym i trochę eksportem.

Czy ma Pan już szczegółowe wytyczne, na jakiego typu realizacje czy też może innowacje w Pańskim przedsiębiorstwie zostaną przeznaczone pieniądze?

Oczywiście, że tak. Budynek, w którym prowadzimy działalność, od dawna wymaga głębokiej termomodernizacji.

Jest to obiekt prawdopodobnie z czasów międzywojennych. Poza drobnymi remontami i przystosowaniem do prowadzenia działalności, budynek wymaga dużych nakładów. W ramach udzielonej pożyczki planujemy wykonanie termomodernizacji, wymianę oświetlenia na LEDowe, wymianę kotła, na nowoczesny kocioł pelletowy 5 klasy, a także montaż instalacji fotowoltaicznej na dachu.

EKO FORUM POGRANICZA

Gdzie dowiedział się Pan o tego typu inicjatywie Podlaskiej Fundacji Rozwoju Regionalnego? A może ktoś Pana do tego zachęcił?

Od lat jestem miłośnikiem OZE. Od dwóch lat u moich rodziców działa instalacja fotowoltaiczna o mocy 3 kW. Instalacja sprawuje się świetnie i przynosi duże oszczędności. Do tej instalacji zachęcił mnie Pan Adam Rółkowski, właściciel firmy Solpax. Nasza znajomość zaczęła się od przypadkowej rozmowy na temat odnawialnych źródeł energii, poszanowania energii itd. Okazało się, że Adam jest pasjonatem OZE, dobrym inżynierem i prawdziwym fachowcem. To właśnie on poinformował mnie, że są dostępne środki na instalację fotowoltaiczną z Podlaskiej Fundacji Rozwoju Regionalnego (PFRR). Po wstępnej rozmowie z Panią Agnieszką Piwowarczyk z PFRR, okazało się, że z tej pożyczki można również wykonać termomodernizację, wymienić oświetlenie na energooszczędne, zmienić źródło ogrzewania. Czyli wszystko to, co planowaliśmy zrobić kiedyś w przyszłości.

Na pewno miał Pan sporo pytań, wiele niejasności. Czy jest ktoś, do kogo można zwrócić się o pomoc, poradę, by nie zniechęcić się już na samym początku starania o pożyczkę?

Po otrzymaniu informacji jakie dokumenty mam dostarczyć, mój zapał do inwestycji osłabł. Wiadomo, trochę tego jest. I tu należy się duże podziękowanie dla Pani Agnieszki (PFRR), która podczas jednej z rozmów telefonicznych rozwiała moje wątpliwości i była bardzo pomocna w wypełnianiu dokumentów. Okazało się, że nie jest to takie pracochłonne jak na początku wyglądało. Zawsze mogłem liczyć na wsparcie od niej, czy to telefoniczne, czy poprzez e-mail. Dużą pracę wykonał też Adam, to on pomógł mi ogarnąć tematy związane z przygotowaniem

do audytu i doradził przy doborze instalacji fotowoltaicznej. Trochę pracy i musi się udać. Poza tym, dzięki audytowi poznałem potrzeby energetyczne budynku. Audyt „podpowiada” jak wydać środki, aby oszczędności były jak największe. Wiemy dokładnie jaka inwestycja przyniesie jakie oszczędności.

Czy chciałby Pan przekazać coś naszym czytelnikom?

Może to właśnie Pana słowa przekonają któregoś z nich do złożenia wniosku?

Najważniejsze, to nie bać się biurokracji. Coś za coś.

Wiem, że jest ona duża, ale warto poświęcić czas i zdobyć te środki. Nie jest to dofinansowanie, tylko pożyczka, ale udzielana na bardzo korzystnych warunkach. Nisko oprocentowana, na długi okres, z przeznaczeniem na konkretne działania, mające zapewnić niższe zużycie energii elektrycznej i cieplnej oraz ogólną poprawę efektywności energetycznej budynku. Chyba nikogo nie trzeba do tego namawiać. Stale rosnące ceny źródła energii wymuszają inwestycję. Ciężko jest odłożyć pieniądze i czekać latami, aż nazbieramy odpowiednią kwotę. Zdecydowanie lepszym rozwiązaniem jest sfinansowanie takiej inwestycji właśnie z takich środków jakie oferuje obecnie Podlaska Fundacja Rozwoju Regionalnego. Z oszczędności, po wykonaniu tej inwestycji, częściowo będę spłacał pożyczkę.

Głęboka termomodernizacja, wysokiej jakości piec, instalacja fotowoltaiczna. Z tego mogą być tylko korzyści.

Gorąco zachęcam do takiej inwestycji. Łukasz Maziarz

19

20

MAGAZYN OZEON

Pożyczka Termomodernizacyjna dla MŚP z terenu województwa podlaskiego

Warunki: • • • • • • •

do 1 000 000 PLN do 10 lat oprocentowanie stałe od 0,28% do 0,56%* w skali roku prowizja 0% karencja w spłacie kapitału do 6 miesięcy finansowanie do 100% inwestycji – bez wkładu własnego pożyczka udzielana w ramach pomocy de minimis

Kto może skorzystać?

•

Mikro, małe lub średnie przedsiębiorstwa z terenu województwa podlaskiego

Cel: •

Wsparte mogą zostać wyłącznie te projekty modernizacji energetycznej budynków i instalacji należących do przedsiębiorstw, które prowadzą do poprawy efektywności energetycznej o minimum 25% w stosunku do stanu wyjściowego, określonego w audycie energetycznym

W jaki sposób?

• •

W celu uzyskania pożyczki należy złożyć wniosek wraz z dokumentacją – dostępne na stronie www.pozyczkowy.com.pl Warunkiem koniecznym jest przeprowadzenie audytu ex-ante oraz ex-post *przy stopie referencyjnej KE na dzień 01.01.2018 w wysokości 1,85%

Nabór wniosków rozpoczął się 15.01.2018 roku i będzie miał charakter ciągły do wyczerpania środków.

Więcej informacji na stronie www.pozyczkowy.com.pl

Zapraszamy do kontaktu z doradcą i umówienia spotkania w siedzibie PFRR, w Białymstoku, ul. Starobojarska 15 – tel. 85 74 08 668/671.

Przeznaczenie: 1. modernizacja i ulepszenia wprowadzające do zakładów nowe obiekty, systemy sterowania, instalacje i urządzenia techniczne mające na celu poprawę efektywności energetycznej w istniejących obiektach, instalacjach i urządzeniach technicznych, 2. instalacje umożliwiające odzysk energii cieplnej powstającej w trakcie procesów przemysłowych lub podczas jej produkcji, poprawiające sprawność energetyczną układów technologicznych, oszczędność energii cieplnej oraz zmniejszenie emisji CO2 do atmosfery, 3. zastosowanie urządzeń i technologii energooszczędnych oraz wdrażanie systemów zarządzania energią, 4. głęboka modernizacja energetyczna budynków należących do przedsiębiorstwa, poprzez m.in.: a. ocieplenie obiektu, wymianę okien i drzwi zewnętrznych; b. energooszczędne oświetlenie; c. przebudowę systemów grzewczych (wraz z wymianą i przyłączeniem źródła ciepła na bardziej efektywne energetycznie i ekologicznie); d. instalację systemów chłodzących, w tym również z zastosowaniem OZE; e. przebudowę systemów wentylacji i klimatyzacji; f. zastosowanie automatyki pogodowej; g. zastosowanie systemów zarządzania budynkiem; h. budowę lub przebudowę wewnętrznych instalacji odbiorczych oraz likwidację dotychczasowych źródeł ciepła; i. instalację mikrokogeneracji lub mikrotrigeneracji na potrzeby własne; j. instalację OZE w modernizowanych energetycznie budynkach; k. instalację indywidualnych liczników ciepła, chłodu oraz ciepłej wody użytkowej; l. instalację zaworów podpionowych i termostatów; 5. budowa urządzeń do produkcji energii na własne potrzeby w oparciu o OZE, zmiana systemu wytwarzania lub wykorzystania paliw i energii, 6. przeprowadzenie audytu energetycznego ex-ante jako elementu przedsięwzięcia inwestycyjnego.

Eko Forum Pogranicza Ekologia • Gospodarka • Biznes

ja s o ś R u r ało i B twa o Ł a Polska Litw www.ekoforum.info

PATR ONAT H O NO R OW Y Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi

Prezydent Miasta Suwałk Wojewoda Podlaski

O R GANI Z ATORZ Y

PART NE R ST R AT E G ICZ NY

PART NE R T E CHN OLOGICZN Y

EKO L O GI A | GO SPO DA RK A | BI Z N ES

PARTNER Z Y W S P I E R A JĄC Y

Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa

PRZEDSIĘBIORSTWO GOSPODARKI ODPADAMI W SUWAŁKACH SP. Z O.O.

PATR ONAT ME D I ALN Y

generator rekomendacji

Konferencja dofinansowana przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Białymstoku