Magazyn OZEON - wydanie specjalne (EKO FORUM 2019)

EKOL OG IA | GO SP O DARKA | B I Z NES

EKO FORUM SUPRAŚL, 26–28 MAJA 2019

personalizacja

bateria w tylnej « >ŬV i

silnik w przedniej « >ŬV i

* č " ,/č č WWW.TRYBECO.COM

Szanowni Państwo!

Polska stoi przed olbrzymim wyzwaniem. Wiem, brzmi to górnolotnie, ale piszę to z pełnym ­przekonaniem. ­Ktokolwiek bowiem śledzi rozwój wydarzeń na świecie, ten świadom jest ogromu ­wyzwań, ten widzi, że stoimy w obliczu wielkich zmian.

Kończą się zapasy nieodnawialnych źródeł energii, wchodzą ponadpaństwowe ustawy dotyczące ograniczenia emisji gazów cieplarnianych, zachodzi więc konieczność znalezienia nowych rozwiązań i technologii.

Coraz częściej mówi się o kolei dużych prędkości, Smart City, przyspiesza także rozwój elektromobilności, powstają tzw. zielone miejsca pracy.

W tym roku postanowiliśmy przenieść Międzynarodowy Kongres EKO FORUM do malowniczego Supraśla. Jako Fundacja Ośrodek Wspierania Ekologii dajemy szansę wypowiedzenia się ludziom, którzy od lat zajmują się ekologią, samorządem oraz inwestycjami w zieloną energię. Chcielibyśmy, aby przedstawili nam swoje wizje rozwoju, sposoby na jak najlepsze rozwiązanie nadchodzących problemów.

Rad jestem, że tak wielu specjalistów zgodziło się wziąć udział w tegorocznej V jubileuszowej edycji EKO ­FORUM. Do Uzdrowiska Supraśl przybędą przedstawiciele biznesu, samorządów, ­inwestorów oraz producentów technologii ekologicznych. Jak co roku spodziewam się rzeczowej dyskusji o rozwoju ekoenergetyki w naszych małych ojczyznach. Liczę na to, że wszyscy razem, niezależnie od poglądów, dojdziemy do porozumienia i wspólnie udowodnimy, iż hasło „Nic o nas, bez nas” ma sens.

Krzysztof Jan Stawnicki Redaktor Naczelny

®

Redaktor naczelny:

EKOLOGIA | GOSPODARKA | BIZNES Reklama:

OZEON Sp. z o.o.

Krzysztof Jan Stawnicki

+48 85 732 22 72

Redaktor prowadzący:

biuro@ozeon.com.pl

Redakcja

Wydawca:

Anna Czurak Podlaski Klub Biznesu

Fundacja Ośrodek Wspierania Ekologii

Druk:

Drukarnia Biały Kruk

Zespół redakcyjny:

Pałac Hasbacha

15-879 Białystok, ul. Św. Rocha 11/1 lok. 407

15-509 Białystok

Marek Adamowicz, Grzegorz Chocian,

ul. Dojlidy Fabryczne 23

Prezes Zarządu:

Sobolewo, ul. Tygrysia 50

Jan Duda, Beata Gładkowska-Chocian,

15-554 Białystok

Krzysztof Jan Stawnicki

Skład:

Tomasz Kuczyński

Marek Jankowski, Wojciech Koronkiewicz,

tel. +48 85 732 22 72

tel. +48 531 476 485

Arleta Rybak, Hanna Stawnicka,

www.ozeon.com.pl

e-mail: krzysztof.stawnicki@ozeon.com.pl

Okładka:

BMW i3

Redakcja nie odpowiada za treść reklam i nie zwraca materiałów niezamówionych. Wszelkie prawa zastrzeżone. Przedruk i wykorzystanie w jakiejkolwiek innej formie bez pisemnej zgody zabronione.

Uzdrowisko w sercu puszczy

4

W tym roku Uzdrowisko Supraśl jest gospodarzem V Międzynarodowego Kongresu EKO FORUM 2019.

PGE inwestuje w klastry energii

18

Po polskich drogach jeździ teraz 400 autobusów gazowych, a za cztery lata będzie ich już ponad 1000. Potencjał rozwoju transportu napędzanego gazem ziemnym w Polsce jest bardzo duży – mówi Henryk Mucha, prezes PGNiG Obrót Detaliczny.

9

Nowe źródła energii oparte m.in. o klastry energii to szansa na rozbudowanie lokalnego rynku i wprowadzenie nowych zasad funkcjonowania tego sektora na linii wytwórca-odbiorca.

30 lat NFOŚiGW

Gaz rośnie w siłę

12

Działalność Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej przedstawia nam Artur Michalski, Wiceprezes tej instytucji.

Elektrowiatki od Alex Electro

20

Coraz częściej spotykanym rozwiązaniem do zagospodarowania przestrzeni miejskiej oraz parków są inteligentne ławki solarne, wiaty piknikowe i rowerowe.

Eco wizjoner

22

„Przyszłość jest dzisiaj, jesteśmy świadkami rewolucji energetycznej, możemy nie tylko wyprodukować sami energię OZE, ale także zasilić nią z gniazdka w swoim domu samochód elektryczny, który docelowo stanie się naszym magazynem energii”.

EKO FORUM

Jestem dumny, że pierwsza w regionie wystawa pojazdów elektrycznych, hybrydowych i innych ciekawych rozwiązań technicznych z zakresu tzw. smart city odbyła się w Supraślu – mówi dr Radosław Dobrowolski, Burmistrz Supraśla.

UZDROWISKO W SERCU PUSZCZY

fot. arch. UM Supraśl

4

EKO FORUM

dr Radosław Dobrowolski Burmistrz Supraśla

Panie Burmistrzu pojawił się pomysł, aby w Supraślu ­ organizować V Międzynarodowy Kongres EKO FORUM. z Dlaczego akurat tutaj?

Supraśl jest już znaną marką, zarówno na mapie Podlasia, jak i na całej Białostocczyźnie. Jest uzdrowiskiem i miejscem kojarzonym z ekologią. Leży w sercu Puszczy Knyszyńskiej, ponadto jako gmina bardzo dbamy o wdrażanie ekologicznych rozwiązań.

Od lat realizujecie projekty dofinansowane ze środków Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podlaskiego. Dzięki tym środkom część mieszkańców posiada instalacje solarne.

W ostatnich trzech latach zrealizowaliśmy dwa duże projekty unijne. I w sumie w gminie Supraśl mamy 300 instalacji solarnych do podgrzewania wody użytkowej mieszkańców. Powoduje to oczywiście powoduje zmniejszenie emisji CO2 i pyłów. Mieszkańcy oszczędzają na cenach eksploatacji, zaś w naszej uzdrowiskowej gminie znacznie zmniejszyła się ilość zanieczyszczeń.

W okresie zimowym, jednak palić w piecach trzeba! Media alarmują, że nawet w uzdrowiskach nie ma czym oddychać.

To prawda, problem z tym mają wszystkie uzdrowiska.

Ostatnio było o tym głośno. Dlatego w poprzednich latach apelowaliśmy do Urzędu Marszałkowskiego, aby w ramach programów operacyjnych wprowadzić dodatkowe środki dedykowane uzdrowiskom. Nasz głos pozostał jednak niesłyszalny. Chcielibyśmy, aby nasi goście oddychali powietrzem o lepszych parametrach, aby więcej było środków na nowoczesne technologie OZE. Uzdrowiska winny być miejscami pokazowymi dla takich rozwiązań. Wiadomo, że ze środków własnych gminy nie będą w stanie ponosić tak wielkich kosztów na tego rodzaju przedsięwzięcia. Mamy nadzieję, że obecny marszałek, Pan Artur Kosicki będzie przychylny naszym pomysłom. Polityka związana z rozwijaniem i wspieraniem uzdrowisk może się stać jednym z kierunków rozwoju województwa. Inne województwa moją

specjalne środki dedykowane uzdrowiskom. To pomaga je inteligentnie rozwijać. Na przykład w Gołdapi, w sąsiednim województwie, zrealizowano wiele inwestycji dzięki owym dodatkowym środkom na potrzeby uzdrowisk. My w województwie podlaskim takiego komfortu jak na razie nie mamy. Pewnie to się zmieni. Mam wrażenie, że do niedawna uzdrowiska podlaskie traktowano jako „fanaberię” lokalnych włodarzy i związanych z nimi pasjonatów-marzycieli. A przecież jest to ustawowe zadanie ochrony zdrowia zarówno dla województwa, jak i całego kraju! W Polsce mamy obecnie około 45 uzdrowisk. Uzdrowiska mają bardzo rygorystyczne obostrzenia prawne dotyczące ochrony środowiska. Mają zapewniać odpoczynek i powrót do zdrowia mieszkańcom naszego kraju. Przeliczmy zatem – 40 milionów Polaków i tylko 45 uzdrowisk. Czy nie powinny być to miejsca bardziej zauważone zarówno przez władze regionalne jak i krajowe?

Gołdap jest bardzo dobrym przykładem. Mają tam i tężnię i odwierty solankowe. Czego pan najbardziej zazdrości Gołdapi?

Gołdap ma trochę dłuższy staż uzdrowiskowy. Supraśl dopiero od 3 – 4 lat przyjmuje w swoich zakładach przyrodoleczniczych. Przez ponad 10 lat nie mieliśmy kuracjuszy a status uzdrowiska był zagrożony. W tym sensie uczymy się również od Gołdapi. Mamy też i swoje własne pomysły nie wzorowane na innych gminach. W zeszłym roku przygotowaliśmy tzw. uchwałę piecową. Test to finansowy mechanizm wsparcia mieszkańców, którzy zdecydują się na wymianę dotychczasowych pieców na bardziej ekologiczne rozwiązania. Dotyczy to zwłaszcza usuwania kotłów węglowych i zastępowanie ich kotłami ogrzewanymi przez gaz. Wpłynęło ponad 200 wniosków naszych mieszkańców. W tym roku wydatkowujemy na ten cel 500 tys. zł. W następnym roku planujemy tyle samo. Jak program będzie cieszył się popularnością będziemy go rozwijać. Nie jesteśmy w stanie samodzielnie pokryć od razu wszystkich kosztów. Rozkładamy te wydatki na lata.

Być może stworzymy gminny program ochrony powietrza i uzyskamy wsparcie środków z funduszy zewnętrznych.

5

EKO FORUM Słyszałem, że także rolnicy zainteresowali się Supraślem.

Tak, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi planuje w Supraślu otwarcie ośrodka rehabilitacyjnego dla rolników. Mam nadzieję, że po zakupie przez KRUS, ogromnej działki po byłej szkole rolniczej, rozpocznie się duża inwestycja. Jako gmina w ekspresowym tempie przygotowaliśmy plan miejscowy.

Liczymy, że prace rozpoczną się jak najszybciej. I rolnicy będą mogli przyjeżdżać do nas odpocząć. Wiem, że zakład rehabilitacyjny rolników znajduje się w Horyńcu. To jest 500 km stąd.

Rzeczywiście daleko.

Nie ma potrzeby zmuszać ludzi do tak dalekich wyjazdów.

Tym bardziej, że mamy przecież doskonały dojazd. Zmodernizowano połączenie z trasą S8, niedługo będziemy połączeni też z S19. Z Białegostoku do Supraśla można dojechać w siedem minut. Siedem minut i jest się w sercu Puszczy Knyszyńskiej!

Pod koniec maja w Supraślu odbywa się V Jubileuszowy Kongres EKO FORUM. Gościmy specjalistów z całej Polski. Rozmawiamy m.in. o Leśnym Kompleksie Promocyjnym “Puszcza Knyszyńska”, a także o przyszłości nowych technologii na terenie województwa podlaskiego. fot. arch. UM Supraśl

6

Jesteśmy jednak na początku tej trudnej drogi. Reasumując: tężnie i odwierty ładnie wyglądają na folderach. Są one w każdym uzdrowisku. My chcemy zadbać o rzecz podstawową – czyste powietrze.

Program „Czyste powietrze” właśnie się pojawił.

Bardzo liczymy na ten program, choć nie ma w nim specjalnego wyróżniania dla gmin uzdrowiskowych i turystycznych. Chcę wierzyć, że to pewne drobne uchybienie. Jesteśmy traktowani tak samo jak pozostałe gminy.

Wszyscy mieszkańcy mogą składać wnioski do Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, starając się o dofinansowanie. Czy nie powinno być preselekcji tym gminom, które spełniają funkcje uzdrowiskowe? Ja uważam, zdecydowanie że Tak! Zamknijmy już może temat powietrza. Czym szczyci się uzdrowisko Supraśl? Co można tu leczyć?

Od dwóch lat mamy działający uzdrowiskowy szpital rehabilitacyjny. Przez wiele lat Supraśl był uzdrowiskiem tylko na papierze. Obecnie w północnej części uzdrowiska mamy wspomniany szpital, a na południu sanatorium „Knieja”. W tym roku ogłaszamy przetargi na kolejne tereny inwestycyjne. Zapraszam wszystkich chętnych, którzy chcieliby zainwestować w branżę medyczną i uzdrowiskową. Mamy borowinę, czyste powietrze oraz idealny dojazd do Białegostoku. To uzdrowisko ma przed sobą ogromną przyszłość. Supraśl to nie tylko rezerwaty przyrody czy kąpielisko. Mamy tu mnóstwo atrakcji kulturalnych. Warto podkreślić, że Supraśl szczyci się najgęstszym nasyceniem zabytkami w tej części Polski. Istnieje tu Klasztor Zwiastowania NMP, unikatowe Muzeum Ikon, Liceum Plastyczne w Pałacu Buchholza, czy słynny na całą Europę Teatr Wierszalin. Wymieniać można by naprawdę długo.

Bardzo liczę, że EKO FORUM już na stałe zagości w Supraślu, aby Północno-Wschodnia Polska kojarzyła się z wdrażaniem nowych ekologicznych technologii.

Jako uzdrowisko powinniśmy być najlepszym przykładem wdrażania takich rozwiązań. Nie wspomniałem, że oprócz „uchwały piecowej” przygotowujemy projekt rewaloryzacji ośmiohektarowego zbiornika, gdzie chcielibyśmy umieścić generator prądu. Ten zbiornik to też zabytek! Dawny XVI-wieczny staw młynowy chcemy zaprząc do celów współczesnych. Produkcji czystej energii. Tak właśnie pragniemy łączyć tradycję z nowoczesnością! Liczymy na opinie specjalistów, którzy są gośćmi EKO FORUM. Na naszej rzece mamy 4 progi, a na żadnym nie ma generatora!

Czy to nie koliduje z obszarem Natura 2000?

Te zbiorniki i progi już istnieją. Niczego nie zmieniamy, szukamy rozwiązań, które pozwolą je wykorzystać i nie będą w sprzeczności z przepisami obszarów chronionych.

Na koniec zapytać chciałem o ciekawostkę. EKO FORUM miało do tej pory charakter konferencyjny. Tymczasem Pan Burmistrz wyprowadził nas na rynek, do centrum miasta.

Zorganizowaliśmy pierwszą w regionie wystawę pojazdów elektrycznych, hybrydowych i innych ciekawych rozwiązań technicznych z zakresu tzw. smart city. Dlaczego w Kongresie mają uczestniczyć tylko specjaliści? Zwykły człowiek też powinien mieć okazję zobaczenia, o czym rozmawiamy. Mam nadzieję, że takich samochodów elektrycznych będzie w Supraślu coraz więcej. W uzdrowisku mamy zakaz budowania fabryk, zakładów lakierniczych czy blacharskich. Dlaczego zatem nie wprowadzić obostrzeń wobec pojazdów emitujących podobne szkodliwe substancje? Te najbardziej zadymiające i szkodliwe naszemu zdrowiu, nie powinny mieć prawa wjazdu do uzdrowisk. Czym je więc zastąpić? Może pojazdami elektrycznymi lub hybrydowymi? O tym chcemy rozmawiać zarówno podczas V Kongresu EKO FORUM w Supraślu, jak i po nim. rozmawiał Krzysztof Stawnicki

EKO FORUM

dr Arkadiusz Sekściński

p.o. Prezesa Zarządu PGE Energia Odnawialna

PGE INWESTUJE

W KLASTRY ENERGII W ostatnich latach obserwujemy dynamiczne zmiany w funkcjonowaniu energetyki w Polsce. Olbrzymi postęp technologiczny oraz wzrost znaczenia energetyki odnawialnej pozwalają na bardziej elastyczne zarządzanie produkcją. Pojawienie się nowych źródeł wytwórczych w oparciu m.in. o klastry energii nie oznacza rzecz jasna zmierzchu energetyki dużej mocy. To szansa na rozbudowanie lokalnego rynku energii oraz wprowadzenie nowych zasad funkcjonowania sektora energetycznego na linii wytwórca-odbiorca.

Wspierające rozwój energetyki rozproszonej klastry energii zostały wprowadzone w Polsce zaledwie trzy lata temu. Ten model biznesowy zakłada współpracę pomiędzy osobami cywilnymi i prawnymi, samorządami oraz lokalnymi firmami, której celem jest wytwarzanie, równoważenie, dystrybucja i obrót energią z odnawialnych źródeł w ramach jednej, lokalnej sieci dystrybucyjnej.

Klastry energii umożliwiają wykorzystanie miejscowych zasobów i potencjału energetyki krajowej oraz sprzyjają wdrażaniu najnowszych technologii tam, gdzie są one użyteczne i opłacalne Stanowią również swoisty katalizator dla lokalnej społeczności wzmagający proces współdziałania i wytwarzania energii OZE na własne potrzeby.

Klastry mają służyć poprawie lokalnego bezpieczeństwa energetycznego w sposób zapewniający uzyskanie efektywności ekonomicznej.

9

EKO FORUM Taki kompleksowy model biznesowy może okazać się szczególnie ważny na obszarach wiejskich, gdzie jakość usług w zakresie dostaw energii elektrycznej jest niewystarczająca, a potencjalne działania w zakresie równoważenia produkcji i zapotrzebowania na energię elektryczną są szczególnie pożądane.

Chociaż klastry energii mają, w swoim założeniu, zaspokoić potrzeby energetyczne terenów wielkości kilku gmin, to w szerszej perspektywie odciążają inne, większe źródła energii.

Skuteczność klastrów energii zależy oczywiście również od racjonalnego i efektywnego wykorzystania potencjału: surowców energetycznych, odnawialnych źródeł energii, innowacji, przedsiębiorczości w obszarze wytwarzania, przesyłu, dystrybucji oraz zarządzania odbiorem energii.

Według tych założeń powstaje Soliński Klaster Energii, w tworzenie którego zaangażowany jest: powiat leski, gmina Solina, firma ELBEST oraz spółka z Grupy Kapitałowej PGE, PGE Energia Odnawialna. Ten wyjątkowy projekt został już wyróżniony przez Ministerstwo Energii specjalnym certyfikatem za pionierskie przedsięwzięcie w sektorze energetyki rozproszonej. dr Arkadiusz Sekściński

fot. Pixabay

10

EKO FORUM

Ekologia to bardzo ważny i potrzebny segment życia publicznego w każdej społeczności. Działalność Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej przedstawia nam Artur Michalski, Wiceprezes tej instytucji.

30 LAT NFOŚiGW

Panie Prezesie, NFOŚiGW w tym roku będzie obchodzić 30 lecie swej działalności. Instytucja, której jest Pan wiceprezesem dofinansowała realizację wielu tysięcy przedsięwzięć w różnych dziedzinach ochrony środowiska, gospodarki wodnej czy przemysłu a zwłaszcza energetyki. Jak można podsumować te 30 lat?

dusze wojewódzkie a dopełnieniem całego systemu jest wyspecjalizowany Bank Ochrony Środowiska. Dzięki środkom funduszy ekologicznych, zrealizowano przedsięwzięcia o wartości ponad 300 mld złotych. I mam tu na myśli zarówno środki krajowe jak i zagraniczne, przy czym zdecydowana większość to środki krajowe.

Polski system finansowania ochrony środowiska, gospodarki wodnej a także energetyki jest unikatowy. Filarem jest Narodowy Fundusz ale nie mniej ważne są tu fun-

Czy udało się dzięki temu wystarczająco silnie oddziaływać na kwestie ochrony środowiska, tzn. zmniejszenia zanieczyszczeń powietrza, wód czy degradację gleby?

fot. arch. FOWE

12

EKO FORUM

Artur Michalski

Zastępca Prezesa Zarządu NFOŚiGW

Dzięki interwencji Narodowego Funduszu, funduszy wojewódzkich, BOŚ a także gminnych i powiatowych funduszy stan środowiska w Polsce jest całkiem dobry. Gospodarka wodna a przede wszystkim oczyszczanie wód mamy już w ponad 90% zrealizowane. W kwestii zanieczyszczeń powietrza mamy również dość dobre wyniki i gdyby nie emisja z gospodarstw indywidualnych, nie byłoby tak poważnego problemu smogu. Gospodarka odpadami to kolejny segment działalności funduszy, dzięki którym nadrobiliśmy spore zaniedbania.

Skoro tyle zostało zrobione, to dlaczego nie udało się dotychczas zlikwidować, albo chociaż zmniejszyć zanieczyszczenia powietrza w postaci smogu? Jak wiadomo, w wielu miastach czy wsiach w Polsce mamy sezonowy problem poważnych przekroczeń emisji pyłów, powodujących smog. Czy na te cele nie powinno się położyć największego nacisku?

Poprawa jakości powietrza od lat jest jednym z priorytetów NFOŚiGW. Tylko w latach 2016-2018 łączna oferta krajowa oraz środków UE skierowana na poprawę jakości powietrza w obszarze energii (w tym OZE), efektywności energetycznej oraz ograniczania negatywnego wpływu przemysłu, to ponad 10 miliardów złotych! NFOŚiGW ujednolicił ofertę środków krajowych i dzięki temu znacząco pobudzono wykorzystanie dostępnych środków UE. Jednak wychodząc naprzeciw oczekiwaniom społeczeństwa w zakresie poprawy jakości powietrza oraz mając na uwadze charakter emisji gazów emitowanych do powietrza, które w największy sposób przyczyniają się do zjawiska tzw. niskiej emisji zaproponowany został największy w naszej historii program priorytetowy – Czyste Powietrze. Rekordowy budżet w wielkości ponad 100 mld zł przeznaczony jest na działania termomodernizacyjne i wymianę źródeł ciepła (łącznie z wykorzystaniem OZE) w domach jednorodzinnych. Jego realizacja przewidziana jest na lata 2018 – 2029 i obejmuje wsparcie w postaci pożyczek i dotacji. Ważne jest to, że skierowany jest on głównie do osób fizycznych. Mając na uwadze charakter

beneficjentów oraz ich liczebność program jest wdrażany w ścisłej współpracy z wojewódzkimi funduszami ochrony środowiska (które są odpowiedzialne za nabór i ocenę wniosków) oraz wspomagane przez doradców energetycznych. Nabór rozpoczął się już 19 września 2018 roku a dotychczas złożono prawie 20 tysięcy wniosków.

Działania NFOŚiGW są wpierane przez fundusze wojewódzkie. Czy WFOŚiGW przeprowadzają analizę potrzeb lokalnych dla efektywnej dystrybucji środków na realizację przedsięwzięć służących środowisku?

Przede wszystkim należy podkreślić, że jeszcze do niedawna NFOŚiGW oraz 16 funduszy wojewódzkich niezbyt dobrze, mówiąc delikatnie, ze sobą współpracowały.

Często było tak, że Narodowy Fundusz prowadził jakieś działania, a za chwilę okazywało się, że wojewódzki fundusz w którymś z województw prowadzi działania jakby konkurencyjne. Zamiast się uzupełniać, wspierać, współpracować na rzecz zwiększenia synergii, prowadzono niejednokrotnie działania destruktywne. Na szczęście dzięki zmianom w prawie i wyjęcia funduszy spod politycznego władztwa marszałków województw zaczęła się dobra, konstruktywna współpraca, czego efekty widać chociażby w programie Czyste Powietrze. I wbrew temu co niektórzy mówią, jest to z korzyścią dla regionów, gdyż w nowej formule sporo środków WFOSie pozyskują z Narodowego Funduszu i przekazują na lokalne inicjatywy.

Czy to oznacza, że NFOŚ decyduje na co są przeznaczane środki finansowe?

W zmienionej formule funkcjonowania narodowego i wojewódzkich funduszy nacisk położony jest na ściślejszą współpracę. W ramach wspólnej strategii, razem oferujemy kompleksowe i komplementarne wsparcie dla przedsięwzięć służących poprawie środowiska, które ma nie tylko charakter stricte finansowy ale dostarcza również niezbędne zaplecze merytoryczne poprzez wdrażany ogólnopolski system doradztwa energetycznego.

13

EKO FORUM

fot. arch. MTP

14

Finansowanie oferowane przez wfośigw, właśnie dzięki znajomości i analizie lokalnych uwarunkowań, ma możliwość dostosowania warunków i form oferty finansowej do realnych potrzeb regionów, przy jednoczesnym uwzględnieniu możliwości finansowych dostępnych w ramach środków krajowych i UE. W opinii NFOŚiGW, właściwa koordynacja działań na poziomie regionalnym, m.in. w zakresie poprawy jakości powietrza, przyniesie oczekiwane rezultaty, pod warunkiem, że w pełni zaangażują się w to wszystkie zainteresowane strony, w tym w szczególności jednostki samorządu terytorialnego.

Fundusz oferuje środki krajowe, jest też dysponentem środków unijnych. Jak wygląda wykorzystanie tych środków? Z jakich programów najchętniej korzystają beneficjenci?

ŚRODKI KRAJOWE Dofinansowanie przedsięwzięć ze środków krajowych Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej odbywa się zgodnie ze specyfiką Programów Priorytetowych przyjętych na dany rok. Różnorodna oferta Programów związana jest z wieloma dziedzinami jakie wspiera Fundusz ze swoich środków. Wśród dziedzin wspieranych są m.in.: gospodarka wodno-ściekowa, gospodarka odpadami, ochrona powierzchni ziemi i atmosfery, efektywność energetyczna, budownictwo energooszczędne, ochrona różnorodności biologicznej i ekosystemów, monitoring środowiska, przeciwdziałanie zagrożeniom środowiska i ich skutkom, edukacja ekologiczna i inne.

Przykładowe dostępne programy priorytetowe w 2018 roku związane z energetyką to np.: • Poprawa jakości powietrza • System Zielonych Inwestycji – GEPARD – Bezemisyjny ­transport publiczny • SOWA – oświetlenie zewnętrzne • GEPARD II – transport niskoemisyjny • Budownictwo energooszczędne • Czyste powietrze • Wsparcie przedsięwzięć w zakresie niskoemisyjnej i ­zasobooszczędnej gospodarki • Gekon – Generator Koncepcji Ekologicznych • Wsparcie dla Innowacji proekolgoicznych

NAJWIĘKSZY PROGRAM PRIORYTETOWY W HISTORII DZIAŁALNOŚCI NARODOWEGO FUNDUSZU OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ (CZYSTE POWIETRZE).

Na szczególną uwagę niewątpliwie zasługuje Program Priorytetowy Czyste Powietrze. Jest to nowość, którą Ministerstwo Środowiska i NFOŚiGW rozpoczął w 2018 roku.

Zakładanymi efektami rzeczowymi i ekologicznymi dla Programu Czyste Powietrze są: • Liczba budynków mieszkalnych o poprawionej efektywności 4 000 000 sztuk; • Liczba wymienionych nieefektywnych źródeł ciepła (kotłów starej generacji) na niskoemisyjne w budynkach istniejących 3 000 000 sztuk; • Liczba zamontowanych niskoemisyjnych źródeł ciepła w budynkach nowo budowanych 1 000 000 sztuk; • Ograniczenie zużycia energii końcowej 21 800 000 MWh/rok; • Ograniczenie emisji SO2 270 000 Mg/rok; • Ograniczenie emisji pyłów o średnicy mniejszej niż ­­10 ­mikrometrów (PM10): 68 400 Mg/rok; • Ograniczenie emisji pyłów o średnicy mniejszej niż 2,5 ­mikrometra (PM2,5): 61 100 Mg/rok; • Ograniczenie emisji benzo-a-pirenu 87 Mg/rok; • Ograniczenie emisji dwutlenku węgla 30 200 000 Mg/rok; • Ograniczenie emisji NOx 39 500 Mg/rok.

ŚRODKI ZAGRANICZNE Dodatkowo NFOŚiGW wdraża w imieniu Ministra Środowiska i Ministra Energii środki unijne w ramach perspektywy Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko na lata 2014-2020. Realizuje umowy dla I i II osi priorytetowej, które są związane z ochroną środowiska i zmniejszeniem emisyjności gospodarki. Tylko w I osi zorganizowaliśmy dotychczas łącznie 22 nabory wniosków o dofinansowanie. Największym powodzeniem w I osi cieszą się programy związane ze źródłami kogeneracyjnymi oraz termomodernizacją budynków użyteczności publicznej. Ostatni nabór na OZE także przekroczył nasze oczekiwania, bowiem złożono wnioski na inwestycje o wartości ok. 3,5 mld zł.

fot. arch. FOWE

EKO FORUM

Liczba podpisanych umów dla I osi w okresie od początku wdrażania programu do końca 2018 roku wyniosła 389, dla których wartość ogółem tych projektów wyniosła ponad 6,5 mld zł, a wartość dofinansowania wyniosła ok.

3,5 mld zł.

NFOŚiGW posiada znaczne doświadczenie w ocenie wniosków składanych przez spółki z różnych sektorów gospodarki. Jak na tym tle wypadają przedsiębiorstwa z segmentu przesyłu i dystrybucji energii elektrycznej?

Jak można ocenić aktywność sektora w wykorzystywaniu środków, którymi dysponuje NFOŚiGW? Spółki energetyczne są bardzo aktywnymi beneficjentami zwłaszcza w zakresie inwestycji dotyczących konieczności dostosowania instalacji do wymogów emisyjnych wynikających np. z Dyrektywy o emisjach przemysłowych (tzw. Dyrektywa IED) lub konkluzji dotyczących najlepszych dostępnych technik (konkluzje BAT). Należy też podkreślić, że projekty w tym zakresie są bardzo kapitałochłonne, skomplikowane i długoterminowe. Dedykowana przez NFOŚiGW oferta dotycząca ograniczaniu wpływu przemysłu na środowisko (zwłaszcza w zakresie ograniczania emisji zanieczyszczeń do powietrza z dużych źródeł spalania paliw) to program Wsparcie przedsięwzięć w zakresie niskoemisyjnej i zasobooszczędnej gospodarki – Część 1) E-KUMULATOR–Ekologiczny Akumulator dla Przemysłu. W ramach przedmiotowego programu w 2017 r. dofinansowano projekty na kwotę ponad 111 mln zł, natomiast do końca 2018 r. udzielone dofinansowanie to będzie kolejne 458 mln zł.

W 2019 r. NFOŚiGW zaproponuje dedykowaną ofertę dla powiatowych spółek ciepłowniczych w zakresie dostosowania instalacji do wymogów Dyrektywy o średnich źródłach spalania (tzw. Dyrektywa MCP).

W walkę ze smogiem wpisuje się między innymi rozwój elektromobilności, który jest jednym z wyzwań, jakie stoją przed operatorami systemów elektroenergetycznych. Jakie wsparcie w zakresie rozwoju transportu mobilnego oferuje NFOŚiGW?

Od 2017 roku NFOŚiGW wdraża program priorytetowy GEPARD – Bezemisyjny transport publiczny w ramach Systemu zielonych inwestycji. Głównym celem programu jest poprawa jakości powietrza poprzez dofinansowanie przedsięwzięć zmierzających do zmiany taboru na bezemisyjny a także do obniżenia zużycia energii i paliw w publicznym transporcie zbiorowym.

Dofinasowaniem objęte są działania polegające na zakupie nowych autobusów elektrycznych, szkolenia kierowców pojazdów publicznego transportu zbiorowego z obsługi bezemisyjnego taboru, a także przedsięwzięcia dotyczące infrastruktury i zarządzania, polegające na modernizacji lub budowie stacji ładowania pojazdów publicznego transportu zbiorowego w zakresie dostosowania do autobusów elektrycznych.

Czy były już dotychczas przeprowadzone nabory na finansowanie elektromobilności?

Pierwszy nabór wniosków odbył się w 2017 roku. W 2018 roku ogłosiliśmy drugi nabór w ramach programu priorytetowego GEPARD – Bezemisyjny transport publiczny.

Zatwierdzony został także program Gepard II – transport niskoemisyjny składający się z trzech części, z całkowitym budżetem blisko 2,3 mld zł.

Jakie zatem nabory wniosków będą w najbliższym czasie na rozwój transportu bezemisyjnego?

Jak wspomniałem, mamy zatwierdzony trzeczęściowy Program GEPARD II – transport niskoemisyjny.

W pierwszej części pn. Wspieranie innowacyjnych rozwiązań w zakresie transportu bezemisyjnego, zakładamy sfinansowanie w kwocie ok 2,2 mld zł ponad 1000 nowoczesnych autobusów elektrycznych, których projekt będzie wynikiem partnerstwa innowacyjnego z producentami autobusów w ramach programu „Bezemisyjny Transport Publiczny”, realizowanego przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju. Beneficjentami tych środków będą miasta, które zawarły porozumienie z NCBiR.

15

EKO FORUM

fot. arch. NFOŚiGW

16

W październiku 2018 r. NFOŚiGW uruchomił nabór wniosków w ramach programu priorytetowego GEPARD II – transport niskoemisyjny. Część 2) Strategia rozwoju elektromobilności. Program kierowany jest do powiatów, gmin oraz ich związków. Dofinasowanie w ramach programu przeznaczone jest na przygotowanie strategii rozwoju elektromobilności służącej realizacji celów wynikających m.in.: z Programu Rozwoju Elektromobilności w ramach Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju. Nabór trwa do 4 lutego 2019 roku. Ostatnia, trzecia część programu Śląsk – zagłębie bezemisyjnego transportu publicznego skierowana jest do podmiotów z terenu województwa śląskiego i daje możliwość połączenia w jednym projekcie finansowania z dwóch źródeł, zarówno ze środków NFOŚiGW, jak i Regionalnego Programu Operacyjnego Woj. Śląskiego 2014-2021. Budżet programu ze środków Narodowego Funduszu wyniesie 70 mln zł, w tym 50 mln w formie dotacji i 20 mln zł w formie pożyczki.

Dofinasowaniem objęte zostaną przedsięwzięcia dotyczące taboru polegające na zakupie nowych autobusów zeroemisyjnych oraz przedsięwzięcia dotyczące infrastruktury i zarządzania, polegające na modernizacji lub budowie stacji ładowania pojazdów publicznego transportu zbiorowego w zakresie dostosowania do autobusów zeroemisyjnych.

Dużo ostatnio słyszy się o nowych środkach w ramach Funduszu Niskoemisyjnego Transportu. Czy można dostać więcej informacji na ten temat?

W lipcu 2018 r. weszła w życie ustawa zmieniająca ustawę o biokomponentach i biopaliwach ciekłych. Ustawa ta powołała do życia Fundusz Niskoemisyjnego Transportu, który został właśnie uruchomiony i wpłynęły już na niego pierwsze środki. Dysponentem środków w ramach FNT jest Minister Energii, który m.in. nadzoruje funkcjonowanie Funduszu, przygotowuje plan finansowy, zatwierdza wsparcie udzielane projektom, czyli tak naprawdę decyduje na co mają być przeznaczone pieniądze.

Zarządzanie FNT, ze względu na wieloletnie doświadczenia w finansowaniu projektów środowiskowych, powierzono NFOŚiGW, który m.in. odpowiada za przeprowadzanie wyboru projektów w trybie konkursowym, zawieranie umów o wsparcie, rozliczanie projektów, wypłatę środków, informację i promocję Funduszu.

Wsparcie w ramach FNT otrzymają zarówno inicjatywy związane z rozwojem elektromobilności (czyli pojazdy napędzane energią elektryczną), jak i transportem opartym na paliwach alternatywnych m.in. CNG, LNG. Dzięki FNT finansowane będą projekty wymienione m.in. w Planie Rozwoju Elektromobilności w Polsce, Krajowych Ramach Polityki Rozwoju Infrastruktury Paliw Alternatywnych oraz ustawie z dnia 11 stycznia 2018 r. o elektromobilności i paliwach alternatywnych.

Zakres finansowania FNT jest bardzo szeroki. Wśród beneficjentów znajdą się producenci środków transportu, samorządy inwestujące w czysty transport publiczny, przedsiębiorcy budujący infrastrukturę dla paliw alternatywnych, wytwórcy biokomponentów, jak i podmioty chcące zakupić nowe pojazdy. Fundusz wspiera także promocję i edukację w zakresie wykorzystania paliw alternatywnych w transporcie.

Poza elektromobilnością wdrażane są inne technologie środowiskowe mogące polepszyć stan środowiska.

Jakiego typu innowacje są wspierane przez instytucję kierowaną przez Pana Prezesa?

Innowacje są wspierane w ramach 3 programów priorytetowych, realizowanych w Departamencie Innowacji i Ekspertyz. Są to: „Gekon”, „Sokół” i „ETV”. Wszystkie programy są ukierunkowane na wsparcie innowacyjnych technologii środowiskowych, które mają służyć ograniczeniu oddziaływania zakładów, instalacji czy urządzeń na środowisko.

EKO FORUM Gekon nie jest chyba nowym programem, a ponadto chwali się nim także Narodowe Centrum Badań i Rozwoju. Czy NFOŚiGW oraz NCBR wspólnie realizują ten sam program?

W ramach programów Gekon i Sokół dofinansowywane jest zarówno przeprowadzenie prac badawczo-rozwojowych, jak i wdrożeniowych, przy czym w programie Gekon konkursy na realizację prac badawczo-rozwojowych zostały już zakończone, wynikiem czego jest 47 podpisanych umów trójstronnych (program jest realizowany wspólnie z NCBR). Obecnie trwa nabór wniosków na fazę wdrożeniową dla tych Wnioskodawców, którzy zrealizowali fazę B+R w programie Gekon. W tym programie w fazie wdrożeniowej przewidziano dofinansowanie dotacyjne do wysokości 5-krotności dofinansowania w fazie BR, ale nie więcej niż 20 mln zł.

Na co można pozyskać środki w ramach programu Sokół? Czy jest to kontynuacja programu Gekon czy też zupełnie nowy program?

Od dnia 3 grudnia 2018 w NFOŚiGW trwa nabór wniosków w ramach Sokoła. Zgłaszane do Narodowego Funduszu przedsięwzięcia muszą charakteryzować się innowacyjnością co najmniej na poziomie krajowym oraz wpisywać się w jeden z obszarów Krajowych Inteligentnych Specjalizacji (KIS) w następujących obszarach: Biogospodarka rolno-spożywcza, leśno-drzewna i środowiskowa (KIS nr 3: Biotechnologiczne i chemiczne procesy, bioprodukty i produkty chemii specjalistycznej oraz inżynierii środowiska), zrównoważona energetyka (KIS nr 4: Wysokosprawne, niskoemisyjne i zintegrowane układy wytwarzania, magazynowania, przesyłu i dystrybucji energii; KIS nr 5: Inteligentne i energooszczędne budownictwo; KIS nr 6: Rozwiązania transportowe przyjazne środowisku) lub surowce naturalne i gospodarka odpadami (KIS nr 7: Nowoczesne technologie pozyskiwania, przetwórstwa i wykorzystania surowców naturalnych oraz wytwarzanie ich substytutów; KIS nr 8: Minimalizacja wytwarzania odpadów, w tym niezdatnych do przetworzenia oraz wykorzystanie materiałowe i energetyczne odpadów (recykling i inne metody odzysku); KIS nr 9: Innowacyjne technologie przetwarzania i odzyskiwania wody oraz zmniejszające jej zużycie).

Nabór zakończy się 28 lutego 2019 r. W tym czasie NFOŚiGW planuje przeszkolić przedsiębiorców z przygotowania wniosków. W programie Sokół przewidziano dofinansowanie bezzwrotne (faza B+R) do wysokości pomocy de minimis oraz finansowanie zwrotne w postaci pożyczki (dotyczy fazy B+R) do 5 mln zł oraz fazy wdrożenia technologii (do 150 mln zł – dla MŚP i 300 mln zł – dla dużych przedsiębiorców).

Na co zatem przeznaczone są środki w ostatnim z trójki innowacyjnych programów, czyli ETV? ETV dotyczy weryfikacji technologii środowiskowych, w którym NFOŚiGW udziela dofinansowania w formie dotacji na refundację do 50 % kosztów kwalifikowanych, ale nie więcej niż 100 tys. Złotych na uzyskanie Świadectwa Weryfikacji Technologii Środowiskowych.

Firmy, które poddadzą swoje produkty weryfikacji w ramach ETV uzyskują: • niezależny dowód sprawności weryfikowanych parametrów swoich technologii, • potwierdzenie innowacyjnych cech technologii, • potwierdzenie korzyści dla środowiska.

Po zakończeniu przeprowadzania procedury ETV dostawca technologii uzyskuje Świadectwo Weryfikacji, które zostaje opublikowane w rejestrze zweryfikowanych technologii Komisji Europejskiej.

Uzyskując Świadectwo ETV przedsiębiorcy zwiększają wiarygodność deklarowanych sprawności tworzonych nowatorskich technologii, stając się bardziej konkurencyjnymi.

Jak Pan ocenia rolę organizacji ekologicznych i branżowej prasy, związanej z ochroną środowiska czy szerzej, związanej ze zrównoważonym rozwojem? Czy kontakty lub wsparcie ze strony ekologów jest wskazane w procesie realizowania programów dofinansowanych przez NFOŚiGW? Organizacje ekologiczne, wbrew obiegowej opinii to wg mnie bardzo ważny i potrzebny segment życia publicznego w każdej społeczności. Zazwyczaj ekolodzy kojarzeni są z blokowaniem przedsięwzięć, akcjami protestacyjnymi czy generalnie traktowani są jako ekoterroryści.

Jest to krzywdzące dla prawdziwych ekologów, czyli dla osób mających przygotowanie, wiedzę, doświadczenie i najkrócej mówiąc wiedzących co to jest zrównoważony rozwój. Ja osobiście bardzo dużą wagę przywiązuję do aktywności organizacji ekologicznych czy też innych stowarzyszeń branżowych. Zresztą sam jestem członkiem dwóch organizacji, których statutowym celem jest zrównoważony rozwój, zwany także ekorozwojem. Co do prasy branżowej, to w mojej opinii jest to ważny element przekazu informacji, edukacji i krzewienia prawidłowych postaw pod kątem ochrony środowiska, ale nie tylko. rozmawiała Anna Czurak

17

18

EKO FORUM

Po polskich drogach jeździ teraz 400 autobusów gazowych, a za cztery lata będzie ich już ponad 1000. Potencjał rozwoju transportu napędzanego gazem ziemnym w Polsce jest bardzo duży – mówi Henryk Mucha, prezes PGNiG Obrót Detaliczny

GAZ ROŚNIE W SIŁĘ

Widzi Pan optymistycznie przyszłość wykorzystania gazu w polskiej gospodarce?

Jestem przekonany, że rola gazu ziemnego w nadchodzących latach będzie rosła. W tym momencie to paliwo stanowi 16 proc. miksu energetycznego Polski, podczas gdy średnia europejska wynosi 24 proc. Potencjał rozwoju jest więc bardzo duży, a PGNiG chce z niego skorzystać. Gaz to ekologiczne i elastyczne paliwo o szerokim zastosowaniu – od ogrzewania domów jednorodzinnych, przez zasilanie przemysłu, aż po napędzanie transportu morskiego i drogowego. Bardzo duży potencjał rozwoju widzimy między innymi właśnie w segmencie gazomobilności.

Brzmi bardzo nowocześnie? Co to?

Gazomobilność, to ekologiczny transport napędzany gazem ziemnym. W świetle dużych problemów polskich miast ze smogiem szerokie wykorzystanie tego paliwa, szczególnie w komunikacji zbiorowej, może się przyczynić do znacznej poprawy jakości powietrza.

Dlaczego?

Autobusy gazowe, napędzane sprężonym gazem ziemnym (CNG) i skroplonym (LNG), to ekologiczne i ciche pojazdy, które świetnie sprawdzają się w środowisku miejskim. Autobus na CNG wydziela w stosunku do autobusu zasilanego olejem napędowym o ok. 80-90 proc. mniej szkodliwych dla ludzkiego zdrowia substancji oraz do 99 proc. mniej niezwykle szkodliwych cząstek stałych.

Ekologia to jedno, a co z opłacalnością?

Cena autobusów gazowych jest porównywalna z ceną pojazdów na olej napędowy, które dotychczas królowały na ulicach polskich miast. Gazomobilność to dojrzała technologia, która gwarantuje długoletnią bezawaryjną pracę i duży zasięg wynoszący nawet 500 kilometrów. Ponadto koszt przejechania 100 kilometrów autobusem na CNG jest obecnie o 10% niższy niż w przypadku a ­ utobusu zasilanego ON.

W nadchodzących latach oszczędności mogą wzrosnąć o kolejne 20 proc. w związku z planowanym wprowadzeniem zerowej stawki podatku akcyzowego dla gazów CNG i LNG w transporcie.

Zerowa akcyza miała zostać wprowadzona na początku tego roku, dlaczego to nie nastąpiło?

Jest to związane z wydłużeniem procesu notyfikacji regulacji przez Komisję Europejską. Z informacji, które posiadamy, wynika jednak, że KE zakończyła już prace w tym obszarze, dlatego należy się spodziewać, że jesienią tego roku zerowa stawka podatku akcyzowego dla gazów CNG i LNG w transporcie stanie się faktem. Dzięki temu rozwój gazomobilności w Polsce dodatkowo przyspieszy.

Czy mimo tego już możemy mówić o modzie na autobusy gazowe w Polsce?

To nie tyle moda, co świadomość ekologiczna i ekonomiczna. Pojazdy zasilane CNG oraz LNG zostały uwzględnione w Ustawie o elektromobilności i paliwach alternatywnych właśnie jako uzupełnienie ekologicznego transportu dla tego, co niewątpliwie czeka nas w niedalekiej przyszłości, czyli motoryzacji opartej na elektryczności czy wodorowych ogniwach paliwowych. Jednak CNG i LNG jest technologią dostępną już teraz. Do tego sprawdzoną, niezawodną i coraz tańszą. Dlatego samorządy i przewoźnicy decydują się na wybór właśnie tego rozwiązania.

Może Pan podać przykłady?

Tylko w tym roku podpisaliśmy listy intencyjne zakładające budowę infrastruktury do tankowania gazu CNG w trzech polskich miastach: Łomży, Suwałkach oraz Bielsku-Białej. W 2018 roku na wykorzystanie gazu ziemnego do zasilania pojazdów użyteczności publicznej zdecydowały się także Warszawa, Tarnów i Kielce. Dzięki temu w najbliższym czasie na polskie drogi wyjedzie prawie 250 nowych autobusów gazowych.

EKO FORUM

19

Henryk Mucha

Prezes PGNiG Obrót Detaliczny

Jak duże będzie zaangażowanie PGNiG w Warszawie?

Po ulicach Warszawy od niedawna jeżdżą nowe autobusy gazowe na CNG

fot. PGNiG

Na mocy umowy z czerwca 2018 r., PGNiG Obrót Detaliczny wybuduje największą stację tankowania sprężonego gazu w Polsce. Instalacja powstaje w zajezdni przy ul. Kleszczowej w Warszawie, a jej otwarcie planowane jest w latem 2019 roku. W ramach umowy dostarczymy MZA w Warszawie ponad 54 mln m3 sprężonego gazu ziemnego w ciągu dziesięciu lat. Paliwo zasili 110 nowoczesnych autobusów. Dodatkowo, jeszcze w 2019 roku, MZA planuje uruchomienie postępowania na zakup i dostawę kolejnych 80 autobusów LNG i CNG. W konsekwencji już pod koniec 2020 roku po ulicach stolicy może jeździć ponad 220 autobusów gazowych.

A inne miasta?

Jednym z liderów wykorzystania gazu ziemnego w transporcie publicznym są Tychy, które właśnie podpisały umowę na dostawę 23 autobusów na CNG. Warto wskazać też Rzeszów. Tamtejsze MPK chce w ciągu dwóch lat powiększyć liczbę autobusów napędzanych CNG z obecnych 69 do 110 pojazdów. Przykładów jest jednak więcej – Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej w Suwałkach chce kupić co najmniej 15 nowych autobusów napędzanych CNG, a Łomża planuje zakup 10 takich pojazdów. Poza tym bielski PKS rozpisał właśnie przetarg na zakup 26 autobusów na CNG. To twarde dane, które pokazują, że polskie miasta odważnie stawiają na ekologiczny transport publiczny napędzany gazem ziemnym.

Gazomobilność w Polsce zdecydowanie ma przyszłość. rozmawiał Marek Jankowski

Pierwsza dostawa paliwa LNG do Zajezdni Ostrobramska w Warszawie

fot. PGNiG

Ponadto podpisaliśmy kontrakt na dostawy paliwa LNG do 35 ekologicznych autobusów MZA w Warszawie z Zajezdni Ostrobramska, które już jeżdżą po warszawskich ulicach. Bardzo nas cieszy, że stolica Polski tak zdecydowanie postawiła na gazomobilność.

EKO FORUM

ELEKTROWIATKI

OD ALEX ELECTRO

Coraz częściej spotykanym rozwiązaniem do zagospodarowania przestrzeni miejskiej oraz parków są inteligentne ławki solarne, wiaty piknikowe i rowerowe. Nie tylko pozwalają za darmo doładować urządzania mobilne i turystyczne, ale również umożliwiają zaparkowanie rowerów i naładowanie ich elektrycznych wersji oraz tworzą miejsce do rekreacji na świeżym powietrzu.

Idąc tropem ekorekreacji ALEX ELECTRO – polski producent elektroławek i elektrowiatek z województwa podlaskiego, w porozumieniu z włodarzami 3 turystycznych miast, przygotował i dostarczył swoją propozycję małej architektury miejskiej. Natrafić na nie można w popularnych polskich miejscowości turystycznych – Augustowie, Ełku i Władysławowie.

Wiemy, jak ważne jest dbanie o środowisko oraz znamy potrzeby osób korzystających z urządzeń mobilnych, dlatego zdecydowaliśmy się udostępnić na czas sezonu wakacyjnego „energetycznie samowystarczalne” wiaty piknikowe (RLC AE003 link). Modele demonstracyjne zostały wyposażone w stojaki na rowery, gniazda ładowania 12 V oraz porty ładowania USB. Również po zmroku korzystanie z nich nie stanowi problemu, ponieważ posiadają autonomiczne oświetlenie stołu – wyjaśnia Grzegorz Sawczuk, dyrektor ds. handlu ALEX ELECTRO.

fot. Alex Electro

20

EKO FORUM

21

Konstrukcja

Profile prostokątne zamknięte stalowe, cynkowane i malowane proszkowo

Kolor profili

RAL 7035 (jasnoszary)

Drewno

Sosna, zabezpieczone impregnatem do użytku zewnętrznego

Moc paneli

2x 265W

Akumulator

2x żelowy, głębokiego rozładowania, 12Ah

Oświetlenie

LED;

Włączanie oświetlenia

Czujnik ruchu/zmierzchu

Gniazda USB

4x5V, max 2A

RLC 2 Branding Alex Electro logo Picnic Table Stojaki rowerowe

Montaż

Otwory na śruby kotwiczące, przygotowanie gruntu i montaż w gestii klienta

Dodatki: Konstrukcja

Drewniane oparcie

Kolor profili

Dowolny kolor z palety RAL, dowolna grafika klienta

Drewno

Dąb/jesion/buk, zabezpieczone impregnatem

Gniazdo 12V

Dodatkowe gniazdo

Stojaki rowerowe

2 dodatkowe stojaki

Branding

Grafika dostarczona przez klienta

Montaż

Montaż na przygotowanym gruncie

Dostęp do WiFi

Wbudowany router Wi-Fi, Internet zapewniany przez właściciela, zasady dostępu (hotspot, GSM, płatności) określane przez właściciela

Kontrola dostępu

Włączenia napięcia w gniazdach: przez aplikację albo sieć GSM (płatny SMS)

Ładowarka bezprzewodowa

Ładowarka bezprzewodowa/szt.

WWW.ALEX-ELECTRO.COM Sprzedaż krajowa t: +48 578 200 519 e: magdalena@alex-electro.com

Znajdź naS na facebooku /alexElectroSmartCitySolutions/

www.alex-electro.com

Sekret samowystarczalności elektrowiatek jest niewidoczny dla oczu przechodniów i skrywa się na daszku.

Wkomponowane w daszek dwa moduły fotowoltaiczne o mocy 276Wp każdy, z których energia magazynowana jest w zabudowanym akumulatorze 12V24Ah stanowią „niewyczerpywane” źródło energii dla oświetlenia oraz pozwalają na ładowanie smartfonów i zasilanie lodówek turystycznych.

Zachęcamy również by rozgościć się pod wiatką i skosztować trochę polskiej literatury. Dzieła dobraliśmy tematycznie, ale tytułów nie zdradzimy, gdyż wychodzimy z założenia, że najlepiej jest się przekonać samemu jaką niespodziankę zostawiło ALEX ELECTRO pod daszkiem – kontynuuje Pan Grzegorz. Po czym dodaje – jesteśmy przekonani, że nasza elektrowiatka przypadnie do gustu zarówno turystom jak i „tubylcom”, a gdyby komuś tak bardzo by się spodobała, że zapragnął by mieć swoją – żaden problem, zapraszamy!

Każdy model jest przygotowywany indywidualnie wedle życzenia zamawiającego. Możliwe jest zastosowanie wydajniejszych modułów PV, większego banku energii, a nawet podłączenie wiatki do sieci. ALEX ELETRO umożliwia szeroki wachlarz wyposażenia opcjonalnego w postaci wbudowanego routera Wi-Fi pozwalającego połączyć się z internetem, czy odpowiednio skonfigurowanych gniazd ładowania: 5 V (wyjście USB) oraz 12 V (wyjście zapalniczki samochodowej), które pozwoli naładować baterię roweru lub hulajnogi albo też podłączyć lodówkę turystyczną. W blat piknikowego stołu można też wkomponować ładowarki indukcyjne lub szachownicę.

fot. Alex Electro

Sprzedaż krajowa i zagraniczna: t: +48 577 506 607 e: sprzedaz@alex-electro.com

fot. Alex Electro

RLC Picnic Table

Sprzedaż krajowa i zagraniczna: t: +48 577 506 607

Sprzedaż krajowa t: +48 578 200 519

Znajdź naS na facebooku /alexElectroSmartCitySolutions/

EKO FORUM

„Przyszłość jest dzisiaj, jesteśmy świadkami rewolucji energetycznej, możemy nie tylko wyprodukować sami energię OZE, ale także zasilić nią z gniazdka w swoim domu samochód elektryczny, który docelowo stanie się naszym magazynem energii”.

ECO WIZJONER

W środowisku jest Pan znanym propagatorem nowych technologii. W 1993 r. uruchomił Pan lokalną rozgłośnię radiową w Lesznie, w 2000 r. zbudował Pan w Polsce pierwszą bezprzewodową sieć internetową „Pronet”, w 2011 r. zajął się Pan budową instalacji fotowoltaicznych aby obecnie wdrażać elektromobilność. Można powiedzieć, że od lat wyprzedza Pan ducha czasu.

Jestem elektronikiem, staram się zawsze znaleźć rozwiązanie konkretnego problemu. Obserwuję, jakie ludzie mają oczekiwania i sprawdzam, jak można by za pomocą dostępnych na świecie nowoczesnych technologii zaspokoić te oczekiwania bezpośrednio na rynku lokalnym. W latach 90. mieliśmy w Polsce duże zapotrzebowanie na nowe technologie praktycznie w każdej branży. Gdy zdecydowałem się stworzyć lokalne radio w Lesznie – praktycznie wszystko trzeba było wykonać samemu, od ­zaprojektowania i ­wykonania nadajnika po nadanie biznesowego kształtu

fot. T&T PROENERGY

22

EKO FORUM

Roman Tabaka

Prezes T&T PROENERGY

Tak powstała lokalna firma T&T PROENERGY, która obecnie działa z powodzeniem w całej Polsce.

Spółka powstała w 2011 roku i faktycznie była jedną z pierwszych w Polsce, która zajmowała się tylko i wyłącznie fotowoltaiką. Specjalizujemy się w przygotowaniu i kompleksowej realizacji procesów inwestycyjnych mikroinstalacji i dużych farm fotowoltaicznych.

Dzięki kilkuletniemu doświadczeniu, zdobytej wiedzy oraz zatrudnianym specjalistom od projektowania, montowania instalacji, ogólnych prac budowlanych jak i przygotowania studiów wykonalności czy wniosków o finansowanie jesteśmy w stanie sami przeprowadzić klienta przez cały proces.

fot. T&T PROENERGY

temu przedsięwzięciu. Jako ciekawostkę podam, że w tym czasie też opatentowaliśmy i wykonywaliśmy atestowane urządzenia antynapadowe dla taksówkarzy – ta praca również wynikała z potrzeby chwili. Potem przyszedł czas na sprzedaż komputerów, wraz z ich upowszechnieniem i powszechną chęcią dostępu do globalnych zasobów informacji stworzyliśmy wspomnianą wcześniej bezprzewodową sieć internetową. Obsługiwała ona lokalnie około 3 000 użytkowników. Sprzedaliśmy ją w 2010 roku – to był czas w którym zajęliśmy się fotowoltaiką. Wtedy jeszcze nie było takie oczywiste to, z czym obecnie już praktycznie nikt nie dyskutuje – chcemy (i możemy) być coraz bardziej niezależni energetycznie już na poziomie własnego domu czy firmy. Własna produkcja prądu otwiera nam kolejne możliwości – inne sposoby ogrzewania, inteligentnego zarządzania domem czy w końcu korzystanie z samochodu elektrycznego.

23

EKO FORUM

fot. T&T PROENERGY

24

Ile trwa budowa takiej farmy fotowoltaicznej?

Wbrew pozorom sama budowa nie jest etapem trwającym najdłużej. Średni czas jaki upływa od wstępnych rozmów o elektrowni do momentu, kiedy przez inwertery zaczyna płynąć prąd to ok. 1,5 roku, przy założeniu że budowa nie jest uzależniona np. od finansowania przez środki pochodzące z funduszy unijnych, które mają swój tryb i kolejne etapy. Z inwestorem najpierw sprawdzamy działkę, jeśli spełnia warunki by można na niej wybudować elektrownię, przygotowujemy dokumentację do uzyskania decyzji środowiskowych, decyzji o warunkach zabudowy, decyzji o warunkach przyłączenia do sieci, pozyskania finansowania, przygotowujemy projekty budowlane, aby finalnie znaleźć się na placu budowy pełniąc funkcję Generalnego Wykonawcy. Od 2015 roku występowaliśmy jako Generalny Wykonawca w procesach inwestycyjnych budowy elektrowni: Buczyna 1 MW (2016), Legnica 1 MW (2017), Grójec 2 MW (2018). Niedaleko Leszna, w Smyczynie mamy własną testową elektrownię o mocy 100 kW. Praca, którą włożyliśmy w te inwestycje, nasze ­zaangażowanie w branży, obecność na targach, konferencjach, działania edukacyjne i właściwie setki spotkań z potencjalnymi inwestorami zaczynają procentować obecnie. Na rok 2019 mamy już zakontraktowane jako Główny Wykonawca około 15 elektrowni. Kolejnych kilkanaście projektów przygotowanych dla naszych klientów czeka na rozstrzygnięcia konkursów dotacji w programach regionalnych. Uczestniczymy w przetargach, prowadzimy kolejne rozmowy, więc rozpoczynający się rok zapowiada bardzo intensywną pracę.

Bo nie zajmujemy się wyłącznie dużymi elektrowniami ale również staramy się wesprzeć we własnej produkcji prądu klientów indywidualnych.

Zapowiadane podwyżki prądu sprawiły, że zarówno firmy jak i klienci indywidualni zaczęli bardziej interesować się produkcją prądu na potrzeby własne.

To jeden z powodów. W naszych domach, mimo coraz bardziej efektywnych energetycznie urządzeń, wielu oszczędnych sprzętów klasy A+++, zużycie prądu wcale nie maleje. Sprzętów na prąd przybywa, w naszych domach oczekujemy coraz większego komfortu. Stąd ogrzewanie to coraz częściej pompy ciepła czy maty grzewcze, montujemy wentylację, rekuperację, latem chłodzimy pomieszczenia klimatyzacją. Własna instalacja fotowoltaiczna, dążenie do niezależności w zakresie dostawy prądu, to obecnie już naturalna konsekwencja tych działań. Zmiana w świadomości ludzi to w kwestii upowszechniania fotowoltaiki podstawowa sprawa. I ona właśnie się dokonuje.

Teraz wspominam już z uśmiechem początki działania w tej branży – poszukiwanie w Europie sprawdzonych rozwiązań. Bycie pionierem jest niezwykle wyczerpujące i często kosztowne, ale konsekwencja i wytrwałość procentują. Przez lata wykonaliśmy blisko 500 mikroinstalacji, pomagaliśmy naszym klientom w uzyskaniu dotacji z funduszy unijnych i krajowych. Wykonaliśmy ok.150 projektów na Warmii i Mazurach, w opolskim czy zachodniopomorskim z Programów Prosument I i II. Doświadczenie i stosowane przez nas komponenty zawsze był akceptowane przez instytucje jak NFOŚiGW, wiemy też że spełniamy wymagania zakładów energetycznych posiadając wszystkie niezbędne na rynku polskim certyfikaty.

Cieszę się, że właśnie zakłady energetyczne nas doceniają, czego dowodem jest podpisana przez nas niedawno umowa z ENERGA S.A., dotycząca montażu mikroinstalacji dla klientów ENERGA S.A. na ich terenie dystrybucji.

25

fot. T&T PROENERGY

EKO FORUM

Jak ocenia Pan, to co dzieje się na przestrzeni tych ostatnich lat?

Myślę, że kluczem naszego rozwoju, doświadczenia, które możemy zaproponować rynkowi jest konsekwencja. Właściwie od 2011 roku jesteśmy z żoną praktycznie wciąż w drodze. Już nie sposób policzyć wszystkich szkoleń, które przeprowadziliśmy, konsultacji, rozmów z potencjalnymi inwestorami, spotkań branżowych, wystąpień na konferencjach i spotkań z samorządami. Edukację w zakresie energii słonecznej czy też elektromobilności uznajemy za istotną część misji naszej firmy. Chętnie przyjmujemy zaproszenia osób zainteresowanych fotowoltaiką i potrafimy jechać na drugi koniec Polski niezależnie od tego, czy zapraszającymi jest rada miasta, przedsiębiorcy czy koło naukowe studentów. Braliśmy udział w konsultacjach do I Ustawy OZE, współpracowaliśmy również z Ministerstwem Gospodarki przygotowując w 2014 roku analizy, w jaki sposób powinny być dotowane instalacje fotowoltaiczne. To był czas, gdy – również na przykładzie produkcji naszej domowej instalacji – pokazywaliśmy, że realna jest w Polsce produkcja prądu na poziomie 1000 kWh rocznie z 1kW. Obecnie już nikt w to nie wątpi, stąd łatwiej jest oszacować oszczędności, zwrot z inwestycji czy bankowi podjąć decyzję o udzieleniu kredytu na budowę farmy fotowoltaicznej. Wiemy też, na przykładzie naszych klientów, że w niektórych regionach jest realna produkcja prądu nawet 1100 kWh z 1 kW. Braliśmy też udział w konsultacjach przed wprowadzeniem obecnie obowiązującej ustawy OZE w Senacie, komisjach sejmowych, czy w obecnym Ministerstwie Energii. Chciałbym zaznaczyć też ważną dla naszej firmy sprawę – nasza konsekwencja pomogła nam zarazić pasją nasze dzieci. Mogę z dumą powiedzieć, że T&TProenergy to firma rodzinna, razem z nami pracuje również syn, córka i zięć, którzy są już doświadczonymi specjalistami w swoich dziedzinach, zdobyli potrzebne uprawnienia techniczne czy certyfikaty branżowe. Firma powstała w Lesznie i stąd działamy na terenie całego kraju, zwiększając zatrudnienie w centrali i sieć niezależnych partnerów.

Czy oprócz ustawy wprowadzającej osoby fizyczne – prosumenta – aktywnego uczestnika rynku energetycznego zaszły ostatnio inne istotne zmiany na rynku?

Według nas działające w Polsce rozwiązanie rozliczania prosumenta z zakładem energetycznym jest dobre i korzystne dla producentów prądu na potrzeby własnego domu. Oprócz niego cieszy nas zauważalny spadek cen paneli fotowoltaicznych, inwerterów i ich dostępność dla nas. Współpracujemy bezpośrednio z producentami i zaopatrujemy się bez pośredników, i praktycznie każdy kwartał praktycznie przynosi niewielkie obniżki cen oraz wzrost mocy paneli. Klientom, którzy trochę z przyzwyczajenia pytają o dotacje, mówimy, że ich nie potrzebują, ceny instalacji przez ostatnie 2-3 lata spadły nawet o 40%. To istotna różnica dla klienta indywidualnego ale i dla inwestorów. O ile trzy lata temu wybudowanie elektrowni o mocy 1 MW kosztowało ok. 5,5 mln zł, obecnie ten koszt spadł do ok. 2,8 mln. Jeśli policzymy potencjalne zyski ze sprzedaży prądu – czy to poprzez aukcje OZE czy coraz częściej na wolnym rynku – argument ekonomiczny jest dla coraz większej liczby klientów bardzo przekonujący. Zwrot z inwestycji w przypadku gospodarstw domowych (przy założeniu, że obecna cena prądu nie wzrośnie przez lata, co jak wiemy jest mało realne) następuje po 7-9 latach. Po tym czasie już tylko oszczędzamy na prądzie – zwłaszcza, jeśli zestawimy ten czas z 20 letnimi gwarancjami na panele u dobrych producentów i 25 letnim okresem gwarancji sprawności powyżej 80%. Ekonomia rozwiązań obecnie mocno wspiera walkę o czystsze powietrze, zieloną energię, mniejszą ingerencję w środowisko naturalne.

Od tego roku wchodzi dla osób fizycznych nowa ulga podatkowa.

Tak, każda osoba która zainstaluje instalację fotowoltaiczną będzie mogła odliczyć sobie ulgę podatkową, czyli cały koszt instalacji będzie mogła odliczyć od podstawy opodatkowania, średnio ok. 18% tzw. „dotacji”, co daje nam znaczny wpływ na zwrot instalacji.

26

EKO FORUM

Wspomniał Pan, że oprócz fotowoltaiki mocno stawiacie na elektromobilność.

Jeśli produkujemy prąd i mamy go pod dostatkiem warto rozejrzeć się, jakie inne koszty eksploatacyjne można dzięki niemu zminimalizować. Stąd samochód elektryczny jest naturalnym wyborem – raz ze względu na ekonomię, dwa – ze względu na ekologię i spójność naszych działań z tym, o czym mówimy. Od ponad trzech lat jesteśmy użytkownikiem Tesli, niedawno w firmie pojawił się drugi samochód tej marki. Ale chciałbym od razu zaznaczyć, że Tesla, choć jest niewątpliwym symbolem elektromobilności, nie jest jedyną możliwością dla osób, które chcą uczestniczyć w tym trendzie. W firmie użytkujemy też kilka małych samochodów miejskich produkcji chińskiej, które świetnie sprawdzają się na krótkich trasach dojazdu do pracy czy na zakupy – czyli wtedy, gdy silniki spalinowe produkują sporo zanieczyszczeń w cyklu miejskim.

Znając „od podszewki” blaski i cienie sieci używania samochodu elektrycznego – rozbudowującą się ale nadal niezbyt gęstą sieć stacji ładowania (przy wzrastającej systematycznie liczbie takich samochodów) postawiliśmy na własne ładowarki. Wykonaliśmy projekt, opracowaliśmy autorski system komunikacji, dokonywania płatności za ładowanie, zarządzania i obecnie oferujemy dwa rodzaje urządzeń średniej prędkości ładowania pod marką AUTOMOC. Testy prowadzone wspólnie z przedsiębiorcami czy na stacjach paliw pokazują duży potencjał tych urządzeń.

Wiadomo, że gęsta sieć stacji ładowań i dostępność wpłynie na wzrost zainteresowania samymi samochodami elektrycznymi. Wraz z rozwojem technologii wzrasta zasięg samochodów elektrycznych i skraca się czas

ładowania. Na superchargerze Tesli doładujemy baterie „do pełna” w 40 minut, po czym pokonamy nią bez ładowania nawet 500 km. Większa dostępność stacji pomoże nam nie tyle w tym, że dojedziemy do każdego miejsca, ile bardziej w tym, że będziemy mogli doładować samochód choć przez krótki czas przy większej liczbie „okazji” – podczas zakupów, podczas noclegu w hotelu, spotkania biznesowego czy odwiedzin u znajomych.

Jak wyobraża Pan sobie przyszłość ?

Można powiedzieć że przyszłość dzieje się już teraz, jesteśmy świadkami rewolucji energetycznej, nie tylko możemy produkować prąd na własne potrzeby w naszych domach, ale również sami możemy zapewnić energię do ekologicznych samochodów elektrycznych, które docelowo staną się naszymi bankami energii, w przyszłości będą również mogły zasilać sieci energetyczne jeżeli zajdzie taka potrzeba, lub będą mogły stać się rezerwą energii dla naszych gospodarstw domowych w razie awarii sieci energetycznej . rozmawiał Krzysztof Stawnicki

V JUBILEUSZOWY MIĘDZYNARODOWY KONGRES SUPRAŚL, 26–28 MAJA 2019

www.ekoforum.info