Magazyn OZEON - wydanie specjalne (XXVIII Forum Ekonomiczne) by Fundacja Ośrodek Wspierania Ekologii

E KOL OG IA | GO SP O DARKA | B I Z NES

XXVIII FORUM EKONOMICZNE Wywiad z Zygmuntem Berdychowskim Przewodniczącym Rady Programowej Forum Ekonomicznego.

WODY POLSKIE Nowy podmiot odpowiedzialny za zarządzanie zasobami wodnymi w naszym kraju.

XXVIII Forum Ekonomiczne

KRYNI CA-ZDRÓJ, 4-6 WRZ E Ś N I A 2 0 1 8

PROGRAM ROZWOJU RETENCJI Woda nie jest jedynie produktem handlowym, jest ona dziedzictwem, które musi być odpowiednio chronione i mądrze zarządzane.

DOLINA ROLNICZA 4.0 Innowacyjny program oparty o rolnictwo precyzyjne, opracowany przez podlaskich przedsiębiorców.

Szanowni Państwo! XXVIII Forum Ekonomiczne w Krynicy – „polskie Davos”, jest wydarzeniem bez precedensu, gdy spotykają się światy wielkiej polityki i wielkiego biznesu, szukając konsensusu. To tutaj toczą się, z udziałem ekspertów, dyskusje o naszej „polskiej drodze”, która zdaniem premiera Mateusza Morawieckiego, nie może polegać na kopiowaniu rozwiązań ani zachodnioeuropejskich, ani azjatyckich. Powinna łączyć gospodarczy rozwój z poszanowaniem dobra wspólnego. Szczególnej uwadze Państwa polecam wywiad z przewodniczącym Rady Programowej Forum Ekonomicznego Zygmuntem Berdychowskim, który opowiada o tym jak rozwijała i ubogacała się formuła Forum w Krynicy-Zdroju i czego możemy się spodziewać w tegorocznej edycji. Minister Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej Marek Gróbarczyk pisze o retencji wodnej – niezależnie, czy ktoś uznaje, bądź nie, hipotezę efektu cieplarnianego, zmiana klimatu jest faktem i problem skąpych ilości wód może okazać się w przypadku Polski coraz bardziej palący. W tym specjalnym wydaniu przedstawimy Państwu także działalność Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie, powołanego dnia 1 stycznia 2018 roku. Hasłem przewodnim tegorocznego forum jest „Europa wspólnych wartości czy Europa wspólnych interesów” i kwestia federalizacji Europy. Wszyscy, przedsiębiorcy i zwykli obywatele, czekają na rozsądną politykę rządu, czekają na polskie startupy podbijające świat. Dobrym przykładem jest artykuł o Dolinie Rolniczej 4.0 i imponujących projektach Adama Ławickiego, który łamie stereotyp o nieinnowacyjnym Podlasiu. Oby więcej takich inicjatyw pojawiło się w Krynicy... Życzę miłej lektury i zapraszam do współpracy

Krzysztof Jan Stawnicki Redaktor Naczelny

Redaktor naczelny:

EKOLOGIA | GOSPODARKA | BIZNES Redakcja

Wydawca:

Reklama:

OZEON Sp. z o.o.

Krzysztof Jan Stawnicki

+48 85 732 22 72

Redaktor prowadzący:

ozeon@ozeon.com.pl

Łukasz Maziarz Zespół redakcyjny:

Park Naukowo-Technologiczny

Fundacja Ośrodek Wspierania Ekologii

Druk:

Drukarnia Biały Kruk

Marek Adamowicz, Grzegorz Chocian,

Polska-Wschód w Suwałkach

15-879 Białystok, ul. Św. Rocha 11/1 lok. 407

15-509 Białystok

Jan Duda, Konrad Futera, Anna Czurak,

ul. Innowacyjna 1

Prezes Zarządu:

Sobolewo, ul. Tygrysia 50

Arkadiusz Sekściński, Hanna Stawnicka,

16-400 Suwałki

Krzysztof Jan Stawnicki

Jakub Stonawski, Kamila Sulkowska,

tel. +48 85 732 22 72

tel. +48 531 476 485

Okładka:

Jakub Kijuc

Wojciech Koronkiewicz, Sławomir Grabowski

www.ozeon.com.pl

e-mail: krzysztof.stawnicki@ozeon.com.pl

Redakcja nie odpowiada za treść reklam i nie zwraca materiałów niezamówionych. Wszelkie prawa zastrzeżone. Przedruk i wykorzystanie w jakiejkolwiek innej formie bez pisemnej zgody zabronione.

MAGAZYN OZEON

XXVIII Forum Ekonomiczne

Co roku na Forum Ekonomiczne – największą konferencję w Europie Środkowo-Wschodniej – przyjeżdża ponad 4 tys. gości. W tym roku swoje poglądy dotyczące aktualnej sytuacji politycznej, gospodarczej i społecznej na świecie wymienią szefowie rządów i parlamentów, ministrowie i parlamentarzyści z krajów naszego regionu, prezesi największych spółek, eksperci, przedstawiciele świata nauki, kultury oraz mediów z ponad 60 krajów.

Święto polskich biegaczy Trzy dni biegów dla amatorów i początkujących, ale też profesjonalistów, biegaczy ulicznych i górskich, a nawet całych rodzin. Z medalami dla wszystkich uczestników i wysokimi nagrodami pieniężnymi dla tych najlepszych. Do tego spotkania z mistrzami biegania, war sztaty i seminaria biegowe, strefy gier i zabaw, koncerty gwiazd…. Drugiej takiej imprezy w Polsce nie ma!

Program Rozwoju Retencji

Woda nie jest produktem handlowym takim jak każdy inny, jest ona dziedzictwem, które musi być odpowiednio chronione i mądrze zarządzane. Z zasobami wodnymi należy postępować w szczególny sposób, zapewniając ich odpowiedni stan jakościowy i ilościowy, dostępność na cele konsumpcyjne, w gospodarstwach domowych oraz działalności gospodarczej, przemyśle, rolnictwie, energetyce i transporcie. Aby to zrobić w warunkach corocznych zagrożeń suszą i powodzią, ogłaszamy Program Rozwoju Retencji.

Wody Polskie

Ochrona przed powodzią i suszą, troska o dobrą jakość naszych wód, naliczanie i pobieranie opłat za usługi wodne, zatwierdzanie taryf za usługi wodociągowo-kanalizacyjne – to niektóre z wielu zadań Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie. 1 stycznia tego roku rozproszone dotąd kompetencje z zakresu gospodarki wodnej zostały połączone przez nową o rganizację, która stała się głównym podmiotem odpowiedzialnym za zarządzanie zasobami wodnymi w naszym kraju.

S P I S

Odpowiedź na powódź i suszę

18 Dolina

Rolnicza 4.0

W tym roku w okresie suszy na jednego mieszkańca Polski przypadło niespełna jedna czwarta ilości słodkiej wody, która przypada średnio na mieszkańca w Europie. Odpowiedzią na potrzebę przeciwstawiania skutkom zmian klimatycznych w gospodarce wodnej jest Program Rozwoju Retencji, który przygotowują Ministerstwo Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej i Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie

Siła Patentu Wiele tajemnic i kontrowersji wokół Tesli pozostaje po dziś dzień. Nie ulega jednak wątpliwości, że jego bogate dziedzictwo i wynalazki będą żyły w sercach i umysłach wielu.

T R E Ś C I

Postapokaliptyczna wizja brytyjskiego pisarza skłoniła polskiego wizjonera do zrewolucjonizowania rolnictwa, nie tylko krajowego, ale i światowego.

28 20

MAGAZYN OZEON

XXVIII FORUM

EKONOMICZNE

fot. arch. Forum Ekonomiczne

MAGAZYN OZEON

Zygmunt Berdychowski

Przewodniczący Rady Programowej Forum Ekonomicznego

Panie Przewodniczący od 1992 roku organizujecie Państwo Forum Ekonomiczne w Krynicy-Zdroju. Ta międzynarodowa konferencja stała się jednym z najistotniejszych miejsc spotkań elit polityczno-biznesowych w Europie i nazywana jest Polskim Davos. To chyba adekwatne określenie, bo tak jak forum w Davos jest unikalną konferencją na skalę Europy Zachodniej, tak trudno znaleźć dla nas konkurencję w Europie Środkowo-Wschodniej. Pierwotnie chcieliśmy zorganizować konferencję dotyczącą trzylecia przemian ustrojowych w Polsce po 1989 roku. Byłem wówczas posłem z okręgu nowosądeckiego, więc naturalnym wyborem miejsca spotkania była Krynica. Wtedy nic nie wskazywało na to, że skończy się na jednym okazjonalnym wydarzeniu. Nie mówiąc o tym, że nikt nie planował wtedy dużego, międzynarodowego cyklicznego forum gospodarczego, cieszącego się uznaniem. Nasze zaproszenie przyjęło około stu osób, a debata toczyła się w jednej sali Domu Zdrojowego. Teraz Forum Ekonomiczne zajmuje 18 sal. Forum się rozrasta, ale od zawsze kojarzone jest z Krynicą. Decyzja o pozostaniu w tym miejscu była najlepszą z możliwych, bo lokalizacja Forum Ekonomicznego jest jednym z jego głównych atutów. Tu mamy o niebo lepsze warunki niż w zamkniętym centrum konferencyjnym – więcej przestrzeni, swobody, bardziej urozmaicone menu niż w przypadku jednej firmy cateringowej wyłonionej w przetargu. Myślę, że nasi goście doceniają nie tylko wartość merytoryczną Forum, lecz także fakt, że odbywa się właśnie w Krynicy. Co na przestrzeni tych lat się zmieniło? W którą stronę nasza gospodarka zmierza i jaka tematyka będzie dominowała w najbliższych latach? Zmieniło się naprawdę wiele. Począwszy od samej organizacji, a skończywszy na biurze, które siłą rzeczy musiało zwiększyć zatrudnienie. Na początku była to lokalna konferencja, dziś to największe takie przedsięwzięcie w tej części kontynentu. W agendzie jest 250 tematów. W ubiegłym roku podczas Forum odbyło się 248 wydarzeń przygotowanych przez nas i przez naszych partnerów, więc skala jest

podobna. Stawiamy na bardzo szerokie spektrum tematów. Dzięki temu każdy z naszych gości znajdzie coś dla siebie. Poruszamy przede wszystkim tematy gospodarcze, społeczne i polityczne. Staramy się jednak kreować także nowe trendy. Stąd w agendzie tematy kulturalne czy sportowe. Poprzeczką, do której staramy się równać, są goście. Co roku 30% z nich pochodzi z zagranicy. Nasze zaproszenia trafiają do przedstawicieli rządów czy międzynarodowych korporacji ze wszystkich krajów w Europie – także jej krańców sięgających Kaukazu Południowego czy Chin i Stanów Zjednoczonych. Forum Ekonomiczne w tym roku zawitało także do Tbilisi, gdzie organizowaliśmy konferencję po raz pierwszy w historii. Otworzyli ją prezydenci Polski i Gruzji. Prezydent Andrzej Duda z wielkim uznaniem mówił o naszej organizacji. Z drugiej strony prezydent Margwelaszwili podkreślał, że cieszy się widząc jak to, co zaczęło się w Krynicy, miejscu gdzie bardzo lubi przyjeżdżać, teraz może zobaczyć w swojej ojczyźnie. To chyba dobre świadectwo tego jaki osiągnęliśmy poziom. Skromnie powiem jednak, że wciąż ciężko pracujemy nad ulepszeniem naszej konferencji, bo nawet ten wysoki poziom dostrzegany przez tak ważne osoby nie zaspokaja wciąż naszych ambicji. Skala przedsięwzięcia jest na tym etapie na tyle duża, że stale musimy zapraszać nowych gości, szukać kolejnych ekspertów, modyfikować formułę, aby zaproponować uczestnikom coś nowego. Bardzo istotną rolę podczas Forum odgrywają startupy, tematyka OZE oraz elektromobilności. To, że staramy się kreować trendy, mówić o tym, co przed nami – czasem w bardzo bliskiej przyszłości, czasem dalszej perspektywie, to nie puste słowa. Forum Ekonomiczne w Krynicy to miejsce spotkań ludzi, którzy już odnieśli duży sukces w biznesie, zarządzają swoimi globalnymi firmami. To także przestrzeń dla ludzi, którzy dopiero zaczynają. Prezentują się temu dużemu biznesowi. Te rozwiązania często są bardzo zaskakujące, innowacyjne, wchodzące z przytupem na rynek. Podczas Forum mają szansę się pokazać, może nawet zyskać inwestora. Tu trzeba zwrócić uwagę, że co roku organizujemy także Forum Inwestycyjne.

MAGAZYN OZEON

fot. arch. Forum Ekonomiczne

To miejsce, gdzie startupów jest zatrzęsienie. To im dedykowana jest ta konferencja. Zwycięzca konkursu, który tam się odbywa ma szansę prezentacji podczas Forum w ścieżce Startup Session Elite. Kwestie OZE czy elektromobilności, to tematy, o których będziemy rozmawiać w tym roku, bo oznaczają nieuchronne zmiany dla wszystkich ludzi. Regulacje prawne wymuszą wykorzystywanie zielonej energii, a koniec ery ropy naftowej – silniki na inne paliwa albo energię elektryczną. Inną sprawą jest to, czy my na tę przyszłość jesteśmy przygotowani, ale właśnie o tym będziemy rozmawiać podczas Forum Ekonomicznego. Już we wrześniu spotkamy się podczas kolejnego Forum Ekonomiczne w Krynicy. Jakich atrakcji możemy się spodziewać? Forum to wyjątkowe wydarzenie i tak chcemy je także pokazać w tym roku. Ważne miejsce zajmą indywidualne rozmowy z najważniejszymi gośćmi, pod hasłami „Droga do sukcesu” czy „Rozmowy o Europie i świecie”. Zestaw zaproszonych gości jest naprawdę imponujący, a to powinno przełożyć się na zainteresowanie innych osób. Każdy głos w dyskusji panelowej jest bardzo cenny, ale kiedy mamy okazję przysłuchiwać się rozmowie jeden na jednego, to nabiera to dodatkowego waloru i tak chcielibyśmy przedstawić naszych gości. Kiedy pytania kierowane są do najważniejszych polityków, ludzi sukcesu, przedstawicieli firm, którzy jedną decyzją mogą poprawić albo skomplikować życie wielu ludzi, to nie ma siły, żeby nie padły tam bardzo konkretne słowa. Spróbujemy takiej formuły w tym roku. Jeżeli zostanie dobrze odebrana, to będzie pole do dalszego rozwijania Forum, a to jest najważniejsze. Novum będzie również raport Forum Ekonomicznego przygotowywany przez ekspertów Szkoły Głównej Handlowej. Po raz pierwszy formuła wydarzenia przewiduje bloki łączące

panele dyskusyjne z prezentacją raportu oraz krótką rozmową z gośćmi. Szereg zagadnień będzie związanych z problemami ochrony zdrowia. W obradach Forum bierze udział kilkuset dyrektorów szpitali. Formuła konferencji sprzyja spotkaniom tych, którzy odpowiadają za kształt systemu ochrony zdrowia, z tymi, którzy w tym sektorze pracują. Spotkania poświęcone interesującym bieżącym problemom, obejmujące szeroki wachlarz zagadnień i perspektyw, znajdą również przedstawiciele przemysłu i samorządowcy. W tym roku czeka nas bardzo ważne wydarzenie, bo będziemy mieli do czynienia z posiedzeniem rządu w tej sprawie pod przewodnictwem premiera Mateusza Morawickiego i ministra zdrowia - Łukasza Szumowskiego. Ta część debaty od lat koncentruje na sobie wiele uwagi, bo przecież zdrowie dotyczy każdego z nas. Tu nie ma rozróżnienia na samorządowca czy polityka z pierwszych stron gazet, szefa lokalnej firmy czy międzynarodowej korporacji – noga czy ucho boli każdego tak samo. Część zagadnień będzie dotyczyła także spraw związanych z zatrudnieniem. Problem związany z rynkiem pracy i brakiem pracowników jest bardzo aktualny i nie może być pominięty podczas tak ważnego spotkania przedstawicieli różnych środowisk i branż. Temat będzie omawiany w różnych aspektach, związanych m.in. z Kodeksem Pracy, emigracją, jak również funkcjonowaniem rynku wewnętrznego. rozmawiał Krzysztof Stawnicki

Najwyższe możliwe poziomy pomocy publicznej w postaci zwolnień z podatku dochodowego Atrakcyjne tereny inwestycyjne na obszarze północno – wschodniej Polski Dostępność wykwalifikowanej kadry pracowniczej Bliskość granic z Litwą, Białorusią oraz Obwodem Kaliningradzkim Duże możliwości kooperacyjne Profesjonalne doradztwo inwestycyjne Przyjazny samorząd terytorialny

SUWALSKA SPECJALNA STREFA EKONOMICZNA S.A. Biuro w Suwałkach Ul. Noniewicza 49 16–400 Suwałki 87 565 22 17 ssse@ssse.com.pl

Biuro w Ełku Ul. Mickiewicza 15 19–300 Ełk 87 610 62 72 elk@ssse.com.pl

www.ssse.com.pl

MAGAZYN OZEON

Trzy dni biegów dla amatorów i początkujących, ale też profesjonalistów, biegaczy ulicznych i górskich, a nawet całych rodzin. Z medalami dla wszystkich uczestników i wysokimi nagrodami pieniężnymi dla tych najlepszych. Do tego spotkania z mistrzami biegania, warsztaty i seminaria biegowe, strefy gier i zabaw, koncerty gwiazd… Drugiej takiej imprezy w Polsce nie ma!

ŚWIĘTO POLSKICH BIEGACZY!

Dla zdrowia i zabawy... Festiwal Biegowy – sportowa kontynuacja Forum Ekonomicznego w Krynicy-Zdroju, to najwszechstronniejsza i jedna z największych imprez biegowych w Polsce. W 2018 roku obejmuje ponad 30 konkurencji biegowych i nordic walking na dystansach od 300 metrów do 100 km, a łączna długość tras przekracza 300 km.

– Festiwal Biegowy w Krynicy to świetna impreza. Można nie tylko fajnie pobiegać na praktycznie dowolnym dystansie, ale i spotkać dawno niewidzianych biegowych przyjaciół i znajomych, bo na deptaku spotyka się niemal wszystkich! – mówi reprezentant Polski w biegach długich Szymon Kulka z Ropy, który na trasie Życiowej Dziesiątki – największego biegu Festiwalu – będzie się starał złamać swój polski rekord trasy – 28 minut i 31 sekund. Czeka nagroda w wysokości 10 tys. zł. Sama Życiowa Dziesiątka to najszybszy bieg na 10 km w Polsce i jeden z najszybszych w Europie! Wszystko to zasługa opadającej na całej długości trasy z Krynicy-Zdroju do Muszyny (128 metrów deniwelacji terenu). To tu padają najlepsze wyniki w kraju, to tu biegacze łamią swoje rekordy życiowe. – Ten bieg to super motywator! – podkreśla Szymon Kulka.

fot. arch. Forum Ekonomiczne

W programie krynickiej imprezy są też KORAL Maraton, Konspol Półmaraton czy Krynicka Mila – w tym roku dedykowana rocznicy 100-lecia odzyskania przez Polskę niepodległości, z symbolicznym dystansem 1918 metrów. Uczestnicy Festiwalu pobiegną też nocą (rodzinna „piątka” i bieg na 7 km), a także wdrapią się przy pomocy kijów nordic walking na Górę Parkową i Jaworzynę. Będą też doskonale się bawić w Biegu Przebierańców czy Biegu z Krawatem – tu liczy się przede wszystkim kreatywność, a nie szybkość. Stworzenie kostiumu to czasami wiele godzin pracy, nakładów finansowych i przede wszystkim godzin poświęconych na jego wymyślenie. W ubiegłym roku wygrała Maria Słaby przebrana za... Blaszanego Drwala. ...dla wyzwania Najtrudniejszą konkurencją Festiwalu jest Brubeck Iron Run. To bieg etapowy, w którym przez trzy dni uczestnicy startują na ulicy i w górach, ścigając się z rywalami alei i ostrymi limitami czasowymi w poszczególnych konkurencjach, a przede wszystkim – z własnymi słabościami.

fot. arch. Forum Ekonomiczne

MAGAZYN OZEON

Nie mniejsze wymagania stawia uczestnikom Bieg 7 Dolin, z koronnym dystansem 100 km (można pobiec indywidualnie lub drużynowo, w trzyosobowym zespole). W sądeckich górach można również wystartować na dystansie 64, 34, 22 czy 2,6 km. Ten ostatni to Bieg na Jaworzynę – choć krótki, to piekielnie wymagający, z mozolną wspinaczką nartostradą do górnej stacji kolejki krzesełkowej. Chętnych nie brakuje. Światowe nagrody Bogaty program sportowy imprezy to unikalna cecha Festiwalu Biegowego. Gdy mąż biega na 100 km, żona może spróbować się na 5 km, dziadkowie w marszach nordic walking a dzieci w biegach deptaka (od 300 do 600 metrów). Na wszystkich czekają pamiątkowe medale, ale i atrakcyjne nagrody. W 2018 r. będzie ich aż 821 – w tym samochód osobowy – na łączną wartość aż 650 tys. zł. To rekord w historii Festiwalu i rekord w polskich biegach w ogóle. W biegach górskich, na które przewidziano aż 300 tys. zł nagród, Festiwal Biegowy znajduje się w czołówce… światowej! – Mamy ambicję zostać jedną z najważniejszych imprez w kalendarzu biegaczy z całej Europy, i nie tylko – podkreśla Zygmunt Berdychowski. Targi, spotkania, warsztaty, koncerty... Krynickim biegom towarzyszyć będą ponownie targi EXPO. Wśród wystawców dominują firmy z odzieżą i sprzętem sportowym, produktami wspomagającymi zdrowie i ułatwiającymi trening. Ofertę prezentują też biura podróży, organizacje sportowe i pozarządowe,

samorządy, lokalni artyści i rzemieślnicy. Rękodzieła czy przysmaki, tak chętnie kupowane przez festiwalowiczów, przypominają cały rok o tym wszystkim, co przeżyli we wrześniu w Krynicy, Muszynie, Rytrze, Piwnicznej-Zdroju, Wierchomli, całym Beskidzie Sądeckim. Festiwal to także spotkania z mistrzami sportu i pasjonatami biegania w ramach Forum Sport-Zdrowie-Pieniądze. W Krynicy gościły takie gwiazdy polskiego sportu jak Angelika Cichocka, Joanna Jóźwik, Marcin Lewandowski, Rafał Sonik, Irena Szewińska, Denis Urubko. Prężnie działa też strefa dzieci z konkursami i setkami nagród dla najmłodszych. – Nuda się nie uda! – Zapewnia Małgorzata Zacharias, koordynatorka festiwalowej Strefy Dzieci. Jak na Festiwal przystało, na festiwalowej scenie muzyczne gwiazdy. W poprzednich latach m.in. Budka Suflera, Jacek MEZO Mejer, Gooral, Brathanki. Gwiazdy tegorocznej edycji Festiwalu poznamy niebawem.

fot. arch. Forum Ekonomiczne

– IRON RUN to nie jest wyzwanie dla każdego biegacza. Trzeba podejść do startu z respektem. Rywalizacja na pewno nie jest łatwa. Powiedziałabym, że nawet dłuższy dystans, ale pokonywany na raz, jest łatwiejszy. Wygląda na to, że przerwy na odpoczynek wcale tak bardzo nie pomagają… – mówiła na mecie ubiegłorocznej rywalizacji Patrycja Bereznowska, mistrzyni i rekordzistka świata w biegu 24-godzinnym.

fot. arch. Forum Ekonomiczne

MAGAZYN OZEON

Świetna organizacja i atmosfera Festiwal Biegowy to potężna machina logistyczna, w której wszystkie trybiki chodzą jak w szwajcarskim zegarku. Wieloosbowy zespół organizacyjny uwija się jak w ukropie, by trasy były wyznaczone co do centymetra, punkty serwisowe zaopatrzone w wodę, napoje izotoniczne czy sól, którą w hektolitrach wypłukują z siebie, z potem, biegacze. Są też setki wolontariuszy, przejętych i zaangażowanych, wydających pakiety startowe, kierujących do odpowiednich stref, szatni, pryszniców, podających banany i dopingujących z werwą. Festiwal, jak mało które wydarzenie sprzyja integracji. W czasie imprezy bieganie to wręcz jedyny temat dyskusji w uzdrowisku – przeszkodą nie jest ani ani geografia, ani polityka, ani nawet język, bo łączy sportowa pasja. Krynickie restauracje czy bary do późnych godzin nocnych pełne są biegaczy i kibiców. – Poznałam tu wspaniałych ludzi. Zżyłam się z nimi.To wspaniała, integrująca we wspólnym wysiłku impreza. Polecam każdemu – podkreśliła Patrycja Bereznowska.

– Przez te wszystkie lata Krynica sumiennie budowała swoją markę i dziś jest jednym z najważniejszych wydarzeń w kalendarzu polskich biegaczy, a w wybranych konkurencjach – najważniejszym. Już teraz przyjeżdżają tu tysiące amatorów i najważniejsze nazwiska w dyscyplinie. Jestem absolutnie przekonany o sukcesie nadchodzącej, już dziewiątej edycji, ale… już musimy patrzeć w przyszłość. Podwyższać standard w kolejnych aspektach imprezy, pozyskiwać kolejnych partnerów i sponsorów, by oferować jeszcze wyższe i liczniejsze nagrody, by docierać do kolejnych biegaczy w kraju i za granicą, by – po prostu – się rozwijać. – podkreśla Zygmunt Berdychowski. 9. Festiwal Biegowy odbędzie się w dniach 7-9 września 2018 r. red.

Znów rekord frekwencji? Na trzy miesiące przed startem 9. Festiwalu Biegowego lista zgłoszeń zawiera już ponad 8 tys. osób z całej Polski i zagranicy. Zapisy są otwarte, a numer startowy można zdobyć nawet godzinę przed startem danej konkurencji. – To wyróżnik krynickiego Festiwalu, bo niemal wszystkie imprezy zamykają listy startowe na kilka, kilkanaście dni przed startem. My nie zamykamy się przed nikim, festiwalowe miasteczko jest otwarte dla wszystkich i to do późnych godzin nocnych – podkreśla Zygmunt Berdychowski, Przewodniczący Rady Programowej Forum Ekonomicznego, pomysłodawca Festiwalu Biegowego. Dotychczasowy rekord frekwencji krynickiego święta biegów to 8 150 osób – dynamika tegorocznych zapisów wskazuje na to, że zostanie on pobity!

fot. arch. Forum Ekonomiczne

MAGAZYN OZEON

PROGRAM ROZWOJU RETENCJI

RACJONALNE ZARZĄDZANIE WODAMI ORAZ PRZECIWDZIAŁANIE SUSZOM I POWODZIOM Woda nie jest produktem handlowym takim jak każdy inny, jest ona dziedzictwem, które musi być odpowiednio chronione i mądrze zarządzane. Z zasobami wodnymi należy więc postępować w szczególny sposób, zapewniając ich odpowiedni stan jakościowy i ilościowy, dostępność na cele konsumpcyjne, w gospodarstwach domowych, jak też w działalności gospodarczej, przemyśle, rolnictwie, energetyce i transporcie. Aby to zrobić w warunkach corocznych zagrożeń suszą i powodzią, ogłaszamy Program Rozwoju Retencji.

MAGAZYN OZEON

Marek Gróbarczyk

Minister Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej

Zasoby wodne w Polsce są rozmieszczone w sposób nierównomierny. Południowe obszary kraju (tereny wyżynne i górskie) charakteryzują się większą ich ilością, natomiast środkowa i północna część Polski, co wynika w szczególności z niekorzystnych warunków przyrodniczych, boryka się z ich deficytem. Całkowity bilans wodny Polski jest wypadkową wielkości opadów występujących na terytorium kraju, ich rozkładu w czasie oraz możliwości retencjonowania wód – w formie naturalnej i sztucznej.

Dokument strategiczny, powstający w ramach Programu Rozwoju Retencji, pozwoli na wieloaspektową identyfikację działań, których realizacja zwiększy stopień retencji wody w Polsce. Celami PRR są:

Potrzeba retencjonowania wody jest niezaprzeczalna i została szeroko rozpoznana przez środowisko naukowe, sektor gospodarki, organizacje pozarządowe, jak też organy rządowe. Coroczne wiosenne podtopienia i coraz bardziej dokuczliwe letnie susze wymuszają działania polegające na mądrym „sterowaniu” zasobami wodnymi w Polsce. Dotychczasowe wysiłki podejmowane w celu opracowania strategicznego podejścia do tematu retencjonowania wód w Polsce, zawierającego rozpoznanie problemów i szans z nim związanych, nie przyniosły zakładanych rezultatów. Powodem były niewystarczające środki finansowe przeznaczane na gospodarkę wodną oraz brak ciągłości w pozyskiwaniu tych środków, rozproszenie kompetencji w zarządzaniu zasobami wodnymi, oraz niska świadomość społeczna związana z potrzebą retencjonowania wody i ciągłego dbania o jej stan.

• identyfikacja działań wspierających rozwój retencji, które mogą pozytywnie wpłynąć na poprawę stanu wód;

Od początku 2018 roku Ministerstwo Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej jest gospodarzem wszystkich wód w Polsce. W związku z tym rozpoczęliśmy opracowywanie Programu Rozwoju Retencji. Inicjatywa ta będzie przygotowywana we współpracy z partnerami, posiadającymi doświadczenie, wiedzę praktyczną i teoretyczną w dziedzinie działań z zakresu retencjonowania wód – Państwowym Gospodarstwem Wodnym Wody Polskie, Ministerstwem Środowiska oraz Ministerstwem Rolnictwa i Rozwoju Wsi, a także przedstawicielami środowiska naukowego.

• wypracowanie kierunków zmian, pod kątem technicznym i prawnym, wzmacniających zdolność retencjonowania wód; • analiza wymagań niezbędnych do wzmocnienia usług ekosystemów powstałych lub utrzymanych w wyniku stosowania środków retencjonowania wód, z uwzględnieniem potrzeb użytkowników wód, w tym żeglugowego wykorzystania rzek;

• określenie rozwiązań przyczyniających się do dostosowania się do zmian klimatu i łagodzenia jego skutków, w tym zwiększenie odporności na powodzie i susze; • wzmocnienie świadomości społecznej w zakresie potrzeby retencjonowania wody;

PRR będzie traktował retencję wód z uwzględnieniem zarówno działań podejmowanych w zakresie retencji naturalnej, jak i sztucznej, w dużej i małej skali oraz mikroretencji. Różne formy retencjonowania wód, których dotyczyć będzie Program, zarówno naturalne jak i sztuczne, będą stanowić czynnik sprawczy zapewnienia realizacji usług ekosystemowych – produkcyjnych, regulujących i kulturalnych. Sztuczne zbiorniki retencyjne pełnią często funkcje przeciwpowodziowe, zapewniają wodę pitną dla ludności zamieszkującej obszary objęte systemami wodociągowymi zaopatrywanymi przez wodę z tych zbiorników. Pełnią one też funkcje rekreacyjną. Korzyści z naturalnych form retencjonowania wód jest wiele, a wśród nich można wyróżnić chociażby zwiększenie różnorodności biologicznej terenów, na których jest wprowadzana, czy też lokalny wpływ na łagodzenie ekstremów klimatycznych. Retencja dla żeglugi śródlądowej Także żegluga śródlądowa jest obszarem gospodarki, którego opłacalność i niezawodność ściśle związana jest z odpowiednią ilością zasobów wodnych.

MAGAZYN OZEON

dokumenty krajowe dokumenty europejskie i międzynarodowe

Ramowa Dyrektywa Wodna

Plany gospodarowania wodami

Plany przeciwdziałania skutkom suszy

Strategia w zakresie przystosowania się do zmian klimatu

Plany utrzymania wód

Program Rozwoju Retencji

Strategia Na Rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju

Polityka ekologiczna państwa 2030

Dyrektywa Powodziowa

Plany zarządzania ryzykiem powodziowym

fot. Katarzyna Osikowska–Tasz

Agenda na Rzecz Zrównoważonego Rozwoju 2030

Będąc niskoemisyjnym, ekologicznym środkiem transportu, który wykorzystuje naturalne drogi wodne w postaci rzek, uzależniona jest od panujących tam warunków. Niskie stany wód w rzekach w okresach suszy oraz jej nadmiary w czasie powodzi negatywnie wpływają na funkcjonowanie transportu wodnego śródlądowego. Żegluga nie może być prowadzona ze względu na nieosiągnięcie odpowiedniej głębokości szlaku żeglownego dla statków lub z powodu wysokich poziomów wód, które zagrażają ich bezpieczeństwu. Dlatego, w celu prowadzenia stabilnego transportu wodnego śródlądowego, istotne jest zredukowanie występowania ekstremalych stanów wód w rzekach. Możliwe jest to poprzez zwiększenie retencji naturalnej i sztucznej w zlewniach. Właściwe zarządzanie systemem retencjonowania wody, związane z akumulowaniem wody a następnie alimentacją dróg wodnych umożliwia zapewnienie odpowiednich warunków żeglugowych i ciągłości wykonywania transportu.

Podjęcie pilnych działań w celu przeciwdziałania zmianom klimatu i ich skutkom. Przygotowanie Programu można powiązać z celem Rozwój potencjału środowiska na rzecz obywateli i przedsiębiorców, zawartym w Strategii na rzecz odpowiedzialnego rozwoju, gdzie oczekiwanym rezultatem jest zwiększenie ilości retencjonowanej wody do 15-20%. Program Rozwoju Retencji będzie nierozerwalnie powiązany z działaniami na rzecz wdrażania aktualizacji planów gospodarowania wodami na obszarach dorzeczy i aktualizacji programu wodno-środowiskowego kraju oraz realizacji tych prac na potrzeby kolejnej aktualizacji tych dokumentów w roku 2021. Program będzie komplementarny z planami zarządzania ryzykiem powodziowym dla obszarów dorzeczy i będzie zawierał treści powiązane z pracami prowadzącymi do ich aktualizacji. Co istotne, przygotowanie Programu Rozwoju Retencji będzie toczyło się równolegle do procesu przygotowania planów przeciwdziałania skutkom suszy w Polsce.

Odpowiedzialne zarządzanie wodą w Polsce

Harmonogram prac nad Programem przewiduje ich zakończenie w połowie 2020 r. Dokument strategiczny poddany zostanie konsultacjom społecznym oraz strategicznej ocenie oddziaływania na środowisko. Mamy nadzieję na szeroki odzew różnych środowisk: naukowego, biznesowego i organizacji pozarządowych w procesie przygotowania Programu. Po wielu latach zaniedbań w tym temacie nadszedł czas na mądre zarządzanie wodą w Polsce tak, by przeciwdziałać zarówno corocznym suszom, jak i powodziom.

Program Rozwoju Retencji będzie komplementarny, a gdzie będzie to możliwe - synergiczny z dokumentami strategicznymi i planistycznymi na poziomie krajowym i międzynarodowym. Przygotowanie Programu wpisuje się w szczególności w cele zrównoważonego rozwoju, zawarte w Agendzie na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030, przyjętą Rezolucją Zgromadzenia Ogólnego ONZ 25 września 2015 roku w Nowym Jorku – cel Zapewnienie wszystkim ludziom dostępu do wody i warunków sanitarnych poprzez zrównoważoną gospodarkę zasobami wodnymi oraz cel

Marek Gróbarczyk

Minister Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej

Razem dla przyszłości polskiego przemysłu kolejowego H. Cegielski - ENERGOCENTRUM Sp. z o.o.

H. Cegielski – ENERGOCENTRUM, spółka z Grupy HCP S.A., w konsorcjum ze spółką technologiczną MMB Drives, kierowaną przez prof. Zbigniewa Krzemińskiego, pracuje nad wielosystemowym napędem elektrycznym i systemem zasilania następnej generacji do elektrycznych zespołów trakcyjnych przeznaczonych dla ruchu dalekobieżnego. Projekt Cegielskiego pn. „Wysokosprawny wielosystemowy układ napędowy i zasilania z elementami półprzewodnikowymi SiC oraz izolacją od sieci realizowaną na transformatorach wysokiej częstotliwości przeznaczony do elektrycznych zespołów trakcyjnych” uzyskał maksymalną liczbę punktów i pierwsze miejsce w Programie Sektorowym Innotabor Narodowego Centrum Badań i Rozwoju. W konstruowanym systemie napędowym przeznaczonym do zasilania z trakcji elektrycznej o napięciu 3kV oraz, w rozwinięciu, ze stosowanych w Europie trakcji o napięciach 15 kV oraz 25 kV, zamiast tradycyjnych ciężkich transformatorów trakcyjnych zainstalowane zostaną lekkie i wysokosprawne transformatory o częstotliwości pracy rzędu dziesiątek kiloherców. Konstrukcja falowników napędowych i systemu zasilania pociągu będzie spełniała założenia transformatora elektronicznego (z ang. Power Electronic Traction Transformer). Urządzenia o docelowej mocy rzędu megawatów zostaną w całości wykonane w najnowszej technologii półprzewodnikowej węglika krzemu (SiC). Budowa modułowa urządzenia zapewni obniżenie całkowitego kosztu życia napędu i systemu zasilania, będącego jednym z najistotniejszych

arametrów dla przewoźników kolejowych. Zastosowap nie ultraszybkich i wysokosprawnych tranzystorów SiC zapewni bezgłośną pracę urządzenia i wpłynie znacząco na obniżenie zużycia energii. Konstrukcja transformatora elektronicznego umożliwi również istotne zmniejszenie masy urządzeń przeznaczonych do zainstalowania na dachu pociągu. Zastosowane opatentowane polskie systemy sterowania i diagnostyki urządzeń, w tym innowacyjne sterowanie antypoślizgowe i energooszczędne wspomogą pracę maszynisty i sprawią że urządzenia będą kompatybilne z wymaganiami przemysłu 4.0. Na przełomie 2017 i 2018 roku wykonane zostały analizy z wykorzystaniem oprogramowania CAD oraz przeprowadzone badania symulacyjne. W czerwcu 2018 roku wykonano pierwszy transformator wysokiej częstotliwości oraz pierwszą celkę konstrukcji transformatora elektronicznego w technologii tranzystorów SiC. Badania poligonowe całego urządzenia zostaną przeprowadzone w ścisłej współpracy z producentem pojazdów szynowych PESA Bydgoszcz S.A. w 2019 roku. Projekt Innotabor realizowany w H. Cegielski - ENERGO CENTRUM jest jednym z dwóch aktualnie realizowanych w Europie projektów transformatora elektronicznego następnej generacji do elektrycznych zespołów trakcyjnych. Przewiduje się, że w najbliższych latach napędy o konstrukcji transformatora elektronicznego wejdą do oferty europejskich producentów taboru i zaczną zastępować tradycyjne napędy stosowane w elektrycznych zespołach trakcyjnych.

M at er ia ł infor macyjny wspó ł f inansowany z e środków EU, nr umow y PO I R .01.02 .0 0 - 0 0 - 0193/16 - 0 0

MAGAZYN OZEON

ILE MAMY W POLSCE SŁODKIEJ WODY?

0 m³

Ochrona przed powodzią i suszą, troska o dobrą jakość naszych wód, naliczanie 1600wodociągowom³ – tyle wody przypada średnio i pobieranie opłat za usługi wodne, zatwierdzanie taryf za usługi kanalizacyjne - to niektóre z wielu zadań Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie. 1 stycznia tego roku rozproszone dotąd kompetencje z zakresu gospodarki 4500 m³ – tyle wody przypada średnio wodnej zostały połączone przez nową organizację, która stała się głównym podmiotem odpowiedzialnym za zarządzanie zasobami wodnymi w naszym kraju. W 392 1000osób, m³ –które tyle wody przypada średnio jednostkach organizacyjnych Wód Polskich pracuje niemal 5600 wykonują w okresach suszy ważne i potrzebne zadania, obsługują urządzenia przeciwpowodziowe i regulacyjne, planują inwestycje, prowadzą postępowania dotyczące zgód 1000i nadzorują m³ 2000 m³strategiczne 3000 m³ 4000 m³ 5000 m³ wodnoprawnych, opracowują strategie i plany.

WODY POLSKIE

HARMONOGRAM PRZYGOTOWANIA PROGRAMU ROZWOJU RETENCJI (PRR) Prace organizacyjne dążące do opracowania PRR – do maja 2019

Przeprowadzenie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko PRR – do czerwca 2020

ODPOWIADAJĄ ZA KRAJOWĄ GOSPODARKĘ WODNĄ 2018

Opracowanie założeń do PRR – do końca 2018

Przygotowanie projektu PRR – do września 2019

2019

2020

Opracowanie ostatecznej wersji PRR – do sierpnia 2020

Analiza dokumentów planistycznych z zakresu gospodarki wodnej uwzgledniających zagadnienia retencji – do lipca 2019

Proces konsultacji społecznych projektu PRR – do grudnia 2019

PAŃSTWOWE GOSPODARSTWO WODNE WODY POLSKIE - STRUKTURA ORGANIZACYJNA Gdańsk

Szczecin

Białystok

Bydgoszcz

Warszawa

Poznań

Centralna jednostka ogranizacyjna Wód Polskich Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej z siedzibą w Warszawie

Lublin Wrocław Rzeszów Gliwice regionalny zarząd gospodarki wodnej

Kraków

Terenowe jednostki organizacyjne Wody Polskie

regionalnych zarządów gospodarki wodnej

zarządów zlewni

330 5598 5600

nadzorów wodnych

pracowników

fot. arch. PGW Wody Polskie

MAGAZYN OZEON

Wody Polskie sprawują prawa właścicielskie w stosunku do wód, które są własnością Skarbu Państwa. Wody Polskie mają decydujące zdanie w zakresie budowy i modernizacji urządzeń hydrotechnicznych, takich jak stopnie i zbiorniki wodne, wały przeciwpowodziowe, czy elektrownie wodne. Odpowiadają też za osiąganie i utrzymywanie dobrego stanu wód oraz ochronę obszarów i gatunków chronionych. Wody Polskie sporządzają, uzgadniają, aktualizują oraz udostępnią wiele projektów dokumentów planistycznych, m.in. projekty planów gospodarowania wodami na obszarach dorzeczy, plany zarządzania ryzykiem powodziowym, plany przeciwdziałania skutkom suszy, plany utrzymania wód, wstępna ocena ryzyka powodziowego, mapy zagrożenia powodziowego i mapy ryzyka powodziowego. Aktualnie trwają prace nad każdym z tych projektów. Wody Polskie wspierają też proces zarządzania kryzysowego. W regionalnych zarządach gospodarki wodnej (rzgw) działają centra operacyjne, które na bieżąco monitorują sytuację hydrologiczną kraju. Wody Polskie ustalają i pobierają opłaty za usługi wodne, które przeznaczają na finansowanie gospodarki wodnej. Gospodarstwo pełni też funkcję organu regulacyjnego stawek za usługi wodociągowo-kanalizacyjne. Dyrektorzy regionalnych zarządów Wód Polskich zatwierdzają taryfy za zbiorowe zaopatrzenie w wodę oraz zbiorowe odprowadzanie ścieków, opiniują projekty regulaminów realizowania tych zadań oraz rozstrzygają spory między przedsiębiorstwami wodociągowo-kanalizacyjnymi a odbiorcami ich usług. Zadaniem Wód Polskich jest ochrona mieszkańców przed nieuzasadnionymi wzrostami cen za wodę i ścieki. Dobiegł już końca pierwszy proces weryfikacji wniosków taryfowych.

Struktura Wód Polskich odpowiada hydrograficznemu podziałowi kraju. Ich jednostkami organizacyjnymi są: Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej (KGZW) z siedzibą w Warszawie, 11 regionalnych zarządów gospodarki wodnej, 50 zarządów zlewni rzek oraz 330 nadzorów wodnych. Cała struktura Wód Polskich jest podzielona na piony merytoryczne (ochrony przed powodzią i suszą, usług wodnych i zarządzania środowiskiem wodnym) oraz piony organizacyjny i ekonomiczny. Działalnością Wód Polskich kieruje prezes, a dyrektorzy rzgw koordynują w jego imieniu działalność zarządów zlewni zlokalizowanych na ich obszarze działania. Sergiusz Kieruzel

Rzecznik prasowy PGW Wody Polskie

MAGAZYN OZEON

ODPOWIEDŹ NA POWÓDŹ I SUSZĘ W ostatnich latach nasiliły się ekstremalne zjawiska klimatyczne, jakimi są powódź i susza. Z uwagi na położenie i sytuację hydrologiczną naszego kraju, borykamy się z tymi dwoma problemami. W tym roku w okresie suszy na jednego mieszkańca Polski przypadło niespełna jedna czwarta ilości słodkiej wody, która przypada średnio na mieszkańca w Europie. Jednocześnie, Małopolska została poszkodowana w wyniku powodzi. Stoimy w obliczu wyzwania, jakim jest opracowanie planu kompleksowych działań, które uchronią nas przed tymi zagrożeniami. Jednym ze środków, jakim możemy się posłużyć jest retencjonowanie wody. Do tej pory nie powstał żaden dokument określający strategiczne działania na rzecz kompleksowego rozwoju i wdrażania tej koncepcji. Odpowiedzią na potrzebę przeciwstawiania skutkom zmian klimatycznych w gospodarce wodnej jest Program Rozwoju Retencji, który przygotowują Ministerstwo Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej i Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie. Doświadczenia tego roku, szczególnie trudnego dla producentów żywności potwierdzają, że Program Rozwoju Retencji jest potrzebny. Susza rolnicza wystąpiła na obszarze całej Polski, w niemal 83% gmin na powierzchni ponad 63% gruntów ornych. Suszę notowano we wszystkich województwach, a w 10 z nich występowała we wszystkich gminach. Rząd przeznaczył prawie 800 mln złotych na pomoc dla poszkodowanych rolników i hodowców ryb. Ponadto, na południu Polski wystąpiła powódź, która zniszczyła nie tylko wiele upraw, ale też m.in. drogi i budynki. Podatność poszkodowanych obszarów na powodzie i susze może zmniejszyć retencja wód, która pozytywnie wpływa na stan gleb i ekosystemów wodnych. Niestety, obecnie łączna objętość zmagazynowanej wody w istniejących zbiornikach retencyjnych w Polsce wynosi ok. 4 mld m³, co stanowi niewiele ponad 6,5% objętości średniego rocznego odpływu naszych wód, przede wszystkim do Morza Bałtyckiego.

ILE WODY RETENCJONUJEMY W POLSCE? Około 4 mld m3 – tyle wody magazynujemy obecnie w zbiornikach retencyjnych – to 6,5% obojętności odpływających wód.

15% - tyle z odpływających wód możemy zatrzymać na dłużej. objętość odpływających rocznie wód

Nie wykorzystujemy pełni możliwości dla ochrony przed powodzią i suszą. Warunki fizyczno-geograficzne Polski stwarzają możliwości dla zmagazynowania 15% średniego rocznego odpływu naszych wód. To „zatrzymanie wody” jest niezbędne również dlatego, że pod względem zasobności w to bogactwo jesteśmy na przedostatnim miejscu w Europie. Na jednego mieszkańca naszego kraju przypada ok. 1600 m³ słodkiej wody na rok, a w okresach suszy wskaźnik ten spada nawet poniżej 1000 m³. Dla porównania, na jednego Europejczyka przypada średnio w ciągu roku niemal cztery razy więcej wody, czyli ok. 4500 m³. Kaskadyzacja rzek, która jest jednym ze sposobów na retencję, pełni jeszcze jedną ważną funkcję. Jest nią poprawa warunków dla przewozu towarów i osób transportem wodnym śródlądowym. Ministerstwo Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej prowadzi działania, których celem jest włączenie polskich rzek do międzynarodowych szlaków wodnych.

MAGAZYN OZEON

Przemysław Daca

Prezes Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie

Trwają prace nad wieloletnim programem dostosowania parametrów do międzynarodowej klasy drogi wodnej. Program Rozwoju Retencji będzie z nim skoordynowany. Te dwa projekty będą się wzajemnie uzupełniały. Wyróżniamy retencję w zbiornikach i ciekach wodnych, retencję szaty roślinnej (w tym leśną), retencję glebową i gruntową, czy też śnieżną, lodowcową oraz depresyjną. Retencja może mieć charakter naturalny lub sztuczny, zależnie od rodzaju zastosowanych środków zatrzymywania wody. Niesterowana retencja wód umożliwia najczęściej tylko krótkookresowe wyrównanie przepływu i ułatwia bezpośrednie wykorzystanie wód przez rośliny. Retencja sterowana umożliwia kontrolę obiegu wody w przyrodzie. W Polsce wód jest retencjonowana w zbiornikach ILEwiększość WODY RETENCJONUJEMY W POLSCE? o pojemności powyżej 3 mln m³. Największy udział w tym ma 11 zbiorników o 3pojemności 100 mln m³. Ich Około 4 mld m – tyle wodypowyżej magazynujemy łączna pojemność wynosi 2 345,4 mln m³. Ponadto na tereobecnie w zbiornikach – nie kraju zlokalizowanych jestretencyjnych ponad 32 tysiące urządzeń to 6,5% obojętnościstale odpływających wodnych gromadzących lub okresowowód. wodę, w tym obiekty zaliczane do małej retencji wodnej, o łącznej pojemności około 826 mln m³, a także 360 podpiętrzonych jezior o pojemności około 268 mln m³ oraz ponad cztery tysiące sztucznych zbiorników prawie 199 mln 15% o pojemności - tyle z odpływających wódm³.

możemyRozwoju zatrzymać na dłużej. Głównym celem Programu Retencji (PRR) jest wieloaspektowe określenie działań, których realizacja zwiększy zdolność do gromadzenia w Polsce zasobów wodnych objętość odpływających wód i przetrzymywania ich przez dłuższy czasrocznie w środowisku.

PRR będzie rozwijał dużą i małą retencję oraz retencję naturalną i sztuczną. Program będzie też uwzględniał dotychczasowe wyniki analiz wykonanych w ramach prac nad planami zarządzania ryzykiem powodziowym, planami gospodarowania wodami oraz planami przeciwdziałania skutkom suszy, a także wojewódzkie plany rozwoju małej retencji. Pierwszym krokiem w opracowaniu PRR będzie wyznaczenie założeń, które nakreślą główny kierunek Programu, uwzględniając warunki fizyczno-geograficzne, zmiany klimatu oraz rozwój społeczno-gospodarczy kraju. Nastąpi to do końca 2018. Zgodnie z przyjętym harmonogramem, projekt PRR powinien zostać przedstawiony do września 2019 r. Następnie zostanie poddany szerokim konsultacjom społecznym z samorządami, mieszkańcami i organizacjami pozarządowymi. Ostateczna wersja Programu powstanie do sierpnia 2020 r. Działania mające na celu zwiększenie retencji wpisują się w cele polityki Unii Europejskiej, które wynikają z m.in. z Ramowej Dyrektywy Wodnej, Dyrektywy Powodziowej, dyrektywy ramowej w sprawie strategii morskiej. O potrzebie retencji mówią też unijne dokumenty strategiczne, dotyczące m.in. różnorodności biologicznej, problemu niedoboru wody, czy zmian klimatu. PRR służy również realizacji polskiej Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju i aktualnie opracowywanej Polityki Ekologicznej Państwa. Program Rozwoju Retencji przyczyni się do zwiększenia naszych rezerw zasobów wodnych i uodpornienia naszego kraju na problem powodzi i suszy. Przemysław Daca

Prezes PGW Wody Polskie

ILE MAMY W POLSCE SŁODKIEJ WODY? 1600 m³ – tyle wody przypada średnio na mieszkańca Polski 4500 m³ – tyle wody przypada średnio na mieszkańca Europy 1000 m³ – tyle wody przypada średnio na mieszkańca Polski w okresach suszy 0 m³

1000 m³

2000 m³

3000 m³

4000 m³

5000 m³

MAGAZYN OZEON

Wiele tajemnic i kontrowersji wokół Tesli pozostaje po dziś dzień. Nie ulega jednak wątpliwości, że jego bogate dziedzictwo i wynalazki będą żyły w sercach i umysłach wielu.

SIŁA PATENTU

Prawie zupełnie zapomniany przez historyków, geniusz Nikola Tesla dokonał monumentalnego wkładu w ubiegłym stuleciu, który wyraźnie sięga czasów współczesnych. Osiągnięcia Tesli niemal zawsze kolidowały z interesami wielkich firm i znanych nazwisk. Jego wynalazki spowodowały konflikty z Thomasem A. Edisonem i Guglielmo Marconim, a choć te konflikty zakończyły się na korzyść Tesli, nie udało mu się zbić majątku na swoich wynalazkach. Artykuł ten dotyczy jednego z tych sporów, dotyczącego wynalazku komunikacji bezprzewodowej – radia, ale również Wi-Fi czy Bluetooth. Sporu, który zakończył się dla Tesli pomyślnie, ale w atmosferze skandalu związanego z uniknięciem wypłacenia wielomilowych opłat licencyjnych z tytułu korzystania z radia przez Armię Stanów Zjednoczonych podczas I Wojny Światowej. Urodzony w Chorwacji naukowiec opracował niespotykane w swoim czasie pomysły, które nadal przynoszą nam korzyści. Za każdym razem, gdy włączamy radio, korzystamy z obwodu telefonu komórkowego lub korzystamy z energii elektrycznej w gniazdku, ładując smartfon, używamy pomysłów wynalazcy, które społeczeństwo nazywało niegdyś niedorzecznością.

Patent Tesli.

Dziś, po ponad 100 latach, w czasach przełomu związanego z IoT (Internet of Things), rozwoju rynku elektrycznych samochodów, mobilnych urządzeń komunikacyjnych, jego wynalazki stają się jeszcze bardziej przełomowe. Opracowany przez Teslę know-how dotyczący przetwarzania, przesyłania i wykorzystania energii elektrycznej jest obecny wszędzie wokół nas. Bez komutatora (U.S. Patent 0,334,823), regulatora (U.S. Patent 0,336,961), silnika (U.S. Patent 0,381,968 ) nie byłoby… porannej kawy! Nie zdajemy sobie sprawy, że wynalazki Nikoli Tesli otaczają nas wszędzie, a ich rola w naszym codziennym życiu rośnie. Mobilność oraz rozwijająca się sieć inteligentnych, bezprzewodowych rozwiązań w inteligentnych miastach, sklepach, parkingach czy pojazdach zaczyna nas otaczać nawet w zaciszu domowej sypialni – inteligentne domy. Ludzie chcą sterować urządzeniami

MAGAZYN OZEON

Konrad Futera

Aplikant rzecznikowski, Doktorant

elektrycznymi na odległość i również na odległość zbierać informacje o otaczającym ich świecie. Smartfony stają się dziś centrami zarządzania światem. Wynalazki, pod które podwaliny położył Nikola Tesla, zaczynają nie tylko nas otaczać, ale wnikać w nasze ciała. Przykładem jest implant ucha wszczepiany pacjentom pod skórę, zasilany i sterowany bezprzewodowo. Tesla zaprojektował również pierwsze łodzie sterowane bezprzewodowo (U.S. Patent 613,809). Dziś używamy tej metody do sterowania satelitami oraz do sterowania dronami (bezzałogowymi samolotami). Tesla prowadził prace badawcze w Europie, w dziedzinie fizyki, matematyki i mechaniki, ale możemy również nazwać go marzycielem. Dziś nie sposób wskazać, co jest najważniejszym dla ludzkości wynalazkiem, czy jest to wykorzystanie prądu przemiennego, radio, w tym komunikacja bezprzewodowa np. Wi-Fi, czy helikopter, w tym drony. Wynalezienie przez Nikola Teslę obwodów elektrycznych do przesyłania energii bezprzewodowo spowodowało światowy skandal oraz spór patentowy trwający 50 lat. Spór toczył się z Guglielmo Marconim, którego większość ludzi uznała za wynalazcę radia. Spór toczył się o użycie przez Marconiego opatentowanego przez Teslę radiowego obwodu nadawczego i odbiorczego, który znajduje się w sercu każdego nadajnika lub odbiornika radiowego. Wykład jakiego Tesla udzielił w 1893 roku wyraźnie dowodzi, że ujawnienie Tesli było narodzinami komunikacji bezprzewodowej opartej o rezonans elektromagnetyczny w powietrzu – fale radiowe.

Patent Marconiego ze sprytnie ukrytym obwodem Tesli.

Tesla opracował i zgłosił wynalazek dotyczący obwodów elektrycznych do przesyłania i odbierania energii za pośrednictwem fali radiowej w 1901 roku, był to dokument o numerze US 685,956. Tesla zawarł w tym dokumencie istotę sposobu przesyłania energii bezprzewodowo oraz dokładnie opisał składowe obwodów elektrycznych potrzebnych do realizacji tego sposobu.

MAGAZYN OZEON Marconi opisał zaś komunikację bezprzewodową za pomocą radia, jednak wykorzystał obwody Tesli w swoich zgłoszeniach patentowych dla swoich odbiorników radiowych. Amerykański ekspert z Urzędu Patentowego odrzucił zgłoszenie Marconiego cztery razy, ale w piątej próbie Marconi sprytnie ukrył elementy obwodów Tesli w swoim obwodzie anten. Ekspert w Urzędzie Patentowym nie zauważył tego i udzielił patentu na wynalazek radiowy Marconiego w 1904 roku. W konsekwencji Tesla pozwał Marconiego w sierpniu 1915 roku. Sąd wyższej instancji ostatecznie odrzucił pozew Tesli, ponieważ sędzia nie zrozumiał terminologii oraz istoty wynalazku. Sprawa toczyła się na wielu poziomach sądów, ostatecznie kończąc się w Sądzie Najwyższym Stanów Zjednoczonych, który wydał wyrok na korzyść Marconiego. Prawdopodobnie dzięki lepszemu przygotowaniu oraz zdolności do przekonywania, z jakiej słynął Marconi, koronnym argumentem obrony wynalazku Marconiego był fakt zawarcia w opisie patentowym kompletnego wynalazku wraz z jego praktycznym przykładem wykorzystania. W końcu w 1943 r. Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych uchylił swoją wcześniejszą decyzję, orzekając, że Tesla opracował podukłady znajdujące się we wszystkich znanych układach radiowych również w tych z patentów Marconiego. Było to bezprecedensowe posunięcie Sądu Najwyższego. Decyzja ta jest jednak dość kontrowersyjna z dwóch powodów. Pierwszy to ten, że Tesla zaprojektował pierwszy dostrajany obwód oscylatora i opracował koncepcję rezonansu w powietrzu między nadajnikiem radiowym a odbiornikiem, który pozostaje podstawą współczesnego nadawania radiowego. Jednak Tesla w żadnym z 19 patentów dotyczących konstrukcji radia nie opisał nigdy całego obwodu radiowego, ani kompletnego urządzenia do komunikacji. Drugim aspektem skandalu jest fakt wielomilionowych opłat jakie Armia Stanów Zjednoczonych miała zapłacić w 1943 firmie Marconi Wireless Co., należnych za użytkowanie przez Armię Stanów Zjednoczonych radia podczas I Wojny Światowej. Rząd zbadał sprawę i odkrył, że urząd patentowy niesłusznie przyznał Marconiemu patent na nadajnik i odbiornik radiowy. Oba wyroki zapadły w zbliżonym terminie, a unieważnienie patentu Marconiego rozpoczęło się po pozwaniu Rządu Stanów Zjednoczonych przez Marconi Wireless Co. i zakończyło się przez wyrokiem w tej sprawie. Na obronę Sądu Najwyższego Stanów Zjednoczonych można wspomnieć fakt, że wiedza na temat radia w 1915 była marginalna, znalezienie kompetentnego i niezależnego eksperta było prawdopodobnie niemożliwe. Tesla uchodził za bardzo osobliwego człowieka. Naukowiec pozostał samotnikiem, który nie chciał, aby zwykły człowiek mu przeszkadzał. Jego myśli wciąż krążyły po niebie, wymyślając nowe pomysły i wynalazki, które pomogłyby ludzkości. Był geniuszem filantropem, a nie biznesmenem. Tesla nie zbił fortuny na swoich wynalazkach, zmarł w wieku 83 jako człowiek ubogi. Zdaje się, że świat dopiero dojrzał i zrozumiał wynalazki Nikola Tesli, analizując ilość patentów w dziedzinach jakie dotyczą opracowanych przez Teslę wynalazków. Widać, że ilość zgłaszanych do ochrony wynalazków w tych dziedzinach rośnie gwałtownie od niedawna.

Rys. 1 Histogram przedstawiający rozkład procentowy ilości patentów z dziedziny komunikacji oznaczonej w IPC jako H04W16/14 w czasie.

Przedstawiony histogram obrazuje rozkład procentowy wynalazków z dziedziny skalsyfikowanej w IPC jako H04W16/14 „Usługi specjalnie przystosowane do sieci komunikacji bezprzewodowej; Urządzenia dla nich”. Chociaż w bazach patentowych pojawiły się wynalazki datowane na 1899 rok, to gwałtowny rozwój tej dziedziny rozpoczął się po 84 latach.

Rys. 2 Histogram przedstawiający rozkład procentowy ilości patentów z dziedziny komunikacji oznaczonej w IPC jako H04B13/02 w czasie.

Podobna sytuacja dotyczy dziedziny H04B13/02 „Systemy transmisyjne, w których ośrodkiem propagacji jest ziemia lub duża ilość wody.” Wiele tajemnic i kontrowersji wokół Tesli pozostaje po dziś dzień. Nie ulega jednak wątpliwości, że jego bogate dziedzictwo i wynalazki będą żyły w sercach i umysłach wielu. A jego wynalazki zdominują niedaleką przyszłość ludzkości uzależnionej od prądu elektrycznego i komunikacji bezprzewodowej. Konrad Futera

MAGAZYN OZEON

Postapokaliptyczna wizja brytyjskiego pisarza skłoniła polskiego wizjonera do zrewolucjonizowania rolnictwa, nie tylko krajowego, ale i światowego.

DOLINA ROLNICZA 4.0 Klaster Obróbki Metali (KOM) powstał z inicjatywy Centrum Promocji Podlasia (obecnie Centrum Promocji Innowacji i Rozwoju) i skupia blisko 90 podmiotów z obszaru północno-wschodniej Polski, działających w branży obróbki metali, zarówno w sferze usług, handlu, jak i produkcji. Wśród członków Klastra są krajowi i światowi liderzy produkcji maszyn i urządzeń rolniczych o wysokim innowacyjnym potencjale rozwojowym.

Jednym z członków Klastra jest firma White Hill. Szef firmy, Adam Ławicki, od lat działa w branży nowych technologii. Uważa, że Podlasiu należy nadać nowy kierunek rozwoju, oparty właśnie o nie. Chce przełamać stereotyp, iż region oparty o rolnictwo nie ma szans na skok rozwojowy. O tym, że warto walczyć ze stereotypami świadczy kariera Adama Ławickiego. Zanim zajął się wizjonerskimi projektami, pracował fizycznie za granicą. Następnie jako absolwent Politechniki

fot. White Hill Sp. z o.o.

MAGAZYN OZEON

Adam Ławicki

Prezes Zarządu White Hill Sp. z o.o.

iałostockiej doszedł w Stanach Zjednoczonych do staB nowiska głównego informatyka w dużej firmie. Później wykładał też na jednej z prywatnych uczelni w Sydney. Po powrocie do kraju pracował w korporacjach z zagranicznym kapitałem, jednak z czasem stwierdził, że nie chce być częścią przedsiębiorstw, które jak to określa „wyciągają pieniądze z Polski” i postanowił ponownie zamieszkać na Podlasiu. W Białymstoku założył firmę. Dzięki rentownej sprzedaży oprogramowania, projektom elektronicznym czy mechanicznym, udaje mu się finansować drugą część przedsiębiorstwa, czyli działalność badawczą. Obecnie, numerem 1 jest koncepcja stworzenia na Podlasiu Doliny Rolniczej 4.0. „Czwórka ma przy tym nawiązywać do czwartej rewolucji przemysłowej, która właśnie realizuje się na świecie. Dolina Rolnicza 4.0 ma być oparta o rolnictwo precyzyjne. Czyli nie takie, gdzie na wielkich połaciach wydusza się jak najwięcej z przyrody, zaniedbując walory smakowe, jakościowe czy wręcz zdrowotne produktów. Tylko takie, gdzie precyzyjnie zadbamy o kawałek pola w sposób dostosowany do zdiagnozowanych wcześniej potrzeb określonego rodzaju roślin. Oszczędzając przy tym surowce, wodę, nawozy. Przedsiębiorca podkreśla, że powstające w centrum nowoczesne technologie służyłyby przede wszystkim podlaskim rolnikom i producentom maszyn rolniczych. – Zamiast za ciężkie pieniądze kupować sprzęt z Niemiec, Francji czy Holandii, będziemy mieć własne, które oni będą kupować od naszych firm. A wcześniej jeszcze kupią je inne polskie firmy, czy nasi rolnicy, zyskując dzięki temu przewagi rynkowe. Takie jest założenie. Adam Ławicki zapewnia, że nad nowymi rozwiązaniami nie pracowaliby tylko fachowcy z White Hill. Firma jest otwarta na współpracę z innymi specjalistami. – Musimy pracować zespołowo. Mieć jasno wyznaczony kierunek. Liczę, że rząd nas w tym wesprze, np. przez misje gospodarcze, promując świadomie naszą gospodarkę na świecie albo wpisując Dolinę Rolni-

czą 4.0 w Plan Morawieckiego – dodaje przedsiębiorca. – Chcemy, żeby za 10 czy 20 lat, gdy ktoś zechce zdobyć najnowsze na świecie technologie z dziedziny rolnictwa, to będzie musiał przyjechać do Białegostoku na targi. A absolwentom naszych uczelni, mieszkańcom regionu damy możliwość pracy i rozwoju. W dodatku, chcąc przyciągnąć wielkie umysły z kraju czy z zagranicy, będziemy mieli przewagę nad innymi w postaci unikalnych w kraju warunków – wspaniałego środowiska przyrodniczego. Oferta płacowa także z czasem zyska na atrakcyjności. Za najlepszą reklamę Doliny Rolniczej 4.0 może służyć projekt „Tryfid”, a konkretnie robot, który sprawdza, czy dana roślina jest zdrowa, czy ma szkodniki. Kontroluje, jak się rozwija, czy ma wystarczająco wody, minerałów, dwutlenku węgla i odpowiednią temperaturę. Bada również stan chlorofilu w roślinach. Mechaniczny ogrodnik porusza się w pełni autonomicznie zgodnie z zaprogramowanym planem. Parametry trafiają do Big Data i dzięki modelowi matematycznemu można obliczyć kolejne działania i potrzeby w uprawie. Rozwiązanie Ławickiego chce wprowadzić nie tylko firma z Holandii, z którą od początku współpracuje, ale również jeszcze kilka przedsiębiorstw z Beneluksu oraz Polski. Sam twórca ma dużo szerszą wizję na wdrożenie „Tryfida”. Białostoczanin widzi „Tryfida” także poza Polską, a nawet w państwach Trzeciego Świata, gdzie nie ma żyznych gleb i są duże niedobory żywności. Sam prezes firmy White Hill nieustannie lobbuje, jeździ na spotkania z premierem, ministrami – wszystkimi osobami, które mają wpływ na kształt „Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju”. Jak mówi się nieoficjalnie, jest duża szansa, że jego starania przyniosą efekty i pomysł na Podlaskie, jako Dolina Rolnicza 4.0, znajdzie się w Planie Morawieckiego.

Łukasz Maziarz