Έ ρευνα
Έρευνα Franchise 2016 Αναδιάρθρωση & νέες προοπτικές FRANCHISING 2004 -2015 Για 18η χρονιά παρουσιάζουμε τα συνοπτικά αποτελέσματα της ετήσιας έρευνας του FRANCHISE SUCCESS σε συνεργασία με τους ειδικούς συμβούλους της THE FRANCHISE CO. για την πορεία του Franchising στην Ελληνική αγορά.
104
→ Πανόραμα Franchise 2016
Αναδιοργάνωση, αναδιάταξη & ανακατατάξεις σηματοδοτούν το νέο τοπίο στην αγορά του franchising και ανοίγουν νέους δρόμους και νέες διεξόδους για ανάπτυξη των αλυσίδων. Τα αποτελέσματα της φετινής έρευνας που διενήργησε το FRANCHISE SUCCESS σε συνεργασία με την THE FRANCHISE CO. καταγράφουν τις τάσεις της αγοράς ανά κλάδο και αναδεικνύουν τις λύσεις που μπορεί να δώσει το franchising στο σημερινό επιχειρηματικό τοπίο.
Κατανομή Συστημάτων Franchise 2015 ΛΙΑΝΙΚΗ 60 12%
ΕΝΔΥΣΗ 94 20%
ΟΙΚΙΑΚΟΣ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ 39 8%
ΕΝΔΥΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ 41 9%
ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΦΡΟΝΤΙΔΑ 48 10%
ΤΡΟΦΙΜΑ-ΠΟΤΑ 40 8%
ΕΣΤΙΑΣΗ 101 21%
ΤΡΟΦΙΜΑ-ΠΟΤΑ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΕΣΤΙΑΣΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΟΙΚΙΑΚΟΣ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ ΛΙΑΝΙΚΗ
ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ 56 12%
ΕΤΟΣ 2015 ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΔΕΙΓΜΑΤΟΣ ΕΝΔΥΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΤΡΟΦΙΜΑ-ΠΟΤΑ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΕΣΤΙΑΣΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΟΙΚΙΑΚΟΣ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ ΛΙΑΝΙΚΗ ΣΥΝΟΛΟ
ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΛΥΣΙΔΩΝ 94 41 40 56 101 48 39 60 479
(%) 19,6% 8,6% 8,4% 11,7% 21,1% 10,0% 8,1% 12,5% 100,0%
ΑΡΙΘΜΟΣ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΩΝ 2.660 1.099 3.182 2.902 2.888 461 809 3.097 17.098
(%) 15,6% 6,4% 18,6% 17,0% 16,9% 2,7% 4,7% 18,1% 100,0%
Πίνακας 1: Κατανομή Δείγματος
Τ
ο 2015 χαρακτηρίζεται σαν ένα έτος σταθερότητας στην αγορά του franchising, καταγράφοντας ταυτόχρονα σε ορισμένους κλάδους (π.χ. εστίαση) τάσεις ανάπτυξης. Επιβεβαιώνονται παράλληλα, τάσεις προηγούμενων χρόνων, όπως αυτή της σταδιακής συρρίκνωσης του αριθμού των αλυσίδων στον χώρο της ένδυσης, όπου στην τελευταία τετραετία ο αριθμός των συνολικών αλυσίδων μειώθηκε από 106 στις 94, σταθερότητα του αριθμού αλυσίδων στην εκπαίδευση, θεαματική αύξηση στο χώρο των τροφίμων και των ποτών από 28 σε 40, σταθερότητα στις υπηρεσίες. Η εστίαση παρουσιάζει σε επίπεδο τετραετίας, θεαματική αύξηση από 57 σε 101, σημείο άλλωστε των καιρών. Η δε προσωπική φροντίδα
σημείωσε αύξηση σε επίπεδο δικτύων από 33 σε 48, ενώ ο οικιακός εξοπλισμός σημαντική συρρίκνωση από 48 σε 39 δίκτυα και τέλος η λιανική από 70 σε 60 δίκτυα. Παρατηρούμε λοιπόν ότι ενώ ο αριθμός των αλυσίδων από το 2012 μέχρι το 2015 αυξήθηκε από 439 σε 479, εντούτοις υπάρχει έντονη ανακατανομή, όσον αφορά τον αριθμό των αλυσίδων ανά κατηγορία, και αυτό ακριβώς είναι αποτέλεσμα της θεαματικής αύξησης του χώρου της εστίασης αλλά και των αποτελεσμάτων στον χώρο της ένδυσης και της λιανικής, όπου η αύξηση των μεριδίων των μεγάλων εταιρειών και κυρίως των πολυεθνικών σε συνδυασμό με την αλλαγή των καταναλωτικών προτύπων δημιουργούν ένα νέο τοπίο στην ελληνική αγορά. Εκτιμούμε ότι οι αντίρροπες αυτές
τάσεις αυτές θα συνεχιστούν και φέτος. Θα υπάρχει συρρίκνωση των παραδοσιακών παιχτών στους χώρους ένδυσης, λιανικής και οικιακού εξοπλισμού, ως αποτέλεσμα των τάσεων συγκέντρωσης στο ελληνικό λιανεμπόριο και ταυτόχρονα θα αυξηθεί ο αριθμός κυρίως των αλυσίδων εστίασης, προσωπικής φροντίδας και υπό προϋποθέσεις και του χώρου των υπηρεσιών. Ιδιαίτερα ενδιαφέρον στοιχείο είναι ο αριθμός των νέων παιχτών στον χώρο του franchising. Αυτό που παρατηρείται είναι ότι τουλάχιστον 80 επιχειρήσεις -ως νέοι Franchisors- εισέρχονται στον χώρο του franchising ετησίως, δηλαδή 80 νέες εταιρείες παρουσιάζονται δηλώνοντας ότι θα αναπτυχθούν πλέον και με franchising, ενώ σχεδόν ισόποσος αριθμός διακόπτει την → Πανόραμα Franchise 2016
105
Έ ρευνα ΣΥΝΟΛΟ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΩΝ ΕΤΑΙΡΙΚΑ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ FRANCHISE
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
2.441 3.124 3.366 3.378 3.464 3.532 3.922 3.710 3.702 3.699 4.004 4.119
6.112 6.964 8.133 8.989 10.030 10.674 11.248 10.569 9.786 9.618 9.877 9.426
SHOP IN A SHOP
CORNERS
837 1.019 1.208 1.414 1.451 1.514 1.329 1.050 953 911 922 887
315 421 535 710 997 1.253 1.544 1.770 1.915 2.140 2.377 2.660
ΣΥΝΟΛΟ
9.704 11.508 13.222 14.498 15.954 17.026 17.959 17.099 16.360 16.372 17.191 17.098
Πίνακας 2: Διαχρονική Εξέλιξη και Κατανομή Δικτύων ανάπτυξή του με franchise. Αν αναλύσουμε τον αριθμό αυτών που διακόπτουν την ανάπτυξή τους και με τη μέθοδο του franchising / licensing, σε σχέση με τα χρόνια παρουσίας τους στο franchising, καταλήγουμε στο συμπέρασμα (κάτι που είναι και ανησυχητικό και επικίνδυνο για τον χώρο) ότι το 80% των νεοεισερχόμενων συστημάτων μετά από τρία χρόνια, διακόπτει την παρουσία του σε αυτή την αγορά! H αλλαγή αυτής της στρατηγικής δε σημαίνει αναγκαστικά ότι η εταιρεία δεν είχε σοβαρές δυνατότητες ανάπτυξης ή δεν θα αναπτυχθεί αξιοποιώντας άλλες εναλλακτικές στρατηγικές, απλά είναι δείγμα ακριβώς της απουσίας μελέτης, της έλλειψης συστηματικής προετοιμασίας, κατάλληλης οργάνωσης, αποσπασματικής προσέγγισης, και απουσίας στρατηγικού σχεδιασμού. Σημαντικό τμήμα αυτής της κατηγορίας είχε πιστέψει ότι στο Franchising ανακαλύπτει ένα ανέξοδο Ελντοράντο, όπου κερδίζεις «πουλώντας» franchise, χωρίς να απαιτείται σημαντική προετοιμασία, επενδύσεις ή οργάνωση. Ιδιαίτερα οδυνηρό αποτέλεσμα είναι ότι στην ολιγόχρονη αυτή παρουσία τους στην αγορά του franchising, κατορθώνουν να δημιουργήσουν 2 - 3 franchise, με αποτέλεσμα να συμπαρασύρουν συνολικά και σημαντικό αριθμό franchisees στην αποτυχία.
Ένα μικρό μεν ποσοστό franchisee σε σχέση με το συνολικό αριθμό, αλλά επώδυνο, με καταστροφικά για τους ίδιους τους franchisees που τους εμπιστεύθηκαν. Αποτέλεσμα αυτών των παθογενειών η δυσφήμιση του θεσμού και η αύξηση του σκεπτικισμού, όχι μόνο από τους υποψήφιους franchisees αλλά και από τον επιχειρηματικό κόσμο και σε ορισμένες περιπτώσεις και από την πολιτεία. Στον αντίποδα, καταγράφοντας και ταυτόχρονα αναλύοντας διαχρονικά την πορεία των δικτύων που είχαν θεαματική αύξηση, παρατηρούμε ότι «πρωταθλητές» αναδείχθηκαν αυτοί που στη φάση εισόδου τους στην αγορά του franchising -αλλά και των πρώτων φάσεων ανάπτυξής τουςεπένδυαν διαρκώς τόσο σε επίπεδο εικόνας, όσο και σε επίπεδο υποδομών, οργάνωσης και στήριξης και των franchisees αλλά και της αξίας μεταπώλησης των franchise τους. Επένδυαν δηλαδή στην «αξία» του franchising ως επιχειρηματική πρόταση. Δεν περιορίστηκαν δηλαδή στην απλή προώθηση του franchise τους, αλλά και στην οικοδόμηση «αξίας» γύρω από αυτό. H μείωση επίσης των franchise, οφείλεται και στην αναδιοργάνωση μεγάλων δικτύων, στην προσαρμογή τους στα νέα δεδομένα της αγοράς, στη μείωση της ζήτησης, στην αλλαγή των καταναλωτικών προτύ-
πων, του ανταγωνιστικού πεδίου. Χαρακτηριστικό των δικτύων που παρουσίασαν σημαντική μείωση του αριθμού των franchise τους, είναι ότι την τελευταία τετραετία επένδυσαν σημαντικά στην αναδιοργάνωση του δικτύου τους. Για να είμαστε πιο σαφείς, αύξησαν τον αριθμό των εταιρικών σημείων στις κομβικές - στρατηγικές περιοχές, προχώρησαν σε εξαγορά σημείων franchise που είχαν χαμηλή απόδοση και αμέσως μετά προχώρησαν σε refranchising δηλαδή, τα παραχώρησαν σε άλλους franchisees. Σε ορισμένες περιπτώσεις, όπου υπήρχε σημαντική συρρίκνωση της συνολικής κερδοφορίας, επέλεξαν την προώθηση multi-unit franchises, αξιοποιώντας την εμπειρία επιτυχημένων franchisees και δίνοντάς τους λόγο για πιστότητα στο δίκτυο, ενώ ταυτόχρονα έκλεισαν σημεία, που απευθύνονταν σε αγορές χαμηλής ζήτησης, δημιουργώντας έτσι μεγαλύτερο ζωτικό χώρο για τους εναπομείναντες franchisees. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι χώρος της κινητής τηλεφωνίας και τεχνολογίας, που έχει μειωθεί ο συνολικός αριθμός καταστημάτων την τελευταία τετραετία κατά 500 σημεία, αποτέλεσμα ακριβώς αυτής της συνολικής αναδιοργάνωσης και αναδιάταξης του ανταγωνιστικού πεδίου. Χαρακτηριστικό επίσης της περιόδου το
ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΤΕ την ευκαιρία έναρξης της δικής σας επιχείρησης μέσα από τα προγράμματα ΕΣΠΑ 2014-2020! 106
→ Πανόραμα Franchise 2016Επικοινωνήστε με την THE FRANCHISE CO.
στο τηλ. 210-6756200, e-mail: epidotiseis@tfc.gr
Απευθυνθείτ
σ το υ ς ε ειδικούς
ΜΕΡΙΔΙΟ ΑΝΑ ΤΥΠΟ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΟΣ ΕΤΑΙΡΙΚΑ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ FRANCHISE
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
25,2% 27,1% 25,5% 23,3% 21,7% 20,7% 21,8% 21,7% 22,6% 22,6% 23,3% 24,1%
63,0% 60,5% 61,5% 62,0% 62,9% 62,7% 62,6% 61,8% 59,8% 58,7% 57,5% 55,1%
SHOP IN A SHOP
CORNERS
ΣΥΝΟΛΟ
8,6% 8,9% 9,1% 9,8% 9,1% 8,9% 7,4% 6,1% 5,8% 5,6% 5,4% 5,2%
3,2% 3,7% 4,0% 4,9% 6,2% 7,4% 8,6% 10,4% 11,7% 13,1% 13,8% 15,6%
100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
Πίνακας 2: Ποσοστιαία Κατανομή ανά τύπο καταστήματος γεγονός ότι αρκετά δίκτυα, τα οποία ενώ είχαν σημαντικό αριθμό καταστημάτων, αναγνωρισιμότητα και σημαντικό μερίδιο αγοράς, ουσιαστικά κατέρρευσαν, είτε επρόκειτο για ελληνικά δίκτυα, είτε για διεθνή τα οποία είχαν αναπτυχθεί με τη μέθοδο του master franchising. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτών που δεν είχαν την ευελιξία να προσαρμοστούν στην ελληνική αγορά, στις ιδιαιτερότητες της τελευταίας εξαετίας, στη συρρίκνωση της ζήτησης, στην αλλαγή των καταναλωτικών προτύπων και στην αλλαγή του ανταγωνιστικού πεδίου. Επώδυνη εξέλιξη για τον χώρο, μιας και οι ίδιοι παίχτες είχαν θεαματική πορεία τα προηγούμενα χρόνια και σε κάποιες περιπτώσεις σηματοδοτούσαν και την επιτυχία του θεσμού. Κλείνοντας αυτή τη γενική εισαγωγή θα θέλαμε να σταθούμε και στους «διάττοντες αστέρες» της τελευταίας τριετίας. Δίκτυα που παρουσίασαν δηλαδή μια θεαματική ανάπτυξη -και παρουσιάζουν έντονη κάμψη- αποτέλεσμα ακριβώς όχι μόνο της απουσίας στρατηγικής, όσον αφορά το πλάνο ανάπτυξης, δηλαδή περιοχές - στόχοι, ζώνες αποκλειστικότητας, προφίλ franchisee κ.λπ., αλλά και γιατί δεν ήταν ικανά, επαρκώς προετοιμασμένα για να στηρίξουν το δίκτυο. Διαφορετικές δεξιότητες απαιτούνται για να αναπτύξεις ένα δίκτυο και
διαφορετικές να το στηρίξεις. Στο σύνολό τους χαρακτηρίζονται από : 1. Έλλειψη σχεδιασμού της επόμενης ημέρας, όσον αφορά το concept και τη συνολική πρόταση αξίας στον έλληνα καταναλωτή 2. Απουσία συστημάτων και υποδομών υποστήριξης των franchisees 3. Απουσία μιας εξελισσόμενης αμοιβαία κερδοφόρας πρότασης συνεργασίας, παράλληλης με την ανάπτυξη του δικτύου, όσο και αναποτελεσματικότητα στη διαχείριση αυτής καθεαυτής της σχέσης με τους franchisees 4. Απουσία κουλτούρας «Υπεύθυνου Franchise» Σε αυτούς τους «διάττοντες αστέρες» έχει φανεί και η κόπωση και οι έντονες φυγόκεντρες τάσεις. Σε κάποιους από αυτούς που διαχειρίστηκαν επιθετικά, έστω και την τελευταία στιγμή την κρίση που άρχισε να διαφαίνεται, εξαγοράζοντας καταστήματα πριν αυτά αρχίσουν να κλείνουν, αρχίζει να φαίνεται δυνατότητα ανάκαμψης για τους ίδιους αλλά και αποφυγή των κινδύνων που ενδεχομένως να υποστεί για άλλη μια φορά η εικόνα του franchising στην Ελληνική αγορά. Επίσης βασική παθογένεια που συνεχίζει να χαρακτηρίζει το ελληνικό franchising, είναι ότι παραμένει σχετικά μικρός ο μέ-
σος αριθμός καταστημάτων ανά αλυσίδα franchise. Δείγμα ακριβώς της αδυναμίας ακόμη και των ώριμων δικτύων να δημιουργήσουν νέα δυναμικά μοντέλα συνεργασίας στα πλαίσια πολυκάναλων στρατηγικών ανάπτυξης, έτσι ώστε να μπορέσουν να επιταχύνουν την ανάπτυξή τους και ταυτόχρονα να εδραιώσουν την ανταγωνιστική τους θέση, κυρίως στον χώρο του λιανεμπορίου, τροφίμων και οικιακού εξοπλισμού, αλλά και σε μετέπειτα φάση και στο χώρο της εστίασης, έτσι ώστε να μπορέσουν να αντέξουν πιέσεις από νέους παίκτες, οι οποίοι σταδιακά άρχισαν να εμφανίζονται στην ελληνική αγορά, συμπιέζοντας τα περιθώρια περαιτέρω ανάπτυξης. Είναι κρίσιμο για τα ώριμα δίκτυα franchise όχι μόνο να διαχειρίζονται με αποτελεσματικότητα το υφιστάμενο δίκτυο, αλλά να αναζητήσουν και νέα μοντέλα συνεργασίας, νέα υβριδικά μοντέλα ανάπτυξης. Ενδεικτική είναι η περίπτωση μεγάλου δικτύου στον χώρο του οικιακού εξοπλισμού, που αν και ο χώρος έχει πληγεί την τελευταία πενταετία με μια συρρίκνωση συνολικής αγοράς που υπερβαίνει το 60%, και μείωση της μικτής κερδοφορίας κατά 12% συνολικά, κατάφερε μέσα στην κρίση και να διακρατήσει το δίκτυο αλλά και να αναπτυχθεί! Πώς; Αλλάζοντας συνολικά το μοντέ-
Καθημερινή ενημέρωση για τα δίκτυα franchise
www.franchiseportal.gr
www.franchise-success.gr 107 → Πανόραμα Franchise 2016
Έ ρευνα 20.000
20%
18.000 15%
16.000 14.000
10%
12.000 10.000
5%
8.000 0%
6.000 4.000
-5%
2.000 -
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
Συνολικός Αριθμός Καταστημάτων
2014
2015
2016
2017
2018
-10%
Ρυθμός ανάπτυξης
Διάγραμμα 2: Διαχρονική Εξέλιξη Συνολικού Αριθμού Σημείων Πώλησης
ΕΞΕΛΙΞΗ ΣΥΝΟΛΙΚΟΥ ΑΡΙΘΜΟΥ FRANCHISE ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΩΝ 12.000 10.000
8.133
8.000 6.000
6.112
8.989
10.030
10.674
11.248
10.569
9.786
9.618
9.877
2012
2013
2014
9.426
6.964
4.000 2.000 -
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2015
Franchise Καταστήματα
FRANCHISE SUCCESS DATABASE
Διάγραμμα 3: Εξέλιξη Συνολικού Αριθμού Καταστημάτων Franchise λο συνεργασίας (οικονομικοί όροι, επικοινωνία, υποστήριξη κ.λπ.) αλλά και το προϊοντικό μείγμα επέτυχε να διατηρήσει τους υφιστάμενους franchisees και ταυτόχρονα δημιουργώντας ένα δεύτερο ευέλικτο τύπο συνεργασίας licensing, δημιούργησε 87 νέα σημεία με τη μορφή corners ή mini shops, διευρύνοντας το συνολικό μερίδιό του στην ελληνική αγορά κατά 6%! Χαρακτηριστικό στοιχείο η ταχύτητα προσαρμογής, η ευελιξία, η ανάδειξη μιας κουλτούρας αμοιβαίας κερδοφορίας, η αξιοποίηση καινοτόμων μοντέλων συνεργασίας, μια στάση ανοικτή σε προκλήσεις! Και αυτή η επιτυχία είναι ακόμη πιο εντυπωσιακή, αν ληφθεί υπόψη ότι την ίδια περίοδο μεγάλη πολυεθνική εισήλ-
108
→ Πανόραμα Franchise 2016
θε στον κλάδο και ταυτόχρονα νέα δίκτυα χαμηλού κόστους από τη γειτονική Τουρκία άρχισαν να αναπτύσσουν εταιρικά καταστήματα στην ελληνική αγορά. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό και για τους νεοεισερχόμενους στο χώρο του Franchising αλλά και για τους υφιστάμενους να μελετήσουν με μεγάλη προσοχή, όχι μόνο τον κλάδο τους, αλλά συνολικά όλους τους κλάδους και να προσπαθήσουν να κατανοήσουν πού ακριβώς οφείλεται η δυναμική αυτών των δικτύων, που έχουν καταφέρει να αναπτυχθούν την τελευταία περίοδο και ταυτόχρονα να αναλύσουν τα βαθύτερα αίτια -πέρα από το προφανές- που οδήγησαν στην επιτυχή ανάπτυξή τους. Αυ-
τό θα είναι μια πολύ χρήσιμη άσκηση προς όφελος όλων. Τέλος, η υψηλή θνησιμότητα των νεοεισερχόμενων στον χώρο του franchising δείχνει ακριβώς την έλλειψη και ενημέρωσης και «εκπαίδευσης» και ουσιαστικής κατανόησης των προϋποθέσεων επιτυχούς ανάπτυξης από τους νέους επιχειρηματίες. Είναι απαραίτητο να ληφθούν πρωτοβουλίες, όσον αφορά και την ενημέρωση των νέων “franchisors”, αλλά κυρίως των νέων υποψήφιων “franchisees”. Αυτό είναι απαραίτητο για να διασφαλιστεί ο χώρος από περαιτέρω πλήγματα. Όσον αφορά την εσωτερική διάρθρωση των αλυσίδων franchise φαίνεται ότι τα
υγιή δίκτυα, ιδίως αυτά που προέρχονται κυρίως από τον χώρο της λιανικής (ένδυσης, υπόδησης κ.λπ.) και τον κλάδο των τροφίμων άρχισαν να αξιοποιούν το εργαλείο των corners. Ενώ μέχρι το ξεκίνημα της κρίσης, κύρια αιχμή ήταν πάντα η δημιουργία franchise και shop in shop καταστημάτων, από το 2010 και μετά, άρχισε να αυξάνεται η επένδυση των εταιρειών στην αναδιοργάνωση των χονδρικών πωλήσεων, έτσι ώστε να δημιουργήσουν επώνυμα σημεία κυρίως σε μικρές και περιφερειακές αγορές, έχοντας ισχυρό branding, χωρίς όμως να αναλάβουν το ρίσκο της ευθύνης υποστήριξης (προϊοντικά-λειτουργικά) ενός πλήρους καταστήματος. Έτσι, βλέπου-
με ότι την τελευταία οχταετία έχει διπλασιαστεί ο αριθμός των corners στο σύνολο των κατηγοριών αυτών, με ταυτόχρονη αύξηση των εταιρικών σημείων και μείωση των franchise. Όσον αφορά τον συνολικό αριθμό franchise, o οποίος μετά από μια περίοδο τριετούς σταθερότητας παρουσιάζει μια πτώση της τάξης του 5%, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι ο πραγματικός αριθμός μείωσης υπερβαίνει το 10%, λόγω του ότι δεν καταγράφονται στο δείγμα της έρευνας, τα καταστήματα franchise που έχουν κλείσει και ανήκουν σε αλυσίδες οι οποίες βρίσκονται πλέον εκτός franchise. Η μικρή αύξηση του αριθμού των εται-
ρικών καταστημάτων οφείλεται κυρίως σε νεοεισερχόμενες επιχειρήσεις, που έχουν μόνο πιλοτικά καταστήματα, έτσι αυξάνεται ο αριθμός και το ποσοστό των εταιρικών καταστημάτων στο σύνολο. Σε ορισμένους κλάδους που παρατηρείται συμπίεση της κερδοφορίας, καταγράφεται η αύξηση των εταιρικών καταστημάτων έναντι των franchise, λόγω του ότι οι συνθήκες της αγοράς, το ανταγωνιστικό περιβάλλον και η συμπίεση της κερδοφορίας δεν επιτρέπουν πλέον το παραδοσιακό μοντέλο του franchising. Σ’ αυτές τις αγορές το μοντέλο «διαχειριστή» λειτουργεί -υπό προϋποθέσεις- ιδιαίτερα αποτελεσματικά. → Πανόραμα Franchise 2016
109
Έ ρευνα Ο κλάδος της Ένδυσης
Ο
κλάδος της ένδυσης είναι αυτός που έχει πληγεί περισσότερο από οποιονδήποτε άλλον, αγγίζοντας το 34% σε συνολική πτώση την τελευταία δεκαετία. Το ποσοστό αυτό είναι σημαντικά μεγαλύτερο, ιδιαίτερα αν συνυπολογίσουμε ότι δεν συμπεριλαμβάνονται εκείνα τα δίκτυα που σταμάτησαν να κάνουν franchise, γεγονός που σημαίνει ότι η πραγματική μείωση σε αριθμό σημείων πώλησης ξεπερνά το 50%! Αν και το 2014 υπήρχε μια μικρή αύξηση των νέων σημείων, το 2015 υπάρχει μια σημαντική πτώση που αγγίζει το 6,4%, που κυρίως οφείλεται σε μείωση των franchise κατά 13,2%, αντισταθμίζοντας μερικώς την αύξηση των εταιρικών καταστημάτων, τα οποία είναι σημαντικά στην κατηγορία, υπερβαίνοντας τον αριθμό των franchise. Πτώση παρατηρείται κυρίως στη «μεσαία κατηγορία» της αγοράς, μια και το τμήμα αυτό υφίσταται και τις μεγαλύτερες πιέσεις και από τις πολυεθνικές αλυσίδες που ηγεμονεύουν στο κλάδο, και από τα πολυκαταστήματα αλλά και από την απαξίωση μεγάλων τοπικών εμπορικών ζωνών στην περιφέρεια της Αθήνας και Θεσσαλονίκης. Δυο σημαντικά στοιχεία, που χαρακτήρισαν επίσης το 2015 είναι: 1. Η πτώση της ανάπτυξης του “fast fashion”, καθώς φαίνεται ότι παρουσιάζεται μια συνολική κόπωση στον χώρο και αυτό επειδή ακριβώς τα προηγούμενα χρόνια στηρίχθηκαν σε ένα μοντέλο πωλήσεων που δεν επέτυχε να συνδυάζει αποτελεσματικά την ελκυστικότητα τιμής με τη δέσμευση του πελάτη και με την οικοδόμηση ισχυρού brand. Η αποσπασματικότητα της προσέγγισης είχε ως αποτέλεσμα τη σταδιακή μείωση του ρυθμού ανόδου και σε αρκετά δίκτυα τη σταδιακή συρρίκνωση. Φαινόμενο που κατά τη γνώμη μας θα ενταθεί λόγω της αύξησης του δικτύου των πολυεθνικών του χώρου και τη διείσδυσή τους ακόμη και σε μικρότερες αγορές, που θα οδηγήσει σε περαιτέρω μείωση του μεριδίου των franchise. 2. Η συρρίκνωση με ταχείς ρυθμούς, με ταυτόχρονη υψηλή εναλλαγή των franchisees, εκείνων των concepts, που προωθήθηκαν τα τελευταία χρόνια ως χαμηλού ρίσκου, χαμηλής επένδυσης και υψηλών αποδόσεων (και μετά πολλών επαίνων…) κυρίως στον χώρο της υπόδησης, τα οποία δεν μπόρεσαν να κρατηθούν στην αγορά, δημιουργώντας σοβαρότατα προβλήματα στους επενδυτές, που τα επέλεξαν. Αξίζει μάλιστα να μελετήσει κανείς αυτή την κατηγορία, δηλαδή πώς προβλήθηκε, πώς υποστηρίχθηκε, τι δομή είχε, τι συμβάσεις
110
→ Πανόραμα Franchise 2016
4.000 44
29
23
3.500 19
3.000
240
653
717
748
58 743 72
2.500
2.000
89
253
539
312
297
327
1586
1518
1539
1330
1397
1069
1235
1.500
275
459
468
289
313 326
623
1033
955
897
1050
1.000
1032
500 579
-
2004
787
2005
959
1056
2006
2007
ΕΤΑΙΡΙΚΑ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ
1148
1228
1297
1199
2008
2009
2010
2011
ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ FRANCHISE
1140
1101
1178
1191
2012
2013
2014
2015
SHOP IN A SHOP
CORNERS
Διάγραμμα 4: Διαχρονική Μεταβολή Καταστημάτων στον κλάδο της Ένδυσης 4.000 21%
3.500
18%
3.458
3.532
3.308
20% 2.925
2.713
13%
2.354
2.500
2.841
2.660
15%
10%
8%
1.988
5%
5%
2%
1%
1.500 1.000
0% -7%
-8%
500 -
25%
3.580
2.852
3.000
2.000
3.215
-6%
-12%
-5% -10%
-15%
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
Συνολικός Αριθμός Καταστημάτων
2011
2012
2013
2014
2015
Ρυθμός ανάπτυξης
Διάγραμμα 5: Διαχρονική Μεταβολή Καταστημάτων στο σύνολό τους στον Κλάδο της Ένδυσης και ο Ρυθμός Ανάπτυξης είχε, δείγμα της ανευθυνότητας που υπάρχει και υπηρετείται συστηματικά από κάποιους στην ελληνική αγορά franchise. Η μεγαλύτερη πτώση παρουσιάστηκε στην ένδυση -και σε όλες της υποκατηγορίες τηςκαθώς και στην υπόδηση. Θετική πορεία παρουσιάζουν υπό-κλάδοι των εσωρούχων και των αξεσουάρ. Ακόμη όμως και σε αυτές τις κατηγορίες, που παρουσιάζουν θετικό πρόσημο, παρατηρείται κυρίως η αύξηση των εταιρικών και λιγότερο των franchise καταστημάτων, δείγμα ακριβώς του ότι η συμπίεση της κερδοφορίας οδηγεί στην αύξηση των εταιρικών, ενώ ταυτόχρονα δημιουργούνται οι προϋποθέσεις για τα επόμενα χρόνια αύξησης και των franchise από ορισμένες από αυτές τις εταιρείες, μιας και η αύξηση των εταιρικών καταστημάτων οδηγεί σε ισχυροποίηση του Brand name, έτσι ώστε να δημιουργούνται προϋποθέσεις για επιλεκτική ανάπτυξη σε περιφερειακές αγορές. Ακόμη μια προσεκτική ανάλυση πέρα από μέσους όρους δείχνει ότι στον κλάδο ισχυροποιούνται οι αλυσίδες εκείνες που έχουν καταφέρει να αναπτύξουν ένα ευέλικτο ανα-
πτυξιακό μοντέλο, που εδράζεται σε ένα πολυκάναλο δίκτυο πωλήσεων. Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό είναι η αύξηση του μεριδίου στις πωλήσεις την κατηγορίας των e-shops και των corners που μετασχηματίζουν τις σχέσεις στην παραδοσιακή «χονδρική». Κλείνοντας, ο χώρος της ένδυσης και της υπόδησης θα παρουσιάσει και το 2016 τα αντίστοιχα χαρακτηριστικά, με ακόμη μεγαλύτερη την ανάπτυξη των πολυεθνικών αλυσίδων, ενώ ταυτόχρονα αναμένεται και η αύξηση εταιρικών σημείων στα υφιστάμενα δίκτυα. Η εμπειρία της τελευταίας διετίας στον χώρο αναδεικνύει ότι η είσοδος νέων δικτύων απαιτεί ιδιαίτερα μεγάλη προσοχή και μελέτη ακόμη και στις περιπτώσεις franchise μετατροπής ή και του μοντέλου του «διαχειριστού».
Πολυκάναλο δίκτυο πωλήσεων
500
34
50
53 10
400
300 19
4 15
18 11
41
65
104
47
16
79
33
61
47
39
ΕΤΑΙΡΙΚΑ
FRANCHISE
200
100
-
165
165
196
226
242
254
257
286
267
260
257
SHOP IN A SHOP
276
CORNERS
75
94
107
121
112
112
98
90
94
88
118
138
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
Διάγραμμα 6: Διαχρονική Μεταβολή Καταστημάτων στον κλάδο της Προσωπικής Φροντίδας
Ο κλάδος της Προσωπικής Φροντίδας
Ο
χώρος της προσωπικής φροντίδας παρουσίασε σημαντική αύξηση της τάξης του 5,7% και αυτό οφείλεται κυρίως στις κατηγορίες «Καλλυντικά» και «Eίδη Προσωπικής Περιποίησης», όπου υπάρχει σημαντική κινητικότητα κυρίως λόγω της χαμηλής σχετικά επένδυσης και του συνδυασμού παροχής υπηρεσιών και προϊόντων, με χαρακτηριστικά μιας συνολικής πρότασης αξίας “value for money” και ταυτόχρονα μιας ιδιαίτερης, αναγνωρίσιμης αγοραστικής εμπειρίας. Χαρακτηριστικό της περιόδου στην κατηγορία, είναι όλο και μεγαλύτερη συρρίκνωση μεριδίων στα «θεραπευτικά» κέντρα και στα κέντρα αισθητικής. Και εδώ θα πρέπει να συνυπολογιστεί το ότι δεν καταγράφεται στο δείγμα σημαντικός αριθμός franchise και εταιρικών, που έχουν κλείσει, μιας και οι αλυσίδες τους έχουν σταματήσει να ενεργοποιούνται στο franchising την τελευταία διετία. Ιδιαίτερα στον κλάδο, τα γυμναστήρια παρουσίασαν αύξηση της τάξης του 5,6%, τα καλλυντικά και είδη περιποίησης 12%, τα λίγα κέντρα αισθητικής που συνεχίζουν να παραμένουν στον χώρο παρουσιάζουν αύξηση 8%, που όμως οφείλεται καθαρά στην αύξηση των εταιρικών σημείων και πολύ λιγότερο σε franchise. Tα κέντρα διαιτολογίας και spa σημείωσαν αύξηση, ενώ κέντρα αισθητικής παρουσιάζουν σημαντική πτώση της τάξης του
600 19%
20%
500
513
504
20%
7%
406
398
401
7%
332
259
461
436
472
400 300
25% 19%
-1%
0% -4%
-5%
200
-10% -15%
100 -
15% 10%
14%
6% 5%
2%
278
384
-21% 2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
Συνολικός Αριθμός Καταστημάτων
2011
-20%
2012
2013
2014
2015
-25%
Ρυθμός ανάπτυξης
Διάγραμμα 7: Διαχρονική Μεταβολή Καταστημάτων στο σύνολό τους στον Κλάδο της Προσωπικής Φροντίδας και ο Ρυθμός Ανάπτυξης 12,7%. Ο χώρος των κομμωτηρίων παρουσιάζει επίσης αύξηση, οφειλόμενη κυρίως στα εταιρικά σημεία, ενώ τα κέντρα υγείας και ευεξίας παρουσίασαν σημαντική πτώση κυρίως όσον αφορά τα εταιρικά σημεία, που οφείλεται στην έξοδο αλυσίδων από τον χώρο. Ο κλάδος συνεχίζει να έχει τις παθογένειες που παρουσίασε τα προηγούμενα έτη, δηλαδή σε μεγάλο βαθμό τα νεοεισερχόμενα δίκτυα -που είναι αρκετά στην κατηγορία- έχουν υψηλό βαθμό θνησιμότητας, μιας και στη συντριπτική πλειονότητά τους ούτε έχουν ολοκληρωμένο concept, ούτε τις αναγκαίες υποδομές, ούτε μια ελκυστική, ανταγωνιστική πρόταση που να αντέχει στον χρόνο. Σημαντική δυναμική για το 2016 και το 2017 θα αποτελέσουν και διεθνή concepts, τα οποία απευθύνονται στο «μεσαίο» τμήμα της αγοράς, κυρίως στον χώρο των καλλυντικών και προσωπικής περιποίη-
σης, καθώς και νέα concepts στον χώρο της λιανικής της προσωπικής περιποίησης και ευεξίας, που θα λειτουργήσουν στην κατηγορία των “category killer”, αξιοποιώντας τα «κενά» που αφήνουν οι παραδοσιακοί παίκτες του κλάδου.
Σημαντική αύξηση και κινητικότητα κυρίως στις κατηγορίες Καλλυντικά & Είδη Προσωπικής Περιποίησης → Πανόραμα Franchise 2016
111
Έ ρευνα 0
2.500
177 0 0
2.000
0
273
0
218
0 183
218
0
0
1.500
0
43
0
45
272
32
287
0 28
1797
1.000
1709 1563
500
1225
1451
1527
1381 1172
1170
-
0
28
1888
961
855
176
262
239
251
275
267
504
163
170
233
238
216
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
ΕΤΑΙΡΙΚΑ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ
ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ FRANCHISE
SHOP IN A SHOP
CORNERS
Διάγραμμα 8: Διαχρονική Μεταβολή Καταστημάτων στον Κλάδο της Εκπαίδευσης 3.000 16%
2.500
8%
2.000 1.633
2.042
2.204 2.034
8%
14%
2.249 2%
0%
1.762
20%
2.569
10%
1.657
1.596
1.500
0%
1.437 -10%
1.000
-10%
1.227
-4%
-10%
1.099 -15%
500
-20%
-30% -36%
-
-40%
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
Συνολικός Αριθμός Καταστημάτων
2011
2012
2013
2014
2015
Ρυθμός ανάπτυξης
Διάγραμμα 9: Διαχρονική Μεταβολή Καταστημάτων στο σύνολό τους στον Κλάδο της Εκπαίδευσης και ο Ρυθμός Ανάπτυξης
Σ
τον χώρο της εκπαίδευσης υπάρχει μια σημαντική πτώση, που αγγίζει συνολικά το 10,4%, που αντιστοιχεί σε πτώση των εταιρικών σημείων κατά 9,2% και σε επίπεδο franchise 11%, που είναι αποτέλεσμα των γενικότερων συνθηκών, της μείωσης της αγοράς, αλλά και των παθογενειών του χώρου. Η πτώση οφείλεται κυρίως στον χώρο των ξένων γλωσσών, όπου ήταν το πλέον σημα-
112
→ Πανόραμα Franchise 2016
Ο κλάδος της Εκπαίδευσης ντικό τμήμα της κατηγορίας, αλλά και της πληροφορικής. Σημαντική αύξηση παρουσίασαν τα franchise στον χώρο της Μέσης Εκπαίδευσης, όπου αναμένεται να υπάρξουν και συγχωνεύσεις υφιστάμενων ανεξαρτήτων φροντιστηρίων, δημιουργώντας κοινά πολυμετοχικά δίκτυα αλλά και ανάπτυξη των δικτύων που έχουν δείξει όλα αυτά τα χρόνια μια σοβαρή πορεία στον χώρο.
Για το 2016 αναμένεται συνέχιση της πτωτικής πορείας κυρίως και στον χώρο ξένων γλωσσών και στον χώρο της πληροφορικής. Η απουσία υποδομών, οργάνωσης και ουσιαστικά μιας διαφοροποιημένης πρότασης στο καταναλωτικό κοινό, συνεχίζει να θέτει εκτός αγοράς αρκετά συστήματα franchise, που μεσουρανούσαν το 2000-2005. Η δε είσοδος της τεχνολογίας στον χώρο δημιουργεί ευκαιρίες για νέες κατηγορίες.
SALES CHANNEL STRATEGY & MANAGEMENT
FINANCIAL SERVICES & ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ
ΑΝΑΠΤΥΞΗ & ΑΝΑΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗ ΔΙΚΤΥΩΝ
ΔΙΕΘΝΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ
ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ, ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ & ΕΛΕΓΧΟΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ FRANCHISE
ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ
ΑΝΑΠΤΥΞΗ BUSINESS CONCEPT & CONSULTING
ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΟΛΥΜΕΤΟΧΙΚΩΝ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ & ΔΙΚΤΥΩΝ
FRANCHISE HEALTH CHECK
Management Consulting & Business Development Παπανικολή 100 - 102, 152 32 Χαλάνδρι,Τηλέφωνα: 210 6756200-1, Fax: 210 6752864 E-mail: pgr@tfc.gr Web Site: www.thefranchiseco.gr
Έ ρευνα 3.500
0
3.000
0 0
1.500
0 0
-
3
1682
1750
1690
1743
340
2055
2093
4
22
41
55
54
55 500
4
17
0
2.000
1.000
0
7
0
2.500
0
0
0
4
0 0
588
901
1114
1349
502
310
472
693
645
647
738
873
922
973
989
1077
1089
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
ΕΤΑΙΡΙΚΑ
FRANCHISE
SHOP IN A SHOP
CORNERS
Διάγραμμα 10: Διαχρονική Μεταβολή Καταστημάτων στον Κλάδο των Τροφίμων-Ποτών
Ο κλάδος των Τροφίμων & Ποτών
Ο
κλάδος των τροφίμων και των ποτών παρουσιάζει μικρή αυξητική πορεία, αλλά και σταθερότητα όσον αφορά τα εδραιωμένα σχήματα, προσφέροντας μοναδικές ευκαιρίες σε υποψήφιους επενδυτές. Πρωταθλητής στον χώρο αναδεικνύεται η κατηγορία των mini market, όπου οργανωμένα δίκτυα προσφέρουν μια ιδιαίτερα ελκυστική λύση για οικογενειακή ενασχόληση, αλλά και ταυτόχρονα δυνατότητα περεταίρω ανάπτυξης μέσω multi-unit συμφωνιών Τα αρτοπωλεία συνεχίζουν να είναι από τους πρωταθλητές στον χώρο, αξιοποιώντας την έντονα κατακερματισμένη αγορά, αλλά και τη σταθερότητα ως προς τη ζήτηση. Ιδιαίτερα, τα νέου τύπου αρτοπωλεία διευρύνουν και το μέγεθος της αγοράς, μιας και εισέρχονται δυναμικά, κατακτώντας μερίδια από τον χώρο της εστίασης. Το 2016 θα συνεχιστεί και η αύξηση των franchise μετασχηματισμού, όπου ένα ανώνυμο κατάστημα το μετατρέπει ο επιχειρηματίας σε franchise της ίδιας κατηγορίας, ενώ αναμένεται να δημιουργηθούν νέα concepts εξειδικευμένων καταστημάτων κυρίως στην κατηγορία delicatessen και τοπικών προϊόντων. Οι δε γενικότερες αλλαγές στον χώρο
114
→ Πανόραμα Franchise 2016
3.500
3.136
46%
3.000
2.676
2.562
2.500
30%
2.000
1.587
1.500 1.000
1.336
1.783
30% 22%
19%
20%
18%
15%
12%
1.028
50% 40%
2.736
2.104
10%
705
4% 0%
500 -
2.666
3.182
3%
1% 0% -10%
2004
2005
2006
2007
2008
2009
Συνολικός Αριθμός Καταστημάτων
2010
2011
2012
2013
2014
2015
Ρυθμός ανάπτυξης
Διάγραμμα 11: Διαχρονική Μεταβολή Καταστημάτων στο σύνολό τους στον Κλάδο των Τροφίμων-Ποτών και ο Ρυθμός Ανάπτυξης του λιανεμπορίου (συγχωνεύσεις και εξαγορές) αναμένεται ότι θα επιφέρουν σημαντικές αλλαγές δομικού χαρακτήρα, και στην κατηγορία των super markets και mini markets, δημιουργώντας νέες ευκαιρίες στον χώρο. Γενικότερα, η αναδιάρθρωση στον κλάδο θα προκαλέσει -μετά από μια περίοδο έντασης ανταγωνισμού- απελευθέρωση μεριδίων αγοράς στην περιφέρεια, όπου θα επιδιωχθεί από τους ίδιους μεγάλους ομίλους να κατακτηθούν μέσω ευέλικτων μοντέλων franchise. Αλλαγές στο χρηματοπιστωτικό σύστημα και στο φορολογι-
κό θα επιταχύνουν σημαντικά τις εξελίξεις στο χώρο.
Σημαντικές αλλαγές και αναδιάρθρωση του κλάδου
3.500
3.000 2.500 2.000
1.050 604
1.500
412 298
1.000 194
500 -
1.289
145
808
1.329
1.310
1.342 FRANCHISE
812 144
151
171
1.060
1.180
187
176
1.287
89
73
1.305
ΕΤΑΙΡΙΚΑ
1.340
210
220
1.189
1.211
SHOP IN A SHOP
1.282 1.276
1.216
210
1.234
CORNERS
101 295 102
560 206
201
210
158
159
161
148
154
158
174
123
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
Διάγραμμα 12: Διαχρονική Μεταβολή Καταστημάτων στον Κλάδο των Υπηρεσιών
Ο κλάδος των Υπηρεσιών
Ο
χώρος των υπηρεσιών συνεχίζει να παρουσιάζει ως σύνολο σχεδόν σταθεροποιητικές τάσεις, με μια ελαφριά πτώση 1%, που οφείλεται κυρίως στην θετική πορεία στον χώρο επιδιόρθωσης υποδημάτων, service αυτοκινήτων που εξισορροπεί την πτώση παραδοσιακών αλυσίδων της κατηγορίας. Επίσης, χαρακτηριστικό της κατηγορίας είναι η ραγδαία μείωση των εταιρικών καταστημάτων στον χώρο των καθαριστηρίων, αλλά και ταυτόχρονα της αύξησης των franchise σημείων. Στους υπόλοιπους υπό-κλάδους του χώρου των υπηρεσιών υπάρχει μια έντονη στασιμότητα ή και πτώση, δείγμα ακριβώς του ότι στην κατηγορία δεν κατέστη δυνατό να αναπτυχθούν δίκτυα, τα οποία θα αποτελέσουν χρήσιμο αρωγό και για άλλους κλάδους, οι οποίες αναζητούν outsourcing υπηρεσίες, ούτε να προσφέρουν αποτελεσματικές εναλλακτικές αυτοαπασχόλησης σε νέους άνεργους. Σε αντίθεση με άλλες χώρες που έχουν πληγεί από την κρίση, όπου ο χώρος των υπηρεσιών είχε την μεγαλύτερη ανάπτυξη σε σχέση με άλλους κλάδους franchise, στην Ελλάδα δεν παρατηρείται κάτι ανάλογο. Αυτό είναι αποτέλεσμα όχι μόνο των παθογενειών των franchisor της κατηγορίας, όσο και των ιδιαιτεροτήτων του φορολογικού τομέα, αλλά και λόγω του αποκλεισμού του franchise από τον χώρο των επιδοτήσεων.
3.500 75%
3.000
2.905
2.804
64%
2.933
2.931
2.919
2.902
2.607
2.500
55%
2.304 2.024
2.000
45%
33% 1.510
1.500
35%
34%
1.137
1.000
25%
692
15%
13%
14%
8%
500 -
65%
4%
1%
0%
0%
-1% 5% -5%
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
Συνολικός Αριθμός Καταστημάτων
2011
2012
2013
2014
2015
Ρυθμός ανάπτυξης
Διάγραμμα 13: Διαχρονική Μεταβολή Καταστημάτων στο σύνολό τους στον Κλάδο των Υπηρεσιών και ο Ρυθμός Ανάπτυξης Κλειδί για αλλαγές στον χώρο για το 2016 και 2017 θα αποτελέσει η σταθεροποίηση της αύξησης του τουρισμού στην ελληνική αγορά, που θα προσφέρει πολλές ευκαιρίες και στο χώρο του franchise υπηρεσιών, καθώς και η ανάπτυξη του πρωτογενούς τομέα, όπου και στον χώρο αυτόν, άρχισαν να σχηματίζονται πολυμετοχικά σχήματα, τα οποία θα λειτουργήσουν ως πάροχοι υπηρεσιών στον χώρο. Παράλληλα, ο τομέας που αναμένεται να αναπτυχθεί στον χώρο των υπηρεσιών είναι αυτός των υπηρεσιών υγείας και ευεξίας, τόσο στον χώρο της Πρωτοβάθμιας Υγείας, όσο και στον χώρο της Τρίτης ηλικίας. Ήδη, τα πρώτα δείγματα με τη μορφή κυρίως licensing άρχισαν να κάνουν εμφανή την παρουσία τους στον κλάδο.
Σταθεροποιητικές τάσεις, με κλειδί τη συνέχιση της αύξησης του Τουρισμού και την ανάπτυξη του πρωτογενούς τομέα → Πανόραμα Franchise 2016
115
Έ ρευνα Ο κλάδος της Εστίασης
Ο
κλάδος της εστίασης έχει καταγράψει μια ιδιαίτερα εντυπωσιακή πορεία τα τελευταία χρόνια. Χαρακτηριστικό είναι ότι ενώ το 2012 είχαν καταγραφεί 57 δίκτυα, στο δείγμα της Έρευνας του Πανόραμα Franchise 2015 έχουν αυξηθεί στα 101, ενώ ταυτόχρονα αλλά τουλάχιστον 40 δίκτυα έχουν κάνει την παρουσία τους ως διάττοντες αστέρες, αυτή την τελευταία τετραετία στην αγορά, χωρίς να παραμένουν πλέον ενεργά. Ο δε συνολικός αριθμός σημείων την τελευταία τετραετία στον χώρο από 1.127 στο συγκεκριμένο δείγμα έχει ανέλθει στα 2.888, αναδεικνύοντας τη ζήτηση που έχει ο κλάδος και την ελκυστικότητά του για τους υποψήφιους franchisees. Αν και ο χώρος παραμένει έντονα ανταγωνιστικός είναι ιδιαίτερα ελκυστικός, μιας και διασφαλίζει ρευστότητα και αυτοαπασχόληση και εκτιμάται ότι είναι χαμηλού επιχειρηματικού κινδύνου! Αν και η αύξηση του Φ.Π.Α., με την αντίστοιχη δραματική συρρίκνωση της κερδοφορίας που επέφερε, αναμένονταν ότι θα μείωνε τη ζήτηση στο χώρο, κάτι τέτοιο δεν παρατηρήθηκε καθώς τα στοιχεία ελκυστικότητας παραμένουν ιδιαίτερα σημαντικά για τους υποψήφιους franchisees. Αναμφισβήτητος πρωταθλητής στην κατηγορία παραμένει ο χώρος του καφέ, παγωτών και χυμών καθώς και της νέας κατηγορίας burger. Στασιμότητα, παρατηρείται στις υπόλοιπες κατηγορίες, ενώ σημαντική πτώση έχουν οι παραδοσιακοί παίχτες του κλάδου, αυτοί δηλαδή που την εικοσαετία 1985 -2005 κυριαρχούσαν στην ελληνική αγορά. Δείγμα δηλαδή της κόπωσής τους ως concept και της μη κατανόησης των ιδιαιτεροτήτων που παρουσιάζουν πλέον, του ανταγωνιστικού πεδίου και του κλάδου της εστίασης και του χώρου του franchise. Η θεαματική αύξηση στον κλάδο δεν πρέπει να καλύπτει και την υψηλή θνησιμότητα, ιδιαίτερα σε κατηγορίες όπως το σουβλάκι, όπου η θνησιμότητα άγγιξε σε επίπεδο διετίας το 80%, και τις επιπτώσεις της. Το ίδιο ακριβώς συνέβη με «αλυσίδες» στον χώρο του καφέ, οι οποίες παρουσιάστηκαν είτε από νέους επιχειρηματίες, είτε από «συμβούλους», χωρίς καν να έχουν ουσιαστική πιλοτική λειτουργία ή υποδομές, παρασύροντας σημαντικό αριθμό νέων υποψηφίων franchisees. To 2016 θα υπάρξει σημαντική αύξηση των ethnic concepts και στην κατηγο-
116
→ Πανόραμα Franchise 2016
3.000
2.500
800
722 485
2.000
1.500 14
29
1
29
849
976
421
323
1.000
47
25 984
88 56
30
14
28
21 961
1059
188
16
1609
1610
428
462
19
321
140
119
17
11
14
1204
1206
1172
329
309
329
1415
1202
500
-
390
322
331
384
377
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 ΕΤΑΙΡΙΚΑ
FRANCHISE
SHOP IN A SHOP
CORNERS
Διάγραμμα 14: Διαχρονική Μεταβολή Καταστημάτων στον Κλάδο της Εστίασης 3.000 2.303
2.500
2.000 1.500
1.285
1.357 6%
1.000
1.446 7%
1.360
1.506 11%
1.682
12%
1.669
1.703
2.888
21%
25% 20% 15%
12%
10%
4%
2%
5%
0%
-1%
500 -
21%
1.911
2.776
-5%
-6%
-10%
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
Συνολικός Αριθμός Καταστημάτων
2011
2012
2013
2014
2015
Ρυθμός ανάπτυξης
Διάγραμμα 15: Διαχρονική Μεταβολή Καταστημάτων στο σύνολό τους στον Κλάδο της Εστίασης και ο Ρυθμός Ανάπτυξης ρία του εστιατορίου π.χ. sushi, αλλά και στην κατηγορία του street (Asian, mextex κ.λπ.), όπου το εκπαιδευμένο αγοραστικό κοινό θα αναζητήσει λύσεις, που να προσφέρουν μια ολοκληρωμένη αγοραστική εμπειρία σε ιδιαίτερα ελκυστικές τιμές. Επίσης η επιτυχία που είχαν οι αλυσίδες burger της κατηγορίας, αναμένεται να επεκταθεί και σε άλλες κατηγορίες φαγητού, προσφέροντας μοναδικές ευκαιρίες σε υποψήφιους franchisees, που αναζητούν ρευστότητα και κερδοφορία μέσα από ένα μοντέλο αυτοαπασχόλησης. Τα παραδοσιακά μοντέλα αλυσίδων, που έχουν στηριχθεί σε μεγάλου ύψους επενδύσεις και σε λειτουργικές δομές με σταθερά λειτουργικά κόστη θα συνεχίσουν να παρουσιάζουν σημαντικά προβλήματα, ενώ κάποια δίκτυα κάτω από την πίεση των αλλαγών του φορολογικού πλαισίου αναμένεται να βρεθούν εκτός αγοράς. Ο κλάδος της εστίασης προσφέρει μοναδικές ευκαιρίες, αλλά απαιτεί και ιδιαίτερη
προσοχή από τους επενδυτές, ιδιαίτερα δε από αυτούς που δε γνωρίζουν το χώρο και τις απαιτήσεις του.
Έντονα ανταγωνιστική αγορά που παραμένει ελκυστική διασφαλίζοντας ρευστότητα και αυτοαπασχόληση
1.400
1.200
1.000
18 52
69
18
21
21
125
109
21
21
176
145
21 165
61
-
31
800
134
1
1
202 216
247
600
400
598
627
744
689
733
730
728
304
312
308
307
305
304
313
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
572
436
394
342
302
349
300
295
275
259
2011
2012
2013
2014
2015
200
-
ΕΤΑΙΡΙΚΑ
FRANCHISE
SHOP IN A SHOP
CORNERS
Διάγραμμα 16: Διαχρονική Μεταβολή Καταστημάτων στον Κλάδο του Οικιακού Εξοπλισμού
Ο κλάδος του Οικιακού Εξοπλισμού
Ο
κλάδος του οικιακού εξοπλισμού παρουσιάζει συνεχή συρρίκνωση και σε επίπεδο εταιρικών και σε επίπεδο franchise καταστημάτων. Η συνολική συρρίκνωση της αγοράς, τόσο σε επίπεδο οικιακού εξοπλισμού, όσο και σε επίπεδο κατασκευών, οδηγεί τον κλάδο και τα δίκτυα σε μια αυξανόμενη συρρίκνωση. Η είσοδος και επέκταση μεγάλων αλυσίδων στον χώρο, όπως αυτή των ΙΚΕΑ, H&M, ZARA HOME αλλά και νεοεισερχόμενων αλυσίδων από την τουρκική αγορά, δημιουργεί ένα ασφυκτικό περιβάλλον που μόνο εξειδικευμένα concepts, που απευθύνονται σε στοχευμένα τμήματα της αγοράς και το συνδυάζουν με παροχή υπηρεσιών, μπορούν να ανταποκριθούν ανταγωνιστικά. Μεγάλες εταιρείες του κλάδου ακολουθούν υβριδικά μοντέλα για την ανάπτυξή τους, πέρα από το franchise, όπως club μεγάλα πελατών, corners, shop in shop κ.ο.κ. Επιλέγουν δηλαδή ευέλικτα μοντέλα που στηρίζονται στη βελτίωση της κυκλοφοριακής ταχύτητας, στην ανάπτυξη εργαλείων πιστότητας του πελάτη, στην προσωπική εξυπηρέτηση, επιδιώκοντας με τον τρόπο αυτό να διακρατήσουν μερίδια. Τη μεγαλύτερη πτώση συνεχίζουν να παρουσιάζουν στον χώρο τα έπιπλα σπιτιού και τα έπιπλα κουζίνας καθώς και η κατηγορία των λευκών ειδών. Στην κατηγορία στρωμάτων παρουσιάζεται σημαντική αύξηση των σημείων πώλη-
1.400
15%
1.200 1.018
1.000
972
10% 1.126 1.121
1.184
1.231
10%
1.107 5%
5%
1.207
5%
4%
901
0%
800
891 -1%
-2%
834
0%
809 -3% -6%
600
-8%
-10%
400
-15% -19%
200 -
-5%
-20% -25%
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
Συνολικός Αριθμός Καταστημάτων
2011
2012
2013
2014
2015
Ρυθμός ανάπτυξης
Διάγραμμα 17: Διαχρονική Μεταβολή Καταστημάτων στο σύνολό τους στον Κλάδο του Οικιακού Εξοπλισμού και ο Ρυθμός Ανάπτυξης σης με τη μορφή των corners και shop in shop αλλά και την είσοδο νέων παιχτών που αναζητούν διέξοδο, μιας και το παραδοσιακό κανάλι επίπλων που διακινούσαν τα εμπορεύματά τους, έχει υποστεί σημαντικό πλήγμα. Για το 2016 αναμένεται να συνεχιστεί η συνολική πτώση, αλλά ταυτόχρονα και η άνοδος εξειδικευμένων καταστημάτων, που θα προσφέρουν μια ολοκληρωμένη εμπειρία, όσον αφορά την παροχή εξειδικευμένων προϊόντων και υπηρεσιών, αλλά και ταυτόχρονης αξιοποίησης του e-commerce. Συνοψίζοντας, η αλλαγή των καταναλωτικών προτύπων, η μείωση του διαθέσιμου
εισοδήματος και οι αλλαγές στη δομή της αγοράς, δημιουργούν και πιέσεις, αλλά και ευκαιρίες στον κλάδο.
Συνολική πτώση αλλά και άνοδος εξειδικευμένων καταστημάτων → Πανόραμα Franchise 2016
117
Έ ρευνα 3.500
76 116
101
3.000
1
103
67
242
74
78
96 47
2.500
32
63
33
2.000
1.500
1.000 1.859
500
-
1.663
2.051
2.192
2.454
2.606
2.585
2.751
2.466
2.448
2.182
2.431
474
668
469
466
488
395
367
510
494
451
516
641
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
ΕΤΑΙΡΙΚΑ
FRANCHISE
SHOP IN A SHOP
CORNERS
Διάγραμμα 18: Διαχρονική Μεταβολή Καταστημάτων στον Κλάδο της Λιανικής
Ο κλάδος της Λιανικής
Σ
τον δε χώρο της λιανικής παρουσιάζεται μια σημαντική πτώση των franchise καταστημάτων, που υπερβαίνει το 10%, ενώ στο σύνολό της σαν κατηγορία υπάρχει μια μικρή αύξηση 2,5%, που οφείλεται κυρίως στην αύξηση των εταιρικών σημείων. Θετική πορεία παρουσίασαν τα καταστήματα λιανικής με αθλητικά είδη, τα discount stores, εξειδικευμένα καταστήματα οπτικών, ενώ σημαντική πτώση σημείωσαν τα καταστήματα ανακύκλωσης αναλωσίμων, τα βιβλιοπωλεία, τα είδη καπνού, galleries, telemarketing και τα παιχνίδια. Πρωταθλητές στον χώρο ήταν φυσικά τα καταστήματα ηλεκτρονικού τσιγάρου, τόσο σε επίπεδο εταιρικό, όσο και σε επίπεδο franchise αλλά και corners. Στον χώρο της λιανικής το 2016 αναμένεται αύξηση των ειδών αξεσουάρ, κυρίως πληροφορικής και τεχνολογίας. Θα συνεχιστεί η αναδιάρθρωση των δικτύων κινητής τηλεφωνίας, ενώ ταυτόχρονα θα αναδειχθούν νέα εξειδικευμένα καταστήματα, που απευθύνονται σε εξειδικευμένες αγορές και σε accessories. Σημαντικό ρόλο θα παίξουν τα corners και τα shop-in-shop μιας και ισχυροί
118
→ Πανόραμα Franchise 2016
3.500
25%
3.337 3.043
3.000
19% 2.574
3.117
3.055
3.027
2.977
3.022
3.097
2.583
15%
2.500 2.170
10%
2.000
5% 2%
2%
0%
2% 0%
-2%
-2%
1.000
-5%
500 -
10%
9%
7%
1.500
20%
2.754
-9%
-10% -15%
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
Συνολικός Αριθμός Καταστημάτων
2011
2012
2013
2014
2015
Ρυθμός ανάπτυξης
Διάγραμμα 19: Διαχρονική Μεταβολή Καταστημάτων στο σύνολό τους στον Κλάδο της Λιανικής και ο Ρυθμός Ανάπτυξης παίχτες αναδιαρθρώνουν τα δίκτυά τους, με στόχο να αυξήσουν την πιστότητα των πελατών χονδρικής. Το 2016 θα δημιουργήσει νέες ευκαιρίες στον χώρο, κυρίως μέσω της αξιοποίησης νέων μοντέλων συνεργασίας, ενώ μεγάλο μέρος του χώρου θα αρχίσει να καλύπτεται από home - based μονάδες, οι οποίες θα συνδυάζονται με e-shops.
Νέες ευκαιρίες στον χώρο με αξιοποίηση νέων μοντέλων συνεργασίας
Τα απαραίτητα εργαλεία για να ξεκινήσεις τη δική σου επιχείρηση FRANCHISE SUCCESS ΈρευναεΓιηυχο ηυάΓ ναπρσ υπζ franchising ντκ υπ 1998
Έλέςήλγλ FRANCHISE ςίάακδ χτιυζύονδ αιν υπ Γβπ χτιύχιράμνυον Ενι υά ηΠαύρπΓά χτιύχοράηά
franchise-success.gr ς ίινίιΕυζνΕκδ υκτπδ υπζ FRANCHISE SUCCESS ω ΣζΓχΓυχΠξχιδω λόιχρΚμνυν ω θρχζΓχδ ω E-magazines ω on line χΕίκηχιδ ω on line database
franchiseportal.gr υπ POrTaL αιν υπ franchising
ω τπΤΤντΤσ χρανΤχον νΓνφώυάηάδω τπΤΤντΤσ μβην τρπΝπΤώδ ω τΤώράδ database ω photo gallery ω franchise TV ω χυνιριΕσ mini sites ω υροαΤεηηά ζτπηυώριξά
franchiseingreece.gr ω υπ τΤβπΓ ίινίρνηυιΕκ portal αιν νΓστυζξά χΤΤάΓιΕΚΓ νΤζηοίεΓ ηυπ χξευχριΕκ ω νΓστυζξά ίιχ-ΓΚΓ concepts ηυάΓ χΤΤάΓιΕώ ναπρσ
franchiseblog.gr €πBLOG αιν υπ Franchising Ενι υάΓ λΓστυζξά ‚ιΕυΠεΓ ηυάΓ ƒΤΤσίν
Franchise Online ω ƒΓάμχρευιΕσ newsletters αιν υάΓ ναπρσ υπζ franchising ω ‚ζΓνμιΕώ database +7.000 ηζΓίρπμάυΚΓ ΜΕΛΟΣ ΤΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ FRANCHISE ΕΛΛΑΔΟΣ
Επικοινωνήστε στο: info@franchise-success.gr