14. Sept by Fréttatíminn

Pabbi veikasta barns landsins Ásgeir Óli er einstæður faðir 24-27 Á allra vörum 14.-16. september 2012 37. tölublað 3. árgangur

Borghildur Erlingsdóttir

 viðtal Unnur ösp stefánsdóttir hefur sprungið út á örfáum árum

Stórleikkona fædd

Forstjóri Einkaleyfisstofu Íslandsmeistari í kraftlyftingum

Unnur Ösp Stefánsdóttir leikkona missti vatnið sex vikum fyrir tímann í sumar og eyddi síðan tíu dögum á vökudeild. Hún ólst upp í leikhúsi, foreldrar hennar eru þau Stefán Baldursson og Þórunn Sigurðardóttir, og hún var lengi í söngleikjum og hræddist álit annarra. En líkt og bróðir hennar segir þá komst hún yfir sjálfa sig með árunum og þroskaðist bæði í móðurhlutverkinu og í leikhúsi. Hún var valin leikkona ársins í fyrra. Fréttatíminn ræddi við hana um lífið og listina og allt annað en hvernig manninum hennar, Birni Thors, tekst að sameina leiklistina föðurhlutverkinu.

dægurmál

Gróa, Guðný og Elísabet Hafa safnað tvö hundruð milljónum viðtal 22

Með líf fólks í höndum sér Bylgja Kærnested og kraftaverkin á hjartadeildinni Grænkál

Hvítkál

Íslensk ofurfæða

Gulrót

Í fimm þúsund ár

Blómkál

Full af A-vítamíni

Boðar gæfu í draumi

íslenskt græn meti

Sölufélag garðyrkjumann

geymið blaðið

hauSt 2012

18 sigrún h. Pálsdóttir,

Þröstur jónsson

og Páll Orri Þrastarson.

kál í tonnatali sérmerkt sigrúnu

- hvítkál, blómkál,

spergilkál, rauðkál,

kínakál og grænkál

gægjist

upp úr moldinni á að kom aldrei annað til greina en að hverju sumri í Garðyrkjustöð búa í sveit“ segir „Ég kynntist garðyrkjunni sigrún H. Pálsdóttir Sigrúnar garðyrkjubóndi fyrst hjá tengdaforeldrum eitthvað komi upp mínum á Reykjabakka og uppalin á Selfossi á Flúðum. Hún er fædd úr moldinni“, segir Hrunamannahreppi. í og Sigrún. Garðyrkjustöðin fjárfesti Þar kviknaði áhuginn áhuga á því að flytjast segist ekki hafa haft garðyrkju og þau á nýlega í búnaði til til Reykjavíkur. „Hugurinn vökva garðana en miðluðu til mín ómetanlegri stefndi alltaf í sveitastörfin“, að einnig eru notaðir þekkingu varðandi akrýldúkar til að breiða yfir þá ræktunina. Ég vann er eigandi garðyrkjustöðvar segir Sigrún. Hún meðal annars til að Garðyrkjustöðinni auka vöxt plantanna og verja Laxárhlíð í fjölda ára“, einnig á nafn hennar, Garðyrkjustöð á Flúðum, sem ber þær fyrir klulda. segir Sigrún. Sigrún byrjaði að Sigrúnar. „Við stundum „Það er alltaf mikil rækta rófur á smá fjölskyldubúskap og skika til að drýgja tekjurnar spenna í kringum vinnum saman að ræktun.Við eru algjörlega þessa samhliða garðyrkjustörfum ræktuninni“. Sambýlismaður Sigrúnar, Laxárhlíð. Smám háð veðri og það í Þröstur Jónsson nú brugðið til beggja saman urðu umsvifin getur húsasmíðameistari, vona þegar það er meiri og hún fékk land við Reykjabakka, vinnur við stöðina vegar“. annars og eins hafa börnin hennar þrjú þar sem hún rekur garðyrkjustöðina gert það. Nú eru nú með miklum myndarbrag. Forvitnir útlendingar dæturnar farnar að heiman hefur fylgst mjög og eru afla sér menntunar, tvær koma oft við þegar Sigrún er að vinna út í görðunum vel með allri þróun verið sonurinn Páll Orri, og framförum í ræktun og hefur sem er í framhaldsskóla en og vilja vita hvernig hlutunum er hagað sótt sér viðbótarþekkingu heima og er liðtækur býr enn hérlendis. Sigrún annars til erlendra við ræktunina. meðal segir að það sem veki mikla athygli ræktunarráðunauta. Sigrún er stærsti hvítkálsræktandinn útlendinga sé jarðhitinn „Það koma hingað hreina vatnið sem hjá Sölufélagi íslenskir og erlendir garðyrkjumanna, en og íslenskir ráðunautar á hverju frá „Við garðyrkjubændur garðyrkjubændur hafa. ári og líta yfir ræktunina. af hvítkáli á markaðinnhenni fara um 120 tonn þiggjum ákváðum fyrir nokkrum Við öll góð ráð og nýtum árum að sérmerkja kínakál, rauðkál, blómkálá ári. Hún ræktar einnig okkur þau til að bæta alla okkar uppskeru, ræktunina“, segir fólk geti rakið grænmetið Sigrún. þannig að ég einnig sent grænkál og spergilkál. „Í ár hef Garðyrkjubændur til þeirra sem rækta Þetta er gríðarlega eru verið vel tekið, enda á markaðinn, sem hefur það. mikið aðhald fyrir enda er afkoma þeirra miklir veðurfræðingar, sannkallað ofurfæði. okkur og verður til þess að ræktað við hvern Það var við erum alltaf vakandi veðri. „Það hafa orðið sem eru með útiræktun háð sveitabæ í áratugi, bæta fyrir en svo dró úr ræktuninni, en landsmenn ræktunina og gera því að á síðustu tíu til fimmtánmiklar breytingar á veðurfari betur þannig að kunna nú að meta séu ánægðir með nýjan leik“. árum. Undanfarin það á grænmetið sem við landsmenn verið þurrt og kalt sendum á markað. Þetta er einnig á vorin og lítil spretta, ár hefur koma hlýindin og nauðsynlegt til að en svo viti hvað þeir eru þá þarf að vökva vel neytendur að kaupa, hvort um til þess að íslenska framleiðslu er að ræða eða erlenda“.

Elsa Björg Magnúsdóttir

VIÐTAL

Íslenskt grænmeti LjósMynd/Hari

JL-húsinu Hringbraut 121 Við opnum kl:

Og lokum kl:

Listakokkar

Matgæðingarnir og listakokkarnir nanna rögnvaldsdóttir og Helga mogensen eru höfundar uppskrifa í blaðinu, sem henta við flest tækifæri.

í miðju FrÉttatímans hari

síða 28

www.lyfogheilsa.is Opnunartímar 08:00-22:00 virka daga 10:00-22:00 helgar

JL-húsinu

fréttir

Helgin 14.-16. september 2012

 Stjórnmál Slegist um fyrsta sætið í Reykjavík

Hanna Birna í varaformanninn Sigríður Dögg Auðunsdóttir sigridur@ frettatiminn.is

Hanna Birna Kristjánsdóttir mun gefa kost á sér í fyrsta sæti á lista Sjálfstæðisflokksins í Reykjavík fyrir næstu Alþingiskosningar og stefnir jafnframt á að bjóða sig fram til varaformanns flokksins á næsta landsfundi sem haldinn verður fyrir kosningar, samkvæmt heimildum Fréttatímans. Ekki hefur enn verið tekin ákvörðun um hvort haldið verður prófkjör í Reykjavík eða raðað á lista. Hanna Birna mun bjóða sig fram gegn sitjandi þingmönnum, Guðlaugi Þór Þórðarsyni og Illuga Gunnarssyni þingflokksformanni sem báðir ætla sér fyrsta sæti

listans. Guðlaugur Þór er sagður standa sterkur að vígi verði ekki farið í prófkjör því hann eigi marga hauka í horni í fulltrúaráði flokksins, sem raða myndi á lista. Ragnheiður Elín Árnadóttir, fráfarandi þingflokksformaður, hefur sýnt áhuga á varaformannsstólnum eftir að Ólöf Nordal tilkynnti nýverið að hún ætli sér að hætta í pólitík. Heimildarmenn Fréttatímans úr innsta kjarna flokksins telja hins vegar ólíklegt að Ragnheiður Elín hljóti kosningu til varaformanns í ljósi þess að Bjarni Benediktsson, formaður flokksins,

ákvað nýverið að setja hana af sem þingflokksformann. Ástæðan er sögð vera samstarfserfiðleikar þeirra á milli sem og trúnaðarbrestur sem varð þegar Ragnheiður Elín ákvað að fylkja sér ekki bak við formanninn í slagnum við Hönnu Birnu fyrir ári. Með því að svipta hana sæti þingflokksformannsins sé Bjarni jafnframt að senda út þau skilaboð til flokksmanna að þeir sem ekki styðji hann geti vænst þess að það hafi afleiðingar. Hanna Birna Kristjánsdóttir ætlar sér stóra hluti í Sjálfstæðisflokknum á komandi vetri.

 Dómsmál Lánaði vininum 20 milljónir sem fást ekki endurgreiddar

Ég var svikin og rænd

Telja Kjararáð veita konum 2-3 prósent lægri laun en körlum Konur sem Kjararáð úrskurðar launin hjá eru að mati velferðaráðuneytisins með tvö til þrjú prósent lægri laun en karlarnir. Þetta kom fram í skýringum velferðarráðherra til Jóhönnu Sigurðardóttur forsætisráðherra sem hún óskaði eftir í kjölfar frétta Fréttatímans um að Ástu Dís Óladóttur, framkvæmdastjóra Fríhafnarinnar hafi verið úrskurðað 85 þúsund króna lægri mánaðalaun en karlinn fékk sem hún tók við af. Kjararáð ákvað við kæru Ástu til Kærunefndar Jafnréttisráðs að jafna launin og málið var því fellt niður. Fréttatíminn hefur enn ekki fengið gögnin sem forsætisráðherra fékk í hendur frá velferðarráðherra, sem jafnframt er jafnréttisráðherra, og fjármálaráðherra, en þetta staðfestir Hildur Jónsdóttir jafnréttisfulltrúi. Hún staðfestir einnig að við svörin hafi málið ekki farið lengra þar sem ráðuneytið hafi ekki forráð yfir úrskurðum Kjararáðs. Hún segir hvern þann sem telji sig hafa lægri laun vegna kyns þurfa sjálfan að láta kanna rétt sinn og stöðu. Það hafa nokkrar konur verið að gera undanfarna mánuði en miðar hægt. - gag

85.000

Lægri laun til Ástu Dísar Óladóttur Kjararáð

Ásta Dís Óladóttir, framkvæmdastjóra Fríhafnarinnar.

Milljarði meira til þróunarmála

Flest ættleidd börn frá Kína Alls voru átján börn ættleidd til Íslands á síðasta ári og er það álíka mikill fjöldi og árið áður. Tólf barnanna voru frá Kína, jafnmargir drengir og stúlkur. Eitt barn kom frá Indlandi, eitt frá Kólumbíu og fjögur frá öðrum löndum. Langflest voru tveggja ára og yngri. -sda

Í mars 2009 skrifaði Sigurjón upp á skuldaviðurkenningu upp á fimm og hálfa milljón króna og í október sama ár var skuldaviðurkenningunni breytt í 12 milljónir.

H V Í TA H Ú S I Ð / S Í A – 0 8 - 1 6 7 4

Í fjárlögum næsta árs er gert ráð fyrir að hækka framlög til þróunarmála um milljarð króna. Breytingarnar skýrast einna helst af hækkun framlaga í samræmi við þingsályktun sem samþykkt var í júní 2011 þar sem gert er ráð fyrir að fylgt verði tímasettri áætlun um hækkun framlaga á tímabilinu úr 0,21 prósent í 0,28 prósent af vergum þjóðartekjum. Miðað er við að á árinu 2013 verði hlutfallið 0,25 prósent, að því er fram kemur í fjárlögum. -sda

Bresk kona varð ástfangin af íslenskum manni í Noregi og taldi ástina endurgoldna. Tuttugu milljónum síðar komst hún að því að hann átti aðra kærustu og fór að krefja hann árangurslaust um endurgreiðslu á hinum fjölmörgu lánum sem hún hafði veitt honum.

Sigurjón EInarsson vísar ásökunum Lindsay á bug og segir þau einfaldlega viðskiptafélaga.

... og rjómi

orskir dómstólar hafa úrskurðað að íslenskur maður búsettur í Noregi, Sigurjón Einarsson kvikmyndagerðarmaður, skuli endurgreiða breskri konu, Lindsey Andrews, nálægt tuttugu milljónum króna sem hún lánaði honum árið 2009. Úrskurðurinn féll í Forliksrådet í maí á síðasta ári en það er lægsta stig norska dómskerfisins í einkamálum og fékk Sigurjón tvær vikur til þess að greiða upphæðina til baka. Að sögn Lindsey hefur hann ekki brugðist við þrátt fyrir að hún hafi ítrekað reynt að innheimta lánsupphæðina. Sigurjón hefur í tvígang reynt að fá málið tekið upp á héraðsdómstigi en því var vísað frá í bæði skiptin. Lindsey og Sigurjón kynntust í Noregi jólin 2007 og að sögn Lindsey urðu þau bæði mjög ástfangin strax. „Að minnsta kosti sagði hann það við mig,“ segir hún. „Ég varð yfir mig ástfangin og eins og við vitum er ástin blind,“ segir Lindsey. Þau áttu í tveggja og hálfs árs sambandi, að sögn Lindsey, en bjuggu í sitt hvoru landinu, hann í Noregi og hún í Bretlandi. Sigurjón kom hins vegar reglulega í heimsókn til Lindsey til London og þau voru stöðugt í símasambandi og tölvusamskiptum. „Í byrjun árs 2009 fór Sigurjón að biðja mig um lán. Ég var ástfangin af honum og treysti honum fullkomlega,“ segir Lindsey. „Ég held að í upphafi hafi hann ekkert ætlað sér að svíkja mig en þetta varð mynstur. Hann bað mig sífellt um meiri peninga sem hann sagðist alltaf ætla að borga til baka,“ segir hún. „Ég var svikin og rænd.“ Í maí 2009 komst Lindsey að því að Sigurjón átti norska kærustu. Lindsey greiddi símareikninga Sigurjóns og flugmiða víða um heim en hann þurfti að ferðast mikið vegna starfs síns. Á þessum tíma vann hann við gerð kvikmyndar um Makedóníu. Auk þess millifærði Lindsay reglulega umbeðnar upphæðir inn á reikning hans í Noregi. Í textaskilaboðum þeirra á milli, sem Fréttatíminn hefur afrit af, biður Sigurjón Lindsey um peninga til þess að eiga fyrir daglegum þörfum. Hann segist ekki eiga fyrir mat, né heldur kaffibolla. Lindsey er einstæð móðir og fékk arf eftir móður sína. Hún lifir af því að leigja út herbergi í húsi sínu til stúdenta. Lán

Lindsey Andrews varð yfir sig ástfangin af Sigurjóni og lánaði honum stórar upphæðir.

hennar til Sigurjóns tæmdu arfinn sem hún hafði meðal annars ætlað til að greiða fyrir háskólanám dóttur sinnar sem byrjaði í háskólanámi í dansi síðastliðið haust. Hún fjármagnar námið þess í stað með lánum. Í málsskjölum er að finna lista yfir millifærslur og greiðslur frá Lindsey til Sigurjóns. Þær eru allt frá því að vera þúsund króna inneign í síma upp í rúmlega milljón króna afborgun af íbúð Sigurjóns í Osló. Í mars 2009 skrifaði Sigurjón upp á skuldaviðurkenningu upp á fimm og hálfa milljón króna og í október sama ár var skuldaviðurkenningunni breytt í 12 milljónir. Sigurjón vísar ásökunum Lindsey á bug í samtali við Fréttatímann. „Hún var samstarfskona mín og vinur á þessum tíma og bauðst til að styðja mig við gerð á þeirri kvikmynd sem ég var að vinna að á þessum tíma gegn því að fá hlut í myndinni,“ segir Sigurjón. Þau gerðu engan samning þess eðlis. „Þetta var prívat mál, okkar á milli. Ég mótmæli því sem hún heldur fram. Við vorum ekki par, við vorum vinir og samstarfsfélagar. Hún er að reyna að koma höggi á mig með ásökunum sem ekki eru sannar. Hún fær hlut sinn greiddan í myndinni þegar hún fer að skila hagnaði,“ segir Sigurjón. Myndin sé í klippingu núna. „Henni var boðið eitt og annað fyrir þessa peninga sem hún setti í þessa kvikmynd og fékk meðal annars staðfestingu á því að hún ætti 30 prósent í myndinni,“ segir hann. „Málið er enn fyrir norskum dómstólum að því leyti að ég get farið í mál við hana fyrir þær röngu sakir sem hún er að bera á mig og er lögfræðingur minn að vinna í því,“ segir Sigurjón. Sigurjón áfrýjaði dómnum til tveggja norskra hérðasdóma, í Osló annars vegar og Asker og Bærum hins vegar. Áfrýjanirnar bárust ekki innan tilskilins frest og var vísað frá, meðal annars af þeim sökum. Sigríður Dögg Auðunsdóttir sigridur@frettatiminn.is

ÍSLENSKA SIA.IS ICE 60434 09/12

Bættu smá WAsHINGtON D.C. í líf þItt Verð frá 33.900 kr.

þessi ferð gefur frá 2.100 til 6.300 Vildarpunkta aðra leiðina.

þú hittir sögufrægar persónur á fleiri stöðum en á Arnarhóli Auðvitað hafði Ingólfur áhrif á gang sögunnar. En þú sérð mörgum sinnum fleiri áhrifamiklar persónur í Washington D.C. Þar eru örlög heimsins ráðin í miðbænum á hverjum degi. Og þar bíða þín ógleymanlegar stundir í borg sem hefur allt að bjóða ferðamönnum. Arnarhóll hefur sinn sjarma, við vitum það – en Capitol Hill er líka þess virði að sjá hana.

+ Bókaðu núna á icelandair.is

Innifalið: Flug aðra leiðina og flugvallarskattar.

Vertu með okkur

fréttir

Helgin 14.-16. september 2012

veður

Föstudagur

laugardagur

sunnudagur

Vætusamt um allt land Helgarveðrið einkennist af umhleypingum. Á morgun má búast við suðvestanátt suðvestantil síðdegis með rigningu, en hægviðri og úrkomulausu veðri austantil fram á kvöld. Um landið norðvestanvert lítur út fyrir austlæga átt og úrkomu. Á laugardag snýst í norðlægar áttir, rigningu eða súld fyrir norðan en vestlægar áttir og dálitla vætu allra syðst. Á sunnudag lítur svo út fyrir hægt vaxandi norðan og norðvestanátt með úrkomu norðantil, en þurrviðri syðra. Hiti á bilinu 1-10 stig, hlýjast S- og SA-lands. Elín Björk Jónasdóttir vedurvaktin@vedurvaktin.is

8 7

6 9

Suðlæg átt sunnantil en austlægari fyrir norðan. Víða rigning undir kvöld og fremur milt.

Snýst í norðlæga átt, fyrst norðantil og rigning víða um land. Áfram fremur milt.

Vaxandi norðvestanátt og úrkoma norðantil en þurt um sunnanvert landið.

Höfuðborgarsvæðið: Suðvestlæg átt, skýjað og rigning.

Höfuðborgarsvæði : Snýst í norðlæga átt og styttir upp síðdegis.

Höfuðborgarsvæðið: Norðlæg átt og skýjað með köflum.

OYSTER PERPETUAL SUBMARINER DATE

Opin fyrir öllum góðum hugmyndum Michelsen_255x50_J_0612.indd 1

„Við erum opin fyrir öllum góðum hugmyndum enda er engin ein leið rétt í skólamálum,“ segir Katrín Jakobsdóttir menntamálaráðherra um hugmyndir Margrétar Pálu um að taka framhaldsskólann inn í grunnskólann og útskrifa nemendur með stúdentspróf 18 ára. „Ég minni hins vegar á að við fórum í róttækar breytingar á framhaldsskólakerfinu árið 2008 eftir víðtækt samráð við fagfólk. Eitt af því sem þá var skoðað var hvort stytta ætti grunnskólann og niðurstaðan var að gera það ekki. Við höfum hins vegar innleitt breytingar á borð við aukið samstarf við foreldra og aukið sérfræðiþjónustu við börn,“ segir Katrín. Katrín Jakobsdóttir Hún segir að þótt vissulega sé vímuefnaneysla ungmenna í menntamálaráðherra. framhaldsskólum áhyggjuefni stöndum við ágætlega í alþjóðlegum samanburði. „Auðvitað koma börn inn í annan kúltúr í framhaldsskóla en þau eru vön úr grunnskóla því þar eru saman lögráða einstaklingar og börn undir lögaldri. Hins vegar hafa skólarnir tekið á þessu með ýmsum hætti og margt hefur breyst til batnaðar á síðasta áratug,“ segir hún. -sda

Hjólaævintýri fjölskyldunnar

 Skólamál Bregðast þarf við vímuefnaneyslu og brottfalli

Margrét Pála vill útskrifa stúdenta

Þarna missa þau mjög oft fótanna og byrja í neyslu.

fjölskyldunni og eru þátttakendur hvattir til að hafa með eigið nesti, en jafnframt vakin athygli á íslenskum pönnukökum í Árbæjarsafninu. Að dagskránni standa Náttúruskóli Reykjavíkur, Landssamtök hjólreiðamanna, Landvernd, Hjólafærni á Íslandi, Fuglavernd og Framtíðarlandið. Leiðarlýsingu og kort hjólaleiðanna er að finna á vef Reykjavíkurborgar. - jh

Boðið verður upp á hjólreiðaferðir með leiðsögn undir yfirskriftinni „hjólaævintýri fjölskyldunnar“ á sunnudaginn, 16. september. Hjólað verður frá þremur upphafsstöðum á höfuðborgarsvæðinu á milli vatnavinja þar sem áhugasamir fræðimenn segja frá náttúrufyrirbærum á svæðinu. Hjólaævintýrin hefjast klukkan 10.30 og þeim lýkur í Árbæjarsafninu klukkan 14, en þar tekur við hátíðardagskrá umhverfisráðuneytisins í tilefni Dags íslenskar náttúru. Upphafsstaðirnir hjólaleiðanna eru við Bakkatjörn á Seltjarnarnesi, Ástjörn í Hafnarfirði og í Álafosskvosinni Mosfellsbæ. Hjólaævintýrin henta allri

14.06.12 16:56

Margrét Pála Ólafsdóttir segir að tekist hafi að brúa bilið milli leikskóla og grunnskóla. Nú þurfi kjark og nýja hugsun til að gera slíkt hið sama varðandi framhaldsskólana. Mynd Hari

•

Stærð: 149 x 110 x 60 cm

ÚTSALA YFIR 20 GERÐIR GASGRILLA Á ÚTSÖLUNNI

Er frá Þýskalandi

Skoðið úrvalið á www.grillbudin.is

39.900 Smiðjuvegi 2, Kóp - S. 554 0400

ÚTSALAN ER HAFIN YFIR 40 GERÐIR GRILLA Á ÚTSÖLUNNI

Margrét Pála Ólafsdóttir, stofnandi Hjallastefn unnar, vill brúa bilið milli grunnskóla og framhaldsskóla til að bregðast við þeim vanda sem blasir við framhaldsskólanemendum, sem er vímu efnaneysla og brottfall. Hún vill taka við börnum 12 ára á efsta stig grunnskólans og skila þeim af sér með stúdentspróf 18 ára.

fengisneysla íslenskra ungmenna byrjar í upphafi framhaldsskólagöngunnar og fleiri hætta námi en í löndunum sem við berum okkur saman við. Tvöfalt fleiri börn neyta áfengis á fyrsta ári í framhaldsskóla en á síðasta ári grunnskólans, þriðji hver fyrsta árs nemi. Helmingur þeirra sem hefja nám í framhaldsskóla lýkur náminu á tilsettum tíma samanborið við nálægt 70 prósent í löndunum í kringum okkur. „Ætlum við að sætta okkur við að þriðjungur barna byrja í neyslu og að stór hluti lendir í brottfalli? Ég samþykki það ekki,“ segir Margrét Pála Ólafsdóttir, skólastjóri og stofnandi Hjallastefnunnar. „Ég vil tengja saman unglingastig grunnskólans og framhaldsskólann því akkúrat við 16 ára aldurinn eru börn mjög viðkvæm. Þau eru í miðjum unglingafasa og eiga þá að kveðja skóla sem þau hafa haft öryggi sitt í og náð að varpa akkerum og stíga yfir í framhaldsskóla með fullorðnu fólki 19 og 20 ára og jafnvel eldra,“ segir hún. „Þau eru ennþá börn og eftir að sjálfræðisaldurinn var hækkaður í 18 ára er þessi umræða ekki síður tímabær.“ „Þarna missa þau mjög oft fótanna og byrja í neyslu sem er það hættulegasta sem hendir börn í okkar heimi. Þarna byrjar brottfallið. Stór hluti drengja nær ekki árangri og finnur sig ekki,“ segir hún. Margrét Pála auglýsir eftir sveitarfélagi sem hefur áhuga á að taka þátt í þróunarstarfi sem miðast að því að breyta umhverfi

framhaldsskólabarna. „Mig dreymir um að tengja saman unglingastig og framhaldsskólann, að skólakerfin skarist og verði jafnframt samtengd. Við, í Hjallastefnunni, byrjum með okkar krakka 5 ára og myndi ég vilja getað útskrifað börn úr framhaldsskóla 18-19 ára,“ Í flestum löndunum í kringum okkur er framhaldsskólinn þrjú ár. Í Bretlandi og Bandaríkjunum útskrifast börn með stúdentspróf úr grunnskólum 18 ára (Secondary School í Englandi en High-School í Bandaríkjunum) og á Norðurlöndunum útskrifast stúdentar 19 ára. Í Ítalíu er skólaskylda til 18 ára aldurs, á Spáni er skólaskylda til 16 ára en börn geta haldið áfram í grunnskóla í tvö ár og lokið stúdentsprófi. Mikið hefur verið unnið í því undanfarin ár að brúa bilið milli leikskóla og grunnskóla og hefur verið brugðist við því með ýmsum hætti. „Nú þurfum við að skoða að gera hlutina öðruvísi og brúa bilið milli grunnskóla og framhaldsskóla þannig að við náum betri árangri. Ég vil taka við börnunum 12 ára inn á efsta stig grunnskólans og skila þeim af mér 18 ára með stúdentspróf. Ég er til ef eitthvert sveitarfélag og eitthvert afl undir sólu er tilbúið með okkur. Tækifærin eru óendanleg. Það þarf kjark og nýja hugsun í skólamálum,“ segir Margrét Pála. Sigríður Dögg Auðunsdóttir sigridur@frettatiminn.is

ENNEMM / SÍA / NM51624

Netvarinn fylgir Ljósnetinu og passar upp á smáfólkið

• 80

• 140

• 40

51 02

• 10

51 02

Kynntu þér áskriftarleiðirnar á siminn.is eða í 800 7000.

Ljósnetið er kraftmeiri tenging fyrir íslensk heimili

Með Ljósnetinu færðu háhraðanettengingu með mikla flutningsgetu. Þú getur streymt tónlist og kvikmyndum og tengt allt að fimm háskerpumyndlykla fyrir Sjónvarp Símans. Með Netvaranum fær heimilið síðan öflugt tæki til að útiloka óæskilegt efni á netinu og koma þannig í veg fyrir að börn og unglingar villist þangað sem þau eiga alls ekki erindi.

Vinsælasta leiðin

Ljósnet 1

Ljósnet 2

Ljósnet 3

Ljósnet 4

10GB

40GB

80GB

140GB

Mánaðarverð

4.690 kr.

5.690 kr.

6.790 kr.

8.090 kr.

fréttir

Helgin 14.-16. september 2012

 Umhverfismál L ækkun yfirborðs Tjarnarinnar

Sigríður Dögg Auðunsdóttir sigridur@ frettatiminn.is

Yfirborð Tjarnarinnar í Reykjavík var lækkað í nokkra daga í síðustu viku vegna viðgerða við kant og göngustíg meðfram Tjörninni. Lækkun yfirborðsins getur haft slæm áhrif á lífríki Tjarnarinnar, að sögn Þórólfs Jónssonar, garðyrkjustjóra Reykjavíkurborgar, og skal því einungis grípa til í neyðartilfellum. Stjórnendur verksins lækkuðu yfirborðið án þess að hafa um það samráð við þar til bæra aðila, að sögn Þórólfs, en um leið og ábending barst var yfirborðið hækkað á ný. Lækkun á yfirborði Tjarnarinnar getur skaðað lífríkið næst bökkunum nái þeir að þorna upp.

Gunnar predikar í Austurbæ Hósanna, hópur kristinna karla og kvenna, stendur fyrir ókeypis gospelhátíð í Austurbæ á sunnudaginn, kl. 20. Þar predikar Gunnar Þorsteinsson, sem áður stýrði Krossinum, á ný. Gospelhljómsvitin GIG flytur tónlist og Jónína Benediktsdóttir vitnar. Hlaðborð verður í Silfurtunglinu, veitingastað á efri hæðinni í Austurbæ, að þakkargjörðinni lokinni. Gospelhátíð verður enn fremur í Austurbæ sunnudagana 23. og 30. september næstkomandi. - jh

Að sögn Þórólfs gerðist það þó ekki í síðustu viku því mikil úrkoma var, enda hafi verið brugðist við um leið og hægt var. „Þegar Harpan var í byggingu var þetta gert í tvígang og í mun lengri tíma. Það hafði slæmar afleiðingar fyrir lífríkið, sérstaklega ungana sem nærast á fæðu við bakkana. Við lærðum af því og gerum þetta helst ekki aftur,“ segir Þórólfur. Á Tjörninni er yfirfall sem rennur í gamla Lækinn sem nú er orðinn hluti af fráveitukerfi borgarinnar. Með því að lækka yfirfallið lækkar yfirborð Tjarnarinnar.

Fyrsti Prius Plug-in afhentur

Ljósmynd/Hari

Slæm áhrif á lífríkið

Lækkun á yfirborði Tjarnarinnar getur skaðað lífríkið næst bökkunum nái þeir að þorna upp.

 Velferð Börn sem höfðu það slæmt hafa það nú verr a

Toyota Prius Plug-in var frumsýndur um síðustu helgi og fyrsti bíllinn hefur verið afhentur kaupanda. Prius Plug-in er eins og venjulegur Prius en auk þess má aka honum allt að 25 kílómetra á rafmagni eingöngu. Bensínnotkun er því í lágmarki, frá 2,1 lítra í blönduðum akstri. Um 90 mínútur tekur að hlaða rafhlöðu bílsins og dugar hleðslan flestum sem búa í þéttbýli í daglegum akstri. Þegar búið er að aka á hleðslunni tekur venjuleg bensínvél við. Margrét Emilsdóttir tók við bílnum hjá Toyota í Reykjanesbæ. Með henni á myndinni eru Ævar Ingólfsson og Elías Jóhannsson frá Toyota. Í tilkynningu umboðsins kemur fram að fleiri Prius Plug-in verða afhentir á næstu vikum. - jh

15% afsláttur

Hvernig fer barnið þitt í skólann? Sum fara óhrein og með núðlusúpupakka í hönd. (Myndin tengist ekki efni greinarinnar) Mynd/Hari

Börnin óhreinni, líður verr og fá pakkanúðlur í mat Mjódd Álftamýri Bílaapótek Hæðasmára

Lyfjaval.is • sími 577 1160

LAMPAÚRVAL Ryco LDL-MD418A lampi m.grind 4x18W T8 62x60x8 cm án peru

7.990

Ryco LCB-T5003 T5 lampi 13W með 1,8 m snúru 59 cm

Ryco LCL-M2 T8 lampi 2x36W 113 cm IP30

2.590

7.990

Ryco LCL-M1036 T8/G13 lampi 36W 122 cm

2.490

m/peru

Ryco LDL-MD236A lampi m.grind 2x36w T8 122x30x7,5cm án peru

6.990

Ryco lampi án peru hvítur spegill 2x36W

4.690

Kletthálsi Reykjavík Reykjanesbæ Akureyri Húsavík Vestmannaeyjum

– Afslátt eða gott verð? Sími 412 2500 - sala@murbudin.is - www.murbudin.is

Börn sem höfðu það vont fyrir kreppu hafa það verra núna. Heilbrigðisstarfsfólk segir börnin óhreinni en áður, tannheilsuna verri, framtaksleysi foreldra meira, öryggisbúnað vanti inn á heimilin; líka þvottavélar. Börnin fái pakkanúðlur með sér í skólann. Vegna þessara niðurstaðna fyrir ári gripu yfirvöld til þess að rýna betur í niðurstöðurnar. Sérfræðingar telja ástandið ekki breytt.

örn bæði á Suðurnesjum og höfuðborgarÍ niðurstöðunum segir að bið eftir úrræðum fyrir svæðinu sem bjuggu við alvarlegan börn sem eigi við vanda að stríða sé of löng. vanda fyrir kreppu standa, að mati Einkum aðgengi að geðheilbrigðis- og sálstarfsmanna heilsugæslustöðva svæðanna, fræðiþjónustu. Ýmsir bentu á að eftirspurn verr í dag. Það er einnig mat starfsmanna eftir þessari þjónustu hafi aukist meðan meirihluta heilsugæslustöðva á Suðurlandi og framboð hafi minnkað sökum þess að Norðurlandi eystra um þeirra krakka. jafnmargir eða færri starfsmenn sinna Lýsingar starfsfólks heilsugæslþjónustunni en áður. Einnig kom fram unnar á Suðurlandi eru sláandi. Skólaað niðurskurður í skólum hafi bitnað hjúkrunarfræðingar verði varir við að á börnum. Bekkir séu fjölmennari og líkamlegar kvartanir; svo sem höfuðdregið hafi úr aðkeyptri sérfræðiþjónverkur, magaverkur, verkjakvartanir og ustu. erfiðleikar við að sofna, séu tíðari núna. Þá er staða barna af erlendum uppVantar að samTannheilsu hafi farið aftur. Nesti sé runa bág, að mati starfsfólks heilsuræma þjónustuna ekki eins næringarríkt og áður og orðin gæslu höfuðborgarsvæðisins. Undir það Guðbjartur Hannesson velalgeng sjón að börn komi með pakkantaka starfsmenn barnaverndarnefnda ferðarráðherra segir brýnt úðlusúpur fyrir hádegismat. Börnin séu á höfuðborgarsvæðinu: „Mál þeirra og óhreinni og ekki eins vel hirt. fjölskyldna þeirra eru að mörgu leyti að fara í gegnum hvaða „Í ungbarnaverndinni tökum við erfiðari í vinnslu og úrræði sem ísþjónustu sveitarfélögin eftir því að inn á heimilin vantar ýmsan lenskum börnum og fjölskyldum þeirra bjóða upp á. Þjónustan sé nauðsynjabúnað fyrir ungbarnið, svo bjóðast, nýtast oft ekki vegna tungumisjöfn og ríki og sveitarsem vagna, bílstóla, þvottavélar og þess málaerfiðleika.“ félög þurfi að vinna saman háttar. Við tökum líka eftir að úrræðaVelferðarvaktin skipaði þrjá hópa til að því að bæta hana þar leysi og framtaksleysi foreldra í erfiðað fara yfir vandann sem birtist í fyrri sem á hana skorti og leikum er meira en var og finnum við skýrslunni 2011 og leggja til lausnir. samræma. Spurður um fyrir uppgjöf á meðal þeirra. Við viljum Hóparnir töldu vandann ekki hafa lagast hundrað barna biðlistann þó taka fram að hópur þeirra sem á og sögðu skorta heildræna sýn fyrir á BUGLi segir hann það erfitt er orðinn miklu stærri og ekki er málefni barna og barnafjölskyldna í erfskipulagsverkefni innan einungis hægt að einblína á þau börn iðri stöðu. Auka mætti samvinnu milli þjónustunnar. Hann bendir sem áttu erfitt áður en hrun varð,“ segir kerfa og samræma stuðning sem standi á að barnabætur séu að í svörum heilsugæslustarfsmanna við til boða í skólum. Þá þyrfti að jafna aðhækka, fæðingarorlof fyrirspurn Velferðarvaktarinnar sem gengi að sál- og geðheilbrigðisþjónustu. einnig. Ríkisstjórnin hugi sett var á fót 2009 af velferðarráðuneytað barnafólki til að bæta Gunnhildur Arna Gunnarsdóttir inu og skilaði ítarlegri skýrslum um stöðu þess. málið á dögunum. gag@frettatiminn.is

www.volkswagen.is

Vissir þú? Að á Passat EcoFuel kemst þú frá Reykjavík til Akureyrar og til baka án þess að fylla á eldsneytistankinn

Eldsneytisk ostnaður Volkswage n á hverja 1 0 Passat 00 km* Á Passat EcoFuel ekur þú um á íslenskri orku. EcoFuel tæknin nýtir metangas og þú getur sparað rúmlega 40% af eldsneytiskostnaði. Metanbílar eru umhverfisvænir og bera því engin aðflutningsgjöld. Hámarksdrægni er 880 km samanlagt á metangasi og bensíni. Með notkun metans á enginn CO2 umframútblástur sér stað. Metanbílar fá ókeypis bílastæði í Reykjavík.

Passat kostar aðeins frá

3.890.000 kr. Fæst einnig með hagkvæmum bensín- og dísilvélum

Félag íslenskra bílablaðamanna valdi Volkswagen Passat EcoFuel bíl ársins á Íslandi 2012

*Miðast við eldsneytisverð eins og skráð er hjá Olís og Metan 16. ágúst 2012

Metan 9.8 43 kr. Dísil 13.65 5 kr. Bensín 18.1 58 kr.

T ry l l ing s l e g e n d a l o k

bókin í Hungurleikaþríleiknum

Helgin 14.-16. september 2012

 Fasteignir R annsókn á hugsanlegu alvarlegu samkeppnisbroti

Hungurleik anna ! H e r m i s k a ð i , þriðja og síðasta

fréttir

Enn beðið svara frá fasteignasölum Ári eftir að Fréttatíminn upplýsti að Samkeppniseftirlitið skoðaði hvort bankar, Íbúðalánasjóður og fasteignasalar hefðu með sér samantekin ráð um að stýra fjölda íbúða inn á markaðinn til að halda verði þeirra uppi er staðan óbreytt. „Staðan á málinu er sú að við erum enn að afla sjónarmiða á vettvangi fasteignasala. Í ljósi sumarleyfa fengu menn nokkuð rúman frest,“ svarar Páll Gunnar Pálsson, forstjóri eftirlitsins, fyrirspurn í tölvupósti. Forstjórinn sagði í septemberlok í fyrra mjög mikilvægt við aðstæður sem þessar að stórir aðilar á markaðnum, og þeir sem höndli með fasteignaviðskipti, hafi ekki samráð sín á milli sem miði að því að stýra framboði. Slíkt gæti klárlega verið alvarlegt brot á samkeppnislögum: „Það voru vísbendingar,“ sagði hann.

Sala fasteigna jókst um 40% í fyrra miðað við árið á undan. Þrátt fyrir á landsmönnum hafi fjölgað um ríflega fimmtíu þúsund frá 1994 seldust 220 færri eignir í fyrra en þá eða 6.600 eignir. Salan gæti orðið dræmari í ár en um 3.600 eignir hafa selst fyrstu átta mánuði ársins. Íbúðalánasjóður á tæplega tvö þúsund íbúðir. Búið er í 800 þeirra. 270 íbúðir eru á byggingarstigi og 830 standa auðar. 250 eru í sölu og aðrar 250 á leið í sölu. Sjóðurinn hefur selt um 400 íbúðir frá hruni. Í upphafi árs áttu viðskiptabankarnir og þrír sparisjóðir samtals 633 íbúðir og Drómi ríflega 200. Gunnhildur Arna Gunnarsdóttir gag@frettatiminn.is

 Fjáröflunar átak kvenna athvarf safnar fyrir stærr a húsnæði

Yfir hundrað konur með börn á ári í Kvennaathvarfi Í dag eru sjö konur og sex börn í Kvennaathvarfinu. Illa hefur gengið, samkvæmt talsmönnum athvarfsins, að nýta austurrísku leiðina svokölluðu en það er ný lög sem samþykkt voru í fyrra og heimila lögreglu og dómstólum að fjarlægja ofbeldismanninn af heimilinu.

á íslensku!

einnig Fáanleg innBundin

bbbb

PBB / FRTM

MeTsöluBækuR www.forlagid.is – alvöru bókaverslun á netinu

úna eru sjö konur hjá okkur í Kvennahugsa um að brjóta upp heimilið með öllu sem athvarfinu og sex börn,“ segir Sigþví fylgir,“ segir Hildur og umrætt kvöld þrúður Guðmundsdóttir, framþegar allt heimilisfólk er sofnað hringir kvæmdarstýra Kvennaathvarfsins, lögreglan um hálf eitt og biður um en í vikunni hófst fjáröflunarátak skjól fyrir konu með tvö börn. Þá Kvennaathvarfsins en markmiðtekur við undirbúningur við ið er að komast í stærra húskomu konunnar og barnanna næði. Átakið fer fram þannig en engum er vísað frá en að í helstu verslunum liggja starfsfólk athvarfsins neyðist frammi litlar tölur sem seldar til að búa um litlu fjölskylduna eru á þúsund krónur og renní stofunni en þar er svefnsófi. ur allt andvirðið til söfnunarGrípum aftur niður í dagbók innar. Átakið stendur fram á Hildar: „Fjölskyldan kemur sunnudag í næstu viku. í fylgd lögreglunnar, konan Á hverju ári dvelja yfir grætur mikið og er í miklu hundrað konur í athvarfójafnvægi. Börnunum líður inu ásamt börnum sínum. greinilega illa, þau eru óörugg Árlega koma að auki á þriðja og hrædd enda búin að heyra hundruð kvenna í ráðgjafarog sjá atburði sem ekkert barn og stuðningsviðtöl og samá að þurfa að upplifa. Starfskvæmt upplýsingum Sigþrúðkona reynir að hlúa að konunni Frægir leggja fjáröflunarátaki ar eru þá ótaldar þær konur sem sem best hún getur til að hún geti Kvennaathvarfsins lið. taka þátt í sjálfstyrkingarhópum sinnt börnunum. Hitar handa henni og hringja í neyðarsíma athvarfsins, 561 1205, en hann te og ræðir rólega við hana. Eftir tvo tíma er fjölskylder opinn allan sólarhringinn. an komin í ból.“ Týpískur starfsdagur í Kvennaathvarfinu er erilAðspurð um hvernig austurríska leiðin hafi gagnast samur að sögn Hildar Guðmundsdóttur, vaktstýru í hér á landi, en í júní í fyrra voru þau lög samþykkt en Kvennaathvarfinu. „Að mörgu er að huga á stóru heimmeð þeim er hægt að láta fjarlægja ofbeldismanninn ili og mörg viðtöl yfirleitt á dagskrá. Á dæmigerðum á heimilinu í stað þess að konan þurfi að flýja með degi hringja nokkrar konur og það þarf að aðstoða þær börnin, segir Sigþrúður að framkvæmdin hafi valdið konur sem hér búa að komast í samband við lögfræðvonbrigðum. ing og þvíumlíkt,“ segir Hildur þegar hún er beðin um „Mér vitanlega hefur þessu úrræði tvisvar verið að lýsa degi í athvarfinu. Kvöldin geta tekið á en það beitt. Við erum ekki að nota það nógu vel,“ segir hún þarf að koma öllum litlu englunum í háttinn og þegar og bætir því við að lokum að hún voni að Íslendingar Hildur er beðin um að kíkja í dagbókina sína og segja taki erindi Kvennaathvarfsins vel og kaupi tölu til sögu eins slíks útskýrir hún: styrktar athvarfinu. „Síminn hringir, það er kona í þörf fyrir ráðgjöf. Mikael Torfason Maðurinn hennar hafði lagt á hana hendur síðastliðna nótt en þau eiga þrjú ung börn. Henni finnst erfitt að mikaeltorfason@frettatiminn.is

H ÖFU ÐVERKU R - TANNVERKUR - TÍÐAV ERKUR - M Í G REN I - H I T I

Hraðvirkt bólgueyðandi verkjalyf

ibuxin rapid ibuprofen

fæst án lyfseðils í apótekum

Notkunarsvið: ibuxin rapid inniheldur ibuprofen sem er lyf sem dregur úr verkjum og hita (flokkur: bólgueyðandi gigtarlyf sem ekki er steri). ibuxin rapid er notað við vægum til miðlungi miklum verkjum, svo sem höfuðverk, tannverk, tíðaverk, bráðum mígrenihöfuðverk, hita og verkjum vegna kvefs. Ekki má nota ibuxin rapid: Ef þú ert með ofnæmi fyrir ibuprofeni eða einhverju öðru innihaldsefni ibuxin rapid. Ef þú hefur fundið fyrir mæði, astma, nefrennsli, þrota eða ofsakláða eftir notkun acetylsalicylsýru eða annarra bólgueyðandi gigtarlyfja sem ekki eru sterar (NSAID). Ef þú ert með óútskýrða blóðmyndunartruflun. Ef þú ert með eða hefur haft endurtekin sár (ætisár) eða blæðingu í maga/skeifugörn. Ef þú hefur fengið blæðingu eða rof í meltingarvegi við fyrri meðferð með bólgueyðandi gigtarlyfjum (NSAID). Ef þú ert með blæðingu í heilaæðum eða aðra virka blæðingu. Ef þú ert með alvarlega skerðingu á lifrar- eða nýrnastarfsemi. Á síðustu 3 mánuðum meðgöngu. Ef þú ert með kransæðasjúkdóm eða alvarlega hjartabilun. Ef þú þjáist af verulegri ofþornun. Gæta skal sérstakrar varúðar við notkun ibuxin rapid: Ef þú ert með arfgengan blóðmyndunarsjúkdóm (bráða porfýríu með hléum). Ef þú ert með ákveðna sjálfsnæmissjúkdóma (rauða úlfa og blandaðan bandvefssjúkdóm). Ef þú ert með sjúkdóma í meltingarfærum eða langvinna bólgusjúkdóma í þörmum (sáraristilbólgu, Crohn´s sjúkdóm). Ef þú ert með skerta nýrna- eða lifrarstarfsemi. Ef þú þjáist af ofþornun. Ef þú ert með eða hefur haft háþrýsting eða hjartabilun. Ef þú ert með ofnæmi (t.d. húðviðbrögð við öðrum lyfjum, astma, ofnæmiskvef), langvarandi þrota í slímhúðum eða langvarandi teppusjúkdóm í öndunarfærum. Ef þú ert með storkutruflun í blóði. Strax eftir stórar skurðaðgerðir. Meðganga og brjóstagjöf: Þú mátt aðeins nota ibuxin rapid á fyrstu 6 mánuðum meðgöngu eftir að hafa ráðfært þig við lækninn. Ekki má nota ibuxin rapid síðustu 3 mánuði meðgöngu. Yfirleitt er ekki nauðsynlegt að gera hlé á brjóstagjöf við skammtíma notkun í ráðlögðum skömmtum. Algengustu aukaverkanir: Sár, rof eða blæðing í meltingarvegi, stundum lífshættuleg, einkum hjá öldruðum, geta komið fram. Ógleði, uppköst, niðurgangur, vindgangur, hægðatregða, meltingartruflanir, kviðverkur, sortusaur, blóðuppköst, sáramunnbólga, versnun ristilbólgu og Crohn´s sjúkdóms hafa komið fram. Skammtastærðir: Fullorðnir og unglingar yfir 40 kg: 200 mg – 400 mg skammtar, að hámarki 1.200 mg á sólarhring. Börn og unglingar: Hámarksskammtur af ibuprofeni á dag er 30 mg á hvert kg líkamsþyngdar, skipt niður í 3 til 4 staka skammta. 20-29 kg: 200 mg skammtar, að hámarki 600 mg á sólarhring. 30-39 kg: 200 mg skammtar, að hámarki 800 mg á sólarhring. Ekki skulu líða minna en 6 klst. á milli skammta. ibuxin rapid skal aðeins nota hjá börnum sem eru a.m.k. 20 kg að þyngd. Lesið vandlega leiðbeiningar í fylgiseðli sem fylgir lyfinu. Júlí 2012.

FÍTON / SÍA

MP banki eflir atvinnulífið MP banki er eini sjálfstæði og óháði einkabankinn og því í kjörstöðu til að veita úrvals þjónustu fyrir íslenskt atvinnulíf, athafnafólk, árfesta og spari áreigendur. Stefna okkar er skýr: Við erum banki atvinnulífsins.

Ármúli 13a / Borgartún 26 / +354 540 3200 / www.mp.is

Við erum sérfræðingar í bankaviðskiptum fyrir lítil og meðalstór fyrirtæki og veitum þeim alhliða þjónustu sem og einstaklingunum sem að þeim standa.

Við vinnum náið með viðskiptavinum okkar og metum árangur okkar í vexti þeirra og velgengni.

Við erum leiðandi árfestingarbanki í fyrirtækjaráðgjöf, markaðsviðskiptum og ármögnun í gegnum verðbréfamarkað.

Verið velkomin í banka atvinnulífsins.

Við erum þekkt fyrir afbragðs árangur í eignastýringu á innlendum sem erlendum mörkuðum – jafnt við góðar sem erfiðar markaðsaðstæður.

úttekt

Helgin 14.-16. september 2012

Færri föt á

Fleiri konur birta myndir af sér á Facebook sem eru teknar af svokölluðum áhugaljósmyndurum, rétt lýstar og unnar í myndvinnsluforritum. Námsráðgjafi setur spurningamerki við þessa þróun en eldri konur eru auðvitað fyrirmyndir þeirra yngri. Stelpunum í módelfitness og öðrum fyrirsætustörfum finnst ekkert mál að vera fáklæddar á Facebook og samt krefjast virðingar í karllægum heimi.

eð tilkomu Facebook erum við öll orðin okkar eigin fjölmiðill og margt ungt fólk rekur nokkurskonar ímyndarherferð á internetinu. Samkvæmt áhugaljósmyndurum færist það sífellt í aukana að stúlkur setji sig í samband og vilji láta „alvöru“ ljósmyndara taka myndir í stúdíói, með réttri lýsingu og myndvinnslu. „Já, það er mikill áhugi á að fá svona myndir,“ segir Ólafur Harðarson, áhugaljósmyndari og öryggisvörður, sem er vinsæll þegar kemur að svona myndatökum og hikar ekki við að taka erótískar myndir en „ég mynda ekkert klám,“ segir hann. Aðspurður hvort strákar hafi samband til að fá af sér myndir berum að ofan eða þvíumlíkt segir hann að það hafi ekki gerst. „Ég er nú bara í þessum fitnessmyndum,“ segir annar áhugaljósmyndari, Arnold Björnsson, sem tekur ekki þátt í að mynda stelpur undir tvítugu. Hann segist ennfremur viss um að það sé „fullt af fólki þarna úti sem gleypir loft þegar það sér þessar myndir en það er kannski að breytast.“ En myndirðu að segja að svona myndir hlutgeri konur? „Nei. Þetta eru í grunninn bara eins og hverjar aðrar spánarmyndir og að þú þarft ekki annað en að fara inn á bleiku svæðin á þessum netmiðlum, eins og til dæmis Vísir.is, til að sjá að það er mikil eftirspurn eftir svona myndum af konum,“ segir Arnold.

Fitnesmódel klippa kvikmyndir

Síðustu ár hefur mikil umræða átt sér stað í samfélaginu um það hvernig konur birtast í fjölmiðlum og á netinu og hversu mótandi þær birtingarmyndir eru á ungar stúlkur. Þeir sálfræðingar sem haft var samband við vegna vinnslu greinarinnar sögðu útlitið að nokkru vera félagslegan gjaldmiðil fyrir konur í heimi sem er að langmestu leyti stjórnað af karlmönnum og því ætti það ekki að koma neinum á óvart að ungar konur birti eins fallegar myndir af sér og þær geta, jafnvel af sér fáklæddum. Hinsvegar segja þær ungu konur sem birta fáklæddar fyrirsætumyndir af sér á netinu að þær geri það á eigin forsendum: „Við klæðum okkur nákvæmlega eins og okkur sýnist og birtum þær myndir af okkur sem við viljum,“ útskýrir Eva Lind Höskuldsdóttir en hún og

Tækifæri

Kæli- og frystiskápar KG 36VNW20 (hvítur) KG 36VVI30 (stál)

Tækifærisverð: 99.900 kr. stgr. (hvítur)

(Fullt verð: 129.900 kr.)

Tækifærisverð: 139.900 kr. stgr. (stál) (Fullt verð: 179.900 kr.)

H x b x d: 186 x 60 x 65 sm

Nóatúni 4 · Sími 520 3000 www.sminor.is

vinkona hennar og samstarfskona, Eyrún Helga Guðmundsdóttir, klippa kvikmyndir, stunda svokallað módelfitness og „ganga í bleiku ef okkur langar að ganga í bleiku.“ Þær hika heldur ekki við að birta myndir af sér á bikini á Facebook og segja að þeim sé alveg sama hvað fólki finnst um það almennt. Og varðandi hvort þær fái minni virðingu í þessum karlaheimi sem kvikmyndabransinn er þá viðurkennir Eva að það komi körlunum oft á óvart að þær Eyrún geti klippt kvikmyndir: „Og ef ég spyr: „Er það af því að ég er kona? Eða af því að ég er í bleiku?“ þá segja þeir að þeim finnist við bara ekki vera týpurnar sem geti klippt bíómynd.“

kvæmlega það sem þeim sýnist. Í dag er miklu meira frjálsræði og kona getur verið flott og sexí en samt krafist virðingar í karlaheimi,“ segir Hlín. Önnur ung kona sem hefur fengið Ólaf Harðarson til að mynda sig er Sólveig Gylfadóttir en hún hefur lengið stefnt að því að verða fyrirsæta en er að auki nemi við Söngskólann í Reykjavík, förðunarfræðingur og í gospelkór. Hún, eins og reyndar Eva Lind og samstarfskona hennar, Eyrún Helga, stunda mjög heilbrigðan lífstíl og er annt um útlitið: „Ég myndi aldrei birta nektarmyndir af mér á Facebook,“ segir Sólveig og bætir því við að allar þær myndir sem hún hafi birt af sér séu smekklegar. Hlín Einarsdóttir. Eva Lind segir sjálf að henni finnist hún „Sæta, sæta„ og læk á það bara „allt í lagi sæt,“ en í skóla á sínum tíma Elva Björk Ágústsdóttir námsráðgjafi segir það gott þeg- var hún með lítið sjálfstraust, hún var svokallað nörd ar hver og einn fær að vera eins og hann eða hún vill: og lesblind í ofanálag og varð fyrir einelti. Líkamsrækt „Ef einhver stúlka hefur áhuga á því að vera fyrirsæta á og heilbrigt líferni hefur hjálpað henni að byggja upp kvöldin og forstjóri á daginn þá er það auðheilbrigða sjálfsmynd, segir hún. „Auðvitað vitað bara frábært,“ segir hún en Elva hefþurfa ekkert allir að ganga um á bikini og ur unnið mikið með stúlkum og þá hvaða birta þannig myndir af sér til að bæta egóið tilfinningu þær hafi fyrir eigin líkama og sitt. En það hjálpaði mér og ég vil standa segir að almennt séu stelpur ekki ánægðar með sjálfri mér.“ Finnurðu ekki fyrir neinum fordómum? með líkamsvöxt sinn. „Jú, jú, það eru pottþétt fordómar gagnElva setur því ákveðið spurningamerki við hvaða skilaboð er verið að senda ungvart litlu bleiku stelpunum sem eru í fitness um stúlkum með því að þær eldri birti og klippa svo bíómyndir og það verður bara myndir af sér í einhverjum pósum á Faað hafa það. Daginn sem ég hætti að vera cebook. „Auðvitað er það ákveðin leið til sama um hvað öðrum finnst um mig þá fór að styrkja sjálfsmyndina að birta myndmér að líða vel. Ég vildi að ég hefði fattað ir af sér og fá kannski skilaboðin „sæta, það miklu fyrr,“ segir Eva Lind. Hildur Sverrisdóttir. sæta“ eða nokkur læk til baka. En oft dugar það ekki til og getur þá snúist upp í andstæðu sína og Sjúkt í athyglina kannski í grunninn birtingarmynd af því að þeim líði til Hildur Sverrisdóttir lögmaður segist enginn sérfræðingað byrja með eins og þær séu ekki nógu góðar,“ segir ur í hvernig mynd konur vilji birta af sér á Facebook en henni finnst að konur eigi að fá að gera það Elva og bendir á að það sé einnig hættulegt ef stúlkur setji of grófar myndir af sér sem þeim sýnist svo lengi sem það skaði þarna inn og nauðsynlegt sé að foreldrar ekki aðra. Sjálf er hún nýbúin að gefa út bók séu mjög meðvitaðir um hvað börnin þeirra sem heitir Fantasíur og inniheldur kynferðeru á gera á netinu. islegar fantasíur íslenskra kvenna. „Það má líka alveg spyrja stelpurnar að „Auðvitað er mikil útlitsdýrkun í gangi því hvaða mynd þær eru að birta af sér sem í þessum heimi,“ segir hún og bendir á að fyrst eftir að Facebook kom hafi hún heyrt konum ef þær eru að birta myndir af sér á af umræðu um að fólk væri með of fallegar bikini á Facebook,“ heldur Elva áfram en hún telur að margar stúlknanna sem gangi myndir af sér. „Sem ég skildi ekki alveg því of langt í þessum efnum muni sjá eftir því á opinberum vettvangi reynum við nú öll að þegar þær verði eldri. Útlit skiptir miklu líta vel út. Við gerum okkur fín áður en við förum út til að skemmta okkur.“ máli í því samfélagi sem við búum í og því Arnold Björnsson. kannski ekkert svo skrítið að fólk leiti að Og varðandi það að hægt sé að skrifa um samþykki annarra á útliti sínu með þessum kynlíf og vera í forsvari fyrir Píkusögur, hætti. En sem betur fer er samfélagið síbreytilegt og eins og hún gerði fyrir nokkrum árum, jú eða klippa þótt mikið sé um útlitsdýrkun núna þá muni það vonandi bíómyndir og vera í módelfitness, og fá samt bara pláss breytast eins og annað. við borðið og geta gert þá kröfu um að fólk beri virðingu fyrir sér þá segir hún að konur eigi Hætt með myndaseríur á Bleikt.is bara að gera sig breiðar á öllum þessum Hlín Einarsdóttir, ritstjóri eins bleikasta stöðum. „Það sem var til skammar fyrir vefs landsins, Bleikt.is, veit hvaðan þessar einhverjum árum er það ekki lengur. Tímarnir breytast.“ ungu konur og stúlkur eru að koma sem vilja birta „sexí“ myndir af sér á Facebook: Áhugaljósmyndararnir Ólafur Harðar„Ég veit að mörgum konum finnst gamson og Arnold Björnsson eru samt lítið að an að láta dást að sér og hrista upp í fólki,“ spá í stöðu kvenna almennt heldur segir segir Hlín sem fékk fyrrnefndan Ólaf HarðArnold að þetta fjalli um að mynda árangarson til að taka myndir af sér á sínum tíma urinn í þessu módelfitness og Ólafur HarðEva Lind Höskuldsþegar hún var einhleyp og skrifaði pistla arson skilur vel að „ef einhver póstar flottri dóttir og Eyrún Helga á netinu um samskipti kynjanna. „Það er mynd af sér þá fær hún mikla athygli og Guðmundsdóttir . samt liðin tíð,“ segir hún. fólk er sjúkt í það.“ Hann segir ennfremur Hún segir að á myndatökum sem þessað konur og stúlkur á öllum aldri og úr öllum sé þó skuggahlið og það sé þegar ungar stúlkur um stéttum hafi samband við sig til eiga flottar myndir gangi þvert á öll heilbrigð mörk og séu jafnvel að senda til að setja á Facebook. Samkvæmt honum fjallar þetta klámmyndir eða setji inn á vafasama vefi. Þau á Bleikt.is ekki um nekt heldur það hvort ljósmyndin sé góð eða hafa fjallað um slík tilfelli og slík umfjöllun hefur breytt ekki. þeirra sýn á myndir af fáklæddum konum en Hlín segir Mikael Torfason að hún sé hætt að birta myndaseríur á Bleikt.is. „Ég er samt á því að það sé gott þegar konur gera ná- mikaeltorfason@frettatiminn.is

a Askj ar l í b r ði nota að, t s jum á ný

Klet

2 i s l thá Nýr vefur:

notadir.is

Kia cee’d LX 1,6 Árg. 2011, ekinn 36 þús. km, dísil, beinsk., 6 gírar.

Verð 2.590.000 kr.

Nissan Pathfinder

Skoda Octavia

AUDI Q7 quattro

Árg. 2006, ekinn 102 þús. km, bensín, sjálfsk.

Árg. 2007, ekinn 125 þús. km, dísil, sjálfsk.

Árg. 2012, ekinn 2 þús. km, dísil, sjálfsk.

Árg. 2006, ekinn 101 þús. km, bensín, sjálfsk.

Verð 4.490.000 kr. Tilboð 3.990.000 kr.

Verð 4.290.000 kr. Tilboð 3.390.000 kr.

Verð 3.990.000 kr.

Verð 5.590.000 kr. Tilboð: 4.990.000 kr.

Nissan Qashqai

Mercedes-Benz SLK 200

Mercedes-Benz C 220

Volvo XC90 Sport V8

Árg. 2008, ekinn 99 þús. km, bensín, sjálfsk.

Árg. 2006, ekinn 40 þús. km, bensín, sjálfsk.

Árg. 2011, ekinn 8 þús. km, dísil, sjálfsk.

Árg. 2005, ekinn 102 þús. km, bensín, sjálfsk.

Verð 3.490.000 kr. Tilboð 2.990.000 kr.

Verð 4.700.000 kr. Tilboð 3.990.000 kr.

Verð 7.190.000 kr.

Verð 3.690.000 kr. Tilboð 2.950.000 kr.

Kia Sportage

Kia cee’d EcoDynamics

Subaru Legacy Lux

Kia Carnival Classic

Árg. 2007, ekinn 94 þús. km, dísil, beinsk., 6 gírar.

Árg. 2011, ekinn 30 þús. km, bensín, beinsk.,5 gírar.

Árg. 2007, ekinn 72 þús. km, bensín, sjálfsk.

Árg. 2009, ekinn 117 þús. km, dísil, sjálfsk., 8 manna.

Verð 2.290.000 kr.

Verð 2.890.000 kr.

Verð 2.690.000 kr. Tilboð 2.290.000 kr.

Verð 3.690.000 kr.

H V Í TA H Ú S I Ð / S Í A – 1 2 - 1 8 5 4

Mercedes-Benz ML 350

NOTAÐIR BÍLAR

Kletthálsi 2 · 110 Reykjavík · Sími 590 2100 · www.notadir.is

Opið virka daga kl. 10-18 og laugardaga kl. 12-16

GLÆSILEGUR VEISLUSALUR!

viðhorf

Helgin 14.-16. september 2012

Náttúruparadís í hjarta borgarinnar

Alþingi og forsetinn

Löggjafarvaldið er þingsins

Fundir og ráðstefnur

Veislusalurinn er vel tækjum búinn og er því tilvalinn fyrir hvers kyns ráðstefnur og fundi, stóra sem smáa. Í salnum er meðal annars hágæða hljóðkerfi, skjávarpi, flettitafla og púlt. Starfsfólk okkar veitir þér ráðgjöf varðandi veitingar og annað sem huga þarf að.

www.nautholl.is

www.facebook.com/nautholl

nautholl@nautholl.is

sími 599 6660

20% afsláttur

á bílstólum

fyrir viðskiptavini

Ticket to heaven galli Verð frá 11.990

Simo barnavagn 2012 vatns og vindheldur. Frábær við íslenskar aðstæður.

Kosningavetur hófst með setningu Alþingis í vikunni. Þingið verður í styttra lagi enda kosið, að óbreyttu, til þings ekki síðar en í apríllok. Kosningarnar, flokksþing og forystukjör munu setja svip á þingið en ekki síður val á framboðslista, hvort heldur verður með prófkjöri eða öðrum hætti. Þingið sem nú situr er um margt sérstakt enda kosið vorið 2009, við áður óþekktar ástæður, þegar upplausnarástand ríkti í þjóðfélaginu í kjölfar hruns bankakerfisins og þeirrar efnahagsóreiðu sem fylgdi. Kallað var eftir breytingum. Það leiddi meðal annars til þess að af 63 þingmönnum voru 27 nýir þingmenn kosnir til Alþingis en það er mesta endurnýjun á milli Jónas Haraldsson kosninga í sögu lýðveldisins. jonas@frettatiminn.is Valdahlutföll breyttust. Átök hafa verið á Alþingi, og innan ríkisstjórnar, allt kjörtímabilið og um þverbak keyrði á liðnu vori þegar afar umdeild stórmál voru til umfjöllunar og hvorki gekk né rak. Afstaða almennings til Alþingis hefur komið skýrt fram í skoðanakönnunum undanfarin misseri. Virðing gagnvart þessari elstu og helstu stofnun þjóðarinnar hefur farið þverrandi og traustið hefur dvínað sem sést af því að árabilinu 2003 til 2008 treystu 30-44 prósent Alþingi en samkvæmt könnun Capacent snemma í vor var traustið komið niður í 10 prósent. Eðlilegt er því að forseti Íslands hafi vikið að vanda Alþingis þegar hann setti þingið og minnti á að löggjafinn væri hornsteinn lýðræðis. „Sú stofnun sem setur lögin þarf að njóta trausts ella er hætta á að ákvarðanir glati áhrifamætti,“ sagði forsetinn og bætti við að mikið væri í húfi fyrir þjóðina og stofnanir hennar, að á komandi vetri verði tekið á vanda Alþingis, leitað lausna til að efla álit þess meðal almennings. Rétt er það hjá forsetanum en lausnin er ekki sú að hann auki afskipti sín af setningu laga umfram það sem tíðkast hefur, eins og

hann sagði í ræðu sinni að kröfur væru um. Affarasælast er að löggjafarvaldið verði hér eftir, sem hingað til, í höndum Alþingis og aðkoma forsetans ekki önnur en formleg. Ýmsu má breyta og verður væntanlega gert við endurskoðun stjórnarskrárinnar, meðal annars því að ákveðið hlutfall kjósenda geti krafist þjóðaratkvæðagreiðslu um lög sem Alþingi hefur sett. Umdeildur málskotsréttur forsetans verður þar með óþarfur. Í því sambandi má vitna til nýlegrar greinar Vilhjálms Þorsteinssonar stjórnlagaráðsfulltrúa. Þar sagði meðal annars: „Sumir segja að forseti lýðveldisins eigi þá að vera mótvægi, eða jafnvel „brjóstvörn þjóðarinnar“, gagnvart hinu „ónýta“ Alþingi. Þetta er að mínu mati afar vanhugsað. Alþingi starfar í umboði fullveldishafans, þjóðarinnar. Þingið er æðsta valdastofnun landsins og vettvangur fulltrúalýðræðisins. Þar koma saman flokkar og einstaklingar sem endurspegla ólíkar skoðanir kjósenda. Fulltrúalýðræði, og lýðræði almennt, getur vissulega verið pirrandi á köflum, þreytandi til lengdar og virst óskilvirkt þegar hver höndin er uppi á móti annarri. En það er – þrátt fyrir gallana – besta aðferðin sem mannkynið þekkir til að fara með stjórn sameiginlegra mála hvers samfélags. Forseti, þótt þjóðkjörinn sé, er á hinn bóginn aðeins einn einstaklingur. Hann eða hún byggir orð sín og gjörðir þegar til kastanna kemur á einni sannfæringu og einni dómgreind. Enginn er svo óskeikull að taka ætíð réttustu ákvörðun sem völ er á. Þá er alþekkt að vald spillir smám saman, beint og óbeint. Það getur þurft sterk bein til að standast freistingar og láta ekki upphafna stöðu embættisins taka sig úr jarðsambandi og hlaupa með sig í gönur. Nei, lausnin hlýtur að vera sú að endurbæta fulltrúalýðræðið og starfshætti þingsins.“ Þótt deila megi um ýmsar tillögur stjórn lagaráðs er þetta það sem bíður alþingismanna nú, og ekki síður þeirra sem kjörnir verða næsta vor. Þingmennirnir starfa í umboði þjóðarinnar og verða að vinna traust hennar og virðingu á ný.

 Vik an sem var

... allt fyrir börnin Reykjavík: Bíldshöfða 20 (Húsgagnahöllin) - S: 562 6500 · Opið: Mán. - Fös: 10-18 Lau: 10-16 Sun: 13-16. Akureyri: Kaupvangsstræti 1 - S: 462 6500 · Opið: Mán. - Fös: 11-18 Lau: 12-16 www.fifa.is

Vá býr í lofti Sjálfstæðisflokurinn má ekki verða teboðshreyfing Íslands. Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir, alþingiskona Sjálfstæðisflokksins, virðist hafa nokkrar áhyggjur af því að einhverjir flokksfélagar hennar séu á villigötum og horfi of stíft til öfgaafla innan Repúblíkanaflokksins í Bandaríkjunum.

Denny Crane! Það er kannski svolítið eins og að fara að selja ost til Sviss að fara að selja lögfræðidrama til Bandaríkjanna. Sigurjón Kjartanson, handritshöfundur lögfræðiþáttanna Réttur, sér kómíska hlið á því að Bandaríkjamenn ætli sér að endurgera þættina fyrir heimamarkað sinn en Kaninn fjöldaframleiðir lögfræðidrömu af miklum móð og hefur gert áratugum saman.

Ekkert te, bara Braga kaffi Ég hef zero tolerance fyrir svona kjaftæði Þorgerður Katrín. Jóhannes Þór Skúlason, aðstoðarmaður Sigmundar Davíðs Gunnlaugssonar formanns Framsóknarflokksins, brást hinn versti við þegar Þorgerður Katrín setti harðlínufólk í Sjálfstæðis- og Framsóknarflokki undir tehettu Söru Palin.

Hennar eigin ambögur ... sminkurnar á RUV sáu um förðunina og ræðuna skrifaði ég sjálf – sama hvað spunameistarar segja en sumir halda að ég sé með ræðuskrifara – tómt kjaftæði. Sú vaska framsóknarþingkona Vigdís Hauksdóttir sagði Eiríki Jónssyni frá því hvar og hvernig hún stíliseraði sig fyrir umræður um stefnuræðu forsætisráðherra. Og hreinsaði um

leið saklaust fólk af grun um að vera ræðuskrifarar hennar. Lengi er von á einum Vigdís þú ert til sóma! Snorri Óskarsson, oftast er kenndur við Betel, hefur staðið í eldlínunni undanfarið en steig fram í athugasemdakerfi dv.is Vigdísi Hauksdóttur til stuðnings. Snorri var sérstaklega ánægður með að Vigdís skyldi hafa snuprað Róbert Marshall fyrir að hafa skrópað í guðsþjónustu fyrir þingsetningu. Bænheyrður! Ég og Vigdís Hauksdóttir erum frá og með deginum í dag ekki lengur sessunautar í þinginu. Guði sé lof fyrir það. Róbert Marshall var ekki jafn hress með Vigdísi og þær skammir sem hann fékk frá henni. Þakkaði Guði en láðist að gera það í Dómkirkjunni.

Maður vikunnar

Annasamri viku að ljúka ,,Það er mér mikill heiður að vera maður vikunnar. Vikan hefur verið annasöm og ekki síður vikurnar þar á undan þegar undirbúningur fyrir fjármálafrumvarpið stóð sem

hæst. Það krefst ekki mikils hugrekkis að hækka tóbaksgjaldið, miklu frekar umhyggju fyrir ungu fólki sem vonandi notar peningana sína í annað en tóbak eftir hækkunina,” segir Oddný G. Harðardóttir fjármála- og efnhagsráðherra en hún mun svo láta af starfi um næstu mánaðamót en þá kemur Katrín Júlíusdóttir úr fæðingarorlofi.

Sætúni 8, 105 Reykjavík. Sími: 531 3300. ritstjórn@frettatiminn.is Ritstjórar: Jónas Haraldsson jonas@frettatiminn.is og Mikael Torfason mikaeltorfason@frettatiminn.is. Framkvæmda- og auglýsingastjóri: Valdimar Birgisson valdimar@frettatiminn.is. Útgáfustjóri: Teitur Jónasson teitur@frettatiminn.is . Fréttatíminn er gefinn út af Morgundegi ehf. og er prentaður í 82.000 eintökum í Landsprenti.

SPORTÍS SÉRVERSLUN MEÐ VANDAÐAN OG SPENNANDI SPORTFATNAÐ OG SKÓ. OPNAR FÖSTUDAGINN 14. SEPTEMBER KL.10:00 Í MÖRKINNI 6 - 108 REYKJAVÍK.

KYNNINGARVERÐ Á ASICS HLAUPAFATNAÐI. FOOTBALANCE GREINING OG INNLEGG FYLGJA MEÐ HVERJU SELDU PARI AF ASICS UM OPNUNARHELGINA.

OPNUNARTÍMI UM HELGINA: FÖS. 10-18. - LAU. 10-16. - SUN. 12-16. MÖRKIN 6

108 REYKJAVÍK

S:520-1000

SPORTIS.IS

fréttir vikunnar

Helgin 14.-16. september 2012

Góð vika Fjölgum karlkennurum

fyrir Guðlaug Þór Þórðarson alþingismann

Umvafinn kvenfólki Þegar dregið var um sæti í sal Alþingis leit Guðlaugur Þór Þórðarson, þingmaður Sjálfstæðisflokksins, hornsæti sitt hornauga en úr skák bætti að hann er þar umvafinn kvenfólki, Unni Brá Konráðsdóttur, Guðfríði Lilju Grétarsdóttur og Ólínu Þorvarðardóttur.

slæm vika fyrir Sigur Rós

Baðst afsökunar á eyðilögðum tónleikum Hljómsveitin Sigur Rós hefur beðist afsökunar á tónleikum sínum á Bestival-hátíðinni á sunnudagskvöld. Tónleikarnir fóru fram í björtu, vegna krafna Stevie Wonder. Það eyðilagði sýninguna og upplifun aðdáenda hljómsveitarinnar sem mættir voru til að berja hana augum.

Karlmennskan er alls konar

afið þið velt því fyrir ykkur hvað sonur ykkar hittir marga karlmenn á dag? Og hafið þið borið það saman við hversu margar konur verða á vegi dóttur ykkar? Leikskólakennarar eru almennt konur og sama á við grunnskólakennara. Leiðbeinendur sjónarhóll á frístundaheimilum eru einnig flestir kvenkyns. Jú, íþróttaþjálfarar kannski, þó svo að reynsla mín sýni að meirihluti þeirra er ungar stúlkur. Drengirnir hitta flestir – þó ekki allir – föður sinn Sigríður daglega. En hvað svo? Dögg Hverjar eru fyrirmyndir Auðunsdóttir drengja? Karlmenn í fjölsigridur@ miðlum? Íþróttamennirnir frettatiminn.is og poppararnir? Hvað með þessar „venjulegu“ fyrirmyndir sem skipta svo miklu máli í að móta sjálfsmynd barna? Hvernig eiga stúlkur að geta mótað sér eðlilegar og heilbrigðar hugmyndir um karlmanninn þegar

eini karlmaðurinn í lífi þeirra er pabbi þeirra? Skiptir ekki meira máli að fjölga körlum í kennarastétt en að fjölga konum í stjórnum fyrirtækja? Hvort er mikilvægara fyrir börnin okkar – og fyrir samfélagið til framtíðar litið? Abigail Norfleet James, doktor í kennslusálfræði, er stödd hér á landi og hélt fyrirlestur í vikunni undir yfirskriftinni „Kynjamunur og heilinn: leiðbeiningar fyrir foreldra“. Hún fór yfir rannsóknir sínar á kynjunum og hvernig heili þeirra þroskast á ólíkan hátt og hvernig nýta megi þessa þekkingu til að beita ólíkum kennsluaðferðum á drengi og stúlkur í því skyni að nýta styrkleika þeirra til hins ýtrasta og vinna með veikleika þeirra. „Mjög ung börn sjá fullorðið fólk ekki sem fyrirmyndir. Það gerist ekki fyrr en við 12-14 ára aldurinn,“ segir Abigail. „Það er hins vegar samt sem áður mjög mikilvægt fyrir jafnt stúlkur og drengi að

hafa karlkennara þó svo að það sé af ólíkum ástæðum. Drengir þurfa karlkennara því það er mikilvægt fyrir þá að sjá karlmenn í skólaumhverfinu. Það gefur þeim leyfi til að standa sig vel í námi. Þeir þurfa að kynnast því að karlmennskan getur verið alls konar, ekki bara eitt, og það gera þeir með því að umgangast sem flesta karlmenn. Þeir þurfa hins vegar líka kvenkennara meðal annars vegna þess að þeir munu þurfa að vinna undir stjórn konu einn daginn,“ segir hún. „Stúlkur eru almennt með mjög rómantíseraða hugmynd um karlmennskuna vegna þess hve þær hitta fáa karla. Þær dreymir um hinn fullkomna karl sem er eins og riddarinn á hvíta hestinum sem kemur og segir þeim hvað hann elski þær mikið. En raunveruleikinn er ekki þannig. Þær þurfa að kynnast því að allir karlmenn geta verið úrillir og pirraðir, ekki bara pabbi. Þær þurfa að kynnast raunverulegum karlmönnum,“ segir Abigail.

Hvað með þessar „venjulegu“ fyrirmyndir sem skipta svo miklu máli í að móta sjálfsmynd barna? Heitustu kolin á

ÞAÐ ER EKKI DÓNASKAPUR AÐ ÞEKKJA RÉTT SINN OG STANDA FAST Á HONUM

Teboð ungra sjálfstæðismanna

Kindur í háska

Félagar í Sambandi ungra sjálfstæðismanna boðuðu sókn gegn sósíalisma á veggspjaldi sem vakti mikla athygli. Að því er virðist þó aðallega hjá fólki sem telur sig eiga litla samleið með Sjálfstæðisflokknum.

Óvænt fannfergi og ofsaveður skall á fyrir norðan í byrjun vikunnar og fjöldi kinda lenti í sjálfheldu en gengið var í björgunaraðgerðir af alíslenskri einurð og festu.

Það er svo gaman að fara inn á FB í dag. Í hvert sinn sem ég rek augun í „sókn gegn sósíalisma“ plakat Susaranna fer ég að hlæja... Takk kæru börn... (hvað má maður vera gamall Susari?) Helga Vala Helgadóttir

Aumingja aumingja blessuðu elsku litlu kindurnar,.... Elísabet Kristín Jökulsdóttir

Já, tek undir með þér, aumingja kindurnar, en er fegin að þær eru í ull. Vona að hún haldi sem mest á þeim hita. Guðrún Kristjánsdóttir

Slam dunk, SUS. Sunna Valgerðardóttir

ÞAÐ ER BÚIÐ AÐ SEMJA UM ÞETTA FYRIR ÞIG!

ÞEKKTU RÉTT ÞINN Á VINNUMARKAÐI. KÍKTU Á ASIUNG.IS

Æska landsins leggur ekki árar í bát. Það er gott að vita af þessu fallega, hughrausta æskufólki sem ber merki Íslands í hópi þjóðanna. Gott mál. Baldur Hermannsson

HAHAHAHHAHAHAHAHAHHAHAHAHAHAHAHAHHAHA Margrét Gauja Magnúsdóttir

Rosalega er íslenska rollan harðgerð að þola þetta. Heimir Már Pétursson

Var að heyra að bændur fyrir norðan vilji fá ríkisstjórnina norður til þess að aðstoða við leitina, þar sem hún væri einstaklega lagin við að finna annarra manna fé ;) ~ Anna Birgis

QASHQAI DÍSIL frá 4.990 þús. kr. – Einungis 4,6l/100km SHIFT_

VINSÆLASTI JEPPLINGURINN Á ÍSLANDI

NISSAN

QASHQAI

E N N E M M / S Í A / N M 5 3 8 24

Samkvæmt samantekt umferðarstofu er Qashqai mest keypti jepplingurinn á Íslandi frá janúar til september 2012

/nissanvinir

ENGIN FURÐA AÐ QASHQAI ER SVONA VINSÆLL Flestir sem hafa keypt sér nýjan jeppling á árinu 2012 hafa valið Nissan Qashqai. Þeir sem kaupa Qashqai eru að leita að fallegum fjórhjóladrifnum bíl, sem er hagkvæmur í rekstri og góður í endursölu.

Nissan Qashqai dísil eyðir einungis frá 4,6l/100km.

Verð frá

4.990 þús. kr.

· 20 cm veghæð

· Bakkskynjari

· Litaðar rúður

· 17“ álfelgur og margt fleira

· Tölvustýrð loftkæling · 5 stjörnu einkunn í EURO Ncap · Fjórhjóladrif með LOCK stillingum · Handfrjáls Bluetooth símabúnaður

www.nissan.is Bílahúsið / Reykjanesbæ / 421 8808 – Bílasalan Bílás / Akranesi / 431 2622 – Bílasala Akureyrar / Akureyri / 461 2533 – Bílasala Austurlands / Egilsstöðum / 470 5070

BL Sævarhöfða 2 110 Reykjavík 525 8000

H V Í TA H Ú S I Ð / S Í A

H V Í TA H Ú S I Ð / S Í A - 1 2 - 1 0 0 0

viðtal

Helgin 14.-16. september 2012

Bylgja Kærnested: „Ekkert má klikka – og allir leggjast á eitt. Það eru alltaf mannslíf í húfi.“

Fólk gerir sér ef til vill ekki grein fyrir því í hverju starf hjúkrunarfræðings felst fyrr en það leggst sjálft inn á spítala eða einhver nákominn því.

Með líf fólks í höndum sér Bylgja Kærnested, hjúkrunardeildarstjóri hjartadeildar Landspítalans, fór ekki í hjúkrun launanna vegna. Hún valdi hjúkrun af því að hún vill láta gott af sér leiða. Hún hlakkar til á hverjum morgni að fara í vinnuna – og segir það forréttindi. Forréttindi Bylgju felast í því að láta nánast ómögulega hluti ganga upp svo bjarga megi mannslífum, líkt og Sigríður Dögg Auðunsdóttir komst að þegar hún hitti hana á fjórðu hæð á Landspítalanum við Hringbraut.

ylgja Kærnested lætur sér ekki nægja að bjarga mannslífum á vinnutíma heldur nýtir hún frítímann einnig í þágu sjúklinga sinna. Hún er hjúkrunardeildarstjóri hjartadeildar Landspítalans en hefur einnig staðið fyrir söfnun á búnaði fyrir sjúklingana sem deildin hafði ekki ráð á að fjárfesta í vegna niðurskurðar. Tuttugu konur á hjartadeild hlupu í fyrra í Reykjavíkurmaraþoni og söfnuðu áheitum. Afraksturinn var nær hálf milljón króna sem notuð var til þess að kaupa loftdýnu fyrir veikustu sjúklinga hjartadeildarinnar, sjúk-

lingana sem geta lítið sem ekkert hreyft sig og eiga á hættu að fá legusár. Svona er staðan á hjartadeild. Þar er ekki hægt að fjárfesta í búnaði sem þessum. En Bylgja fór ekki í hjúkrun launanna vegna. Hún valdi hjúkrun því hún vill láta gott af sér leiða. Hún hlakkar til á hverjum morgni að fara í vinnuna – og segir það forréttindi. Forréttindi Bylgju felast í því að láta nánast ómögulega hluti ganga upp svo bjarga megi mannslífum. Starfsfólki á Landspítalanum hefur fækkað, laun þess hafa lækkað, sjúklingum fjölgað og þeir eru

veikari en áður því einungis þeir allra veikustu eru lagðir inn og tækjabúnaður er úr sér genginn. Ekkert má klikka – og allir leggjast á eitt.

Tuttugu ára mónitorar

Sumir mónitorarnir á sjúkrastofunum eru yfir tuttugu ára gamlir. Þeir eru lífsnauðsynleg tæki sem segja til um ástand sjúklingsins. Starfsfólk leggur á sig aukna vinnu til þess að koma á móts við þörfina á nýjum tækjum. Sjúklingar eru sífellt færðir á milli tækja þannig að veikustu sjúklingarnir fái tækin sem eru nýjust og ólíklegust til að bila. Því það er ekki hægt að færa tækin. Það er hins vegar hættulegt að færa veika sjúklinga. Hættan sem skapast ef tækin bila er þó meiri. Það eru alltaf mannslíf í húfi. „Við höf-

um þurft að leita til velunnara með endurnýjun á tækjabúnaði vegna fjárskorts á Landspítala og má geta þess að Hjartaheill - Landsamtök hjartasjúklinga hafa mikið stutt við bakið á deildinni í þágu sjúklinga. Þeir gáfu til dæmis í fyrra sjónvörp á flestar stofur deildarinnar og einn monitor. Þetta er ómetanlegt framlag og við erum þeim mjög þakklát,” segir hún. Auðvitað vill Bylgja, eins og allir aðrir, geta tryggt öryggi allra – alltaf. Stærstu áhyggjur hennar varðandi rekstur hjartadeildarinnar eru hins vegar tækjaskorturinn. „Hér er valinn maður í hverju rúmi,“ segir hún um starfsfólk sitt. „Ég gæti hins vegar ekki fækkað fólki meira. Þá yrði hættulegt að liggja hjá mér,“ segir Bylgja. Bylgja ólst upp í Breiðholti og fór með vinkvennahópnum í Kvennó. Henni fannst spennandi að fara í miðbæinn og yfir því var ákveðin rómantík. Úr Kvennó lá leiðin í hjúkrun í Háskóla Íslands. „Ég hafði áhuga á þessu mannlega við hjúkrun og vildi láta gott af mér

Sigríður Dögg Auðunsdóttir sigridur@ frettatiminn.is

leiða og geta verið til staðar fyrir sjúklingana,“ svarar hún þegar hún er spurð hvers vegna hún hafi valið hjúkrun. „Hjúkrunarfræðingar geta haft mikil áhrif á meðferð og horfur sjúklinga. Fólk gerir sér ef til vill ekki grein fyrir því í hverju starf hjúkrunarfræðings felst fyrr en það leggst sjálft inn á spítala eða einhver nákominn því.“

Lestrarhestur á hestbaki

Bylgja er þriggja barna móðir. Hún á 15 ára dóttur sem hóf nýverið nám í Menntaskólanum í Reykjavík og 10 og 6 ára syni. Hún er mikil fjölskyldukona og notar gjarnan sinn frítíma í með börnum sínum og fjölskyldu. Þegar hún er ekki í vinnunni eða að njóta samvista með börnunum sínum stundar hún í hestamennsku. „Ég var í hestamennsku með afa mínum í gamla daga og hef tekið upp þráðFramhald á næstu opnu

Allir svo yndislega góðir Gyða Ólafsdóttir er einn af sjúklingunum á hjartadeild. Hún fékk vægt hjartaáfall í júlí og var nýlögst aftur inn vegna gruns um nýtt áfall. Hún lætur vel af starfsfólkinu á deildinni en segir aðbúnaðinn mega vera betri. „Það er mjög gott að liggja hér. Allir eru svo yndislega góðir að ég á ekki orð yfir það,“ segir Gyða. Þetta er ekki í fyrsta sinn sem Gyða þarf að leggjast inn á spítala, „enda er ég orðin svo gömul,“ segir hún, „85 ára.“ Hún liggur á fjórbýli en hefur ekki reynt það fyrr. Aðspurð segir hún umganginn dálítið óþægilegan þótt hann hafi ekki truflað sig mik-

ið. „Verst er að komast á klósettið. Það er svo langt að fara,“ segir hún, en ekkert salerni er á sjúkrastofunni. „Það mætti tína margt til sem betur mætti fara. Við erum til dæmis ekki með sjónvarp,“ bætir hún við. Hún er afskaplega ánægð með hjúkrunarfræðingana þótt hún segist finna fyrir því að fjöldi starfsmanna sé í lágmarki. „Stundum er eins og það sé skortur á starfsfólki og hjúkrunarfræðingarnir séu ekki nógu margir,“ segir Gyða. „Starf þeirra er fórnfúst og mikilvægt. Ég gerði mér enga grein fyrir því hvers eðlis starf þeirra er fyrr en ég lagðist sjálf inn á spítala.“

Hún segist vel sjá þörfina fyrir nýjan spítala. „Vissulega er þörf á nýjum spítala. Það er allt orðið svo svakalega lúið. Það er agalegt að það skuli ekki vera hægt að kaupa tæki án þess að allt fólkið í landinu skuli þurfa að safna fyrir þeim. Það á að vera sjálfsagt mál að kaupa ný tæki,“ segir Gyða.

ÓDÝRUSTU PIZZURNAR Í BÓNUS

698 kr. 3 pizzur*

*Einungis 233 kr kr. hver pizza pizza.

Á ÞRIÐJA HUNDRAÐ EURO SHOPPER VÖRUTEGUNDIR Í BOÐI

viðtal

Helgin 14.-16. september 2012

Nýr Landspítali er mál alls samfélagsins Bylgja er ötull talsmaður nýs spítala við Hringbraut. „Það gleymist alltaf í umræðunni að við ætlum að nýta tugþúsundir fermetra af eldra húsnæði. Þess vegna var ákveðið að byggja hér á Hringbraut,“ segir hún og nefnir Barnaspítalann sem dæmi um deildir sem starfa munu áfram með nánast óbreyttu sniði og myndi kosta mikið að byggja upp á nýtt.“ „Ég heyri fólk ræða um það að það séu ekki til peningar fyrir nýjum spítala. Við verðum einfaldlega að horfast í augu við það að sá spítali sem við búum yfir í dag er úr sér genginn. Þó svo að við myndum endurnýja öll þau tæki sem þörf er á að endurnýja er einfaldlega ekki pláss fyrir þau í því húsnæði sem við höfum til afnota. Við munum að sjálfsögðu nýta öll þau tæki og allan þann búnað áfram í nýja spítalanum sem við getum. Við erum aðeins að tala um að endurnýja það sem þarf,“ segir hún. „Það er ekki boðlegt fyrir fárveikt fólk að deila sjúkrastofu með allt að fjórum öðrum mjög veikum sjúklingum og komast jafnvel ekki á klósett. Við eigum að geta boðið fólki upp á einbýli með salernisaðstöðu. Við erum ekki að tala um neinn lúxus. Á svona fjölmennum sjúkrastofum er ekkert næði og við þurfum oft að færa slæmar fréttir og ræða erfið mál fyrir allra eyrum því fólk kemst oft ekki fram úr rúmi,“ bendir hún á. Bylgja nefnir einnig spítalasýk-

ingar í þessu samhengi en sýnt hefur verið fram á að mun færri sjúklingar á einbýli smitast af sýkingum sem ganga á sjúkrahúsum en þar sem um fjölmennar sjúkrastofur er að ræða. „Ég bíð eftir að heyra í vinnuvélunum hér fyrir utan – ég leyfi mér ekki að hugsa neitt annað. Ég bara trúi því ekki að fólk vilji raunverulega hætta við og taka annan hring á umræðunni. Það er búið að skoða þetta fram og til baka og niðurstaðan var að best væri að byggja við Hringbraut. Ég vona að við þreyjum þorrann í þessu gamla hrörlega húsnæði, endurnýjum tækin eins og hægt er á meðan og tökum þau svo með okkur í nýjan spítala. Ég vona að við förum sem eitt, bæði samfélagið og við sem vinnum á Landspítalanum, yfir á nýjan spítala með jákvæðu hugarfari.“ Hún segir út í hött að líkja nýjum spítala við Hörpu eða IKEA eins og borið hefur á í umræðunni. „Þetta er grunnþjónusta. Bara „basic“ sjúkrahús, ekkert „hátækni“ neitt. Þetta er háskólasjúkrahús sem er að veita þessa flóknu, dýru þjónustu sem fólk myndi finna fyrir ef væri ekki til staðar. Við getum ekki boðið fólki upp á þetta næstu tíu, fimmtán árin. Þá yrðum við að fara í mjög kostnaðarsamar breytingar og mikið viðhald sem væri langt frá því ásættanlegt. Þetta á ekki að vera pólitískt mál. Þetta er mál alls samfélagsins.

HEITASTA ÁSTARSAGAN

BÓKIN SEM ALLIR ERU AÐ TALA UM

40 milljón konur geta ekki haft rangt fyrir sér væntanleg!

Heildarlisti 05.09.12 – 11.09.12

2. prentun

inn aftur,“ segir hún enda mikil útivistarkona sem hefur gaman af því að hreyfa sig. „Eins á ég afar góða, skemmtilega og trygga vini sem gefa mér mikið. Svo les ég eins mikið og ég get, alls konar bækur. Ég las lengi ævisögur en les nú mest vandaðar skáldsögur. Ég er „selektív“ enda hef ég ekki eins mikinn tíma til að lesa og ég myndi vilja.“

Mamma fylgist með mér

Í gluggakistu á lítilli skrifstofu Bylgju á fjórðu hæð Landspítalans við Hringbraut stendur silfraður rammi með mynd af konu á besta aldri, ekki óáþekkri Bylgju í útliti. „Þetta er mamma mín,“ svarar hún þegar hún er spurð af hverjum myndin sé. „Hún er að fylgjast með því að ég sé að vinna vinnuna mína,“ segir Bylgja og hlær. „Hún lést úr krabbameini árið 2008, aðeins 57 ára gömul.“ Móðir Bylgju hét Sigrún Ólafsdóttir og fékk krabbamein fertug að aldri. „Hún lifði ágætislífi þrátt fyrir krabbameinið en barðist við sjúkdóminn lengra kominn síðustu þrjú ár ævi sinnar. Hún þurfti að njóta þjónustunnar hér á Landspítalanum og lést á líknardeildinni,“ segir Bylgja. „Ég lærði mjög mikið af því að vera aðstandandi - samkennd og skilning. Það er oft ótrúlega erfitt að vera aðstandandi og þeim líður oft mjög illa. Aðstandendur koma hingað í alls kyns ástandi og sýna oft ekki sínar bestu hliðar en hluti af okkar starfi er að takast á við ættingja og minni ég fólkið mitt oft á það.“ Bylgja segir að móðir sín hafi að mörgu leyti verið fyrirmynd sín í lífinu. „Hún var dugleg og ósérhlífin. Ég held að það sé kostur þótt maður geti auðvitað farið fram úr sér í því líka. Mamma var ótrúlega flott kona. Hún var kennari og var útivinnandi þegar ég var krakki en sinnti einnig heimilinu og okkur ofboðslega vel. Pabbi var flugvirki og vann mjög mikið. Þetta var þessi dæmigerða verkaskipting sem tíðkaðist á þessum tíma nema hvað mamma var líka útivinnandi. Þetta voru þeir tímar.“ Bylgja er elst þriggja systkina og á þremur árum yngri bróður sem er viðskiptafræðingur, búsettur í London, og átta árum yngri systur sem er lögfræðingur í námi í Berkeley háskóla í Kalíforníu. Þau eiga náið systkinasamband þótt fjarlægðirnar milli þeirra séu umtalsverðar og systurnar eru miklar vinkonur.

Erfitt en mikilvægt starf

www.forlagid.is – alvöru bókabúð á netinu

Bylgja segir hjúkrunarfræðinga tala allt of lítið um hvað felst í starfinu. „Þetta er erfitt starf en mikilvægt. Við erum alla daga með líf fólks í höndum okkar.

Hjartadeildin stærst Hjartadeildin er langstærsta legudeildin á Landspítalanum, með 32 rúm. Eingöngu er um bráðainnlagnir að ræða. Dæmigerður sjúklingur á hjartadeild er eldri sjúklingur með kransæðasjúkdóm, hjartabilun eða hjartsláttartruflanir. Sjúklingar eru þó á öllum aldri. Fólk með hjartastopp er flutt á hjartadeild þar sem boðið er upp á flókna og sérhæfða þjónustu fyrir alla hjartasjúklinga landsins. Sólarhringurinn á hjartadeildinni kostar að meðaltali 120 þúsund krónur á hvern sjúkling. Alls leggjast tæplega 200 sjúklingar inn á hjartadeild í hverjum mánuði og dvelst hver sjúklingur að meðaltali fimm daga á deildinni. „Rúmanýting á Landspítalanum er 90 prósent sem þýðir að hér eru nánast alltaf sjúklingar á göngunum á einhverjum deildum og það er hættulegt. Það veldur okkur miklum áhyggjum því meðalsjúklingurinn á Landspítalanum er miklu veikari en fyrir tíu árum. Það er ekki boðlegt fyrir fárveikt fólk að liggja á göngum,“ segir Bylgja.

Ég gæti hins vegar ekki fækkað fólki meira. Þá yrði hættulegt að liggja hjá mér.

Lægri laun en lögregluþjónar Nýútskrifaður hjúkrunarfræðingur er með 280 þúsund krónur á mánuði fyrir dagvinnu og reikna má með að heildarlaun séu um 350 þúsund krónur fyrir vaktavinnu, að sögn Bylgju. „Meðalheildarlaun hjúkrunarfræðinga eru 519 þúsund krónur og þá eru allir með í því, bæði stjórnendur og nýútskrifaðir á meðan viðskiptafræðingar sem eru með styttri menntun hafa 590 þúsund krónur á mánuði og ætla má að sú vinna sé mest öll unnin á dagvinnutíma. Taka verður mið af því að inn í heildarlaunum hjúkrunarfræðinga er helgarvinna, kvöld og næturvinna sem og allir hátíðisdagar,“ segir Bylgja. „Ef við berum okkur saman við aðra sem vinna á sambærilegum vinnutíma, eins og til dæmis lögreglumenn, þá eru þeir mun hærri eða með 592 þúsund krónur í mánaðarlaun en menntun þeirra er ekki á háskólastigi og ekki sambærileg við menntun hjúkrunarfræðinga.”

Þetta er mikil nákvæmnisvinna sem felur það meðal annars í sér að gefa lyf, meta ástand sjúklinga, veita flókna meðferð og hjúkra sjúklingnum út af spítalanum. Við erum stanslaust að beita gagnrýnni hugsun, þekkingu okkar og menntun. Minnstu mistök geta stundum haft slæmar afleiðingar,“ segir Bylgja. Hún talar um starf sitt af miklum eldmóði. „Mikilvægi starfs hjúkrunarfræðinganna er vel viðurkennt hér innan spítalans. Verkefnin sem við sinnum alla daga eru upp á líf og dauða. Skilningurinn á því virðist hins vegar ekki eins mikill úti í samfélaginu og hér inni á spítalanum.“ Mikil umræða hefur verið um laun heilbrigðisstarfsfólks undanfarið og atgervisflótta hjúkrunarfræðinga til Noregs þar sem hærri laun eru í boði. Umræðan náði hámarki fyrir síðustu helgi þegar fregnir bárust af umdeildri ákvörðun velferðarráðherra um að hækka laun forstjóra spítalans, Björns Zoëga um 450 þúsund krónur á mánuði, sem samsvarar launum tveggja sjúkraliða. „Áhyggjur fólks hér á spítalanum eru einmitt af laununum og svo sem skiljanlegar. Búið er að draga úr yfirvinnu og við hikum ekki við að færa fólk til á vöktum ef um veikindi er að ræða. Fólk er almennt þeirrar skoðunar að ekki eigi að umbuna einhverjum einum fyrir að reka spítalann innan fjárheimilda. Það er ekki einum manni að þakka að það hefur tekist. Við eigum öll þátt í því. Ég fæ ekki að umbuna mínu starfsfólki þótt mér finnist það standa sig sérstaklega vel. Ég hef leitast eftir því að fá að gera það en fæ oft synjun. Óánægja fólks varðandi umrædda launahækkun snýst ekki um forstjórann í sjálfu sér heldur finnst fólki bara forgangsröðunin ekki vera rétt. Hér eru ekki til peningar fyrir neinu og því kemur þetta eins og þruma úr heiðskíru lofti. Þetta eru tvöföld skilaboð.“ Bylgja segir að þrátt fyrir þessa umræðu og krefjandi starfsumhverfi í ljósi niðurskurðar dragi ekkert úr þeim eldmóði og ákafa sem einkenni hjúkrunarfræðinga í starfi sínu. „Við verðum kannski sjálf að bera meiri virðingu fyrir starfi okkar og tala meira um hvað í því felst. Það er mikið um það rætt í samfélaginu að laun eigi að vera í samræmi við ábyrgð. Í okkar tilfelli er himinn og haf þar á milli. Við berum gríðarlega ábyrgð en fáum engan veginn laun í samræmi við það. Hjúkrunarfræði er fjögurra ára háskólanám og ef við berum okkur saman við aðrar stéttir ríkisstarfsmanna með sambærilega menntun, svo sem viðskiptafræðinga eða hagfræðinga, eru laun okkar langtum lægri.“

Móðir jörð Byggflögur

Móðir jörð Bankabygg

Móðir jörð Malað bygg

398,kr.

378,kr.

Móðir jörð Rauðrófugló

740,kr.

Móðir jörð Gulrófugló

798,kr.

Móðir jörð Lummur og vöfflur

Móðir jörð Hrökkvi 3 teg

398,kr.

498,kr.

425,kr.

lífrænt eplaedik, sítrónusafi Og blómahunang

Fjarðarkaup 14. - 15. september

Öflugar einar og sér en enn öflugri blandaðar saman í sannkallaðan flensubana

Yggdrasill eplaedik 0,75L

Yggdrasill sítrónusafi

298,kr.

Eko Villiblómahunang

652,kr.

lífræn sOjamjólk 3 teg.

lífrænt kókOsvatn

Nýtt í verslun! Úr hágæða ítölskum lífrænum sojabaunum. Einstaklega bragðgóðar

Frábær íþróttadrykkur og upplagt í heilsuþeytinginn

isola sojamjólk 1L

isola sojamjólk m/kalki

isola sojamjólk m/súkkulaði 750ml

330,kr.

365,kr.

360,kr.

653,kr.

530,kr.

lífræn byggmjólk

Upplagður fyrir hlaupið/æfinguna fyrir meltinguna og fyrirtíðaspennu. Nú í minni umbúðum (200ml)

Frábær í þeytinginn eða út á morgunmatinn. Bragðið kemur skemmtilega á óvart

Yggdrasill rauðrófusafi

isola Byggmjólk 750ml

717,kr.

268,kr.

360,kr.

Omega-3 forte

1.168,kr.

479,kr.

Sólheima gulrótamarmelaði

lífrænn rauðrófusafi

Witsen kókosvatn 1L

Sólheima salsasósa

Hnellur m/súkkulaði

845,kr.

Lýsi Omega-3 + D 500mg

988,kr.

Þorskalýsi lýsispillur 500 stk.

1.510,kr.

Krakka omega

Heilsutvenna

749,kr.

794,kr. Kínakál

498,kr./kg

Gulrætur

Hvítkál

298,kr./kg

Tómatar í lausu

Kartöflur í lausu

Spergilkál

Gulrófur

378,kr./kg

178,kr./kg

468,kr./kg

288,kr./kg

- Tilvalið gjafakort

Tilboð gilda til laugardagsins 15. september

Opið mánudaga - miðvikudaga frá 09:00 - 18:00, fimmtudaga 09:00 - 18:30, föstudaga 09:00 - 19:00 og laugardaga 10:00 - 16:00, lokað sunnudag - www.fjardarkaup.is

á allra vörum

Helgin 14.-16. september 2012

Með glansandi varir í gegnum veikindi Barátta Gróu Ásgeirsdóttur við brjóstakrabbamein varð kveikjan að söfnunarátakinu Á allra vörum sem vatt upp á sig. Gróa er ungfrú gloss, segir Guðný Pálsdóttir vinkona hennar og hlær. Ár eftir ár hafa þær stöllur, ásamt Elísabetu Sveinsdóttur, skipulagt fjáröflun til að auðvelda samborgurum sínum lífið. Þær vildu gefa af sér til að þakka fyrir velgengni í lífinu og segja að þrátt fyrir erfið veikindi sé nauðsynlegt að láta endrum og eins minna sig á hversu heppnar þær hafa verið. Nú, tvö hundruð milljónum síðar, hillir undir tólf klukkustunda söfnunarmaraþon á föstudag til styrktar fimmtíu alvarlega veikum börnum landsins.

arkmiðið var að borga til baka það sem við höfðum fengið í lífinu,“ segja þær Gróa, Guðný og Elísabet, konurnar sem eru á allra vörum. Í fimmta skipti á jafnmörgum árum skipuleggja þær söfnun fyrir verðugt málefni. Um 200 milljónir hafa safnast á þessum fimm árum. Rótin að framtakinu er brjóstakrabbamein Gróu. „Það stóðu svo margir með mér í veikindunum,“ segir Gróa Ásgeirsdóttir, hálf fimmtug móðir nítján ára pilts og starfsmaður Flugfélags Íslands, um átta mánaða baráttu sína við krabbameinið fram á mitt ár 2008. Þær vinna mestmegnis að málefninu meðfram vinnu. Ekki búnar að ákveða næsta málefni enda stóra stundin um helgina þegar RÚV verður með tólf stunda söfnunardagskrá.

Eins og að fæða barn

„Við ætlum að koma þessu frá okkur klakklaust,“ segir Elísabet Sveinsdóttir, móðir þriggja drengja og markaðsstjóri Advania. „Svo sjáum við til um framhaldið. Við erum alltaf að kynna, koma á framfæri, útskýra. Þá hugsum við stundum: Er þetta kannski orðið of stórt fyrir þrjár manneskjur í sjálfboðavinnu? En þetta er eins og að fæða barn. Það er erfitt á meðan á því stendur en þegar mæður sjá barnið hugsa þær flestar: Jú, ég vil gera þetta aftur. Það er stemningin í hópnum.“ Þær segja þessi fimm síðustu ár hafa breytt viðhorfi þeirra til lífsins. „Þótt þær hafi ekki reynslu af veikindum, eins og ég, vita þær hvernig það er að standa að baki manneskju sem berst við krabbamein,“ segir Gróa. „Það er ekkert auðvelt. Veikindi smita alla fjölskyldu og vini.“ Samstarf þeirra þriggja byrjaði með hugmynd um sölu á glossi til styrktar Krabbameinsfélagi Íslands. Fimmtíu milljóna andvirðið fór til kaupa á nýjum tækjum til að greina brjóstakrabbamein á frumstigi; tækjum sem losa konur undan brjóstapressunni ógurlegu. Þær Guðný Pálsdóttir, tveggja barna móðir, amma, og verkefnastjóri hjá Iceland Express til fimm ára, og Gróa unnu saman hjá Flugfélagi Íslands þegar Gróa veikist, og leituðu með gloss-hugmyndina til Elísabetar sem á þeim tíma sá um söluna um borð í Icelandair vélunum.

Vildi ekki sjúkrasögur

„Allir vildu gera eitthvað fyrir mig þegar ég var veik,“ lýsir Gróa: „Gefa blóm eða segja sögur af fólki sem það þekkti og barðist við krabba-

Guðný Pálsdóttir, Elísabet Sveinsdóttir og Gróa Ásgeirsdóttir, fremst, eru konurnar á bakvið glossin góðu. Söfnunarátakið Á allra vörum hefur skilað 200 milljónum króna. Mynd/Hari

Þegar maður kemst yfir veikindi fjarlægist maður þau strax pínu lítið. Vanþakklætið gerir vart við sig og maður þarf að minna sig á hvað maður er heppinn að vera á lífi. Í dag finnst mér ég heppin að hafa fengið krabbamein og sigrast á því.

mein. Mig langaði ekki að heyra af fólki sem dó. Mig langaði miklu meira í gloss eða falleg nærföt sem gætu látið mér líða betur á meðan á veikindunum stóð. Svo er ég glossæta,“ segir Gróa hressilega. „Já, ungfrú gloss,“ grípur Guðný fram í og Gróa hlær. Það má hún því hún virðist sloppin fyrir horn. Fimm ár eru frá veikindunum. „Núna í september á ég að fara í síðustu skoðunina mína og útskrifast.“ Gróa segir veikindin hafa verið erfið. Hluti af öðru brjóstinu var fjarlægður og lyfjameðferð fylgdi í kjölfarið. „Krabbameinið var líka komið í eitil. Það var heilmikið prógramm en nú er allt í góðu.“ Guðný stóð með vinkonu sinni og segir hana hafa staðið sig vel. „Hún vann eins og brjálæðingur og slakaði ekki á í neinu. Hún skilgreindi sig aldrei sem sjúkling. Samt var hún mjög veik, gubbaði, horaðist og allt sem veikindunum fylgir. En hún var dugleg.“ Gróa tekur undir að hafa ekki upplifað sig sem sjúkling:

Nám, vinna og krabbamein

„Ég hafði svo gott net í kringum mig. Bæði fjölskyldu og vini og hafði þetta söfnunarverkefni og gat verið í vinnunni minni auk þess sem ég var að klára viðskiptafræðina í Háskólanum. Ég hafði nóg að gera og gat snúið þessum leiðindum í jákvæðni og tækifæri. Það var lykillinn að þessu. Það bjargaði mér.“ Elísabet féll eins og flís við rass við þær vinkonur þegar þær leituðu til hennar. „Þegar ég hitti Gróu í fyrsta skipti á næsta fundi okkar var hún með slæðu. Ég hafði

aldrei séð konuna áður. Einhvern veginn upp úr þessu kviknaði samstarf okkar. Ég held að við höfum náð svona vel saman þrátt fyrir að vera mjög ólíkar þar sem við vinnum hver með sinn styrkleika. Blandan er ótrúlega góð.“

200 milljónir í sarpinn

Þótt þær hafi stefnt á eitt söfnunarátak ákváðu þær að leggja ekki árar í bát eftir fyrstu söfnunina eftir að Sigríður Margrét Oddsdóttir, þá sjónvarpsstjóri Skjás Eins, kom að máli við þær um söfnun sem yrði sjónvarpað á Skjánum. Hugmyndin um glossið var of góð til að hægt væri að stoppa. Árið 2009 söfnuðust rúmar 53 milljónir, sem runnu í nýtt hvíldarheimili fyrir krabbameinssjúk börn. 2010 endurtóku þær leikinn fyrir Ljósið – endurhæfingar- og stuðningsmiðstöð fyrir fólk með krabbamein, og tæplega fjörutíu milljónir söfnuðust. Og í fyrra ríflega 40 milljónir króna til kaupa á nýju hjartaómskoðunartæki fyrir börn á Barnaspítala Hringsins.

Hlífa tilfinningum sínum

„Bjútíið í þessu er að við erum ekki í stjórnum þessara félaga,“ segir Guðný um aðkomu þeirra að söfnununum. „Ég tel mjög gott að við tengjumst ekki því sem við erum að styrkja neinum tilfinningaböndum nema á meðan við erum að vinna í því. Peningarnir koma inn og fara út. Við erum ekki með neitt á bakinu og erum alltaf með hreint borð á hverju ári. “ En þær vita að féð kemur sér vel og

Bára verður einn bjargvætta fjölskyldnanna „Yndislegt að fá þetta tækifæri til að og starfsmennirnir farið til fjölskyldnvinna að því að létta og bæta þjónustuna anna. „Í miðstöðinni verða stuðningsvið þessi veiku börn,“ segir Bára Sigurhópar fyrir börnin og foreldra þeirra. jónsdóttir sem er sérfræðingur í barnaAðstaða fyrir börnin til að leika sér hjúkrun. Hún mun stýra stuðningsmiðog þetta verður þeirra athvarf fyrir fræðslu og fyrirlestra. Við munum stöðinni við langveiku börnin fimmtíu sem safnað verður fyrir um helgina skaffa hverri fjölskyldu sinn liðsmann undir merkjum átaksins Á allra vörum. og sá mun leiða hana í gegnum sín mál. Hún stefnir á að opna í nóvember. Hjálpa henni að finna úrræði og að hún Fyrst þurfi hún að ráða bæði hjúkrunfái þá þjónustu sem hún eiga rétt á.“ arfræðing og félagsráðgjafa, viðræður Bára Sigurjónsdóttir er komin á Stjórnunarstarfið er sem sérsniðið gangi vel. Hún vonist til að miðstöðinni fullt í undirbúningi fyrir stuðn- fyrir Báru sem menntaði hún sig sérverði tryggður tveggja ára rekstrar- ingsmiðstöðina. Mynd/Hari staklega í þessum fræðum. „Það er því kominn tími til að fagfólkið nálgist fjölskyldurnar á ný grundvöllur með átakinu. Bára segir miðstöðina eiga eftir að auðvelda fjöl- á þeirra forsendum,“ segir Bára og færir starfið inn í skyldunum lífið. Bæði geti fjölskyldurnar sótt til hennar framtíðina. - gag

Gunnhildur Arna Gunnarsdóttir gag@frettatiminn.is

hjálpar fólki á erfiðum stundum lífs þess og þær dást að fólki sem þær hitta og þarf að kljást við lífið og stendur hnarreist. „Eins og Hanna [Sigurrós Ásmundsdóttir], sem missti Svönu dóttur sína í maí. Hún er upphafskonan að þessu átaki. Hún er baráttukona. Hetja.“

Hringjast á hvern einasta dag

Það drífi þær áfram að hitta hugsjónafólk og einni hver aðra. Þær þrjár séu þó ekki þær sem komi öllu til leiðar. „Með okkur er fjöldi fólks, sveitin, miðin, allir. Brjálæðislega gott fólk. Eins og á RÚV núna og auðvitað á Fíton. Frábært fólk.“

Vanþakklætið eltir menn uppi

Þessi síendurtekna söfnun ár eftir ár heldur skörungunum þremur á jörðinni, því eins og Gróa greinir frá getur fennt yfir það sem minnir á tilgang lífsins. „Bæði sem betur fer og líka er það galli að þegar maður kemst yfir veikindi fjarlægist maður þau strax pínu lítið. Vanþakklætið gerir vart við sig og maður þarf að minna sig á hvað maður er heppinn að vera á lífi. Ég fagna að hafa fengið krabbamein og sigrast á því. Hefði það ekki gerst værum við ekki búnar að vera að stússast í þessu. Þá hefðum við ekki hugsað um að gefa til baka. Þakka fyrir okkur,“ segir hún. „Ekki það að allir þurfi að verða veikir til að fókusera á réttu hlutina. Ég er ekki að segja það. En ég held að það hafi kennt mér að setja mig í spor annarra sem standa ekki eins vel. Ég fór niður á jörðina og sá hlutina með öðrum augum.“ Elísabet: „Er ekki einmitt oft sagt að frískur maður á þúsund óskir en veikur maður eina.“ Jú, grípur Guðný inn í: „Við upplifum samkennd sem við hefðum ekki gert hefðum við ekki sett okkur í spor Gróu.“ Meira á næstu opnu

Sæktu þér aukna hæfni Fjölbreytt námskeið á haustmisseri

PERSÓNULEG HÆFNI

Markviss framsögn

Samskipti foreldra og barna

skráningarfrestur til 27. september

Öflugt sjálfstraust

skráningarfrestur til 28. september

hefst 17. september hefst 19. september

Ljósmyndun – Að taka betri myndir haldið 25.september

Kvikmyndahandrit – ritsmiðja skráningarfrestur til 25. september

Kvíði barna og unglinga – foreldranámskeið skráningarfrestur til 25. september

Ljósmyndavinnsla með Photoscape skráningarfrestur til 1. október

Auðna í lífi og starfi - Hagnýt jákvæð sálfræði skráningarfrestur til 2. október

Vönduð íslenska: Að skrifa gott íslenskt mál skráningarfrestur til 3. október

Siðfræði

skráningarfrestur til 8. október

Úr neista í nýja bók – fjarnámskeið skráningarfrestur til 10. október

Áhrif frumbernskunnar á börn og fullorðna skráningarfrestur til 22. október

Gimp ljósmyndavinnsla - Að laga gamlar myndir skráningarfrestur til 30. október

Raki í húsum og heilsufar - þekking og reynsla skráningarfrestur til 30. október

Hugþjálfun - leið til árangurs skráningarfrestur til 12. nóvember

Vinnugleði - mín vinna, mitt viðhorf Facebook sem markaðstæki II - ferð til fjár skráningarfrestur til 1. október

Textagerð og hugmyndavinna fyrir auglýsingar skráningarfrestur til 1. október

Facebook sem markaðstæki III - ævintýraheimur samskipta og tengsla skráningarfrestur til 1. október

Gerð markaðsáætlunar - hagnýt ráð skráningarfrestur til 8. október

Húsaskoðun og matstækni skráningarfrestur til 16. október

Árangursríkar slæðukynningar (e. power point) skráningarfrestur til 22. október

Innri úttektir fyrir stofnanir og fyrirtæki skráningarfrestur til 23. október

TUNGUMÁL Enska - hagnýt talþjálfun hefst 17. september

Ítalska fyrir byrjendur hefst 18. september

Spænska I

hefst 18. september

Danska II

skráningarfrestur til 24. september

Kínverska fyrir byrjendur

skráningarfrestur til 24. september

STARFSTENGD HÆFNI WordPress – Vinsælasta vefumsjónarkerfi í heimi

skráningarfrestur til 17. september

Grunnatriði í verkefnastjórnun hefst 19. september

B2B markaðssetning

skráningarfrestur til 18. september

Listin að gera lista

skráningarfrestur til 21. september

Facebook sem markaðstæki I – grunnnámskeið skráningarfrestur til 27. september

Örlög og ástir á þýsku: þjálfun í þýsku talmáli og þýskum kurteisisvenjum skráningarfrestur til 2. október

Ítalska II

skráningarfrestur til 8. október

Spænska II

Skráningarfrestur til 8. október

Sardiníska: tungumál og menning skráningarfrestur til 10. október

Samskiptahæfni og samskipti á ensku fyrir lengra komna skráningarfrestur til 29. október

Kínverska II: framhaldsnámskeið ódagsett

sími 525 4444

Nánari upplýsingar og skráning:

endurmenntun.is

á allra vörum

Helgin 14.-16. september 2012

Faðir eins veikasta barns landsins Á

Óli Ásgeir og lagið er það mikið að foreldrar gefast upp og leiðir skilja,“ segKeran eru einir. ir Óli Ásgeir Stueland KeransTæki sem mælir son. Frá því í maí hefur hann einn séð súrefnismettun um þriggja og hálfs árs son sinn, Keran, og hjartslátt sem er eitt veikasta barn landsins. Hann og æskuástin hans, Sigrún Óskarsdóttir, sonarins stýrir Hún var aðeins átján og hann 23ja lífi þeirra. Á því skildu. ára þegar þau eignuðust fyrri drenginn sér ungur faðir sinn sem snemma greindist með hrörnunarsjúkdóminn SMA1. hans, 26 ára, „Það mætti vera meiri aðstoð við forhvernig honum eldra. Álagið er þannig að það er nauðlíður hverju synlegt að fá sálfræðihjálp til að komast sinni, en einnig í gegnum þetta.“ Heimili þeirra feðga er látlaust og falþurfi hann að legt. Á hverjum degi koma hjúkrunarstökkva til og fræðingar og sinna litla drengnum. Inni blása lífi í litla í herbergi Kerans eru tvær öndunarvélar, sog- og súrefnistæki og hóstavél. Hann drenginn sinn er með sontu og stöðugt með öndunarog bjarga lífi vél tengda í gegnum hálsinn. Hann getur hans. Kerani var beint augunum að föður sínum en liggur aðeins hugað líf annars hreyfingarlaus í sjúkrarúminu í í eitt ár en hann herberginu sínu. Hreyfingarlaus að öllu leyti fyrir utan að hann getur hreyft anner nú þriggja an litla putta. Faðir hans spyr sig að því og hálfs. Hann hvort hreyfingin sé ósjálfráð eða ekki. er stöðugt í Kvefið lífshættulegt Keran öndunarvél og er kvefaður og Sigrún Sveinbjörnshjúkrunarfólk er Keran dóttir hjúkrunarfræðingur er á heimilinu á heimili þeirra og sogar upp úr honum slímið. Hún hefur fylgt drengnum frá fimm mánaða aldri feðga daglega. hans. Hún lýsir því hvernig Keran er settÓli óttast þá ur á sýklalyf þegar útlit er fyrir að hann stund þegar sé að fá kveisu. Þau fái hann til að fyrirKeran kveður. byggja veikindi. „Ef hann fær lungnabólgu getur hann lent inn á gjörgæslu. „Já, þú getur Það er svo miklu stærra vandamál. Það rétt ímyndað er lífshættulegt,“ segir hún. þér það. Þetta Keran er á tilraunalyfi sem á að draga er barnið mitt.“ úr hrörnun. „En vart er hægt að hrörna

Feðgarnir Óli Ásgeir og Keran á heimili sínu á miðvikudag. Keran hefur verið mjög kvefaður, sem getur verið lífshættulegt litla drengnum með hrörnunarsjúkdóminn SMA. Óli er einstæður faðir með eitt veikasta barn landsins. Mynd/Hari

meira en komið er,“ segir nú 26 ára faðir hans. „Það er allt farið. En hjartað slær og augun eru í lagi.“ Kerani var ekki hugað langt líf. Einu ári. „En svo eru tækin svo góð. Þau halda í honum lífinu í dag,“ segir Óli. „Hann myndi ekki lifa án tækja af ýmsum toga.“

Í öndunarvél allan sólarhringinn

Sigrúnu finnst Óli sinna Kerani vel. Ungi maðurinn, sem alinn er upp í Örlygshöfn við sunnanverðan Patreksfjörð

Snúðu dæminu við Við bjóðum góða þjónustu islandsbanki.is | Sími 440 4000

og bjó með foreldrum sínum í Breiðavík frá fermingaraldri, sé góður pabbi. „Það eru ekki margir svona ungir foreldrar á landinu með svona fötluð börn. Það eru ekki mörg börn eins fötluð eins og Keran – í öndunarvél annan sólarhringinn. Ég held þau séu þrjú. Þar af einn drengur sem er tveimur árum eldri en Keran með sama sjúkdóm. En Keran hefur enn minni hreyfigetu en hann og þarf mikla umönnun.“ Hvenær var Keran í besta forminu

sínu? „Þegar hann var sem minnstur. Þá var getan mest,“ svarar Óli þar sem við sitjum við eldhúsborðið á heimili feðganna í Kópavogi. „Þegar ég hugsa til baka sé ég að það leið voðalega stuttur tími. Fyrst gat hann sogið brjóst. Svo fór það. Þá var hann settur á pela. Hann entist í sólarhring. Þá fékk hann sontu í nefið. Hann gat lengi vel hreyft sig í vatni og brosað án þess að vera í vél.“ Sá tími sé liðinn og litli Keran, sem skírður er eftir afa sínum, orðinn þriggja og hálfs árs.

Helgin 14.-16. september 2012

Á veggjunum á heimili þeirra feðga hanga myndir af Kerani með foreldrum sínum. Hann brosir. Gullfallegar myndirnar. „Hann gat aldrei hreyft hendurnar upp fyrir höfuð. En hann gat hreyft þær. Svo fjaraði það smátt og smátt út.“

efnismettun og hjartsláttartölurnar mældust 99/107. Hann var svo sáttur.“ Tækið sem stýrir lífi þeirra feðga stendur á kommóðu í gangi íbúðarinnar. Hann horfir á mónitorinn og tölurnar og les í líðan Kerans. Bræðurnir litlu „ Ha nn sk ilur góðir saman alveg það sem er að gerast í Eins og fram kom í kringum hann viðtalinu við þau Óla og ég sé það á og Sigrúnu, móður Kerans, í Fréttatímmettunarmælinum. Ef hann er anum um miðjan mars í fyrra áttu þau óhress fer mettvon á barni. Alexunin niður og púlsinn upp. Ef ander er nú tæplega hann er glaður eins og hálfs, hjá móður sinni, en kemfer mettunin upp ur annað veifið til en púlsinn niður. Svo sé ég að pabba síns. Óli segir hann ranghvolfþá bræður hænda að hvor öðrum. ir í sér augum ef hann er pirraður „Alexander skilur ekki hvað Keran á mér,“ segir Óli er veikur. En þegar góðlátlega. Pípi hann kom hérna um tækið, hvort sem Óli vakir eða sofdaginn – og Keran ir, þarf að bregðsvaf – var það hans ast strax við. fyrsta verk að sækja dót í dótakassann „Ég hef tvær og láta bróður sinn mínútur til að fá. Þegar hann átti bregðast við. Ef Hjúkrunarfræðingur ég nota þær ekki að fara á sunnudagskvöldi fann ég hvað Kerans. rétt fer hann. Um hann var órólegur. daginn lenti ég í Ég heyri hann garga þar sem ég sit því að ég sat inni í stofunni. Mónitorinni í stofu og æfi mig á gítarinn. inn á ganginum og Keran inni í herÉg stekk fram, hélt að sá stutti væri bergi. Hann byrjar að vinna á móti hugsanlega að fikta í tækjunum vélinni, blæs út þegar hann ætti að [sem halda lífinu í Kerani]. Þá stóð draga andann. Ég sé að mettunin er hann við rúmið og vildi komast upp að falla svo ég stend upp, sæki mónií það. Þeir eru góðir saman,“ segir torinn og labba inn í herbergi,“ lýsir hann þessu örlagaríka kvöldi þegar faðirinn stoltur af sonum sínum. „Eitt sinn setti ég Alexander inn hann bjargaði lífi drengsins. í herbergi hjá Kerani og sagði honFramhald á næstu opnu um að passa litla bróður sinn. Súr-

DAGUR ÍSLENSKRAR NÁTTÚRU

Það eru ekki margir svona ungir foreldrar á landinu með svona fötluð börn. Það eru ekki mörg börn eins fötluð eins og Keran – í öndunarvél allan sólarhringinn. Ég held þau séu þrjú.

Kæru landsmenn! Til hamingju með Dag íslenskrar náttúru sunnudaginn 16. september.

POKAHORNIÐ

Í aldanna rás hefur íslensk náttúra gefið kraft og veitt innblástur um leið og hún hefur gert okkur kleift að lifa af í harðbýlu landi. Í náttúru landsins er falinn fjársjóður sem mikilvægt er að varðveita fyrir komandi kynslóðir. Njótum gjafa náttúrunnar og fögnum Degi íslenskrar náttúru sunnudaginn 16. september. Upplýsingar um dagskrá er að finna á www.umhverfisraduneyti.is.

Sparnaður: Greiddu niður yfirdráttinn Þegar þú semur við Íslandsbanka um að greiða niður yfirdráttinn lækkum við vextina. Þetta er einhver besti sparnaður sem völ er á. Þú færð hjálp við að skipuleggja niðurgreiðsluna og lækka vaxtakostnaðinn svo um munar með þrepalækkun Íslandsbanka.

Svona virkar Greiddu niður yfirdráttinn Þú gerir samkomulag í Netbankanum eða næsta útibúi um mánaðarlega lækkun yfirdráttarheimildar niður í 0 kr. á allt að þremur árum. Á móti lækka vextirnir sem auðvelda þér að koma reikningnum úr neikvæðri í jákvæða stöðu. Þá geturðu valið þér eina af sparnaðarleiðum Íslandsbanka og byrjað að fá greidda vexti í stað þess að greiða þá.

Dæmi: Ef þú greiðir 360.000 kr. yfirdrátt niður um 15 þúsund kr. á mánuði í 24 mánuði þá sparar þú 53.611 kr. í vaxtakostnað.* 0 kr. -100.000 kr. -200.000 kr. -300.000 kr. -400.000 kr.

Þú færð nánari upplýsingar á islandsbanki.is og hjá ráðgjafa í þínu útibúi. *Miðað við að yfirdráttarvextir lækki úr 12,55% (Gullvild) í 9,80% (þrepalækkun) skv. vaxtatöflu 1. september. Lægri vaxtaprósenta skilar 10.313 kr. lækkun og lækkandi yfirdrætti 43.298 kr. – samtals 53.611 kr.

á allra vörum

Helgin 14.-16. september 2012

Einn að pumpa lífi í soninn

 Uppspretta átaksins Hanna Sigurrós Ásgeirsdóttir

Saknar dóttur sinnar og finnur til tómleika Líf þeirra Hönnu Sigurrósar Ásgeirsdóttur og Báru Sigurjónsdóttur tvinnaðist saman þegar sú síðarnefnda kom til að hjúkra dóttur Hönnu á heimili mæðgnanna. Í tíu ár kom hún og sinnti Svanfríði Briönu sem lést í maí, rúmlega tólf ára gömul. Stúlkan, sem kölluð var Svana, var með afar sjaldgæfan sjúkdóm sem sigraði hana að lokum. Hanna lýsir því hvernig þær Bára kynntust vel með tímanum, hún hafi orðið partur af fjölskyldunni. Oft hafi þær rætt um hugmynd Báru að miðstöð sem foreldrar langveikra barna með sjaldgæfa sjúkdóma gætu sótt til og lágu fullbúnar á teikniborðinu hjá henni og átti að framkvæma. „Þá skall kreppan á,“ segir Hanna sem lýsir baráttu sinni fyrir bættum lífsgæðum Svönu í veikindum hennar sem eilífum barningi við kerfið. „Ég fékk nóg í ágúst í fyrra. Ég var búin að tala fyrir miðstöðinni við Umhyggju og vildi tala við lækna og ekkert gekk. Ég ákvað að bjóða Elínu Hirst í kaffi og ræða við hana um þetta stuðningsnet,“ segir Hanna en þær Elín þekktust frá því að fyrrum sjónvarpskonan greindi frá sögu mæðgnanna í sjónvarpsþættinum Fréttaaukanum á RÚV árið 2009. „Við höfðum ekki heyrst lengi þegar ég hringdi í hana. En ég útskýrði hvað ég vildi og sagði henni að ég legði allt mitt traust á hana. Ég kom henni í samband við Báru Sigurjóns og Elín leysti verkefnið snilldarlega. Hún talaði við „Gróurnar“ Á allra vörum og boltinn fór að rúlla.“ Hanna segir að stuðningsmiðstöð fyrir foreldra og langveik börn þeirra hefði skipt þær mæðgur miklu. Tíminn sem hún hafi eytt í að viða að sér þekkingu sé ómældur. Marga mánuði hafi til að mynda tekið að fá lækni til að lýsa sig vanhæfan hér heima

svo hægt væri að fá erlendan skurðlækni til að koma hingað og skera á æxli Svönu. „Hún var hætt að geta kyngt og [læknarnir] ætluðu ekkert að gera. Ég áttaði mig ekki á því fyrr en þá að það væru forréttindi að fá að kyngja.“ Hún er gagnrýnin á íslenska heilbrigðiskerfið og segir foreldra hafa líf þessara veiku barna sinna í höndum sínum. Engin eftirfylgni eða eftirlit sé með þeim. „Við foreldrarnir þurfum að vera á tánum og láta læknana vita þegar tími er kominn til að sinna barninu á sjúkrastofnun. Og öll viljum við að samskipti við spítalann gangi smurt.“ Það myndi auðvelda líf foreldranna mikið að hafa fagmanneskju með sér á slíkum fundum. Rúmir fjórir mánuðir eru síðan Hanna missti dóttur sína. Hún saknar hennar. „Við foreldrar erum fljótir að aðlagast. Það sem fólki fannst rosalega mikil umönnun verður rútína. Núna er engin rútína. Ég hef ekkert nema tíma. Ég upplifi mig í svartholi. Endalaus tómleiki. Svo situr maður uppi með stoðverki og annað. Nú er ég að vinna mig upp líkamlega enda svaf ég aldrei heila nótt í öll þessi ár, áhyggjur og barátta við kerfið hafa tekið sinn toll,“ segir móðirin sem er uppspretta átaksins í ár og mun sitja í foreldraráði miðstöðvarinnar. - gag

Hanna og nærri sjö ára dóttir hennar, Álfrún Embla Jónsdóttir, með mynd af Svanfríði Briönu í fanginu. Mynd/Hari

„Á þessum stutta tíma er mettunin komin niður í þrjátíu – mjög slæmt – þegar ég kem inn í herbergi er hann orðinn alveg blár. Ég ríf af honum öndunarvélina, set varavélina á, hélt að vélin hefði bilað. Það fór allt á sömu leið. Síminn var frammi og ég stóð þarna einn. Ég gat ekki hlaupið fram til að sækja símann. Ég varð að bregðast við. Hann var að fara þarna. Ég hélt ég væri að missa hann, gríp í belginn, náði honum upp með belgnum. Hann var lengi, lengi að koma til baka og hann var hvítari en veggurinn langt fram á nótt og ég var náttúrlega vakandi alla nóttina að fylgjast með honum. En þetta gekk upp og í dag er ég að sækja um öryggishnapp eftir þetta atvik. Þá þarf ég ekki að hlaupa fram í símann. Þá ýti ég á takkann og fæ sendan sjúkrabíl.“ Hann má hvorki hika eða klikka á réttu handtökunum. „Ég get þurft að rífa túbuna úr og fara varaleiðina niður munn eða nef. Handtökin verða að vera 100%. Ég verð að vera eins og færustu læknar. Ég er eini maðurinn sem skipti um túbu hjá honum á móti einum háls-, nef- og eyrnalækni. Og ég er lærður bílstjóri,“ segir hann og vann þar til í maí að hann varð heimavinnandi með Keran. Annað var ekki hægt. „Ég er búinn að læra gríðarlega mikið. Enda er ég að hugsa um að læra sjúkrabílstjórann eftir þetta. Ég held að þessi þekking sem ég hef aflað mér með Keran eigi eftir að nýtast mér mikið. Við foreldrar hans vorum krakkar þegar við kunnum skyndihjálp á ungbörnum. Við kunnum það reiprennandi enda búin að gera þetta mörgum sinnum.“

Treystir ekki Barnaspítalanum

Óli er vongóður um að Keran þrauki enn um sinn. „En ég hef trú á því að hann eigi eftir að taka nokkur ár í viðbót. Mér finnst það einhvern veginn á

honum,“ segir hann. „En haustið og veturnir eru alltaf erfiður tími upp á allar þessar pestar og leiðindi, veður og annað. Þetta er óttalegur fangelsistími. Maður fer ekki mikið, nema hugsanlega með hann í Kringluna. Það er of kalt. Ég var einmitt að segja í dag hvað væri ljúft að eiga hús á Flórída. Þá hefði hann það gott, því hann hefur gaman af því að láta þvælast með sig. Hann hefur ekkert gaman af því frekar en aðrir að að hanga alltaf inni horfandi á sjónvarpið.“ Þannig hafa þeir feðgar farið víða í sumar. Keran í hjólastól með öndunarvélina með í sér. Óli sýnir myndir af þeim í berjamó, steikjandi sól við Silfru á Þingvöllum, við klettana hjá Reykjanesvita, á bryggjunni í Nauthólsvíkinni, uppi í Hallgrímskirkjuturni. „Það verður að kynna hann fyrir lífinu.“ Sigrún hjúkrunarfræðingur bendir á að ein sýking geti farið með Keran. „En hann hefur staðið sig vel síðustu vetur. Hann kemur manni alltaf á óvart,“ segir hún. „Já,“ segir Óli. „Fyrsti veturinn var mjög erfiður og mikið um [mettunar]föll. Við áttum eiginlega heima uppi á spítala. Við vorum uppi á gjörgæslu í sex vikur og annað eins á Barnaspítalanum. En síðan þá hefur þetta gengið ótrúlega vel. Enda gott starfsfólk í kringum hann. Það er rosalega gott aðhald með öllu sem tengist heimilinu,“ segir Óli en bendir á að deila megi á ýmislegt í kerfinu. Hann segir til dæmis frá því að hann treysti ekki Barnaspítalanum lengur. Þar hlaupi starfsfólkið svo hratt, sé svo fátt og niðurskurðurinn svo mikill að hann treysti því ekki að sonur sinn sé undir því stöðuga eftirliti sem hann þurfi. „Ég fer frekar með hann heim en hafa hann þar,“ segir hann en tekur fram að hann treysti gjörgæslunni vel.

Toppfólk með Keran

„En fólkið í kringum Keran sinnir

SIMPLY CLEVER

Þegar stærðin skiptir máli – fyrir þig og allar þínar þarfir

ŠKODA Superb er stærsti bíllinn frá Škoda og í skutbílsútgáfu er hann sérlega fjölhæfur. Farangursrýmið er með því stærsta sem gerist í þessum flokki bíla – 633 lítrar. Ef bak aftursætisins er lagt fram er plássið orðið 1.865 lítrar. Superb býður upp á þægindi sem gera hverja ökuferð að þægilegri upplifun fyrir alla. Þú getur til viðbótar verið ánægður með hagstætt verð og hagkvæmni í rekstri.

Umboðsmenn Höldur Akureyri · Bílasala Selfoss · Bílás Akranesi · Hekla Reykjanesbæ · Heklusalurinn Ísafirði

ŠKODA Superb Combi 2.0TDI kostar aðeins frá:*

4.920.000,*Skoda Superb Combi 2.0TDI, 140 hestöfl, sjálfskiptur, dísil

á allra vörum 27

Helgin 14.-16. september 2012

toppstarfi. Það vinnur frá hjartanu og það skiptir máli. Það væri ekki hægt að hafa fólk í þessu sem sæi starfið sem vinnu. Það þarf að hafa hjartað í lagi til að sinna honum svo honum líði sem best.“ Sigrún tekur við: „Það er ekki annað hægt en að þykja vænt um börnin. Ég vinn líka inni á bráðamóttöku barna. Þótt gaman sé að hitta þau þá eru þeir skjólstæðingar sem við hittum heima fyrir þeir sem við eigum svolítið í.“ Óli hælir einnig starfsfólki Kópavogsbæjar ásamt því á Greiningarstöð ríkisins. „Allir sem koma að Kerani í dag standa sig mjög vel.“ Venjulegt gen

Gallað gen

Hvað hrjáir Keran? Keran er með SMA1 (e. Spinal Muscular Atrophy) sem er alvarlegur taugahrörnunarsjúkdómur. Þetta er erfðasjúkdómur sem flokkaður er í fjóra undirflokka. Einstaklingsbundið er hve alvarlegur sjúkdómurinn er en spannar allt frá því að viðkomandi lætur

lífið, skömmu eftir fæðingu, til þess að sjúkdómurinn hefur tiltölulega lítil áhrif á líf viðkomandi. Algengast er þó að sjúkdómurinn hafi veruleg áhrif á líf þeirra sem hann hafa. Börn með SMA1 greinast venjulega fyrir 6 mánaða aldur og í flestum tilvikum

fyrir 3 mánaða aldur. Þau geta ekki setið óstudd, eiga erfitt með andardrátt og að kyngja. Rúmlega helmingur þeirra sem haldnir eru SMA sjúkdómnum eru með SMA á stigi 1 og látast þeir flestir fyrir tveggja ára aldur, en aðrir hafa lifað allt fram að unglingsárum. Heimild: http://fsma.ci.is

Fagnar fjáröfluninni

Standa vinir með þér? „Maður einangrast. Ég get svo lítið gert með vinunum. Þegar vinirnir fara út kemst maður ekki með. Ég veit þeir eru þarna einhversstaðar, en sambandið minnkar stöðugt.“ Óttast fólk þig ekkert? „Jú. Það var eins og við hefðum eignast skrímsli. Það þorði enginn að koma og fólk var hrætt við hann. Eins hafa ættingjar lítið viljað passa eða setja sig inn í stærra hlutverk. Þeir hafa ekki treyst sér í það. Enda þurfa öll handtök að vera rétt,“ segir Óli. Hann fagnar fjáröflun Á allra vörum sem safnar fyrir stuðningsmiðstöð fyrir foreldra alvarlega, langveikra barna. „Eins og staðan er í dag þarf að sækja til margra stofnana út um allan bæ. Væri ekki þægilegt ef hægt væri að nálgast upplýsingarnar

á einum stað? Að maður þyrfti ekki alltaf að vera að finna upp hjólið? Þannig er kerfið oft í dag.“

Ekki tilbúin svo ung fyrir sorgina

Nú þegar feðgarnir standa einir í daglegu amstri lítur Óli um öxl. Hann segir ofboðslega erfitt fyrsta árið í lífi Kerans hafa haft gríðarleg áhrif á samband ungu foreldranna. „Við vorum sjálf bara krakkar. Við hefðum hugsanlega getað sinnt heilbrigðu barni eins og Alexander. Hann gefur manni svo mikið með bjánalátum sínum. Það var gaman að Kerani en hann tók líka svo mikið frá okkur. Þetta var svo erfitt og við fundum fyrir mikilli sorg yfir öllum hlutunum sem hann átti eftir að fara á mis við og við áttum eftir að fara á mis við. Fyrsta árið áttum við heima uppi á spítala, sjúkraflug, sjúkrabílar... Þetta var svo yfirþyrmandi,“ segir hann. „Allt í einu vorum við, krakkar, komnir með eitt veikasta barnið á landinu. Við vorum ekki í stakk búin fyrir það. Við hefðum getað sinnt heilbrigðu barni, og við sinntum Kerani vel, en það hafði áhrif á allt annað. Það hafði áhrif á vinina, sambandið. Það hafði áhrif á líf okkar. Við vorum með plön þegar hann fæddist. Við ætluðum að flytja vestur. Ég ætlaði á sjó og við ætluðum að safna peningum og lifa góðu lífi. Svo fæddist hann. Öllu var snúið á hvolf þegar greiningin kom og plönin farin. Það var settur punktur.“ Hann er hugsi.

„Og þegar ég hugsa til baka og til þess hvernig var að vera með Alexander skil ég ekki hvernig við fórum að þessu. Ég skil ekki hvernig við gátum tekið Keran og hrist hann til svo hann gæti opnað augun á ný. Reyna að koma lofti í hann til að halda mettun. Allt í gangi og sjúkrabíllinn á leiðinni. Svo var maður búinn á því í marga daga. Maður lá fyrir, búinn á því andlega. En þetta gerðum við. Í dag erum við miklu sjóaðari. Við sjáum hver mettunin er, erum þrautþjálfuð í að bregaðst við aðstæðunum,“ segir Óli.

Óli óttast endinn

„Þessi reynsla hefur þroskað mig mikið.“ En er þetta þroski sem þú vildir vera án? „Nei, þetta er búið að gera mér gott og ég er enn að læra,“ segir hann. „Ég hef verið að hugsa um lífið þegar hann fer. Lífið síðustu þrjú og hálft ár hefur snúist um Keran. Allar ákvarðanir hafa snúist í kringum hann. Og ég vil vitna í viðtalið við Hönnu [Sigurrósu Ásmundsdóttur í DV] þar sem hún segir að hún sé umönnunaraðili dóttur sinnar. Þannig er það líka hjá okkur. Ég er í ákveðnu hlutverki núna sem ég veit ekki hvernig verður þegar hann fer. Því þá fer það líka. Þetta verður skrítið og ég get ekki ímyndað mér það.“ En þú óttast þessa stund samt? „Já, þú getur rétt ímyndað þér það. Þetta er barnið mitt.“ gag@frettatiminn.is

H V Í TA H Ú S I Ð / S Í A – 12 - 17 8 9

EINN SMELLUR og þú tekur stöðuna

NÝJA ARION APPIÐ Við kynnum Arion appið, nýjung í bankaviðskiptum á Íslandi. Með Arion appinu getur þú tekið stöðuna á reikningunum þínum, séð nýjustu færslur og ógreidda reikninga með einum smelli.

Þú finnur upplýsingar um appið á arionbanki.is. Skannaðu QR kóðann og sæktu appið frítt í símann þinn

viðtal

Helgin 14.-16. september 2012

ÚTI AÐ DANSA TIL 4 MÆTT Í VINNU 9 Unnur, Björn, Dagur og Sólveig. Þau Björn hafa verið ótrúlega samrýnt leikarapar og voru rétt að hefja skólagöngu í Leiklistarskólanum þegar þau gerðu bíómynd saman (leikstýrðu og skrifuðu handrit), Reykjavík Guesthouse. Myndir Hari

Ég hef kannski eitthvað að gefa Unnur Ösp Stefánsdóttir sprakk út sem leikkona fyrir tveimur eða þremur árum. Allt í einu varð hún stórleikkona, leikkona ársins í fyrra á Grímunni, og treyst fyrir veigamestu og dramatískustu rullunum í Borgarleikhúsinu. Hún og maðurinn hennar, Björn Thors, eiga tvö börn og þau tengjast rónni sem komið hefur yfir Unni og gert hana að svo góðri leikkonu. Snemma í sumar eyddu þau tíu dögum á vökudeild með litlu telpuna sína sem er þriggja og hálfs mánaðar. Mikael Torfason ræddi við Unni um listina, lífið og allt annað en hvernig Birni tekst að sameina fjölskyldulíf og vinnu leikarans.

HOLTAGÖRÐUM

nnur Ösp Stefánsdóttir átti að leika aðalhlutverkið í útvarpsleikriti sem ég skrifaði í sumar en hún var að steikja kjötbollur nokkrum dögum fyrir tökur, sex vikum áður en hún var „sett“ eins og sagt er í óléttusamtölunum öllum, og missti vatnið. Ég var eiginlega hálf svekktur. Björn Thors, maðurinn hennar, átti að leika á móti henni og ég hafði verið á samlestri með þeim uppi í Ríkisútvarpi og það er einhver galdur í röddinni hennar Unnar. Hún er löngu hætt að vera stelpan í Grease eða ein af þessum markaðsvænu Fimm Stelpum púnktur komm. Hún er orðin góð leikkona: Stórleikkona, „dramatísk og djúphugul,“ segir Viðar Eggertsson útvarpsleikhússtjóri sem hefur þekkt Unni frá því hún var barn og hann kenndi henni í Leiklistarskólanum og leikstýrði henni í Nemendaleikhúsinu. Þá var hann ekki viss hvort hún yrði yfir höfuð leikkona, kannski væri hún meiri leikstjóri. En aftur að kjötbollunum og því að missa vatnið sex vikum fyrir tímann. „Það var auðvitað sjokk,“ útskýrir Unnur af æðruleysi sem ég held að hún hafi öðlast fyrir ekki svo löngu. Kannski tveim, þrem árum, um svipað leyti og hún braust út sem þessi leikkona sem var valin leikkona ársins á Grímunni í fyrra. Björn var að leika tattúveraðan handrukkara í Breiðholti þegar Unnur steikti kjötbollur í litla sæta húsinu þeirra í Þingholtum. Það var góður andi í húsinu þegar ég heimsótti þau. Björn að sveifla litlu þriggja hálfs mánaðar stúlkunni þeirra upp á öxlina, að láta hana ropa, það hellirigndi og Unnur bauð mér kaffi. Þau voru að koma frá París, þar sem þau voru í mánuð með krakkana (nú eiga þau tvö, strák og stelpu), og drukku vont kaffi að þeim fannst, og önduðu að sér menningu og útlöndum og komu heim endurnærð. Unnur hlær þegar hún rifjar upp útganginn á Birni þegar hann kom á fæðingardeildina og reyndi að afsaka sig við ljósmæðurnar að hann væri að leika í sjónvarpsþáttum. Hann fékk að fara í sturtu

og þau voru furðu róleg enda gekk allt vel, miðað við allt og allt.

Óþolandi krakki

„Unnur var eitthvert leiðinlegasta barn sem ég hef kynnst,“ segir Baldur, bróðir Unnar (en ólíkt flestum í fjölskyldunni þá fór hann ekki í listina heldur bankana og er sérfræðingur og meðeigandi hjá Arctica Finance), um systur sína sem virtist vera fædd til að verða leikkona. Svona þannig séð. Hún var alltaf að leika, „aldrei hún sjálf,“ og yfirleitt alveg svakalega „tilgerðarleg og erfið í samskiptum.“ Þetta hefur bráð af henni og í huga Baldurs hefur það gerst rólega, í samfelldri þróun við ferilinn og þannig hefur hann horft á hana verða að stórleikkonunni sem hún er orðin í dag: „Þetta er auðvitað frekar sjálfhverft og erfitt umhverfi, að vinna í leikhúsi, ef þú hugsar út í það. Í fyrstu er það kannski ákveðin sjálfsdýrkun sem dregur fólk áfram, að standa frammi fyrir mörg hundruð manns og fá alla þessa athygli. Svo sér maður yfirleitt fljótt að þau sem ná lengst er það fólk sem kemst í góð tengsl við sjálft sig og þroskast. Það hefur gerst hjá Unni og fyrir nokkrum árum varð hún miklu ánægðari með sjálfa sig og lífið. Þess vegna er hún jafn góð og hún er í dag,“ segir Baldur sem hefur jú auðvitað komið nálægt listum, í den, sem framkvæmdarstjóri GusGus hópsins. Þau systkinin ólust upp í leikhúsi (ókei, enn einn sviginn, en foreldrar Unnar og Baldurs eru Stefán Baldursson, fyrrverandi þjóðleikhússtjóri og núverandi óperustjóri, og Þórunn Sigurðardóttir, leikstjóri og fyrrverandi stjórnandi Listahátíðar). Litla fjölskyldan var í Breiðholtinu fyrstu árin en þegar Unnur var átta ára fluttu þau í Frostaskjól en Unnur var, samkvæmt mömmu sinni, mikið með foreldrum sínum. „Þau eru rosalega ólík, hún og bróðir hennar,“ segir Þórunn og útskýrir á þann hátt að hann Baldur hafi verið frakkur og búinn að ráða sig í vinnu hjá Alþingi 13 ára gamall á meðan Unnur vildi oftast

„Unnur var eitthvert leiðinlegasta barn sem ég hef kynnst,“ segir Baldur Stefánsson, bróðir Unnar.

bara vera með mömmu og pabba. „Hún var svoldið viðkvæm framan af og háð okkur pabba sínum. Ég man einu sinni þegar við vorum á leið á Töfraflautuna að mig minnir, og komin með barnapössun, hún Unnur hefur verið sex eða sjö ára og við bjuggum enn í Breiðholti, þá allt í einu erum við komin langleiðina niður í bæ þegar hún birtist allt í einu í aftursætinu. Þá hafði hún ákveðið að fara bara með okkur. „Þú átt að vera heima, ástin mín,“ útskýrðum við fyrir henni en þá vildi Unnur meina að hún væri að fara með af því hún ætlaði sér að verða óperusöngkona og vildi „sjá hvernig maður eigi að gera“,“ segir Þórunn og botnar með því að útskýra að dóttir sín hafi snemma verið með fullkomnunaráttáttu („hún hefur hana frá pabba sínum“).

Skrifuðu og leikstýrðu bíómynd

„Hún var svoldið viðkvæm framan af og háð okkur pabba sínum,“ segir Þórunn Sigurðardóttir, móðir Unnar.

„Dramatísk og djúphugul,“ segir Viðar Eggertsson útvarpleikhússtjóri um leikkonuna.

Úr Breiðholtinu fór Unnur sem fyrr segir í Vesturbæinn og þaðan í MH. Þar kynntust þau Björn. Hann er tveimur árum yngri en hún og líka úr Breiðholtinu, Hólahverfi. Þau voru í stjórn leikfélags MH saman. Hún var formaður og hann óbreyttur stjórnarmaður. „Hann var alltaf að koma með hugmyndir sem ég hafði litla trú á og það hvarflaði ekki að mér að hann væri skotinn í mér. Bjössi er ekki mjög góður daðrari,“ útskýrir Unnur og bætir því við að þau hafi verið í menntaskóla og tilhugsunin um að byrja með dreng sem væri tveimur árum yngri var ekki góð. Nú eru Björn og Unnur bráðum búin að vera saman meirihluta ævinnar og eiga Dag, fimm ára, og Bryndísi, þriggja og hálfs mánaðar. Þau hafa verið ótrúlega samrýnt leikarapar og voru rétt að hefja skólagöngu í Leiklistarskólanum þegar þau gerðu bíómynd saman (leikstýrðu og skrifuðu handrit), Reykjavík Guesthouse. „Langflest okkar koma út úr leiklistarskóla án þess að hafa hugmynd um hvort maður sé góður eða lélegur leikari. Þeir sem eru kokhraustir og finnst þeir alveg „vera með þetta“ eru oftast á villigötum. Flestir halda að þeir séu ekki góðir. Þú veist heldur sjaldnast hvernig leikari þú ert á Framhald á næstu opnu

Við gerum meira fyrir þig

20%

Úrval, gæði og þjónusta í Nóatúni

afsláttur

af öllu íslensku grænmeti.

ÍSLENSKT KJÖT

cAMPAGNA SPAGhETTI, 500 G

198

30%

KR./PK.

30%

LAMBALæRISSNEIðAR

UNGNAUTA RoAST BEEf

afsláttur

KR./PK.

BauNiral að! og m

3998

2799

BESTIR Í KJÖTI

KR./KG

KJÖTBORÐ

KR./KG

KJÖTBORÐ

BESTIR Í KJÖTI

TB KJÖ ORÐ

afsláttur

KNoRR BAG of TASTE, 5 TEGUNdIR

189

ÍSLENSKT KJÖT

20%

1998

BESTIR Í KJÖTI

KR./KG

ÍSLENSKT KJÖT

1598

KJÖTBORÐ

KR./STK.

3568

TB KJÖ ORÐ

BESTIR Í KJÖTI

KJÖTBORÐ

LAMBAfILLE M/fITURÖNd, Af NýSLáTRUðU

289

TB KJÖ ORÐ

198

UNGNAUTA hAMBoRGARI, 120 G

afsláttur

TE & KAffI, 250 G, 5 TEGUNdIR

799

Öll verð eru birt með fyrirvara um prentvillur og/eða myndabrengl.

KR./PK.

gt fljótlgeo og tt!

20% afsláttur

1998 2598

TRESEMMÈ SJAMPó oG NæRING,1 L, 2 TEGUNdIR

BILLyS PAN PIzzA, 2 TEGUNdIR

ÍM KJÚKLINGABRINGUR

KR./KG

284

g SjampóiNog, 1 lítri Nær

KR./STK.

Hamraborg – Nóatún 17 – Hringbraut – Austurver – Grafarholt

1099

KR./PK.

viðtal

Helgin 14.-16. september 2012

þessum tímamótum, hvað verður og hvort yfirleitt nokkuð verði úr ferlinum. Fjölmargir leikarar ætla sér að verða gamanleikarar en enda svo grenjandi uppi á stóra sviði Þjóðleikhússins. Helga Braga, sem dæmi, ætlaði sér að verða dramatísk leikkona en varð gamanleikkona. Fyrsta símtalið sem ég fékk eftir útskrift var ekki boð um hlutverk heldur starf sem aðstoðarleikstjóri,“ útskýrir Unnur en hún var aðstoðarleikstjóri í kvikmyndinni Kaldaljós. Síðan tók við löng þroskaganga leikkonunnar og eins og mamma hennar segir þá var Unnur heppin að fara ekki of bratt: „Það er best þegar listamenn ná að nota tímann til að þroskast og læra í stað þess að verða stjörnur of ungir. Þau bæði, hún og Bjössi, hafa verið heppin hvað þetta varðar og notað tímann vel til að þroskast og þau hafa heldur aldrei verið hrædd við að taka að sér allskonar verkefni,“ segir Þórunn.

Aftur að kjötbollunum

„Þú getur ekki ímyndað þér hversu ég hef oft verið spurð út í þetta með fjölskyldulífið og vinnuna,“ segir Unnur við mig í eldhúsinu heima hjá þeim Bjössa. Hann er uppi á efri hæðinni að kúra með litlu dúllunni þeirra og ég hafði ekki einu sinni nefnt þetta en held því samt fram við hana að í dag sé öllum sama hvort kona eigi barn eða ekki, sé ólétt eða hvað það nú er. Unnur er (að eigin sögn) sáttasemjari og ekkert mjög aggressív týpa en henni finnst ég vera að tala út um rassgatið á mér svo hún segir mér stutta sögu á sinn ljúfa og diplómatíska hátt: Einu sinni voru þau Björn á einhverjum svona heimsþvælingi, unnu með Vesturporti einn vetur í London, og umboðsmenn úti sýndu þeim áhuga. Bjössi nældi sér strax í einn og skrifaði undir samning en á öllum fundum sem Unnur fór á var aðalumræðuefnið hvernig hún samræmdi móðurhlutverkið og vinnuna. „Hver ætlar að passa barnið þitt ef þú færð verkefni?“ var spurning sem kom ítrekað upp. „Ekki var Bjössi spurður út í föðurhlutverkið,“ útskýrir Unnur og er mikið niðri fyrir þegar hún bætir því við að hún geri sér alveg grein fyrir því að það séu konurnar sem gangi með börnin og séu með þau á brjósti. „Það breytir því samt ekki að umræðan er ósanngjörn. Við höfum það reyndar óvenju gott hérna á Íslandi, ef maður spáir í það. Í leikhúslífinu í London er ekki mikið um barnafólk. Ég hitti aldrei neitt leikhúsfólk þarna úti sem átti börn heima. Það er allt annað samfélag en hérna snýst samt enn allt um hvort konur eigi börn eins og sást best í forsetakosningunum nýverið.“

Unni eru þessi mál hugleikin og hún viðurkennir að leikhúsið hafi ekki alltaf staðið sig nógu vel þegar kemur að þessum málaflokki. Ekki heldur bíómyndir eða sjónvarp. Af 250 vinsælustu myndunum í Hollywood í fyrra, las hún í grein um daginn, voru undir 10% eftir konur. Og af fimmtíu eftirminnilegustu sjónvarpspersónunum í annarri grein voru 4 konur. Og engin á topp 20! „Það er ekki af því að konurnar séu svona leiðinlegar heldur af því að við erum ekki að segja sögur kvenna. Við segjum ekki allar sögurnar,“ segir Unnur og bætir við að þegar sagðar séu sögur af konum sé líka mikil ábyrgð lögð á þær sögur sem sagðar eru og hvaða mynd sé verið að birta af konum. Eitthvað sem gerist ekki þegar sögur um karla eru annars vegar.

Ef ég passa mig ekki þá er ég allt í einu komin með þá hugmynd í kollinn að einhver þarna úti sé í alvörunni að spá í því hvað Unnur Ösp ætli að gera næst!

Hrun karlrembunnar

Unnur finnur fyrir mikilli vitundarvakningu þegar það kemur að jafnréttismálum. Sem er eitthvað sem hún fann ekki fyrir nokkrum árum. „Netið hefur líka breytt miklu í okkar daglega lífi. Bæði til hins betra og verra því heiftin sem maður upplifir stundum á netinu er með ólíkindum. Fólk skrifar oft mjög óábyrgt og það jafnvel undir nafni en hinsvegar er svo margt annað athyglivert sem kemur fram á netinu. Þar er fólk miklu meðvitaðara um jafnréttismál heldur en nokkurn tíma á stóru fjölmiðlunum.“ Í þessu samhengi lofar Unnur sér að tala um hrun karlrembunnar sem fylgdi í kjölfar fjármálahrunsins og með sínu rólega en ákveðna fasi heldur hún sannfærandi ræðu um nauðsyn jákvæðrar mismununar og kynjakvóta. Henni finnst Íslendingar samt ætlar sér of mikið stundum, sérstaklega konur, og í því samhengi talar hún um afreksmannakomplex Íslendinga: „Við ætlum okkur að gera allt. Við vinkonurnar erum nú margar að koma með barn númer tvö og um leið að reyna að vera leikkonur og leikstjórar og framleiðendur og viljum að kynlífið sé í lagi og sambandið gott um leið og við ætlum að lifa í núinu, vera sjálfstæðar og sjálfum okkur samkvæmar, sjálfum okkur nægar. Stundum er þetta eins og í einhverjum farsa. Þessi eilífi rembingur. Það vill enginn fórna vinnunni fyrir fjölskylduna, fjölskyldunni fyrir vinnuna. Og svo framvegis og svo framvegis.“ Og þegar hún segir manni þetta allt er fær maður það á tilfinninguna að hún sé samt einhvern veginn búin að ná þessu. Í fullkomnu jafnvægi. Bróðir hennar, Baldur, segir að það hafi komið með Degi, þegar hún eignaðist hann, því þá hafi hún náð þessum þroska sem brýst svo út á sviðinu í fullþroskaðri leikkonu en ef maður

spyr hana sjálfa út í það þá verður hún hógvær og vill meina að hún sé enn full efa um sjálfa sig. Á Grímunni síðustu, í hópi með Kristbjörgu Kjeld, Ólafíu Hrönn og Guðrúnu Gísla, spurði hún sig hvort hún ætti nokkuð heima í þessum hópi. En um leið var hún þarna og sveiflaðist á milli þess að svona verðlaun væru jú auðvitað bara hégómi en samt eitthvað svo gott að fá viðurkenningu fyrir sín störf. „Ég hef kannski eitthvað að gefa,“ leyfði hún sér að hugsa, „ég á kannski að halda þessu áfram.“

Álit annarra

Þegar Unnur var í Leiklistarskólanum voru foreldrar hennar mjög virk í listalífinu. Mamma hennar leikstjóri og höfundur og pabbi hennar þjóðleikhússtjóri. Hún var því strax með mikla komplexa fyrir því hverra manna hún var. Það var ekki að hún skammaðist sín fyrir þá, hún vildi bara ekki tala um þá og fá að vera í þessum skóla á sínum eigin forsendum. Eftir á að hyggja segir Unnur að þetta hafi verið skiljanlegt – hana skorti sjálfstraust og var hrædd við álit annarra – en um leið sorglegt því hún hefur alltaf verið mjög náin foreldrum sínum og sótt til þeirra mikinn styrk. Svo liðu árin og Unnur segir að henni finnist margt af þessu skondið í dag. Hún fór meira að segja í mörg ár í viðtöl uppfull af stjórnsemi um að það mætti ekki einu sinni segja frá því að foreldar hennar væru Stefán Baldursson og Þórunn Sigurðardóttir.

Aftur að kjötbollunum

Það er líka hægt að skrifa undir það að yfir Unni er önnur ára en áður. Hún er miklu rólegri, eins og

hún sé komin heim, og áhyggjur ungu leikkonunnar um hvernig sé skrifað um hana eða hvaða mynd sé dregin upp af henni í fjölmiðlum eru horfnar. Hún er komin heim og þegar við komum aftur að kjötbollunum og þessum tíu dögum sem þau Björn eyddu á vökudeild með litlu dóttur þeirra fyrir þremur og hálfum mánuði þá segir hún að sú reynsla hafi endanlega sett allt í rétt samhengi: „Edda Heiðrún Backman sagði einu sinni við mig þegar ég var nýútskrifuð og ég hitti hana á einhverri frumsýningu – við Bjössi vorum nýútskrifuð – eða hún spyr mig hvað ég sé að fara að gera og ég segi henni að ég sé að spá í hvort ég eigi að fara út núna í eitt ár eða hvort maður eigi að keyra á ferilinn hér heima strax og svo fer ég að segja henni frá allskonar hugmyndum sem ég hafði þá um eigin frama. Hún horfði á mig og hlustaði af þolinmæði þar til ég þagnaði loks og þá sagði hún rólega, þessi mikla reynda og sterka leikkona og listamaður: „Vittu til Unnur að það er enginn að pæla í þér nema þú sjálf,“ og svo skaut í hún inn í: „Og kannski þínir nánustu.“ Ég hef oft hugsað út í þetta og geymt þetta með mér. Því við eigum það öll til að gleyma okkur í sjálfum okkur. Ef ég passa mig ekki þá er ég allt í einu komin með þá hugmynd í kollinn að einhver þarna úti sé í alvörunni að spá í því hvað Unnur Ösp ætli að gera næst! En öllum er alveg sama. Það er enginn að spá í mig nema ég og kannski mínir nánustu.“ Við erum samt að spá í Unni og bara svo þú vitir það þá eru þær Nína Dögg Filippusdóttir búnar að þróa saman sjónvarpsseríu um kon-

ur í kvennafangelsi sem fer líklega í tökur í vor og búið er að laða að leikstjórann Ragnar Bragason og framleiðendurna í Mystery. Auk þeirra Unnar og Nínu og koma Margrét Örnólfsdóttir og Jóhann Ævar Grímsson að handritsskrifum. Svo byrjar Unnur aftur í Borgarleikhúsinu eftir áramót og hún vonast líka til að vinna aftur með Jóni Páli Eyjólfssyni sem leikstýrði bæði Elsku barni og Eldhafi – sýningar sem Unnur hélt uppi og var einmitt valin leikkona ársins fyrir Elsku barn. „Það er merkilegt hvernig forgangsröðun manns getur breyst skyndilega þegar lífið bankar uppá. Þegar við Bjössi vorum með litlu stelpuna okkar á vökudeildinni þá fékk ég jákvæðar fréttir varðandi fangelsisverkefnið okkar Nínu, fréttir sem ég hafði beðið eftir í mjög langan tíma. Fókusinn minn var svo engan veginn á framanum og vinnunni að ég gleymdi að segja Bjössa og mínum nánustu þessar fréttir í þrjár vikur og fannst þær engu máli skipta í samhengi hlutanna.“ Já, kjötbollurnar og litla dóttir þeirra sem fæddist fyrir tímann. Hún braggast vel og Unnur hleypur upp til hennar og Björns eftir að hafa fylgt mér til dyra. Á vökudeildinni kynntust þau ótrúlegu fólki, frábærum foreldrum og kraftaverkabörnum, sem halda hópinn á Facebook. Þau voru bara þarna í tíu daga en aðrir foreldrar jafnvel í þrjá mánuði. „Á vökudeild eru það ekki aukakílóin sem skipta máli heldur grömmin. Það setur allt í samhengi.” Mikael Torfason mikaeltorfason@frettatiminn.is

Viltu sitja eða standa? muvman

fyrir breytilega hæð • Bakið beint • Dýpri öndun • Aukin virkni • Sveigjanleiki Einstakur stóll

Verslaðu á vefnum

Frí sending að 20 kg

1 árs skilaréttur

Bylting fyrir bakið Swopper vinnustóllinn • Styrkir bak- og kviðvöðva • Fylgir hreyfingum líkamans • Stuðlar að dýpri öndun • Margviðurkenndur stóll

Opið virka daga kl. 9 -18 og laugardaga kl. 11 - 16 • Stórhöfða 25 • Sími 569 3100 • eirberg.is

ferskasti nammibarinn ný sending af kirsuberJum frá kanada Jarðarber bláber Hindber brómber blæJuber rifsber rauð vínber blá vínber græn vínber

viðtal

Helgin 14.-16. september 2012

Neyðaróp fjallkonunnar Leikkonan Herdís Þorvaldsdóttir situr ekki auðum höndum þótt hún sé að verða 89 ára gömul og hafi skilað drjúgu ævistarfi í leiksviði og í kvikmyndum. Hún hefur áratugum saman barist gegn ofbeit og gróðureyðingu og fyrir tveimur árum setti hún aukinn kraft í baráttuna þegar hún réðst í gerð heimildarmyndarinnar Fjallkonan hrópar á vægð sem fjallar um íslenska náttúru og gróðureyðingu. Gerð myndarinnar fjármagnaði hún með því að selja málverk eftir Gunnlaug Scheving sem eiginmaður hennar, dr. Gunnlaugur Þórðarson heitinn, gaf henni í brúðargjöf.

etta var tveggja ára vinna með hléum og hefur silast svona áfram,“ segir Herdís um gerð heimildarmyndarinnar og bætir við að hún hafi fengið ómetanlegan og dyggan stuðning frá barnabörnunum sínum sem komu að öllum þáttum kvikmyndagerðarinnar á öllum stigum. „Fólkið mitt sá alveg um þetta en ég var mikið í símanum, hafði bara samband við þau og skipaði fyrir og svoleiðis,“ segir Herdís og hlær. Hógværðin uppmáluð. Sonardóttir hennar, Herdís Anna Þorvaldsdóttir, er ekki alveg á sama máli og segir ömmu sína hafa verið óþreytandi og full af orku hafi hún legið yfir verkefninu alla daga í tvö ár. „Hún sat yfir handritinu alla daga. Skrifaði og breytti og bætti. Hún tók líka öll viðtöl í myndini, sá um að fá fólki í viðtöl og þvældist út um allt. Og á meðan lék hún í Sjálfstæðu fólki í Þjóðleikhúsinu,“ segir Herdís Anna. „Þetta reyndi mikið á þolinmæðina og ég hefði aldrei trúað því að þetta myndi taka tvö ár,“ bætir amma hennar við.

Mynd segir meira en þúsund orð „Þetta kom eiginlega alveg af sjálfu sér,“ segir Herdís þegar hún er spurð hvað varð til þess að kona komin á þennan virðulega aldur ákvað að dempa sér út í kvikmyndagerð frekar en að taka lífinu með ró. „Ég er búin að standa í þessari baráttu í þrjátíu ár. Með skrifum, með erindum og með því að tala við þingmenn og fleiri,“ segir Herdís sem hefur látið sig ofbeit varða lengi og barist af hörku, í ræðu og riti, gegn lausagöngu sauðfjár. „Ég hef gert allt sem ég hef getað og hefur fundist þetta þokast svo lítið áfram og það sem gerist í þessum málum er bókstaflega ekki neitt nema tóm vitleysa,“ segir Herdís sem finnst löggjafinn engan veginn hafa staðið sig og ljóst megi vera að enginn stjórnmálamaður – eða flokkur þori að styggja sauðfjárbændur. „Ég var alveg eyðilögð þegar ég gerði mér grein fyrir að allar viðbætur við náttúruverndarlögin hefðu engin áhrif því þar er ekki tekist á við orsök vandans sem er lausaganga búfjár. Þegar ég stóð

GLEYM MÉR EI

Börn sem aðstandendur

16:30-16:35

Ráðstefnan sett. Ragnheiður Haraldsdóttir forstjóri Krabbameinsfélags Íslands.

16:35-16:45

Ráðgjöf. Ásdís Káradóttir hjúkrunarfræðingur segir frá Ráðgjafarþjónustu Krabbameinsfélagsins.

16:45-17:00

„Að tala við börn um krabbamein“. Guðrún Oddsdóttir sálfræðingur hjá Barnasálfræðistofunni. „Í samfylgd með fjölskyldu“. Vigfús Bjarni Albertsson sjúkrahúsprestur.

17:15–17:30 „Þegar foreldri greinist með krabbamein“. Valgerður Hjartardóttir hjúkrunarfræðingur, djákni og fjölskyldumeðferðarfræðngur. 17:30-17:45

„Hollráð frá Hugo“. Hugo Þórisson barnasálfræðingur.

17:45-18:00

Kaffi og spjall.

Allir velkomnir - ókeypis aðgangur Fundarstjóri: Þorvaldur Daníelsson framkvæmdastjóri Krafts

Krabbameinsfélagið Skógarhlíð 8, 105 Rvk., 540 1900, www.krabb.is

stór auglysing.indd 1

frammi fyrir þessu bergmálaði setningin „mynd segir meira en þúsund orð“ í höfði mér og þá áttaði ég mig á því að ég yrði auðvitað að gera heimildarmynd og sýna fólki hvað er að gerast. Það var eina ráðið.“

Scheving lagði til fjármagnið

Og Herdís sat ekki við orðin tóm og snaraði sér í undirbúninginn. „Ég átti gríðarstóra mynd eftir Gunnlaug Scheving. Hún hefði nú ekki einu sinni komist fyrir hérna og ég seldi hana til þess að fjármagna heimildarmyndina.“ Scheving-myndin var brúðargjöf sem dr. Gunnlaugur Þórðarson gaf Herdísi á brúðkaupsdegi þeirra en hún segist ekki sjá eftir málverkinu þrátt fyrir sterk og gömul tilfinningatengsl við það. „Ég er búin að horfa á hana í fimmtíu ár,“ segir leikkonan og brosir sínu blíðasta. „Ég sé hana ljóslifandi fyrir mér ennþá og svo veit ég að Gunnlaugur yrði hæstánægður með þessa ákvörðun enda var hann sjálfur ákafur ræktunarsinni.“ Herdís í hlutverki Fjallkonunnar árið Herdís frum1953 en hún teflir Fjallkonunni fram gegn sýndi Fjallkonan ofbeit í heimildarmynd sinni Fjallkonan hrópar á vægð á hrópar á vægð. Skjaldborgarhátíðnni í vor og óhætt er að segja að hún hafi vakið Herdís Þorvaldsdóttir hefur komið víða við athygli í framá löngum ferli. Hún lék móður Jóns Hregghaldinu. Myndin viðssonar í uppfærslu Þjóðleikhússins á er tilnefnd til fjölÍslandsklukkunni vorið 2011 og fagnaði miðlaverðlauna þannig með Þjóðleikhúsinu að liðin voru umhverfis- og auðsextíu ár frá opnun leikhússins og að hún lindaráðuneytisins steig á svið í einmitt Íslandsklukkunni og þá sem verða veitt á Degi íslenskrar í hlutverki Snæfríðar Íslandssólar. náttúru á sunnuHerdís hóf leikferil sinn í Nitouche hjá daginn. Leikfélagi Reykjavíkur árið 1941. Hún

Langur ferill Herdísar

Örráðstefna 20. september kl. 16:30-18:00

17:00-17:15

Herdís Þorvaldsdóttir stendur keik, að verða 89 ára, og gefur hvergi eftir. Hún berst í ræðu, riti og nú kvikmynd gegn ofbeit og enn er falast eftir kröftum hennar í Þjóðleikhúsinu þannig að þessi dáða leikkona hefur síður en svo sagt sitt síðasta. Mynd Hari

9/12/2012 11:28:24 AM

nam leiklist hjá Lárusi Pálssyni og Haraldi Björnssyni, og svo við Royal Academy of Dramatic Art í London. Hún hefur leikið yfir 120 hlutverk í Þjóðleikhúsinu, en auk þess á hún að baki ótal hlutverk í útvarpsleikritum, sjónvarpsleikritum og kvikmyndum og sýndi meðal annars magnaðan leik í Hafinu, eftir Baltasar Kormák, árið 2002. Herdís hefur hlotið ýmis verðlaun og viðurkenningar á ferli sínum og hlaut meðal annars Grímuna – heiðursverðlaun Leiklistarsambands Íslands árið 2007 og heiðursverðlaun Menningarverðlauna DV fyrir árið 2010.

Loksins eitthvað að rofa til

Herdís er að vonum stolt og ánægð með tilnefninguna og hún segir að nú fyrst virðist loksins einhver vitundarvakning vera að eiga sér stað í þessum málum. „Ég hef öll þessi ár verið með vindinn í fangið. Það var oft erfitt að fá greinarnar mínar birtar í blöðunum og þær voru oft látnar liggja lengi og bíða birtingar. Það er eins og þetta hafi dregist og dregist þangað til núna þegar rétta andrúmsloftið virðst allt í einu vera komið. Hvernig sem á því stendur er eins og þetta sé að opnast núna og það er alveg dásamlegt.“ Herdís segir að tilnefningin til verðlaunanna hafi gefið sér ástæðu til þess að sýna myndina í

kvikmyndahúsi þannig að hún hefur tekið sal í Bíó Paradís við Hverfisgötu á leigu og þar ætlar hún að sýna Fjallkonan hrópar á vægð á föstudag, laugardag og sunnudag klukkan 18. „Ég geri þetta bara á eigin vegum og það er ekki síst út af tilnefningunni,“ segir Herdís sem hefur þegar fundið fyrir áhuga á sýningum á myndinni erlendis, meðal annars á heimildarmyndahátíð í Kaupmannahöfn.

Heimskulegt og ranglátt

Þegar talið berst að pólitíkinni í kringum landverndina kemst Herdís á flug. Augun skjóta gneistum og ákafinn leynir sér ekki í röddinni. „Þingið setur ný lög um náttúruvernd þar sem á að friða þessa og hina plöntuna en það er ekki hægt á meðan það er lausaganga á landinu! Hvernig á að friða plöntur hérna þar sem allur flotinn gengur um og veiðir hvert einasta blóm sem hann sér. Þetta er allt saman tóm sýndarmennska og fólk er bara að þykjast gera eitthvað. Mér finnst þetta svo yfirgengilega heimskulegt, ranglátt og vitlaust að fara svona með landið okkar. Af hverju er alltaf verið að framleiða helmingi meira sauðfé en við þurfum á að halda? Í landi sem alls ekki þolir einu sinni helminginn af þessu. Það verður bara ekkert eftir ef það á endalaust að auka stofninn.“ Herdís vonast til þess að mynd sín veki fólk til umhugsunar. „Ég vil vekja athygli á því hvernig við förum með landið okkar. Við borgum með sauðkindinni og þessar skepnur naga stanslaust upp landið. Við borgum þetta með sköttunum okkar. Það væri gott og blessað ef við værum nú að græða upp landið og allir settu eitthvað af aurunum sínum í það en á meðan landið er nagað niður jafnóðum þá missir fólk bara áhugann og móðinn.“

Umhverfisverndarsinni með álverum

Herdís segist hafa lagt mikla áherslu á að ræða við fólk í heimildarmyndinni. „Ég vildi að þar kæmi fram fólk sem veit hvað það er að segja svo það væri ekki hægt að afgreiða myndina þannig að þetta væri bara hún Herdís og hún viti ekkert hvað hún er að tala um. Þarna stígur þekkt fólk fram þannig að þeir sem stjórna þessu verða að hlusta. Samviskan sagði mér að fyrst ég hefði kjarkinn þá ætti ég að gera þetta,“ segir Herdís. Þótt Herdís sé áköf í náttúruverndinni segist hún ekkert hafa á móti álverum heldur sé hún þvert á móti fylgjandi álframleiðslu á Íslandi vegna þess að hún er náttúruverndarsinni. „Ég er ekkert á móti virkjunum vegna þess að ég veit að það er staðreynd að þessi framleiðsla mengar miklu, miklu minna hjá okkur heldur en annars staðar. Svo segjast Íslendingar ekki vilja hafa neinn svona óþverra hér á landi og að þeir vilji ekki álver. En við viljum ál og notum það mikið. Þannig að þá spyr ég: Hver á að framleiða það? Bara einhverjir aðrir kjánar þarna úti í heimi? Þeir eiga að framleiða álið fyrir okkur og við viljum bara fá það tilbúið. Og mengandi mörgum sinnum meira en við gerum. Við erum ekkert of góð til þess að framleiða ál. Enginn grætur yfir því að kannski á einum degi hérna, ef það er rok og þurrkur, þá er svoleiðis fokið um landið að það er skelfilegt. Enginn maður talar um það. Ég er búin að reyna að gera stjórn völdum grein fyrir að þetta er á síðasta snúningi og þetta gengur ekki svona lengur.“ Þórarinn Þórarinsson toti@frettatiminn.is

Myndavél Mini

FI8907W

Lítil, nett og góð viðbót við barnagæsluna Litir:

Verð 19.750 kr.

Fjarstýrð myndavél

FI8910W

Stjórnaðu vélinni úr tölvu eða snjallsíma

- gæsla og öryggi

Litir:

Verð 29.750 kr.

Fjarstýrð háskerpumyndavél HD FI9820W Framúrskarandi myndgæði Fosc

am M

Möguleiki á upptöku beint á minniskort

onito

r-C

amer

a1-

Litir:

heim

Verð 39.750 kr.

Gæslan í þínum höndum

Foscam í fararbroddi • Þráðlaus samskipti við tölvur og snjallsíma • Sendir myndir í tölvupóst við hreyfingu • Nýjasta tækni og einstök myndgæði • Einföld uppsetning myndavéla og engin áskriftargjöld • Uppsetning býðst einnig gegn vægu gjaldi Fylgstu með þínu umhverfi í netvafra með viðmóti myndavélar og í gegnum forrit fyrir snjallsíma og spjaldtölvur.

Fjarstýrð Pan / Tilt

Þráðlaus samskipti

Greinir hreyfingu og sendir boð

Hljóðnemi og hátalari

Nætursjón

Háskerpumyndgæði

Útimyndavél

FI8905W

Vatns- og veðurvarin úr hágæða álblöndu Öflug 30 metra nætursjón

Verð 27.950 kr. öryggismyndavélar

Fjarstýrð útimyndavél

FI8620

Skörp linsa með autofocus og 10x aðdrátt Bendum á reglur um rafræna vöktun á personuvernd.is

Níðsterkt vatns- og veðurvarið stálhús

Verð 139.750 kr.

Verslaðu á vefnum foscam.is

Frí sending að 20 kg

1 árs skilaréttur Opið virka daga kl. 9 -18 og laugardaga kl. 11 - 16 • Stórhöfða 25 • Sími 569 3100 • eirberg.is

viðtal

Helgin 14.-16. september 2012

einfaldlega betri kostur

nýtt sALoon fLowers Ljósakróna með 9 skermum. 49.900,-

Nýjar

Elisabeth Nordeng og Märtha Louise Noregsprinsessa: „Það rann svo upp fyrir okkur báðum að fólkið í kringum okkur skynjaði hlutina ekki á sama hátt og við. Það varð til þess að við reyndum að loka á þessi sambönd og tilfinningar og misstum þannig leiðsagnarkerfið fyrir lífið sem okkur var gefið. Við urðum feimnar, óöruggar, einmana og okkur leið einkennilega. Samt blundaði í okkur báðum forvitni sem leiddi okkur áfram.“

Umkringdar englum Elisabeth Nordeng og Märtha Louise Noregsprinsessa hafa skrifað tvær bækur um upplifun sína af englum og reka andlegan skóla sem í daglegu tali er kallaður Englaskólinn. Þær eru forvitnar og vissar um að meira sé til en það sem augað sér. Märtha Louise og Elisabeth komu hingað til lands í gær. Fréttatíminn ræddi við þær um sambandið við englana.

Nýjar vörur erum að taka upp -

ILVA Korputorgi s: 522 4500 laugardaga 10-18 sunnudaga 12-18 mánudaga - föstudaga 11-18:30 www.ILVA.is

ég rósailm og kærleiksríka næregar Märtha Louise Noregsveru sem var svo sterk að ég gat prinsessa og Elisabeth Norekki litið framhjá henni.. Frá þeim deng hittust fyrst fyrir tæpum Anna degi breyttist lífið hægt, en öruggtíu árum voru þær á námskeiði um Kristine lega og ég fór að skoða andleg mál skyggnigáfnu. Staðurinn var Osló en af alvöru, byrjaði að fylgja hjarta líklega var enginn hissa á að prinsritstjorn@frettatiminn.is mínu og endaði á námskeiði um essan færi sínar eigin leiðir. Það hafði skyggnigáfu þar sem Elisabeth var hún alltaf gert og stóð með sjálfri sér líka þátttakandi og þar hófst vinátta okkar síðar.“ og sannfæringu sinni. Þetta varð þó ekki „vinátta við fyrstu sýn“, þær höfðu verið saman á námskeiðinu í tvö og hálft ár þegar þær urðu vinkonur og hófu samvinnu. Treystum bæði á Guð og engla Märtha Louise prinsessa og Elisabeth Nordeng segja Þær segja fyrstu upplifun sína af að hitta engil síður það ekkert leyndarmál að þær eigi samskipti við engla en svo hafa verið vandræðalega og fremur megi líkja og hafa skrifað tvær bækur um þá upplifun sína. Sú þessu við að þær hafi verið að hitta vin. Verndarenglar fyrri, „Hittu verndarengil þinn“, kom út fyrir þremur þeirra hafi verið þeim sem birtust þeim fyrst. En eru árum og nú kemur út í íslenskri þýðingu bókin „Leynd- englar almennt viðurkenndir í Noregi eða eru margir armál englanna“. Þær Elisabeth og Märtha Louise eru sem leggja ekki trúnað á frásagnir ykkar? komnar til landsins til að kynna og árita bók sína og „Fleiri og fleiri samþykkja skoðanir okkar og trúa halda jafnframt fyrirlestur um upplifun sína af englum á engla eins og við, en vissulega verður alltaf einhver á sunnudagsmorguninn í sal Þjóðdansafélags Reykjahluti sem mun ekki trúa á engla. Hvað okkur sjálfar víkur, Álfabakka 14, klukkan 10 til 12. varðar finnst okkur mjög mikilvægt að treysta bæði á Meðal þess sem höfundarnir segja um bókina er Guð og englana. Og svo verður hver og einn auðvitað eftirfarandi: „Þú munt sjá tækifæri þar sem aðrir sjá að treysta á sjálfan sig.“ hörmungar, þú munt sjá ljós þar sem aðrir sjá myrkur Þær segja trú sína á engla ekkert hafa með það að og þú munt geta skapað kringumstæður sem eru til gera að þær hafi ekki verið sáttar við sjálfar sig og líf góðs fyrir þig og þá sem þú elskar.“ sitt. „Nei, alls ekki. Við vorum bara forvitnar stelpur sem Reyndi að vera „eðlileg“ eins og hin börnin voru alltaf vissar um að það væri eitthvað meira og stærra „þarna úti“. Við erum bæði líkami og sál og þess Þegar ég spyr þær hvenær og hvernig þær hafi fyrst vegna minna englarnir okkur stöðugt á að við erum upplifað tengsl sín við engla verður Märtha Louise guðlegar verur. – Það er hægt að spyrja englana að fyrir svörum: öllu, á hvern þann hátt sem hver vill og eins oft og fólk „Elisabeth átti í samskiptum við engil sem hún kallvill. Þannig geturðu beðið þá um leiðsögn ef það er það aði „Stelpuna“ þegar hún var barn, en hún lokaði fyrir sem þér finnst þú mest á að halda á einhverri stundu.“ samskiptin og reyndi að vera „eðlileg“ eins og allir aðrir. Sjálf á ég ekki beinlínis minningar frá bernskuárum Í feluleik með engli mínum sem tengjast englum, en minnist þess að hún hélt að allir fyndu fyrir þeim tilfinningum sem ég tók Í bókinni segir Märtha Louise meðal annars frá því inn á mig frá öðrum. Þegar ég var rúmlega tvítug las þegar hún týndi lyklum á gríðarstórri grasflöt. Hún ég bók sem heitir „Spurðu englana þína“ („Ask your hafði leitað lengi og var búin að gefa upp vonina að angels“) og upplifði þá tenginguna mjög sterkt. Það finna þá þegar henni datt í hug að biðja engilinn opnaði djúpt samband milli mín og englaheimsins.“ Chamuel um aðstoð: „Það var eðlilegt í mínum augum að vera í sambandi „Dóttir mín var í kór. Utan við staðinn þar sem við verndarengil minn,“ segir Elisabeth. „Þegar ég kóræfingarnar voru var stór grasflöt. Ég fór með dóttur var í sambandi við þennan kraft þarfnaðist ég einskis mína inn og þar sem það var fallegur haustdagur og annars – ég fann fyrir öryggi og var umvafin kærég þurfti að hringja mörg símtöl gekk ég um grasflötleika. Það rann svo upp fyrir okkur báðum löngu áður ina meðan ég talaði. Ég settist hér og þar en að mestu en við kynntumst að fólkið í kringum okkur skynjaði gekk ég um á meðan ég talaði. Daginn eftir átti að vera hlutina ekki á sama hátt og við. Það varð til þess að við kennsla í Astarte Education og þegar ég stóð fyrir utan reyndum að loka á þessi sambönd og tilfinningar og dyrnar og ætlaði að opna komst ég að því að ég hafði misstum þannig leiðsagnarkerfið fyrir lífið sem okkur týnt lyklinum sem hafði legið laus í vasa mínum. Ég var gefið. Við urðum feimnar, óöruggar, einmana og varð örvæntingarfull, því ef við týnum lykli að húsnæðokkur leið einkennilega. Samt blundaði í okkur báðum inu verðum við að skipta um lása í allri byggingunni. forvitni sem leiddi okkur áfram.“ Það var neyðarlegt að það skyldi einmitt vera ég sem týndi lyklinum og það myndi hafa í för með sér kostnað Rósailmur og kærleiksrík nærvera sem við höfðum ekki reiknað með. Ég fann út að ég „Á fyrsta fundi mínum með verndarengli mínum fann Framhald á næstu síðu

viðtal úr Leyndarmálum englanna

„Það er ekkert leyndarmál að við eigum samskipti við engla. Mikið af boðskapnum í þessari bók hefur orðið til vegna samtala við englana og hvatningu frá þeim. Það kemur greinilega fram í textanum, en einnig sem bein tilvitnun í samtöl við þá. Við deilum upplifun okkar og annarra í tengslum við englana. Hver og einn hefur einstakan möguleika á að finna sinn eigin sannleika og upplifa þannig englana. Ef til vill getur þessi bók orðið hvatning fyrir þig að leita inn á við í þínum guðdómlega alheimi. Það eru óendanlega margir englar sem hægt er að upplifa – og vertu viss; þeir vilja gjarnan hafa samband við þig.“ Í bókinni kemur Märtha Louise Noregsprinsessa með skemmtilega samlíkingu á því hvernig hægt er að upplifa engil og prinsessu: „Þegar ég sinni opinberum störfum, sem getur verið heimsókn á heimili fyrir fatlaða eða íþróttamót, er sjaldgæft að ég sé klædd síðum kjól, með orður og djásn. Það getur verið erfitt að útskýra þetta fyrir börnum sem hreykin koma til mín og mamma þeirra vill taka myndir af okkur. Oft stoppa börnin fyrir framan mig og líta ringluð í kringum sig: „En mamma, hvar er prinsessan?“ Mamman svarar pirruð: „Hún stendur beint fyrir framan þig. Stilltu þér nú upp hjá henni svo ég geti tekið myndir af ykkur saman.“ Þá fer barnið að leita að flaueli eða blúndum – alla vega lítilli gullkórónu. Stelpan snýr sér að mömmu sinni sem bendir aftur á mig og er orðin rauð í andliti. Andlitsdrættirnir breytast úr hrifningu í vonbrigði þegar barnið uppgötvar að það er í raun prinsessan sem stendur fyrir framan það. Engin kóróna. Enginn glæsilegur kjóll. Aðeins venjuleg kona sem heldur á nokkrum blómum. Það er bara ég sem er prinsessan.“

Helgin 14.-16. september 2012

er þriggja ára nám, en hefði týnt honum á stóru fólk getur valið milli eins grasflötinni fyrir utan æfveturs, tveggja eða þriggja. ingahúsnæði kórsins. – ÞegAlla jafna er mætt í skólann ar ég kom aftur að húsnæðtvisvar í viku, en stundum inu og stóð fyrir utan það dveljum við heila viku minnkaði von mín um að saman. Nemendafjöldinn finna lykilinn. Ekki var nóg er mismunandi og á fjölmeð að grasið hafði ekki breyttum aldri, frá tvítugu verið slegið í nokkurn tíma upp að sjötugu. Konur eru heldur var komið haust og í meirihluta en þó nokkuð grasið farið að gulna og var af karlmönnum hefur sótt nákvæmlega eins á litinn og skólann.“ lykillinn. Daginn áður hafði ég gengið um allt svæðið. Að fylgja visku hjartans Ég leitaði ákaft í fjörutíu og fimm mínútur án þess að Þær segjast vera „á næstfinna lykilinn. Þá datt mér um því sama aldri“ – allt í einu í hug að Chamuel Elisabeth er gift og býr hlyti að geta hjálpað mér. ásamt eiginmanni, fjórum Ég sá fyrir mér að ég fyndi börnum og tveimur hundlykilinn í grasinu og sýndi um rétt fyrir utan Osló, en Chamuel hann. Svo gekk Märtha Louise prinsessa ég aðeins um svæðið en án er nýflutt il Bretlands með árangurs. Allt í einu sagði eiginmanni sínum, Ari „Það er gjöf að geta miðlað þessari visku til fólks um allan heim og við erum svo sannarChamuel að við skyldum Behn rithöfundi og leiklega þakklátar fyrir þann möguleika. Við sjáum og upplifum þetta þannig að hver og einn fara í leikinn „Að fela hlut“. skáldi, og þremur börnum hefur sinn verndarengil.“ Ég hugsaði með mér að nú þeirra. En ala þær börn sín væri að slá út í fyrir mér. Ég upp í trú á engla? get ekki verið hér í grasinu og leikið Að fela hlut með engli! Það var „Okkar skoðun er sú að hver og einn verði að finna sína lífsleið – einum of mikið. En svo komst ég að því að það myndi enginn annar meira að segja börnin okkar...! Það sem skiptir allra mestu máli er að vita að ég væri að því. Fólk myndi bara sjá að ég væri að leita að reyna að hafa þau áhrif á þau þannig að þau séu sönn í því sem viska einhverju í grasinu eins og ég var búin að gera undanfarna klukkuhjartans býður þeim. Sjálfar höfum við verið forvitnar alla okkar ævi stund. Ég byrjaði. „Kaldur“. Ég fór í aðra átt. „Heitari, heitari, heitt. og vissar um að það hljóti að vera eitthvað meira til en það sem augað STOPP!“ heyrðist frá Chamuel. Þetta tók nákvæmlega fimm sekúndsér!“ ur. „Nú er ég í einhverju rugli,“ hugsaði ég, „þetta er fáránlegt.“ En Allir geta verið í tengslum við engla þegar ég leit niður lá lykillinn í grasinu á milli fóta minna.“ Mörg dæmi nefna þær í bókinni, til dæmis hvernig hægt sé að Þegar ég spyr þær hvort þær séu ánægðar með þann árangur sem biðja um að verkir séu teknir frá þeim sem finnur til og færðir yfir á þær hafa náð við að hjálpa fólki að finna verndarengla sína, hvort sem þann sem biður og þær segjast sannfærðar um að allir hafi þennan það er í gegnum bækurnar eða skólann svara þær: hæfileika: Þetta sé alltaf spurning um að biðja og hlusta. „Það er gjöf að geta miðlað þessari visku til fólks um allan heim og við erum svo sannarlega þakklátar fyrir þann möguleika. Við sjáum Englaskólinn og upplifum þetta þannig að hver og einn hefur sinn verndarengil, en allir geta verið í tengslum við marga engla í einu eftir því hvað viðÍ fimm ár hafa þær rekið andlegan skóla, Astarte Education, sem í komandi liggur á hjarta í hvert sinn.“ daglegu tali er kallað Englaskólinn: Margir þekkja mörg englanöfn eins og Mikael, Raziel, Gabriel og „Þar höldum við sjálfshjálparnámskeið með andlegu ívafi, en svo framvegis. En er hægt að segja hversu margir englar eru til? sambandið við englana er miðpunkturinn. Við teljum að allir ein„Ríki englana er mjög stórt. Opnið hjarta ykkar og þið munuð staklingar eigi möguleika á að ná slíkum samböndum sem veita innverða hissa á þeirri gnægð sem þar er að finna.“ blástur og aðstoðar fólk við leit að sannleikanum um eigið líf. Þetta

Grænkál

Hvítkál

Gulrót

Blómkál

Íslensk ofurfæða

Í fimm þúsund ár

Full af A-vítamíni

Boðar gæfu í draumi

íslenskt grænmeti

Sölufélag garðyrkjumanna

hauSt 2012

gey m i ð b l a ð i ð

sigrún h. Pálsdóttir, Þröstur jónsson og Páll Orri Þrastarson.

að kom aldrei annað til greina en að búa í sveit“ segir sigrún H. Pálsdóttir garðyrkjubóndi á Flúðum. Hún er fædd og uppalin á Selfossi og segist ekki hafa haft áhuga á því að flytjast til Reykjavíkur. „Hugurinn stefndi alltaf í sveitastörfin“, segir Sigrún. Hún er eigandi garðyrkjustöðvar á Flúðum, sem ber nafn hennar, Garðyrkjustöð Sigrúnar. „Við stundum fjölskyldubúskap og vinnum saman að ræktuninni“. Sambýlismaður Sigrúnar, Þröstur Jónsson húsasmíðameistari, vinnur við stöðina og eins hafa börnin hennar þrjú gert það. Nú eru dæturnar tvær farnar að heiman og eru afla sér menntunar, en sonurinn Páll Orri, sem er í framhaldsskóla býr enn heima og er liðtækur við ræktunina. Sigrún er stærsti hvítkálsræktandinn hjá Sölufélagi garðyrkjumanna, en frá henni fara um 120 tonn af hvítkáli á markaðinn á ári. Hún ræktar einnig kínakál, rauðkál, blómkál og spergilkál. „Í ár hef ég einnig sent grænkál á markaðinn, sem hefur verið vel tekið, enda sannkallað ofurfæði. Það var ræktað við hvern sveitabæ í áratugi, en svo dró úr ræktuninni, en landsmenn kunna nú að meta það á nýjan leik“.

„Ég kynntist garðyrkjunni fyrst hjá tengdaforeldrum mínum á Reykjabakka í Hrunamannahreppi. Þar kviknaði áhuginn á garðyrkju og þau miðluðu til mín ómetanlegri þekkingu varðandi ræktunina. Ég vann einnig á Garðyrkjustöðinni Laxárhlíð í fjölda ára“, segir Sigrún. Sigrún byrjaði að rækta rófur á smá skika til að drýgja tekjurnar samhliða garðyrkjustörfum í Laxárhlíð. Smám saman urðu umsvifin meiri og hún fékk land við Reykjabakka, þar sem hún rekur nú garðyrkjustöðina með miklum myndarbrag. Sigrún hefur fylgst mjög vel með allri þróun og framförum í ræktun og hefur sótt sér viðbótarþekkingu meðal annars til erlendra ræktunarráðunauta. „Það koma hingað íslenskir og erlendir ráðunautar á hverju ári og líta yfir ræktunina.Við þiggjum öll góð ráð og nýtum okkur þau til að bæta ræktunina“, segir Sigrún. Garðyrkjubændur eru miklir veðurfræðingar, enda er afkoma þeirra sem eru með útiræktun háð veðri. „Það hafa orðið miklar breytingar á veðurfari á síðustu tíu til fimmtán árum. Undanfarin ár hefur verið þurrt og kalt á vorin og lítil spretta, en svo koma hlýindin og þá þarf að vökva vel til þess að

eitthvað komi upp úr moldinni“, segir Sigrún. Garðyrkjustöðin fjárfesti nýlega í búnaði til að vökva garðana en einnig eru notaðir akrýldúkar til að breiða yfir þá meðal annars til að auka vöxt plantanna og verja þær fyrir klulda. „Það er alltaf mikil spenna í kringum þessa ræktun.Við eru algjörlega háð veðri og það getur nú brugðið til beggja vona þegar það er annars vegar“. Forvitnir útlendingar koma oft við þegar verið er að vinna út í görðunum og vilja vita hvernig hlutunum er hagað hérlendis. Sigrún segir að það sem veki mikla athygli útlendinga sé jarðhitinn og hreina vatnið sem íslenskir garðyrkjubændur hafa. „Við garðyrkjubændur ákváðum fyrir nokkrum árum að sérmerkja alla okkar uppskeru, þannig að fólk geti rakið grænmetið til þeirra sem rækta það. Þetta er gríðarlega mikið aðhald fyrir okkur og verður til þess að við erum alltaf vakandi fyrir því að bæta ræktunina og gera betur þannig að landsmenn séu ánægðir með grænmetið sem við sendum á markað. Þetta er einnig nauðsynlegt til að neytendur viti hvað þeir eru að kaupa, hvort um íslenska framleiðslu er að ræða eða erlenda“.

Listakokkar Matgæðingarnir og listakokkarnir nanna rögnvaldsdóttir og Helga mogensen eru höfundar uppskrifa í blaðinu, sem henta við flest tækifæri.

hari

- hvítkál, blómkál, spergilkál, rauðkál, kínakál og grænkál gægjist upp úr moldinni á hverju sumri í Garðyrkjustöð Sigrúnar

Elsa Björg Magnúsdóttir

kál í tonnatali - sérmerkt sigrúnu

ÍSLENSKT GRÆNMETI HAUST 2012

Rófuklattar með eplamauki og sýrðum rjóma

Vissir þú

... að kartafla var fyrsta grænmetistegundin, sem var ræktuð í geimnum, en það var árið 1995? ... að í kartöflum er engin fita? ... að kartaflan var svo værðmæt á tímum gullæðisins í Bandaríkjunum að skipt var á sléttu á kílói af gulli og kílói af kartöflum? ... að kartöflur voru fyrst ræktaðar af Inkum í Suður-Ameríku um það bil 2.500 árum fyrir Krist ? ... að kartöflur eru 80% vatn ? ... að karöflur geymast í allt að 6 mánuði við 4-6°C hita ? ... að kartöflur voru tískufyrirbæri í Frakklandi á 18. öld meðal hefðarfólks,sem skreytti hár sitt með þeim? ... að kartafla var höfð um hálsinn til að lækna gigt samkvæmt gamalli hjátrú ?

(ca 20 klattar koma úr þessari uppskrift) 3 stórar rófur skrældar og rifnar niður í matvinnsluvél 1 msk sítrónusafa dreift yfir ½ tsk gróft salt, smá grófur pipar 2 tsk vínsteinslyftiduft. olía til að steikja klattana, t.d. kókósolía. 2 stk smátt saxaður rauður laukur Blanda sama í skál rófunum og smátt söxuðum rauðlauknuma. 80 gr af hveiti, getur verið spelthveiti og 3 stk létt

þeytt egg sett saman við ásamt salti og pipar Reynið að kreista eins mikinn safa úr rófunum og hæft er Gott er að krydda hveitið og blanda saman við rófurnar síðast koma þeytt eggin Ef deigið er of þunnt þá að bæta smá meira hveiti saman við Steikja vel báðum megin og bera fram með sýrðum rjóma og eplamauki ásamt góðu tómata- og agúrkusalati með spínati Gott er að setja klattana í heitan ofn áður en þeir eru bornin fram með fersku salati , sýrðum rjóma og heitri eplasósu. - HM

Á Íslandi er kjörlendi fyrir útirætkun græmmetis G arðyrkjubændur hafa unnið gríðarlega mikið þróunarstarf undanfarin ár sem hefur leitt til þess að landsmenn geta valið úr úrvals grænmeti. Bændur eru að uppskera og senda á markaðinn um þrjátíu tegundir af grænmeti.

Undanfarin ár hafa garðyrkjubændur þurft að bregðast við breytingum í veðurfari. Í sumar hafa þeir vökvað akra sína vegna þurrka og sums staðar gengu vökvunardæmur allan sólarhringinn. Þessar aðstæður verða til þess að uppskeran hefur sjaldan eða aldrei verið betri og fallegri. Í þurrkatíð verður rótarkerfi plantanna sterkara og þær verða betur undirbúnar að taka til sín næringu og raka. Það má því segja að þurr sumur séu kjöraðstæður þegar við lítum til ræktunarinnar en bændur þurfa óneitanlega að hafa mjög mikið fyrir því að útvega okkur gott útiræktað grænmeti. Nálægðin við markaðinn verður til þess að við fáum grænmetið ferskt og nýupptekið. Grænmetisbændur tóku þá ákvörðun að sérmerkja allt íslensk grænmeti og gera neytendum þannig valið auðveldara. Ísland er í fljótu bragði ekki kjörland fyrir útiræktun vegna hnattstöðu, en þegar betur er að gáð hefur landið mikla sérstöðu vegna náttúruauðlinda og ber þá sérstaklega að nefna vatnið, en einnig hreint loft og jarðveg sem er án allra aukaefna. Nálægð við markaðinn gerir það að verkum að ávallt líður stuttur tími frá uppskeru til dreifingar. Pökkun grænmetisins er ekki síst sá þáttur sem snýr að gæðum og markmiðið er að bragðið og ferskleikinn haldi sér. Aukin neysla á grænmeti hefur bein heilsufarsleg áhrif og landsmenn eiga langt í land með að ná ráðlögðum dagskammti af grænmeti og ávöxtum. Til þess að fara að ráðleggingum Embættis landlæknis þurfum við að tvöfalda neyslu á grænmeti en það eru 400 grömm á dag.

Kristín Linda Sveinsdóttir Markaðsstjóri Sölufélags garðyrkjumanna

kristin@sfg.is

rófur -gott vatn, hreint loft, góður jarðvegur og nálægð við markaðinn skilar okkur úrvalsvöru.

Grænmetisbændur eru ánægðir með þær móttökur sem ræktun þeirra hefur fengið undanfarin ár hjá landsmönnum og halda ótrauðir áfram að þróa og bæta ræktun sína til þess að geta boðið upp á úrvalsgrænmeti. Það er ánægjulegt að vinna fyrir grænmetisbændur við það að koma uppskeru þeirra á markað.Við þökkum góðar móttökur og stuðning sem hvetur okkur til dáða.

Útgefandi: Sölufélag garðyrkjumanna Ábyrgðarmaður: Kristín Linda Sveinsdóttir kristin@sfg.is Myndir: Hari Umbrot: Jón Óskar/Grái kötturinn jonoskarin@gmail.com Umsjón með útgáfu: Katrín Pálsdóttir katrin@sfg.is

islenskt.is

Kíktu inn á fésbókina okkar - facebook.com/islenskt.is.

appelsína norðursins – Upplögð sem millibiti, seðjandi, trefjarík og hitaeiningasnauð.

yrstu prentuðu heimildir um rófu eru frá Sviss. Árið 1620 segir svissneskur bóndi frá rófnarækt og tekur fram að rófan sé upprunnin í Svíþjóð og þar vaxi hún villt. Rófan er upprunnin á norðurslóðum og líklega hefur hún einnig vaxið villt í Rússlandi. Konungsfjölskyldan í Bretlandi var farin að rækta rófur í matjurtagarði sínum árið 1669 og um 1700 var ræktun hafin í Frakklandi. Fyrst er getið um rófur í rituðum heimildum í Norður-Ameríku árið 1817, en þar hófst rófnarækt í stórum stíl í Illinois. Rófan er skyld káltegundum en andstætt þeim nýtum við ekki af henni blöðin heldur forðarótina sem hún myndar og við köllum rófu í daglegu tali. Rófan eða forðarótin myndast úr þeim hluta plöntunar sem samsvarar stöngli og rót. Rófan hefur mikla þýðingu sem matjurt hér á landi því aðeins er ræktað og borðað meira af kartöflum. Hún þroskast ágætlega í íslensku loftslagi og geymist auk þess afar vel. Ræktun og neysla rófu er mest í löndum Norður-Evrópu og helst á Norðurlöndum. Hún er stundum kölluð kálrabi, en ekki má rugla þeirri nafngift saman við hnúðkál, sem mikið er ræktað í Þýslalandi og gengur undir nafninu kohlrabi. Íslenskar rófur eru fánlegan mest allt árið en framboð fer mest eftir því hvernig til hefur tekist með ræktun árið áður. Rófur er hægt að rækta um allt land, þó ræktun þeirra gangi einna best á Suðurlandi. NæriNgargildi Rófa er mikilvæg matjurt sem er rík af vítamínum og steinefnum. Hún er stundum nefnd „appelsína norðursins“ vegna hins háa

C-vítamínsinnihalds. Auk þess er í henni mikið af A vítamíni í formi karótíns. Hún er trefjarík en snauð af hitaeiningum og góð til að hafa milli mála. Trefjar eru ómeltanlegur eða að hluta til ómeltanlegur hluti plantna og má finna í öllu grænmeti, ávöxtum, berjum, kornafurðum, brauðmeti, brúnum hrísgrjónum, villigrjónum, grófu morgunkorni og poppkorni. Trefjar flokkast með kolvetnum en hafa þó þann eiginleika að koma ómelt niður í ristilinn. Trefjar skiptast í tvo megin flokka, vatnsleysanlegar og óvatnsleysanlegar trefjar. Óvatnsleysanlegar trefjar auka rúmmál hægða, koma þannig reglu á hægðirnar, bæta meltinguna og draga úr hættu á hægðatregðu. Slíkt getur, ásamt fitusnauðu fæði, dregið úr hættu á krabbameini í meltingarvegi.Vatnsleysanlegar trefjar lækka kólesteról í líkamanum. Önnur heilsusamleg áhrif vatnsleysanlegra trefja eru þau að geta mögulega hægt á upptöku glúkósa í blóðrásinni sem er æskilegt upp á góða blóðsykurstjórnun bæði hjá heilbrigðum og þeim sem þjást af sykursýki. Báðar tegundir trefja eru nauðsynlegar heilbrigði líkamans. Í rófu eru fáar hitaeiningar, aðeins 49 (kcal) í 100 gr. Hún er því upplögð sem millibiti, seðjandi og trefjarík. geymsla Rófur á að geyma í kæli við hita sem næst 0 gráðum í sem mestum raka.Venjulega má draga úr vatnstapi í geymslu með því að sveipa þær plastfilmu. Munið að nota aðeins plast sem er viðurkennt fyrir grænmeti og ávexti.

Konungsfjölskyldan í Bretlandi var farin að rækta rófur í matjurtagarði sínum árið 1669 og um 1700 var ræktun hafin í Frakklandi.

ÍSLENSKT GRÆNMETI HAUST 2012

Blómkáls-, spergilkáls- og hvítkálsgratín 800 g blómkál 300 g spergilkál 300 g hvítkál salt 50 g smjör 3 msk hveiti 300 ml mjólk 1 msk ferskt timjan, saxað (eða 1 tsk þurrkað) hvítur pipar 1 ostarúlla með hvítlauk og steinselju frá Ostahúsinu Ofninn hitaður í 180°C Blómkál og spergilkál tekið sundur í stóra kvisti og stönglarnir skornir í sneiðar. Hvítkálið skorið í ræmur eða bita. Saltvatn hitað í stórum potti og kálið soðið í 5-8 mínútur, eða þar til það er tæplega meyrt – best er að setja kálstönglasneiðarnar í pottinn fyrst og láta þær sjóða

Vissir þú

... að blómkál er mjög ríkt af C-vítamíni sem er nauðsynlegt til að viðhalda heilbrigðum bandvef líkamans ? ... að blómkál getur orðið gulleitt þegar það er soðið í vatni, en til að fyrirbyggja það er gott að setja matskeið af mjólk eða sítrónusafa út í vatnið ? ... að Mark Twain kallaði blómkálið káltegund með háskólamenntun ? ... að blómkál skal ekki sjóða í járnpotti því efnasamsetning blómkáls bregst við járninu á þann veg að það verður brúnt eða blágrænt ? ... að hvíti hluti blómkálsins er kallaður ystingur ?

ögn lengur en hitt. Á meðan er smjörið brætt í öðrum potti, hveitinu hrært saman við og síðan er mjólkinni hrært saman við smátt og smátt og sósan bökuð upp. Kryddað með timjani, pipar og salti og látið malla í nokkrar mínútur. Vatninu hellt af kálinu og það sett í eldfast fat. Ostarúllan skorin í bita, sett út í sósuna og hrært þar til osturinn er bráðinn. Sósan á að vera þykk en ef hún er of þykk má þynna hana ögn með mjólk. Hellt jafnt yfir kálið. Sett í ofninn og bakað í 25-30 mínútur, eða þar til gratínið er gullinbrúnt - NR

Brautryðjendur á melum

h nú ð k á l

-voru fyrst garðyrkjubænda í Evrópu til að nota lýsingu í ylræktuðum tómötum.

að var algjör tilviljun að ég fór að vinna hjá garðyrkjubónda þegar ég var tólf ára“, segir Guðjón Birgisson garðyrkjubóndi á Melum á Flúðum, en hann og kona hans Sigríður Helga Karlsdóttir reistu sitt fyrsta gróðurhús á Melum árið 1980. Guðjón er uppalinn í Kópavogi, en vildi komast í sveit á sumrin. „Ég vildi fara í sveit eins og títt var um stráka í þá daga og foreldrar mínir snéru sér til Ráðningastofu landbúnaðarins, sem útvegaði mér pláss hjá hjónunum Einari Hallgrímssyni og Sigurbjörgu Hreiðarsdóttur í Garði í Hrunamannahreppi. Þar kynntist ég garðyrkju, bæði útirækt og ylrækt“, segir Guðjón. Guðjón var fimm sumur í Garð og einnig notaði hann jólafríin til að komast í sveitina. „Einar var harður húsbóndi en sanngjarn. Hjá honum lærði ég mikið og fékk áhuga á því að sækja mér menntun í garðyrkju. Mér líkaði vel á Flúðum, þar voru margir krakkar og gott félagslíf“. Guðjón fór í Garðyrkjuskóla ríkisins að Reykjum í Ölfusi. Þar undi hann glaður við sitt og sótti sér enn meiri þekkingu til Svíþjóðar í sumarfríum á milli ára, en námið tók tvö ár. Eftir að námi lauk réði hann sig í vinnu á garðyrkjustöðina Reykjaflöt í Hrunamannahreppi. Garðyrkja var sameiginlegt áhugamál þeirra Guðjóns og Sigríðar Helgu þegar þau kynntust á Flúðum. Áður en þau reistu sína eigin garðyrkjustöð fóru þau til Fredrikstad í Noregi og unnu þar við

blómaræktun eitt sumar. Þau reistu sitt fyrsta gróðurhús haustið 1980 í landi Varmalækjar á Flúðum. Nú rækta þau í gróðurhúsum sem eru samtals 5500 fermetrar og eru stærstu tómataræktendur landsins, senda á markaðinn um 300 tonn á ári. Íslenskir garðyrkjubændur fylgjast mjög vel með nýjungum í ræktun og sækja sér þekkingu til annarra landa og einnig fá þeir erlenda sérfræðinga hingað til lands til að meta ræktunina og sækja til þeirra ýmsan fróðleik. Þau Guðjón og Sigríður Helga eru frumkvöðlar og brautryðjendur í sinni grein. Það urðu tímamót í garðyrkju í Evrópu árið 1994 þegar þau hófu fyrst garðyrkjubænda tilraunir með lýsingu í ylrækt. „Þetta tókst með mikilli þolinmæði að nýta lýsinguna í ræktun á tómötum, en það gekk erfiðlega í byrjun“, segir Guðjón. „Með lýsingunni gátum við lengt ræktunartímabilið og gátum ræktað í gróðurhúsunum allt árið“. Melar er eina garðyrkjustöðin sem ræktar litla heilsutómata, en tvær stöðvar rækta stóra heilsutómata. Þeir eru bragðmeiri en venjulegir tómatar og í þeim er þrefalt meira magn af andoxunarefninu lýkópen. Það er talið veita vörn gegn hjartasjúkdómum og krabbameini. Á Íslandi eru gróðurhúsin hituð upp með heitu vatni úr iðrum jarðar og einnnig kemur kolsýran úr jörðu og rafmagn frá fallvötnum. Í Danmörku

og Finnlandi eiga bændur engan annan kost en að brenna olíu til að hita upp gróðurhúsin og framleiða koslýru. Þeir horfa öfundaraugum til íslenskra garðyrkjubænda. „Ég set spurningamerki við það þegar talað er um lífræna ræktun t.d. í Danmörku, þar sem bændur brenna gasi eða olíu til að kynda og einnig til að lýsa húsin. Það fylgir þessu mikil mengun á meðan hún er engin hjá okkur“, segir Guðjón. Á Melum er mikil útirækt á samtals 12 hekturum lands. Þar er ræktað kínakál, blómkál, spergilkál, hnúðkál og fleiri tegundir. Kálið er allt skorið upp með höndum og vélar koma þar hvergi nærri til að auðvelda verkið. Þegar mest er að gera við uppskeruna vinna um 15 manns á Melum. Grænmetið er sett í neytendapakkningar og sent samdægurs á markað. Guðjón segir að undanfarin ár hafi orðið miklar breytingar á veðurfari. „Undanfarin ár hefur ekki rignt frá því í enda apríl og fram undir verslunarmannahelgi.Við höfum fengið mjög sólrík sumur, en það kostar það að við þurfum að vökva mjög mikið allt sumarið“, segir Guðjón, sem hefur komið sér upp stórum vatnstanki og kröftugum vökvunarbúnaði. Hann telur að meðalhitinn hafi hækkað um allt að tvær gráður undanfarin 6-7 ár. Breytt veðurfar hefur haft þau áhrif að uppskeran hefur aldrei verið fallegri og betri.

Það urðu tímamót í garðyrkju í Evrópu árið 1994 þegar þau hófu fyrst garðyrkjubænda tilraunir með lýsingu í ylrækt.

Í uppáhaldi í Kashmír H

núðkál hefur verið á borðum Indverja í margar aldir. Íbúar í norðurhéruðum landsins t.d. í Kashmír hafa miklar mætur á því. Í Kashmír er hnúðkál jafn algengur matur og kartöflur eru á Íslandi. Það er auðvelt að rækta hnúðkál og það þolir vel svalt loftslag. Frá Indlandi barst hnúðkálið til Evrópu þar sem það hefur verið í hávegum haft lengi, sérstaklega í AusturEvrópu. Það er einnig mikið ræktað í Þýskalandi, Hollandi og Luxemburg. Þar er hnúðkál jafn algengt í matjurtagörðum og kartöflur og gulrætur. Hnúðkál er tvíært af krossblómaætt. Nafnið dregur hnúðkálið af því að það myndar húðinn í efri hluta stöngulsins fyrra árið, en blómstrar og myndar fræ síðara árið. Hnúðurinn myndast á stönglinum en ekki í rótinni eins og hjá rótargrænmeti. Hnúðurinn er ekki neðanjarðar heldur er hann allur ofanjarðar. Hnúðkál er ræktað hér á landi og þrífst ágætlega við íslenskar aðstæður. Hnúðkál er í tveimur litbrigðum. Annars vegnar með ljósgrænu hýði og mörgum stökum og sterklegum blaðstilkum og hins vegnar með fjólubláu hýði og fíngerðari blaðstilkum. Að innan er liturinn hvítur hjá báðum tegundum. Hnúðkál er notað á sama hátt og gulrófa, gulrætur og annað rótargrænmeti. Það er gott gufusoðið með smjöri, stappað og kryddað með múskati. Bragðið er heldur mildara en hjá gulrófu.

næringargildi Hnúðkál er ríkt af A og C vítamínum og steinefnum og er trefjaríkt. Í 100 g. eru aðeins 46 hitaeiningar (kcal).

Guðjón Birgisson, Sigríður Helga Karlsdóttir og Rúnar Guðjónsson.

geymsla Best er að geyma hnúðkál í kæli á svipaðan hátt og rófur og gulrætur. Gæta verður að því að það verði ekki fyrir vökvatapi. Hægt er að frysta hnúðkál, en þá er best að skera það í sneiðar eða teninga og snöggsjóða í 2-3 mínútur áður en það er fryst.

ÍSLENSKT GRÆNMETI HAUST 2012

Indverskur rófuréttur

Vissir þú

... að spergilkál er blómið sem heldur að það sé grænmeti? ... að spergilkál og blómkál eru grænmetistegundir sem eru í raun blóm ? ... að spergilkál getur endurheimt ferskleikann þótt það sé farið að fölna ef þaðe r sett í ískalt vatn í smá stund ? ... að spergilkál er mjög trefjaríkt? ... að spergilkál er mjög ríkt af fólansíni sem er nauðsynlegt fyrir barnshafandi konur? ... að spergilkál er best þegar það er dökkgrænt með fjólubláum keim og stöngullinn er þéttur í sér ? ... að spergilkál hentar einkar vel til frystingar og er því gott að gera stórinnkaup á því þegar framboð er sem mest ? ... að spergilkál er mjög ríkt af C-vítamíni ? ... að spergilkál geymist best við kulda og er viðkvæmt fyrir birtu og dragsúg svo að ísskápurinn er hinn fullkomni geymslustaður ? ... að spergilkáli hættir við þornun svo best er að geyma það í plasti í ísskápnum? ... að spergilkál er mjög járnríkt og aðeins 26 hitaeiningar í 100 grömmum?

2 stk rófur, meðalstórar, skornar í litla munnbita 1 stk laukur, smátt saxaður 2 tómatar skornir í munnbita 6 sveppir skornir í fjóra bita 1 dós af kókósmjólk Smá olía til steikingar Feskur kóríander og 2 lúkur af fersku spínati 1 hvítlaukur smátt saxaður Smá ferskur engifer, rifinn og safinn notaður í réttinn 1 tsk broddkúmen Hnífsoddur af cayennapipar 1 tsk turmerik Smá salt og 2 msk sweet chilli sósu Það eru til ótúrlega margir Panner réttir sem eru hver öðrum betri . Panner er sérstakur ostur sem líkastur er kotasælu. Í stað osts hef ég oft notað tófú sem er mjög gott en einnig

rótargrænmeti. Í þessu tilfelli eru rófur notaðar. Létt steikja þurrkryddin í olíunni og setja grænmetið saman við ásamt söxuðum hvítlauk og malla við vægan hita í ca 20 mín þá að blanda spínatinu saman við og síðan kókósmjólk og engifersafanum. Smakkið til réttinn og kryddið. Handfylli af ferskum kóríander er söxuð og sett saman við. Skreytið síðan með lime bátum. Þessi réttur er mjög góður með fisk og kjöti. - HM

g ulræt ur

Arabíska gulrótin

ulrót er af sveipjurtaætt eins og dill, steinselja, kóríander og fleiri tegundir matjurta. Gulrótin er upprunnin í Norður-Afríku en hefur breyst mikið á aldanna rás. Þegar hún barst til Evrópu með Aröbum var rótin fjólublá eða ljósgul og seig í sér. Kynbætur á gulrótinni hófust í Hollandi snemma á 19. öld. Gulrótin er tvíær jurt sem myndar sívala forðarót fyrra árið en blómstrar seinna árið og myndar þá sveiplaga blómskipan með smáum blómum sem minna bæði á dill og kerfil. Ef skorið er þvert í gengum rótina sést greinilega að það eru bæði innsti hluti hennar (viðarvefur) og sá ytri (sáldvefur) sem þykkna. Einnig má sjá ganga sem liggja á milli viðarvefs og sáldvefs en þeir sjá um að flytja vatn og næringu um rótina. Oft má sjá greinilegan hring á milli viðarvefs og sáldvefs en það er vaxtarlag rótarinnar. Viðarvefurinn vex inn á við frá vaxtarlaginu en sáldvefurinn út á við. Til eru margar ólíkar gerðir af gulrótum sem eru mismuandi að lögun og lit. Sterkur appelsínugulur litur gulrótarinnar er litarefnið karótín, sem er forstig A vítamíns og lýkopen, sem er rautt litarefni. Gulrótin er ein af mikilvægari matjurtum hér á landi þó ræktun hennar hafi staðið mun skemur en til dæmis gulrófu. Gæði gulrótarinnar er mjög háð ræktunaraðferðinni, því hún er mjög viðkvæm fyrir gæðum jarðvegsins. Ef jarðvegurinn er meðhöndlaður eins og gert er hér á landi í lífrænni og vistvænni ræktun verður gulrótin bragðmikil, sæt og auðug af karótíni og næringarefnum. Næringargildi Í gulrótum er mikið af litarefninu karótín en það er forstig A-vítamíns, sem er í meira magni í gulrótinni en í nokkurri annarri ætri plöntu. Því stærri og litsterkari sem ræturnar eru þeim mun meira karótín er í þeim. Karótín ummyndast yfir í A-vítamín í líkamanum sem meðal annars er mikilvægt fyrir sjónina, húðina og slímhimnur líkamans. Skortur á A-vítamíni getur leitt af sér náttblindu en hún er algengari en áður var talið. Hjá þeim sem eiga erfitt með að keyra bíl í myrkri getur ástandið lagast við að fá karótín úr fæðunni. Auk þess er í gulrótum B og C vítamín ásamt mikilvægum steinefnum eins og kalí, kalki, járni og fosfór. Gulrætur eru góð uppspretta fyrir þessi næringarefni því þær eru ódýrar og hægt að hafa þær á borðum daglega allt árið. Gulrótin er eitt mikilvægasta grænmetið í ungbarnafæði. Börnum yngri en eins árs á ekki að gefa hrátt grænmeti. Gulrótin er mjög góð soðin og maukuð ein og sér eða blönduð saman við aðrar fæðutegundir. Gulrótin er næringarrík en hitaeiningasnauð. Í 100 grömmum eru aðeins 46 hitaeiningar (kcal). Geymsla Gulrætur geymast almennt vel. Best er að geyma gulrætur í kæli við 0 – 2°C og mikinn raka því þeim hættir mjög til að tapa vatni. Þær eiga ekki að standa í birtu því þá verða þær grænar og beiskar á bragðið. Ef einungis á að geyma gulrætur í skemmri tíma er ágætt að hafa þær í götuðum plastpokum, þeim sömu og þær eru seldar í. Fylgist vel með að ekki verði rakaþétting innan í þeim og fjölgið götunum á þeim ef þarf.

Dansandi safar og þeytingar Helga Mogensen er brautryðjandi þegar kemur að hollu matarræði. Hún hefur leitt breytingar í veitingahúsarekstri í áratugi. Helga kom að stofnun og rekstri veitingastaðarins Á næstu grösum fyrir nærri þrjátíu árum. Einnig má nefna veitingastaðinn Lifandi markaður og Krúska. Þá hefur hún verið með mörg matreiðslunámskeið í gegnum árin og notið þess að sjá fólk tileinka sér hollari og nýjan lífsstíl.

að hefur orðið bylting á neysluvenjum landsmanna frá því við opnuðum okkar fyrsta veitingastað Á næstu grösum. Þá var mjög lítið úrval af íslensku grænmeti.Við gátum fengið kartöflur, rófur, gulrætur og hvítkál og svo yfir sumartímann var hægt að fá íslenska tómata, gúrkur og salat“, segir Helga. Hún segir að allt

Morgun þeytingur 50 -100 gr. íslensku spínati - það er lika gott að nota grænkál 1 bolli af vatni 1 avacado skrældur og kjötið notað. 1 grænt epli góðan bita af agúrku ca 5 cm 1 cm. bita af engiferrót nokkur blöð af myntu, smá af steinselju. Allt hráefnið sett i blandarann og þeytt vel saman, Það er afar einfalt að breyta til og setja saman við banana, perur , chia fræ, hampfræ og olíur.

rauðk á l

auðkál er náskylt hvítkáli og var þekkt í Noregi á víkingatímanum. Það er af krossblómaættinni og er því náskylt öðru kálmeti. Rauðkál er afbrigði af höfuðkáli og getur verið jafn breytilegt í lögun og hvítkál. Í öllum tegundum af höfuðkáli er rautt litarefni í einhverjum mæli en óvenju mikið af því gefur kálinu dökkrauðan eða fjólubláan lit. Neysla á rauðkáli er mest hér á landi um jól og áramót.

annað hafi þurft að flytja inn til landsins. „Ég á mér þann draum að landsmenn geti orðið sjálfum sér nógir hvað varðar grænmeti og þurfi alls ekki að flytja það inn. Ef ég tek hugmyndina aðeins lengra, þá ættum við að rækta grænmeti og flytja út. Það sparar gjaldeyri og skapar störf.

Ég ber mikla virðingu fyrir því sem grænmetisbændur eru að gera og þeir senda úrvalshráefni á markaðinn með mikilli fyrirhöfn“, segir Helga. „Fyrir þremur áratugum var það óhugsandi að steikja ýsu í orlýdeigi eða að baka grænmeti, en nú er öldinn önnur og fólk vill

eitthvað nýtt “, segir Helga. Helga nam grasalækningar í Danmörku og lítur á krydd sem lækningajurtir. „Maðurinn hefur nýtt sér kryddjurtir í þúsundir ára sér til heilsubótar. Ég held t.d. mikið upp á grænu kryddin, eins og steinselju, koriander og timjan. Hún segir það einfalda

Berjablár Dúndur drykkur og góður sem millimáltíð. Þar sem þriðji hver islendingur hefur farið í berjamó er víða til nóg af berjum og upplagt að nota þau í þeytinga. Þessi þeytingur er mjög ferskur og allir elska hann ½ melóna afhýdd og sett i mixerinn ásamt 100 gr af ísl,bláberjum 1 cm. skrældur engifer settur saman við og nokkur blöð af myntu. Þeyta vel saman og njóta með vinum .

Gulrótar safinn sem lyftir þér upp! 3 gulrætur settar í safavélina ásamt 2 stönglum af selleri 2 cm. engifer 1 tsk. sitrónusafi 1 epli Allt sett í gegnum safavélina. Þessi drykkur er ferskur og bregst aldrei

Súper grænkálsdrykkur Grænkál er ofurfæða, sem vert er að vekja athygli á. Það ætti að vera á hverjum heimilismatseðli, hvort heldur til að nota það hrátt i salöt, safa eða létt steikja . Ég nota það mikið í safa og salöt en hérna kemur drykkurinn. 2 stönglar grænkál(spínat norðurins) 2 cm. engifer 2 stönglar selleri 2 stk. pera handfylli af steinselju ¼ stk lime Allt hráefnið er sett i safavélina.

Hér á landi er rauðkál einungis ræktað til að selja það ferskt, en erlendis fer stór hluti uppskerunnar í niðursuðu. Rauðkál er tvíær tegund og seinna árið teygist úr stönglinum og plantan blómstrar gulum blómum í klasa.

Einnig má smjörsteikja það á pönnu. Með hátíðamat um jól og áramót er algengt að nota það soðið með lauk, eplum, ediki, sykri, salti og negul. Hæfilegt er að sjóða það í 10 til 15 mínútur ef það er fínt skorið.

Næringargildi Rauðkál er hitaeiningasnautt, aðeins 27 heitaeiningar (kcal) í 100 gr. Það er mjög góð uppspretta C-vítamíns. Auk þess er í því járn og kalk. Ystu blöin eru vítamínríkust. Rauðkál er mjög trefjaríkt. Það er gott hrátt og fínt skorið í salat.

Geymsla Rauðkál geymist vel í kæli við 0 – 5 ° C. Þar sem ferskt rauðkál er á markaði hluta ársins er gott að frysta það. Það er skorið í mjóa strimla og snöggsoðið í 3 mínútur. Frystið það í plastpokum þegar það hefur kólnað.

ÍSLENSKT GRÆNMETI HAUST 2012

Grænmetisgratín

Vissir þú

1,2 kg blandað íslenskt grænmeti eftir smekk, t.d. paprika, blómkál, spergilkál, sveppir, tómatar) 1 msk smjör eða olía 1 msk ferskt timjan, saxað, eða 1 tsk þurrkað 2 hvítlauksgeirar, pressaðir 3 egg 250 ml matreiðslurjómi nýmalaður pipar salt 1 ostarúlla með hvítlaukspipar frá Ostahúsinu 100 g rifinn ostur

Ofninn hitaður í 200°C. Grænmetið skorið fremur smátt niður. Spergilkál og blómkál er gott að forsjóða í nokkrar mínútur og ef notaðir eru tómatar er gott að skafa fræin úr þeim svo að gratínið verði ekki eins blautt og ella. Eldfast

... að rófa geymist fersk í allt að þrjá mánuði í kæli ? ... að rófa er hitaeiningasnauð og góð uppspretta trefja ? ... að í rófu er mjög mikið af C-vítamíni ? ... að rófa er oft kölluð appelsína norðursins ? ... að rófa er mjög hollur og góður aukabiti ? ... að rófa verður fersk að nýu ef hún er látin liggja í ísvatni í nokkrar mínútur ? ... að rófa var notuð í stað graskerja á hrekkjavöku í Evrópu á árum áður, þegar grasker voru ekki fáanleg ?

mót smurt með smjöri eða olíu, grænmetinu blandað saman ásamt timjaninu og hvítlauknum og það sett í mótið. Egg, matreiðslurjómi, pipar og salt hrært saman í skál og síðan hellt yfir grænmetið – það ætti næstum að fljóta yfir en ef mikið vantar upp á það má bæta við meiri eggjum og rjóma. Ostarúllan skorin eða klipin í bita og dreift yfir og að lokum er rifna ostinum stráð yfir. Sett í ofninn og bakað í um hálftíma, eða þar til eggjablandan hefur stífnað og yfirborðið er fallega gullinbrúnt. - NR

„Þökkum landsmönnum fyrir frábærar móttökur á íslensku grænmeti“

-segir Gunnlaugur Karlsson framkvæmdastjóri Sölufélags garðyrkjumanna.

leið og kröftuga að næra sig með þeytingum (smoothies) og söfum t.d. í morgunmat, sem millibita eða sem kvöldverð. „Bregðið á leik og notið allt það ferska og góða íslenska hráefni og þið finnið munin“.

ikill og vaxandi áhugi hjá neytendum hvetur íslenska garðyrkjubændur til að gera enn betur. Það eru tengslin við neytendur sem er lykilinn að áframhaldandi uppbyggingu og árangri“, segir Gunnlaugur Karlsson framkvæmdastjóri Sölufélags garðyrkjumanna. Gunnlaugur er fæddur og uppalinn á Flúðum í Hrunamannahreppi. Hann hefur lifað og hrærst innan um garðyrkjuna frá því að hann man eftir sér. Snemma byrjaði hann að vinna í gróðurhúsum foreldra sinna og einnig var hann liðtækur í útiræktinni. Hann þekkir því mjög vel til þeirrar vöru sem hann vinnur við að koma til neytenda. Eftir nám í Menntaskólanum á Laugarvatni valdi Gunnlaugur að nema ferðamálafræði og síðar alþjóðamarkaðsfræði. Gunnlaugur tók við starfi framkvæmdastjóra hjá Sölufélagi garðyrkjumanna árið 2002 og hann hefur því stýrt þeirri uppbyggingu sem orðið hefur í markaðs- og sölumálum í tæpan áratug. „Fljótlega eftir að ég kom til starfa ákváðum við að taka upp samræmdar merkingar á grænmeti. Rekjanleiki vörunnar beint til framleiðanda er kjarninn í því sem garðyrkjubændur hjá Sölufélagi garðyrkjumanna hafa unnið að. Þetta er mjög mikið aðhald fyrir bændur sem huga enn betur að gæðamálum, á þeim byggist allt okkar starf “, segir Gunnlaugur. Gunnlaugur bendir á að íslensk garðyrkja sé gjaldeyrisskapandi og greinin sé farin að skipta miklu fyrir þjóðarbúið. „Við framleiðum holla gæðavöru hér heima og getum því nýtt gjaldeyrinn

í að flytja inn aðrar auðsynjar, sem við getum ekki framleitt hér á landi“, segir Gunnlaugur. Hann leggur áherslu á að sífellt sé hugað að nýjungum og fjöldi tegunda hafi farið vaxandi ár frá ári. Garðyrkjubændur rækta nú um 30 tegundir af grænmeti og eru sumar fáanlegar allt árið. „Á hverju ári koma einhverjar nýjungar og við viljum þakka okkar góðu viðskiptavinum fyrir hlut þeirri í þeirri þróun.Við fáum fjölmargar ábendingar um nýjar leiðir til að matreiða grænmeti allt frá nýjum grilluppskriftum til safa og þeytinga“. Gunnlaugur segir að vörumerkið „Íslenskt grænmeti“ hafi náð að festa sig í sessi þannig að nú geta viðskiptavinirnir gengið að því vísu að þeir séu að fá úrvals grænmeti ef þeir velja vöru sérmerkta íslenskum garðyrkjubændum. „Neysla á grænmeti hefur aukist jafnt og þétt en betur má ef duga skal ef marka má þau viðmið sem Landlæknir hefur gefið út. Samkvæmt þeim þurfa landsmenn að taka sig verulega á og auka grænmetisneyslu sína töluvert. Möguleikarnir á því að auka ræktun á Íslandi eru fyrir hendi en það sem helst hefur hamlað vexti í greininni eru mjög ósanngjarnar gjaldskrár á flutningi á rafmagni.Við treystum því að við náum að leysa gjaldskrármálin, það er allra hagur“. „Garðyrkjubændur leggja sig fram við að gera sitt besta til að landsmenn fái úrvals grænmeti og við sem störfum með garðyrkjubændum við að koma vöru þeirra á framfæri þökkum landsmönnum fyrir frábærar móttökur á íslensku grænmeti“, segir Gunnlaugur Karlsson framkvæmdastjóri Sölufélags garðyrkjumanna.

ellerí hefur verið ræktað í mörg hundruð ár á Ítalíu. Garðyrkjubændur þar glímdu lengi við að losa selleríið við efni sem gerir það beiskt á bragðið. Til að losna við það var nauðsynlegt að binda utan um stilkana t.d. pappa til þess að varna því að sólarljósið skíni á þá. Þannig tókst þeim ætlunarverk sitt og selleríið varð bragðbetra. Þá er lyktin af plöntunni ekki eins sterk. Smám saman tókst

Víkingar komu með hvítkálið til Norður-Evrópu

vítkál hefur verið þekkt við suðaustanvert Miðjarðarhafið í um 5 þúsund ár. Það var ræktað á dögum Forn-Egypta mörg þúsund árum fyrir Kristburð, bæði til matar og ekki síður vegna lækningamáttar. Með Rómverjum barst það til Mið-Evrópu og síðan með víkingum til NorðurEvrópu þar sem það hlaut heitið kál eftir latneska heitinu Caulis. Ræktun hvítkáls verður ekki almenn hér á landi fyrr en um miðja síðustu öld. Innlend framleiðsla er á bilinu 400 – 700 tonn á ári. Hvítkál er náskylt öðrum káltegundum svo sem kauðkáli, blöðrukáli, rósakáli, blómkáli og spregilkáli. Eins og flestar káltegundir er hvítkál í raun stórt brum þar sem blöðin sitja á stuttum stöngli og leggjast hvert yfir annað og mynda höfuð. Þetta er tvíær tegund og seinna árið teygist úr stönglinum og plantan blómstrar gulum blómum í klasa. Oft má sjá að stöngulinn hefur lengst á káli sem hefur verið lengi í geymslu.

Íslenskt snemmsprottið hvítkál kemur á markaðinn um miðjan júlí en það hefur takmarkað geymsluþol og þarf því að seljast jafnóðum. Seinsprottið kál er uppskorið í september og október og geymist fram í lok febrúar. Íslenskt hvítkál er því fáanlegt frá því um miðjan júlí fram í lok febrúar. Á blöðum hvítkáls myndast vaxlag sem gerir það geymsluþolið. Þrátt fyrir nafnið á hvítkál ekki að vera hvítt á litinn heldur grænt eða ljósgult. Blöðin verða ljósari eftir því sem þau sitja innar í höfðinu. Lögun höfuðsins er allbreytileg. Litur höfuðsins á að vera jafn og ekki má bera á áverkum eða gulnun á ytra borði. Höfuðin eiga að vera þéttvaxin og blöðin stíf og safarík, ekki má bera á linum blöðum og blaðstilkum.

Einn sem dansar Rauðrófur eru vinsælar og er það gott, því þær eru stútfullar af vítamínum og trefjum. Hérna kemur safi sem dansar. 2 rauðrófur skrældar 1 epli 100 gr. af bláberjum 1 cm. af engifer Allt hráefnið sett í safavélina.

s e l ler í

hvítkál

bændum að rækta yrki sem ekki þarf að verja gegn sólarljósi. Sellerí er mjög gott að hafa með ýmsum tegundum af ostum. Þá er það alveg ómissandi í hrásalatið svo ekki sé minnst á Waldorfsalatið með hátíðamatnum. Næringargildi Sellerí er auðugt af vítamínum og steinefnum. Í því eru A, B,C og E vítamín, fólasín, kalk, kalíum og járn. Það er mjög hitaeiningasnautt, aðeins eru 20 hitaeiningar (kcal) í 100 g.

Geymsla Sellerí er geymsluþolið og geymist hún í allt að 2 vikur í kæli, 0 – 2 °C. Það þarf að búa þannig um selleríið að það tapi ekki raka t.d. setja í plastpoka eða nota plastfilmu.

Næringargildi Hvítkál er meðal mikilvægustu grænmetistegunda sem við neytum. Það er trefjaríkt og mikilvæg og ódýr uppspretta A og C-vítamína auk þess er í kálinu fólasín, kalk og kalíum. Eins og hjá öðrum káltegundum eru það ystu blöðin sem eru næringarríkust og því grænni sem þau eru þeim mun meira er í þeim af vítamínum og járni. Hvítkál er ómissandi hluti af hollu og fjölbreyttu fæði. Í 100 gr af hvítkáli eru aðeins 30 hitaeiningar ( kcal). Geymsla Hvítkál geymist vel í kæli og gallalaus höfuð af snemmsprottnu káli ættu að geta geymst í nokkrar vikur í kæli við 0 – 5°. Seinsprottið kál geymist enn lengur eða allt á 5 mánuði ef hitinn er rétt yfir frostmarki og rakinn mikill. Kál er viðkvæmt fyrir etýlen en það veldur því að blöðin gulna og detta af. Tómatar, epli og perur gefa t.d. frá sér etýlen.

Vissir þú

... að hvítkál geymist best í plastpoka í ísskáp ? ... að hvítkál er mjög ríkt af C-vítamíni ? ... að hægt er að hressa upp á kál sem orðið er slappt með því að leggja það í ísvatn í 30 mínútur ? ... að í hvítkáli eru mjög fáar hitaeiningar ? ... að ystu blöðin á hvítkálshausnum eru næringarríkust ? ... að áður fyrr var hvítkál notað til að spá fyrir um framtíðina með því að sjóða kálhaus og lesa úr kálblöðunum ?

ÍSLENSKT GRÆNMETI HAUST 2012

Hvítkálssalat með sinnepssósu 1/2 íslenskt hvítkálshöfuð, meðalstórt – nýtt og grænt 1 grænt epli 1 msk dijonsinnep 2 msk rauðvínsedik nýmalaður pipar salt 5 msk ólífuolía Hvítkálið skorið í fjórðunga, stilkurinn fjarlægður og kálið síðan skorið í þunnar ræmur. Eplið kjarnhreinsað og skorið í litla bita. Sinnep, edik, pipar og salt hrært saman í stórri skál og olíunni þeytt saman við smátt og smátt. Eplabitarnir settir út í og velt upp úr sósunni og síðan er kálið sett út í og blandað þar til það er þakið sósu. Salatið hentar vel með lamba- og svínasteik, fuglakjöti, villibráð o.fl. - NR

kartöfl ur

kartaflan í guðatölu hjá inkum K

artaflan er upprunin í norður hluta Suður-Ameríku og hefur verið mikilvæg matjurt á þeim slóðum í þúsundir ára. Hún þótti það mikilvæg fæða hjá Inkum að hún var tekin í guða tölu. Kartaflan barst til Evrópu í kjölfar landafundanna á 16. öld og breiddist fljótt út um álfuna, þar sem hún varð ein mikilvægasta fæðutegundin. Áður en kartaflan barst til Evrópu var brauð og hnúðmeti af öðru tagi mikilvæg fæða. Enska heitið „potato“ er komið úr indíánamáli þar sem kartaflan kallast „batat“ eða „patat“ en það síðarnefnda er notað í mörgum tungumálum, bæði um kartöflur og sætar kartöflur. Kartaflan er næringarrík og fremur auðveld í ræktun við íslenskar aðstæður. Þó er hún nokkuð viðkvæm fyrir ýmsum sjúkdómum af völdum veira, baktería og sveppa. Einn slíkur sjúkdómur, kartöflumygla, olli algerum uppskerubresti á Írlandi á árunum eftir 1840, en á þeim tíma var kartaflan orðin undirstöðufæða fátækra smábænda þar í landi. Mikil hungursneyð varð í kjölfarið og þúsundir manna urðu hungrinu að bráð. Þúsundir fluttust vestur um haf til Ameríku. Margir vestuarfaranna settust að í ríkjunum Maine og Idaho, en þar stendur kartöflurækt í miklum blóma enn þann dag í dag. Kartafla myndar jarðstöngulhnýði. Hún tilheyrir náttskuggaætt (solanaceae) og er náskyld mörgum þekktum plöntum eins og eggaldini, tómötum, papriku, stjörnualdini (carambola) og tóbaki. Allar tegundir náttskuggaættar mynda eiturefnið sólanín, í mismiklum mæli þó. Í kartöflu er það í öllum grænum plöntuhlutum sem notið hafa birtu. Það eyðist ekki við suðu: fjarlægið því alla græna hluta kartaflna áður en þeirra er neytt. Þegar kartaflan barst til Evrópu var henni tekið með nokkurri tortryggni. Það var fyrst eftir að hún var almennt tekin í sátt í Englandi, Írlandi, Frakklandi og síðast en ekki síst í Þýskalandi, að kartaflan fór að vera mikilvæg matjurt á Norðurlöndum. Hún barst fyrst til Íslands á ofanverðri 18. öld. Séra Björn Halldórsson í Sauðlauksdal ræktaði hana fyrstur Íslendinga. NæriNgargildi Kartaflan er næringarrík, full af vítamínum og steinefnum. Í kartöflum

eru fáar hitaeiningar, aðeins 88 (kcal) í 100 gr. Þar sem flestir borða kartöflur nánast daglega eru þær með mikilvægustu uppsprettum B- og C-vítamíns í fæðunni. Einnig eru kartöflur ríkar af járni, kalki, fosfór og trefjum. Í þeim er mikið mjölvi sem gerir þær mettandi þó þær séu ekki mjög hitaeiningaríkar. Æskilegt er að sjóða kartöflur með hýðinu, annars tapast mikið af næringarefnum út í suðuvatnið. Séu þær afhýddar fyrir suðu ber að nota eins lítið vatn við suðuna og kostur er og nota síðan vatnið í sósur eða til brauðgerðar til að nýta næringarefnin sem skolast hafa út.

geymSla Kartöflur á að geyma við 4-6° C og mikinn raka en við slík skilyrði geymast þær í allt að 6 mánuði án þess að dragi úr gæðum. Mjög snemmsprottnar kartöflur geymast þó skemur. Góð loftræsting þarf að vera í kartöflugeymslu til að leiða burt koltvísýring sem myndast við öndun, þó má kaldur dragsúgur ekki leika um þær. Etýlen sem kartöflurnar mynda í geymslunni getur ýtt undir að þær spíri. Þær mega ekki vera í birtu, þá myndast í þeim sólanín og hnýðin verða græn. Af þessari ástæðu er best að geyma kartöflur í bréfpokum eða öðrum ógegnsæjum umbúðum. Ef kartöflur eru hafðar í pappírssekkjum minnkar einnig hættan á að raki setjist utan á hnýðin og valdi bakteríu eða sveppasjúkdómum. gæðamat Kartöflur eiga að vera þurrar, hreinar og þéttar í sér, lausar við áverka, sprungur og spírur auk þess sem þær mega ekki vera grænar. Kartöflum sem pakkað er í plastpoka eiga að vera jafnar að stærð og gæðum. Á veturna þarf að fylgjast vel með kartöflum sem geymdar hafa verið við lægri hita en 4° C en það ýtir undir niðurbrot mjölva þannig að bragðið versnar, þær verða of sætar.

S perg i l k á l

Hinir grænu fingur Júpíters Spergilkál er gott fyrir ónæmiskerfið

yrstu heimildir um ræktun spergilkáls við norðanvert Miðjarðarhaf eru í ritum ítalska náttúrufræðingsins og rithöfundarins Pliníusar, sem var uppi 23-79 f.Kr. Hann segir að Rómverjar hafi ræktað og neytt spergilkáls frá því á 1. öld fyrir Krist. Á tímum rómversku keisaranna var það vel metið og bændur nefndu það hina grænu fingur Júpíters. Frá Ítalíu dreifðist þekkingin um ræktun á spergilkáli til Hollands og þaðan til Englands á 17. öld. Ítalskir innflytjendur komu með spergilkálið til Bandaríkjanna og var það orðið nokkuð útbreytt árið 1920. Ítalir nefna spergilkálið brokkolí, en það er dregið af feiritöluorðinu broccolo, sem vísar til blómgunar kálsins. Spergilkál er ræktunarafbriði garðakáls og er náskylt blómkáli. Í grænmeti af krossblómaætt t.d. í spergilkáli, blómkáli, næpum, rófum og hvítkáli er mikið af efnasamböndum sem styðja við ónæmiskerfi líkamans. Eitt þessara efnasambanda er sulforaphane sem virkar örvandi á andoxunarefni, sem vinna gegn öldrun fruma og hefur jákvæð áhrif á ónæmiskerfi líkamans.

NæriNgargildi Spergilkál er afar hollt grænmeti og vegna hollustunnar er það oft nefnt ofurkálið meðal grænmetistegunda. Neysla þess getur hjálpað til við að lækka kólesterólmagn í blóði. Spergilkál er ríkt af vítamínum og steinefnum. Eins og í blómkáli er stór hluti næringargildsins fólginn í stilknum og blöðunum. Spergilkál er trefjaríkt og járnríkt. Það er auðugt af A, B og C vítamíni. Í 100 g. eru aðeins 42 (kcal) hitaeiningar. geymSla Litur knúppanna má ekki vera mjög ójafn, en hann getur verið ólífugrænn yfir í fjólublátt, allt eftir því hvaða yrki er um að ræða og hvar það hefur verið ræktað. Blómvísarnir eiga að vera alveg lokaðir og hvorki með mislitum eða innföllnum dökkum blettum. Spergilkál geymist vel í grænmetisskúffunni í ísskápnum. Upplagt er að frysta soðið spergilkál.

ÍSLENSKT GRÆNMETI HAUST 2012

Ofnbakaður sumarréttur með rófum og eplum

Vissir þú

... að kínakál hentar vel til frystingar ef það er soðið í eina mínútu og sett strax í frysti þegar það hefur kólnað ? ... að kínakál er mildara á bragðið en aðrar káltegundir og hentar þess vegna einkar vel í salöt ? ... að nauðsynlegt er að pakka kínakáli í plast ef það hefur verið skorið niður til að varna vökvapapi ? ... að ræktun á kínakáli hófst á Íslandi árið 1975 ? ... að best er að skera ½ cm neðan af stilknum á kínakálinu og borða allt annað ? ... að kínakál er kallað pe-tsai á kínversku sem var þýtt kínakál á íslensku ?

3 stórar rófur, skrældar, skornar þversum og síðan í ½ cm þykkar sneiðar 3 græn epli sama aðferð og með rófurnar 2 laukar sama aðferð Smá olía ásamt sítrónusafa, eplasafa og rifnum engifer ½ tsk kanill, gróft salt ½ msk tamari sósa (soyasósa)

Þegar búið er að skera grænmetið og eplin er því raðað í eldfast mót og smá olíu og salti stráð yfir. Bakað í ofni við 200°C í 30-40 mín. Blanda saman olíu, eplasafa, tamarisósu, kanil og salti og strá yfir þegar rétturinn er tilbúinn til að bera hann fram og skreyta með söxuðum kóríander. - HM

k í nakál

Frá kína til íslands með viðkomu í Japan K ínakál er ættað frá Kína eins og nafnið gefur til kynna. Kínakál hefur verið ræktað í um 6.000 ár, en frá þeim tíma hafa fundist fræ af kínakáli. Heimildir herma að kínakál hafi verið algeng fæða í suðurhluta Kína á 5. öld. Kínakál er enn þann dag í dag talið ómissandi í flesta austurlenska rétti. Elstu rituðu heimildir um kínakál í Evrópu eru frá 1751, en talið er að það hafi borist mun fyrr með trúboðum sem komu frá Austurlöndum. Kínakál er mjög mikið notað í austurlenska rétti. Það náði þó ekki almennri hylli í Evrópu fyrr en eftir síðari heimsstyrjöldina. Kínakál var nánast óþekkt hér á landi þar til fyrir um 20 árum en er nú ein algengasta káltegundin á borðum landsmanna. Kínakál er afar mikilvæg matjurt í Austur-Asíu, meðal annars í Japan. Þar hafa verið gerðar miklar kynbætur á kínakáli sem meðal annars hafa gefið af sér yrki sem henta til ræktunar á norðlægum slóðum. Ræktun kínakáls hefur aukist jafnt og þétt hér á landi enda kunna landsmenn vel að meta það. Kínakál er mildara á bragðið og í því er minna af trefjum en í öðrum káltegundum. Það hentar vel í ýmsa hráa rétti eins og salat. Til eru margar gerðir af kínakáli sem eru mismunandi að lit og lögun. Þyngd hausanna er einnig breytileg en oftast 0,5 – 1,5 kg. næringargildi Kínakál er næringarríkt og ódýr uppspretta fyrir A og C vítamín ásamt steinefnum. Eins og gildir um káltegundir almennt þá eru það ystu blöðin sem eru hvað næringarríkust. Í grænu blöðunum er bæði meira af steinefnum og vítamínum en í þeim ljósari. Þar sem kínakál er ekki eins trefjaríkt og annað kál er það betur hæft til að nota hrátt. Við suðu tapast ætíð nokkuð af vítamínum og steinefnum. Kínakál er hitaeiningasnautt, aðeins 18 hitaeiningar (kcal) í 100 g. geymsla Kínakál geymist fremur vel við 0-2°C, en er þó afar næmt fyrir áhrifum etýlens. Mikilvægt er að geyma það ekki nálægt vöru sem myndar mikið etylen eins og eplum, tómötum og perum. Gott er að geyma kínakálið í plasti til að halda í því raka.

Kínakál var nánast óþekkt hér á landi þar til fyrir um 20 árum en er nú ein algengasta káltegundin á borðum landsmanna.

bl ó m k á l

Boðar gæfu í draumi B

lómkál er af krossblómaætt (brassicaceae) og er upprunnið í Asíu. Það var ræktað á Ítalíu og í Tyrklandi allt frá því 600 f.Kr og var frá upphafi afar mikilvæg grænmetistegund. Það barst snemma til Litlu-Asíu og Grikklands, þar sem það hefur verið þekkt í um 2000 ár. Blómkál barst þó ekki til annarra landa fyrr en á 16. öld þegar Frakkar tóku að rækta það og þar naut það mikilla vinsælda. Frá Frakklandi barst blómkál áfram um alla Evrópu. Á 17. öld var ræktun þess útbreidd í Evrópu en það er ekki fyrr en á síðustu öld sem ræktun hefst hér á landi. Latneskt heiti blómkálsins þýðir kálblóm eða blómstrandi kál sem er tilkomið vegna þess að höfuðið er í raun blómskipun umkringd af grænum blöðum. Flestar káltegundir eru tvíærar og blómstra því ekki fyrr en á seinna ári, en blómkál myndar hins vegar höfuð strax á fyrsta ári. Blómkálshöfuðið er afar fallegt grænmeti. Það þykir minna á fallegan brúðarvönd og að sögn fylgir því mikil gæfa að dreyma blómkál. Nota má blómkál ósoðið í flesta salatrétti. Höfuðið má sjóða í heilu lagi eða brjóta það í blómvendi áður Það þykir en það er soðið.Vatnið á að sjóða áður en blómkálið er sett í pottinn og á að sjóða í 10 til 20 mínútur. Lengd minna á suðutímans er nokkuð háð smekk. Ofnbakað blómkál fallegan með niðurskorinni papriku, skinku og ostasósu er brúðarvönd og ódýr aðalréttur sem fljótlegt er að útbúa og hentar við ýmis tækifæri. Blómkál er einnig gott í súpu. að sögn fylgir

því mikil gæfa að dreyma blómkál.

næringargildi Í blómkáli er mikið af vítamínum og steinefnum. Það er ríkt af A, B og C vítamíni og járni. Í 100 g. eru aðeins 30 hitaeiningar (kcal). Blómkál er eins og annað kál mjög trefjaríkt.Þær eru ómeltanlegur eða að hluta til ómeltanlegur hluti plantna og má finna í öllu grænmeti. Trefjaneysla landsmanna hefur eins og annarra vestrænna þjóða verið langt undir ráðleggingum næringarfræðinga. Neysla á grænmeti er mjög mikilvæg til að bæta meltinguna.

geymsla Blómkál geymist afar vel ef skilyrði í geymslunni eru góð. Rakinn þarf að vera mikill og hitinn lágur 0 – 2 gráður. Blómkál ætti alls ekki að geyma nálægt öðru grænmeti eða ávöxtum sem mynda etýlen t.d. eplum, tómötum og perum. Það má frysta blómkál, en áður er það skorið í vendi og snöggsoðið. Einnig ætti að nota hrein græn blöðin sem umlykja höfuðið en þau þarf einnig að snöggsjóða fyrir frystingu.

Vissir þú

ÍSLENSKT GRÆNMETI

Gey m i ð b l a ð i ð

... að skortur á A-vítamíni getur leitt til verri sjónar og því er sagt að þeir sem borða gulrætur sjái betur ? ... að í gulrótum eru efni sem talin eru gefa húðinni mjúka áferð ? ... að gulrætur eru mjög ríkar af beta-karótíni sem líkaminn geymir og breytir í A-vítamín eftir þörfum ? ... að gulrætur voru ræktaðar með góðum árangri í Afghanistan í kringum 900 e.kr. ? ... að efnið sem gerir grænmeti appelsínugult heitir karótín ? ... að gulrætur er svo ríkar af A-vítamíni að neysla örfárra gulróta uppfyllir ráðlagðan dagsammt? ... að bragðgæði íslenska grænmetisins eru til komin vegna hreina vatnsins og loftsins? ... að íslenska grænmetið er svona bragðgott vegna þess að það fær að þroskast á eðlilegum hraða? ... að gulrætur geymast best í ísskáp við 0 – 2 gráður? ... að ræktun grænmetis á Íslandi hófst strax við landnám? ... að það er tilvalið að steikja hnúðkál á pönnu?

HAUST 2012

Soðið rauðkál með eplum 350 g niðursneitt rauðkál (1/2 meðalstór haus) 1 epli, grænt 1 rauðlaukur 2 msk. olía 100 ml hindberjasulta (eða önnur sulta) 100 ml epla- eða rauðvínsedik 2 msk púðursykur (meira eftir smekk) 1/4 tsk. kanell (má sleppa) pipar salt Rauðkálið skorið í mjóar ræmur (ef ekki er notað tilbúið hátíðarauðkál úr poka). Eplið flysjað, kjarnhreinsað og skorið í litla bita. Laukurinn saxaður smátt. Olían hituð í potti og laukurinn látinn krauma í henni í nokkrar mínútur við fremur vægan hita. Þá er rauðkáli

og epli bætt út í, hrært vel og látið krauma smástund. Sultu, ediki, púðursykri, kanel, pipar og salti hrært saman við og látið malla við hægan hita undir loki í um 45 mínútur. Hrært öðru hverju og svolitlu vatni bætt við ef þarf. Smakkað og e.t.v. bragðbætt með sykri eða ediki eftir smekk. - NR

G RæNkÁl

Íslensk ofurfæða G

rænkál hefur verið ræktað við sunnanvert Miðjarðarhaf í 5 þúsund ár. Egyptar höfðu mikið dálæti á grænkáli og ræktuðu það sér til matar og til lækninga. Kálið barst til Norður-Evrópu með Rómverjum. Rússneskir innflytjendur hófu ræktun á því í Kanada og þaðað barst það til Bandaríkjanna. Í NorðurEvrópu og á Norðurlöndum var grænkálið mjög mikilvægur C vítamín gjafi. Fyrir meira en hundrað árum var grænkálið jafn algengt í matjurtargörðum bænda á Íslandi og kartöflur og rófur. Grænkálið hefur skotist aftur upp á vinsældarlistann hjá landsmönnum og er nú talið ómissandi í salöt, heilsurétti og heilsudrykki. NæRiNGaRGildi Grænkálið er eitt næringarríkasta grænmeti sem fyrirfinnst. Það er stútfullt af vítamínum og steinefnum og er trefjaríkt. Það er sannkallað ofurfæði. Í því er mikið af A, B, C og E vítamínum, en einnig fólasín, kalk og mikið magn andoxunarefna. Grænkálið er upplagt að nota í alls konar næringardrykki sem gerðir eru í blandara. Í 100 g. eru 56 hitaeiningar (kcal). GeymSla Blöð grænkáls eiga að vera dökkgræn og jafnlit. Best er að geyma grænkál í kæli en gætið þess að raki sé á kálinu. Grænkálið er næmt fyrir etýleni og því ber að varast það að hafa það nálægt eplum, perum eða tómötum.

Hjónin Friðrik Rúnar Friðriksson og Monika Domagala. Börnin Elsa Malen, María Gló, Gabríel og Patrik kunna greinilega að meta uppskeruna.

Skipti tryllitækinu út fyrir garðyrkjuna - Friðrik Rúnar Friðriksson ræktar nú mest allra á landinu af spergilkáli

Þ „Vatnið okkar er alveg einstakt og það er það fyrsta sem erlendir ráðunautar tala um þegar þeir koma hingað.”

að má segja um Friðrik Rúnar Friðriksson, garðyrkjubónda á Flúðajörfa, að honum sé garðyrkjan í blóð borin. Hann byrjaði ungur að vinna með afa sínum Ágústi eiríkssyni á ræktunarstöðinni Ártúni við Selfoss. Þar var hann liðtækur og hjálpaði til við tómataræktina. Í Ártúni var einnig stunduð útirækt, þannig að Friðrik lærði einnig snemma handtökin við hana. Þá má geta þess að móðurbróðir hans er magnús Ágústsson landsráðunautur í ylrækt. „Það munaði nú litlu að ég segði skilið við garðyrkjuna og skipti henni út fyrir bílamálun. Ég fékk mikla bíladellu þegar ég fékk bílprófið og var á kafi í henni í nokkur ár“, segir Friðrik Rúnar sem ók um sveitir Suðurlands á rauðum Chevrolet Camaro, algjöru tryllitæki. Friðrik Rúnar tók við ræktuninni í Ártúni árið 1987. Miklar skemmdir urðu á stöðinni í jarðskjálftanum árið 2000 og tveimur árum seinna hætti Friðrik Rúnar rekstrinum og tók við sem rekstrarstjóri á Jörfa á Flúðum. Þar vinnur hann með Georg Ottóssyni eiganda Jörfa við að rækta fjölbreytt úrval af grænmeti bæði í útirækt og í gróðurhúsum. Land Flúðajörfa er á bökkum Hvítár og þar er ræktað spergilkál. Friðrik Rúnar

ræktar manna mest af spergilkáli og notar eins mikinn vistvænan ábyrð og kostur er við ræktunina t.d. sveppamassa frá Flúðasveppum. Um 150 tonn af sveppamassa eru notuð á þrjá og hálfan hektara lands þar sem spergilkálið er ræktað. Vökvað er með vatni úr Hvítá. „Sumarið var mjög þurrt, þannig að vökvunardælan gekk allan sólarhringinn í sumar. Törnin hófst strax í vor og stóð fram að verslunarmannahelgi. Í þurrkatíð verður rótarkerfi plantanna sterkara og þær eru betur undirbúnar fyrir vætuna þegar hún kemur. Í vætutíð á vorin verður rótarkerfið ekki eins gott og plönturnar verða ekki eins góðar.Við erum þess vegna með frábæra uppskeru nú í haust“, segir Friðrik Rúnar. Friðrik Rúnar segir að landsmenn verði að hafa það í huga að þeir fái íslenska grænmetið alveg glænýtt. „Það eru 120 kílómetrar héðan í Sölufélag garðyrkjumanna í Reykjavík. Innflutta grænmetið er búið að flytja langar leiðir t.d. 7 til 9 þúsund kílómetra frá Marokkó eða Ísrael og flutningurinn tekur stundum 11 daga. Það er mjög mikilvægt að neytandinn viti hvað hann er að kaupa og þess vegna merkjum við grænmetið okkar framleiðanda sem þannig er hægt að rekja beint til

bóndans. Það er mikið aðhald og hluti af gæðastjórnuninni okkar“, segir Friðrik Rúnar. „Vatnið okkar er alveg einstakt og það er það fyrsta sem erlendir ráðunautar tala um þegar þeir koma hingað. Eins höfum við fengið hópa frá Jarðhitaskóla Sameinuðu þjóðanna til okkar í kynnisferðir en þeir voru mjög áhugasamir um vatnið og hvernig við nýttum það við ræktunina. Það þarf varla að taka það fram að það er ómetanlegt fyrir landsmenn að hafa nóg af því. Garðyrkjubændur víðs vegar um lönd þurfa að stíða við vatnsskort. Margir eiga ekki annan kost en að nota lélegt og jafnvel megað vatn“, segir Friðrik Rúnar Friðriksson garðyrkjubóndi á Flúðajörfa. Á uppskerutímanum vinna allt að 10 manns við spergilkálið, en uppskeran er um 30 tonn. Kálið er allt skorið með handafli en notað er færiband til þess að koma því á vagn, sem flytur það af akrinum. Friðrik segir varla sé nokkur grænmetistegund jafn holl og góð og spergilkálið og það sé mjög auðvellt að laga úr því úrvalssúpu. Það þarf einungis að hella yfir það rjóma og krydda eftir smekk. Þetta segja menn að sé besta og vinsælasta súpan á Flúðasvæðinu.

Taka með tilboð 1 30% afsláttur af sóttum pizzum ef þú velur áleggið sjálf/ur

Italiano

Taka með tilboð 2 20% afsláttur af pizzum af matseðli

Pizzeria

Föstudagstilboð

Hópatilboð Italiano og Limo.is Miðstærð af pizzu , drykkur og hálftíma akstur í glæsilegustu limósínu landsins. Gildir fyrir 10 manns eða fleiri. Panta þarf með fyrirvara Aðeins 3.900 kr. á mann

2 fyrir 1 af ísköldum bjór með keyptum mat. Sunnudagstilboð

Frítt fyrir börnin! Barnamáltið fylgir frítt með þegar fullorðinn kaupir mat og drykk

55 12345 facebook.com/pizza.is Hlíðasmára 15 Beint fyrir ofan Smáralind

bifreidar.is

bifreiða- & vinnuvélanetsalan

577 4777 Réttarhálsi 2 bifreidar@bifreidar.is

CHEVROLET Corvette. SSANGYONG Rexton Árgerð 1976, mikið rx-320 33". Árg 2003, breittur bíll. ekinn 92 Þ.KM, bensín, Verð 2.590. þús sjálfskiptur. Leður og lúga. Rnr.105403 Verð 1.990. þús Rnr.129675.

MMC Pajero int.turbo diesel/langur. Árg 1997, ekinn 311 þ.Km, dísel, 5 gíra. Verð 499. þús Rnr.105189.

SAAB 9-7x arc. Árgerð 2007, ekinn 81 Þ.KM, bensín, sjálfskiptur.leður og lúga. Skoðar skipti TILBOÐ ÓSKAST Rnr.129293.

COMANCHE Montana. Árgerð 2001, vel með farinn . Verð 390. þús Rnr.105331.

TOYOTA Land cruiser 90 38" nýleg dekk. Mikið og vel breittur, ekinn 277 þ.Kmv, dísel, sjálfskiptur. TILBOÐ ÓSKAST skoðar skipti . Rnr.105068.

Limo.is Lúxus í hámarki The largest limo in Iceland The only one that takes 16 passengers!

Order today Phone: (+354) 868 9800

or visit www.limo.is

Price 1.375 ISK per person for 30 minutes 2.062 ISK per person for 60 minutes

viðhorf

Helgin 14.-16. september 2012

Fjársjóðurinn mikli

HELGARPISTILL

Jónas Haraldsson

Teikning/Hari

jonas@ frettatiminn.is

Barnabörn eru dásamleg fyrirbrigði, ljúf og góð við ömmu og afa og sækjast, sem betur fer, eftir vist hjá okkur enda dekrum við talsvert við þau, einkum amman. Hún er uppáhalds – og afinn nýtur góðs af. Áttunda barnabarn okkar hjóna bættist í hópinn í vikubyrjun, fallegur drengur, yndi okkar eins og öll hin. Það er mikill fjársjóður sem við höfum eignast á tæplega áratug, frá því í janúar 2003 er við fengum heiðursnafnbótina amma og afi. Aðrir titlar komast ekki í hálfkvisti við þær nafngiftir og hlutverkið sem fylgir. Þessi fríði hópur, börn okkar, tengdabörn og barnabörn mynda stórfjölskyldu okkar, með langömmu, langöfum og systkinum – það fólk sem næst okkur stendur og skiptir okkur mestu. Ömmu og afa leyfist því, þegar nýtt barnabarn bætist í hópinn, að staldra við og gleðjast yfir því undri sem hvert barn er og líta um leið fram á veg. Ábyrgðin er auðvitað foreldranna en amma og afi eru á kantinum, veita stuðning og aðstoð eftir getu. Það vita foreldrarnir. Því gegna amma og afi mikilvægu hlutverki og fá ríkulega umbunað fyrir framlag sitt með ljúfu viðmóti upprennandi kynslóðar. Hvert barn er sérstakt og dásamlegt er að líta það augum í fyrsta sinn, sjá hverjum það líkist, föður, móður eða eldri systkinum. Sem betur fer eru þau sjálfum sér lík og persónuleikann eiga þau ein. Hverju barni kynnumst við og lærum á er tímar líða – og þau læra með sama hætti á okkur. Þegar barnabörnin koma í heimsókn, eftir að þau eru aðeins komin á legg, ganga þau að hlutunum vísum heima hjá okkur. Þau vita hvar mynddiskana með barnaefninu er að finna, hvar bílarnir og dúkkurnar eru, litabækurnar, litirnir, púslin, samstæðuspilin og allt það dót sem geymt er fyrir litlar manneskjur. Skoppa og Skrítla lifna við á skjánum, Bubbi byggir og byggir og bílarnir í kvikmyndinni Cars, Bílar, þjóta áfram. Og vegna þess að Disney gamli, þótt löngu dauður sé, Legó og fleiri í þessum bransa, kunna sitt markaðsfag vitum við að kaupa ber í afmælis- og jólagjafir dráttarbílinn Krók og sportbílinn Leiftur McQueen, að ógleymdum þeim kumpánum í brúðugervi, Bósa og Vidda, úr kvikmyndinni Toy Story, Leikfangasögu. Gott ef ekki eru komnar þrjár myndir í þeirri seríu og tvær um baráttu bílanna.

Hagstofa Íslands er sjálfstæð stofnun sem gegnir forystuhlutverki á sínu sviði. Hún samhæfir opinbera hagskýrslugerð á Íslandi og er virkur þátttakandi í alþjóðlegu samstarfi. Hagstofan sinnir rannsóknum og safnar, vinnur og miðlar áreiðan legum hagtölum sem lýsa samfélaginu. Stofnunin stuðlar að upplýstri umræðu og faglegum ákvörðunum með því að tryggja öllum sama aðgang að upplýsingum.

Ungviðið veit líka hvar barnabækurnar er að finna þegar komið er til lengri dvalar hjá afa og ömmu. Þess vegna las amman um Öskubusku klukkan að ganga þrjú um nótt þegar þriggja ára stúfur kom í vistina, rétt áður en hann tók á sig þá ábyrgð að verða stóri bróðir. Hann fékk líka að heyra um ævintýri Bangsimons og Eyrnaslapa vegna þess að það getur tekið tíma að sofna aftur ef maður er vakinn um miðja nótt þegar mikið stendur til. Það er leyfilegt að vera lítill, jafnvel þótt maður sé stóri bróðir. Barnabörnin vita líka, þau sem komin eru til vits og ára, að amma geymir apaís í kassa neðst í hillu frystiskápshurðarinnar, við hlið kæliskápsins. Þau laumast stundum í þessa íspinna. Það er ekki víst að það kæti foreldrana sérstaklega, sem kjósa kannski að eitthvað hollara fari í litla kroppa, en svo verður að vera. Ömmum, og jafnvel öfum, leyfist að láta það eftir börnunum sem foreldrarnir gera ekki – á meðan það er í hófi. Amman tekur því líka með jafnaðargeði þótt borð, skápar og speglar verði kámug af ísfingrum og bráðnu súkkulaði og þótt reynt sé að passa sparihúsgögnin í stofunni er hugsanlegt að sömu kámfingur nái þangað líka. Og af því að amman er með snert af áhættufíkn er hugsanlegt að hún setji endrum og eins græna, gula eða rauða

frostpinna í íshilluna neðst í fyrrgreindum skáp. Þeir bráðna og bragðast vel í litlum munnum en lita meira en apaísinn. Það er ekki víst að frostpinninn, hvort heldur er eiturgrænn, sólgulur eða berjarauður lendi allur ofan í maga. Sumt fer á hendurnar, annað út á kinnar og hluti beint á gólfið. Klístraðir litir regnbogans verða því stundum eftir í gardínum eða á húsgögnum. Það er enn og aftur á ábyrgð ömmu, og jafnvel afa, sem verða þá að finna til hreinsiefnabrúsann og stufkústinn. Endi meirihluti græns frostpinna í fötum barnanna líta amma og afi hins vegar framhjá slíkum listaverkum og treysta því að þvottavélar foreldranna ráði við vandann. Það er gefandi að fá að fylgjast með uppvexti barnabarna og taka þátt í lífi þeirra. Staðan er önnur en þegar við eignuðumst okkar börn. Við tókumst á við það verkefni eins og það kom fyrir á þeim tíma – móðir barnanna raunar fremur en faðirinn að þeirra tíma sið. Það hefur sem betur fer breyst. Feður koma mun meira að umönnun og uppeldi barnanna en þá var. Ábyrgð og önnum er betur dreift milli foreldranna. Að því leyti hefur heimurinn batnað. Jafnvel afinn hefur lært og hefur stöku sinnum verið treyst fyrir ungbarni – það er að segja einum og án aðstoðar ömmunnar – með bleiupakka og pela. Það hefur gengið bærilega, þótt hinn sami afi segir sjálfur frá. Batnandi manni er besta að lifa. Hinir seinþroska þroskast líka.

Hagstofa Íslands

óskar eftir að ráða metnaðarfullan og áhugasaman starfsmann Deildarstjóri vísitöludeildar Vísitöludeild reiknar ýmsar verðvísitölur eins og vísitölu neysluverðs, byggingarvísitölu og vísitölu framleiðsluverðs. Þá er í deildinni unnið að alþjóðlegum verðsamanburði, landbúnaðartölfræði og rannsókn á útgjöldum heimila. Deildarstjóri er í faglegu forsvari fyrir verkefni deildarinnar, ber ábyrgð á þeim og skipuleggur þau. Í því felst meðal annars að sjá um alþjóðleg samskipti og önnur samskipti, svo sem við hagsmunaaðila. Þá skipuleggur hann rannsóknarverkefni deildarinnar. Umsóknarfrestur er til og með 17. september 2012

Hæfniskröfur 3 Háskólapróf í hagfræði, viðskiptafræði, stærðfræði eða önnur háskólamenntun sem nýtist í starfi. 3 Þekking á vísitölufræðum. 3 Stjórnunarfærni. 3 Góð almenn tölvuþekking; þekking á gagnagrunns vinnslu (SQL) er kostur. 3 Reynsla af tölfræðilegri vinnslu. 3 Nákvæmni og skipulögð vinnubrögð. 3 Reynsla af alþjóðlegum samskiptum er kostur. 3 Góð málakunnátta, a.m.k. í ensku. 3 Samskipta og skipulagsfærni, þolinmæði og álagsþol.

Um er að ræða fullt starf og er æskilegt að þeir sem ráðnir verða geti hafið störf sem fyrst. Laun eru samkvæmt kjara samningi fjármálaráðuneytis og hlutaðeigandi stéttarfélags. Öllum umsóknum verður svarað þegar ákvörðun um ráðningu hefur verið tekin. Umsóknir gilda í sex mánuði frá því að umsóknarfrestur rennur út. Póstáritun Netfang Upplýsingar

Hagstofa Íslands, starfsumsókn, Borgartúni 21a, 150 Reykjavík starfsumsokn@hagstofa.is Ólafur Arnar Þórðarson [olafur.thordarson@hagstofa.is]

Hagstofa Íslands · Borgartúni 21a · 150 Reykjavík Sími: 528 1000 · Bréfasími: 528 1099 · Vefur: www.hagstofa.is

EVRÓPSKA HAGSKÝRSLUSAMSTARFIÐ

garðar

Helgin 14.-16. september 2012

 Garðar valkvíði vegna litaúrvals

Haustlaukar

 Garðar Ólafur í Nátthaga segir haustið gott til gróðursetningar

Haust- og vetrargróðursetningar Ólafur Sturla Njálsson segir að í nágrannalöndunum sé haustið aðalgróðursetningartíminn og við Íslendingar ættum að nýta það betur. Síðustu sex þurrkasumur (sunnanlands og vestan) ættu að kenna okkur að nýta rakann og góðviðrisdagana fram undan.

Laukar 2012.

Tulipa greigii „Red Riding Hood“ – Dílatúlípani.

Haustlaukavertíðin fer nú í gang og um leið hellist alvarlegur valkvíði yfir ræktendur því úrvalið er svo fjölbreytt. Fjölbreytni haustlaukanna birtist með margvíslegum hætti. Hægt er að fá lauka í öllum regnbogans litum, með mismunandi blómgunartíma, misstór blóm og mishávaxna. Það er því ekki að undra að ræktendur standi tímunum saman frammi fyrir haustlaukarekkum garðyrkjuverslana og klóri sér í kollinum. Flestir setja laukana niður í görðum sínum, ýmist í blómabeðum eða jafnvel í grasflatir en þeir sem ekki eiga garða geta hæglega komið sér upp litríku vori því laukarnir geta komið mjög vel út í kerjum og pottum. Við val á laukum í ker og potta er sniðugt að hafa það að leiðarljósi að laukarnir blómstri á mismunandi tíma vorsins, það lengir vorið verulega og eykur væntanlega á gleði ræktandans. Þannig gæti til dæmis verið sniðugt að velja saman krókusa sem koma mjög snemma, síberíuliljur sem koma fljótlega á eftir krókusunum og eldtúlípana eða jafnvel páskaliljur til að reka lestina. Aðferðin við gróðursetninguna er sú að velja frekar vítt ker, sæmilega djúpt. Neðst í kerið þarf að setja möl eða vikur til að tryggja afrennsli vatns úr moldinni. Ofan á vikurinn kemur svo moldarlag, 3-5 cm þykkt. Laukunum er raðað þannig í kerið að stærstu laukarnir eru neðst og minnstu efst. Stærstu laukunum er nú raðað ofan á moldina og þarf að gæta þess hvernig þeir snúa. Mjóa totan á laukunum á alltaf að snúa upp. Rétt er að hafa í huga að millibilið milli laukanna verður óhjákvæmilega aðeins minna en gefið er upp á umbúðum en þó má ekki raða þeim alveg þétt saman, gott er að hafa 5-7 cm milli laukanna. Þegar fyrsta laukalagið er komið þarf að fylla varlega með mold milli laukanna og dálítið lag ofan á þá líka. Þá er komið að næsta laukalagi, til dæmis síberíuliljunum en þeir laukar eru millistærð miðað við tegundavalið hér að ofan. Gott er að reyna að setja þá ekki beint ofan á stærstu laukana fyrir neðan. Aftur er fyllt upp með mold og dálítið lag sett ofan á og þá er komið að síðasta laukalaginu, krókusunum. Þeir geta staðið þéttar en stóru laukarnir enda eru þeir mun smærri. Að síðustu er kerið fyllt upp með mold og skilið eftir dálítið borð fyrir báru efst. Kerið er nú vökvað létt með vatni og það látið standa í skjóli utandyra yfir veturinn, allt þar til fyrstu laukarnir láta á sér kræla, vonandi ekki síðar en seinni partinn í febrúar. Eftir að laukarnir fara að koma upp er gott að vökva aðeins yfir kerið í hlýju veðri en þó verður að gæta þess að drekkja ekki laukunum. Guðríður Helgadóttir, garðyrkjufræðingur

ændur um allt land, sérstaklega fyrir vestan, norðan og austan, nýttu oft haustið til að gróðursetja skógartrén, af því annir við sauðburð á vorin og síðan annar búskapur tóku allan tímann frá því snemma á vorin og fram yfir heyskap. Skrúðgarðyrkjuverktakar gróðursetja helst bara á haustin og veturna, eða svo lengi sem jörð er þíð. Það er vinnusparandi, þarf ekkert að vökva, og trén eru tilbúin í slaginn um leið og vorar. Rætur vaxa svo lengi sem jörð er þíð.

Nýtum haustin

Sex þurrkasumur í röð, alla vega sunnanlands og vestan, hljóta að kenna okkur að nýta rakann og góðviðrisdagana á haustin til gróðursetningar. Planta sem gróðursett er að hausti, rótfestir sig og kemur sér fyrir svo lengi sem jörð er þíð. Næsta vor er hún betur sett með öflugt rótarkerfi og fljótari að ná sér í raka, bjargar sér betur sjálf, þó að enn eitt þurrkasumarið skelli á. Einhvern veginn er það nú þannig að við erum alltaf svolítið sein til verka með gróðursetningar á vorin og oft er komið fram á sumar er maður loksins rýkur til að gróðursetja, en þá er kominn þessi þurrkur, vindur og sólarsteik eina ferðina enn og þarf að vökva næstum upp á hvern dag, svo að vor- og sumargróðursetningarnar skrælni ekki. Fimm heilir vinnudagar á milli helga á sumrin í þurrki, vindi og sól og þú mætir aftur í sumarbústaðinn að vökva, en allt hefur skrælnað þá þegar! Gróðursetning á haustmánuðum er skynsamlegri.

Nýta á haustið til gróðursetningar.

pína sjálfan sig og plönturnar og brölta með þær í vondu veðri. En um leið og hægist um, er um að gera að halda áfram. Það þarf nefnilega ekki að hafa áhyggjur af vökvun á haustin. Jörð er svöl og haustregnið oftast nægilegt.

Flott líkamsrækt

Veldu góðviðrisdaga

Víðast hvar í nálægum löndum er haustið aðalgróðursetningartíminn. Einn finnskur kollegi minn sagðist ekki skilja hvers vegna við gróðursettum svona mikið fyrripart sumars, þegar von er á sólarsteik og þurrki. Hvort við værum alltaf svona dugleg að vökva? Hjá honum (hann er staddur á ca. 64 breiddargráðu eins og t.d. Reykjavík) er aðalsölutíminn frá ágúst og fram í október, eða svo lengi sem hægt er áður en jörð frýs. Auðvitað velur maður bara góðviðrisdaga. Það er ástæðulaust að

sem er, ilmreynir, alpareynir, silfurreynir, birki, greni, askur, hlynur, beyki, eik, linditré og alls konar skrautrunnar standa sig miklu betur næsta sumar ef gróðursett eru að hausti. Stóru trén verður maður að sjálfsögðu að staga og binda vel við staura hvort sem gróðursett er að hausti eða sumri.

Undirritaður gróðursetti meira að segja tré daginn sem byrjaði að snjóa í fyrra. Ávaxtatré gróðursett að hausti fram í nóvember og aftur í mars um leið og þiðnar aftur, standa sig öll vel og skila góðum og hraustlegum vexti næsta sumar. Best er að skipta fjölærum blómum og flytja til um haust. Stór tré af hvaða tagi

Það þarf ekki að hafa áhyggjur af því að vökva á haustin.

Í nýjum görðum þar sem allt er tilbúið fyrir gróðursetningu er engin ástæða til að bíða næsta sumars. Það er um að gera að gróðursetja limgerðisplönturnar núna strax og allar sterkustu tegundirnar af trjám og runnum. Undirritaður gróðursetti meira að segja tré daginn sem byrjaði að snjóa í fyrra, 26. nóvember. Þau komu stálhraust undan vetri og uxu hressilega í sumar. Aspir gróðursettar í hundraðatali í janúar í einum þíðukaflanum spruttu strax fyrsta sumarið svo hressilega að varð að setja stuðning við þær er leið að hausti. Skógarplöntur af birki, greni, lerki, furu, öspum og víði gróðursettar fram eftir öllum október og aftur í febrúar árið eftir, lifa flest góðu lífi áfram. Að gróðursetja að hausti og vetri þýðir að maður hefur meiri tíma til að njóta sumarsins til annarra lystisemda, til dæmis að skipuleggja framhaldið, grafa stóru holurnar, blanda húsdýraáburði og kalki í moldina og gera klárt fyrir gróðursetningarnar um haustið. Það er aldeilis flott líkamsrækt, léttklæddur í steikjandi sól að puða við jarðvegsundirbúning og vera ekki að eyða tíma í vökvun allt sumarið. Ekki er síðra að eiga meiri tíma til að sinna alls konar fjölskyldusýslan í sól og sumaryl. Ólafur Sturla Njálsson, garðyrkjusérfræðingur í Nátthaga, Ölfusi

or t iftark igin vali r k s Á r að e in ga n ý s 4

Á f y ri s kri f t a r 25 ára rkort og y ngr i

- 8.500 , 0 0 kr. 12.9

Miðasala | 568 8000 | borgarleikhus.is

Útsending á RÚV hefst kl. 19:35 í kvöld

Gleði á Rás 2 í allan dag frá 9–18

F í t o n / S Í A

Eitt, tvö, þrjú og það varst þú...

Tökum þátt í söfnunardegi Á allra vörum á RÚV og Rás 2 Bein útsending á RÚV og Rás 2 Í kvöld verðum í beinni útsendingu í fjörugum söfnunarþætti á RÚV þar sem landsþekktir listamenn koma fram og skemmta áhorfendum. Rás 2 tekur einnig þátt í gleðinni með stórskemmtilegum uppákomum í allan dag. Vertu með og leggðu þitt lóð á vogarskálarnar. Allt skiptir máli.

Hringdu núna til að styðja söfnunina:

903 1000

og þú gefur 1.000 kr.

903 3000

og þú gefur 3.000 kr.

903 5000

og þú gefur 5.000 kr.

755 5000

fyrir frjáls framlög

Eitt gloss getur breytt svo miklu Átakið Á allra vörum stendur sem hæst með sölu á glossum frá Dior. Við söfnum fyrir stuðningsmiðstöð fyrir fjölskyldur barna sem eru alvarlega veik og berjast fyrir lífi sínu á hverjum degi. Slík stuðningsmiðstöð mun skipta sköpum fyrir þessar fjölskyldur og létta undir með þeim í baráttunni við illvíga sjúkdóma. Hjálpum þessum ungu hetjum og kaupum Á allra vörum gloss frá Dior.

Eftirtaldir staðir selja Á allra vörum gloss • Fríhöfnin, Flugstöð Leifs Eiríkssonar • Snyrtivöruverslanir Hagkaups um land allt • Lyf og heilsa um land allt • Lyfja um land allt • Hygea, Kringlunni og Smáralind // Sigurboginn // Snyrtivöruverslunin Glæsibæ // Ólöf snyrtistofa, Selfossi // Jara, Akureyri • Einnig er hægt að kaupa gloss á www.aallravorum.is

heilsa

Helgin 14.-16. september 2012  Heilsa Lík amsr ækt og offita

Grænkál

Vel hægt að vera

Næringargildi í grænkáli (1 bolli soðið, 130 g) Næringarefn K-vítamín A-vítamín C-vítamín

Hlutfall af ráðlögðum dagsskammti 1327.6% 354,1% 88,8%

Mangan Trefjar Kopar Tryptófan Kalsíum Kalíum Járn Magnesíum E-vítamín Omega-3 fitusýrur B2-vítamín Prótein B1-vítamín Fólínsýra Fosfór B3-vítamín Hitaeiningar (36)

27% 10,4% 10% 9,3% 9,3% 8,4% 6.5% 5,8% 5,5% 5,4% 5,2% 4,9% 4.6% 4,2% 3,6% 3,2% 2%

Um endómetríósu (legslímuflakk) Endómetríósa eða legslímuflakk (endometriosis) er krónískur, sársaukafullur sjúkdómur sem orsakast af því að frumur úr innra lagi legsins finnast á öðrum stöðum í kviðarholinu og valda þar bólgum og blöðrumyndun. Undir venjulegum kringum-

stæðum fara þessar frumur út úr líkamanum við blæðingar. Legslímuflakk finnst meðal annars á eggjastokkum, eggjaleiðurum, blöðru og ristli. Helstu möguleg einkenni legslímuflakks eru mikill sársauki við og fyrir blæðingar, miklar og/

eða óreglulegar blæðingar, verkir í kviðarholi milli blæðinga, sársauki við egglos, samfarir, þvaglát og hægðalosun. Legslímuflakk getur valdið ófrjósemi. Talið er að 5-10% stúlkna og kvenna séu með legslímuflakk. www.endo.is

Offita þarf ekki endilega að hafa í för með sér lífsstílstengda sjúkdóma og það getur því alveg farið saman að vera feitur og „fit“. Niðurstöður nýrrar rannsóknar sem birt var í virtu vísindatímariti, European Heart Journal, leiddi í ljós að of feitt fólk sem stundar reglulega líkamsrækt getur vel verið í jafn góðu líkamlegu formi og fólk í kjörþyngd. Rannsóknin náði til rúmlega 43 þúsund einstaklinga í Bandaríkjunum og var gerð á árunum 1979-2003. Í ljós kom að 46 prósent þeirra töldust vera „efnaskiptalega heilbrigð“ og einn af hverjum fjórum þeirra var í minni lífshættu en offitusjúklingar sem voru ekki í góðri þjálfun. Eitt af því sem rannsóknin sýndi jafnframt fram á var að það er ekki holdafar fólks sem ræður því hversu heilbrigt það er, heldur fyrst og fremst það hvort það stundar líkamsrækt eður ei. Það er ekki holdafarið eitt sem segir til um heilbrigði.

 Heilbrigðismál R áðstefna um legslímuflakk

Silja Ástþórsdóttir, formaður Samtaka um endómetríósu, beit á jaxlinn í mörg ár og féll ósjaldan í yfirlið af kvölum. Hún greindist seint um síðir með sjúkdóminn endómetríósu, legslímuflakk, sem er krónískur, sársaukafullur sjúkdómur. Samtökin halda ráðstefnu í Hörpu á laugardaginn.

„Ég var verulega þjáð, sérstaklega þegar ég var á blæðingum,“ segir Silja Ástþórsdóttir, formaður Samtaka um endómetríósu. Hún fór til fjölda lækna en engin skýring fannst á verkjunum. Mynd Hari

Miðasala á midi.is kr. 1.000 fyrir 17 ár a og eldri Ókeypis fyrir 16 ár a og yngri

eM kveNNA 2013

ÍSLAND - N. Írland Á LAugArDAg kL. 16:15

Beit á jaxlinn í mörg ár

g beit á jaxlinn í mörg ár. Þegar ég var orðin hvað verst var mér illt allan sólarhringinn, verulega orkulaus og virkilega kvalin öllum stundum,“ segir Silja Ástþórsdóttir, formaður Samtaka um endómetríósu. Endómetríósa er sjúkdómur sem kallast einnig legslímuflakk en samtökin standa fyrir ráðstefnu í Hörpu á laugardaginn. Markmið hennar er að auka þekkingu um sjúkdóminn, jafnt meðal heilbrigðisstarfsfólks og almennings. Ráðstefnan mun einnig gagnast þeim sem vilja fræðast um ófrjósemi enda hrjáir ófrjósemi ósjaldan konur með legslímuflakk. „Legslímuflakk er krónískur, sársaukafullur sjúkdómur sem orsakast af því að frumur úr innra lagi legsins finnast á öðrum stöðum í kviðarholinu,“ segir Silja. Undir venjulegum kringumstæðum fara þessar frumur út úr líkamanum við blæðingar. Frumurnar sem finnast utan legsins setjast á líffærin. Í hverjum mánuði blæðir úr þessum frumum en það veldur samgróningum, bólgum og blöðrumyndunum sem geta orsakað miklar kvalir, að sögn Silju. Blæðingarnar höfðu ekki valdið Silju erfiðleikum fyrr en hún var sextán ára gömul en þá missti hún meðvitund eitt sinn er hún var á blæðingum, þegar hún var að bíða eftir strætó. Vinkona hennar hjálpaði henni heim þegar hún raknaði við sér en Silja leið miklar kvalir næstu þrjá daga. Næstu tíu ár var Silja hins vegar einkennalaus en þá fóru fylgikvillar sjúkdómsins að gera vart við sig og urðu að reglulegum, mánaðarlegum ófúsugesti. „Ég var verulega þjáð, sérstaklega þegar ég var á blæðingum,“ segir

Silja. Hún fór til fjölda lækna en engin skýring fannst á verkjunum. Legslímufrumurnar bregðast við mánaðarlegum hormónabreytingum líkt og þær gera á sínum eðlilega stað í leginu og blæðingar eiga sér stað. Í staðinn fyrir að fara út úr líkamanum kemst blóðið ekki í burtu og myndast oft blöðrur á þessum stöðum. Einnig geta myndast samgróningar innan kviðarholsins þegar legslímuflakkið tengir saman aðra vefi. Þetta getur valdið sársauka. „Endómetríósa hefur allt of lítið verið rannsökuð þótt það hafi aukist undanfarin ár. Svo virðist sem konur með endómetríósu séu líklegri til að hafa sjálfsofnæmissjúkdóma og til eru læknar sem halda því fram að þetta sé í raun sjálfsofnæmissjúkdómur,“ segir Silja. „Við í Samtökunum ákváðum að halda þessa ráðstefnu í því skyni að auka umræðu um sjúkdóminn og bæta þekkingu jafnt meðal heilbrigðisstarfsfólks sem og kvenna sem þjást af honum. Meðalgreiningartími sjúkdómsins er 7-10 ár, sem þýðir að konur geta þurft að þjást í allt að tíu ár eða lengur áður en orsakir kvalanna eru greindar og hægt er að bregðast við. Allar konur sem eru byrjaðar að hafa blæðingar geta fengið legslímuflakk. „Talið er að um 5-10 prósent kvenna séu með legslímuflakk. Árlega greinast í kviðarholsspeglun, um 80 konur með endómetríósu á Íslandi. Reikna má með að um 2500 konur á frjósemsialdri 15-49 ára hafi endómetríósu hér á landi,“ segir Silja. Sigríður Dögg Auðunsdóttir sigridur@frettatiminn.is

heilsa 45

Helgin 14.-16. september 2012  Heilsudrykkir Hildar

Græna morgunskrímslið Græna morgunskrímslið (365 Kcal) 4.7 g prótein, 83 gr. kolvetni, 4.3 g fita Hildur Halldórsdóttir sem heldur úti vinsælli Facebook-síðu, Heilsudrykkir Hildar, þar sem hún birtir uppskriftir af hollum og góðum heilsudrykkjum. Hér er einn sem hún mælir með í morgunmat. 2 þroskaðir bananar (u.þ.b. 100 g hvor) 2 dl mangó (70 g) 3 dl ananas (100 g) 40 g spínat 3 g kókosolía 1 g goji ber 1 g chia fræ Vatn eftir þörfum Allt nema goji berin og chia fræin sett í blandara og blandað þar til mjúkt og fallega grænt. Skreytt með goji berjunum og chia fræjunum.

HVÍTA HÚSIÐ / SÍA

Spínat er ótrúlega næringarríkt grænmeti fullt af andoxunarefnum og vítamínum auk þess sem það telur fár hitaeiningar. Spínat er best hrátt en það tapar miklu af næringarefnunum við eldun og því tilvalið að nota það í drykki. Spínat inniheldur mikið af A,C, E og K- vítamíni, magnesíum, mangani, fólati, járni, B2 og B6 vítamíni, kalki, potassíum, fólinsýru, kopar, próteini, fosfór, sinki, níasíni, seleníum og omega-3 fitusýrum. Spínat er talið vera rík uppspretta járns.

ævintýri í nestistímanum Lítil tilbreyting í daglegu nesti getur stórglatt í skólanum eða í vinnunni. Ostakubbarnir eru sívinsælir hjá yngstu kynslóðinni og heimabakaðir ostasnúðar slá í gegn hjá öllum kynslóðum – sérstaklega ef þeir eru hitaðir í stutta stund í samlokugrilli.

Uppskriftir á gottimatinn.is

Lyon

Torino

Sófinn þinn útfærð útfærðurr eftir þínum þín m óskum ósk m Þú velur

Verð áður

og draumasófinn þinn er klár

Patti verslun | Dugguvogi 2, 104 Reykjavík Sími: 557 9510 | Vefsíða: www.patti.is

Basel 3ja sæta

Aðeins 199.900 kr

GERÐ (yfir 90 mismunandi útfærslur) STÆRÐ (engin takmörk) ÁKLÆÐI (yfir 2000 tegundir)

HÚSGÖGN

Rín

Basel

Verslun okkar er opin: n: 8 Virka daga kl. 9-18 6 Laugardaga kl. 11-16 Sunnudaga lokað ð

Alklæddur leðri

266.266 kr

bílar

Helgin 14.-16. september 2012

 Bílar Peugeot 208

 Reynsluakstur Mercedes Benz B - Class

Stílhreinn og sportlegur Peugeot 208 Bernhard kynnti um síðustu helgi nýjan Peugeot 208, flottan smábíl sem er arftaki Peugeot 207. Bíllinn var fyrst sýndur á bílasýningunni í Genf í mars síðastliðnum en hann er settur saman í verksmiðjum Peugeot í Trnava í Slóvakíu. Bíllinn býðst í þriggja og fimm dyra útgáfum og nokkrum vélastærðum, bensín og dísil. Eldsneytiseyðsla í blönduðum akstri er frá 3,4 lítrum til 4,5 lítra á hundraðið. Lengdin er 3,962 metrar og breiddin 1,739 metrar, fyrir utan spegla. Bíllinn er talsvert léttari en forverinn en innanrými samt meira. Sama gildir um farangursrýmið. Fótapláss í aftursæti hins nýja 208 er 5 sentimetrum meira en var í 207. Mikil metnaður var lagður í hönnun Peugeot 208 en segja

Sparneytinn og öruggur töfrabíll með sjálfsvirðingu Mercedes Benz B-Class er stór smábíll, öruggur og eyðslugrannur með aukahluti sem skipta máli.

má að bíllinn hafi verið endurhannaður á öllum sviðum. Línur bílsins eru í senn stílhreinar og sportlegar. Aðalljósin eru búin LED og leiðarlýsingu. Yfirhönnuður er Pierre Authier. Að innan er upplýsingakjár í augnhæð og stór snertiskjár. Stýrishjólið er nett og meðfærilegt. Peugeot 208 kostar frá 2.290.000 krónum.

Kraftmikil Sport-útgáfa Explorer Ford í Bandaríkjunum hefur kynnt til sögunnar Sport útgáfuna af nýja Ford Explorer jeppanum, að því er fram kemur á síðu Brimborgar. Sport er fínasta útgáfa jeppans, með 3,5 lítra V6 EcoBoost vélinni. „Ford Explorer er venjulega útbúinn vél sem telst þó nokkuð öflug enda Fínasta útgáfa jeppans, Ford Explorer Sport. skilar staðalvélin 290 hestöflum. En það getur munað mikið um 75 hestöfl til viðbótar og sést það best á því að með V6 365 hestafla vél Ford Explorer Sport er bíllinn öflugri en V8 gerðirnar af Dodge Durango og Jeep Grand Cherokee. Rúsínan í pylsuendanum er svo auðvitað sú að eldsneytisnotkunin er mun betri með öflugri V6 vél en með aflminni V8 vélunum,“ segir enn fremur. Eins og Fréttatíminn greindi frá í júlí var nýr Explorer kynntur hér í sumar, sjö manna jeppi með V6 bensínvél sem skilar 290 hestöflum. Eyðsla hans er 10, 3 lítrar á langkeyrslu. Bíllinn er búinn 6 gíra SelectShift sjálfskiptingu.

CUSTOMER EXPERIENCE AND CUSTOMER HAPPINESS Hádegisfyrirlestur með vörumerkjamsérfræðingnum Bernd Schmitt

19/09/12 Í fyrirlestrinum leggur Bernd Schmitt fram þrjár mismunandi aðferðir til að breyta viðskiptavinum í trygga aðdáendur sem öll fyrirtæki geta tileinkað sér. „Einn besti og mest skapandi markaðshugsuður sem A ég þekki, sérfræðingur Hilto udi, Cad b n í vörumerkjum, IBM Hotels, ur y, , Pro Mot viðskiptatryggð og o Voda cter & G rola, skapandi áætlunum“ amb fone le, Vogu Grou - Kevin Keller eM p,

agaz ine.

Skráning og upplýsingar á imark.is

Mercedes Benz B-Class er fallegur, öruggur og sparneytinn bíll sem kostar rúmar 4,5 milljónir. Ljósmynd/Hari

Hann er „grænn“ og því er hægt að g er þessi týpa sem tek upplýstar ákvarðanir þegar ég kaupi hluti. Sigríður Dögg leggja honum ókeypis í miðborginni. Þegar kemur að því að endurnýja Auðunsdóttir Frábært. En hann er líka eins öruggur fjölskyldubílinn er því lagst í rannsókn- sigridur@ frettatiminn.is og bílar geta orðið. Fékk fimm stjörnur arvinnu. Ég verð reyndar að viðurkenna af fimm mögulegum í virtu árekstrað ég hef ekki oft keypt bíl – þrisvar. aprófi. Það skiptir máli. Hann er með Fyrsta bílinn keypti ég 26 ára. Þá varð ég – því ég átti árs- loftpúða út um allt og alls konar búnað sem gerir hann gamalt barn og þurfti að fara langa leið í vinnu. Skódi varð öruggari í keyrslu. Svo er hann svo klár að hann „lærir“ fyrir valinu – hann var ágætur – og ég hafði ráð á honum. hvernig maður keyrir og bregst við ef maður fer að keyra „Bíll er bara bíll og til þess ætlaður að koma manni milli eitthvað öðruvísi en venjulega, til dæmis ef maður gæti staða,“ var mitt bílamottó á þessum tíma. hafa sofnað undir stýri. Þá vekur hann mann með bípi. En síðan eru liðin ansi mörg ár. Börnunum hefur fjölg- Sko, þetta er töfrabíll. að, ábyrgðin aukist í samræmi við það og bensínverðið Og svo hjálpar hann manni að koma í veg fyrir að maðhækkað. Og hækkað. ur keyri of hratt. Hægt er að stilla bílinn þannig að hann Í dag er það öryggið sem skiptir mestu máli – og að fari ekki yfir tiltekinn hraða, til dæmis 90 á vegum úti. bíllinn sé sparneytinn. Hvorttveggja á við um hinn nýja Þá þarf maður ekki alltaf að vera með augun á hraðamælMercedes Benz B-Class sem ég prófaði í vikunni. Hann inum. Snilld. Og svo getur hann auðvitað haldið fyrireyðir – í alvörunni – helmingi minna bensframgefnum hraða sem er oft þægilegt. Handbremsan krefst ekki lengur handíni en bíllinn minn, Volkswagen Sharan árgerð 2005, um 5 lítrum á hundraðið í afls. Nú er bara ýtt á lítinn takka vinstra Plúsar innanbæjarakstri. Þetta skiptir máli. megin við stýrið og „voila“: bremsan á og + Einstaklega öruggur fer sjálfkrafa af þegar keyrt er af stað. Ég myndi spara 30 þúsund krónur á + Umhverfisvænn og Bíllinn reyndist vel í þessu skutli. Hann mánuði í bensínkostnað ef bíllinn minn sparneytinn eyddi svona litlu. Það eru ekkert stuttar er ágætlega kraftmikill og tiltölulega hljóð+ Bakkmyndavél vegalengdir sem foreldrar með ung börn látur af dísilbíl að vera. Það er þægilegt + Handbremsan nánast í Reykjavík þurfa að keyra í viku hverri að setjast inn í hann og fara út úr honum sjálfvirk ætli þau að leyfa börnum sínum að stunda og maður situr hátt miðað við hversu lítill hann er. Hann er góður á lengdina og fótaíþróttir og tómstundir. Það er bara mýta + Rúmgott skott rými í aftursæti er mjög gott. Hann er þó að hægt sé að búa í miðborginni bíllaus. Íbúðin er við Ráðhúsið, leikskólinn í Þinghelst til þröngur og fer ekki vel um ungling Mínusar holtunum, skólinn í Öskjuhlíð, fimleiká milli tveggja barnabílstóla í aftursætinu. ÷ Helst til þröngt um Gluggarnir aftur í eru jafnframt aðeins of arnir á Seltjarnarnesi, fótboltinn í Hlíðarþrjá í aftursæti enda, vinnan í Sætúninu og Krónan úti á lágir þannig að útsýni barnanna var ekki ÷ Aðeins of lágir Granda. Ekki séns að fara þetta á hjóli. Til eins og best væri á kosið. gluggar í aftursæti þess þarf miklu meiri skipulagshæfileika En svo eru það þessir litlu hlutir sem og aga en ég hef yfir að búa. skipta svo miklu máli. Stýrið er einstakEn aftur að bílnum. Hann er sem sagt lega fallegt og þægilegt með öllum tökkum sparneytinn. Flott. Hann drepur til að mynda á sér í innbyggðum. Bakkmyndavél og fjarlægðarskynjarar. kyrrstöðu þegar hann er orðinn heitur og startar sér Rúmgott og aðgengilegt skott þar sem vel er hægt að aftur þegar fóturinn er tekinn af bremsunni. „Vá, þetta koma fyrir barnavagni og minnst fimm innkaupapokum er svona Herbie-bíll,“ sagði maðurinn minn þegar ég til viðbótar. Hægt að kveikja ljósin afturí með rofa í seillýsti því fyrir honum að bíllinn hafi farið sjálfur í gang ingarfjarlægð fyrir bílstjórann. Spegill er innan á sóleftir nokkra stund í kyrrstöðu fyrir utan Valsheimilið. skyggninu bílstjóramegin – með ljósi – eins og allar konSennilega vegna þess að vélin var að kólna of mikið. En ur vita mætavel til hvers þarf að nota. Og mælaborðið er það er dáldið málið. Þetta er pínulítið töfrabíll. Hann gerir eins og á Benz, þið vitið. Ég meina, Benz er náttúrulega bíll með sjálfsvirðingu. alls konar hluti fyrir mann.

ip r g a r i Me nagla án

Þú getur sett Toyo harðskeljadekkin undir strax Forðastu biðraðir - skiptu tímanlega

Umboðsmenn um land allt www.benni.is

Reykjavík • Fiskislóð 30 • Sími: 561 4110 Reykjanesbæ • Njarðarbraut 9 • Sími: 420 3333

Bílabúð Benna dekkjaþjónusta Tangarhöfða 8 • S: 590 2045 • 590 2000

tíska

Helgin 14.-16. september 2012

Nýtt tískutímarit frá Dior

Elskar að koma fólki á óvart Hinni nýju tískubiblíu fyrrum Vogue ritstýrunnar, Carine Roitfeld, hefur loksins verið dreift til sölu eftir margra mánuða bið. Glamúrfyrirsætan Kate Upton prýðir forsíðuna, mörgum til mikilla undrunar. „Það bjóst enginn við að sjá forsíðu eins og þessa á nýja tímaritinu mínu. Ég elska að koma fólki á óvart og þess vegna valdi ég fyrirsætu eins og Kate. Hún er ekki þessi dæmigerða hátískufyrirsæta sem allir voru að búast við,“ segir Carine í viðtali við The Daily Beast á dögunum.

MTV endurgerir vinsælan tískuþátt Vinsæli tískuþátturinn House of Style, sem sjónvarpstöðin MTV sjónvarpaði á árunum 1989 - 2000, mun hefjast á nýjan leik þann 9. október næstkomandi. Fyrirsæturnar og vinkonurnar Karlie Kloss og Joan Smalls munu leiða áhorfendur inn í heim tískunnar og feta þá í fótspor fyrirsætna á borð við Cindy Crawford, Rebecca Romijn og Mollie Sims. Þættirnir verða sýndir tvisvar í viku á sjónvarpstöðinni og munu þær grennslast fyrir um nýjustu tísku, taka viðtöl við hátískuhönnuði og annað áberandi fólk innan tískuheimsins.

Franska hátískufyrirtækið Dior setti í sölu sitt fyrsta prentaða tískutímarit þann 10. september síðastliðinn, 110 blaðsíður af tískutengdu efni. Tímaritið vinna starfsmenn vefsíðunnar Diormag.com sem lengi hefur verið einn vinsælasti tískuvefurinn og hefur blaðið nú verið gefið út á sjö mismunandi tungumálum. Franska leikkonan Marion Cotillard er forsíðufyrirsæta fyrsta tölublaðsins og klæðist hún klassískri hönnun frá Dior sem hönnuð var árið 1947.

 Stígur upp úr hversdagsleikanum í sparidressið með sömu flíkinni

Buxurnar sem passa við allt Hversdagsdressið

Sparidressið

Karlmannsklæðnaður er ekki aðeins fyrir karlmenn

Gestapistlahöfundur vikunnar er

Ég er ein af þeim sem er frekar frjálsleg þegar kemur að fatakaupum og hef ég tekið eftir því að ég hef mikla tilhneigingu til að kaupa mér föt sem ætluð eru karlmönnum. Þetta finnst mér alls ekki slæmur hlutur, heldur er þetta mjög hentugt fyrir stelpur eins og mig sem finnst fátt betra en víðar og þægilegar flíkur. Ég hef þó oftar en ekki verið spurð af starfsfólki hvort ég sé að kaupa handa kærastanum en ég er alveg ófeimin við að segja þeim að ég ætli að klæðast fötunum sjálf. Mín uppáhaldsbúð er Urban Outfitters en þar get ég tapað mér bæði í stelpu- og strákadeildinni. Ég fór með pabba mínum til New York fyrr á árinu og kynnti hann fyrir þessari búð og er síðan búin að sjá eftir því að hafa ekki keypt sömu flíkur og hann. Það er þó alltaf gott að eiga pabba sem vill lána manni fötin sín! Topman er einnig mjög ofarlega á strákabúðalistanum mínum og finn ég mér oft skartgripi þar ætlaða karlmönnum. Einnig er mikið um aukahluti svo sem húfur, trefla, belti og jafnvel skó í þessum búðum sem mér þykja gríðarlega fallegir og ég gæti hugsað mér að ganga í. Í vetur munu þykkar peysur, mynstraðir bolir og skyrtur, og fallegar yfirhafnir koma sterkar inn og hvet ég allar stelpur til að koma við í karladeildinni næst þegar þær versla og athuga hvort þær finni ekki eitthvað við sitt hæfi!

Ingileif Friðriksdóttir tískubloggari á babilja. blogspot.com

Full búð af flottum fötum, fyrir flottar konur.

CTZ

Vintage – frá London Vivienne Westwood

Vivienne Westwood

Vintage – frá London

Underground Vivienne Westwood

Stærðir 40 – 60

Verslunin Belladonna á Facebook

Skeifunni 8 • 108 Reykjavík • Sími: 517-6460 www.belladonna.is

Hermannabuxurnar frá hátískuhönnuðinum Vivienne Westwood hafa komið að góðum notum hjá Sindra Snæ Einarssyni, 21 árs, sem leikur sér að lífinu þessa stundina. Buxurnar keypti hann í London í janúar síðastliðnum og hafa þær gegnt þýðingarmiklu hlutverki, bæði hversdags og einnig þegar hann puntar sig upp í sparidressið. „Mér finnst þessar buxur ganga við allt, sem er mjög þægilegt. Þær eru allra handa. Þetta army-þema er líka í miklu uppáhaldi hjá mér þessa stundina og finnst mér litirnir, sniðið og efnið koma vel saman. Ég elska hvernig ég get breytt þeim, aðeins með því að skipta um „átfitt“, sem nær að draga þær fram á ólíkan hátt. Ég hef mjög fjölbreyttan fatastíl, sem er ótrúlega margbreytilegur og það kemur sér vel að eiga flík sem ég get notað við allt. Sama fyrir hvaða stíl ég fæ æði fyrir, þá eru þær alltaf í uppáhaldi.“

Við bjóðum haustið velkomið..

-Verð og fleiri myndir á facebook síðu GK Reykjavík-

GK Reykjavík - Laugavegi 66 - 565-2820

tíska

Helgin 14.-16. september 2012

Fatastíllinn breytist eftir skapi BIG SALE!

ÚTSALA REKKJUNNAR SÍÐUSTU DAGAR!

30-70% AFSLÁTTUR!

SKIPTI- OG M SÝNINGARRÚ Á TILBOÐI!

SÉRSTAKT TILBOÐ

ALLURE 3 cm)

King Size rúm (193x20

FULLT VERÐ 264.200

á Quiet Dawn dual rúmdýnu sem hentar fólki sem þarf mismunandi stífleika. Dýnan er millistíf öðru megin og stíf hinum megin.

kr.

ÚTSÖLUVERÐ

132.100 kr.

50% AFSLÁTTUR

ARGH!!! 010912 #4

50% AFSLÁTTUR

BALFOUR

King Size (193x203 cm

FULLT VERÐ 321.000

)

kr.

ÚTSÖLUVERÐ

160.500 kr. CORS(1I9C3xA203 cm)

King Size rúm

.200 kr.

340 FULLT VERÐ

ÚTSÖLUVERÐ

3AFS9LÁ% TTUR

N DUAL QUQuIEeeTn SizDeAW (153x203 cm) FULLT VERÐ 340.458

kr.

ÚTSÖLUVERÐ

207.679 kr.

170.100 kr.

Rekkjan ehf ≤≥ Ármúla 44 ≥≥ 108 Reykjavík ≥≥ 588 1955 ≥≥ www.rekkjan.iS ≥≥ Opið virka d. 10–18 og lau 11–16

H E I L S U R Ú M

Agnes Björt Andradóttir, söngkona vinsælu hljómsveitarinnar Sykurs, hefur vakið mikla athygli fyrir fatasmekk, sem einkennist af fjölbreytilegu klæðavali í bland við hressilegar hárgreiðslur. Það má segja að hún hafi hugmyndaflugið í lagi og elski að detta í ný hlutverk, þar sem fatastíllinn er margbreytilegur frá degi til dags. Hvert sækir þú helst innblástur í tísku?

Innblástur minn í tísku sæki ég helst á netið, á síður eins og weheartit.com, tumblr.com, stumbleupon.com og Facebook. Ég fæ innblástur við að skoða fólk úti á götu og umhverfið mitt, yfir höfuð. Sjálfstæðar hugmyndir fæðast í kollinum á mér og svo melti ég þær ómeðvitað og sameina margar hugmyndir í eina. Á netinu er maður ekki bara að skoða fólk og föt heldur einnig ýmislegt annað eins og landslagsmyndir og innanhúshönnun þar sem ákveðið andrúmsloft er í gangi og maður skapar sér hugmynd að nýjum karakter. Ákveðin atriði í umhverfi mínu eins og maturinn sem ég borða, tónlistin sem ég hlusta á og veðrið sem er úti gefa mér hugmynd um hvernig orku ég vil gefa frá mér frá degi til dags því ég klæði mig oft í það sem mér finnst vera í takt við umhverfið, t.d. ef ég ákveð að borða mjög hollt einn daginn þá klæði ég mig öðruvísi en vanalega og ef ég ákveð að eyða deginum á kaffihúsum að lesa blöðin þá klæði ég mig öðruvísi, þetta fer örugglega bara eftir tilfinningu. Það má segja að ég klæði mig í karakter. Mér finnst gaman að detta í nokkurskonar hlutverk, einn daginn vil ég bara vera í öllu svörtu en hinn daginn kýs ég að klæða mig eins og ég sá af 19. öldinni. Ég er frekar „over the top“ og heillast frekar af grófum hlutum en fínum. Stundum vil ég vera stelpuleg en oftast er ég strákaleg og finnst best að vera í þröngum gallabuxum og köflóttri hettuskyrtu. Mér finnst að hár geti skipt mestu máli í „outfitti“ og þess vegna breyti ég oft um háralit þegar ég hef fengið ógeð af þemanu í daglegu átfittunum mínum. Ef ég ætti að velja mér eitt uppáhalds tímabil í tísku væri það „late“ 70’s þar sem pönkið var upp á sitt besta.

Helgin 14.-16. september 2012

tíska 53

Ný sending góð verð

Loðfóðraðir ökklaskór

12.995.-

Hvernig klæðir þú þig helst á sviði?

Ökklaskór m/rennilás

9.995.-

Þegar ég fer á svið þá hugsa ég aðallega um það að líða vel, þar sem ég hoppa og hreyfi mig svo mikið þegar ég er að spila, að það er ómögulegt fyrir mig að vera í einhverju sem pirrar mig eins og hælum eða óþægilegum kjól. Stundum er mér alveg sama í hverju ég spila og er bara í hettupeysu og gallabuxum en stundum ákveð ég kannski að fara í kjól eða eitthvað slíkt. Fer eftir skapinu mínu þann daginn, býst ég við.

Hvar finnst þér skemmtilegast að versla?

Erlendis finnst mér þægilegast að versla „basic“ hlutina í stóru keðjunum eins og H&M, Gina Tricot, Forever 21, Topshop og Primark. Mér er alveg sama þó að margir eigi eins, þetta er ekki spurning um það, heldur spurning um hvernig þú raðar fötunum saman og býrð til átfitt. En ef mig langar í eitthvað sérstakt og öðruvísi þá versla ég í „second hand“ búðum, eins og t.d. Beyond Retro í London sem er mjög skemmtileg! Mér finnst óendanlega gaman að versla í stórum og ódýrum föndurbúðum erlendis, þannig getur maður búið sér til allt sem mann langar í, svo lengi sem maður hefur gott ímyndunarafl. Ég nota líka tækifærið og kaupi hárliti þegar ég er úti þar sem þar er meira úrval. Skemmtilegast finnst mér þó að versla á ódýrum mörkuðum eins og þegar ég á átti heima í Flórída. Þar kom gamalt fólk saman og var að selja heilan poka af fötum á 1 dollara! Allt sem þeim fannst flott fannst mér ljótt og öfugt , þannig að þar var ég heppin! Ég kaupi voðalega lítið af fötum á Íslandi en þá aðallega í Fatamarkaðinum þar sem ég vinn. Ég kíki oftar en ekki í Kassettu sem er frekar ný, frábær búð á Laugaveginum. Í Nostalgíu getur maður einnig fundið sér flottar, sérstakar flíkur.

Ökklaskór m/stroffi

12.995.-

Reimaðir ökklaskór

9.995.-

Skór/4 litir

7.995.-

Hvað er fram undan?

Við í Fatamarkaðinum á Laugavegi 118, erum við að tína upp haustvörur eins og stendur og allt að gerast. Sykurinn er að vinna að nýrri plötu og við spilum á tónleikum reglulega, eins og á Októberfest á morgun. Tæplega 49 dagar í Airwaves sem kætir og bætir og svo ætlum við Sykur-flokkurinn að kíkja til Oslóar í nóvember, sem verður eitthvað til að tala um. Ætli maður fari svo ekki huga að einhverskonar námi, það kemur allt saman í ljós!

Kringlan - Smáralind s.512 1733 - s.512 7733 www.ntc.is | erum á

heilabrot

Helgin 14.-16. september 2012

 Fréttagetr aun fréttatímans



Sudoku

7 5

1 3 6

4 5 1 2

8 5 2 7

6 7 4 6

9 8 4 3



Sudoku fyrir lengr a komna

5 Vinstri grænna?

7. Of Monsters and Men, aumingja, 6. Á kaffihúsi,

7 2 9 1

10 Eftir hvern eru spennusögurnar sem Bourne-myndirnar eru byggðar á? 11 Hvaða fjölskylda er sú auðugasta í Danmörku? 12 Hversu margir stuðningsmenn Liverpool létust í Hillsboroughslysinu árið 1989?

Gray), 4. Ólafur Darri skuggar (Fifty Shades of Jackson, 3. Fimmtíu gráir

Svör: 1. MIT, 2. Randy



Ólafsson, 5. Nafnlausa

krossgátan

103

GORM

Ævisaga í ljóðum

1 3 9 5 3 6 8 4 7 3 1 3 7 6 5

FRAMBURÐUR

HNOÐA

NÁMSGREIN

FYRIR HÖND

GETRAUNUM

FANGI

LASLEIKI

HAMINGJA UMFANGS MÁLHELTI

VAFRA

UMLYKJA ÍLÁT LÆRDÓMUR

SKJÖGRA VEIFA UMGERÐ

HAMFLETTA

2000

VÆNKAST

MAS

GANGFLÖTUR

EINING

LABBA

VÖKVI

ÞURRKA ÚT

GEÐ

SMYRSL

GYLTU MINNKUÐU TOGAÐI

NÖGL

DAUÐI SPERGILL

UMHVERFIS

STANGA

GNÝR

SKOKK

STÚLKA

PENINGAR ÞEFA

ORG

SKÓLI

ÁTT

VESALDÓMUR

PYNGJA

KVEINA

FARANDI SNÍKJUDÝR

FESTA

SVARI

ÍLÁT

EFTIRMATUR

FRÁ KROPP

Í RÖÐ

VAFRA

MERGÐ

Í RÖÐ GNÆFA

... kvenna á höfuðborgarsvæðinu lesa Fréttatímann*

SITJANDI

HEPPNI LAUFTRÉ

UTAN

MÖR

HALDA BROTT

ÓHREININDI

SÝNISHORN

HEIÐUR

ÁBURÐUR

BINDA

ÓSVIKINN

KAUPSTAÐUR

HEIMSÁLFA

UNDANHALD

MERKI

HÆTTUSPIL

TAFLMAÐUR

HERMA

NÚMER TÓNVERKS LÁRVIÐARRÓS

*konur 25 – 80 ára á höfuðborgarsvæðinu. Capacent okt.-des. 2011

1 4

HARÐBRJÓSTA

NÍSKUPÚKI

67%

9 5 2

ATH Nýr vefur með krossgátulausnunum: krossgatur.gatur.net, lausnin er birt að viku liðinni.

mynd: Erich FErdinand (cc By 2.0 )

9 Hver er nýr þingflokksformaður

8. Réttur, 9. Álfheiður

bert Marshall, alþingismaður, á meðan messað var yfir þingheimi í Dómkirkjunni? 7 Hvaða íslenska hljómsveit hefur heillað hagfræðinginn og nóbelsverðlaunahafann Paul Krugman? 8 Hvaða íslensku sakamálaþætti stendur til að endurgera í Bandaríkjunum?

Ingadóttir, 10. Robert

6 Hvar var Ró-

Ludlum, 11. Lego-fjöl-

heimi samkvæmt nýrri úttekt bandaríska fyrirtækisins QS? Hvaða dómari í American Idol er hættur við að hætta og snýr nú aftur? Hver var mest selda bókin í íslenskum bókaverslunum í síðustu viku? Hver fer með aðalhlutverkið í Djúpinu, nýjustu mynd Baltasars Kormáks? Þráinn Bertelsson svaraði tölvupósti af nokkurri hörku. Hvað kallaði hann viðtakendurna?

skyldan, 12. 96 manns.

1 Hvaða háskóli er sá besti í

SVIF

SAMTÖK

POTA

LEITA AÐ

BARDAGI

SPIL

TVEIR EINS

PABBI

ÍLÁT

SKÍTUR KORTABÓK

STEINTEGUND

SVÍKJA

KRAFTAVERK

Í Minju finnur ﬂú fallega íslenska hönnun jafnt sem og gjafvörur frá öllum heimshornum

Vintage plaggöt

(50x70 cm). Mikið úrval af einstaklega flottum gamaldas plaggötum. Aðeins kr. 750,-

Úrval af nýstárlegum klukkum!

skissu- og minnisbækur 3 í pakka: línustrikuð, rúðustrikuð og óstrikuð Kr. 1.990,-

Heico lamparnir vinsælu Kanína 5 litir...........kr. 7.400,Sveppur 6 litir.........kr. 6.200,(Fjöldi annarra Heiko lampa)

Stóra tímahjóli› 3 litir, svart, brons og hvítt. Kr. 18.600,-

KeepCup kaffimál Linsukrús

Espresso mál.....kr. 2.100,Lítið mál............kr. 2.290,-

Kaffikrús í dulargervi. Kr. 2.490,-

High Heel kökuspa›i High Heel kökuspaði. Kr. 2.990,-

Miðlungs mál....kr. 2.490,Stórt mál...........kr. 2.690,-

Fuglapeysa Handprjónuð peysa úr léttlopa. Kr. 29.900,Þrjár gerðir: Lundi (ljósgrá) Fálki (ljósgrá) Máfur (svört)

skólavör›ustíg 12 • sími 578 6090 • www. minja.is • facebook: minja

sjónvarp

Föstudagur

Helgin 14.-16. september 2012

Föstudagur 14. september RÚV

21:00 The X-Factor (1/26) Talsverðar breytingar hafa verið gerðar á dómefndinni en auk þeirra Simon Cowell og L.A. Reid hafa bæst í hópinn Britney Spears og allt fyrir áskrifendur Demi Lovato. fréttir, fræðsla, sport og skemmtun

21:30 The Voice - NÝTT (1:15) Bandarískur raunveruleikaþáttur þar sem leitað er hæfileikaríku tónlistarfólki.

Laugardagur

21.40 Strákapör (Superbad) Tveir skólastrákar lenda í hremmingum eftir að áætlun þeirra um að halda fylleríspartí fer út um þúfur.

20:20 My Sisters Kepper Cameron Diaz fer með aðahlutverkið í þessari dramatísku mynd um stúlku sem berst við hvítblæði og fjölskylduna hennar.

Sunnudagur allt fyrir áskrifendur

fréttir, fræðsla, sport og skemmtun

22:00 The Borgias (5:10) Einstaklega vandaðir þættir úr smiðju Neils Jordan um valdamestu fjölskyldu ítölsku endurreisnarinnar, Borgia ættina.

19.40 Ísþjóðin með Ragnhildi Steinunni (Of Monsters and Men) Hljómsveitin Of Monsters and Men hefur heldur betur slegið í gegn og ekkert lát virðist vera á velgengni hennar.

16.20 Sigfús Halldórsson e. 17.20 Snillingarnir (59:67) 17.44 Bombubyrgið (5:26) 18.15 Táknmálsfréttir 18.25 Gómsæta Ísland (5:6) e. 19.00 Fréttir 19.30 Veðurfréttir 19.35 Á allra vörum 22.05 Millibilsást (The Rebound) Í þessari rómantísku gamanmynd heillar einstæð móðir í New York nágranna sinn, sér mun yngri mann. Leikstjóri er Bart Freundlich og meðal leikenda eru Catherine6 Zeta-Jones, 5 Justin Bartha og Art Garfunkel. Bandarísk bíómynd frá 2009. 23.40 Nixon (Nixon) Bíómynd frá 1995 um Richard M. Nixon forseta Bandaríkjanna sem endaði stjórnarferil sinn með skömm. Leikstjóri er Oliver Stone og meðal leikenda eru Anthony Hopkins, Joan Allen, Powers Boothe, Ed Harris, Bob Hoskins, David Paymer, David Hyde Pierce, Paul Sorvino og James Woods. e. 02.45 Útvarpsfréttir í dagskrárlok

STÖÐ 2

SkjárEinn

Kynntu þér ferðamöguleikana og skráðu þig í netklúbbinn á VITA.is

RÚV

STÖÐ 2

08.00 Morgunstundin okkar / Froskur 07:00 Strumparnir / Brunabílarnir / og vinir hans / Herramenn / Franklín Elías / Algjör Sveppi / Latibær / Fjörugi og vinir hans / Stella og Steinn / teiknimyndatíminn / Lukku láki Smælki / Disneystundin / Gló Magnaða 10:45 M.I. High / Sígildar teiknimyndir / Finnbogi og 11:15 Glee (22/22) Felix / Litli prinsinn / Skoltur skipstjóri 12:00 Bold and the Beautiful / Stundin okkar / Ævintýri Merlíns e. 13:45 The X-Factor (1/26) 11.40 Melissa og Joey (17:30) e. 15:10 Drop Dead Diva (2/13) 12.00 Golfið (8) 15:55 The Big Bang Theory (20/24) allt fyrir áskrifendur 12.30 Silfur Egils 16:20 How I Met Your Mother (23/24) 13.50 Undur veraldar – Örlögin (1:4) e. 16:45 ET Weekend fréttir, fræðsla, sport og skemmtun 14.50 Okkar maður - Ómar Ragnarsson e. 17:30 Íslenski listinn 15.50 Útsvar e. 17:55 Sjáðu 16.55 Dýraspítalinn (1:10) e. 18:30 Fréttir Stöðvar 2 17.25 Póstkort frá Gvatemala (9:10) 18:49 Íþróttir 17.30 Skellibær (44:52) 18:556 Lottó 4 Teitur (47:52) 5 17.40 19:00 Ísland í dag (1/50) 17.50 Táknmálsfréttir 19:25 Veður 18.00 Krakkar á ferð og flugi (20:20)e. 19:35 Beint frá býli (2/7) 18.25 Basl er búskapur (1:10) 20:20 My Sisters Kepper 19.00 Fréttir 22:05 The Air I Breathe Mögnuð 19.30 Veðurfréttir spennumynd með Brendan 19.40 Ísþjóðin með Ragnhildi Steinunni Fraiser, Sarah Michelle Gellar og 20.10 Sjónvarpsleikhúsið: Nellie og Melba Andy Garcia í aðalhlutverkum. 20.40 Berlínarsaga (5:6) 23:40 Sideways Margrómuð verð 21.30 Kviksjá - Embla launuð gamanmynd með hádrama21.40 Embla tískum undirtóni. Hún fjallar um 23.10 Wallander – Arfurinn e. vínelskandi einmana sálir í leit að 00.45 Silfur Egils hamingjunni, hinni einu sönnu ást 02.15 Útvarpsfréttir í dagskrárlok og hinu eina sanna rauðvíni. 01:45 Rush Hour 3 SkjárEinn 03:15 Murder by Numbers 10:05 Rachael Ray (e) 05:10 ET Weekend 12:20 One Tree Hill (9:13) (e) 05:50 Fréttir 13:10 America's Next Top Model (e) 14:00 The Bachelorette (4:12) (e) 15:30 30 Rock (4:22) (e) 07:55 England - Úkraína 15:55 James Bond: You Only Live Twice (e) 09:40 KPMG mótið 17:55 Monroe (6:6) (e) 10:40 Liverpool - Hearts 18:45 A Gifted Man (3:16) (e) 12:25 Íslandsmótið í höggleik 19:35 Unforgettable (21:22) (e) 16:10 Meistaradeild Evrópu - fréttaþ. 20:25 Top Gear (6:6) (e) 16:40 Shellmótið 21:15 Law & Order: Special Victims Unit 17:25 La Liga Report allt fyrir áskrifendur 22:00 The Borgias (5:10) 17:55 Spænski boltinn 22:50 Crash & Burn (8:13) 19:55 Spænski boltinn fréttir, fræðsla, sport og skemmtun 23:35 Óupplýst (2:7) (e) 22:00 Gunnar Nelson í BAMMA 4 00:05 Last Chance to Live (3:6) (e) 23:35 Spænski boltinn 00:55 The Borgias (5:10) (e) 01:20 Spænski boltinn 01:45 Crash & Burn (8:13) (e) 02:30 Pepsi MAX tónlist

06:00 Pepsi MAX tónlist 10:25 Rachael Ray (e) 11:55 GCB (2:10) (e) 12:45 Rookie Blue (9:13) (e) SkjárEinn 13:35 Rules of Engagement (9:15) (e) 06:00 Pepsi MAX tónlist 14:00 Last Chance to Live (3:6) (e) 08:00 Rachael Ray (e) 14:50 Big Fat Gypsy Wedding (1:5) (e) 08:45 Pepsi MAX tónlist 15:40 The Voice (1:15) (e) 16:45 One Tree Hill (9:13) (e) 17:55 The Biggest Loser (19:20) (e) 17:35 Rachael Ray 19:20 America's Funniest Home Videos 18:20 GCB (2:10) (e) 19:45 The Bachelorette (4:12) 19:10 America's Funniest Home 21:15 A Gifted Man (3:16) Videos (e) 22:00 Ringer (3:22) 19:35 America's Funniest Home Videos 22:45 Our Idiot Brother Grínmynd 20:00 The Biggest Loser (19:20) 15:50 England - Úkraína frá árinu 2011. Ned (Paul Rudd) Bandarísk raunveruleikaþáttaröð 17:35 Þýski handboltinn er sveimhugi og mikill hugsjónaum baráttu ólíkra einstaklinga 19:00 KPMG mótið rmaður og hann er einstaklega við mittismálið í heimi skyndibita 20:00 Meistaradeild Evrópu óheppinn. Hann á þrjár systur og ruslfæðis. fréttaþáttur sem eru oft ansi þreyttar á 21:30 The Voice - NÝTT (1:15) 20:30 La Liga Report 00:20 CSI: New York (4:18) (e) 21:00 Muhammed and Larryallt fyrir áskrifendurhonum. 00:15 Mr. Nobody (e) 01:10 Jimmy Kimmel 21:55 UFC 121 02:35 Ringer (3:22) (e) 01:55 Monroe (6:6) (e) fréttir, fræðsla, sport og skemmtun 5 02:45 A Gifted6Man (2:16) (e) 03:25 Jimmy Kimmel (e) 04:10 Jimmy Kimmel (e) 03:35 Jimmy Kimmel (e) 04:55 Pepsi MAX tónlist 04:20 Jimmy Kimmel (e) 17:25 Sunnudagsmessan 08:40 Liverpool - Arsenal 05:05 Pepsi MAX tónlist 18:40 Man. City - QPR 10:30 Premier League World 2012/13 20:30 Premier League Preview Show 11:00 Premier League Preview Show 4 5 6 21:00 Premier League World 2012/13 11:30 Norwich - West Ham allt fyrir áskrifendur allt fyrir áskrifendur 06:10 The Mask 21:30 Football League Show 2012/13 13:45 Man. Utd. - Wigan 08:10 Adam 08:00 Diary of A Wimpy Kid 22:00 Premier League Preview Show 16:15 Sunderland - Liverpool allt fyrir áskrifendur fréttir, fræðsla, sport og skemmtun fréttir, fræðsla, sport og skemmtun 10:00 Kit Kittredge: An American Girl 10:00 Dear John 22:30 WBA - Liverpool 18:30 Stoke - Man. City allt fyrir áskrifendur 12:00 Ævintýraferðin 12:00 Ultimate Avengers 20:20 QPR - Chelsea fréttir, fræðsla, sport og skemmtun 14:00 Adam 14:00 Diary of A Wimpy Kid 22:10 Arsenal - Southampton SkjárGolf fréttir, fræðsla, sport og skemmtun 16:00 Kit Kittredge: An American Girl 16:00 Dear John 00:00 Aston Villa - Swansea 06:00 ESPN America 18:00 Ævintýraferðin 18:00 Ultimate Avengers 07:15 US Open 20124 (2:4) 5 6 4 20:00 The Mask 20:00 My Best Friend's Girl 10:15 Golfing World SkjárGolf 22:00 Skinwalkers 22:00 Pride and Glory 11:05 US Open 2012 (3:4) 06:00 ESPN America 5 4 00:00 Valkyrie 00:10 The Jackal 17:05 US Open 2012 (4:4) 06:15 Opna breska meistaramótið 2012 4 5 02:006 Magnolia 02:10 The A Team 23:05 PGA Tour - Highlights (33:45) 14:50 Ryder Cup 2012 (1:3) 05:05 Skinwalkers 04:05 Pride and Glory 00:00 ESPN America 01:35 ESPN America

Madrid ÍSLENSKA/SIA.IS VIT 60869 08/12

RÚV

08.00 Morgunstundin okkar / 07:00 Barnatími Stöðvar 2 08:05 Malcolm In The Middle (13/22) Lítil prinsessa / Háværa ljónið Urri / Kioka / Snillingarnir / Spurt og 08:30 Ellen sprellað / Teiknum dýrin / Babar 09:15 Bold and the Beautiful / Grettir / Engilbert ræður / Nína 09:35 Doctors (145/175) Pataló / Hið mikla Bé / Geimverurnar 10:15 Sjálfstætt fólk (18/30) 10.20 Hanna Montana 10:50 Cougar Town (13/22) 10.40 Fiðlufjarkinn 11:15 Jamie Oliver's Food Revolution 12:05 Stóra þjóðin (2/4) allt fyrir áskrifendur11.33 Ungir evrópskir tónlistarmenn 2012 13.20 Flikk - flakk (3:4) 12:35 Nágrannar 14.00 Kryddleiðin – Vanilla og saffran 13:00 Picture This fréttir, fræðsla, sport og skemmtun 15.00 Nýjar kvennasögur 14:40 Tricky TV (14/23) 15.30 2012 (5:6) 15:05 Sorry I've Got No Head 16.00 Landsleikur í fótbolta (Ísland 15:35 Barnatími Stöðvar 2 Norður-Írland, konur) 16:50 Bold and the Beautiful 18.15 Táknmálsfréttir 17:13 Nágrannar 4 5 18.25 Úrval úr Kastljósi 17:38 Ellen 18.54 Lottó 18:23 Veður 19.00 Fréttir 18:30 Fréttir Stöðvar 2 19.30 Veðurfréttir 18:47 Íþróttir 19.40 Ævintýri Merlíns (6:13) 18:54 Ísland í dag 20.30 Útsvar (Hornafj. - Dalvíkurb.) 19:11 Veður 21.40 Strákapör (Superbad) 19:20 Simpson-fjölskyldan (4/22) 23.35 Síðustu dagar Sophie Scholl e. 19:45 Týnda kynslóðin (2/24) 01.30 Útvarpsfréttir í dagskrárlok 20:10 Spurningabomban (1/12) 21:00 The X-Factor (1/26) 22:25 The X-Factor (2/26) 23:10 The Deal Skemmtileg gamanmynd um útbrunninn kvikmyndaframleiðanda sem ákveður að fjármagna mynd fyrir frænda sinn en aðeins með því skilyrði að hann fái stórstjörnu til að leika aðalhlutverkið. 00:50 Saw IV 02:25 Angels &amp; Demons 04:40 Spurningabomban (1/12) 05:25 Fréttir og Ísland í dag

Sunnudagur

Laugardagur 15. september

06:35 Couple's Retreat 08:45 Gray Matters allt fyrir áskrifendur 10:20 Knight and Day 12:10 Algjör Sveppi og dularfulla hótelfréttir, fræðsla, sport og skemmtun herbergið 14:00 Gray Matters 16:00 Knight and Day 18:00 Algjör Sveppi og dularfulla hótelherbergið 4 520:00 Couple's Retreat6 22:00 An American Crime 6 Terminator Salvation 00:00 02:00 Fargo 04:00 An American Crime 06:00 Precious

11. - 14. okt. 3 nætur

Verð frá 102.800

kr.*

og 15.000 Vildarpunktar á mann m.v. 2 í tvíbýli. Innifalið: Flug, flugvallarskattar, gisting með morgunverði og íslensk fararstjórn.

* Verð án Vildarpunkta 112.800 kr.

VITA er lífið VITA | Suðurlandsbraut 2 | Sími 570 4444 | VITA.is

sjónvarp 57

Helgin 14.-16. september 2012

16. september

 Sjónvarp James Bond

STÖÐ 2

Gefið Ástralanum séns

07:00 Strumparnir / Villingarnir / Ævintýraferðin / Algjör Sveppi / Ofurhetjusérsveitin / Scooby-Doo! Leynifélagið 10:05 iCarly (11/25) 10:30 The Invincible Iron Man 12:00 Nágrannar 13:40 The X-Factor (2/26) 14:25 Up All Night (7/24) 14:50 Masterchef USA (17/20) allt fyrir áskrifendur 15:35 Týnda kynslóðin (2/24) 16:00 Spurningabomban (1/12) fréttir, fræðsla, sport og skemmtun 16:55 Beint frá býli (2/7) 17:40 60 mínútur 18:30 Fréttir Stöðvar 2 19:15 Frasier (24/24) 19:35 Last Man Standing (12/24) 4 20:00 Harry's Law (9/12) Nýr gamansamur lögfræðiþáttur frá David E. Kelly um stjörnulögfræðinginn Harriet Korn (Kathy Bates) sem hættir hjá þekktri lögfræðistofu og stofnar sína eigin. 20:45 Rizzoli &amp; Isles (14/15) 21:30 Mad Men (6/13) 22:20 60 mínútur 23:05 The Daily Show: Global Edition 23:30 The Pillars of the Earth (5/8) 00:25 Boardwalk Empire (12/12) 01:25 Fairly Legal (2/13) 02:10 Nikita (11/22) 02:55 Obsessed 04:40 Frasier (24/24) 05:05 Fréttir

Þótt við séum uppi á gullöld pólitísks rétttrúnaðar ætla ég að gerast svo djarfur að hrósa Skjá einum fyrir það ágæta framtak að sýna allar James Bond-myndirnar í réttri tímaröð á fimmtudagskvöldum í vetur. Þessi flinkasti njósnari í leyniþjónustu hennar hátignar er auðvitað karlremba frá helvíti, sadisti og eiginlega barasta ekkert sérstaklega góður gæi en myndirnar um hann eru þó margar hverjar hin besta skemmtun auk þess sem þær eru ágætis heimild um tíðaranda liðinna áratuga. From Russia With Love og Casino Royale eru áberandi bestar og þótt magrar 5

–

hinna séu slappar þarf varla að deila um að botninum var náð með Die Another Day. Bond er alls staðar á milli einnar stjörnu og fjögurra. Bond líka í raun ekki ein persóna, heldur sex, þar sem hann hefur tekið róttækum breytingum með hverjum nýjum leikara sem gekk inn í hlutverkið. Bond Seans Connery er þannig eins ólíkur þeim sem Roger Moore bauð upp á og sá nýjasti, Daniel Craig, á eiginlega ekkert sameiginlegt með Timothy Dalton og Pierce Brosnan annað en kennitöluna 007. Myndirnar þola þó nánast allar

ítrekað áhorf og það er hin besta skemmtun að fá þær í þessum viku skömmtum og bera þessa ólíku leikara saman. Connery var á skjánum á fimmtudagskvöld í sinni næst síðustu mynd, You Only Live Twice, og lýkur keppni með sinni síðustu og sístu mynd í seríunni, Diamonds Are Forever. Í næstu viku stígur hins vegar fram hinn lánlausi Ástrali George Lazenby sem gat ekki brotist undan skugga Connerys og fékk aðeins þetta eina tækifæri í On Her Majesty's Secret Service. Nú ætti hins vegar að vera nógu langt liðið síðan

Lazenby fékk falleinkun til þess að fólk horfi á þessa mynd með opnum huga. On Her Majesty's Secret Service er nefnilega ein besta Bondmyndin, bráðsniðug og fyndin og gerir í raun stópagrín að aðalpersónunni og þeirri erfiðu stöðu sem leikarinn var í. Þeir sem gefa Lazenby séns og nálgast þessa mynd fordómalaust eiga góða kvöldskemmtun í vændum að viku liðinni. Þórarinn Þórarinsson

Nýtt frá MjólkursaMsöluNNi

09:20 Spænski boltinn 11:05 Spænski boltinn 12:50 Íslandsmótið í höggleik 16:25 Meistaradeild Evrópu 19:00 Stjarnan - FH 21:15 Pepsi mörkin 22:25 Þýski handboltinn allt fyrir áskrifendur 23:50 Stjarnan - FH 01:40 Pepsi mörkin fréttir, fræðsla, sport og skemmtun

06:45 Norwich - West Ham 08:30 Sunderland - Liverpool 10:20 Stoke - Man. City 12:10 Wolves - Leicester allt fyrir áskrifendur 14:15 Premier League Preview Show 14:45 Reading - Tottenham fréttir, fræðsla, sport og skemmtun 17:00 Sunnudagsmessan 18:15 Man. Utd. - Wigan 20:05 Sunnudagsmessan 21:20 Reading - Tottenham 23:10 Sunnudagsmessan 4 00:25 QPR - Chelsea 02:15 Sunnudagsmessan

Nýjung! 5

SkjárGolf 06:00 ESPN America 06:30 Opna breska meistaramótið 13:45 Ryder Cup 2012 (2:3) 18:00 Ryder Cup 2012 (3:3) 00:10 ESPN America

Stóran hluta ársins fá Íslendingar ekki nægilegt D-vítamín. Þess vegna fæst nú D-vítamínbætt léttmjólk. Í einu glasi er einn þriðji af ráðlögðum dagskammti. D-vítamín er nauðsynlegt fyrir vöxt og þroska beina og hjálpar okkur að takast á við daginn með bros á vör. Í nýlegri rannsókn á mataræði 15 ára unglinga á vegum Rannsóknastofu í næringarfræði við HÍ og Landspítala kemur í ljós að innan við 5% stúlkna nær ráðlögðum dagskammti af D-vítamíni og innan við 10% drengja. Þegar litið er til þess að á yngri árum er beinmyndun í hámarki og þörf fyrir D-vítamín sérstaklega mikil þá er ljóst að bregðast þarf við.

D-vítamínbætt léttmjólk - eins og hollur sólargeisli

:-D

ENNEMM / SÍA / NM53669

D-vítamínbætt LÉttmJÓLK

bíó

Helgin 14.-16. september 2012

 RIFF Heimildarmynd um vændiskonur í Amsterdam

Tvíburasystur stunduðu vændi áratugum saman

Hollenska heimildarmyndin Ouwehoeren, eða Meet the Fokkens, frá síðasta ári hefur vakið umtalsverða athygli enda viðfangsefni hennar óneitanlega áhugavert. Í myndinni rekja leikstjórarnir Gabriëlle Provaas og Rob Schröder sögu systranna Louise og Martine sem stunduðu vændi í rúm fimmtíu ár. Systurnar eru eineggja tvíburar og þekkt andlit í Rauða hverfinu í Amsterdam. Þær byrjuðu í vændi þegar þær voru í kringum tvítugt, voru fljótar

að losa sig undan oki dólga sinna, ráku eigið hóruhús og stofnuðu fyrsta óformlega verkalýðsfélag vændiskvenna. Í byrjun myndarinnar sýnir Martine glaðhlakkaleg klefann sinn í Rauða hverfinu en Louise hafði gefið sinn klefa frá sér skömmu áður en tökur á myndinni hófust þar sem gigtverkir voru farnir að gera henni lífið leitt. „Í gamla daga bankaði löggan á gluggann ef einhver stúlkan sýndi of mikið af ökklanum á sér, núna selja stelp-

urnar kókaín út úr klefunum sínum,“ segja þær systur sem bera sig vel þótt þær dragi enga dul á að þær hefðu gjarnan viljað finna sér annað ævistarf en vændið. Meet the Fokkens verður sýnd á Alþjóðlegu kvikmyndahátíðinni í Reykjavík sem hefst síðar í þessum mánuði og til stóð að bjóða gömlu konunum til landsins, af því tilefni, og fá þær til að sitja fyrir svörum áhorfenda. Því miður reyndust þó launakröfur þeirra kvikmyndahátíðinni ofviða.

Núna selja stelpurnar kókaín út úr klefunum sínum. Louise og Martine Fokkens seldu aðgang að líkama sínum í Rauða hverfinu áratugum saman og segja sögu sína í Meet the Fokkens.

 Guðjón Pedersen Alltaf gaman að vinna með Baltasar

 Frumsýndar

Hjónaband brestur í Íran Sýningar eru hafnar á írönsku kvikmyndinni A Seperation í Bíó Paradís. Myndin er margverðlaunuð og hlaut meðal annars Óskarsverðlaunin sem besta erlenda myndin fyrr á þessu ári. Þá er hún fyrsta myndin frá Íran sem hlýtur Golden Globeverðlaunin í flokki erlendra mynda og einnig sú fyrsta sem hlýtur tilnefningu til BAFTA-verðlaunanna. A Seperation segir frá hjónum í Íran sem standa framm fyrir erfiðum ákvörðunum. Eiginkonan Simin vill flytja frá landinu ásamt eiginmanni sínum, Nader, og dóttur þeirra. Nader vill aftur á móti ekki skilja alzheimers-veikan föður sinn eftir í Íran þannig að Simin bregður á það ráð að fara fram á skilnað. Simin flytur heim til foreldra sinna en dóttir þeirra

Simin og Nader vilja fara hvort sína leið.

hjóna ákveður að vera eftir hjá föður sínum og við taka atburðir sem eiga eftir að draga dilk á eftir sér. Aðrir miðlar: Imdb: 8.6, Rotten Tomatoes: 99%, Metacritic: 95%

The Campaign

Resident Evil: Retribution Milla Jovovich gefur ekkert eftir í baráttu sinni við ógeðslega mannætu uppvakninga og mætir nú til leiks í fimmtu Resident Evil-myndinni. Paul W.S. Anderson (Event Horizon, Alien vs. Predator) stjórnar hamaganginum að þessu sinni en hann hefur verið með puttana í flestum Resident Evil-myndunum og býður nú upp á hasarinn í þrívídd. T-vírusinn heldur áfram að breiðast yfir heimsbyggðina og breyta fólki í uppvakninga og sem fyrr er Alice, sem Milla leikur, eina von mannkyns og má hafa sig alla við í baráttunni. Aðrir miðlar: Imdb: 7.1, Rotten Tomatoes: - Metacritic: -

Gamanleikararnir Will Ferrell og Zach Galifianakis takst á í The Campaign þar sem Ferrell leikur þingmann sem hefur fullan hug á að halda sæti sínu. Voldugir forstjórar vilja hins vegar losna við hann og tefla einfeldingi, sem Galifianakis leikur, gegn honum. Ferrell verst með kjafti og klóm og grefur undan mannorði mótframbjóðandans sem ákveður að svara í sömu mynt. Þar með hefst kostuleg barátta þessara ólíku manna og kosningastjóra þeirra og eina spurningin er hve langt þeir eru tilbúnir að ganga til að eyðileggja hvor fyrir öðrum. Aðrir miðlar: Imdb: 6.4, Rotten Tomatoes: 66%, Metacritic: 50%

Guðjón Pedersen er ábúðarmikill í sínu fyrsta hlutverki í mörg ár en hann leikur lækninn Erling í Djúpinu.

Rannsakar Ólaf Darra í Djúpinu Biðin eftir frumsýningu á Djúpinu eftri Baltasar Kormák tekur loks enda þegar myndin hefur göngu sína í kvikmyndahúsum á Íslandi um næstu helgi. Myndin fjallar, eins og flestir vita, um einstakt afrek ungs Eyjamanns sem synti í land í ísköldum sjá eftir að bátur hans fórst árið 1984. Ólafur Darri Ólafsson leikur sjómanninn unga. En í myndinni skýtur einnig Guðjón Pedersen upp kollinum sem leikari í fyrsta sinn í háa herrans tíð.

MEÐ STUÐNINGI REYKJAVÍKURBORGAR OG KVIKMYNDAMIÐSTÖÐVAR ÍSLANDS  MIÐASALA: 412 7711

NÝTT Í BÍÓ PARADÍS!

TILNEFND TIL KVIKMYNDAVERÐLAUNA NORÐURLANDARÁÐS MEISTARAVERK SEM HLAUTÓSKARINN 2012 SEM BESTA ERLENDA MYNDIN

A SEPERATION

Sjá sýningartíma á BIOPARADIS.IS og MIDI.IS SKÓLANEMAR: 25% afsláttur gegn framvísun skírteinis!

KOMDU Í KLÚBBINN! bioparadis.is/klubburinn

Hann er kannski búinn að klippa mig allan út.

issirðu ekki af því að ég er kvikmyndastjarna?“ spyr Guðjón Pedersen glaðhlakkalegur þegar hann er spurður hvað varð til þess að hann steig fram sem leikari í fyrsta sinn eftir langt hlé. „Ég hef ekki leikið í mörg, mörg, mörg ár. Balti fékk mig bara í þetta og ég veit ekkert. Hann er kannski búinn að klippa mig allan út,“ segir Guðjón sem útskrifaðist frá Leiklistarskóla Íslands árið 1981 en er þekktari sem leikstjóri og leikhússtjóri í Borgarleikhúsinu frá árinu 2000 til 2008. Guðjón og Baltasar hafa þekkst lengi og Guðjón segir alltaf gaman að vinna með leikstjóranum. „Balti er alltaf Balti og er með ósköp gott hjarta,“ segir Guðjón. „Þetta var mjög skemmtilegt verkefni. Þetta var svolítið skrítið fyrir mig fyrst vegna þess að ég hef ekkert leikið síðan einhvern tíma á síðustu öld. En ég fór smám saman að fíla þetta og þegar kom að lokatökunni þá hugsaði ég með mér hvað þetta væri nú helvíti gaman.“ Ólafur Darri leikur sjómanninn Gulla, sem kemst einn lífs af þegar bátur hans ferst við Vestmannaeyjar. Með önnur stærri hlutverk fara Jóhann G. Jóhannsson, Stefán Hallur Stefánsson, Björn Thors, Þröstur Leó Gunnarsson, Walter Geir Grímsson, Þorbjörg Halla Þorgilsdóttir, Theodór Júlíusson, María Sigurðardóttir og svo Guðjón sem slapp við að leika úti á hafi þar sem Baltasar, vinur hans, var svo almennilegur að ráða

hann í hlutverk landkrabba, lækninn Erling. „Balti vildi að ég léki einhvern lækni sem rannsakar Darra eftir að hann kemst lifandi úr sjávarháskanum.“ Handrit Djúpsins er eftir þá Baltasar og Jón Atla Jónasson en handritið er lausbyggt á samnefndum einleik Jóns Atla. Djúpið var frumsýnt á Kvikmyndahátíðinni í Toronto fyrir skömmu og hefur fengið prýðilega dóma. Hún er sögð kraftmikil mynd sem sýnir náttúruöflin í sínum svakalegasta ham. The Hollywood Reporter hrósar Baltasar sérstaklega fyrir raunverulegar senur frá sjávarháskanum sem jafnist á við það besta hjá leikstjórunum James Cameron og Wolfgang Petersen sem báðir hafa sökkt skipum með tilþrifum á hvíta tjaldinu. Cameron í Titanic og Petersen í The Perfect Storm. Þessi tíðindi að utan hafa ekki farið fram hjá Guðjóni. „Maður les bara um Balta í blöðunum núna nema þegar maður hringir í hann svona stöku sinnum. Mér sýnist honum hafa tekist að gera þetta að fallegri mynd og held að það sé alveg rétt hjá honum að þeir atburðir sem myndin byggir á sitji enn í hjarta stórs hluta þjóðarinnar.“

Þórarinn Þórarinsson toti@frettatiminn.is

Ekki Missa

AF NEINU

595 6000

PiPar\TBWa • SÍa • 122071

www.skjareinn.is

The Voice – hefst 14. sept. Söngkeppni sem þú verður að sjá! Vertu með í fjörinu

SKJÁREINN

bækur

Helgin 14.-16. september 2012

Maturinn í mýrinni

Vinsælir gráir skuggar

Um helgina er barna og unglingabókahátíðin Úti í mýri haldin í sjötta sinn í Norræna húsinu í Reykjavík, nú undir yfirskriftinni Matur úti í mýri. Hátíðin er að þessu sinni tileinkuð mat og matarmenningu í barna- og unglingabókum. Dagskráin verður fjölbreytt og boðið verður upp á myndlistarsýningar, sögustundir, vinnustofur, málstofur og fyrirlestra fyrir alla áhugamenn um bókmenntir, unga sem aldna. Fjölmargir erlendir höfundar leggja leið sína til landsins af þessu tilefni og á meðal þeirra eru danski rithöfundurinn og teiknarinn Jakob Martin Strid og norski rit- og myndhöfundurinn Svein Nyhus. Jakob er þekktur hér á landi fyrir barnaljóðabókina Í búðinni hans Mústafa og Ótrúlega sögu um risastóra peru. Sven er höfundur bókarinnar Illi kall ásamt Gro Dahle sem kom út á íslensku árið 2010. Dagskrá hátíðarinnar er fyrirliggjandi á www.myrin.is. Jakob Martin Strid.

Fimmtíu gráir skuggar eftir E L James er mest selda bók landsins, samkvæmt metsölulista bókaverslana 26. ágúst til 8. september. Bókin kom út í síðustu viku og rauk beint í toppsætið.

 Ritdómur Með góðu eða illu og Reglur hússins

Bókamessan í Gautaborg Í lok þessa mánaðar er Bókamessan í Gautaborg, Börn og bibliotek, en hún er að þessu sinni helguð norrænum bókmenntum með strangra lotu kynninga og funda í tilefni af 60 ára afmæli norrænnar samvinnu. Dagskrána má skoða í heild sinni á vef Norðurlandaráðs: http://www.norden.org/ sv/norden-paa-bokmaessan-i-goeteborg/ program. Þar koma fram fyrir Íslands hönd Katrín Katrín Jakobsdóttir. Jakobsdóttir, Einar Már Guðmundsson, Sjón og Anna Þorvaldsdóttir um Skype frá Ástralíu þar sem hún dvelur nú. JPV, Sagahafes Island og Bókmenntasjóður verða með bása á messunni sem sótt er af fjölda erlendra útgefenda og bókamönnum af ýmsu tagi. Er henni líkt við sölumarkað í Afríku á heimasíðu hátíðarinnar en alls eiga 25 þjóðir fulltrúa á staðnum í 45 undirdeildum. Þar verður því bæði ös og ys.

 Ritdómur Sagan af klaustrinu á Skriðu

Metsölubækurnar

 Reglur hússins Jody Picoult Magnea J. Matthíasdóttir þýddi JPV, 651 s., 2012.

 Með góðu eða illu Elsebeth Egholm Auður Aðalsteinsdóttir þýddi. MM, 400 s. 2012.

Útgefendum er tamt að kalla erlendar þýðingar „metsölubækur“ hafi þær náð magnsölu einhverstaðar í heiminum einsog það skipti kaupendur og lesendur máli hvort þeir taka þátt í læmingjahlaupi eða ekki. Einhverja kaupendur kann það að styðja við bókaval að skemmtisaga hafi selst í 40 milljónum eintaka. Samkvæmt því ættu allir að eiga eintak af Kóraninum. Skáldsögur eftir metsöluhöfundinn Jodi Picoult hafa komið ört út hér á landi síðustu ár. Þá fjórðu las ég mér til skemmtunar á sundlaugarbakka á Spáni í liðinni viku – 651 síðu – í lipurri þýðingu Magneu J. Matthíasdóttur. Reglur hússins er saga um sviplegt dauðsfall: ungur þroskaþjálfi hverfur og finnst lík hennar eftir nokkra daga. Einn skjólstæðinga hennar er Jakob, unglingur með Asberger-heilkenni. Fjölskylda hans, móðir, bróðir og fjarstaddur faðir dragast inn í rannsókn málsins, auk þeirra eru lögfræðingur og rannsóknarmaður frásagnarmenn verksins. Höfundi nýtist vel unnin rannsókn á hugarheimi og aðstæðum þeirra sem lifa við þessi heilkenni. Sagan er í raun krimmi og lyktir eftir rannsókn og réttarhald eru á bjartri nótu. Þetta er því prýðisafþreying þótt lopinn sé nokkuð teygður og sumt fyrirsjáanlegt. Fólk á jaðri samfélagsins er í spennusögu Elsebeth Egholm þungamiðjan í heldur flókinni fléttu. Hér reynist líka í forgrunni samband móður og sonar sem er afskiptur í samfélaginu. Alvitur höfundur situr yfir öllu saman en mest er sagan rakin gegnum augu Dichte Svendsen sem er vösk blaðakona og svo karríer-konuna Francescu. Egholm tekst að steypa saman í einn vef býsna mörgum álitamálum og sagan er, þegar langt er komið inn í hana, þrælspennandi en lyktir hennar dálítið dauflegar. Það er afar vinsælt og þægilegt nú um stundir að kenna vistunarheimilum barna í neyð um allskyns djöfulskap og að þeir sem þangað hafi safnast til að sinna börnum hafi upp til hópa verið perrar og ómenni. Menn vilja gleyma því að mörg slík heimili voru sett á stofn til að bjarga börnum frá ómögulegum foreldrum, fólki sem misþyrmdi og misbauð afkvæmum sínum, ef það skildi börnin ekki eftir í reiðileysi – yfirgaf þau í höndum vandalausra. -pbb

Aukin gæði NÝTT á Íslandi!

Nóatún tekur í notkun nýja tækni sem tryggir bestu skilyrði fyrir ávexti og grænmeti

y g g ir d lu N t r N ö h ð e m

Áratugur í starfsævi hvers einstaklings er langur tími og þarf mikla þolinmæði til að leiða svo stóran æviþátt til lykta í ritverki. Steinunni hefur tekist það með miklum ágætum.

ði og æ g i r i e m iNgu d N e i r g r leN verði þé

Ný

Heillandi rannsókn

að góðu

 Sagan af klaustrinu á Skriðu Steinunn Kristjánsdóttir Sögufélagið, 375 s. 2012.

Hamraborg – Nóatún 17 – Hringbraut – Austurver – Grafarholt

teinunn Kristjánsdóttir fornleifafræðingur hefur tekið saman mikla bók þar sem hún gerir grein fyrir aðdraganda að tíu ára rannsókn á klaustrinu á Skriðu, rekur rannsóknina samfara því að hún gerir grein fyrir helstu fundum við gröftinn, hvað þar kom í ljós með eftirrannsóknum og dregur loks saman niðurstöður. Bókin er 375 síður, öll litprentuð með fjölda mynda, geymir heimilda- og myndaskrár, gögn um starfsmannahald jafnframt eru þar tilgreindir styrktaraðilar. Í raun vantar ekkert nema stutt bókhaldsyfirlit svo lesendur, aðrir fræðimenn og almenningur hafi innan spjalda allt sem segja þarf í bili um þessa rannsókn. Í bili – því rannsóknin á Skriðu er tímamótaverk í íslenskri sögu fyrir margra hluta sakir. Hér hefur fyrir ótrúlegt lán verið hægt að ganga að földum leifum klausturs á síðustu áratugum kaþólsks siðar sem gefa okkur einstakar ábendingar um starfsemi klaustra almennt í landinu, hlutverk þeirra og uppbyggingu. Þótt lítið hafi í raun verið um leifar gripa, fáir þeirra heillegir er uppgröfturinn heillandi heimild um líf og starfshætti í samfélagi á Íslandi skömmu fyrir siðaskipti og varpar sú þekking sem nú er saman komin í bókinni sterkum geisla inn í aldirnar á undan siðaskiptum. Steinunn kýs að skrifa sögu rannsóknarinnar í fyrstu persónu frásögn, færir þannig lesandann nær verkháttum og vinnuanda, glæðir texta sem annars væri ofurseldur ópersónulegri frásögn nánd sem er bundin tilfinningalegri upplifun starfshópsins sem hún vann með, af veglyndi kallar hún til þátt einstakra samstarfsmanna sinna svo lesandinn fær skýra tilfinningu fyrir teyminu sem naut þeirra forréttinda að komast í þetta verkefni. Steinunn skrifar læsilegan og skýran stíl, á köflum er hún af nákvæmni sinni orðmörg en lesanda verður fljótt ljóst hver nauðsyn kallar á slík stílbrögð. Henni tekst með miklum ágætum að sneiða hjá endurtekningum þó aðalkaflar og undirkaflar geri það að verkum að hún komi aftur og aftur að sömu efnisatriðum: líkum, byggingarlagi, gripum og lagskiptingu. Rit hennar er mikið eljuverk og það lýsir af textanum. Áratugur í starfsævi hvers einstaklings er langur tími og þarf mikla þolinmæði til að leiða svo stóran æviþátt til lykta í ritverki. Steinunni hefur tekist það með miklum ágætum. Verkið er ekki að-

eins bundið við uppgröftinn sjálfan og afleiðingar hans heldur er í riti hennar farið vítt um í sögulegum heimildum, leitað er margra átta til að skapa fyrir lesanda rannsókn sem er yfirgripsmikil og víð og skilar ritið fyrir bragðið óvenjulega víðsýnum sjónarhóli á sögu síðmiðalda, Austfirðingar hafa hér eignast verk sem er öllu samfélagi þar austur frá innspýting, býr til sögulegan grunn þar sem fátt var fyrir áður nema fyrirferðarmiklar heimildir um Norðurlandið, Suðurlandið og Vesturlandið að Vestfjörðum meðtöldum. Það er mikið gleðiefni að finna og nema svo kirfilega unnið vísindaverk og hér er á ferðinni. Það er engum blöðum um það að fletta að íslensk fornleifafræði á mikla framtíð fyrir sér ef stjórnvöld sjá sinn hag með því að halda henni frá fjársvelti. Hér gefur möguleika á að halda úti langvinnu og stórfenglegu rannsóknarstarfi um sögu byggðar sem stingur stoðum undir almenna sögulega þekkingu jafnframt því sem íslensk vísindi kalla til úr öllum nálægum löndum nema og fullnuma rannsóknarmenn á fjölda sviða. Við höfum tækifæri til að ná í miðaldarannsóknum forystu sem mun nýtast okkur á marga vegu. Steinunn og hennar lið getur með stolti og sæmd litið til baka á þetta langa ferli nú þegar niðurstaða er fengin í verkið með útgáfu Sögunnar um klaustrið á Skriðu. Verkið mun verða drjúgt vegarnesti á mörgum sviðum sögulegra rannsókna og er um leið áminning um hversu brýnt er að öllum rannsóknum á minjum úr jörð sé lokið með yfirliti sem þessu. Ekki bara í heftum á erlendum málum heldur með riti sem í senn er fyrir alla almenna lesendur sem og vísindamenn. Sú ákvörðun Steinunnar er þakkarverð og pólitískt rétt. Hún á fyrir verk sitt mikinn sóma skilinn svo fallegt sem það er í öllum frágangi og innilegt í skilningi sínum á þeirri miklu sögu sem gröfturinn á Skriðu leiddi um síðir í ljós.

Bækur

Páll Baldvin Baldvinsson pbb@frettatiminn.is

N EI LT FA OG T! EL ÐV AU

g ðgengile a g o r ý k „S tarttum ma æ b ð a leið íðan inni vell k u a , m venju m.“ ukakílóu a i r r æ f , og SDÓTTIR

1. SÆTI

GNVALD ARÍA RÖ M A M L ÐINGUR A NARFRÆ HJÚKRU KONA RAUTAR OG ÞRÍÞ

Metsölu

listi Eym

Handbæ

kur / fræ ð

undsson

ibækur /

5.-11.09

UN T N E R 1. P AST!

.12

ævisögu r

R AÐ KLÁ

TUN N E R P ! 2. ANLEG

AUKAKÍLÓIN FJÚKA!

MARGREYND AÐFERÐ SEM VIRKAR! Ásgeir Ólafsson hefur undanfarin 20 ár þjálfað og veitt fólki næringarráðgjöf heima og erlendis. Létta leiðin hefur hjálpað fjölda fólks til betra lífs.

Einfalt og aðgengilegt heilsubótarkerfi sem skilað hefur frábærum árangri. Aukin vellíðan og léttari líkami til frambúðar á aðeins sex vikum – án þess að þurfa að breyta um lífsstíl!

DY N AMO RE YKJ AVÍK

VÆNT

menning

Helgin 14.-16. september 2012

 Bóksala Fimmtíu gr áir skuggar r júk a út

Tíu þúsund eintök prentuð af „mömmuklámi“ Höskuldur Daði Magnússon hdm@ frettatiminn.is

„Þessi bók virðist vekja almenna ánægju. Maður heyrir það bara á vinnustaðnum. Þær eru að rabba saman um þetta stelpurnar,“ segir Gunnar Ingi Sigurðsson, framkvæmdastjóri Hagkaups. Hin umtalaða bók Fimmtíu gráir skuggar eftir E L James kom út á íslensku í síðustu viku. Bókin hefur verið rifin út úr hillum verslana – fimm þúsund eintök voru prentuð en Forlagið, sem gefur bókina út, hefur þegar pantað önnur fimm þúsund eintök. Gunnar Ingi segir að yfir þúsund bækur hafi selst í verslunum Hagkaups fyrstu

fjóra dagana eftir að bókin kom út. „Við tókum mið af því að bókin hefur selst mikið úti í heimi en þetta hefur samt farið fram úr okkar vonum. Það eru ekki margir titlar sem fara í yfir þúsund eintökum utan jólavertíðarinnar,“ segir Gunnar en skemmtilegar uppstillingar í Hagkaupsverslununum í tengslum við bókina vöktu talsverða athygli. Fimmtíu gráir skuggar er fyrsta bókin í þríleik. Sögurnar hafa vakið athygli og umtal fyrir opinskáar kynlífslýsingar þar sem BDSM-kynlíf kemur meðal annars við sögu. Bækurnar eru gjarnan

kallaðar „mömmuklám“. Gunnar Ingi kannast við áhyggjur af efni bókarinnar. „Umtalið hefur almennt verið mjög jákvætt. Maður er oft smeykur um svona vöru sem kann að lenda milli tannanna á fólki en það hefur reynst ástæðulaust. Við heyrðum af einni móður sem var að labba um í verslun okkar með syni sínum. Hún varð pínu skömmustuleg þegar strákurinn benti á bókastaflann og kallaði; „Mamma, mamma þetta er bókin sem þú ert að lesa!“ En fólk virðist almennt taka jákvætt í þetta, það brosir út í annað í búðunum.“

Bók E L James, Fimmtíu gráir skuggar, hefur selst vel hér á landi. Tíu þúsund eintök hafa verið pöntuð úr prentsmiðju.

 Sigfríð Þórisdóttir Ævisaga í ljóðum

Sigfríð segist hafa verið með allt aðra hugmynd um titil á bókina. „En svo var ég að horfa á breska bíómynd, In the Loop, í sjónvarpinu. Ég fór fram í eldhús og þá kom alveg yndisleg tónlist og þá laust orðunum „ópera sálarinnar“ niður í hausinn á mér. Kannski verður bara gerð ópera um þetta allt saman,“ segir Sigfríð. Mynd Hari

Ljóðin flæddu fram eftir heilablæðingu Sigfríð Þórisdóttir er þekktust fyrir kryddin sín sem hún hefur um langt árabil selt undir merkjum Pottagaldra. Hún lýsir sjálfri sér sem alkemista og dulfræðingi og hefur nú fært litskrúðugu ævisögu sína á letur í ljóðabókinni Ópera sálarinnar. Þar kemur hún við á ýmsum tilverustigum en ljóð hennar runnu mörg hver upp úr henni á ensku á meðan hún var að jafna sig eftir heilablæðingu.

67% *konur 25 – 80 ára á höfuðborgarsvæðinu. Capacent okt.-des. 2011

S ... kvenna á höfuðborgarsvæðinu lesa Fréttatímann*

igfríð segir ævi sína hafa verið „ansi karmíska“ og nánst eins og hægfara krossfestingu. „En ég kaus þetta sjálf áður en ég kom til jarðarinnar.“ Sigfríð segir í inngangi Óperu sálarinnar frá fyrri lífum sínum sem hún fékk innsýn í með hjálp dulfræða og að hún hafi lifað áður á Íslandi og þá verið brennd á báli sem „grasagudda“. Og nú er hún aftur hingað komin sem kryddframleiðandi. „Hluti af ljóðunum fossaði bara fram þegar ég var í Hveragerði að jafna mig eftir uppskurð vegna heilablæðingar. Þessi ljóð eru óþýðanleg á íslensku þannig að ég lét þau fylgja með á ensku,“ segir Sigfríð sem gefur Óperu sálarinnar út á báðum tungumálum. „Ég hélt ég væri búin að missa skáldagáf-

Hugmyndin að ljóðinu Dauðastundin kom til dæmis bara þegar ég var að horfa á Nágranna.

Dauðastundin Óframkvæmdir draumar eru minnislisti gærdagsins

menning 63

Helgin 14.-16. september 2012

40 ár frá einvígi aldarinnar

Hollywood á stóra sviðinu

Aki Kaurismaki á Akureyri

Ólöf og þjóðararfurinn

Á laugardaginn verður þess minnst með málþingi og risaskákmóti í Laugardalshöll að 40 ár eru liðin frá því „Einvígi aldarinnar“. Þá sigraði Bandaríkjamaðurinn Robert J. Fischer hinn rússneska Boris Spassky. Mótið er ætlað börnum á grunnskólaaldri, auk þess sem skákmenn 60 ára og eldri tefla í sérstökum heiðursflokki. Teflt verður í aðalsal Laugardalshallar, þar sem hið sögulega einvígi fór fram. Skákmótið hefst klukkan 13 en klukkan 11 hefst málþingið. Reykjavíkurborg stendur að skákhátíðinni í samvinnu við SÍ, Skákakademíuna og taflfélögin í Reykjavík. Þátttaka í hátíðinni er ókeypis.

Hilmir Snær Guðnason og Stefán Karl Stefánsson snúa aftur með Fulla vasa af grjóti í Þjóðleikhúsinu á laugardaginn. Varla er hægt að segja um frumsýningu að ræða, frekar endurkomu, en verkið var fyrst frumsýnt árið 2000 og þá voru 180 sýningar og yfir 40 þúsund manns sáu verkið. Nú er tíu ára sýningarhléi lokið en verkið fjallar um aukaleikara í Hollywoodmynd sem setur allt á annan enda í litlum smábæ. Kannski hefur efnið sjaldan átt eins mikið erindi á Íslandi.

Fyrsta frumsýning Leikfélags Akureyrar í vetur er Leigumorðinginn eftir Aki Kaurismaki. Það er Egill Heiðar Anton Pálsson sem leikstýrir þessu sérstæða verki sem samkvæmt kynningarbæklingi Leikfélags Akureyrar fjallar um ástina og dauðann og misheppnaða sjálfsmorðstilraun. Það eru þau Aðalbörg Þóra Árnadóttir, Anna Gunndís Guðmundsdóttir, Einar Aðalsteinsson og Hannes Óli Ágústsson sem leika í verkinu og verður það frumsýnt í byrjun október.

Listasafn Íslands opnar á föstudagskvöld klukkan 20 sýninguna Musée Islandique eftir Ólöfu Nordal. Sýningin byggir á tveimur nýjustu ljósmyndaröðum hennar; Musée Islandique og Das Experiment Island Ólöf er ein af okkar fremstu listamönnum og er þekkt fyrir að vinna með þjóðararfinn á sinn sérstaka og beinskeytta hátt.

Þórarinn Þórarinsson toti@frettatiminn.is

Í völdum 2 kg pökkum af MILT þvottadufti eru lukkumiðar sem innihalda glæsilega vinninga. Kauptu MILT þvottaduft og þú gætir dottið í lukkuþvottinn! Whirlpool þvottavél og Philips straujárn frá Heimilistækjum, veglegir balar með frábærum þvotta- og hreinsiefnum eða inneign í Skemmtigarðinn í Smáralind.

FÍTON / SÍA

una eftir heilablæðinguna en síðan stóð ég á miðjum gangi í Hveragerði og kallaði allt í einu eftir blaði og blýanti og þá komu þessar línur: „Lost in a world of desktop, without connection to my meodem of life.“ Síðan hélt þetta bara áfram að koma og einhverju sinni var ég í Eden þegar ljóðin gerðu vart við sig og ég þurfti að fá servíettu og penna í ofboði,“ segir Sigfríð. „Það var afskaplega gaman að fást við að þýða ljóðin yfir á ensku vegna þess að ég á gamla íslensk/ enska orðabók og valdi flott ensk orð þegar möguleikarnir voru fleiri en einn.“ Sigfríð segist hafa ætlað sér að skrifa ævisögu sína en „þegar ég var búin að skrifa einhverjar sextíu blaðsíður rakst ég á öll ljóðin mín í bakka uppi í hillu og ákvað þá að breyta ævisögunni bara í ljóðabók.“ Sigfríð segist alltaf þurfa að vera með blað og penna við höndina. „Það skjóta oft upp kollinum stikkorð þegar ég er að horfa á sjónvarpið. Þá skrifa ég orðin hjá mér og yrki svo í kringum þau. Hugmyndin að ljóðinu Dauðastundin kom til dæmis bara þegar ég var að horfa á Nágranna.“ Sigfríð var með brákaða höfuðkúpu þegar ljóðin hennar fossuðu fram í Hveragerði. „Ég býst við að krafturinn hafi farið upp fyrir höfuðið á mér þá enda leitar orka þangað sem mest þörf er fyrir hana. Það var allt opið þarna uppi og þess vegna held ég að ég hafi byrjað að yrkja.“ Bækurnar Ópera sálarinnar og Opera of the soul eru meðal annars seldar í verslunum Eymundsson.

Án ofnæmisvaldandi efna Án efna sem sitja eftir í tauinu Sérþróað fyrir íslenskt vatn

leikhús

Helgin 14.-16. september 2012

 Frumsýning Gulleyjan er frumsýnd Borgarleikhúsinu í kvöld

Gulleyjan frá Akureyri til Reykjavíkur „Langi Jón Silfur hefur verið mér hugleikinn síðan ég var unglingur og las um ævintýri hans í Sígildum sögum,“ segir Sigurður Sigurjónsson, leikstjóri Gulleyjunnar, sem verður frumsýnt í Borgarleikhúsinu í kvöld. „Við sýndum þessa sýningu 50 sinnum fyrir fullu húsi á Akureyri í fyrra og erum full tilhlökkunar að bera þessar kræsingar á borð hér fyrir sunnan,“ segir Sigurður en tekur það fram að þetta sé samt ný sýning hérna í borginni. „Í helstu aðalhlutverkum eru sömu leikarar en við bætum nýjum við líka og fjölgum leikurum. Að því leytinu til er um stærri sýningu að ræða.“ Siggi Sigurjóns, eins og hann er yfirleitt kallaður, er með fleiri járn í eldinum en Gulleyjuna.

Mikael Torfason mikaeltorfason@ frettatiminn.is

Þannig leikstýrir hann sýningunni Á sama tíma að ári en hann lék einmitt sjálfur í þeirri sýningu 1996 og þá móti Tinnu Gunnlaugsdóttur þjóðleikhússtjóra. „Við leikstýrum þeirri sýningu saman, ég og Bjarni Haukur Þórsson, en við höfum brallað margt í gegnum árin: Hellisbúa, Pabbann og Afann og öll þau verkefni,“ segir Siggi sem verður í Spaugstofunni á Stöð 2 í vetur en að öðru leyti er líf hans óskráð, að hans sögn. „Ég vonast samt til að komast fljótt aftur á svið til að leika. Þegar maður er kominn á minn aldur ryðgar maður fljótt og ég vil halda mér í formi,“ segir Siggi að lokum og hleypur aftur á lokaæfingu á Gulleyjunni.

Sigurður Sigurjónsson leikstýrir Gulleyjunni sem verður frumsýnd í Borgarleikhúsinu í kvöld. Ljósmynd/Hari

 Leikdómur Dýrin í Hálsaskógi

Gulleyjan – frumsýning í kvöld kl 19 Svar við bréfi Helgu (Nýja sviðið)

Fös 14/9 kl. 20:00 3.k Sun 23/9 kl. 20:00 8.k Fim 4/10 kl. 20:00 aukas Lau 15/9 kl. 20:00 4.k Fim 27/9 kl. 20:00 9.k Fös 5/10 kl. 20:00 13.k Fim 20/9 kl. 20:00 5.k Fös 28/9 kl. 20:00 10.k Lau 6/10 kl. 20:00 14.k Fös 21/9 kl. 20:00 6.k Lau 29/9 kl. 20:00 11.k Sun 7/10 kl. 20:00 15.k Lau 22/9 kl. 20:00 7.k Sun 30/9 kl. 20:00 12.k Byggt á metsölubók Bergsveins Birgissonar. Hrífandi saga um þrá og eftirsjá

Gulleyjan (Stóra sviðið)

Fös 14/9 kl. 19:00 frums Sun 23/9 kl. 16:00 5.k Lau 15/9 kl. 19:00 2.k Sun 23/9 kl. 19:00 aukas Sun 16/9 kl. 16:00 3.k Lau 29/9 kl. 14:00 6.k Lau 22/9 kl. 14:00 4.k Sun 30/9 kl. 16:00 7.k Ævintýralegasta fjársjóðsleit allra tíma

Á sama tíma að ári (Stóra sviðið)

Fös 28/9 kl. 20:00 frums Lau 6/10 kl. 22:00 4.k Lau 29/9 kl. 20:00 2.k Sun 7/10 kl. 20:00 5.k Lau 6/10 kl. 19:00 3.k Fös 12/10 kl. 19:00 6.k Hjartnæmur og bráðfyndinn gamanleikur

Sun 30/9 kl. 19:00 8.k Lau 6/10 kl. 14:00 9.k Sun 7/10 kl. 14:00 10.k

Lau 13/10 kl. 19:00 7.k Lau 20/10 kl. 19:00 8.k

Rautt (Litla sviðið)

Fös 21/9 kl. 20:00 frums Mið 26/9 kl. 20:00 4.k Lau 29/9 kl. 20:00 7.k Lau 22/9 kl. 20:00 2.k Fim 27/9 kl. 20:00 5.k Sun 30/9 kl. 20:00 8.k Sun 23/9 kl. 20:00 3.k Fös 28/9 kl. 20:00 6.k Mið 3/10 kl. 20:00 9.k Margverðlaunað meistaraverk sem hreyfir við, spyr og afhjúpar

Gói og baunagrasið (Litla sviðið)

Sun 7/10 kl. 13:00 1.k Sun 14/10 kl. 13:00 2.k Leikhústöfrar með Góa og Þresti fyrir börn á öllum aldri

Sun 21/10 kl. 13:00 3.k

Miðasala | 568 8000 | borgarleikhus.is

Dýrin í Hálsaskógi (Stóra sviðið) Sun 16/9 kl. 14:00 3.sýn Sun 16/9 kl. 17:00 4.sýn Sun 23/9 kl. 14:00 5.sýn Sun 23/9 kl. 17:00 6.sýn Sun 30/9 kl. 14:00 7.sýn Sun 30/9 kl. 17:00 TÁKNMÁL

Lau 13/10 kl. 14:00 AUKAS. Lau 13/10 kl. 17:00 AUKAS. Sun 14/10 kl. 14:00 11.

Sun 28/10 kl. 14:00 15.sýn Sun 28/10 kl. 17:00 16.sýn Sun 4/11 kl. 14:00 17.sýn

Sun 14/10 kl. 17:00 12.sýn Lau 20/10 kl. 14:00 AUKAS. Lau 20/10 kl. 17:00 AUKAS.

Sun 4/11 kl. 17:00 18.sýn Sun 11/11 kl. 14:00 19.sýn Sun 11/11 kl. 17:00 20.sýn

sýn

Sun 7/10 kl. 14:00 9.sýn Sun 21/10 kl. 14:00 13.sýn Sun 18/11 kl. 14:00 21.sýn Sun 7/10 kl. 17:00 10.sýn Sun 21/10 kl. 17:00 14.sýn Sun 18/11 kl. 17:00 22.sýn Sýningar í október komnar í sölu. Tryggið ykkur sæti því miðarnir fljúga út!

Afmælisveislan (Kassinn)

Fös 14/9 kl. 19:30 Fös 21/9 kl. 19:30 Lau 15/9 kl. 19:30 Lau 22/9 kl. 19:30 Þrenn Grímuverðlaun! Sýningum lýkur í september!

Með fulla vasa af grjóti (Stóra sviðið)

Gamli maðurinn og hafið (Kúlan)

Við sýnum tilﬁnningar Við sýnum tilﬁnningar Mið 7/11 kl. 19:30 Fim 15/11 kl. 19:30 Fim 8/11 kl. 19:30 Fös 16/11 kl. 19:30 Miðasala hafin. Aðeins þessar fjórar sýningar í nóvember.

4 SÝNINGAR Á 11.900 KR. MEÐ LEIKHÚSKORTI Hverﬁsgötu 19

551 1200

leikhusid.is

midasala@leikhusid.is

Hverﬁsgötu 19

551 1200

leikhusid.is

midasala@leikhusid.is

Um síðustu helgi frumsýndi Þjóðleikhúsið Dýrin í Hálsaskógi. Í sýningunni gengur nær allt upp og var mikið hlegið þannig að bæði börn og fullorðnir skemmtu sér frábærlega. Dýrin í Hálsaskógi eru verk sem sett er upp reglulega á Íslandi og er það vel því ef hér byggju milljónir myndi sýningin keyra fyrir fullu húsi, ár eftir ár eftir ár, eins og bestu söngleikir stórborganna.

annski eru Dýrin í Hálsaskógi svo gott leikrit að erfitt sé að klúðra uppsetningu á verkinu, allavega í Þjóðleikhúsi, og þó – það er eflaust hægt að eyðileggja allar sýningar en á frumsýningu Þjóðleikhússins á Dýrunum í Hálsaskógi gekk næstum allt upp. Þarna var eiginlega allt gott. Góð sviðsmynd (Ilmur Stefánsdóttir klikkar ekki frekar en fyrri daginn), vel útsett tónlist (samt mætti maður alveg fara að fá frið fyrir hljómsveitum á sviðinu – prýðis tónlistarmenn en ekki góðir leikarar), frábær leikur, misfrábærir búningar reyndar (María Th. Ólafsdóttir) og leikstjórn til fyrirmyndar (sem kom mér skemmtilega á óvart).

Eins og góður Mikki á að vera

Mikki refur Jóhannesar Hauks Jóhannessonar er eftirminnilegur og hann er eins og góður Mikki á að vera, kjánalegur og vondur en samt svo simpatískur. Örn Árnason er skemmtilegur Héraðstubbur bakari og hinn nýútskrifaði Bakaradrengur, Snorri Engilbertsson, vakti mikla kátínu. Þar fer greinilega mikið efni í góðan leikara. Lilli klifurmús var hinsvegar ekki nógu sterkur hjá Ævari Þór Benediktssyni en Marteinn skógarmús bjargaði því með skemmtilegum tilþrifum Jóhanns G. Jóhannssonar. Kannski má helst finna að frammistöðu Patta broddgölts en þar sat leikarinn Hilmir Jensson uppi með misheppnaðan búning. Reyndar er þessari persónu næstum ofaukið í verkinu en allt annað var svo gott að það skipti ekki máli.

Skemmtilegir krakkar

Lau 15/9 kl. 20:30 Frums Fim 27/9 kl. 20:30 6.sýn Fös 5/10 kl. 20:30 10.sýn Fim 20/9 kl. 20:30 2.sýn Fös 28/9 kl. 20:30 7.sýn Lau 6/10 kl. 20:30 12.sýn Fös 21/9 kl. 20:30 3.sýn Sun 30/9 kl. 20:30 8.sýn Sun 7/10 kl. 20:30 13. sýn. Lau 22/9 kl. 20:30 5.sýn Fim 4/10 kl. 20:30 9.sýn Sýningin sem sló öll aðsóknarmet aftur á svið. Sýnd í september og október.

TRYGGÐU ÞÉR SÆTI!

Þjóðleikhús eins og það á að vera

Allar kvöldsýningar hefjast kl. 19.30

Ég verð að ljúka þessu á krökkunum. Í sýningunni er krakkaskari sem leikur mýsnar, íkornabörnin og auðvitað Bangsa litla. Allir þessir krakkar standa sig frábærlega og eiga mikið hrós fyrir. Greinilegt að Ágústa kann vel inn á krakkana og það skilar sér líka til fullorðnu leikaranna sem feta þá stigu að tala við áhorfendur fullkomlega. Þetta er sýning þar sem manni líður vel í salnum með öllum börnunum og þeim finnst ekki verra að fá að kalla frammí til Mikka refs. Ef þú ætlar bara á eina sýningu í vetur með alla fjölskylduna, þá er þetta sýningin. Dýrin í Hálsaskógi voru síðast sýnd í Þjóðleikhúsinu 2003 en þá höfðu liðið ellefu ár frá því síðast

Mikki refur Jóhannesar Hauks Jóhannessonar er eftirminnilegur og eins og góður Mikki á að vera, kjánalegur og vondur en samt svo simpatískur.

og þar áður fimmtán svo það er aldrei að vita hvenær þau koma aftur. Ekki missa af þessari skemmtilegu og vel heppnuðu sýningu. Niðurstaða: Þetta er sýning þar sem manni líður vel í salnum með öllum börnunum og þeim finnst ekki verra að fá að kalla frammí til Mikka refs. Ef þú ætlar bara á eina sýningu í vetur með alla fjölskylduna, þá er þetta sýningin.

Mikael Torfason mikaeltorfason@frettatiminn.is

 Dýrin í Hálsaskógi Höfundur: Thorbjörn Egner. Leikstjórn: Ágústa Skúladóttir. Tónlistarstjórn: Baldur Ragnarsson og Gunnar Ben. Leikmynd: Ilmur Stefánsdóttir. Búningar: María Th. Ólafsdóttir. Lýsing: Ólafur Ágúst Stefánsson. Hljóðstjórn: Kristinn Gauti Einarsson og Halldór S. Bjarnason. Aðstoðarleikstjórn: Orri Huginn Ágústsson. Aðstoðarmaður leikstjóra og umsjón með börnum: Anna Bergljót Thorarensen. Þýðing: Hulda Valtýsdóttir. Ljóðaþýðingar: Kristján frá Djúpalæk. Tónlist: Christian Hartmann og Thorbjörn Egner. Leikarar: Jóhannes Haukur Jóhannesson, Ævar Þór Benediktsson, Jóhann G. Jóhannsson, Ólafía Hrönn Jónsdóttir, Baldur Trausti Hreinsson, Lilja Guðrún Þorvaldsdóttir, Örn Árnason, Snorri Engilbertsson, Hilmir Jensson, Guðrún Gísladóttir, Orri Huginn Ágústsson, Gunnar Hrafn Kristjánsson og Benedikt Gylfason.

Frumsýnt:

15. september 2012 Þjóðleikhúsið er á Facebook, fylgstu með – facebook.com/leikhusid

Miðasala:

551 1200 midasala@leikhusid.is leikhusid.is

tónlist

Helgin 14.-16. september 2012

 Tónleik ar Moses Hightower treður upp með Þú og ég í Iðnó

Spila Gleðibankann í diskótakti Hin vinsælda hljómsveit Moses Hightower treður upp í Iðnó á föstudagskvöld. Áhorfendur fá veglegan bónus því þegar sveitin hefur lokið sér af leika meðlimir hennar undir hjá hinni goðsagnakenndu diskósveit Þú og ég sem var uppi á sitt besta áður en liðsmenn Moses Hightower fæddust.

Það varð aldrei úr því að við færum. Nú er spurning hvort við tökum ekki Moses með og tökum Japansmarkað?

að var enginn okkar fæddur þegar þau voru upp á sitt besta. Danni gítarleikari fæddist ekki fyrr en tíu árum eftir að Ljúfa líf kom út,“ segir Andri Ólafsson, einn liðsmanna hljómsveitarinnar Moses Hightower. Sveitin treður upp ásamt hinni goðsagnakenndu diskóhljómsveit Þú og ég í Iðnó í kvöld, föstudagskvöld. Moses Hightower og Þú og ég leiddu fyrst saman hesta sína á Innipúkanum um verslunarmannahelgina og þótti það svo vel heppnað að ákveðið var að endurtaka leikinn. Moses-liðar troða upp með eigin efni en leika svo undir hjá Þú og ég, þeim Helgu Möller og Jóhanni Helgasyni. „Þau eru fagmenn fram í fingurgóma og ákaflega viðkunnanlegt fólk,“ segir Andri um samstarfið. Önnur breiðskífa Moses Hightower kom út á dögunum og hefur fengið afar góðar viðtökur. Andri játar því að meðlimir sveitarinnar séu hæstánægðir. „Við getum ekki verið annað en mjög ánægðir með allan þennan byr í seglin.“ Helga Möller lætur vel af samstarfinu við ungu mennina. „Þetta eru algjörir snillingar. Við smellum vel saman. Þetta eru vandvirkir og flottir tónlistarmenn. Svo eru þeir með góðan húmor sem er ekki verra.“ Og Helga er hrifin af tónlist Moses Hightower. „Ég er með diskinn þeirra í bílnum og syng með. Ég er orðinn aðdáandi númer eitt,“ segir hún. Helga viðurkennir þó að fyrri plata Moses Hightower hafi farið framhjá henni og hún hafi ekki þekkt til sveitarinnar þegar fyrst var talað um að bandið myndi leika undir hjá Þú og ég. „Ég sagði bara, Moses Hightower, er það einhver bygging? Ætla þeir að fara að spila diskó undir hjá okkur? En svo varð bara einhver gjörningur í Iðnó með þeim og blásurunum. Þetta var algjör snilld.“

Ungu mennirnir í Moses Hightower voru ekki fæddir þegar Helga Möller og Jóhann Helgason trylltu landsmenn með Þú og ég. Sveitirnar troða upp saman í Iðnó í kvöld, föstudagskvöld. Ljósmynd/Hari

Tónlistarfólkið hefur æft stíft í vikunni fyrir tónleikana í Iðnó. Mun fleiri Þú og ég-lög verða á efnisskránni en á Innipúkanum. „Og sitthvað fleira. Það er aldrei að vita nema við spilum Gleðibankann í diskótakti,“ segir Helga leyndardómsfull. Þú og ég sendi frá sér jólalag í fyrra og um þessar mundir vinna þau Helga og Jóhann að nýju lagi. Helga segir það langt komið og útilokar ekki að það komi út fyrir jólin. Á sínum tíma naut tónlist Þú og ég nokkurra

vinsælda í Japan. Sveitin fór aldrei til Japans til að fylgja velgengninni eftir en Helga segir að grínast hafi verið með það á æfingum með Moses Hightower að nú ættu þau að kýla á það. „Það varð aldrei úr því að við færum. Nú er spurning hvort við tökum ekki Moses með og tökum Japansmarkað?“ segir Helga og hlær dátt. Höskuldur Daði Magnússon hdm@frettatiminn.is

 Skuggamyndir fr á Býsans Balk antónlist

Spila eins og innfæddir Lítið hefur borið á þjóðlegri tónlist frá Suð-Austur Evrópu á Íslandi en félagarnir í hljómsveitinni Skuggamyndir frá Býsans ætla sér að breyta því. Hljómsveitin sækir í gríska, tyrkneska og búlgarska hefð og hefur vakið lukku með tónleikum sínum á Cafe Haiti. Í vor gaf sveitin síðan út geisladiskinn New Road sem gefur ágætis þversnið af efnisskrá sveitarinnar. „Við erum að reyna að kynna þetta fyrir Íslendingum,“ segir Ásgeir Ásgeirsson, gítarleikari, en hann og Haukur Gröndal, klarínett- og saxófónleikari, eru forsprakkar sveitarinnar. „Það eru nú ekki margir hérna sem hafa farið til þessara landa beinlínis til þess að læra, frá fyrstu hendi, að spila þessa tónlist.“ Ásgeir segir Íslendinga líklega fyrst og fremst þekkja „sígaunataktinn“ úr Euorovision-lögum frá þessum heimshluta og svo kannist margir við dans Grikkjans Zorba sem er einkennandi fyrir grísku hefðina. „Þetta er dans- og partítónlist þessara landa, eins og salsa, og byggir á gömlum hefðum á Balkanskaganum. Við erum allir djasstónlistarmenn en ég kynntist þessu aðeins í Hollandi og Haukur í Danmörku. „Haukur fór svo til Búlgaríu og kynntist tónlistarfólki þar. Eitt leiddi svo bara af öðru og allt í einu átti maður vini í Búlgaríu sem buðu okkur að koma og læra þetta almennilega. Auðvitað er lang skemmtilegast og sjarmerandi að læra þetta frá fyrstu hendi og kynnast fólkinu í löndunum.“ Búlgarski harmoníkuleikarinn Borislav Zgurovski, sem þykir einn sá fremsti í heimalandinu, leikur með strákunum á disknum. „Hann er líka einhvers konar gæðastjóri og aðstoðar okkur við að komast eins nálægt upprunanum og hægt er en við komum að sjálfsögðu líka með okkar hefð inn í þetta.“ Þórarinn Þórarinsson toti@frettatimann.is

„Við höfum fengið spilun í Búlgaríu og þar trúir fólk því ekki að þetta séu Íslendingar að spila og halda að við séum Búlgarar. Það eru býsna góð meðmæli,“ segir Ásgeir. Með honum á myndinni eru félagar hans í bandinu, þeir Haukur Gröndal, Þorgrímur Jónsson og Erik Qvick.

U P R Ö ÍH

BWV 248

J.S. BACH

JÓLAÓRATÓRÍAN

Mótettukór Hallgrímskirkju Alþjóðlega barokksveitin í Den Haag

Stjórnandi: Hörður Áskelsson

30 ÁRA 1982-2012

ELDBORG, HÖRPU

29. des. kl. 17: kantötur I-IV 30. des. kl. 17: kantötur I,II,V,VI

Herdís Anna Jónasdóttir sópran Daniel Cabena kontratenór Benedikt Kristjánsson tenór Stephan Macleod bassi

Miðasala er hafin í Hörpu, s. 528 5050, www.harpa.is og á miði.is

dægurmál

Helgin 14.-16. september 2012

 Í takt við tímann Ásgeir Tr austi tónlistarmaður

Alveg fastur í Temple Run Hinn tvítugi Ásgeir Trausti Einarsson vakti athygli með lögunum Sumargestur og Leyndarmál í sumar. Hann var að senda frá sér sína fyrstu plötu, Dýrð í dauðaþögn. Ásgeir Trausti er kvikmyndaáhugamaður en hann nennir ekki að vera á Facebook. Staðalbúnaður Ég klæðist oftast gallabuxum og bol og kannski hettupeysu. Þægilegum fötum. Ég kaupi mér stundum föt en ég gerði miklu meira af því áður fyrr. Þegar ég versla fer ég oftast í búðir eins og Jack & Jones, Sautján og Levi’s. Þegar ég fer út úr húsi er ég alltaf með síma, veski, tóbak og þannig hluti. Ég get hins vegar ekki gengið með úr eða aðra aukahluti, ég týni þeim alltaf samdægurs.

Hugbúnaður

Ég fer mjög oft í bíó, allt að því einu sinni í viku. Svo var ég að kaupa minn fyrsta flatskjá og er búinn að vera duglegur að horfa á bíómyndir. Síðasta sjónvarpsþáttaröð sem ég horfði á var The Killing. Kærastan mín var alla vega að segja mér að við hefðum verið að horfa á hana, ég hlýt að hafa sofið það af mér. Ég djamma ekkert voðalega mikið, alla vega ekki síðustu mánuði. Ég er kannski frekar fyrir að hanga með vinum mínum og djamma þannig frekar en að fara niður í bæ. En ef maður fer þangað endar maður oft á Prikinu. Ég var á kafi í lyftingum þangað til ég gaf mig að tónlistinni. Það hefur komið mér á óvart að ég sé ekkert eftir lyftingunum því ég var fastur í þeim í mörg ár.

Vélbúnaður

Ég kann ekki neitt á græjur en ég á samt iPhone og Macbook. Ég kann bara helstu atriði en ekkert meira. Macbook-inn nýtist þó mjög vel í

tónlistinni til að taka upp demó heima og svona. Sverrir vinur minn var að benda mér á Temple Run í iPhone-inum og ég er alveg fastur í þessu dæmi. Þetta er svona leikur þar sem maður stjórnar kalli sem hleypur stanslaust. Mér líður eins og ég sé fífl. Fyrir utan Temple Run og önnur öpp hef ég aldrei verið fyrir að spila tölvuleiki. Ég er með aðdáendasíðu á Facebook en ég er ekki sjálfur með síðu og hef aldrei verið. Ég nenni því bara ekki, maður festist bara í þessu.

Aukabúnaður

Ég er tónlistarkennari í sveitinni heima, á Hvammstanga og keyri fram og til baka einu sinni í viku. Ég keyri um á gömlum BMW, hvítum 96 módeli, sem ég keypti daginn eftir að ég fékk bílprófið. Það er ekki erfitt að þekkja þennan bíl því ég sprautaði felgurnar á honum svartar ásamt félögum mínum. Þegar ég borða úti fer ég helst á Hamborgarasmiðjuna á Grensásvegi – það er „gúddsjitt“. American Style er líka fínn en ég fer líka á staði eins og Salatbarinn. Fyrir nokkrum vikum bauð ég kærustunni á Hereford, það var mjög gott. Uppáhaldsstaðurinn minn er Miðfjörðurinn, Hvammstangi og Laugarbakki. Aðal áhugamál mín eru íþróttir og myndlist, ég var mikið að teikna áður fyrr, og svo hljóðfæri og fleira tengt tónlist.

Ásgeir Trausti heldur þrenna útgáfutónleika á næstu dögum; á Græna hattinum á Akureyri í kvöld, föstudagskvöld, í Félagsheimilinu á Hvammstanga sunnudaginn 16. september og á Faktorý í Reykjavík þriðjudagskvöldið 18. september. Ljósmynd/Hari

Brúðkaupið haldið á rómantískum stað

Gossip Girl stjarnan Blake Lively gekk að eiga leikarann Ryan Reynolds á sunnudaginn, en þau hafa verið saman í rúmlega ár. Athöfnin fór fram á þeim rómantíska stað þar sem kvikmyndin The Notebook var tekin upp á sínum tíma. Það var engin önnur Martha Stewart, eftirsótti brúðkaupsskipuleggjarinn, sem tók að sér að skipuleggja brúðkaupið. Brúðurin fékk hátískuhönnuðinn Marchesa til þess að hanna brúðarkjólinn, sem var hvítur og alskreyttum demöntum. Hún paraði skó frá góðvini sínum, Christian Louboutin, við. Brúðguminn valdi sér svört, klassísk jakkaföt frá tískuhúsinu Burberry og lét vin sinn, Christopher Bailey, hanna leðuraxlabönd sem bæði hann og svaramenn hans klæddust. Þetta er fyrsta brúðkaup leikkonunnar, sem varð 25 ára á árinu, en annað hjónaband Ryans, sem skildi við leikkonuna Scarlett Johansson í desember 2010, eftir aðeins tveggja ára hjónaband.

ADIDAS DAGAR FullAR búðIR AF Flottum vöRum FRá ADIDAS.

ÍSLENSKA SIA.IS UTI 61089 09/11

ÚTILÍF HEFUR ÞAÐ SEM ÞARF TIL AÐ TAKA Á ÞVÍ Í VETUR.

veRð: 5.990 KR.

veRð: 7.990 KR.

veRð: 17.990 KR.

veRð: 8.990 KR.

veRð: 7.990 KR.

HERRABOLUR. T-bolur, Climalite, 123 g. Litir: appelsínugulur, blár og svartur.

HERRABOLUR. T-bolur, Climacool, Formotion, 123 g. Litir: appelsínugulur, skærblár.

HERRABUXUR. Adizero Sprint Web hlaupabuxur, Climalite, 155 g. Techfit endurskin.

DÖMUBUXUR. ¾ síðar buxur. Climacool, Climalight. Fjögra átta teygja.

DÖMUBOLUR. Hlýrabolur, Climacool, Climalite, Formotion.

veRð: 8.990 KR.

veRð: 17.990 KR.

veRð: 11.990 KR.

veRð: 24.990 KR.

veRð 24.990 KR.

DÖMUBOLUR. T-bolur, Climalite, saumalaus.

DÖMUBUXUR. Adizero Web hlaupabuxur, Climalite, 155 g.

DÖMUJAKKI. Hlaupajakki. Climaproof, vind- og vatnstefjandi, 51 g.

HERRAsKóR. Adidas Response Cush 21M. Stærðir: 42-47.

DÖMUsKóR. Adidas Response Cush 21W. Stærðir: 36 2/3-40 2/3.

NÁÐU ÁRANGRI. ÚTILÍF – HOLTAGÖRÐUM. GLÆSIBÆ. KRINGLUNNI. SMÁRALIND. WWW.UTILIF.IS

dægurmál

Helgin 14.-16. september 2012

 Listahátíð Fr amkvæmdastjórinn segir upp í mótmælaskyni

Guðrún segir upp hjá Listahátíð Guðrún Norðfjörð hefur sagt upp störfum sem framkvæmdastjóri Listahátíðar í Reykjavík. Upp sögnin kemur í kjölfar þess að Hanna Styrmisdóttir var ráðinn listrænn stjórnandi hátíðarinnar. „Ég er ekki sátt við niðurstöðu stjórnarinnar og ákvað að segja upp í kjölfar hennar. Maður þarf að geta verið af heilum hug í þessu starfi og ég er ekki sannfærð að þetta hafi verið rétt ákvörðun stjórnar innar,“ segir Guðrún. Stjórn Listahátíðar ákvað í vor að auglýsa starfið laust til umsóknar, þrátt fyrir að undanþáguákvæði væri fyrir hendi um að ráða megi sitjandi stjórn anda án auglýsingar. Hrefna Haraldsdóttir, sem gegnt hefur starfi listræns stjórnanda Listahátíðar undanfarin fjögur ár, var einn 23 umsækjenda um

stöðuna en hlaut ekki náð fyrir augum stjórnar. Þær Guðrún hafa unnið lengi saman við skipulagn ingu hátíðarinnar; Hrefna alls í tólf ár og Guðrún síðustu sjö ár. Guðrún, sem átti tvö ár eftir af sínum samnings tíma, kveðst óska Hönnu Styrmisdóttur alls hins besta í nýju starfi. Hún segist aftur á móti sannfærð um að Hrefna hefði átt að fá hljóta starfið. Kjartan Örn Ólafsson, stjórnarformaður Listahá tíðar í Reykjavík, segir að stjórnin hafi talið rétt að auglýsa starfið og vísar til áherslu um endurnýjun og nýsköpun í skipulagsskrá hátíðarinnar. Hann segir að Capacent hafi haldið utan um ráðningar ferlið og þær Hrefna og Hanna hafi skarað fram úr öðrum umsækjendum. „Hanna kynnti okkur

mjög spennandi framtíðarsýn sína á Listahátíð, hún hefur víðtæka reynslu af stjórn menningarvið burða, og skaraði fram úr hvað varðar menntun á þessu sviði,“ segir Kjartan. „Þessi niðurstaða kom mér og mörgum öðrum á óvart en ég virði auðvitað niðurstöðu stjórnar innar og óska eftirmanni mínum alls hins besta,“ segir Hrefna Haraldsdóttir. Hún segir að Listahátíð hafi gengið vel undanfarið þrátt fyrir erfitt árferði, peningamál séu í góðu lagi, aðsóknin hafi aldrei verið betri og yngri gestum hafi fjölgað mikið. „Og ég hef ekki tölu á öllum fimm stjörnu dómunum.“ Höskuldur Daði Magnússon hdm@frettatiminn.is

Guðrún Norðfjörð og Hrefna Haraldsdóttir láta báðar af störfum hjá Listahátíð í Reykjavík. Ljósmynd/Hari

 Borghildur Erlingsdóttir Lögfr æðingur í lyftingum

Vegleg veisla á Grillinu Borgarfulltrúinn Þorbjörg Helga Vigfúsdóttir fagnaði fertugsafmæli sínu um síðustu helgi. Þorbjörg bauð hundrað manns til veglegrar veislu á Grillinu á Hótel Sögu á laugardagskvöld. Veislan var óformleg og skemmtu gestir sér vel. Athygli vakti að aðeins tveir félagar Þorbjargar úr borgarstjórn Reykjavíkur voru á meðal gesta – þær Hanna Birna Kristjánsdóttir og Sóley Tómasdóttir.

Kraflyftingameistari stjórnar Einkaleyfastofu Borghildur Erlingsdóttir, nýráðinn forstjóri Einkaleyfastofu, á að baki stuttan en glæsilegan feril í kraftlyftingum. Hún hefur sankað að sér titlum og verðlaunum og er Íslandsmeistari í sínum kvennaflokki í íþrótt sem hún byrjaði að stunda fyrir tilviljun fyrir þremur árum.

Kvartett í Kiljunni

Árni gefur út Ár kattarins

Páll Baldvin Baldvinsson hefur ákveðið að hætta sem bókagagnrýnandi í Kiljunni í Ríkissjónvarpinu. Sigrún Stefánsdóttir hefur gengið frá því að Kolbrún Bergþórsdóttir heldur áfram í þættinum en ekki duga færri en þrír til að fylla skarð Páls. Þau eru Eiríkur Guðmundsson, útvarpsmaður í Víðsjá, og þau Þröstur Helgason og Fríða Björk Ingvarsdóttir sem árum saman héldu utan um menningarumfjöllun Morgunblaðsins.

Árni Þórarinsson sendir frá sér nýja spennusögu um blaðamann inn Einar í næsta mánuði. Bókin kallast Ár kattarins og heyrist því hvíslað að meðal umfjöllunarefna séu fjármál stjórnmálaflokkanna. Það kann að vera einhverjum áhyggjuefni því Árni hefur oft þótt forspár um það sem koma skal með umfjöllunarefnum sínum. Það eru ekki bara aðdáendur Árna hér á landi sem fagna útgáfunni því úti í heimi bíða margir spenntir eftir nýju efni frá honum. Bækur Árna hafa selst í um 300 þúsund eintökum um heim allan, samkvæmt upplýsingum frá Forlaginu.

Segðu það með

Borghildur æfir þrisvar í viku og alltaf seinni part dags. „Vegna þess að maður þarf helst að vera búinn að borða nokkrar máltíðir áður en maður fer að lyfta svona þungu.“

Mér finnst þetta frábær íþrótt og mjög skemmtilegt sport.

ögfræðingurinn Borghildur Er lingsdóttir er 42 ára. Hún starfað á Einkaleyfastofu frá árinu 1997 og var skipuð í starf forstjóra í byrjun september. Borghildur er einnig Íslandsmeistari í kraft lyftingum kvenna í 57 kílóa flokki og gefur ekkert eftir þegar hún tekur á stöngunum. „Ég villtist bara í þetta sport fyrir tilviljun þegar ég byrjaði hjá einkaþjálfara fyrir þremur árum,“ segir Borghildur. „Það er ekki lengra síðan en hann áttaði sig strax á því að ég væri kannski með smá krafta í kögglum og hvatti mig til þess að drífa mig í keppni og ég fór á mitt fyrsta mót í maí 2010. Þá má segja að þetta hafi byrjað fyrir alvöru og ég er búin að keppa á nokkrum mótum. Nú síðast á Íslandsmeistaramótinu í mars.“ Og árangurinn hefur ekki látið á sér standa og Borghildur er búin að setja nokkur met og krækja sér í nokkra titla. „Ég er allt í einu búin að fylla hillurnar inni í stofu af bikurum,“ segir Borghildur sem var kjörinn Íþróttamaður Seltjarnar ness árið 2011. Hún hafði einnig forgöngu, ásamt æfingafélögum sínum, um að Grótta á Seltjarnarnesi stofnaði kraftlyftingadeild sína en um sextíu manns eru nú skráðir í deildina. „Þetta hefur allt verið mjög óvænt og skemmtilegt og þetta hefur undið alveg ótrúlega upp á sig á Seltjarnarnesinu.“ Um helgina fer fram Íslandsmót í kraft lyftingum. Borghildur ætlar þó að sitja hjá

að þessu sinni en hefur litlar áhyggjur af titlinum sínum. „Það er einmitt Íslands meistaramót núna um helgina. Ég ætla reyndar ekki að keppa en þarna verða fimmtán konur í keppni. Fjölgunin í þessu sporti er búin að vera ótrúlega mikil og er eitt það skemmtilegasta sem hefur komið út úr þessu öllu saman. Ég mæti á mótið til að aðstoða. En ég á ekki von á því að metið mitt verði slegið,“ segir Borghildur og hlær. Litla systir Borghildar keppir um helgina í 57 kílóa flokki. Dóttir Borghildar er einnig komin á kaf í lyftingarnar og keppir í annað sinn um helgina en þær mæðgur kepptu saman á Íslandsmótinu í mars. Borghildur segir kraftlyftingarnar vera bestu líkamsrækt sem hún hefur kynnst. „Mér finnst þetta frábær íþrótt og mjög skemmtilegt sport. Maður er líka bæði að keppa sem hluti af liðsheild og svo líka stöðugt að keppa við sjálfan sig. Þetta er ótrúlega gaman.“ Borghildur og félagar hennar æfa hjá World Class á Seltjarnarnesi og njóta það leiðsagnar þjálfara. „Við erum í raun bara að gera þessar klassísku kraftlyftingaæf ingar. Hnébeygju, réttstöðulyftu og bekk pressu. Við njótum nákvæmrar leiðsagnar og þetta er allt mjög fagmannlegt.“ Þórarinn Þórarinsson toti@frettatiminn.is

PIPAR \ TBWA

•

SÍA

•

122148

i r a g r o b ð a k a b ý n ð u a r b a r a hamborg

s e n ó j a létt m a s ó s t a tóm

t a l a s g r e skt iceb

fer

ostur a f í k s u fl ö t kar mjúk ga n i r b a g n i kjúkl

74kr.9

svooogott

™

FAXAFENI • GRAFARHOLTI • SUNDAGÖRÐUM HAFNARFIRÐI • KÓPAVOGI • MOSFELLSBÆ REYKJANESBÆ • SELFOSSI

WWW.KFC.IS

Hrósið...

HE LG A RB L A Ð

... Andrea Gylfadóttir og um leið viljum við óska henni innilega til hamingju með öll 50 árin og þökkum fyrir röddina sem hún hefur deilt með Íslendingum síðustu áratugi.

Sætúni 8, 105 Reykjavík. Sími: 531 3300 ritstjorn@frettatiminn.is www.frettatiminn.is  Bakhliðin Nanna Bryndís Hilmarsdóttir

AFMÆLISTILBOÐ! RÚMFATALAGERINN ER 25 ÁRA

Heiðarleg og góð Aldur: 23 ára. Starf: Söngkona Of Monsters and Men. Búseta: 101 Reykjavík. Kærasti: Sigurbjörn Kristjánsson, starfsmaður Record Records, þjónn og háskólanemi. Foreldrar: Ingibjörg Ásta Unnarsdóttir, starfsmaður á leikskóla og Hilmar Birgisson, bifvélavirki í Kanada. Menntun: Stúdent frá FS. Fyrri störf: Leikskólinn Tjarnarborg, Vídeóhöllin við Ánanaust. Áhugamál: Bíómyndir, tónlist, ljósmyndun og myndlist. Stundaði nám við Myndlistarskólann í Reykjavík en varð að hætta vegna velgengni sveitarinnar. Stjörnumerki: Naut. Stjörnuspá: „Þið eruð lukkunnar pamfílar því óvænt happ rekur á fjörur ykkar. Mundu að þú getur ekki vænst þess að aðrir sýni þér örlæti nema þú gerir það sama,“ segir í stjörnuspá Morgunblaðsins á fimmtudag, þegar Tónlistinn var birtur.

ún er mjög góð og heiðarleg manneskja,“ segir Haraldur Leví Gunnarsson hjá Record Records. Haraldur hafði tröllatrú á Nönnu og félögum hennar í Of Monsters and Men eftir að þau unnu Músíktilraunir og gerði við þau plötusamning. „Hún er frábær listamaður og semur frábæra tónlist. Hún veit líka alveg hvað hún vill,“ segir Haraldur ennfremur. „Nanna er ótrúlega róleg og góð manneskja,“ segir Sigurbjörn Kristjánsson, kærasti hennar. „Hún er með sterka réttlætiskennd og er ekkert að festa sig í því neikvæða, eins og svo margir gera.“

TILBOÐIN GILDA TIL 19.09.2012

40%

A DÝN YFIR ALIN INNIF

AFSLÁTTUR

FRÁBÆRT VERÐ

90 X 200 SM. FULLT VERÐ: 49.950

29.950

FULLT VERÐ: 4.995

2.995

GOTLAND SæNG Góð sæng, fyllt með 80% af gráandafiðri og 20% af dúni. Þyngd: 1.350 gr. Má þvo við 40°C. Stærð: 135 x 200 sm.

SPARIÐ

20.000

ÁRA

Of Monsters and Men setti í vikunni nýtt met á Íslenska Tónlistanum. Plata sveitarinnar, My Head Is An Animal hefur setið í 1. sæti listans í 18 vikur, fleiri vikur en nokkur önnur plata frá því að byrjað var að birta listann. My Head Is an Animal hefur selst í 16 þúsund eintökum á Íslandi og samanlagt 623 þúsund eintökum um heim allan.

FLOTT Í FLÍK

FULLT VERÐ: 89.950

20.000 pLUS B12 JUBiLæUM DýNA Miðlungsstíf dýna með 250 pokagormum pr. m2. Innifalið í verði er 4 sm. þykk og góð yfirdýna. Slitsterkt áklæði úr polyester/polypropylene. Grindin er úr sterkri, ofnþurrkaðri furu. Verð án fóta. Fætur verð frá: 5.995 Fæst einnig í stærð: 120 x 200 59.950 nú 39.950

SPARIÐ

10.000

SVEFNSÓFI

69.950 17% AFSLÁTTUR

FRÁ

SPARIÐ

QUEENS SvEfNSófi Flottur svefnsófi með gráu, slitsterku áklæði. Þægilegur og auðveldur í notkun. Stærð: B209 x H78 x D80 sm. Í svefnstöðu: B140 x L190 sm. Litur: Grásvartur.

FULLT VERÐ: 529

429

SMArT GArN Gott garn sem er 100% forþvegin ull. 50 gr. dokka. Magn: 100 m. Fæst í mörgum fallegum litum.

www.rumfatalagerinn.is

FULLT VERÐ: 39.950

29.950

NANTES fATASkápUr Stór og góður fataskápur með spegli, 3 hurðum og 3 skúffum.Stærð: B146,5 x H201 x D50 sm. Fáanlegur í hvítu og beykilit. Aukahillur 3 saman á aðeins: 3.995