Ft 01102016

frettatiminn.is ritstjorn@frettatiminn.is auglysingar@frettatiminn.is 60. tölublað 7. árgangur

Laugardagur 01.10.2016

Hvers vegna er samtalið svona vont?

24

H V Í TA H Ú S I Ð / A c t a v i s 5 1 1 0 7 2

Hin erfiða íslenska umræðuhefð

Pinex®Munndreifitöflur Smelt 250 mg

Birgir Jakobsson landlæknir: Kerfið er hvetjandi fyrir einkarekstur en letjandi fyrir opinberan rekstur 6

LAUGARDAGUR

01.10.16

SÉRBLAÐ UM GÓLFEFNI FYLGIR FJÓLA FÉKK SÉR PARKET Á VEGGINN Í SVEFNHERBERGINU HELGA GUÐRÚN MÁLAÐI PARKETIÐ BLÁTT

ANNA GUNNDÍS

HEIMAÆFINGAR SKILA GÓÐUM ÁRANGRI

FLUTT HEIM OG SKRIFAR HANDRIT AÐ TVEIMUR BÍÓMYNDUM

GUÐMUNDUR BJÖRN FÆR ATHUGASEMDIR UM ÚTLITIÐ Á SKJÁNUM

Mynd | Hari

Við eigum afmæli og nú er veisla

Við eigum afmæli og nú er veisla

PURE COMFORT

Fibersæng & fiberkoddi

NATURE’S REST heilsurúm

PURE COMFORT koddi Fullt verð: 3.900 kr.

Nature’s Rest heilsudýna með botni.

Stærð: 160x200 cm.

Fullt verð: 99.900 kr.

Aðeins 79.920 kr.

Aðeins kr. 1.900 kr.

PURE COMFORT sæng Fullt verð: 9.900 kr.

Aðeins kr. 5.900 kr.

20%

AFMÆLIS-

AFSLÁTTUR

TILBOÐ PU leður Val um svart eða hvítt botni. eða grátt áklæði á Classic

Sæng + koddi

Aðeins 7.800 kr. | Akureyri | Ísafjörður Smáratorg | Holtagarðar

www.dorma.is

Þú finnur afmælisbæklinginn okkar á www.dorma.is Afgreiðslutími Rvk Mánudaga til föstudaga kl. 10–18 Laugardaga kl. 11–17 Sunnudaga kl. 12–16 (Smáratorg)

Holtagörðum, Reykjavík 512 6800 Smáratorgi, Kópavogi 512 6800

Dalsbraut 1, Akureyri 558 1100 Skeiði 1, Ísafirði 456 4566

www.dorma.is

Níðingurinn

var besti vinur pabba,

hjálparhella mömmu

og leikfélagi barnanna

HEFUR ÞÚ PRÓFAÐ?

Einn maður lék lausum hala á heimilum margra barnafjölskyldna í Reykjavík.

Mæðurnar segja frá afleiðingunum fyrir líf barnanna og fjölskyldur þeirra. 16

Heilsu­tjútt 26. sept.– 3. okt. www.lyfja.is

Allt að

%UR 30 L ÁTT

AFS

vörum

su af heil

Nýttu tækifærið og hugaðu að heilsunni. Við bjóðum upp á frábær tilboð á ýmsum heilsuvörum.

HEKLA · Laugavegi 170-174 · Reykjavík · Sími 590 5000 · hekla.is Umboðsmenn um land allt: Höldur Akureyri · Bílasala Selfoss · Bílás Akranesi · HEKLA Reykjanesbæ · Heklusalurinn Ísafirði

5 ára ábyrgð fylgir nú öllum nýjum fólksbílum hjá Heklu Tilfinningin sem fylgir því að keyra um á nýjum Volkswagen, Audi, Skoda og Mitsubishi er ótrúlega góð – og nú verður hún enn betri með bílinn í 5 ára ábyrgð* allt til ársins 2021. Komdu og prófaðu nýjan bíl hjá Heklu með ábyrgð til næstu fimm ára. Hlökkum til að sjá þig!

*Ábyrgðin gildir fyrir alla nýja fólksbíla, nema atvinnubíla.

4|

FRÉTTATÍMINN | Laugardagur 1. október 2016

Selt inn fyrir 287 milljónir í stærstu ísgöng Evrópu Ferðamenn Stjórnarfor­ maður ganganna í Langjökli segist búast við 40 þúsund gestum og hagnaði í ár.

gestir komu í göngin á sjö mánuðum í fyrra. Ísgöngin eru þau stærstu í Evrópu, 800 metra löng, og hefur verið fjallað um þau í mörgum erlendum fjölmiðlum. Með því að fara inn í göngin er hægt að kynnast Langjökli með nýstárlegum hætti og hafa göngin verið mjög vinsæl hjá erlendum ferðamönnum. Inni í göngunum er meðal annars kapella þar sem hægt er að framkvæma hjónavígslur.

Fyrirtækið er í eigu sjóðsins Landsbréf Icelandic-Tour F slhf. sem sérhæfir sig í fjárfestingum í ferðamannaiðnaði. Stærstu hlut-

hafarnir í sjóðnum eru Icelandair, Landsbankinn og nokkrir lífeyrissjóðir. Þrátt fyrir þessar tekjur var tap á fyrirtækinu, rúmar þrjár milljónir, enda var 2015 fyrsta rekstrarár fyrirtæksins og starfsemin kostnaðarsöm vegna framkvæmda og viðhalds við ísgöngin. Framkvæmdakostnaðurinn við göngin nam tæpum 240 milljónum króna í fyrra.

Anna G. Sverrisdóttir, stjórnarformaður Into the Glacier ehf., segist búast við því að hagnaður verði af ísgöngunum í ár og að reiknað sé með um 40 þúsund gestum í heildina. „Við eigum von á því að

Á myndinni sést Katla til hægri og Eyjafjallajökull til vinstri. Mynd | shutterstock

Landbúnaður Afurða­ stöðvar hækka verð til kjöt­ vinnsla á sama tíma og verð er lækkað til sauðfjárbænda, sem gerir það að verkum að kjötið hækkar í verði. For­ stjórar segja ástæðuna erfiða stöðu á erlendum mörkuð­ um. Formaður Neytenda­ samtakanna segir dæmið ekki ganga upp og hvetur afurðastöðvar til þess að endurskoða málið.

Ingi F. Vilhjálmsson ingi@frettatiminn.is

Tekjur af ísgöngunum í Langjökli námu tæpum 287 milljónum króna í fyrra en um er að ræða fyrsta rekstrarár fyrirtækisins sem byggði göngin og rekur þau, Into the glacier ehf. Þetta kemur fram í nýbirtum ársreikningi fyrirtækisins. Fyrirtækið skipuleggur ferðir í ísgöngin á sérútbúnum jeppum og fólksflutningabílum frá Húsafelli. 20 þúsund

Telur líklegt að um hausthrinu sé að ræða Jarðfræði „Séð út frá sögu­ legu samhengi er þetta ekki óvanalegt, við höfum séð svona skjálftahrinur sem koma kannski helst á haustin, eða síðsumars,“ segir Ragnar Stefánsson eldfjallafræðingur um hrær­ ingar í Kötlu, en skjálfta­ hrina skók fjallið í gær.

Vísindaráð Almannavarna fundaði í gær vegna málsins en Ragnar fylgist að þessu sinni með hræringunum úr fjarlægð, en ekki frá jarðeðlissviði Veðurstofu Íslands, þar sem hann starfaði lengi vel.

Hann segir skjálftahrinuna í raun hausthrinu, eins og henni er lýst í fjölmiðlum. „Það má segja að þetta tengist kvikuþrýstingi, en þarna er grunnt á kviku, og það að þetta skuli gerast um haust, tengist líklega því að það léttir á snjófargi vegna bráðnunar og þannig léttir á þrýstingi á

Ragnar Stefánsson var lengst af forstöðumaður jarðeðlissviðs Veðurstofu Íslands en fylgist nú með hræringunum á hliðarlínunni.

fjallinu,“ segir Ragnar. Í einföldu máli þýðir þetta að jökullinn er að bráðna og þá aðlagar fjallið sig að breyttum þrýstingi. Þannig fara léttar kvikur upp í skorpuna sem skýrir hina grunnu skjálftahrinu. „Þetta þarf því ekki að þýða neitt annað en að efsti hluti skorpunnar sé að aðlaga sig,“ útskýrir Ragnar, sem útilokar auðvitað ekkert. Þannig mögulegt er að þarna sé um hausthrinu að ræða en ekki fyrirboða eldgos. Það breytir þó ekki því að almannavarnir hafa hækkað viðbúnaðarstig vegna óróans, úr grænu, í gult. Það er því nauðsynlegt að hafa varann á. | vg

Flott frá Barnastígvél

Wildflower

Woodypop

Háaleitisbraut 68

Hólmaslóð 2

Ísgöngin í Langjökli skiluðu 287 milljóna króna tekjum til fyrirtækisins sem á þau en það er í eigu Icelandair, Landsbankans og lífeyrissjóða. Tap var hins vegar á starfseminni enda útgerðin dýr og framkvæmdakostn­ aður mikill. Myndin er tekin inni í göngunum.

Lækka verð til bænda á sama tíma og þeir hækka til neytenda

Valur Grettisson valur@frettatiminn.is

Afurðastöðvar hafa tilkynnt um 2-5% hækkun til kjötvinnsla á landinu vegna lambakjöts, á meðan bændur fá mun lægra fyrir sauðféð. Þetta þýðir að sauðfjárbændur fá minna fyrir sína vinnu en neytendur þurfa engu að síður að borga meira fyrir lambakjötið.

Steinþór Skúlason, forstjóri SS, segir það full einfalt mál að tala um að fyrirtækið lækki verð til bænda en hækki til neytenda, en SS er aðeins eitt fyrirtæki af nokkrum sem hefur ákveðið að hækka verðið til kjötvinnslu. „Þessi lækkun til bænda dugar ekki til þess að rétta af reksturinn, auk þess sem lambakjötið hefur lítið sem ekkert hækkað í nokkur ár,“ segir Steinþór. Spurður hvort þessi hækkun, sem mun líklega skila sér í 2-5% hækkun á lambakjöti, sé til komin vegna þess að illa gangi á erlendum mörkuðum, svarar Steinþór: „Þetta er ekki þannig að ef illa gengur á útflutningsmarkaði, þá sé verð hækkað, og svo lækkað aftur ef vel gengur.“ Hann segir það ekki koma neinum á óvart að það hafi verði bullandi taprekstur á sláturhúsunum og margt komi til; svo sem lægra verð á

Neytendur þurfa að greiða hærra verð fyrir lambakjötið þrátt fyrir að bændur fá minna.

gærum, sem má rekja til viðskiptabanns Rússa, og svo veiku pundi vegna Brexit.

Steinþór bætir svo við: „Það sem bætir hag sláturhúsanna, bætir hag bænda fyrir rest.“ Ágúst Andrésson, forstöðumaður hjá Kaupfélagi Skagfirðinga, segir í skriflegu svari að það sé óhjákvæmilegt að hækka ferð á sauðfjárafurðum til að mæta „þeim kostnaðarhækkunum sem fallið hafa á greinina og við úrvinnslu á afurðum,“ eins og segir í svarinu.

Hann tiltekur nokkur atriði, þau eru sterk staða krónunnar, veiking einstakra gjaldmiðla, og önnur vandamál tengd erlendum mörkuðum.

Svo segir í svarinu: „Við höfum lofað okkar innleggjendum því, að ef betur tekst til við sölu á okkar afurðum á erlendum mörkuðum, þá munum við bæta þeim upp afurðaverðið í mars.“ Jóhannes Gunnarsson, formaður neytendasamtakanna, segir hækk-

Steinþór Skúlason segir of einfalt að tala um að fyrirtækið lækki verð til bænda en hækki til neytenda.

unina koma spánskt fyrir sjónir og hreinlega ekki ganga upp í sínum huga. „Á sama tíma og þeir lækka verð til bænda, þá kemur það fram í hærra verði fyrir neytendur, það gengur engan veginn upp og ég hvet alla aðila til þess að skoða það mál betur,“ segir Jóhannes.

Hann gagnrýnir ennfremur að neytendur sem og sauðfjárbændur eigi að axla ábyrgð á slæmu gengi fyrirtækjanna á erlendum mörkuðum. „Ef það á að gera það, þá er í raun verið að taka aftur upp útflutningsbætur, en það var samdóma álit þjóðarinnar á sínum tíma að leggja það kerfi niður.“

Opinberir starfsmenn með 30% lægri laun Kjaramál Félagar í VR eru með 30 prósent­ um hærri laun en félagar í SFR og Starfs­ mannafélagi Reykjavíkur. Heildarlaun félaga í VR eru að meðaltali um 597 þúsund á mánuði samanborið við 458 þúsund hjá félögum SFR og 483 þúsund hjá félögum í Starfsmannafélagi Reykjavíkur.

Lollypop print

Woodypop Litir: Rauð og blá loðfóðruð

Náttúrulegt gúmmí Stærðir 20–36

skila hagnaði í ár en þetta er dýr útgerð og rekstrarkostnaður er mikill.“ Ferðir eru göngin alla daga, allt árið ef veður leyfir og segir Anna að forsvarsmenn fyrirtækisins hafi ekki búist við því að geta farið í göngin allan ársins hring.

Þetta kemur fram í árlegri launakönnun sem Gallup framkvæmdi fyrir SFR og Starfsmannafélag Reykjavíkur en félagsmenn þar starfa hjá ríki og sveitarfélögum.

Launakönnunin varpar einnig ljósi á kynbundinn launamun. Munur á heildarlaunum karla og kvenna mælist nú 20 prósent hjá SFR og 13 prósent hjá félögum í Starfsmannafélagi Reykjavíkur. „Við höfum vitað af þessum launamun en það hefur gengið illa að jafna launakjörin milli opinbera mark-

aðarins og hins almenna. Viðkvæðið hefur yfirleitt verið að ekki sé hægt að greiða sambærileg laun á opinbera markaðinum vegna ólíkra lífeyriskerfa. Nú er sá munur að hverfa og ríki og sveitarfélög hafa skuldbundið sig til að leggja fé í að leiðrétta laun opinberra starfsmanna,“ segir Elín Björg Jónsdóttir, formaður BSRB, en samkomulag hefur náðst um að jafna lífeyriskjör á opinbera markaðnum. | þká Við höfum vitað af þessum launamun, segir Elín Björg Jónsdóttir, formaður BSRB.

M U N OP G A ÍD

Brandenburg | sía| Brandenburg

sía

R A V Ð Ö T S R A J Ý Þ RJ Á R N A L A S , A L L A Í Á SV G U A L S G O V A P O G KÓ

ÞRJÁR NÝJAR STÖÐVAR MEÐ SUNDLAUG OPIÐ HÚS Á ÖLLUM STÖÐVUM Í DAG Við opnum þrjár glænýjar stöðvar með sundlaugaraðstöðu Í dag, 1. október, opnum við þrjár glænýjar stöðvar með sundlaugaraðstöðu. í dag, 1. október í Ásvallalaug, Salalaug og Kópavogslaug.

Af því tilefni verður opið hús á öllum stöðvum Reebok Fitness frá kl. 10-15.

Holtagarðar · Tjarnarvellir · Urðarhvarf Ásvallalaug · Holtagarðar · Kópavogslaug · Salalaug · Tjarnarvellir · Urðarhvarf

6|

FRÉTTATÍMINN | Laugardagur 1. október 2016

Vilja stoppa alla leyfisveitingar Fiskeldi Staðfest hefur verið að regnbogasilungur hefur veiðst í ám við Húnaflóa, í ám á Vestfjörðum og allt suður til Faxaflóa, í Vatnsdalsá, Haffjarðará, Hítará á Mýrum auk fleiri vatnasvæða og það í nokkru magni. Engu að síður hefur ekkert fiskeldisfyrirtæki tilkynnt um slysasleppingar úr sjókvíaeldi sínu, sem fyrirtækjunum er þó skylt að gera lögum samkvæmt.

„Við viljum óháða rannsókn og að stjórnvöld stoppi allar leyfisveitingar og fari í áhættugreiningu á fiskeldi í sjókvíum,“ segir Jón Helgi Björnsson, formaður Landssambands veiðifélaga, en óvanalega mikið magn regnbogasilunga hefur fundist víða í veiðiám á Vestur- og Norðvesturlandi. Hann hefur sent Gunnari Braga Sveinssyni sjávarútvegs- og landbúnaðarráðherra bréf, þar sem hann viðrar áhyggjur sínar. „Þetta er ekki náttúrulega fiskur og kemst ekki öðruvísi í árnar en í gegnum eldið,“ segir Jón Helgi sem segir það vægast sagt áhyggjuefni

Seldi á lokadegi Viðskipti Katrín Olga Jóhannesdóttir, stjórnarmaður í Icelandair, seldi bréf í flugfélaginu fyrir tæpar 10 milljónir króna. Hún segist hafa fylgt öllum reglum um viðskipti innherja. „Nei, ég bý ekki yfir neinum upplýsingum um uppgjörið. Ég fylgdi öllum reglum við söluna á hlutabréfunum,“ segir Katrín Olga Jóhannesdóttir, fjárfestir og stjórnarmaður í Icelandair, sem seldi hlutabréf í flugfélaginu fyrir 9.6 milljónir króna á fimmtudaginn.

Fimmtudagurinn var síðasti dagurinn sem innherjar í Icelandair máttu selja hlutabréf í fyrirtækinu.

Eftir þrjár vikur verður uppgjör Icelandair fyrir fyrstu síðustu þrjá mánuði ársins birt. Sérstakar reglur gilda fyrir innherja vegna sölu á hlutabréfum. Slík uppgjör geta haft mikil áhrif á hlutabréfaverð fyrirtækja. Eftir sölu Katrínar Olgu lækkaði hlutabréfaverð í Icelandair um tæp 5 prósent.

Katrín Olga Jóhannesdóttir seldi hlutabréf í Icelandair fyrir tæpar tíu milljónir á fimmtudaginn. Hún segir að auðvitað þekki hún rekstur Icelandair sem stjórnarmaður félagsins.

Katrin Olga segist hafa selt hlutabréfin til að fjármagna framkvæmdir við sumarhús fjölskyldu sinnar. „Ég þarf á fé að halda til að standa við skuldbindingar við menn.“ Aðspurð hvort hún búi ekki yfir neinum upplýsingum um hver staða Icelandair sé sem aðrir búa ekki yfir segir hún. „Ég náttúrulega bý yfir upplýsingum sem stjórnarmaður.

Auðvitað þekki ég félagið.“ Aðspurð hvort hún hefði ekki beðið með að selja ef hún teldi að bréfin myndu hækka eftir birtingu uppgjörsins segir Katrín Olga að hún hafi þurft á fénu að halda og að hún hafi fulla trú á Icelandair til framtíðar. | ifv

Ríkisbankinn keypti mest í Sjóvá Viðskipti Ríkissjóður seldi í Sjóvá fyrir 2.8 milljarða. Viðskiptabankarnir þrír stærstu kaupendurnir.

Landsbankinn var stærsti kaupandi hlutabréfa ríkisins í Sjóvá þegar 13,93 prósenta hlutur var seldur í félaginu. Söluverðið var 2,8 milljarðar króna og keypti Landsbankinn hlutabréf fyrir tæplega 567 milljónir króna.

Næst stærstu kaupendurnir voru Íslandsbanki og Arion banki með

tæplega 490 milljóna og tæplega 400 milljóna kaup. Íslenska ríkið á líka hlutabréf í þessum tveimur bönkum. Íslenska ríkið eignaðist hlutabréf í Sjóvá eftir efnahagshrunið 2008 þegar ríkið þurfti að yfirtaka Sjóvá til að vernda hagsmuni tryggingataka fyrirtækisins eftir eigendatíð Milestone. Bótasjóður félagsins hafði verið næstum tæmdur og fjármunirnir sem eftir voru dugðu ekki fyrir skuldbindingum tryggingafélagsins við viðskiptavini sína. | ifv

Fiskeldi er víða á Vestfjörðum, en enginn kannast við að regnbogasilungur hafi sloppið.

að enginn skuli gangast við því að svo mikið magn regnbogasilunga hafi sloppið.

Hann segir að af þessum ástæðum sé þess krafist að stjórnvöld láti fara fram óháða og opinbera rannsókn á málinu og jafnframt að skoðað verði hvort eftirlit með starfsemi sjókvíaeldisfyrirtækja sé fullnægjandi og standist kröfur. „Ljóst er að um umhverfisslys er að ræða og útbreiðsla regnbogasilungs um allt norðan- og vestanvert land er einungis fyrirboði annars umhverfisslyss sem verði með vaxandi laxeldi í sjókví-

um. Slíkt umhverfisslys er óafturkræft og því mikilvægt að tekið sé í taumana strax,“ segir formaðurinn.

Jón Helgi segir þetta ekki síst áhyggjuefni í ljósi þess að það á að stórefla á laxeldi í sjókvíum á Vesturlandi, en fiskeldi er fjölmennasta atvinnugreinin á Vestfjörðum.

Spurður um afleiðingar af slysasleppingunni, segir Jón Helgi að til skamms tíma séu áhrifin ekki endilega mikil „en ef þetta verður viðvarandi, þá er ljóst að eldið mun hafa mikil áhrif, ekki síst á náttúruna.“ | vg

Rúturnar skila 670 milljónum til Engeyinga Viðskipti Rútufyrirtæki Engeyinganna, Kynnisferðir ehf., var með sex milljarða tekjur og tóku eigendurnir einn milljarð út úr rekstrinum.

Fjárfestingarfélag Engeyinganna seldi hlutabréf í fyrirtækinu til lífeyrissjóðanna fyrir nærri 1400 milljónir. Öll börn Einars og Benedikts Sveinssona eiga hluti í fyrirtækinu, nema Bjarni Benediktsson fjármálaráðherra.

Ingi F. Vilhjálmsson ingi@frettatiminn.is

Hár arður til Engeyinganna Nærri 700 milljónir af milljarðs króna arði Kynnisferða rennur til fjárfestingarfélags Engeyinganna, Alfa hf. Meðal hluthafa eru Einar Sveinsson og sonur hans Benedikt, sem situr í stjórn Kynnisferða.

Fjárfestingarfélag í eigu Einars og Benedikts Sveinssona og fjölskyldna þeirra seldi 35 prósenta hlut í rútufyrirtækinu Kynnisferðum ehf. fyrir 1365 milljónir króna í fyrra. Kaupandi var framtakssjóður í rekstri Stefnis sem heitir SÍA II ehf. Eftir viðskiptin átti fjárfestingarfélag Engeyjarfjölskyldunnar, Alfa hf., 65 prósenta hlut í fyrirtækinu. Rútufyrirtækið greiddi rúman milljarð króna í arð til hluthafa sinna, þar af runnu tæpar 670 milljónir króna til Alfa hf. Þetta kemur fram í ársreikningum Kynnisferða ehf. og félagsins SF VII ehf. sem heldur utan um hlutabréfaeignina í Kynnisferðum ehf. fyrir hönd SÍA II ehf. Alfa hf. hefur ekki skilað ársreikningi fyrir 2015.

Eigendur SÍA II ehf. eru að stærstu leyti lífeyrissjóðir, meðal annars Lífeyrissjóður starfsmanna ríkisins, A. og B. deild, með rúm 16 prósent, Gildi með tæp 16 prósent, Stapi með 10 prósent og Festa með rúm 7.5 prósent. Bent skal á það að það er fjármálaráðherra hverju sinni sem skipar fjóra af átta stjórnarmönnum Lífeyrissjóðs starfsmanna ríkisins.

Fréttatíminn spurði Hauk Hafsteinsson, framkvæmdastjóra LSR, um viðskipti sjóðsins í SÍA II ehf. Haukur segir að LSR hafi tekið

Eigendur Alfa Hf.: 9,50 %

9,25 %

Hængur ehf.

Eigandi: Benedikt Einarsson

Guðríður Jónsdóttir

9,50 %

Benedikt Sveinsson

Hóvík ehf.

Eigandi: Hrólfur Einarsson

9,50 %

Hellisvík ehf.

Eigandi: Ásta Sigríður Einarsdóttir

9,25 %

Hagavík ehf.

Eigandi: Jón Benediktsson

9,25 %

Hafsilfur ehf Eigandi: Benedikt Sveinsson

9,25 % 7%

Langhólmi ehf Eigandi: Jón Gunnsteinn Hjálmarsson)

5,5 %

P 126 ehf.

Eigandi: Charomino Holdings Limited á Kýpur/Einar Sveinsson

3,67 %

Halldór ­Jóhannsson

ákvörðun um að fjárfesta í sjóðnum árið 2013 og að fjárfestingarnar séu bornar undir stjórn sjóðsins áður en teknar eru ákvarðanir um þær. „Fjárfestingar sjóðsins eru bornar undir og þurfa samþykki meirihluta stjórnar og fjárfestingarráðs. LSR á fulltrúa í fjárfestingarráðinu.“ Eigendur Alfa hf., og þar með 65 prósenta hlutarins í Kynnisferðum, eru félög í eigu Einars Sveinssonar, Benedikts Einarssonar, Hrólfs Einarssonar, Ástu Sigríðar Einarsdóttir, Benediktssonar Sveinssonar, Jóns Benediktssonar og Guðríðar Jónsdóttur, eiginkonu Benedikts Sveinssonar. Eini maðurinn í fjölskyldum bræðranna Einars og Benedikts Sveinssona sem ekki er skráður fyrir hlutafé í Alfa hf. er Bjarni Benediktsson fjármálaráðherra en faðir hans, móðir og bróðir eru öll á hluthafalistanum.

Kynnisferðir ehf. er eitt stöndugasta rútu- og ferðaþjónustufyrirtæki landsins. Tekjur samstæðu Kynnisferða námu rúmum sex milljörðum króna í fyrra og skilaði félagið meira en 500 milljóna króna hagnaði.

Skuldir Kynnisferða jukust um rúma þrjá milljarða króna í fyrra sem að hluta til má rekja til þess að dótturfélag fyrirtækisins keypti fasteignina að Klettagörðum 12 sem hýsir höfuðstöðvar þess. Samstæðan samanstendur af átta dótturfélögum sem stunda ferðaþjónust u og starfa samtals rúmlega 300 manns hjá fyrirtækinu.

Fyrirtækið á auk þess rúm-

lega 11 prósenta hlut í gufubaðinu Fontana á Laugarvatni.

Rútufyrirtækið var áður í eigu olíufélagsins N1 en það fyrirtæki var yfirtekið af kröfuhöfum þess eftir hrunið árið 2008. Sömu eigendur, Einar og Benedikt Sveinssynir og börn þeirra, og eiga Kynnisferðir nú höfðu átt N1 fyrir hrunið en þeir héldu yfirráðum yfir rútufyrirtækinu eftir viðskipti við samstæðu N1 áður en hún var yfirtekin af kröfuhöfum fyrirtækisins. Rekstur Kynnisferða hefur gengið vel síðastliðin ár enda hefur ferðamönnum fjölgað mjög á Íslandi og var hagnaður félagsins til dæmis 424 milljónir árið 2014.

Kynnisferðir er annað af rútufyrirtækjunum sem rekur flugrútu frá flugstöð Leifs Eiríkssonar á Miðnesheiði og til Reykjavíkur. Hitt er Gray Line. Samkvæmt samningi Kynnisferða við ríkisfyrirtækið Isavia, sem rekur flugstöðina fyrir hönd ríkisins, greiða Kynnisferðir fyrir aðstöðu til miðasölu í rútuna inni í flugstöðinni og eins fyrir aðstöðuna fyrir utan hana. Í fjölmiðlum hefur komið fram að almenningsfyrirtækið Strætó bs. vilji fá aðstöðu nær flugstöðinni til að keyra fólk frá henni. Þær samningaviðræður Strætó við Isavia hafa staðið yfir með hléum frá árinu 2012 en hafa hingað hingað til ekki skilað árangri. Fjármálaráðherra hverju sinni skipar stjórn Isavia og hefur Bjarni Benediktsson ákveðið hverjir skuli sitja í stjórn Isavia frá árinu 2013. Þannig tengjast ríkisfyrirtæki og lífeyrissjóðir sem fjármálaráðherra hefur óbein völd yfir rekstri Kynnisferða ehf. Í skriflegu svari frá Isavia um samninginn við Kynnisferðir segir að hann hafi verið gerður árið 2011 og renni út á næsta ári. Samningurinn var því gerður áður en Bjarni varð fjármálaráðherra.

Eini sem á ekki hlut Bjarni Benediktsson fjármálaráðherra er sá eini í barnahópi Einars og Benedikts Sveinsson sem er ekki skráður fyrir hlutabréfum í Kynnisferðum. Lífeyrissjóður starfsmanna ríkisins, þar sem Bjarni skipar fjóra af stjórnarmönnum, er stærsti hluthafi sjóðsins sem keypti 35 prósent í rútufyrirtækinu í fyrra. Jón, bróðir Bjarna, situr í stjórn Kynnisferða.

MARGFALDUR SIGURVEGARI! ASTRA frá aðeins

2.990.000 KR.

Til hamingju Opel Astra!

Nýr Opel Astra vann hug og hjörtu bílasérfræðinga í allri Evrópu og þeir völdu hann Bíl ársins 2016 í Evrópu. Áður hafði hann hampað mörgum virðulegum titlum, m.a. Gullna stýrið 2016 og Bíll ársins í Danmörku 2016.

Og enn bætir hann við sig verðlaunum. Nú hefur dómnefnd Bandalags íslenskra bílablaðamanna tilkynnt um val sitt á bíl ársins á Íslandi 2017. Þar ber Opel Astra sigur úr býtum í flokki bíla í sínum stærðarflokki.

Ný Opel Astra.

Meira en þú átt að venjast.

Reykjavík Tangarhöfða 8 590 2000

Reykjanesbæ Njarðarbraut 9 420 3330

Opið virka daga frá 9 til 18 Laugardaga frá 12 til 16 Verið velkomin í reynsluakstur

OPEL Á ÍSLANDI Kynntu þér Opel fjölskylduna á benni.is | opel.is

8|

FRÉTTATÍMINN | Laugardagur 1. október 2016

Gæðaeftirlit vantar í íslenska heilbrigðiskerfið, segir Birgir Jakobsson, þannig að kaupendur heilbrigðisþjónustunnar, almenningur, viti hvort þeir séu að kaupa Trabant eða Benz.

Mynd | Hari

Landlæknir: „Heilbrigðiskerfið er rekið áfram stjórnlítið“ Birgir Jakobsson landlæknir er gagnrýninn á samning Sjúkratrygginga Íslands við sérfræðilækna sem hann segir veikja Landspítalann.

Hann segir gæðaeftirlit mjög lítið með heilbrigðisþjónustu á Íslandi og heilbrigðiskerfið íslenska sé tíu til tuttugu árum á eftir því sænska hvað varðar gæði.

lækna og sjúkrahúsa. Öfugt við Svíþjóð hefur Ísland ekki, og mun sjálfsagt ekki, taka upp tilvísunarskyldu sem fæli í sér að það yrði regla að heimilislæknir þyrfti að skrifa upp heimsóknir sjúkratryggðra einstaklinga til sérfræðilækna.

Ísland mikill eftirbátur Svíþjóðar Birgir segir að Ísland sé mikill eftirbátur Svíþjóðar í heilbrigðismálum og nefnir að hann telji að Ísland sé Ingi F. Vilhjálmsson um tíu til tuttugu árum á eftir Svíingi@frettatiminn.is um með tilliti til virkni og gæða heil„Það er skortur á aðgengi að heilbrigðiskerfisins. Hann undirstrikar brigðisþjónustu á Íslandi. Þetta að gagnrýni sín á heilbrigðiskerfið er helsti gallinn. Þetta er auðvitá Íslandi snúist um kerfið sem slíkt að vandamál hjá mörgum þjóðum og virkni þess en ekki á þjónustuna en ef ég ber Íssem veitt er. „Hvað varðland saman við ar heilbrigðSvíþjóð þá er lengri biðtími isþjónustuna heilbrigðisKERFIÐ sem veitt er þá eftir venjulegri heilbrigðisþjóner Ísland ekki ustu á Íslandi. svo langt á eftÉg er að tala um heilsugæslu, ég er ir Svíþjóð. Þetta er út af því að Ísland að tala um sérfræðiþjónustu úti á á mikið af mjög hæfu heilbrigðislandi og ég er tala um bið eftir aðstarfsfólki sem gerir allt sem í valdi gerðum á spítölum,“ segir Birgir Jakþess stendur til að veita eins góða obsson landlæknir aðspurður um heilbrigðisþjónustu og það getur. En sýn sína á íslenska heilbrigðiskerfið. skilyrðin sem það hefur til að veita Birgir starfaði áður sem forstjóri þessa þjónustu eru langt frá því að Karolinska-sjúkrahússins í Stokkvera nægilega góð.“

VONDU KERFIN:

„Hvað varðar heilbrigðisþjónustuna sem veitt er þá er Ísland ekki svo langt á eftir Svíþjóð. Þetta er út af því að Ísland á mikið af mjög hæfu heilbrigðisstarfsfólki sem gerir allt sem í valdi þess stendur til að veita eins góða heilbrigðisþjónustu og það getur. En skilyrðin sem það hefur til að veita þessa þjónustu eru langt frá því að vera nægilega góð.“ hólmi í Svíþjóð á árunum 2007 til 2014. Birgir hefur mikla þekkingu á heilbrigðismálum í því landi sem Ísland ber sig gjarnan saman við og horfir til eftir fordæmum í sinni þjónustu.

Sem dæmi má nefna þær breytingar sem Kristján Þór Júlíusson heilbrigðisráðherra hefur ráðist í heilsugæslunni á höfuðborgarsvæðinu, hið svokallaða heilsugæsluval þar sem fjármagn frá Sjúkratryggingum Íslands fylgir sjúkratryggðum einstaklingum á milli heilsugæslustöðva. Þá gildir einu hvort heilsugæslustöðvarnar eru ríkis- eða einkareknar. Markmiðið er, líkt og gildir í Svíþjóð, að gera heilsugæsluna að fyrsta viðkomustað fólks í heilbrigðiskerfinu þannig að heilsugæslan virki sem sía út í sérhæfðari þjónustu sérfræði-

Eitt af því sem hann staldrar sérstaklega við er eftirlit og gagnsæi í heilbrigðisþjónustu. „Á Íslandi er skortur á því að við vitum um og þekkjum gæði þeirrar heilbrigðisþjónustu sem er veitt í heilbrigðiskerfinu. Það er ekki kúltúr fyrir því á Íslandi að veita upplýsingar um gæði þjónustunnar sem veitt er. Ef maður ber Ísland saman við Svíþjóð að þessu leyti þá eru Svíar komnir mjög langt í því að birta gæðavísa um alla þjónustuna í heilbrigðiskerfinu, hvar sem hún er veitt. Þessir gæðavísar eiga bæði að vera sýnilegir fyrir sjúklingana og eins fyrir starfsfólkið. Heilbrigðisyfirvöld í Svíþjóð gera bara þessi kröfu. Einu sinni á ári birta allar sjúkrastofnanir í Svíþjóð opinberlega gæðavísa í opnum samanburði. Þarna erum við eftirbátar Svía. Þetta er ekki eitt-

hvað sem hægt er taka upp heldur er þetta eitt af því sem við verðum að taka upp. Auðvitað eru allir að gera sitt besta en hver eru gæði þjónustunnar? Ertu að kaupa Benz eða ertu að kaupa Trabant?“ Birgir segir, aðspurður um hvernig honum finnist heilbrigðiskerfið á Íslandi virka sem heild, og samspilið milli ólíkra stiga þess, að það sé stjórnlítið. „Kerfið virkar engan veginn vel heildstætt. Kerfið er að miklu leyti rekið áfram stjórnlaust, eða stjórnlítið skulum við segja.

Einkaþjónustan hefur verið fjármögnuð í gegnum Sjúkratryggingar Íslands þannig að greitt er fyrir hvert viðvik sem unnið er. Á meðan er opinber þjónusta, eins og spítalar og heilsugæsla, greidd á fjárlögum. Þegar byrjað var að draga úr kostnaði í heilbrigðisþjónustu eftir aldamótin síðustu var dregið úr fjárframlögum til opinberrar þjónustu á fjárlögum á meðan ekki var dregið úr fjárframlögum til einkarekstrar þar sem þau byggðu á samningum á milli Sjúkratrygginga Íslands og læknafélagsins sem voru vísitölutryggðir. Fjármagn hélt sem sagt áfram að veitast til einkarekinna stofa á meðan dregið var saman í opinberum stofnunum.“ Freistnivandi sem kemur niður á Landspítalanum Birgir er gagnrýninn á þá afleiðingu af þessu fyrirkomulagi að sérfræðingar á Landspítalanum vinni í hlutastörfum utan spítalans. „Þessi samningur hefur leitt til þess að læknar sjá hag sinn í því að vinna utan Landspítalans því fyrir það fá þeir betur greitt. Heilbrigðisþjónustan á Íslandi hefur þróast þannig meira og meira að byggja á samningi einkarekinna læknafyrirtækja við

Sjúkratryggingar Íslands og minna á spítölum. Ég held að um helmingur sérfræðinga á Landspítalanum vinni í hlutastarfi á einkareknum stofum. Þetta skapar að mínu mati vandamál fyrir heilbrigðisþjónustuna í heild sinni og líka fyrir Landspítalann sem á að vera háskólasjúkrahús sem á að geta veitt öfluga sérfræðiþjónustu. Þannig hefur kerfið þróast og íslenskir sérfræðingar í læknisfræði, sem koma heim úr námi, freistast til að ráða sig í hlutastarf á Landspítalanum eða öðrum stofnunum og vinna svo að hluta til í stofurekstri sem býður upp á ákveðna möguleika hvað varðar tekjuöflun út af þessu greiðslukerfi.“ Þannig leiðir samningurinn til þess, að mati Birgis, að ákveðinn freistnivandi er innbyggður í heilbrigðiskerfið; freistnivandi sem kemur niður á Landspítalanum. Birgir segist telja að þetta ólíka greiðslufyrirkomulag opinbers rekstrar og einkarekstrar sé einn helsti skaðvaldurinn í íslenska heilbrigðiskerfinu á liðnum áratugum. Hann segir að taka þurfi upp sams konar greiðslufyrirkomulag í opinberum rekstri og einkarekstri. „Í Svíþjóð er greitt fyrir opinbera þjónustu og einkarekna þjónustu samkvæmt sama kerfi. Það er ekki hægt að hafa þetta eins og á Íslandi í dag; að það sé greitt allt öðruvísi og hvetjandi fyrir einkarekna þjónustu en letjandi fyrir opinbera þjónustu. Ég hef ekki farið leynt með það að þessi samningur Læknafélags Reykjavíkur við Sjúkratrygginar er afskaplega slæmur samningur að mínu mati og kemur í veg fyrir að heilbrigðiskerfið geti þróast í þá átt sem ég er að tala um. Í þessum samningi eru engar gæðakröfur eða neitt slíkt og eftirlit með honum er afar takmarkað.“

Ísland út úr korti

Ísland trónaði á toppnum í könnun á 33 heilsufarslegum atriðum sem birt var í The Lancet um miðjan september. Ástæðan fyrir góðri útkomu Íslendinga var lítil áfengisdrykkja og reykingar, engir hitabeltissjúkdómar, friðsamlegt samfélag, fá umferðarslys, fá tilfelli heimilisofbeldis og lítill mæðra- og ungbarnadauði. Góð staða Íslands byggðist því fremur á hnattrænni stöðu, smæð samfélagsins og ábyrgri hegðun þjóðarinnar en styrk heilbrigðiskerfisins.

Aðeins ein spurning snerist beint um kerfið sjálft; um aðgengi að heilbrigðisþjónustu. Þar kom Ísland illa út, lenti í 59. sæti ásamt Malasíu. Næst fyrir ofan okkur á listanum voru Lettland, Litháen, Alsír og Íran en næst fyrir neðan okkur voru Mexíkó, Ekvador, Rúmenía, Líbanon, Óman, Túnis og Kirgistan. Þetta er ekki þau lönd sem við erum vön að bera okkur saman við.

Norðurlöndin eru öll langt fyrir ofan Ísland. Að meðaltali fá þau 97 í einkunn, 8 hærra en Ísland. Það er því álíka langt frá Norðurlöndunum til Íslands og frá Íslandi til Kína.

Aðgengi að heilbrigðisþjónustu 1. Bretland 100 2. Svíþjóð 99 3. Finnland 98 4. Bandaríkin 98 5. Singapore 97 6. Spánn 97 97 7. Holland 8. Noregur 97 9. Belgía 97 10. Sviss 97 11. Ítalía 97 12. Ísrael 97 97 13. Ungverjaland 14. Bahamas-eyjar 97 15. Argentína 97 96 16. Andorra 17. Kanada 96 96 18. Ástralía 19. Írland 96 20. Þýskaland 96 96 21. Kýpur 22. Brunei 96 96 23. Portúgal 24. Frakkland 96 25. Japan 96 96 26. Tékkland 27. Slóvakía 96 28. Danmörk 95 29. Slóvenía 95 30. Nýja Sjáland 95 95 31. Antigua & Barbuda 32. Suður-Kórea 95 94 33. Grikkland 34. Úrúgvæ 94 35. Chile 94 94 36. Kosta Ríka 37. Kúba 94 94 38. Hvíta Rússland 39. Eistland 93 40. Austurríki 93 93 41. Barbados 42. Dominica 93 93 43. Saint Lúcía 44. Uzbekistan 93 45. Trinidad & Tobago 93 93 46. Jamaica 47. Seychelles-eyjar 92 92 48. Grenada 49. Kasakstan 92 50. El Salvador 92 91 51. Lúxemborg 52. Pólland 91 91 53. Belize 54. Léttland 90 55. Litháen 90 56. Saint Vincent & Grenadine-eyjar 90 57. Alsír 90 58. Íran 90 59. Ísland 89 60. Malaysía 89 61. Mexíkó 88 62. Ecuador 88 63. Rúmenía 88 64. Líbanon 88 65. Óman 88 66. Túnis 88 67. Kyrgyzstan 88 68. Malta 87 69. Sri Lanka 87 70. Tonga 87 71. Paraquay 87 72. Mongólía 87 73. Jórdanía 86 74. Qatar 86 75. Georgía 86 76. Turkmenistan 85 77. Bahrain 85 78. Sameinuðu arabísku furstadæmin 85 79. Armenía 85 80. Saudi Arabía 85 81. Rússland 85 82. Swaziland 85 83. Króatía 84 84. Serbía 84 85. Dóminikanska lýðveldið 84 86. Mauritius 83 87. Kúwait 83 88. Taiwan 82 89. Svartfjallaland 82 90. Moldóva 82 91. Fiji 82 92. Tyrkland 82 93. Úkraína 82 94. Botswana 82 95. Namibía 82 96. Búlgaría 81 97. Bosnía & Herzegovía 81 98. Micronesía 81 99. Brasilía 81 100. Kína 81 Einkunn þjóða fyrir aðgengi að heilbrigðisþjónustu samkvæmt úttekt á 33 heilsufarslegum markmiðum Sameinuðu þjóðanna sem birtist í The Lancet 21. september 2016.

FIM

19:30

FÖS

19:30

LAU

17:00

MEÐ SINFÓNÍUNNI

©Disney

TRYGGÐU ÞÉR SÆTI

Miðasala í Hörpu sinfonia.is harpa.is 528 50 50

@icelandsymphony / #sinfó

10 |

FRÉTTATÍMINN | Laugardagur 1. október 2016

Hinir tekjulágu fá verri þjónustu

Færri speglanir voru framkvæmdar á Landspítalanum eftir að hvatakerfi var afnumið þar árið 2002 en fyrir þann tíma. Þetta kemur fram í grein sem Tinna Laufey Ásgeirsdóttir, sem sést hér, vann ásamt Unu Jónsdóttur árið 2013.

Færsla aðgerða frá LSH til einkaðila leiddi af sér „sóun“ Rannsókn hagfræðinga frá 2013 sýnir að færri aðgerðir voru gerðar á Landspítalanum, eftir að hvatakerfi var afnumið. Sams konar aðgerðum á einkareknum læknastofum fjölgaði hins vegar.

Ingi F. Vilhjálmsson ingi@frettatiminn.is

Hvatakerfi á spítölum geta leitt til þess að læknar framkvæmi fleiri aðgerðir ef þeir fá greitt sérstaklega fyrir hverja aðgerð. Þannig geta fleiri aðgerðir verið framkvæmdar inni á sjúkrahúsi ef læknar fá greitt aukalega fyrir þær en ef þeir eru föstum mánaðarlaunum sem ekki ráðast af fjölda aðgerða. Þetta er ein af niðurstöðunum í rannsókn sem Tinna Laufey Ásgeirsdóttir heilsuhagfræðingur og Una Jónsdóttir hagfræðingur gerðu og birtu í tímaritinu Stjórnmál og stjórnsýsla árið 2013. Greinin bar yfirskriftina „Áhrif hvata á störf lækna“.

Rannsókn þeirra snérist um samanburð á fjölda speglana á Landspítalanum á árunum 2000 til 2002 þegar hvatakerfi var við lýði á spítalanum og svo á árunum 2003 til 2005 eftir að það hafði verið afnumið. Rannsóknin sýndi að aðgerðunum fækkaði á spítalanum eftir að hvatakerfi var afnumið en sams konar aðgerðum á einkareknum læknastofum fjölgaði hins vegar

á sama tímabili. Þannig geta áhrif greiðslufyrirkomulags á sjúkrahúsum haft áhrif á þá þjónustu sem veitt er. Í öðru lagi sýndi rannsókninhvernig aðgerðum, sem hægt hefði verið að gera á Landspítalanum, var útvistað til einkastofa. Eins og segir í greininni: „Spítalinn hafði bolmagn til þess að framkvæma allt að 7475 speglanir árið 2001 en framkvæmdi einungis 4377 árið 2005. Þannig má hugsa sér að sóun hafi falist í því að koma upp aðstöðu á einkastofum þegar hún var tiltæk á Landspítalanum.“ Það er því ekki svo að speglunum hafi fækkað eftir að hvatakerfið var afnumið á spítalanum heldur breyttust hvatarnir sem lágu á bak við aðgerðirnar. Ef hvötunum hefði ekki verið breytt má ætla að fjöldi speglana hefði ekki breyst svo mikið. Hvatarnir færðust hins vegar frá Landspítalanum og á einkastofur: „Í desember 2002 ákvað stjórn LSH að sérstakar greiðslur til starfsmanna vegna vinnu við ferliverk yrðu afnumdar og þá drógust speglanir saman um 33% á LSH, en jukust um 167% á einkastofum á næsta árinu.“ Ein af niðurstöðunum í greininni almennt séð er því að: „Hegðun lækna breytist töluvert eftir því hvort þeir fá greitt í samræmi við unnin verk eða fá föst laun fyrir hvern sjúkling óháð meðferðinni sem er veitt.“

Samkvæmt OECD þurfa 6,9 prósent tekjulægsta fólksins á Íslandi að neita sér um læknisskoðun þótt það þurfi á henni að halda. Ástæðan þarf ekki að vera efnahagsleg. Það sést á því að um 1,5 prósent tekjuhæsta fólksins fer heldur ekki í læknisskoðun. Ástæðan getur verið að langt sé til læknis, langir biðlistar eða aðrar hindranir. Mismunurinn á hinum vel settu og hinum verst settu er kerfisbundinn vandi vegna launamunar.

Líkari Suður-Evrópu Munurinn þarna á milli er minnstur þar sem sjúklingagjöld og önnur greiðsluþátttaka almennings er minnst. Í Bretlandi er munurinn aðeins 0,2 prósentustig og aðeins 0,5 Í samanburði við önnur lönd innan Efnahags- og framfarastofnunarinnar, OECD, eiga tekjuháir Íslendingar viðlíka greiðan aðgang að læknisþjónustu og fólk í sömu stöðu í öðrum löndum. Aðgengi tekjulágra Íslendinga að læknisþjónustu er hins vegar mun lakari en meðal annarra þjóða. Og fáar þjóðir hafa jafn miklar efnahagslegar hindranir milli sín og tannlækna.

Þau sem fá ekki læknisskoðun Slóvenía Holland Tékkland Austurríki Bretland Slóvakía Þýskaland Lúxemborg Finnland Írland Pólland Belgía Litháen OECD, meðaltal Sviss Ungverjaland Danmörk Frakkland Svíþjóð Noregur Spánn Grikkland Eistland ÍSLAND Ítalía Portúgal Lettland

VR | KRINGLUNNI 7 | 103 REYKJAVÍK | SÍMI 510 1700 | WWW.VR.IS

Þau sem fara ekki til tannlæknis Holland Austurríki Bretland Spánn Danmörk Tékkland Lúxemborg Noregur Slóvakía Sviss Svíþjóð Þýskaland Írland Litháen Portúgal OECD, meðaltal Belgía Frakkland Finnland Ungverjaland ÍSLAND Eistland Pólland Ítalía Grikkland Lettland

Veik tannlæknaþjónusta Þegar kemur að tannlækningum er munurinn enn meiri. Tekjuhátt fólk á Íslandi er reyndar það vel stæða fólk í OECD sem sinnir tönnunum verst. Um 5 prósent tekjuhárra Íslendinga ættu að fara til tannlæknis en gera það ekki. Það er meira en þrefalt hærra hlutfall en meðaltal allra landanna.

Rétt tæp 18 prósent tekjulægra fólks á Íslandi fer ekki til tannlæknis þótt það þurfi þess. Mismunurinn á því og hinum tekjuhærri er um 13 prósentustig. Því má ætla að það sé hlutfall þess láglaunafólks sem neitar sér um tannlæknaþjónustu af efnahagslegum ástæðum. Það er ekki svo mikið lakari útkoma en á Norðurlöndunum. Aðeins Finnar sýna miklu betri útkomu, þar munar aðeins 3,2 prósentustigum. Í hinum löndunum er munurinn 10 til 11 prósentustig. Ísland er því lakast Norðurlandanna að þessu leyti, en ekki eins mikið lakara og gagnvart almennri læknisþjónustu.

Minnstur munur milli tekjuhópanna er í fyrrum austantjaldslöndunum Slóveníu og Tékklandi og síðan Hollandi og Bretlandi. Þegar skoðað er hversu hátt hlutfall tekjulágra nýtur ekki viðunandi tannlæknaþjónustu sést að fáar þjóðir hafa lakari stöðu en Íslendingar.

Aðeins Ítalir, Portúgalar og Lettar eru verr settir. | gse

Tekjulægsta fólkið Tekjuhæsta fólkið

0%

5%

10%

15%

20%

25%

Hlutfall þeirra sem fara ekki til tannlæknis vegna efnahagslegar stöðu, fjarlægða, langra biðlista eða annars; annars vegar tekjuhæsti hópurinn og hins vegar sá tekjulægsti. Heimild OECD.

0%

5%

15%

20%

25%

30%

35%

Hlutfall þeirra sem þurfa á læknisskoðun að halda en sækja hana ekki vegna efnahagslegar stöðu, fjarlægða, langra biðlista eða annars; annars vegar tekjuhæsti hópurinn og hins vegar sá tekjulægsti. Heimild OECD.

LYKILL AÐ BETRI KJÖRUM KYNNTU ÞÉR AFSLÁTTARKJÖR VR-KORTSINS Á VR.IS

prósentustig í Hollandi. Munurinn er 0,9 prósentustig í Danmörku og 2,1 prósentustig að meðaltali á Norðurlöndunum fjórum.

Munurinn á tekjuhópunum er hins vegar 5,4 prósentustig á Íslandi.

Hann er meiri í Póllandi, Ungverjalandi, Ítalíu, Grikklandi og Lettlandi.

Annars staðar er hann minni og víðast mun minni í okkar nágrannalöndum.

Að þessu leyti virðist íslenska kerfið líkara kerfum Austur- og Suður-Evrópu. Bæði er að hinir tekjulægri njóta lakrar þjónustu miðað við sama hóp í nágrannalöndunum og eins tekst kerfinu verr að tryggja öllum heilbrigðisþjónustu án tillits til efnahags.

Aðeins Pólverjar borga meira Aðeins 38 prósent af lyfjakostnaði Íslendinga er greiddur af skattgreiðendum í gegnum ríkissjóð. Stærsti hluti kostnaðarins kemur úr buddu sjúklinga, eða um 58 prósent. Af ríkjum Efnahags- og framfarastofnunarinnar, OECD, greiða aðeins Pólverjar hærra hlutfall lyfjanna í apótekinu. Íslendingar skera sig ekki svo mjög úr öðrum þjóðum varðandi útgjöld sjúklinga. Ef miðað er við hlutdeild af allri neyslu verja heimilin á Íslandi um 3,1 prósent til heilbrigðismála. Þetta er hærra en meðaltal OECD, sem er 2,8 prósent. Og líka hærra en meðaltal Norðurlanda, sem er um 2,9 prósent. Í þeim velferðarríkjum þar sem sjúklingagjöld eru lægst fer þetta hlutfall niður í 1,8 prósent (Þýskaland), 1,4 prósent (Frakkland og Þýskaland) og 1,3 prósent (Holland). Í samanburði við Holland greiða sjúklingará Íslandi um 21 milljarði króna meira fyrir heilbrigðisþjónustu og lyf. Það má líka segja að skattgreiðendur myndu borga 21 milljarði króna meira fyrir þjónustuna ef hér væri hollenskt kerfi. Þegar allt kemur til alls snýst munurinn á kerfunum um hvar skatturinn er innheimtur; með almennum skatti eða sjúklingagjaldi.

Meiri munur er á Íslandi og öðrum löndum varðandi lyf. Í fyrra nam hlutur sjúklinga um 9,8 milljörðum króna. Íslendingar greiða um 3,5 milljörðum króna meira fyrir lyf en miðað við meðaltal OECD.

Hlutur skattgreiðenda

58.3%

Hlutur sjúklinga

58.3%

Sjúklingar borga mikið fyrir lyf Lúxemborg 18.3 Holland 20.1 Þýskaland 25.1 Japan 28.6 Frakkland 30.5 Spánn 32.0 Austurríki 32.1 Slóvakía 33.3 Grikkland 33.4 Belgía 33.4 Sviss 34.9 Tékkland 38.1 Noregur 42.5 OECD26 42.4 Kórea 45.4 Eistland 46.0 Finnland 47.1 Svíþjóð 47.8 Portúgal 48.1 Ástralía 50.2 Slovenía 51.6 Ungverjaland 49.9 Danmörk 57.5 Ísland 58.3 Kanada 64.1 Bandaríkin 66.4 Pólland 67.7 Hlutfall sjúklinga í lyfjakostnaði, samkvæmt OECD. Það er misjafnt eftir löndum hversu stóran hluta sjúklingar borga úr eigin vasa og hversu stór hluti kemur í gegnum tryggingafélög.

TAKMARKALAUS AKSTURSGLEÐI ER STAÐALBÚNAÐUR

MAZDA2 FRÁ 2.290.000 KR. SKYACTIV Technology

Mazda2 er einn sá allra glæsilegasti í sínum flokki. Sportlegt útlit og spennandi aksturseiginleikar spila þar stórt hlutverk. Mazda2 er meðal annars fáanlegur með 7“ snertiskjá, margmiðlunarkerfi með GPS vegaleiðsögn, nálægðarskynjurum, Bluetooth, 16“ álfelgum og leðursætum. Þú getur jafnframt fengið Mazda2 með ýmsum öryggisbúnaði líkt og veglínuskynjara, LED aðalljósum með sjálfvirkri hæðarstýringu og snjallhemlunarkerfi sem varar ökumann við ef stefnir í árekstur og grípur inn í ef þörf krefur. Byltingarkennd SkyActiv tæknin sem sameinar mikinn vélarkraft, lága eyðslu og takmarkalausa akstursgleði er alltaf staðalbúnaður í Mazda.

Komdu og reynsluaktu Mazda2 Nýir og notaðir bílar: Söludeildir eru opnar alla virka daga frá kl. 9-17 og laugardaga frá kl. 12-16 Brimborg Reykjavík: Bíldshöfða 8, sími 515 7040 I Brimborg Akureyri: Tryggvabraut 5, sími 515 7050 I mazda.is Brimborg og Mazda áskilja sér rétt til að breyta verði og búnaði án fyrirvara. Útbúnaður getur verið frábrugðinn mynd í auglýsingu.

Mazda2_akstursgleði_5x38_20160812_END.indd 1

12.8.2016 10:22:13

ÚRVAL BORGA- OG SÉRFERÐA

NÓVEMBER OG DESEMBER 2016

HELGARFERÐ 24. - 27. NÓVEMBER 2016

AÐVENTUFERÐIR

BLACK FRIDAY!

Berlín er af mörgum kölluð "New York" Evrópu. Þeir sem til þekkja segja að það sé hægt að finna allt í Berlín. Komdu með okkur í helgarferð til Berlínar.

Fararstjóri; Marie Krüger

Löng helgi í Dublin, eiga ljúfar stundir í góðra vina hópi, upplifa ekta írska menningu og versla jólagjafir við Grafton Street. Fararstjóri; Helgi Daníelsson, Skemmtanastjórar Svali og Svavar

BERLÍN 77.900

SÓLINA Í T S M E ÞÚ K EINS FYRIR AÐ

.

R K 0 0 49.9 KÍKTU Á

DUBLIN

UU.IS

89.900

VERÐ FRÁ KR. *á mann í tvíbýli með morgunverði.

VERÐ FRÁ KR. *á mann í tvíbýli með morgunverði.

KANARÍ / HÁLFT FÆÐI

3. – 16. NÓV.EMBER 2016

ALLRA SÍÐUSTU SÆTIN

SKÍÐAFERÐIR Í VETUR 2017

BANGKOK - HUA HIN

SKÍÐAFERÐIR

Ferð sem sameinar strandlíf við fagra strönd og upplifun á framandi slóðum. 8 nætur á Hua Hin og 3 nætur í Bangkok. Fararstjóri; Kristján Steinsson ALLRA SÍÐUSTU SÆTIN.

Hinar vinsælu skíðaferðir til Madonna eru komnar aftur í sölu. Madonna er einn þekktasti skíðabær Ítalíu, úr miðbænum er stutt í lyftur og kláfa.

Fararstjóri; Níels Hafsteinsson

THAILAND 298.900

VERÐ FRÁ KR. á mann í tvíbýli með morgunverði.

MADONNA

Enska ströndin

IFA BUENAVENTURA HHH

26. OKT. - 2. NÓV.

64.900

KR.* VERÐ FRÁ *á mann m.v. 2 fullorðna og tvö börn í tvíbýli með hálfu fæði. Verð á mann m.v. 2 fullorðna 76.600 kr.

KANARÍ

134.900

VERÐ FRÁ KR. á mann í tvíbýli með morgunverði.

NÁNAR Á UU.IS

GOLFFERÐIR - ALLT INNIFALIÐ

Enska ströndin

LOS ARCOS HH

19. - 26. OKTÓBER

54.900

VERÐ FRÁ KR.* *á mann m.v. 2 fullorðna og 2 börn í íbúð með einu svefnherbergi. Verð á mann m.v. 2 fullorðna 70.900 kr.

NÝTT - GRAN CANARIA -

ÓTAKMARKAÐ GOLF - HAUSTFERÐIR ALICANTE - PLANTIO GOLF RESORT

Lúxus íbúðir, flottur skógarvöllur við Alicante borg og allt innifalið í mat og drykk! Ótakmarkað golf. Reyndir íslenskir fararstjórar.

139.900

VERÐ FRÁ KR.* *á mann m.v. 2 fullorðna í íbúð.

"Við komum heim í nótt eftir frábæra ferð, allir ánægðir með völlinn og gistingin frábær og fararstjórinn Magnús Margeirs hugsaði um okkur eins og ungabörn og sá fyrir öllu. Takk kærlega fyrir okkur" Halldór Guðjónsson SJÁ NÁNAR Á UU.IS

ER ÞINN HÓPUR AÐ LEITA SÉR AÐ FERÐ?

VIÐ SJÁUM UM FERÐINA FYRIR YKKUR, HAFIÐ SAMBAND VIÐ OKKUR Á HOPAR@UU.IS *Athugið, með fyrirvara um prentvillur.

ÚRVAL FERÐA FYRIR ÞIG Í HAUST & VETUR ÞAÐ ER KEPPIKEFLI OKKAR AÐ BJÓÐA UPP Á FJÖLBREYTTAR FERÐIR OG FAGLEGA ÞJÓNUSTU Á ÖLLUM SVIÐUM, ÞVÍ FERÐIN ÞÍN SKIPTIR OKKUR MIKLU MÁLI. VIÐ TÖKUM VEL Á MÓTI YKKUR Í SÍMA 585 4000 OG Í HLÍÐASMÁRA 19 - OPIÐ ALLAN SÓLAHRINGINN Á URVALUTSYN.IS

Enska stöndin

HOTEL IFA CATARINA HHHH

Albir

12. - 19. OKTÓBER

79.900

VERÐ FRÁ KR.* *á mann m.v. 2 fullorðna og 2 börn í tvíbýli með hálfu fæði. Verð á mann m.v. 2 fullorðna 95.000 kr.

CORONA BLANCA HH

Benidorm

ALBIR PLAYA HHHH

25. - 30. OKTÓBER

69.900

VERÐ FRÁ KR.* *á mann m.v. 2 fullorðna og 2 börn í tvíbýli með °morgunverði. Verð á mann m.v. 2 fullorðna 80.300 kr.

Benidorm

5. - 12. OKTÓBER

49.900

VERÐ FRÁ KR.* *á mann m.v. 2 fullorðna og 1 barn í íbúð með einu svefnherbergi. Verð á mann m.v. 2 fullorðna 54.950 kr.

HOTEL BALI

HHHH

7. - 14. OKTÓBER

98.400

VERÐ FRÁ KR.* *á mann m.v. 2 fullorðna í herbergi með hálfu fæði, vatn og léttvín með kvöldmat.

BENIDORM / HÁLFT FÆÐI

KANARÍ

Enska Ströndin

BENIDORM / HÁLFT FÆÐI

ALBÍR

MELIA BENIDORM HHHH

BENIDORM

Benidorm

11. - 18. OKTÓBER

89.900

KR.* VERÐ FRÁ *á mann m.v. 2 fullorðna og 1 barn í tvíbýli með hálfu fæði.

Verð á mann m.v. 2 fullorðna 98.300 kr.

GEMELOS XXII BENIDORM HH

21. - 30. OKTÓBER

84.900

KR.* VERÐ FRÁ *á mann m.v. 2 fullorðna og 1 barn í íbúð með einu svefnherbergi. Verð á mann m.v. 2 fullorðna 98.400 kr.

EIN EYJA - MARGIR ÁFANGASTAÐIR - VIKULEGT FLUG Í ALLAN OKTÓBER! TENERIFE

NÝTT HÓTEL

Playa de las Americas

IBEROSTAR BOUGANVILLE HHHH

99.900

29. OKT. - 2. NÓV.

VERÐ FRÁ KR.* *á mann m.v. 2 fullorðna í tvíbýli með hliðarsjávarsýn og morgunverði.

TENERIFE

Playa de las Americas

PALM BEACH

HHH

99.900

KR.* VERÐ FRÁ *á mann m.v. 2 fullorðna og 2 börn í stúdíó.

Verð á mann m.v. 2 fullorðna 117.600 kr.

R UR NÝ FLOTT STAÐUR GA ÁFAN

CALPE

Benidorm

26. OKT - 2. NÓV.

LARIMAR APARTMENTS

58.900

HHH

4. - 11. OKTÓBER

VERÐ FRÁ KR.* *á mann m.v. 2 fullorðna og tvö börn í íbúð með einu svefnherbergi. Verð á mann m.v. 2 fullorðna 74.900 kr.

Ath. Gildir aðeins með nýjum bókunum.

KANARÍ - HÁLFT FÆÐI

14 |

FRÉTTATÍMINN | Laugardagur 1. október 2016

Ætti ég að kjósa um helgina?

Katla – elsti félagi Framsóknarflokksins

við fyrir nokkrum mánuðum. Mestu hræsnararnir spila stórt, kaupa götur fyrir öryrkja og hótel og hús fyrir aldraða, ræna síðan bankann og uppskera mikinn fögnuð.

K

osningabarátta núna er eins og leikrit þar sem leikstjórinn er veikur, handritið er týnt og aðalleikarnir stungnir af með sjóðinn sem átti að borga fyrir sýninguna. Aukaleikaranir reyna að stinga þá og hvern annan í bakið. Áhorfendur klappa og einhverjir úr salnum lauma sér upp á svið og taka sýninguna yfir. Í gegnum þokuna í salnum grillir í þrjá Framsóknarflokka að slást um athyglina, tvo til þrjá Vinstri græna flokka, þrjá Sjálfstæðisflokka, tvær Samfylkingar og svo Pírata sem með jöfnu millibili veina upp að þeim finnist hræðilegt að vera þingmenn og voðaleg tilhugsun að verða ráðherrar. Samt er tilhugsunin ekki hræðilegri en svo að brigslyrðin ganga á víxl, ef fólk lendir ekki nógu ofarlega á lista en inn á milli fellur það í faðma. Kapteinninn og helsta vonarstjarnan flúði þó af hólmi, þrotinn að kröftum.

Næstum því allir frambjóðendur eru í bláum jakkafötum með hvíttaðar tennur, þó má greina blæbrigði í klæðaburði og jafnvel peysu eða þverslaufu ef maður hefur heppnina með sér. Ummæli um holdafar ráðherra eða skakkan bindishnút vekja enda meiri athygli en hálfvelgjan í umræðunum. Það læðist að manni sú tilhugsun að forystufólk gömlu stjórnmálaflokkanna búi kannski ekki yfir mikilli stjórnvisku þótt að það reyni að

EN … selja okkur hugmyndina með talsverðri fyrirhöfn en kulnuðum eldmóði. Annars hefðu ekki allar þessar eftirlíkingar orðið til. Það er líka ekki eins flokkarnir séu „ein kærleikskeðja á bandi friðarins“, þótt mestu kverúlantarnir hafi farið burt með hurðaskellum og stofnað sína eigin flokka. Inni í gömlu flokkunum reyna eftirlegukindurnar að steypa hver annarri af stóli, með „hnífasettin“ á lofti. Ég játa mig sigraða. Mér finnst til dæmis meira lokkandi eða álíka lokkandi að draga úr mér tönn með naglbít en að fylgjast með þvarginu í sjónvarpssal. Vinnunnar vegna læt ég mig hafa það en svefninn sigrar oft og ég hengi haus yfir umræðunum. Þegar ég svo hrekk upp með andfælum eru jafnvel þátttakendur sofnaðir Kannski er ég bara útbrunnin.

Velmegunarvíma hefur runnið á þátttakendur sem spila nú upp á matadorpeninga fyrir sjúka gamla og smáa. Jafnvel hörðustu nirflar og eiginhagsmunaseggir staðhæfa nú að alla þeirra eigingirni í fortíðinni megi rekja til ráðdeildar og sparsemi svo lítilmagnar geti notið góðs af. Teningarnir ganga hratt á milli þátttakenda enda er kosningabaráttan á hraðspólun svo Alþingi geti starfað áfram og hægt sé að afgreiða sem mest af málum ríkisstjórnarinnar sem þjóðin vildi losna

En þetta er líka allt í plati. Þjóðin flykktist í apríl niður á Austurvöll með steyttan hnefann eftir Panama-hneykslið og heimtaði kosningar strax. Hún fékk þær með nokkrum eftirgangsmunum.

Sama þjóð segist grátklökk í kosningum vilja efla heilbrigðiskerfið og uppræta skattsvik. Kannanir benda samt til þess að þegar í kjörklefann er komið ætli hún samt að kjósa þá sem vilja fara með hamri og sleggju á Landspítalann, græða og grilla í rústunum og geyma peningana áfram á Tortóla.

Ekki öll þjóðin en svona um það bil hálf þjóðin.

Hinn helmingurinn getur ekki talað skýrt og staðið saman um einfalda hluti. Hann vill nýja stjórnarskrá en samt ekki ... hann vill virða þjóðaratkvæðagreiðslur en ... þó ekki.

Hann er á móti kvótakerfinu, en gæta verður að... Hann telur ýmislegt athugavert við búvörusamninginn en hafa verði í huga...

Hann vill byltingu og breytingar á löngu úreltri sérhagsmunagæslu á kostnað almennings en samt ekki alveg.

Hann ætlar að taka lítil og stutt skref í áttina að nýju og betra samfélagi. Og það er hætt við því að þeir sem hafa talið sig eiga samleið með þeim flýti sér ekki heldur á kjörstað til að kjósa þá. Þeir eru svosem sammála en...

Þóra Kristín Ásgeirsdóttir

Köllunarklettsvegi 1, 104 Reykjavík. Sími: 531 3300. ritstjórn@frettatiminn.is Útgefandi: Gunnar Smári Egilsson. Ritstjórar: Gunnar Smári Egilsson og Þóra Tómasdóttir.

Fréttastjóri: Þóra Kristín Ásgeirsdóttir. Ritstjórnarfulltrúi: Höskuldur Daði Magnússon. Dreifing: Póstdreifing. Framkvæmdastjóri og auglýsingastjóri: Valdimar Birgisson. Fréttatíminn er gefinn út af Morgundegi ehf. og er prentaður í 83.000 eintökum í Landsprenti.

Við eigum afmæli og nú er veisla

Við eigum afmæli og nú er veisla

PURE COMFORT

Fibersæng & fiberkoddi

Nature’s Rest heilsudýna með botni.

Stærð: 160x200 cm.

NATURE’S REST heilsurúm

Fullt verð: 99.900 kr.

Aðeins 79.920 kr.

PURE COMFORT koddi Fullt verð: 3.900 kr.

Aðeins kr. 1.900 kr.

PURE COMFORT sæng Fullt verð: 9.900 kr.

Aðeins kr. 5.900 kr.

20%

AFMÆLIS-

AFSLÁTTUR

TILBOÐ PU leður Val um svart eða hvítt botni. eða grátt áklæði á Classic

Sæng + koddi

Aðeins 7.800 kr. | Akureyri | Ísafjörður Smáratorg | Holtagarðar

www.dorma.is

Þú finnur afmælisbæklinginn okkar á www.dorma.is

NATURE’S SURPREME heilsurúm • • • • •

Fibersæng & fiberkoddi PURE COMFORT koddi

Fullt verð: 39.900 kr.

Aðeins 31.920 kr.

Svæðaskipt pokagormakerfi Burstaðir stálfætur Sterkur botn 320 gormar pr. m2 Vandaðar kantstyrkingar

HELSINKI rúmgafl

Nature’s Surpreme heilsudýna með Classic botni.

Stærð: 180x200 cm.

Rúmgafl fæst í svörtu PU leðri, hvítu og í gráu áklæði. Stærðir: 120, 140, 160, 180 cm. Verð að neðan miðað við rúmbreidd 120 cm.

Fullt verð: 164.900 kr.

Fullt verð: 39.900 kr.

Aðeins 129.900 kr.

Val um svart eða hvítt PU leður eða grátt áklæði á Classic botni.

PURE COMFORT

OSLO rúmgafl Rúmgafl fæst í stærðunum: 120, 140, 160, 180 cm. í mismundandi áklæði. Verð að neðan miðað við rúmbreidd 120 cm.

NATURE’S REST heilsurúm

Aðeins 31.920 kr.

Nature’s Rest heilsudýna með botni.

Stærð: 160x200 cm.

Fullt verð: 99.900 kr.

Aðeins 79.920 kr.

Fullt verð: 3.900 kr.

Aðeins kr. 1.900 kr.

PURE COMFORT sæng Fullt verð: 9.900 kr.

Aðeins kr. 5.900 kr.

AFMÆLIS-

TVENNU-

TILBOÐ

TILBOÐ Sæng + koddi

Aðeins 7.800 kr.

Afgreiðslutími Rvk Mánudaga til föstudaga kl. 10–18 Laugardaga kl. 11–17 Sunnudaga kl. 12–16 (Smáratorg) www.dorma.is

Val um svart eða hvítt PU leður eða grátt áklæði á Classic botni.

Holtagörðum, Reykjavík 512 6800 Smáratorgi, Kópavogi 512 6800

Dalsbraut 1, Akureyri 558 1100 Skeiði 1, Ísafirði 456 4566

16 |

FRÉTTATÍMINN | Laugardagur 1. október 2016

Þessi börn bjuggu á heimilunum þar sem maðurinn vandi komur sínar á árunum 1998 til 2000. Hann var dæmdur í 15 mánaða fangelsi fyrir að áreita og misnota þau í héraðsdómi.

NÍÐINGURINN VAR BESTI VINUR PABBA, HJÁLPARHELLA MÖMMU OG LEIKFÉLAGI LITLU BARNANNA Þrjár konur og dætur þeirra segja hvernig barnaníðingur gat leikið sér að nokkrum barnafjölskyldum í Reykjavík um langt skeið. Hann fékk fimmtán mánaða fangelsisdóm fyrir brot af því sem hann var grunaður um. Þessi grein fjallar um tilfinningar mæðranna en fjölskyldurnar glíma enn við sársaukann, 16 árum síðar. Þóra Kristín Ásgeirsdóttir tka@frettatiminn.is

É

g var mætt í endurhæfingu að Reykjalundi eftir hjartaáfall og hitti hjúkrunarfræðing sem sýndi mér herbergið mitt og deildina þar sem æfingarnar fara fram. Þegar fer að nálgast hádegi skrepp ég á kaffistofuna þar sem fólkið hittist og spjallar saman milli æfinga. Það fyrsta sem ég rek augun í er maðurinn sem misnotaði litlu dóttur mína. Það var eins og ég hefði verið kýld í magann. Hjartað fór á fullt og ég varð náföl. Hann horfði beint á mig og leit síðan undan en ég bakkaði út úr herberginu.“ Þetta gerðist á Reykjalundi fyrir nokkrum vikum. Konan í þessari frásögn frestaði endurhæfingunni um tvær vikur svo maðurinn sem misnotaði dóttur hennar gæti lokið við sína. „Ég hélt að þetta áfall væri að baki og ég hefði verið búin að vinna úr því,“ segir Sædís Hrönn Samúelsdóttir, „en ég togaði í hjúkrunarfræðinginn sem hafði fylgt mér um deildina. Bað hana að koma með mér afsíðis. Spurði hvort þetta væri þessi tiltekni maður. Hún svaraði því játandi og spurði hvað væri að. Ég sagði henni eins og var, að þessi maður hefði fengið fangelsisdóm fyrir að misnota dóttur mína.

Hún bað mig um að bíða á skrifstofunni og fór fram dágóða stund. Hún

Fleiður er á innri skapabarmi. Hægra megin við mót slímhúðar og húðar í bakvegg leggangaops gengur 1 til 1-1 ½ sentimetri blæðandi skurður og nær hann niður í vöðvalög. Skurður þessi var saumaður með þremur sporum. Úr dómi Sakadómi 15 apríl 1984.

plána sína refsingu. Á yfirborðinu er málinu lokið þótt ég hafi orðið fyrir áfalli. Hann var örugglega guðslifandi feginn þegar hann sá mig fara.“ Bjargvættur og verndarengill „Hann var skipsfélagi mannsins míns og varð fljótlega hans besti vinur eftir að leiðir þeirra lágu saman. Hann var rúmlega fertugur, fráskilinn, í hærra meðallagi, ljóshærður með yfirvaraskegg og það var byrjað að móta fyrir skalla.

„Um tveggja ára skeið var hann okkar besti vinur og hjálparhella. Hann kom sér svo sannarlega vel fyrir. Í eitt skipti var ég að koma heim af vakt um kvöldmatarleytið. Þá var hann búinn að sækja börnin, þrífa húsið og elda.“ kom síðan aftur og skýrði mér frá því að hann ætti eftir tvær vikur af meðferðinni, hvort ég vildi ekki bara bíða. Ég var algerlega í rusli yfir þessu og svaraði bara játandi. Þótt mér finnist að hann ætti frekar að víkja, þá er engin heimild fyrir því í lögum. Hann er búinn að af-

Hann var með húðf lúr, alltaf í gallabuxum og bol og varð fljótlega okkar helsti bjargvættur og verndarengill. Maðurinn minn sá hann í rósrauðum bjarma, það var eins og hann væri búinn að eignast góðan, traustan eldri bróður sem var alltaf til staðar. Hann treysti

FRÉTTATÍMINN | Laugardagur 1. október 2016

| 17

Sædís Hrönn Samúelsdóttir segir að níðingurinn hafi leikið sér að fjölskyldunni eins og köttur að mús.

Mynd | Hari

honum fyrir lífi sínu. Dinni, eins og við kölluðum hann, hafði verið í sambúð með konu sem leyfði honum ekki að hitta barnið sitt. Hann sagði okkur margar sögur af því hvað hún væri ömurleg og afbrýðisöm. Hvernig hún beitti drengnum fyrir sig. Við vorkenndum honum mjög mikið.”

Eldaði, þreif og passaði „Við áttum erfitt á þessum tíma vegna barnanna okkar sem voru fimm og sjö ára, drengurinn var erfiður og dóttirin varð út undan.

Dinni var afar elskulegur og bauðst til að hjálpa okkur með börnin og varð smám saman mikill þátttakandi í uppeldi þeirra. Hann sótti stelpuna okkar oftar en einu sinni á leikskólann og neitaði meira að segja einu sinni túr á bátnum til að geta sinnt börnunum. Nokkrum sinnum kom hann óvænt í heimsókn þegar við höfðum farið út á lífið, sagði barnapíunum að þeim væri óhætt að fara heim. Hann myndi sjá um börnin. Um tveggja ára skeið var hann okkar besti vinur og hjálp-

arhella. Hann kom sér svo sannarlega vel fyrir. Í eitt skipti var ég að koma heim af vakt um kvöldmatarleytið. Þá var hann búinn að sækja börnin, þrífa húsið og elda.“ Það sem foreldrarnir ungu vissu ekki, var að þrettán árum áður en leiðir þeirra og nýja vinarins lágu saman var hann dæmdur til fangelsisvistar fyrir að hafa misnotað þroskaskerta litla telpu sem hafði verið tíður gestur hjá móður hans.

Hún hafði komið í heimsókn þegar maðurinn var einn heima. Hann réðist að telpunni og þegar hún komst frá honum var hún í miklu uppnámi, skalf og nötraði og það blæddi úr skurði í leggöngum hennar ásamt öðrum áverkum. Hún sagði móður sinni að það hefði verið blóð í rúminu hjá Dinna. Foreldrarnir sem áttuðu sig á því hvers kyns var, hringdu í lögregluna og skömmu seinna var maðurinn handtekinn. „Hann lék sér að okkur eins og köttur að mús,“ segir Sædís. „Við ræddum einhverntímann um ofbeldi gegn börnum. Hann sagði að

Telpan hafi þá greinilega verið miður sín.

Hún hafi grátið og verið með ekka, og skolfið.

Vitnið kveðst hafa spurt hana hvað væri að en telpan ekki svarað strax. Eftir nokkura stund hafi hún þó svarað og sagt; Það er blóð í rúminu hjá Dinna.

Dóttir Sædísar, Alexandra, býr í Flórída í dag.

Úr Dómi Sakadóms, 15 apríl 1984

kynferðisbrot gegn börnum væru viðurstyggileg og gerendurnir réttdræpir.

Rauf meyjarhaftið óvart Og svo kom símtalið frá barnaverndarnefnd. Það var degi fyrir sex ára afmæli dóttur minnar. Við bjuggum í Graf-

arvogi, skammt frá Miðgarði, þar sem skrifstofur félagsþjónustunnar eru. Þetta var á föstudagseftirmiðdegi. Við vorum beðin um að koma og hitta starfsmann barnaverndarnefndar vegna máls sem hafði komið upp. Ég var mjög skelkuð en hafði ekki hugmynd um hvað málið snerist.

Þegar við vorum komin og sest inn á skrifstofuna, nefndi starfsmaðurinn fjölskylduvininn á nafn og spurði hvort við þekktum hann. Þegar við svöruðum játandi var okkar sagt að sex ára stelpa hafi sagt frá því að hann hafi misnotað hana. Þetta var gríðarlegt áfall en

TIL HAMINGJU! 50 ÁRA AFMÆLI SJÓNVARPS Á ÍSLANDI

Sögusýning, skoðunarferðir, Stúdíó A upptaka Vöfflukaffi, lifandi tónlist, beinar útsendingar og uppákomur um allt hús

Starfsfólk RÚV á Akureyri býður í vöfflukaffi og kynnir starfsemina í nýju húsnæði við Hólabraut

18 |

FRÉTTATÍMINN | Laugardagur 1. október 2016

fljótlega varð ég algerlega dofin. Það kom í hlut mannsins míns að hringja í Dinna og segja honum frá því að hann væri ekki velkomin í afmæli dóttur minnar, daginn eftir.

Hann gerði það. Mér skildist að honum hefði verið brugðið við símtalið en verið fátalaður. Hann sagði þó að það væri ekkert hæft í því að hann hefði verið að misnota börn. Hann hefði þó óvart rofið meyjarhaftið á tveggja ára dóttur vinkonu sinnar, þegar hann var skipta um bleyju.

Halldóra Eyfjörð með dóttur sinni Ástrósu. Hún segist sjálf hafa verið misnotuð sem barn og geti aldrei fyrirgefið sjálfri sér að hafa ekki séð þetta fyrir.

Mynd | Hari

„Það sem foreldrarnir ungu vissu ekki, var að þrettán árum áður en leiðir þeirra og nýja vinarins lágu saman var hann dæmdur til fangelsisvistar fyrir að hafa misnotað gróflega þroskaskerta litla telpu sem hafði verið tíður gestur hjá móður hans.“ Það voru síðustu samskipti okkar við þennan mann eftir tveggja ára vináttu,“ segir Sædís Hrönn.

Fór í sturtu og þvoði þvott Það var Halldóra Eyfjörð sem hafði samband við barnaverndarnefnd og hratt málinu af stað. Hún var búsett í Yrsufelli, einstæð móðir, fimm ára stúlku. „Vinur minn kynntist konu frá Húsavík og fór að búa með henni,“ segir Halldóra. „Hann kynnti mig fyrir henni og við höfðum mikið samband á tímabili. Þau voru að mála og gera upp íbúðina og vinur hennar, sem var kallaður Dinni, var mikið að hjálpa þeim.“ Halldóra segir að þegar hún fór að mála íbúðina sína hafi hann líka boðist til að hjálpa sér og sýnt

dóttur sinni mikinn áhuga. „Hann bjó einn í herbergi og var í útistöðum við barnsmóður sína sem leyfði honum ekki að hitta soninn. Ég vorkenndi honum og fannst hann vera óttalegt grey. Hann hafði hvorki aðgang að sturtu né þvottavél. Ég hafði ekki brjóst til þess að neita, ef hann bað um að fá að fara í bað.

Eitt sunnudagskvöld í febrúar kom hann og bað um að fá að fara í bað.

Ég sagði honum að ég hefði verið boðin í samkvæmi en ekki getað farið þar sem eldri dóttir mín, fjórtán ára, hefði ekki nennt að passa en hún bjó hjá föður sínum á þessum tíma. Hann sagði lítið mál að gæta stelpunnar, ég skyldi bara drífa mig.“ Halldóra fór í samkvæmið og var í burtu í þrjár klukkustundir. Sú ákvörðun hefur plagað hana allar

Einfaldur og stílhreinn

Vönduð íslensk framleiðsla síðan 1959.

götur síðan. „Þegar ég var að fara spurði hún hvort hún mætti líka fara í bað, eins og Dinni, en ég sagði þvert nei.“ Bréf frá Dinna frænda „Þegar ég kom úr samkvæminu var dóttir mín hálfsofandi með teiknimynd í myndbandstækinu en hann var að lesa og fór fljótlega heim til sín,“ segir Halldóra. „Eftir þetta kvöld fór hún að pissa undir, hætti að vilja sofa ein og kvartaði ítrekað undan kláða við kynfærin.

Nokkrum dögum seinna fer ég með hana í bað og er að leika við hana og tek litla gula plastönd með rauðan gogg og ýti henni undir vatnsborðið og læt hana skoppa upp aftur. Allt í einu segir hún upp úr þurru: „Mamma, þetta er alveg eins og tippið á Dinna.“ Mér dauðbrá og ég kólnaði öll að innan. Þarna var eins og það hafi runnið upp fyrir mér ljós. Dóttir mín sagði ennfremur að Dinni hefði reynt að setja tippið inn í pjölluna hennar en það hefði ekki komist fyrir.“ Ég talaði við lögreglu strax þetta sama kvöld og í kjölfarið gerði ég barnaverndarnefnd viðvart. Meðan málið var til rannsóknar hjá lögreglu barst bréf í póstkassann stílað á dóttur mína. Ég hélt að þetta væri frá foreldrafélaginu og opnaði til að lesa. Þar sagðist bréfritarinn meðal annars hlakka til að nauðga dóttur minni í rassinn og meiða hana. Ég afhenti lögreglu bréfið en rannsókn hjá rithandarsérfræðingi leiddi í ljós að það voru yfirgnæfandi líkur á því að hann hefði skrifað það. Ég var sjálf misnotuð sem barn og get ekki fyrirgefið sjálfri mér að

Stáliðjan er gamalgróið íslenskt fyrirtæki sem framleiðir vandaða vöru fyrir heimilið og vinnustaðinn.

Verð 27.900 kr.

Fjölbreytt litaúrval.

Halldóra Eyfjörð með dóttur sinni, um það leyti sem níðingurinn lét til skarar skríða.

Stáliðjan ehf - Smiðjuvegi 5, 200 Kópavogi - Sími 564 5885 - www.stalidjan.is

Ákærði fór í bað með stúlkunni og þvoði og strauk henni um kynfærin, auk þess sem hann reyndi að setja getnaðarlim sinn inn í leggöng stúlkunnar. Úr ákæru í héraðsdómi 1999

hafa ekki séð í gegnum manninn,“ segir Halldóra Eyfjörð. „En ég sá það ekki og hann komst upp með að misnota dóttur mína í tvígang, annars vegar á aðfangadag, þegar hann kom í heimsókn með pakka til hennar og var með henni einn inni í stofu meðan ég var að laga mat í eldhúsinu. Hinsvegar þegar hann tók að sér að gæta hennar meðan ég fór út.“ Inni á gafli hjá barnafjölskyldum Alls var maðurinn grunaður um að hafa misnotað fjórar stúlkur á þessum tíma, þrjár fimm og sex ára gamlar og eina átta ára, en hann gerði sér far um að vingast við barnafjölskyldur. Hann fékk að lokum fimmtán mánaða dóm. Fleiri mál voru til rannsóknar en það tókst ekki að sanna sök í þeim öllum. Meðal annars var hann kærður um svipað leyti fyrir að hafa misnotað son fyrrverandi sambýliskonu sinnar.

2.998 kr./kg

1.398 kr.

LAMBAPRIME

verð áður 3.698 kr./kg

2.698 kr./kg

LAMBAINNRALÆRI verð áður 3.598 kr./kg

GRILLAÐUR KJÚKLINGUR OG 2L KÓK verð 1.395 kr.

2.349 kr./kg

ALI FERSKAR KJÚKLINGABRINGUR verð áður 2.598 kr./kg

698 kr./kg

KF SÚPUKJÖT FROSIÐ verð áður 898 kr./kg

HELGARTILBOÐ

1.198 kr./kg

1. OKTÓBER

SVÍNAKÓTILETTUR verð áður 1.598 kr./kg

2.198 kr./kg

KF FERSKUR LAMBAHRYGGUR AF NÝSLÁTRUÐU verð 2.198 kr./kg

1.598 kr./kg

1.398 kr./kg

KF FERSKT LAMBALÆRI AF NÝSLÁTRUÐU verð 1.598 kr./kg

1.624

1.198

kr./kg

kr./kg

FL NÝSLÁTRAÐ LAMBALÆRI

KF LAMBALÆRI FROSIÐ

verð 1.624 kr./kg

verð áður 1.498 kr./kg

Snertilausar greiðslur

FJAR-DARKAUP

- Tilvalið gjafakort

OPIÐ mánudaga - miðvikudaga frá 09:00 - 18:00 / fimmtudaga 09:00 - 18:30 föstudaga 09:00 - 19:00 / laugardaga 10:00 - 16:00 / lokað sunnudaga. www.fjardarkaup.is

FJALLALAMBS KRYDDAÐ LAMBALÆRI verð áður 1.698 kr./kg

20 |

FRÉTTATÍMINN | Laugardagur 1. október 2016

Mál fjögurra stúlkna fyrir rétt „Við fórum að hittast, nokkrir foreldrar, skiptast á sögum um barnaníðinginn, fylgjast með ferðum hans og hringja í fólk og vara við honum,“ segir Halldóra Eyfjörð. „Það sem hann er dæmdur fyrir er aðeins toppurinn á ísjakanum.

Mál fjögurra stúlkna kom fyrir rétt og það tókst að sanna nokkur brot á manninn. En maður getur bara gert sér í hugarlund það sem aldrei er sagt og gerist hjá mönnum með svona einbeittan vilja til að misnota börn. Ég er viss um að hann gekk miklu, miklu lengra, bæði gagnvart þessum börnum og öðrum.“ „Þessi maður er æskuvinur bróður míns og tengdist þess vegna fjölskyldunni,“ segir móðir einnar stúlkunnar sem maðurinn var dæmdur fyrir að misnota en hún ólst uppá Húsavík eins hann. Ég vissi óljóst að hann tengdist einhverju kynferðisbroti á Húsavík en ég var sjálf flutt

Mynd | Hari

„Ef tir v iðtalið v ið barnaverndarnefnd tók við langur og erfiður tími þar sem stúlkan okkar var í viðtölum í Barnahúsi og misnotkunin fór að taka á sig mynd,“ segir Sædís. „Ég vantreysti öllu og öllum og upplifði mikinn vanmátt.

Við ásökuðum okkur sjálf og hvort annað fyrir að hafa hleypt þessum manni nálægt börnunum okkar. Málið lagðist þungt á okkur og það má segja að við höfum fengið það á heilann,“ segir Sædís. „Bæði meðan það var á leiðinni í gegnum dómskerfið og líka öll árin á eftir. Það er hægt að reyna að ímynda sér hvernig manni líður þegar maður hímir heilt kvöld í köldum bíl, til að sjá honum bregða fyrir þar sem hann býr. Og það eina sem heldur á manni hita er stjórnlaus reiði, næstum því hatur. Maðurinn minn sagðist oft vilja drepa hann ef hann sæi hann aftur. En ég ásaka engan annan fyrir það sem kom fyrir. Því miður vorum við eins og margir aðrir foreldrar í svipuðum aðstæðum. Maður hugsar alltaf; það kemur ekkert fyrir barnið mitt.“

Móðir frá Húsavík og uppkomin dóttir hennar, sem vilja ekki koma fram undir nafni. Dóttirin segir ömurlega tilhugsun að einn maður geti eyðilagt líf svo margra.

til Reykjavíkur og allar frásagnir voru misvísandi. Hann var aldrei nefndur nema í hálfum hljóðum í mín eyru, en ég vissi ekki að það hefði verið hrottalegt kynferðisbrot gegn þroskaskertu barni. Það vissi ég fyrst seinna.“ Hún segir að það hafi einfaldlega verið þagað meira um svona mál á árum áður og fjölskyldan hafi auk þess verið upptekin af eigin harmleik á þessum tíma. „Bróðir minn lenti í slysi árið 1984 og lamaðist frá brjósti og niður úr. Þá veiktist móðir mín alvarlega. Hann var bróður mínum stoð og stytta þegar hann örkumlaðist.

Hann var mjög góður við hann og erfitt fyrir mig að skella á nefið á honum þegar hann fór að kíkja í kaffi til mín endrum og sinnum upp á gamlan kunningsskap.“ Hún segist hafa verið ein með

Það er ljóst að ákærði X er ekki haldinn formlegri geðveiki, meiriháttar taugaröskun eða greindarskorti.

Hinsvegar tel ég að X hafi frá upphafi sýnt merki um afbrigðilegan siðferðisþroska eða hegðun ásamt vægum persónuleikatruflunum, sem meðal annars koma fram í strípihneigð ... Að því er varðar aðdraganda og hugarfarslegar orsakir fyrir atviki því sem X er kærður fyrir, verður það einna helst skoðað í ljósi þeirra afbrigðilegu kynferðishegðunar sem X hefur átt við að stríða allt frá unglingsárum. Úr dómi Sakadóms 15. apríl 1984.

börnin sín á þessum tíma, fimm ára telpu og átta ára dreng. „Ég lét hann ekki passa börnin mín en í eitt skipti leyfði ég dóttur minni að fara með honum ísbíltúr. Það var nóg.

Hann fór með hana beint heim til sín og misnotaði hana. Hún sagði engum frá. En hún einangraði sig meira eftir þetta þótt það lagaðist smám saman með tímanum.

En þegar hann kom í heimsókn, fór hún inn til sín og lokaði herbergisdyrunum. Hún var að flýja hann en ég vissi það ekki,“ segir hún.

Og svo hrundi tilveran „Ég bjó í Grafarvogi þegar ég fékk símtal frá barnaverndarnefnd, þar sem mér var sagt að grunaður kynferðisbrotamaður sé tíður gestur á mínu heimili,“ segir hún. „Þá frétti ég af börnum Halldóru og Sædísar.

Dóttir mín var átta ára og fljótlega vaknaði grunur um að hann hafi misnotað hana sumarið áður. Ég lét hann ekki vita. Hann bókstaflega gufaði upp og hafði aldrei aftur samband.

Tilvera mín hrundi. Kvöld eftir kvöld sat ég inni hjá henni og horfði á hana sofa. „Af hverju gat ég ekki varið hana? Hvað gerði hann við hana? Hún svona lítil og smá og hann svona stór og ruddalegur.

Maður situr alla tíð uppi með samviskubitið. Það svíður jafn sárt núna og þá að hafa ekki getað verndað barnið sitt.“ Hún segir að í gegnum árin hafi

MEXICO ALLT ÁRIÐ PLAYA DEL CARMEN VERÐ FRÁ 255.000.- Í VIKU Þú ferð þegar þú vilt eins lengi og þú vilt.

Pálmatré, hvítar strendur og kristaltær sjór. Karíbahafið eins langt og augað eygir. Þar má auk þess sjá Maya pýramída, frumskóga, tær lón og neðanjarðarhella, þá má nefna úrval veitingahúsa, verslana og spennandi næturlíf. Þú finnur allt i Playa Del Carmen.

Er þetta aðeins hluti af því fjölmörgu í þessu stórbrotna umhverfi sem heillar ferðamanninn.

Rétt utan við ströndina er svo næst stærsta kóralrif heims með öllum sínum litaafbrigðum og ótrúlegum fjölda fiska í öllum regnbogans litum.

Við bjóðum uppá glæsilegt 4*hótel og allt innifalið, yfir 40 atriði.

WWW.TRANSATLANTIC.IS

SÍMI: 588 8900

hann nokkrum sinnum orðið á vegi sínum. „Þá hellast yfir mig allar tilfinningarnar, dúndrandi hjartsláttur og hnútur í maganum.“ Hún segir að hann hafi ekki reynt að forðast hana þegar leiðir þeirra skarast heldur þvert á móti. „Það er eins og hann njóti þess að ögra og særa og mér er alltaf jafn brugðið. Í eitt skiptið mætti ég honum inni í verslun þar sem ég var stödd með dóttur minni. Það var verst. Ég bókstaflega fraus í sporunum og rankaði við mér þegar dóttir mín sem hafði ekki tekið eftir honum, snerti mig og sagði: „Mamma af hverju ertu að gráta? Tárin bókstaflega streymdu niður kinnarnar á mér.“ Minningar í þoku „Ég man óljóst eftir því þegar hann kom inn í líf okkar. Mér fannst hann ógeðfelldur, þar sem það var vond reykingalykt af honum og hann var með gular tennur,“ segir dóttir konunnar frá Húsavík sem vill ekki koma fram undir nafni. „Þegar maður er barn, treystir maður fullorðnum í blindni en ég hafði samt alltaf varann á mér gagnvart honum. En hann var mikið inni á heimilinu, það var jafnvel eðlilegt að hitta hann þar og aðra heimilismenn. Smám saman ávann hann sér traust mitt með því að sýna mér mikinn áhuga og gefa mér gjafir.

Svo braut hann á mér, fyrst með því að bera sig fyrir framan mig og síðan gekk hann lengra.“ Hún segir að hann hafi ekki nauðgað sér en misnotkunin hefði sjálfsagt gengið enn lengra ef hún hefði ekki haft varann á. „Þetta er skuggi yfir lífinu í dag og kemur oftar upp í hugann en ég vil. Það er samt langt síðan ég ákvað að láta þetta ekki eyðileggja meira fyrir mér. Það er ömurleg tilhugsun að ein manneskja geti eyðilagt svo mikið af lífi margra annarra.“ Dætur Sædísar og Halldóru gengu báðar í gegnum mikla erfiðleika á unglingsárunum en hafa báðar náð sér á strik. Ástrós, dóttir Halldóru Eyfjörð, er 22 ára, samkynhneigð og búsett í Reykjavík. Hún segir að minningar frá þessum tíma séu óljósar en hún muni þó ákaflega skýrt eftir baðferðinni, enda hafi hún þurft ítrekað að rifja hana upp í skýrslutökum og yfirheyrslum. „Mig klígjar við ákveðnum aðstæðum, leikföngum í baðkari, ákveðinni lykt.“ Hún segir að fyrir misnotkunina hafi henni fundist Dinni töffari en samt góður. Henni hafi verið hafnað af pabba sínum og átt erfitt samband

„Ég man óljóst eftir því þegar hann kom inn í líf okkar. Mér fannst hann ógeðfelldur, þar sem það var vond reykingalykt af honum og hann var með gular tennur.“ við hann. Þess vegna hafi hún verið glöð með að fá athygli frá Dinna.

Hún hafi ekki gert sér grein fyrir að hann væri að misnota hana en samt hafi henni fundist þetta rangt og ógeðfellt. Ógeðstilfinningin og reiðin hafi síðan komið seinna þegar hún fór að skilja meira.

Hún segist ekki vita hvernig hún myndi bregðast við ef hann yrði á vegi hennar í dag. „Ég veit ekki hvort ég yrði frekar reið eða hrædd.“ Glennuleg og uppáþrengjandi Sædís og eiginmaður hennar skildu mörgum árum eftir að barnamisnotkunin komst upp. „Ég veit ekki hvort þetta hafði áhrif á það. Mér finnst það nú samt. Líf okkar allra var í molum um langt skeið og á vissan hátt jafnar maður sig aldrei eftir svona.

Skömmu eftir að málið kom upp fór Alexandra, dóttir mín, að láta furðulega. Hún var glennuleg og uppáþrengjandi við karlmenn og í einu orði sagt óviðeigandi,“ segir Sædís. Sálfræðingurinn hennar sagði að þetta væru mjög þekkt viðbrögð barna í kjölfar kynferðismisnotkunar en ég átti mjög erfitt með þetta og tók til að mynda fataskápinn hennar í gegn og henti öllum fötum sem voru á einhvern hátt óviðeigandi fyrir litla stúlku en slík föt voru mjög vinsæl á þessum tíma.

Hún segir að dóttirin hafi átt erfitt um skeið á unglingsárunum en náð sér á strik. Hún á núna von á sínu fyrsta barni með kærastanum en þau búa í Flórída, í sama bæ og pabbi hennar. „Ég var svo lítil þegar þetta gerðist og ég veit ekki hvort þetta hafði mikil áhrif á mig,“ segir Alexandra, dóttir Sædísar. „Þegar ég var um það bil þrettán ára fór þetta mál hinsvegar að leita mikið á mig og ég var mjög upptekin af því hvað hann var ógeðslegur, ég leitaði hann uppi á Facebook og vildi fá skýringar en ég fékk þær ekki,“ segir Alexandra. „Og þá langaði mig til að drepa hann. En ég hef hinsvegar ákveðið að láta þetta ekki trufla mig og mína lífshamingju frekar. Ég er hætt að hugsa um þetta mál,“ segir hún.

STÓRSÝNING!

laugardaginn 1. október 2016 kl. 11-15 Á leiðinni á Suðurpólinn!

Forsýning!

á nýjum Arctic Trucks radíaldekkjum frá Nokian.

Forsýnum nýtt og byltingarkennt 44” Arctic Trucks radíaldekk sem hannað er í samstarfi við sérfræðinga hins þekkta dekkjaframleiðanda Nokian.

Frumsýnum Toyota Hilux AT44 6X6

Nýtt Arctic Trucks 44” radíaldekk!

Kemur í sölu í byrjun árs 2017.

Fullt plan af glæsilegum Arctic Trucks bílum í ýmsum útfærslum!

Nissan Navara AT35

Toyota Hilux AT35

Iveco AT40

JEPPADEKK

Sprinter AT46 Ný og glæsileg tæki frá Yamaha í sýningarsalnum.

Vönduð jeppadekk fyrir flestar gerðir jeppa.

Viair 85p loftdæla fylgir öllum seldum dekkjagöngum meðan birgðir endast.

VERKSTÆÐIÐ OPIÐ

LAGERHREINSUN!

Bílar í breytingu á lyftum.

Sérfræðingar í jeppabreytingum segja frá vinnuferli við jeppabreytingar

Við tókum til á lagernum hjá okkur og seljum nú ýmsar vörur fyrir eldri bíla á frábæru verði. Komdu og gerðu frábær kaup!

• Grillgrindur • Dekk • Ljósahlífar • Felgur • Ljóskastarar • og margt, margt fleira

Pylsur á grillinu, gos og ís í boði!

Arctic Trucks Ísland ehf.

Kletthálsi 3 110 Reykjavík

Sími Netfang Vefur

540 4900 info@arctictrucks.is www.arctictrucks.is

®

EXPLORE WITHOUT LIMITS

PÁSKA TILBOÐ SKÁPAR

NÝ SENDING

DROPLET VASI GULUR/BLÁR 950,-

SKENKAR BORÐ

EMMANUELLE LJÓS HVÍT/SVÖRT 11.900,-

LÆKKAÐ VERÐ NEST BASTLAMPI 34.500,-

HUGO BAÐVARA VERÐ FRÁ 1450,-

NÝJAR VÖRUR FRÁ HABITAT

BLYTH YELLOW 24.500,-

CITRONADE 9800,-

TRIPOD BORÐLAMPI 12.500,-

COULEUR DISKUR 950,-

TREPIED GÓLFLAMPI 19.900,TILBOÐ 14.900,-

20%

AFSLÁTTUR AF ÖLLUM HAL PÚÐI 5.900,-

AFRICA STÓLL 11.250,-

HELENA TEPPI 9.800,-

SHADI HANDKLÆÐI 2400,-

ARMSTÓLL 50%DENA GRÁR/SVARTUR

AFSLÁTTUR 145.000,AF ÖLLUM KUBBAKERTUM

AGNES MOTTA (120X180) 19.500,-

GRETA SKRIFBORÐ 48.000,-

GULUM VÖRUM

OKEN HLIÐARBORÐ HVÍTT/SVART 24.500,-

HANNAÐU ÞINN EIGIN SÓFA

HANNAÐU ÞINN EIGIN SÓFA

20%

AFSLÁTTUR AF ÖLLUM „MORE“ OG „NORDIC“ EININGASÓFUM

20%

AFSLÁTTUR AF EININGASÓFUM VELKOMIN Í NÝJU VERSLUNINA OKKAR Í SKÓGARLIND

NÝR STAÐUR: SKÓGARLIND 2, KÓPAVOGI

TEKK COMPANY OG HABITAT SKÓGARLIND 2, KÓPAVOGI TEKK SÍMI COMPANY OG|HABITAT | SKÓGARLIND 564 4400 OPIÐ MÁN-LAU KL. 10–182, KÓPAVOGI OGKL. SUN KL. OG 12–17 SÍMI 564 4400 | OPIÐ MÁN-LAU 10–18 SUN KL. 12–17 VEFVERSLUN Á WWW.TEKK.IS VEFVERSLUN Á WWW.TEKK.IS

24 |

FRÉTTATÍMINN | Laugardagur 1. október 2016

Samtalið við þjóðina Það líður að alþingiskosningum og þá er okkur sagt að umræðan skipti öllu máli. Við eigum að taka eftir því hvað stjórnmálamenn segja og hvernig þeir segja það. Í lýðræði er ætlast til að kjósendur leggi mat á það sem sagt er, móti sér skoðun og nýti síðan atkvæðisrétt sinn eftir bestu sannfæringu. En hvernig er samtalið milli stjórnmálamanna og almennings að virka? Fréttatíminn veltir fyrir sér með góðu fólki nokkrum hliðum stjórnmálanna og því hvernig umræða stjórnmálanna nær út í samfélagið.

Þurfum við innhverfa eða úthverfa stjórnmálamenn? Það er munur milli fólks, meðal annars í því hve innhverft eða úthverft það er, eins og stundum er sagt. Þeir innhverfu vilja íhuga sín mál í friði en þeir úthverfu nærast á opnari samskiptum og eru oft tilbúnari til að bera skoðanir sínar á torg. En hvor týpan á betur heima í stjórnmálum? „Þetta er ágæt spurning, en þarna erum við samt að tala um einhvers konar skala frá einum öfgum til annarra,“ segir Haukur Ingi Jónasson, sálgreinir og lektor við Háskólann í Reykjavík. „Það er ólíklegt að þeir sem eru yst á þessum skala myndu virka vel í stjórnmálum. Góður stjórnmálamaður þarf að vera skemmtileg blanda af hvoru tveggja, nægilega úthverfur til að hafa áhuga fyrir öðru fólki og sækja í það stuðning og leiðsögn, jafnvel undir álagi. Hins vegar þarf hann líka að vera tilbúinn að íhuga málin á eigin forsendum og hugsa fyrir sjálfan sig. Það eru mörg dæmi um mikla stjórnmála-

leiðtoga sem voru vel heppnuð blanda af þessu tvennu. Það er veikt í stjórnmálum þegar menn eru fyrst og fremst að hugsa um atkvæði og vinsældir, þá verður stjórnmálamaðurinn einhvers konar rekald. Ákvarðanir þurfa líka að byggjast á innsæi, ígrundun og innri staðfestu. Það er líka nauðsynlegt að velta fyrir sér öðrum hliðum á stjórnmálaþátttöku. Er fólk í stjórnmálum til að skara eld að eigin köku eða til að komast í huggulegt starf?

Mér finnst vanta eins konar almannaþjóna í stjórnmál, verðuga stjórnmálamenn sem að hafa almannahagsmuni að leiðarljósi.

Maður þarf að skynja að þeim gengur það eitt til að taka þátt í að byggja upp gott og kröftugt samfélag. Við þurfum fyrst og fremst fólk í stjórnmál sem er tilbúið að nota á sér kollinn og er líka ríkt af tilfinningu og umhyggju fyrir þörfum annars fólks og samfélagsins sem heildar,“ segir Haukur Ingi.

VIOLINO

Skern sófi

Verð: 93.675

20% AFSLÁTTUR

Tomcat - hvíldarstóll

20-50%

AFSLÁTTUR Síðumúla 30 - Reykjavík | Sími 533 3500 Hofsbót 4 - Akureyri | Sími 462 3504

Guðni Tómasson gudni@frettatiminn.is

Vekja þarf áhuga ungs fólks og almennings

Hugsjónir gegn hagsmunum Stundum er horft á stjórnmál sem einhvers konar baráttu á milli hugsjóna og hagsmuna. Fólk lítur að mismiklu leyti svo á að heimurinn stjórnist fyrst og fremst af hagsmunum hópa og einstaklinga og stundum eru hugsjónir talaðar niður í umræðu um stjórnmál, jafnvel litið svo á að þær þvælist fyrir.

Vilhjálmur Árnason, prófessor í Heimspeki við Háskóla Íslands, segir að tengslin milli hagsmuna og hugsjóna í stjórnmálum séu vandmeðfarin og eitt meginverkefni stjórnmálamanna að vinna úr þeim. „Hugsjónir í stjórnmálum varða almannahagsmuni og viðleitni til þess að halda sérhagsmunaöflum í skefjum. Stjórnmál án hugsjóna eru ekki annað en auðsveip þjónkun við ráðandi öfl, en stjórnmál sem halda fram hugsjónum án þess að tengja þær við raunhæf viðfangsefni stjórnmálanna eru líka innantómar klisjur. Vandinn er að láta hugsjónir og athafnir í stjórnmálum vinna saman þannig að togstreitan milli þeirra verði aflvaki breytinganna sem stjórnmálahreyfing vill koma á.“ Vilhjálmur tekur dæmi út frá réttlæti sem hann kallar höfuðhugsjón stjórnmálanna: „Almennt séð er það réttlæti að hver fái það sem hann á sanngjarnt tilkall til.

Heilbrigðisþjónusta er réttlætismál því að hún á að tryggja að enginn fari á mis við tækifæri lífsins af heilsufarsástæðum. Hana á því að greiða úr sameiginlegum sjóðum en ekki úr vasa þeirra sem þarfnast hennar hverju sinni.

Fiskveiðistjórnun er annað réttlætismál og fólki hefur lengi sviðið ranglætið í að nýtingarréttur á sameiginlegri auðlind hafi færst á fárra manna hendur án þess að ríkar skyldur komi á móti. Fólk í sjávarplássum, þar sem þessi atvinnuvegur byggðist upp, er háð duttlungum kvótaveldisins. Vænlegasta leiðin fyrir stjórnmál til að þoka samfélagi í réttlætisátt er að draga úr því ranglæti sem við blasir í tilvikum eins og þessum.“

Að hluta til snúast stjórnmál um að koma orðum að hugðarefnum sínum og í íslenskum framhaldsskólum á slík þjálfun sér til dæmis stað í Morfís ræðukeppnum þar sem rök eru færð með og á móti ákveðnu umfjöllunarefni. Ræðumaður Íslands í lokakeppninni síðasta vor var Bára Lind Þórarinsdóttir, úr Menntaskólanum í Reykjavík sem þá sigraði Verzlunarskóla Íslands. Hvað skyldi Báru, sem nú starfar í Ingunnarskóla, finnast um umræðuna á Alþingi og ímynd Alþingis? „Stjórnmál geta verið rosalega áhugaverð en alltof mörgum finnst þau átakanlega leiðinleg. Það snýst mikið um það hvernig þeim er komið á framfæri, ekki síst við yngra fólk. Þetta virkar allt of mikið blaður. Maður verður fyrst og fremst var við skot á þennan ræðumann eða hinn. Þetta heyrir

maður og sér, en minna fer fyrir samvinnu.

Mér finnst vanta að fólk fái betur á hreint hvað er eiginlega í gangi á Alþingi, að hvaða málum er verið að vinna og hvað þau þýða fyrir almenning. Mér finnst þær framfarir sem þingið er að vinna að alls ekki nægilega vel kynntar. Það hlýtur að vera hægt að draga störf Alþingis betur saman frá degi til dags, á meira lifandi hátt til að maður fái einhvern áhuga á störfunum. Ég vil vita hvað ákvarðanir Alþingis þýða fyrir venjulegt fólk.

Svo sýnist manni líka að þingmennirnir hafi ekki mjög mikinn áhuga sjálfir á því sem fer fram í þinginu, og hvað eigum við þá að segja? Svo þarf að tala þarna meira á mannamáli og minnka allt þet ta for m lega. Þetta er um hagsmuni okkar allra og maður ætti að hafa áhuga á þessu, en maður einhvern veginn hefur það ekki.“

Stjórnmálamenn eins misjafnir í samskiptum við fjölmiðla og þeir eru margir Samskipti stjórnmála- og fjölmiðlamanna eru mikilvægur þáttur í því að koma réttum upplýsingum til almennings. Þó nokkuð er kvartað yfir að þar sé pottur brotinn, þeir sem hafi hæst fái mesta athygli í fjölmiðlum og jafnvel að í litlu samfélagi sé erfitt að halda faglegri fjarlægð milli þeirra sem spyrja og þeirra sem svara í umfjöllun um stjórnmál.

Anna Kristín Jónsdóttir, fréttamaður hjá RÚV, segir að samband stjórnmálamanna og fjölmiðlamanna sé að hluta þess eðlis að hóparnir nærist hvor á öðrum. Málið snúist um traust og aðgang að upplýsingum, en samt þurfi fjölmiðlamenn að halda ákveðinni fjarlægð á menn og málefni. „Fjölmiðlamenn eru oft gagnrýndir fyrir að hafa meiri áhuga á mönnum en málefnum og stundum er nokkuð til í þessu,“ segir Anna Kristín.

„Það er hins vegar í mannlegu eðli að dragast að átökum þegar maður finnur þef af þeim. Þá verður oft einhver saga til sem hægt er að segja, á meðan snúnara er að miðla til dæmis fínlegum eða tæknilegum blæbrigðamun milli manna í áherslum í velferðarmálum.“ Anna Kristín telur að oft séu fjölmiðlamenn að einhverju leyti fastir í einhverri ákveðinni forskrift um samskipti við stjórnmálamenn. Þannig er það til dæmis að þeir sem séu duglegastir við að tjá sig, fái jafnframt til þess flest tækifæri. „Það er mismunandi hvað stjórnmálamenn hafa sig mikið í frammi og telja sig hafa mikið fram að færa við almenning. Stjórnmálamenn þurfa líka að vera meðvitaðir um það að koma skilaboðum sínum á framfæri, fyrir hverju þeir vilja berjast, hvar og hvernig. Það er ekkert óbilgjörn krafa á stjórnmálamenn að þeir séu í stjórnmálum af ástríðu og viti hvert þeir vilja fara, í að minnsta kosti einhverjum málum.“

HRÍS Í NÝJUM UM UMBÚÐ

Veljum hríslenskt.

26 |

FRÉTTATÍMINN | Laugardagur 1. október 2016

Stjórnmálin og samtalið við þjóðina

Vinnustaða­menningin á Alþingi

Talar þú hundamál?

Fyrirtækja- og vinnustaðamenning er mikið rædd og oft veltir fólk henni fyrir sér varðandi Alþingi, einkum þegar hávaðinn úr ræðustólnum og hörð átök milli þingmanna rata í fjölmiðla. En ætli sé hægt að beita tólum þeirra stjórnunarfræða á Alþingi?

Aðalheiður Sigursveinsdóttir, hjá ráðgjafafyrirtækinu

Expectus, segir að þær aðferðir sem beitt er til að laga fyrirtækjamenningu ættu að geta virkað á Alþingi eins og annars staðar. „Vandamálagreiningar, úrbótahugsun í starfi og að temja sér lærdóm í verklagi koma upp í hugann,“ segir Aðalheiður. „Í fyrirtækjum og stofnunum er mikilvægt að vinna með virka mælikvarða sem endurspegla áhrif ákvarðanatöku stjórnenda og starfsmanna. Það er mikið unnið með auknum gæðum gagna og upplýsinga, en rauntímagögn í opinberum rekstri eru því miður sjaldnast tiltæk, ólík því sem gerist í mörgum fyrirtækjum.

Ef við hugsum Alþingi sem fyrirtæki væri augljós krafa stjórnenda að vita hvert virði lagasetningar væri fyrir borgarana og með hvaða kostnaði. Alþingismenn bera

sameiginlega ábyrgð að komast að niðurstöðu um útfærslu lagasetningar. Lykilatriði í framgangi allrar samræðu er gagnkvæm virðing.

Komi upp vandamál þarf einfaldlega að greina vandamálið, hverjar birtingarmyndir þess eru og hvaða áhrif það hefur. Ef um samskiptavanda er að ræða hefur orðið rof á trausti og virðingu milli aðila. Það væri spennandi að sjá útkomuna ef sett væru upp svokölluð 4DX markmið sem allur þingheimur kæmi sér saman um. En sú aðferðafræði er nýtt til að innleiða hegðunarbreytingu innan fyrirtækja með góðum árangri. Þegar nálgast þarf stærri vandamál er gott að búa til sátt-

mála um tilhögun greiningar og úrbótavinnu. Sáttmálar taka á almennum leikreglum í samskiptum, virðingu, varkárni, viðveru (andlegri og líkamlegri) og ekki síst víðsýni.

Við þyrftum að greina eðli vandamálsins til að finna réttar leiðir en við ættum alltaf að geta það. Víðsýni, útsjónarsemi og frjóa hugsun þarf til að leita sátta í einstökum málum. Það væri mikið unnið með sameiginlegri og aðferðaf r æ ð i v a n d amálagreiningar á þingi.“

Páll Skúlason heimspekingur var á sínum tíma flestum öðrum duglegri við að ræða hvernig íslenskir stjórnmálamenn tala saman og hvernig þeir ná til almennings. Í ræðu sem hann flutti árið 1991 og var vitnað til í ritinu Ríkið og rökvísi stjórnmálanna frá 2013, sagði Páll meðal annars: „Mælskulist og kappræðustíll kolspilla allri skynsamlegri stjórnmálaumræðu á Íslandi. Sá sem gerir minnstar kröfur um skilning og rök, en flytur mál sitt með sleggjudómum um menn og málefni, helst með viðeigandi bröndurum, honum virðist takast að fá athygli fjölmiðla og ná í gegnum þá til kjósenda.

Kjósendurnir, íslenskur almenningur, er líka orðinn svo sinnulaus um eiginleg stjórnmál að það er eins og fólk geri sér enga grein fyrir ábyrgð sinni á stjórn landsins.“

Vilja skortir til að takast á við gagnrýni

„Ég fagna því að loksins komi bók um hunda fyrir börn þar sem lögð er áhersla á að þekkja merki hundsins og að geta séð hvernig honum líður. Bókin er góð leið til að opna umræðu foreldra við börnin um hvernig á að umgangast hunda.“ Heiðrún Klara, Hundaþjálfari Hjá HundaaKademíunni

w w w. f o rl a g i d . i s | B ó k a b ú ð Fo rl a g s i n s | F i s k i s l ó ð 3 9

Umræða um siðferði og spillingu í íslenskum stjórnmálum blossar af og til upp hér á landi og fellur niður þess á milli. Hagsmunaskráning og siðareglur eru tiltölulega nýleg fyrirbæri í stjórnmálalífinu.

Jón Ólafsson, prófessor við íslensku- og menningardeild Háskóla Íslands, hefur nokkuð velt fyrir sér siðferði og stjórnmálum. Hann segir útlendinga oft nokkuð hissa á umræðu um spillingu hér á landi og vantrúa á að hún geti verið mikið vandamál.

Ja f nf ra mt telji sumir fræðimenn að sú umræða sé ýkt og æst upp af einhverjum sem hafi áhrif á umræðuna. „Það er alveg rétt að það er ekki

nein brjálæðisleg spilling á Íslandi í samanburði við mörg önnur lönd, eins og til dæmis í Austur- og Suður Evrópu. Þar þurfa menn að kljást við rótgróna spillingu djúpt í stjórnkerfi og samfélaginu.

Hins vegar er sérstakt hér hvað stjórnvöld bregðast seint og illa við umkvörtunum almennings um spillingu. Það er enn mjög óljóst hvað gerist þegar stjórnmálamaður klúðrar einhverju. Hér hafa komið upp mál sem víðast annars staðar myndu hafa skýrar afleiðingar og kalla á að viðkomandi stigi til hliðar, um einhvern tíma að

minnsta kosti. Stjórnmálamenningin hér er enn á þeim stað að það er mjög óljóst hvað gerist þegar spillingarmál koma upp svart á hvítu. Það þarf ennþá allt að verða brjálað í samfélaginu til að viðbrögð fáist í málum sem annars staðar væru sögð byggjast á réttmætum fullyrðingum og ábendingum. Það er eitthvað brotið í samskiptum og tenglsum stjórnvalda og almennings og þar eru fjölmiðlar líka eflaust hluti af jöfnunni. Þetta samskiptaleysi skapar þá miklu tortryggni og oft óljósu og ómótuðu óánægju sem maður finnur víða í samfélaginu á síðustu árum. Það er trúverðugt samtal við almenning og fjölmiðla sem stjórnmálin þurfa að byggja upp á næstu árum, það hefur ekki enn tekist. Það ríkir enn viljaleysi í stjórnmálum til að takast á við gagnrýni á eðlilegum forsendum. Margir stjórnmálamenn geta þetta alveg, en þeir vilja bara ekki alltaf takast á við gagnrýni á málefnalegan hátt. Þetta er kannski að einhverju leyti tengt innri menningu stjórnmálaflokka sem þurfa að rækta samtalið út á við, en ekki bara inn í hópinn.“

TAX FREE

r a g a d e e r F Taxánudagsins 3. október til m

16

1. október

U

Sirkus Íslands Kl. 13-15: „Blöðukallinn“ kl. 14: Atriði

Miðbæ Hafnarfjarðar www.fjordur.is

© Fjarðarfréttir 201609

A IF

G U A A R L D I A D G N

R

L

11 . l k g a d r a Opið laug

28 |

FRÉTTATÍMINN | Laugardagur 1. október 2016

Brúin sem bjó til New York Leikritið Horft af brúnni, eftir Arthur Miller, er eitt af lykilverkum í því sem kallað er amerísk klassík í heimi leikhússins. Uppfærsla á verkinu verður frumsýnd í kvöld í Þjóðleikhúsinu í leikstjórn svissneska leikstjórans Stafans Metz. Í bakgrunni átakanna í verkinu er brú sem er samofin bandarískri menningu og ímynd umheimsins af New York.

P ORTRET T

Handhafar Hasselblad-verðlaunanna

24. 9. 2016 –15.1. 2017

AÐGANGUR ÓKEYPIS

Grófarhúsi, Tryggvagötu 15, 6. hæð, 101 Reykjavík · Opið 12–19 mán–fim, 12–18 fös, 13–17 um helgar · www.borgarsogusafn.is

25%

LJÓS OG PERUR

AFSLÁTTUR

byko.is

Auglýsingasala Við leitum að einstaklingum af báðum kynjum með söluhæfileika til þess að selja auglýsingar. Það sem þú átt að gera er að selja auglýsingar í Fréttatímann og tengda miðla.

Þetta er fjölbreytt starf og við viljum að þú sért metnaðarfull/ ur sýnir frumkvæði og hafir áhuga á fjölmiðlum.

Reynsla af sölustörfum er æskileg en ekki skilyrði. Þekking á auglýsingamarkaði er kostur en ekki skilyrði

Vinsamlegast sendið umsóknir á starf@frettatiminn.is

sími 531 3300

Fréttatíminn er vaxandi fyrirtæki þar sem góðir möguleikar eru að vinna sig upp í starfi.

Guðni Tómasson gudni@frettatiminn.is

A

rthur Miller var risi í bandarísku leikhúsi á árunum eftir síðari heimsstyrjöld. Horft af brúnni samdi hann á hápunkti frægðar sinnar, en verkið var frumsýnt á Broadway árið 1955.

Miller var þá milli tannanna á fólki, ekki síst vegna ástarsambands síns við Marilyn Monroe, en þau giftu sig ári síðar.

Leikritið segir frá alþýðufólki af ítölskum ættum í New York á sjötta áratugnum. Sagan hverfist um hafnarverkamanninn Eddie ­Carbone, fjölskyldu hans og hvað gerist þegar fjölskyldan tekur á móti tveimur ungum mönnum frá Sikiley með tilheyrandi spennu á heimilinu, ekki síst fyrir Katrínu, frænku Eddies.

Leikritið gerist í Red Hook hverf­ inu í Brooklyn, fátæktarhverfi við hafnarkjaft New York sem „gleyp­ ir öll skip veraldarinnar.“ Sögu­ maðurinn í leikritinu, lögmaður­ inn Alfieri, tekur að sér hlutverk kórsins eins og það var í framvindu forngríska leikhússins. Hann fylgist með og setur fram skoðanir sínar um átök milli persónanna og talar beint við áhorfendur.

Umfjöllunarefni leikritsins eru fjölmörg: óendurgoldin ást, firr­ ing og innri átök nútímamannsins, bæld samkynhneigð og skömmin sem henni fylgdi, réttlæti og heiður.

Hver horfir af brúnni?

Brooklyn-brúin er ekki nefnd í leik­ riti Millers nema í blábyrjun verks­ ins þegar Alfieri kynnir áhorfend­ um sögusviðið og Eddie „sem vann á öllu hafnarsvæðinu frá Brooklyn-­ brú að öldubrjótnum þar sem út­ hafið tekur við.“ Brúna má samt skynja sem ósýni­ legan skugga yfir persónum verks­ ins. Hún tengir milli ólíkra heima allsnægta og brauðstrits og sá sem horfir af henni getur virt fyrir sér bæði glæsibyggingar og ríkidæmi Manhattan og fátæktina í lágreistri byggðinni í Red Hook, þar sem fjölskyldan býr. Kannski er það hinn alvitri sögumaður sem horf­ ir af brúnni á veröldina, r­ aunir mannanna og misskiptinguna.

Kannski erum það við, áhorfendur.

Brúin getur líka verið tákn um þá beiskju sem grafið getur um sig í fólki vegna betra lífs sem á að leyn­ ast handan við hornið. Grasið er grænna hinu megin og fólkið þar, yfir á Manhattan, er betra í huga Eddie. Þangað á maður að stefna.

Raunir Roebling fjölskyldunnar Brooklyn-brúin á sér merka sögu og var einmitt brú milli ólíkra heima strax frá upphafi. Þá voru þarna tvær borgir, New York og Brooklyn

„Viltu gjöra svo vel og gera mér greiða? Ég vil að þú umgangist annars konar fólk. Ég vil að þú verðir á fínni skrifstofu. Kannski lögfræðistofu einhvers staðar í New York í einni af þessum fínu byggingum. Ég meina, ef þú vilt koma þér í burtu héðan, þá skaltu koma þér í burtu; farðu þá ekki í hverfi sem er næstum alveg eins.“ —Eddie Carbone í Horft af brúnni. Mynd | Þjóðleikhúsið

og margir sigldu með ferju vestur yfir Austurána í atvinnu úr fátækt­ inni austan við.

Bygging þessa mikla mannvirkis gekk erfiðlega. Reyndar sást hvorki tangur né tetur af brúnni fyrstu árin því að heil þrjú ár tók að byggja undirstöðurnar einar saman. Það var krepputíð og pólitísk spilling, verkföll og vinnuslys töfðu verkið.

Fimm þúsund verkamenn, einkum írskir, þýskir og ítalskir innflytj­ endur, unnu að smíðinni, yfirleitt á lúsarlaunum. En upp fór hún að lokum, þetta nýja tákn um kraftinn sem bjó í borginni og fjölbreyttum íbúum hennar.

Aðalhönnuðurinn, hinn mikli brúarsmiður John Aug ustus Roebling, slasaðist á fæti skömmu eftir að byggingarvinnan hófst.

Taka þurfti tær af honum og sár­ ið dró hann loks til dauða. Sonur hans, Washington Roebling, tók við verkinu, en hann veiktist líka illa og þurfti að fylgjast með vinnunni við brúna með kíki úr sjúkrarúminu. Það var því kona hans, Emily War­ ren Roebling, sem hafði yfirumsjón með að klára byggingu brúarinnar.

Risastórt tákn um nýja tíma Engin persóna horfir af brúnni í leikriti Arthurs Miller en það gerðu hins vegar 150 þúsund íbú­ ar borganna tveggja, New York og Brooklyn, þann 24. maí árið 1883 þegar brúin var opnuð. Þeir gengu út á brúna á upphækkaðri gang­ braut á henni, en hönnuðurinn John Roebling hafði gert ráð fyr­ ir heilsubótargöngum íbúanna á ­góðviðrisdögum.

Bygging þessa stærsta mannvirk­ is Norður-Ameríku á þeim tíma tók fjórtán ár, þrisvar sinnum lengri tíma en Roebling hafði áætlað og

kostnaðurinn tvöfaldaðist. Við opn­ unina dugði ekkert minna en ríflega klukkutíma löng flugeldasýning, fjórtán tonn af flugeldum sprungu í næturhimninum. Brúin var tákn bjartsýni og vonar um betri tíma.

Aðeins viku eftir vígsluna, á Minningardaginn þegar Banda­ ríkjamenn minnast fallinna her­ manna, varð hins vegar skelfileg­ ur atburður þegar kona ein féll í mikilli mannþröng á brúnni. Hún æpti upp yfir sig og einhver kall­ aði hátt að brúin væri að hrynja.

Mikil múgæsing greip um sig og tólf manns tróðust undir og fjölmargir ­slösuðust.

Sameining Brúin, með sína 84 metra háu turna, kom með alveg nýjan skala inn í þessa borg sem síðan átti eft­ ir að breytast þegar skýjaklúfarnir fóru að hækka. Í atvinnulífi svæð­ isins skipti brúin miklu máli og lék stóran þátt í því að borgirnar tvær, sitt hvoru megin við Austurána, hin fátæka Brooklyn og ríka New York, sameinuðust árið 1898. Sagt er að enn sé að finna fólk í Brooklyn sem tali um sameininguna sem „The great mistake of 1898.“ Útsýnið af brúnni heillar enn þó að aðrir útsýnisstaðir kunni að vera hærra yfir borginni. Brúin lagði mikið til þeirrar bandarísku en fjölþjóðlegu menningar sem New York státar af.

Einn af fjölmörgum átakapunkt­ um leikritsins eftir Arthur Miller snýr einmitt að þeirri menningu og hvernig hún rekst á við menningu gamla landsins í Evrópu sem ítalsk ættaða fjölskyldan er að reyna að losna undan. Eins og vill vera í góðu drama hefur þar hver persóna sinn djöful að draga.

Opnun Brooklyn-­ brúarinnar var meiri háttar sjónar­ spil. Brúin var fram­ tíðin, steinn, stál og rafmagnsljós yfir brúargólfinu.

Þökkum frábærar viðtökur!

Uppselt er á Djöflaeyjuna og Maður sem heitir Ove í október

Sýningar í nóvember komnar í sölu!

PIPA R \T B WA

Miðapantanir á leikhusid.is eða í síma 551 1200

Sölu leikhúskorta lýkur í október

ÞJÓÐLEIKHÚSIÐ

30 |

Hér kynnir Sigrún Eldjárn til sögunnar splunkunýja ofurstelpu

FRÉTTATÍMINN | Laugardagur 1. október 2016

GOTT UM HELGINA

Sígild teiknimynd við ­lifandi tónlist Teiknimyndir eru mis áhrifamiklar en víst er að Fantasía Walt Disney frá 1940 er meistaraverk sem lifir. Fáar teiknimyndir hafa vakið jafn almenna aðdáun og þessi blanda af sígildri tónlist og stórskemmtilegum handgerðum myndum sem voru mikið afrek á sínum tíma. Í næstu viku gefst aðdáendum klassískra teiknimynda tækifæri til að koma á glæsilega bíótónleika í hæsta gæðaflokki með Sinfóníuhljómsveit Íslands þar sem tónlist við upprunagerð Fantasíu og Fantasíu 2000 er leikin með heillandi myndefni.

Mikki mús reynir fyrir sér við töfrabrögð við tóna úr Lærisveini galdrameistarans eftir Dukas; fígúrur úr klassískri goðafræði dansa við Sveitasinfóníu Beethovens, fílar og flóðhestar dansa fimlega við Stundadans Ponchiellis og hnúfubakar fljúga við tóna úr Furum Rómaborgar eftir Respighi. Tónleikarnir eru samstarfsverkefni Sinfóníuhljómsveitar Íslands og RIFF Hvar? Harpa Hvenær? 6. okt. og 7. okt. kl. 19.30 og 8. okt. kl. 17.

Hvað kostar? 2500 - 4500 kr. en 20% afsláttur fyrir handhafa RIFF passa.

Sjálfsmyndin krufin Áhrif samfélags, fjölmiðla og auglýsinga á sjálfsmynd okkar allra eru margslungin. Líkamsvitund er mikið rædd í samfélagi þar sem myndefni dynur á okkur allan daginn. Þessi áhrif og þennan mikla þrýsting sem margir upplifa í lífi sínu á að ræða á fræðsludegi fyrir almening og fagfólk. Innlendir sérfræðingar fjalla um margs konar áhrifaþætti á líðan okkar, tengsl við eigin líkama og mataræði. Fjallað verður um ýmsar leiðir að heilbrigði og jafnvægi. Aðalfyrirlesari dagsins er Dr. Jean Kilbourne sem er heimsþekktur fyrirlesari og einn virtasti fræðimaður á þessu sviði.

Til grundvallar liggja stórar spurningar: Áttu í ástar/haturs sambandi við mat?

Af hverju skiptir streitustjórnun svona miklu máli?

Hvernig náum við sátt?

Hvernig getum við hjálpað börnunum okkar að fóta sig?

Hvernig náum við árangri?

Hvar? Silfurberg í Hörpu Hvenær? Á morgun sunnudag kl. 13-18 Hvað kostar? 14.900 kr. Miðar á gallabuxurnar.is

Mannakorn stígur á stokk Mannakorn er fyrir löngu búin að sanna sig sem sígild íslensk popphljómsveit og listinn yfir lög hennar, sem allir þekkja, er ansi langur.

Nú eru allir mættir; Ellen Kristjánsdóttir, Magnús Eiríksson og Pálmi Gunnarsson og upp í hljóðmyndina fyllir strengja– og blásturssveit sem lyfta mun sígildum lögum sveitarinnar á annað plan.

Hvar? Harpa Hvenær? Í kvöld kl. 20 Hvað kostar? 5900-9900 krónur.

Kokkalandsliðið sýnir sig Ólympíuleikar eru alls konar, en nú undirbýr íslenska kokkalandsliðið sig fyrir þátttöku á ólympíuleikum í matreiðslu sem fram fara í Þýskalandi undir lok október. Þessir meistarar matargerðarlistarinnar ætla að æfa sig og leyfa fólki að kíkja á keppnisréttina í flokknum Kalt borð. Fagleg tök á matreiðslu eru endalaust heillandi.

Hvar? Smáralind Hvenær? Í dag milli 12 og 17.

Gítartónleikar á Akureyri

Opið hús hjá RÚV

w w w. f o rl a g i d . i s | B ó k a b ú ð Fo rl a g s i n s | F i s k i s l ó ð 3 9

Landsmenn, sem kveikja á RÚV í sjónvarpstækjunum, hafa orðið varir við ýmis hátíðahöld þar á bæ að undanförnu. Nú stendur til að opna Útvarpshúsið í Efstaleiti fyrir gestum í tilefni af 50 ára afmæli Sjónvarpsins. Skoðunarferðir, lifandi tónlist, vöflur og uppákomur fyrir gesti og gangandi.

Hvar? Útvarpshúsið, Efstaleiti 1.

Hvenær? Í dag milli 13 og 16.30.

Hvað kostar? Ekki neitt, allir velkomnir.

Kristinn Árnason gítarleikari er kominn norður á Akureyri til að halda tónleika. Á efnisskránni eru verk tónskálda á borð við Bach, Ravel, Albeniz og Barrios. Kristinn er meðal allra færustu gítarleikara landsins þegar kemur að leik á klassískan gítar, en hann hefur haldið tónleika víða um lönd og gefið út diska með tónlist úr ýmsum áttum.

Hvar? Í Ketilhúsinu í Gilinu á Akureyri Hvenær? Í dag kl. 16.

Hvað kostar? Ókeypis og huggulegt.

FRÉTTATÍMINN

Tökum bleikan bíl!

Í sund með Frankenstein RIFF, alþjóðleg kvikmyndahátíð í Reykjavík, stendur sem hæst og á hverri hátíð nýtur sundbíóið í Sundhöll Reykjavíkur nokkurra vinsælda. Í kvöld umbreytist Sundhöllin í kastala Doktor Frankenstein þegar sýnd verður sígild mynd James Whale frá 1931 um metnaðarfulla lækninn og auðvitað skrímslið hans ógurlega.

Að svamla um í myrkvaðri Sundhöllinni hlýtur að virka vel með myndinni.

Hvar? Sundhöll Reykjavíkur Hvenær? Í kvöld kl. 20 og 22.

Hvað kostar? 2000 kr.

Styrkjum starfsemi Krabbameinsfélagsins

Farsælt samstarf frá 2007

Hreyfill / Bæjarleiðir er styrktaraðili árvekni átaks Krabbameinsfélagsins í október og nóvember

Með hverri pantaðri ferð styrkir þú verkefni Krabbameinsfélagsins til kaupa á nýjum tækjum til brjóstakrabbameinsleitar.

Af því tilefni höfum við sérmerkt bílana okkar enn á ný með bleikum taxaljósum.

Lestrarhátíð sett Lestrarhátíð í Bókmenntaborg rúllar af stað í fimmta sinn. Í ár heitir hátíðin Meira en 1000 orð en hún er að þessu sinni tileinkuð orðum og myndum. Skáldið Elías Knörr og myndlistarkonan Elín Edda afhjúpa verk sitt, Morgunsárið er furðufugl, á Kaffibrennslunni. Elías flytur samnefnt ljóð og annað listamannapar Lestrarhátíðar (en þau eru nokkur) Ásta Fanney Sigurðardóttir og Atli Sigþórsson (Kött Grá Pje) flytja gjörning. Söngfuglar Margrétar Pálma syngja einnig nokkur íslensk lög og Líf Magneudóttir, forseti borgarstjórnar, setur hátíðina. Allir velkomnir.

Hvar? Við Kaffibrennsluna á Laugavegi 21 Hvenær? Í dag kl. 11.

Taktu bleikan bíl næst þegar þú pantar leigubíl! „Bleika slaufan” er til sölu í bílunum okkar frá 1. – 15. október.

Sæktu þér Hreyfils appið og pantaðu bleikan bíl.

SÆKTU APPIÐ á heimasíðu Hreyfils: hreyfill.is eða í App Store og Google Play

32 |

FRÉTTATÍMINN | Laugardagur 1. október 2016

Lífið eftir fall kranans Fimmtudaginn 29. september féll byggingarkrani á plan fyrir framan vinsælasta pylsubar landsins, Bæjarins Bestu. Fréttatíminn náði tali af tveimur einstaklingum sem vinna í byggingunni sem kraninn féll á.

„Ég er búin að vera stressuð yfir þessum krönum, það er alltaf svo ógeðslega mikið af þeim og ég hugsaði með mér, það hlýtur einhver að fara gefa sig og svo horfði ég á það gerast. Það var allt öðru vísi en ég bjóst við, hann féll miklu hægar en ég ímyndaði mér. En ég var mjög fljót að fara aftur í að fara vorkenna mér í hversdagslegum hugmyndum, ég var mjög snögg að jafna mig á þessari upplifun. Ég var strax komin í það að vorkenna mér hvað er erfitt að sækja um listamannalaun,“ segir Lóa

Sveinbjörn nýtur lífsins eftir fall ­kranans.

Mynd | Hari

hrifin af mínu lífi. Ef ég væri í einhverri ógeðslega leiðinlegri vinnu sem ég hataði og allir sem ég umgengst væri slæmt fólk þá væri ég kannski að pæla í einhverju öðru en ég var bara ennþá þakklátari fyrir mína eigin tilveru,“ segir Lóa um það hvort hún ætli að haga lífi sínu öðruvísi eftir fall kranans.

Sveinbjörn ætlar að tileinka líf sitt fegurðinni eftir atvikið: „En ég gerði það nú fyrir líka, þannig ég ætla tileinka lífi mínu fegurðinni aðeins meira. Það fellst í smæð dropans og stærð hattarins.“ | hdó

Hjálmtýsdóttir sem rétt slapp við að lenda undir krananum.

Sveinbjörn Pálsson horfir á lífið öðruvísi eftir hrunið. Hann segist ekki vera byrjaður að meðtaka afleiðingar atburðarins að fullu: „Ég var í næstu götu, ég las um hrunið á samfélagsmiðlinum Twitter mínútu eftir að þetta gerðist. Þá hljóp ég út af kaffihúsinu sem ég var á, hársbreidd frá því að lenda í slysi þar sem kraninn féll á bygginguna þar sem skrifstofan mín er.“ Það er ótrúlega gaman í vinnunni minni og ég er mjög

4. - 15. október

Albanía

Hin fagra og forna Albanía.

Albanía hefur nú loksins opnast fyrir erlendum ferðamönnum. Enn hefur alþjóðavæðingin ekki náð að festa þar rætur og er lítt sjáanleg. Þar má sjá ævaforna menningu, söguna á hverju horni, gríðarfallega náttúru og fagrar strendur og kynnast einstakri gestrisni heimamanna þar sem gömul gildi eru í hávegum höfð.

Verð 344.900 per mann i 2ja manna herbergi

Innifalið. Flug hótel í London, hótel m/hálfu fæði í Albaníu, allar skoðunarferðir, ísl. fararstjóri, skattar og aðgangur þar sem við á.

Upplýsingar í síma 588 8900

Nanna Gunnarsdóttir. Mynd | Rut

Viljum við samfélag án kennara?

Menntavísindasvið Háskóla Íslands boðar til opins fundar vegna alvarlegrar stöðu í menntakerfinu.

Ef fram fer sem horfir mun kennurum fækka í skólum landsins á næstu árum og áratugum.

Nýnemum í kennaranámi við Háskóla Íslands hefur fækkað um ríflega 60% undanfarin ár. Þá hafa nýútskrifaðir kennarar ekki skilað sér sem skyldi í störf í skólum landsins og því blasir við mikill skortur á kennurum á næstu áratugum. Í leikskólum landsins er sú alvarlega staða uppi að einungis um þriðjungur starfsfólks hefur leikskólakennaramenntun. Nú vantar um 1300 leikskólakennara og mun sú tala hækka ört ef nemendum í leikskólakennaranámi fjölgar ekki.

Fundurinn verður haldinn þriðjudaginn 4. október nk. kl. 12:10–13:10 í Hátíðasal Háskóla Íslands.

Dagskrá 12:10–12:20 – Ávarp Jón Atli Benediktsson, rektor Háskóla Íslands 12:20–12:30 – Fækkun nýnema í kennaranámi Jóhanna Einarsdóttir, forseti Menntavísindasviðs Háskóla Íslands 12:30–12:40 – Lýðfræði grunnskólakennara: Fjöldi kennara í náinni framtíð Stefán Hrafn Jónsson, prófessor í félagsfræði við Félagsvísindasvið Háskóla Íslands 12:40–13:10 – Hraðaspurningar til fulltrúa stjórnmálaflokka sem bjóða sig fram til Alþingis

PIPAR\TBWA - SÍA - 164415

Fundarstjóri: Helgi Seljan, fjölmiðlamaður og einn umsjónarmanna Kastljóss Allir velkomnir meðan húsrúm leyfir.

Íslendingar feimnir við upplifunarbíó Helga Dögg Ólafsdóttir helgadogg@frettatiminn.is

„Í staðinn fyrir að fara bara inn í bíósal og horfa á bíómynd þá ertu að upplifa heim kvikmyndarinnar. Þú getur ímyndað þér ef þú værir að fara á Titanic í bíó en í staðinn ferðu um borð í skip. Það myndi vera fyrsta farrými og þriðja farrými og karakterar úr myndinni að ganga um. Þú færð fyrirmæli um klæðnað, þú sért á fyrsta farrými eða þriðja, og þá þarftu að klæða þig eftir því. Þá upplifir þú myndina sem leikhús,“ segir Nanna um umgjörð upplifunarbíósins.

Nanna Gunnarsdóttir vann með fyrirtækinu Secret Cinema í London sem leggur mikið upp úr bíóupplifunni: „Að fara í bíó var svo brjálæðislega mikil upplifun fyrst þegar kvikmyndir byrjuðu.

Fólk klæddi sig upp og það gerði kvöld úr því, fólk var kannski lengur og spjallaði um myndina. Var að sýna sig og sjá aðra. Nú er þetta orðið meira hversdaglegt, fólk fer bara í jogginggallanum og kaupir popp og kók og keyrir beint heim

eftir sýninguna, það er ekki jafn mikill viðburður.“ Spurð um hvort Íslendingar séu tilbúnir að gera meira úr ferð sinni í bíó segir Nanna að það þurfi að byrja hægar og minna hér á landi: „Hér verður fólk svolítið hrætt við að heyra orðin upplifunarleikhús eða -bíó. Þá halda allir að maður þurfi að fara gera eitthvað, eða einhver að fara benda á sig. En það eru allir þátttakendur, þú þarft ekki að gera neitt frekar en þú vilt, þú mátt alveg sitja út í horni og horfa bara á ef þú vilt. En ef þú vilt tala við leikarana eða fara skoða eitthvað inni í næsta herbergi þá er það líka í boði.“ Nanna er að leggja lokahönd á skipulagningu Sundbíó kvikmyndahátíðarinnar Riff og segir að það sé margt gott í vændum: „Það verða einhverjir karakterar á vappi og það mun gerast eitthvað meðan á myndinni stendur. Þetta verður smá umgjörð. Þetta verður bara vonandi stærra og stærra með árunum þegar það er kominn stærri markaður fyrir upplifunarbíó hér á landi.“

PIPAR \ TBWA •

SÍA •

163778

Fullkomið til að deila!

TWISTER TVISTUR 1.990 KR. ®™

Tveir Twisterar að eigin vali, miðstærð af frönskum, tveir Hot Wings og Bingókúlur. ®™

34 |

FRÉTTATÍMINN | Laugardagur 1. október 2016

Morgunstund Fagmannakaffi í vikulok

Guðmundur Már Ragnarsson, Guðbjörn Guðbjörnsson, Þórhallur Stefánsson og Sverrir Pétur Pétursson. Adolf Adolfsson smyglaði sér úr píparadeildinni í málarakaffið, í þýskum „lederhosen“ til að magna upp stemningu fyrir októberfest Húsasmiðjunnar. Mynd | Rut

Lagkökur, vínarbrauð, rúnnstykki, graflax og allskyns sósur og fínirí eru á víð og dreif um gamla spónaplötu sem hefur verið plantað ofan á fjóra turna úr málningardollum. Í hornsófa sitja nokkrir málarar og ræða nýjasta snjallsímann og reglulega er ýtt á takkann á kaffivélinni. Klukkan er að verða níu á föstudagsmorgni og hér, í málarahorni Húsasmiðjunnar í Skútuvogi, eru málarar að klára vikuna og taka púlsinn á þjóðfélaginu. Að málarar, eða fagmenn líkt og þeir kalla sig, hittist í kaffi til að klára vikuna er áratuga gömul hefð sem byrjaði með einni

vínarbrauðslengju í Hörpu. Það er notaleg stemning í horninu og greinilegt að fagmennirnir þekkjast vel. Þeir eru sammála um að ekki fyrirfinnist betra kaffihorn en akkúrat þetta, fáir bjóði upp á kavíar í túbu líkt og gert er hér. Sumsstaðar, og við nefnum engin nöfn, sé ennþá bara vínarbrauð í boði.

Brandararnir fljúga og gert er mikið grín að hinum og þessum.

Fagmennirnir eru ánægðir með haustið, með nýrri árstíð koma ný verkefni og það er nóg að gera. Það er uppsveifla og verkefnin hafa ekki verið fleiri síðan fyrir hrun.

Mögulegt næsta hrun ber á góma

og sumir vilja meina að það séu ekki nema tvö ár í það næsta, þessi bóla geti ekki haldið áfram mikið lengur. Hvað ætli bankarnir muni gera við öll hótelin sem verið er að mála þessa dagana, þegar allt hrynur? Og hvað með bankana, munu þeir þola næstu kreppu?

Og af hverju er ekki lengur hægt að fara í banka og fá persónulega þjónustu, af hverju þarf allt að gerast á internetinu? Þegar klukkan skríður yfir níu eru síðustu droparnir teygaðir og fagmennirnir halda út í daginn. | hh

Aldrei nóg af hlátri og gleði

Gunnsteinn sá þrjár manneskjur með „mullett“ þegar hann leitaði að bílastæði.

Kominn tími á diskó „Þetta er tíminn. Ég var að leita að bílastæði rétt áðan og sá þrjár manneskjur með „mullett“, þ.e. sítt að aftan. „Eightísið“ og diskóið er komið og við ætlum að taka þátt í því. Það er löngu kominn tími á diskóið enda frábær tími,“ segir Gunnsteinn Helgi Maríuson sem opnar ásamt félögum sínum diskóbarinn Pablo í október. „Þetta á að verða flottasti kokteilbar í sögu landsins með flottustu kokteilbarþjónum landsins. Það verður ekki bara diskó á fóninum en það verður diskóþema bæði í drykkjum, tónlist, innréttingum og stemningu.“

Diskóbarinn verður á efstu hæðinni í Veltusundi 1, þar sem veitingastaðurinn Einar Ben var áður til húsa, en á neðri hæðinni ætla félagarnir að opna veitingastaðinn Burro. „Þar ætlum við að bjóða upp á „modern-latin“ eldhús, með smárétti til að deila og stóra aðalrétti í suður-amerískum anda, og skemmtilega stemningu. Það er gaman að segja frá því að aðstoðaryfirkokkurinn á Nobu í London, sem síðar opnaði Nobu í Ástralíu, er að flytja til landsins til að kokka fyrir okkur á Burro.

Staðurinn er hugsaður fyrir alla sem elska góðan mat og suðræna partí-stemningu.“ | hh

FLOTTU AFMÆLISTERTURNAR FÁST HJÁ OKKUR Skoðið úrvalið á

o k k ar b ak ar i.i s

Strikinu 3 • Iðnbúð 2 • Garðabæ • 565 8070 • facebook.com/okkarbakari

Virginia Gillard er menntaður trúður og starfaði á árum áður sem trúðslæknir með heilabiluðum og langveikum börnum í Skotlandi. Nú leiðir hún hóp kvenna sem koma úr ólíkum áttum til að skiptast á sögum, segja frá reynslu og fræðast um ólíka menningu. Þetta leiðir Virginia fram með myndrænni og lifandi framsetningu.

Guðni Tómasson gudni@frettatiminn.is

F

lakkið á mér var dálítið mikið og ég hef verið með puttana í mörgu,“ segir Virginia Gillard, leikkona, leiðbeinandi og trúðasérfræðingur sem nú býr í Hafnarfirði. „Ég fluttist reyndar til Ástralíu frá Bretlandi fimm ára gömul. Foreldrar mínir eru frá Bretlandi og Frakklandi og þangað lá leiðin aftur í frekara leiklistarnám þegar ég varð fullorðin. Í París fór ég í frægan trúðaskóla hjá Philippe Gaulier og það var mikil upplifun. Áður hafði ég verið í hefðbundinni leiklist en í París opnaðist heill heimur. Í trúðaheiminum hitti ég allt í einu fullt af fólki sem var alveg eins og ég,“ segir Virgina og rifjar upp að sem barn hafi hún hrifist að klassískum gamanmyndaleikurum á borð við Charlie Chaplin, Gög og Gokke og Lucille Ball. Hún hafi því lengi viljað kveikja hlátur og gleði. „Það er aldrei nóg af því í lífi fólks,“ bætir hún við. „Að vera trúður hjálpar manni að sjá sjálfan sig opinn og berskjaldaðan fyrir umheiminum og trúðanámið og trúðanefið hafa dugað mér víða. Ég vann til dæmis sem trúðalæknir í Skotlandi á heilbrigðisstofnunum í Edinborg. Það var gaman og gefandi að færa bros og hlátur inn í veröld heilabilaðra sjúklinga og langveikra barna, en líka erfitt. Eftir að ég eignaðist börn sjálf reyndist þetta æ erfiðara,“ segir Virginia.

Virginia fluttist til Íslands fyrir fjórum árum, elti hingað ástina, eins og margir. Eftir það fór hún í meiri mæli út í skapandi skrif. Hún tekur þátt í Ós Pressunni, sem er fjölmála skáldafélag hér á Íslandi. „Við í Ós Pressunni sjáum fyrir okkur að það sé pláss fyrir texta frá fólki

Að vera trúður hjálpar manni að sjá sjálfan sig opinn og berskjaldaðan fyrir umheiminum, segir Virginia Gillard. Mynd | Rut

sem er á jöðrunum í íslensku samfélagi og skrifa á ýmsum tungumálum um málefni sem eru ekki endilega algeng hér á landi. Það ætti að gera íslenskan bókmennta- og textaheim fjöllbreyttari.“ Virginia segist nálgast skrifin á myndrænan hátt og það hvetur hún líka aðra til að gera þegar hún leiðir hópa í skapandi skrifum. „Þetta er aldrei langt frá ­leikhúsinu. Ég nota liti,

Virginia í gervi dr. Pavlovu, sem heimsótti langveik börn í Skotlandi.

teikningar, hreyfingar og reyni að nálgast textann í gegnum leikinn.“ Virginia ætlar í dag, laugardag, að leiða söguhring kvenna sem er samstarf Borgarbókasafnsins og W.O.M.A.N. samtakanna á Íslandi. Þar er þema haustsins lífssögur, þvert á tungumál, menningarheima, kynslóðir og tjáningarform. Ólíkar konur koma saman í Borgarbókasafninu í Menningarhúsinu Spönginni og Virginia leiðir samtal kvennanna sem að vilja skiptast á sögum og skyggnast inn í heim hver annarrar. Þátttaka er ókeypis og mæting kl. 12.30 í dag.

LAUGARDAGS ÞRENNAN

Fólkið mælir með…

Klara Arnalds Vikudagur: Í sumar var mánudagur uppáhalds dagurinn minn.

Aðallega út af því að mánudagur var heilagur Game of Thrones dagur heima svo maður hafði eitthvað að hlakka til. Núna er það sennilega sunnudagur.

Morgunmatur: Ég gæti logið að ykkur að ég sé í Chia grautum og grænum djúsum en ég borða yfirleitt bara seríós með rúsínum. „Old school“.

Hryllingsmynd: Spænska hryllingsmyndin Rec er alveg svakaleg. Ég var með svo þandar taugar yfir henni að ég þurfti að pása nokkrum sinnum til að pústa. Ekki fyrir viðkvæma.

Stefanía Eysteinsdóttir Vikudagur: Fimmtudagar eru uppáhalds dagarnir mínir. Þá eru allir svo kátir, passlega langt í helgina og vikan orðin yfirstíganleg. Alveg að komast í mark!

Morgunmatur: Kókópöffs og brauðsneið með smjöri og osti!

Uppskrift frá pabba sem klikkar ekki!

Hryllingsmynd: Ég er svo viðkvæmt blóm að ég horfi ekki á hryllingsmyndir. Ég á alltaf erfitt með myrkrið eftir að ég horfi á Harry Potter. Ef Harry Potter telst með þá er það uppáhalds hryllingsmyndin mín.

Hádegi Best væri að klára stóru máltíð dagsins í hádeginu svo að kvöldið sé laust til skemmtunar. Hentu steikinni í ofninn og byrjaðu að sjóða kartöflurnar. Svo er bara snakk í kvöldmatinn.

Morgunn Gott er að byrja daginn á að hlusta á Under pressure með hljómsveitinni Queen til að skilja stressið eftir á koddanum og halda gleðinni gangandi gegnum daginn.

Kvöld Gott er að pússa dansskóna fyrst það þarf ekki elda eftir stóru hádegismáltíðina.

Straujaðu blússuna og settu dansdrottinguna Dolly Parton á.

AFMÆLISHÁTÍÐ FJÖLDI TILBOÐA Í VERSLUN TIL 9. OKTÓBER

ára

SPARAÐU

25%

AF ÖLLUM ANDORRA SÓFUM

nú 89.925 kr.

sparaðu 29.925 kr.

30% af öllum Andorra-sófum.

Andorra-sófi. Tveggja sæta + legubekkur.

Dökkgrátt áklæði. 119.900 kr. Nú 89.925 kr.

SPARAÐU

30%

SPARAÐU

SPARAÐU

30%

25%

Kristleifur Daðason Vikudagur: Þungur þriðjudagur í Mjölni gerir líkama buffaða og frelsar geð.

Morgunmatur: Hlaðborðið á 7-DAYS INN í Peking, það sama á hverjum degi: Chili-hrísgrjónavellingur, eitt soðið egg, tvö dumplings og banani.

Hryllingsmynd: Dwarf Fortress: Evil Biome. Sérstaklega þegar sem asninn sem var meðferðis drapst óvart, ekki náðist að búta hann í sundur í tæka tíð og flegin húð asnans reis upp undir illu seiðmagni og drap þrennt áður en bönd náðust á.

Ajo-motta. Svört, grá eða silfurlituð. 140 x 200 cm. 29.900 kr.

Nú 19.900 kr. Til í fleiri stærðum.

Link-stóll. Grá seta með svörtum fótum. 12.900 kr. Nú 8.900 kr.

SPARAÐU

25%

SPARAÐU

50%

SPARAÐU

40%

AF ÖLLUM KERTUM OG KERTASTJÖKUM

Náttúrulegt Þörunga magnesíum

Mikil virkni

Bow-stóll. Svört seta með eikarfótum. 19.900 kr. Nú 14.925 kr.

Herregaard-kertastjaki. 5 arma.

100 cm. 39.995 kr. Nú 29.996 kr.

Austin-sófi. Legubekkur + opið horn. Grátt áklæði. L298 x D 204 cm.

179.900 kr. Nú 89.950 kr. Ekki hægt að fá speglaðann.

Hobby deluxeborðlampi.

Hvítur. 7.995 kr.

Nú 4.495 kr.

Duft í kalt vatn, bragðlaust eða hylki

SPARAÐU

25%

25% af öllum matarstellum.

EN GI N M AG AÓ NO

T

SPARAÐU

25% Ghost-hægindastóll. Tauáklæði. Þrír mismunandi litir. 129.900 kr. Nú 97.425 kr.

Svart eða brúnt leður. 139.900 kr. Nú 104.925 kr.

ILVA Korputorgi, s: 522 4500 www.ILVA.is laugardaga 10-18, sunnudaga 12-18, mánudaga - föstudaga 11-18:30